6
LECCIÓN 5 VOCABULARIO PISTA 1 abhainn fem. /auN´/ pl. aibhneacha /aiw´N´ǝxi:/ río Béarla /b´e:rLǝ/ inglés (idioma) bia /b´i: ǝ/ comida bliain fem. /b´l´i: ǝn´/ blianta /b´l´i: ǝNtǝ/ año cathaoir fem. /kair´/ cathaoireacha silla cisteanach /k´is´t´ǝnǝx/ cisteanacha cocina cloch fem. /kLox/ clocha piedra clog /kLog/ cloganna reloj, campana cupla (con sing.) /kupLǝ/ algunos deoch fem. /d´ox/ deochanna bebida éan /e:N/ éanacha pájaro farc /fa:rk/ farcanna tenedor fón /fo:N/ fónanna teléfono Fraincis fem. /fræ:ŋ´k´ǝs´/ francés (idioma) gloine fem. /gLin´ǝ/ gloiniúcha vaso láimh fem. /lα:w´/ lámha /lα:wǝ/ mano, mango, pomo leaba fem. /L´æ:bǝ/ leapacha cama oíche fem. /i:/ oícheanta noche orlár /aurLα:r/ orláir suelo pláta /pLα:tǝ/ plátaí plato pláta beag plato de guarnición pláta mór plato llano sásar /sα:sǝr/ sásair platillo seomra codlata /s´u:mrǝ koLǝtǝ/ seomraí codlata dormitorio spúnóig fem /spu:No:g´/ spúnóga cuchara spúnóig bheag fem. cucharilla spúnóig mhór fem. cucharón stail fem. /stæ:l´/ staltracha /sta:Ltrǝxi:/ semental suíleáil fem. /si:l´α:l´/ súileálacha techo taobh /ti:w/ taobhanna lado, costado tine fem. /t´in´ǝ/ tintreacha /tí:N´t´r´ǝxi:/ fuego Lochán Beag /Loxα:N b´og/ (nombre de lugar) a /ǝ/ su (de él) amháin /ǝ'wα:n´/ uno, único an /ǝ(N)/ el, la, los, las ard /α:rd/ alto céanna /k´eNǝ/ mismo ciúin /k´u:n´/ quieto, silencioso, calmado compóirteach /ku:mpo:rt´ǝx/ cómodo faoi /fi:/ abajo, debajo, cerca in aice le /ǝN æ:k´ǝ l´ǝ/ junto a, cerca leis an /lés´ǝ(N)/ con el ar ndóigh /a:rNu:/ por supuesto mar sin féin /ma:r s´in´ he:n´/ de todas formas, aún así, no obstante NOTA: Tá an oíche ann (lit. Hay la noche): "Es de noche"

LECCIÓN 5 - fertxu.files.wordpress.com · LECCIÓN 5. VOCABULARIO ... USO DE SÉ y SÍ . Tá an pota ansin. ... seomra mór ansin agus tá cláirseach bhreá ann freisin 8. Tá fuinneoig

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: LECCIÓN 5 - fertxu.files.wordpress.com · LECCIÓN 5. VOCABULARIO ... USO DE SÉ y SÍ . Tá an pota ansin. ... seomra mór ansin agus tá cláirseach bhreá ann freisin 8. Tá fuinneoig

