Agatha Thrash, Calvin Thrash

Tytuł oryginału: RX: CharcoalProjekt okładki: Dariusz BorowieckiTłumaczenie: Jarosław KaucRedakcja techniczna: Ryszard AugustynKorekta: Katarzyna Lewkowicz–SiejkaKorekta merytoryczna: dr med. Stanisław Zbigniew Łozowski

Informacje zawarte w tej książce nie mają na celu zastąpić wskazań lekarskich i leczenia.W przypadku każdej choroby, w celu zastosowania właściwej terapii, należy skonsultować się z lekarzem.

Wydanie trzecie poprawionePrinted in Poland

Copyright © 1988 by New Lifestyle BooksCopyright © for the Polish edition 1993 by Fundacja Źródła Życia

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część publikacji nie może być w żadnej formie powielana, przechowywana w postaci elektronicznej lub tłumaczona bez pisemnej zgody wydawcy.

ISBN 978-83-901922-6-0

Siedemdziesiąta siódma publikacja Fundacji Źródła Życia

W sprawach zamówień należy zgłaszać się do wydawcy.

Wydawca:Fundacja Źródła Życia96-320 Mszczonów, Budy Zasłona, ul. Żródlana 1tel. 046 857 13 54, fax 046 857 28 99www.fzz.pl, e-mail: biuro@fzz.pl

Skład i druk:

96-320 Mszczonów, e-mail: alterna@fzz.pl

3

SPIS TREŒCI

Rozdział 1Lek z Bożej apteki ....................................................................5

Rozdział 2Działanie węgla drzewnego .............................................................. 8

Rozdział 3Czarny i brudzący ..............................................................................12

Rozdział 4Wymiotnica kontra węgiel drzewny w przypadkach zatruć u dzieci lub przedawkowaniu środków farmakologicznych .................. 16

Rozdział 5Zatrucia u dzieci .................................................................................24

Rozdział 6Przedawkowanie leków i zatrucia .................................................30

Rozdział 7Ważniejsze zabiegi z zastosowaniem węgla drzewnego .........33

Rozdział 8Usuwanie przykrego zapachu za pomocą węgla drzewnego ................................................................................37

Rozdział 9Mikrodializacja krwi za pomocą węgla drzewnego .................40

4

Rozdział 10Zastosowanie węgla drzewnego w weterynarii .........................43

Rozdział 11Substancje nieadsorbowane przez węgiel drzewny ..................45

Rozdział 12Czy węgiel drzewny zakłóca trawienie lub wchłanianie substancji pokarmowych? ................................................................47

Rozdział 13Substancje dodawane do węgla drzewnego w celu nadania mu postaci przyjemniejszej w doustnym stosowaniu lub zwiększenia jego efektywności ..........................50

Rozdział 14Postępowanie w szczególnych przypadkach ..............................52

Rozdział 15Rozpoznawanie problemu ................................................................66

O autorach i książce ............................................................74

Bibliografia .........................................................................................75

5

Rozdział 1

LEK Z BO¯EJ APTEKI

Las. Cienista, ponadczasowa siedzi-ba majestatycznych drzew. Siedziba niewidocznych przejawów życia, ta-jemniczych odgłosów niesionych przez szepty wiatru, wyrażanych w odwiecz-nych pieśniach całych generacji ptaków. Na wilgotnym leśnym dywanie leżą liście opadłe w ciągu wielu lat. Mieszają się z rozkładającymi się pod wpływem wiatru, burz i czasu pozostałościami po olbrzymach, które niegdyś tu rosły. Potrzeba kilkunastu miesięcy, aby liście te stały się częścią grubej warstwy gąb-czastej próchnicy. W ten sposób życie, które obumarło, rodzi nowe życie i las wiecznie trwa.

Jednak las skrywa jeszcze inne ta-jemnice. Wśród płożących się drobnych roślin, krzewów i pnączy leży poczernia-ła kłoda. Od wielu już lat żadna wiosna nie budzi jej do życia. Leży obumarła, mimo że wiele młodszych od niej drzew dawno już uległo rozkładowi. Niewiele pozostało z żyjącego tu niegdyś zielonego drzewostanu o rozłożystych gałęziach rosnących w kierunku nieba. Dlaczego więc to sczerniałe drzewo wciąż leży i nie dzieje się z nim to, co ze wszystkimi innymi zwalonymi wokoło drzewa-mi? Być może tu właśnie napotykamy na pierwszy z wielu cudów związanych z węglem drzewnym.

6

Zdumiewający węgiel

Leżące na ziemi drzewo bardzo szybko zaczyna się psuć. Jeśli jednak w wy-niku pożaru lasu drzewo zostanie zwęglone, opóźnia to proces jego rozkładu. Części zwęglonego drzewa przetrwają znacznie dłużej niż kawałki tej samej wielkości i tego samego rodzaju drzewa naturalnie obumarłego. Węgiel drzewny jest więc po prostu zwęglonym drewnem. Proces zwęglania nie tylko opóźnia rozkład drewna, ale jego końcowy produkt – węgiel drzewny – posiada spe-cjalne właściwości czyniące go szczególnie użytecznym dla człowieka. Żaden zamiennik stosowany w przemyśle, chemii, toksykologii czy wojskowości nie może równać się z węglem drzewnym. Jego nadzwyczajne właściwości odkryła również tradycyjna medycyna. W tej książce dowiesz się więcej na temat „chemicznej atrakcyjności” węgla drzewnego. Odkryliśmy, że jest on w stanie wiązać toksyczne gazy, zarazki chorób, płynne toksyczne odpadki i metale ciężkie. Jest rzeczywiście cudowną substancją.

Artykuły i sprzęt w lecznictwie

Kiedy studiujemy patologię ludzką (nauka o chorobowych zmianach w struk-turze i funkcjonowaniu organizmu), odkrywamy pewne mechanizmy, które mają pomóc choremu organizmowi w powrocie do zdrowia. Dzięki właściwościom naszego organizmu jesteśmy w stanie pokonać problemy związane z chorobami zakaźnymi, niedoborem witamin i minerałów, nadwagą czy wypadkami. Posia-damy również system, który ma oczyszczać organizm z substancji toksycznych i produktów przemiany materii.

Leczenie psychologiczne opiera się m.in. na zapominaniu, które w ludzkim doświadczeniu jest procesem bardzo pożądanym i niezbędnym. Dodatkowo zdrowienie jest możliwe dzięki osobistej dyscyplinie i samoodnowie, ćwiczeniom, świeżemu powietrzu, słońcu i właściwemu odżywianiu. Ponad to wszystko, z czym zostaliśmy stworzeni, byłoby jednak dziwne, gdyby natura nie przewi-działa czynnika oczyszczającego takiego jak węgiel drzewny.

Jeśli cokolwiek, co wypływa z badania przyrody, psychologii człowieka i historii rodzaju ludzkiego, jest oczywiste, to fakt, że mądry Stwórca zaspokoił każdą naszą potrzebę. Studiując anatomię człowieka, przekonujemy się, że nie ma ubytków w naszej strukturze – ciało i umysł mogą funkcjonować bez żadnej pomocy. Gdy wyszliśmy z ręki Stworzyciela, Bóg spojrzał „na wszystko, co uczynił, a było to bardzo dobre” (I Mojż. 1,31). Czytamy z trwogą i wielkim zainteresowaniem o Stworzycielu oferującym zwycięstwo nad grzechem. Wi-dzimy ścieżki nerwowe w naszym mózgu, zaprojektowane po to, by formować nawyki lub je powstrzymywać. Mechanizmy zmieniające formy zachowania

7

są bardzo skomplikowane. To zadziwiające, że człowiek został tak wspaniale zaprojektowany.

Ludzki organizm został wyposażony w wiele różnych zabezpieczeń, by o własnych siłach móc się leczyć i oczyszczać. Dzięki ciepłu zachodzą pewne psychologiczne reakcje, co stymuluje impulsy przepływające do mózgu. Podobnie może oddziaływać zimno. Ciśnienie, masaż, manipulacje i zmiana pozycji pew-nych części ciała mają olbrzymi wpływ na proces leczenia. W każdej dziedzinie, którą badamy, widzimy zamysł Boga Stworzyciela, który przewidział wszystko dla wygody naszego organizmu, by ten mógł bezproblemowo funkcjonować. By żyć, nie musimy być świadomi istnienia różnych części ciała czy ich funkcji. Fakt, że nie wszystko działa dokładnie tak, jak zostało zaplanowane, nie jest winą Stworzyciela. To wynik wpływu zła, które zaistniało w rezultacie świadomego wyboru inteligentnych istot doświadczających przecież dobroci Stworzyciela. Ten wybór sprowadził na ziemię ogrom cierpienia i spowodował konsternację innych inteligentnych istot we wszechświecie.