LECCIÓN 5 VOCABULARIO PISTA 1 abhainn fem. /auN´/ pl. aibhneacha /aiw´N´ǝxi:/ río Béarla /b´e:rLǝ/ inglés (idioma) bia /b´i: ǝ/ comida bliain fem. /b´l´i: ǝn´/ blianta /b´l´i: ǝNtǝ/ año cathaoir fem. /kair´/ cathaoireacha silla cisteanach /k´is´t´ǝnǝx/ cisteanacha cocina cloch fem. /kLox/ clocha piedra clog /kLog/ cloganna reloj, campana cupla (con sing.) /kupLǝ/ algunos deoch fem. /d´ox/ deochanna bebida éan /e:N/ éanacha pájaro farc /fa:rk/ farcanna tenedor fón /fo:N/ fónanna teléfono Fraincis fem. /fræ:ŋ´k´ǝs´/ francés (idioma) gloine fem. /gLin´ǝ/ gloiniúcha vaso láimh fem. /lα:w´/ lámha /lα:wǝ/ mano, mango, pomo leaba fem. /L´æ:bǝ/ leapacha cama oíche fem. /i:/ oícheanta noche orlár /aurLα:r/ orláir suelo pláta /pLα:tǝ/ plátaí plato pláta beag plato de guarnición pláta mór plato llano sásar /sα:sǝr/ sásair platillo seomra codlata /s´u:mrǝ koLǝtǝ/ seomraí codlata dormitorio spúnóig fem /spu:No:g´/ spúnóga cuchara spúnóig bheag fem. cucharilla spúnóig mhór fem. cucharón stail fem. /stæ:l´/ staltracha /sta:Ltrǝxi:/ semental suíleáil fem. /si:l´α:l´/ súileálacha techo taobh /ti:w/ taobhanna lado, costado tine fem. /t´in´ǝ/ tintreacha /tí:N´t´r´ǝxi:/ fuego Lochán Beag /Loxα:N b´og/ (nombre de lugar) a /ǝ/ su (de él) amháin /ǝ'wα:n´/ uno, único an /ǝ(N)/ el, la, los, las ard /α:rd/ alto céanna /k´eNǝ/ mismo ciúin /k´u:n´/ quieto, silencioso, calmado compóirteach /ku:mpo:rt´ǝx/ cómodo faoi /fi:/ abajo, debajo, cerca in aice le /ǝN æ:k´ǝ l´ǝ/ junto a, cerca leis an /lés´ǝ(N)/ con el ar ndóigh /a:rNu:/ por supuesto mar sin féin /ma:r s´in´ he:n´/ de todas formas, aún así, no obstante NOTA: Tá an oíche ann (lit. Hay la noche): "Es de noche"

Page 2: LECCIÓN 5 - fertxu.files.wordpress.com · LECCIÓN 5. VOCABULARIO ... USO DE SÉ y SÍ . Tá an pota ansin. ... seomra mór ansin agus tá cláirseach bhreá ann freisin 8. Tá fuinneoig

GRAMÁTICA 1. USO DE SÉ y SÍ Tá an pota ansin. Níl sé mór. La cazuela está allí. No es grande. Tá an chloch ansin. Níl sí mór. La piedra está allí. No es grande. Tá an stail ansin. Níl sí mór. El semental está allí. No es grande. Tá an cailín ansin. Níl sí mór. La chica está allí. No es grande. En general, empleamos sé para un sustantivo masculino y sí para un sustantivo femenino. En el caso de personas, sé o sí se emplean según el sexo, es decir, aunque cailín "chica" es un sustantivo masculino, se emplea sí. Sé se emplea para describir una condición o un estado general, por ejemplo Tá sé go breá "Está bien". 2. EL ARTÍCULO DEFINIDO Tá an fear ansin. El hombre está allí. Níl an gasúr anseo. El chico no está allí. An / ǝN/ no se acentúa (el acento principal recae en el nombre que le sigue), y la n no se pronuncia cuando el artículo va entre consonantes, por ejemplo entre níl y gasúr /N´i:l´ ǝ ga:su:r/ 3. ECLIPSIS Tá éan ar an gcloch. Hay un pájaro en la piedra Después de casi todas las preposiciones usadas junto al artículo definido, se cambia la consonante inicial de un sustantivo singular: cloch → ar an gcloch La c de cloch se mantiene ortográficamente pero no se pronunica, de modo que gcloch se pronuncia como si se escribiera gloch. Se dice que la c es eclipsada y a este tipo de cambio se le llamao "eclipsis". Este esquema muestra el cambio a otro sonido de las consonantes afectadas por la eclipsis:

Pronunciado como: cloch ar an gcloch gloch pota faoin bpota bota gasúr leis an ngasúr mór ngasúr /ŋ/ bád ar an mbád mád fuinneoig ar an bhfuinneoig mhór bhuinneoig fear leis an bhfear bhear Aunque t y d no se ven afectadas (ar an doras, leis an tine), en los demás casos en que la eclipsis es la regla, d cambia a nd (pronunciada como si se escribirse n /N/ antes de vocal ancha, /N´/ antes de vocal estrecha), y t cambia a dt (pronunciada como si se escribiese d /d/ antes de vocal ancha, /d´/ antes de vocal estrecha.) Como puede verse en el esquema, el adjetivo sufre lenición cuando sigue a un nombre femenino (ar an bhfuinneoig mhór "en la ventana grande") y no cambia cuando sigue a un nombre masculino (ar an ngasúr mór "en el chico grande"). El adjetivo, sin embargo, sufre lenición después de un nombre propio masculino (faoin Lochán Bhéag "cerca de Lochán Beag").