8

Rozdział 2

DZIA£ANIE WÊGLA DRZEWNEGO

Węgiel drzewny był od początku wyko-rzystywany w zabiegach ludowych. Indianie w Ameryce Północnej używali węgla drzewnego w leczeniu wzdęć na długo przed przybyciem białych ludzi na ten kontynent.

Lekarze homeopaci zalecają stosowanie węgla drzewnego na całym świecie od po-nad 200 lat. Zarówno węgiel zwierzęcy, jak i węgiel drzewny używany był w farmakologii homeopatycznej w Stanach Zjednoczonych z zaznaczeniem, że substancje te charakteryzuje duża siła wchłaniania (adsorpcji).

Węgiel drzewny sprzedawany był przez Rorera jako składnik leku Chardonna obok phenobarbitalu i wyciągu belladonny1. Był używany w leczeniu niestrawno-ści, nieżytu żołądka i przy wzdęciach. Węgiel drzewny został zaklasyfikowany do kategorii I (bezpieczny i efektywny) w statusie FDA jako lek na ostre zatrucia2. Węgiel drzewny był oficjalnie stosowanym lekarstwem w Stanach Zjednoczonych przez ostatnie 100 lat i został skreślony z Farmakopei Stanów Zjednoczonych około 1950 roku. Powodem nie była jego nieskuteczność, lecz skierowanie się amerykańskiej medycyny w stronę przemysłu farmaceutycznego.

Węgiel drzewny w postaci lekkiego i puszystego czarnego proszku był oficjalnie stosowany od XIX wieku jako odtrutka. Jest łatwy do pozyskania w procesie niszczącej destylacji materiałów organicznych takich jak miazga drzewna, koks, węgiel, torf, trociny, makulatura, kości i łuski orzechów koko-sowych. Każdy rodzaj drzewa – wierzba, eukaliptus, sosna, dąb i inne – jest dobrym materiałem do produkcji węgla drzewnego. Węgiel drzewny uzyskany z produktów pochodzenia roślinnego zawiera około 90% chemicznego węgla, podczas gdy węgiel drzewny z kości posiada około 11% chemicznego węgla, 9% węglanu wapnia i 78% fosforanu wapnia.

9

Właściwości węgla drzewnego

Podczas produkcji węgla drzewnego rozwijają się jego elektrostatyczne właściwości, które sprzyjają wiązaniu wielu trucizn. Kiedy znajdujące się w drewnie gazy, żywice, białka, tłuszcze itp. ulegają spaleniu, wytworzone ciepło i zachodzące zmiany chemiczne powodują powstanie ładunku na ziarnach węgla drzewnego, dzięki któremu węgiel przyciąga większość substancji trujących.

Nikt jeszcze nie pojął do końca mechanizmu działania węgla drzewnego – zarówno z fizycznego, jak i chemicznego punktu widzenia. Przyciąganie ka-pilarne uważane jest za jeden z mechanizmów, a siły elektrostatyczne za drugi, ale niewykluczone, że jeszcze inne siły odgrywają tu dużą rolę.

Przypieczony chleb czy jakakolwiek żywność nie są jednak zdrowe. Nie mają nic wspólnego z węglem drzewnym. To jedynie spalone białka, tłusz-cze, węglowodany i sole mineralne – te składniki, które zostają wypalone w węglu drzewnym, pozostawiając zwęgloną celulozę. Główna struktura węgla drzewnego jest neutralna, podczas gdy substancje pozostające w przypieczonej żywności mogą wchodzić w niezdrowe reakcje z organizmem, a nawet działać rakotwórczo.

Aktywny węgiel drzewny produkowany jest podczas kontrolowanego spa-lania drewna lub kości, które poddane są działaniu utleniającego gazu, takiego jak para lub powietrze, o podwyższonej temperaturze. Proces ten powiększa adsorpcyjną moc węgla drzewnego poprzez tworzenie się coraz obszerniejszej sieci drobnych otworów w tej substancji. Proces aktywizacji został wynaleziony dopiero na początku XX wieku, ale mimo to węgiel drzewny uznawany był już wcześniej za użyteczny w lecznictwie, choć stosowany w regularnej postaci. Aktywizacja węgla drzewnego za pomocą sprężonej pary lub silnego kwasu sprawia, że powierzchnia 1 centymetra sześciennego węgla odpowiada 1000 metrów kwadratowych! To dzięki temu, że cząstki węgla drzewnego posiadają tysiące szczelin, otworów, dołków i bruzd, które tworzą dość dużą powierzchnię, gdy zostają otwarte.

Fizyczne i chemiczne właściwości oryginalnego materiału oraz warunki procesu zwęglania określają właściwości węgla drzewnego. Temperatura zwę-glania wynosi około 600°C. Ciepły płomień utrzymywany jest przez godzinę a następnie temperatura jest obniżana do 100-150°C poprzez ograniczenie dostępu powietrza. Taki stan utrzymywany jest dniami (jeśli drewno nie jest zbyt wilgotne, wystarczą godziny). Następuje destylacja i temperatura wzrasta do 600-700°C. W czasie tego procesu piece są zamknięte.

Lasy tropikalne, których drzewa nie są zbyt atrakcyjnym towarem jako materiał budowlany, dostarczają dobrego drewna na węgiel drzewny. Węgiel drzewny stanowi 20-30% ciężaru suchego drzewa i połowę jego masy.

10

Retorty wytwarzają do 30% więcej węgla drzewnego niż piece przemysłowe. Mają powolny proces karbonizacji w zmniejszonych temperaturach, co daje wyższą wydajność. Wydajność jest jeszcze większa, gdy drewno pocięte jest w jednolite kawałki i ściśle upakowane w retorcie. Podczas wytwarzania węgla drzewnego tlen zostaje zużyty w czasie pierwszych kilku godzin po ustaniu procesu karbonizacji (w tym momencie może dojść do samozapalenia). Można by się zastanowić, czy to czasem nie dzięki temu, a może dzięki wytworzeniu się niestabilnie zjonizowanej formy, węgiel drzewny nabiera niesamowitych właściwości adsorpcyjnych. Oczyszczenie drewna z kory przed obróbką tech-niczną daje czystszy i gęstszy produkt końcowy. W roku 1970 za tonę węgla drzewnego produkowanego z drewna płacono 477 dolarów, a za taką samą ilość węgla drzewnego produkowanego z kokosu – 100 dolarów3.

Dostępność i domowe metody otrzymywania węgla

Węgiel drzewny jest dostępny w handlu, ale można go również łatwo zrobić w domu. Aby wytworzyć węgiel drzewny, należy umieścić kawałki drewna w kominku lub piecu, dobrze je zwęglić, a następnie odciąć zwęglone części ostrym nożem i drobno sproszkować w mikserze. Tego rodzaju węgiel drzewny musi być używany w ilościach co najmniej 3-4 razy większych niż węgiel aktywny.

Jeszcze lepszy węgiel uzyskuje się, paląc drewno w ognisku. W momencie gdy drewno pali się jasno i gwałtownie, należy je przykryć dużym kawałkiem blachy i przysypać ziemią, tak by nie było dostępu powietrza. W takich wa-runkach miękkie części drewna wypalają się szybko, a twarde pozostają, dając dobry gatunkowo węgiel drzewny. Zwęglone części drewna należy później

blacha zabezpieczająca przed dostępem powietrza

ziemia przykrywająca blachę

ogień

11

zawinąć w płótno i stłuc na grube granulki, a następnie zmielić w mikserze na drobny proszek.