Una preposición que acaba en vocal se escribe junto con an (faoin bpota "bajo la cazuela"). El sonido n de an se pronuncia casi siempre ancho antes de vocal ancha y delgado antes de vocal delgada: ar an abhainn /er´ ǝN auN´/, ar an éan /er´ ǝN´ e:N/. En otras situaciones en las que la eclipsis sigue a palabras que no acaban en -n, se prefija la n- a la vocal siguiente (ver lecciones 10 y 11)

Page 3: LECCIÓN 5 - fertxu.files.wordpress.com · LECCIÓN 5. VOCABULARIO ... USO DE SÉ y SÍ . Tá an pota ansin. ... seomra mór ansin agus tá cláirseach bhreá ann freisin 8. Tá fuinneoig

TEXTO PISTA 2 SEOMRA MHÁIRTÍN Tá garraí agus abhainn bheag in aice leis an gcoláiste. Tá bóthar ann freisin ach tá an bóthar ciúin. Tá cloch mhór ar an taobh eile agus tá éan ar an gloch. Tá an coláiste réasúnta mór agus tá seomraí go leor ann. Tá seomra Mháirtín agus seomra Dhonncha ar an orlár céanna. Tá cisteanach ann freisin. Níl seomra Mháirtín mór ach sin féin tá sé go deas. Tá fuinneoig mhór dheas ann. Tá boird agus cupla cathaoir ann. Tá cathaoir in aice leis an bhfuinneoig agus tá ceann eile in aice leis an doras. Tá bord beag in aice leis an tine. Tá an fón ar an mbord. Tá suíleáil bhreá ard ann. Tá páipéar ar an mballa. Tá clog ar an mballa in aice leis an doras. Tá mapa agus peictiúir ar an doras. Ar ndóigh, tá leaba ann freisin. Níl sí mór ach tá sí compóirteach mar sin féin. Tá peictiúr Mháire ar an mballa in aice leis an leaba. Tá an oíche ann anois agus tá leabhartha agus páipéir Mháirtín ar an mbord beag in aice leis an bhfón. Tá an lampa ar an mbord. Tá bia agus deoch anois ar an mbord mór. Tá pláta mór agus pláta beag ann. Tá scian agus farc in aice leis an bpláta. Tá cupán ann freisin agus tá sásar faoin gcupán. Tá spúnóig bheag ar an sásar. Tá gloine ar an mbord freisin. Tá Máirtín ansin. Tá a láimh ar an ngloine agus ar ndóigh, tá sé sásta. Tá sé bliain anseo anois. Tá sé sásta leis an múinteoir Béarla ach níl sé sásta leis an múinteoir Gaeilge. Mar sin féin, tá sé sásta leis an gcoláiste. TRADUCE 1. El dormitorio de Bríd está aquí. Es pequeño pero es bonito de todas formas 2. Hay una cocina y es grande también 3. Los libros están allí en el suelo. Hay muchos en la mesa también 4. Máire está al teléfono. ¿Dónde está el teléfono? Está ahí junto a la puerta. 5. Hay comida en el plato 6. Hay algunas sillas junto al fuego 7. Hay libros y papeles en la silla 8. La mano de Máirtín está en el vaso 9. ¿Estás contento con el país? 10. Hay una cucharilla en el plato 11. No están en absoluto contentos con el profesor 12. El lugar bonito está en el mapa 13. ¿Se habla (hay) francés ahí? 14. Hay buen francés ahí. _____________________ MÁS EJERCICIOS I. CONVERSACIÓN A. Rellena los espacios con palabras apropiadas. Algunos espacios pueden rellenarse de varias

formas, otros solo admiten una opción. 1. Donncha: Dia dhuit, __________, Cháit. Cén __________ a bhfuil __________?

Cáit: Dia’s Muire __________, a __________. Tá mé go __________. Cén __________ a bhfuil __________ ?

Donncha: Tá mise __________ hiontach. Nach __________ an áit go __________ anseo?

Page 4: LECCIÓN 5 - fertxu.files.wordpress.com · LECCIÓN 5. VOCABULARIO ... USO DE SÉ y SÍ . Tá an pota ansin. ... seomra mór ansin agus tá cláirseach bhreá ann freisin 8. Tá fuinneoig

Cáit: Tá, __________ a tá a bháisteach go __________. 2. Donncha: A Cháit, __________ bhfeiceann tú mo scian phóca áit __________ bith? Níl a

__________ agam cá __________ si ar __________ ar __________. Cáit: Tá rudaí __________ leor ansiúd ara n talamh. B’fhéidir __________ bhfuil do scian

phóca __________. Donncha: Ó tá; feicim anois. Go __________ maith ‘ad. Cáit: Tá fáilte __________. B. Completa los diálogos con una respuesta adecuada. Máirtín: Dia dhuit, a Pheige. Peige: _____________________________________________________________________ Máirtín: Tá mé go maith. Cén chaoi a bhfuil tusa? Peige: _____________________________________________________________________.

Nach bhfuil Éirinn go hálainn? Máirtín: Tá, ach ______________________________________________________________ Peige: Bhoil, ________________________________________________________________ Ç II. GÉNERO A. Une las dos oraciones como en el ejemplo. Feicim fear. Tá sé mór → Feicim fear mór Feicim bean. Tá sí mór → Feicim bean mhór 1. Feicim cláirseach. Tá sí go breá 2. Feicim feilméara. Tá sé sásta 3. Feicim scian. Tá sí beag 4. Feicim seomra. Tá sé go deas 5. Feicim bean . Tá sí leisciúil

6. Feicim cearc. Tá sí go maith 7. Feicim bó. Tá sí mór 8. Tá Gaeltacht ann. Tá sí go deas 9. Tá coláiste ann. Tá sé go hiontach 10 Tá fuinneoig ann. Tá sí mór 11. Tá bord ann. Tá sé go maith 12. Tá talamh ann. Tá sé go maith 13. Tá tír ann. Tá sí go hálainn 14. Tá múinteoir ann. Tá sé beag 15. Tá áit ann. Tá sí go haoibhinn

B. Rellena el espacio con cada uno de los nombres, marcando la lenición en el adjetivo cuando sea

necesario. 1. Tá ___________________ beag ann. a. cláirseach b. cailín c. Gaeltacht d. fuinneoig e. coláiste f. tír

Page 5: LECCIÓN 5 - fertxu.files.wordpress.com · LECCIÓN 5. VOCABULARIO ... USO DE SÉ y SÍ . Tá an pota ansin. ... seomra mór ansin agus tá cláirseach bhreá ann freisin 8. Tá fuinneoig