Tabletki dostępne w handlu nie są aż tak skoncentrowane jak kapsułki z węglem drzewnym czy węgiel drzewny w proszku i są o połowę mniej sku-teczne (badania wykazały, że zażycie sproszkowanego węgla drzewnego hamuje wchłanianie leku o 73%, natomiast tabletki z węgla drzewnego powstrzymują absorpcję leku jedynie o 48%). Tabletki produkowane są ze zwykłego węgla drzewnego, natomiast węgiel drzewny w proszku jest przeważnie aktywowany. Poza tym tabletka w 25% składa się ze skrobi lub innych substancji używanych do jej sklejenia. W przypadku używania tabletek należy pamiętać, by przed połknięciem ssać je w celu zwiększenia efektywności.

Brykiety do pieczenia żywności nie są bezpiecznym źródłem ani w wewnętrz-nym, ani w zewnętrznym użyciu ze względu na zawartość różnych związków chemicznych, których użyto do scalenia węgla drzewnego i zabezpieczenia go przed szybkim spalaniem.

Węgiel drzewny w celach niemedycznych stosuje się:

– w zwiększaniu oszczędności paliwa w piecach hutniczych– w oczyszczaniu sadzy– w pracach odlewniczych– w zapobieganiu zanieczyszczeniom wodnym– w absorpcji pestycydów i herbicydów– w nawozach i środkach owadobójczych dla róż– w filtrach wodnych– w dekoracjach ogrodniczych.

12

Rozdział 3

CZARNY I BRUDZ¥CY

Wprowadzenie

Wiele zabiegów przez lata straciło swoją popularność nie dlatego, że były one niepożądane lub nieefektywne, lecz ze względu na to, że do ich wykonania niezbędna była pewnego rodzaju ceremonia oraz wymagały dużego wkładu pracy, zanim widziało się jej efekty. Większość ludzi niechętnie podejmuje taki wysiłek. Taka postawa powinna być eliminowana. Należy zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności dotyczące medycyny naturalnej, by efektywnie używać tych cennych narzędzi w lecznictwie.

Węgiel drzewny powinien znajdować się w każdej domowej apteczce jako gotowy lek w przypadku zatruć, środek oczyszczający w przypadku infekcji, środek usuwający przykre zapachy lub lek w przypadku rozwolnienia, nudności i wymiotów oraz wielu infekcji przewodu pokarmowego. Węgiel drzewny nie jest szkodliwy w przypadku przedawkowania i jest bezpieczny dla skóry.

Węgiel drzewny może gromadzić w swoich szczelinach molekuły amoniaku – litr sproszkowanego węgla drzewnego jest w stanie ściągnąć i zatrzymać 80 litrów gazu! Proces ten nazywa się adsorpcją (przywiązywanie z zewnątrz w przeciwieństwie do absorpcji, czyli pobierania do wewnątrz). W 1773 roku Scheele przeprowadził doświadczenie z węglem drzewnym. Rurkę zawierającą węgiel drzewny napełniono gazem i jej dolny koniec zanurzono w pojemniku z rtęcią. W czasie adsorpcji gazu przez węgiel drzewny w rurce pojawiła się próżnia i rtęć została wessana do jej środka. Farmaceuta P.F. Touery, demon-strując w roku 1831 przed Francuską Akademią Medyczną efektywność węgla drzewnego, połknął 15 gramów strychniny (dawka dziesięciokrotnie większa od śmiertelnej), a następnie zneutralizował ją podobną dawką węgla drzewnego (około 3 łyżek stołowych).

13

Dawkowanie węgla drzewnego

Mimo że nie zauważyliśmy żadnych problemów podczas długotrwałego sto-sowania węgla drzewnego, polecamy – tak jak w przypadku wszystkich innych „zabiegów” – używanie węgla tylko w dotkliwych stanach. Węgiel drzewny nie powinien być używany regularnie przez długi czas, chyba że mamy do czynienia z poważnym przewlekłym problemem, takim jak np. gazy i przykry zapach u chorych z przetokami jelitowymi. Od czasu do czasu można przez dłuższy okres przyjmować małe ilości węgla drzewnego w celach profilaktycznych. Lepiej jednak wyeliminować czynnik szkodliwy (toksyny czy infekcja), niż stale brać węgiel drzewny, by przeciwdziałać dolegliwościom.

W schorzeniach chronicznych za użyciem węgla drzewnego przemawiają następujące argumenty:

1. Przy leczeniu zachowawczym rozwija się zazwyczaj uzależnienie od leku.

2. Stosowanie węgla drzewnego nie wpływa ujemnie na równowagę pokar-mową.

3. Nie wymaga to dużych nakładów czasu i nie jest kosztowne, a czas i pie-niądze można spożytkować w korzystniejszy sposób.