2. Tá ___________________ deas ann. a. teach b. feadaíl c. lampa d. scian e. sagart 3. Tá ___________________ mór ann. a. garraí b. báisteach c. doras d. bean e. cearc 4. Tá ___________________ breá ann. a. Gaeilge b. teach c. bád d. tír 5. Tá ___________________ maith ann. a. bean b. cearc c. fuacht d. múinteoir e. áit f. talamh RESPUESTAS TEXTOS OTRO MAPA 'Cáit, ¿hay un mapa?' - 'Hay un mapa, ciertamente.' - 'Hay muchos países en el mapa. América está ahí y hay otro país grande aquí.' - 'La luz no es buena aquí. No hay ventanas.' - 'Hay una buena lámpara aquí.' - 'Bien, ¿dónde está Irlanda y dónde está Conamara?' - 'Irlanda está aquí y Conamana está ahí.' - '¿Es grande Conamara?' - 'Es razonablemente grande' - '¿Dónde está Kerry? ¿Hay también un Gaeltacht?' - 'Hay muchos irlandeses allí también.' - '¿Hay un colegio?' - 'Quizás hay uno. No estoy seguro. Hay otro lugar bonito allí y hay también un pequeño gaeltacht.' CUADROS Bien, hay muchos cuadros aquí de cualquier forma. ¿No son bonitos? Cáit y otro mujer preciosa están ahí y aquí hay otras mujeres. Hay otro cuadro bonito aquí pero hay lluvia y la luz no es buena. Hay un cura y la mujer de Páidín y otro irlandés aquí. ¡Son maravillosos! Aquí hay otro sorprendente. Hay muchas cosas en el suelo ahí. Aquí está la casa de Bríd y hay una gallina grande y una cazuela pequeña. Ahí hay otro bonito y hay una gran arpa y una navaja ahí. ¡Son preciosos! TRADUCE 1. Tá go leor tíreacha ar an mapa 2. A Cháit, cá bhfuil Sasana? 3. Tá fuinneoig bhreá ansin agus fuinneoig dheas eile anseo 4. Tá sé go deas anois. Tá se´go hálainn 5. Tá fear maith ansin agus bean mhaith freisin 6. Tá Gaeilge mhaith anseo. Níl coláiste ar bith anseo ar chor ar bith 7. A Dhiarmaid, tá seomra mór ansin agus tá cláirseach bhreá ann freisin 8. Tá fuinneoig mhór bhreá anseo 9. Tá go leor tíreacha agus náisiúin ann 10. B'fhéidir go bhfuil bean Páidín agus fear Bhrís anseo 11. Tá báisteach agus fuacht ann 12.Tá bean dheas ann, agus sagart, feilméara mór agus Éireannach mór eile anseo 13. Tá Gaeltacht mhór anseo ar aon chaoi 14. Tá áit bhreá anseo agus b'fhéidir go bhfuil ceann eile ansin 15. Tá muid anseo aríst. Tá sé go hiontach MÁS EJERCICIOS I. CONVERSACIÓN

Page 6: LECCIÓN 5 - fertxu.files.wordpress.com · LECCIÓN 5. VOCABULARIO ... USO DE SÉ y SÍ . Tá an pota ansin. ... seomra mór ansin agus tá cláirseach bhreá ann freisin 8. Tá fuinneoig

1. Donncha: Dia dhuit, *a* Cháit. Cén *chaoi* a bhfuil *tú* Cáit: Dia’s Muire *dhuit* a *Dhonncha* Tá mé go *maith/hiontach/dona...* Cén *chaoi*

a bhfuil *tusa* ? Donncha: Tá mise *go* hiontach. Nach *bhfuil* an áit go *deas/hálainn/haoibhinn* anseo? Cáit: Tá, *muise/cinnte...* a tá a bháisteach go *dona...* 2. Donncha: A Cháit, *an* bhfeiceann tú mo scian phóca áit *ar* bith? Níl a *fhios* agam cá

*bhfuil* sí ar *chor* ar *bith* Cáit: Tá rudaí *go* leor ansiúd ara n talamh. B’fhéidir *go* bhfuil do scian phóca *ann/ansin/ansiúd* Donncha: Ó tá; feicim anois. Go *raibh* maith ‘ad. Cáit: Tá fáilte *romhat*. II. GÉNERO A. 1. Feicim cláirseach bhreá 2. Feicim felméara sásta 3. Feicim scian bheag 4. Feicim seomra deas 5. Feicim bean leisciúil 6. Feicim cearc mhaith 7. Feicim bó mhór 8. Tá Gaeltacht deas ann 9. Tá coláiste iontach ann 10. Tá fuinneoig mhór ann 11. Tá bord maith ann 12. Tá talamh maith ann 13. Tá tir álainn ann 14. Tá múinteoir beag ann 15. Tá áit aoibhinn ann B. 1. cláiseach bheag, cailín beag, Gaeltacht bheag, fuinneoig bheag, coláiste beag, tír bheagh 2. teach deas, feadail dheas, lampa deas, scian deas, sagart deas 3. garraí mór, báisteach mhór, doras mór, bean mhór, cearc mhór 4. Gaeilge bhreá, teach breá, bád breá, tír bhreá 5. bean mhaith, cearc mhaith, fuchat maith, múinteoir maith, áit mhaith, talamh maith