Węgiel drzewny wciąż jest słabo rozpowszechniony, gdyż mało ludzi zna jego zdumiewające działanie. Sytuację zmieniły nieco badania medyczne prze-prowadzone w roku 1970. Do niedawna nawet lekarze nie znali właściwości węgla drzewnego.

Węgiel drzewny może być zakupiony w postaci proszku, roztworu wodne-go, pasty, tabletek lub kapsułek. Kapsułki aktywowanego węgla drzewnego są mniej więcej dwa razy silniejsze niż tabletki. Dawka doustna węgla to 1 łyżka stołowa proszku rozmieszana w małej ilości wody (odpowiednik 4 kapsułek aktywowanego węgla drzewnego lub 10 tabletek zwykłego węgla). Dawka ta nie powinna być przyjmowana w czasie posiłku, gdyż żywność ma tendencje do niwelowania adsorpcyjnych właściwości węgla drzewnego. Jeśli węgiel ma być przyjmowany w ciągu dnia, to najlepiej zażywać go po przebudzeniu, przed snem, między śniadaniem a obiadem lub między obiadem a kolacją.

Istniały pewne kontrowersje co do tego, czy pożywienie i częściowo roz-czepione pochodne żywności, enzymy trawienne i różnego rodzaju wydzieliny znajdujące się przeważnie w układzie trawiennym mogą hamować adsorpcję leków i trucizn przez węgiel drzewny. Odkryto, że węgiel traci połowę swej skuteczności, jeśli żołądek jest wypełniony. Po spożyciu dużej ilości tłuszczu żółć obniża adsorpcyjną zdolność węgla drzewnego o 30% i soki w dwunast-nicy powodują niewielką redukcję efektywności. Jeśli do organizmu dostanie się trucizna, gdy żołądek jest wciąż wypełniony, polecamy dla bezpieczeństwa

14

zażyć 8-10 razy większą wagowo ilość węgla drzewnego niż szacunkowa waga trucizny. W celu osiągnięcia najlepszych rezultatów powinno się używać do-brze zmielonego węgla drzewnego, ponieważ łatwiej adsorbuje toksyny. Aby uzyskać informacje na temat dawkowania węgla drzewnego, patrz wykres na końcu rozdziału 5.

Bardzo wrażliwa osoba po spożyciu węgla drzewnego może czasami odczuwać niewielkie podrażnienie żołądka. Innym niepożądanym efektem może być przedłużenie cyklu wydalniczego. Czynniki te jednak nie stanowią przeciwwskazania do stosowania węgla drzewnego, a można ich uniknąć lub je ograniczyć, wypijając kilka szklanek wody. Nie zanotowano przypadków alergii na węgiel drzewny. Jest on zatem bezpieczny, tani i łatwy w użyciu. Jest dostępny w sprzedaży, ale można go też przygotować w domu.

Metody wykonywania okładów z węgla drzewnego

Okłady z węgla drzewnego na duże powierzchnie, takie jak brzuch lub staw kolanowy, można zrobić w następujący sposób: 3 łyżki stołowe mąki ziemnia-czanej lub zmiksowanych nasion lnu zmieszać z 1–3 łyżkami sproszkowanego węgla drzewnego, następnie wsypać do kubka z wodą i odstawić na 10–20 minut lub podgrzać nieznacznie do zgęstnienia. Podgrzaną mieszaninę należy rozprowadzić na odpowiedniej wielkości kawałku kilkakrotnie złożonej gazy. Warstwa mieszaniny powinna mieć ok. 5 mm grubości. Następnie należy ją przykryć jeszcze 2 warstwami gazy, po czym okład położyć na chore miejsce, przykryć go odpowiednio większym kawałkiem folii, tak aby jej brzegi wy-stawały 2–3 cm poza gazę, przymocować plastrem i unieruchomić za pomocą szerokiego bandaża lub ręcznika, którego końce po zawinięciu przypina się agrafkami. Zamiast gazy można użyć papierowych ręczników.

Aby zrobić okład w przypadku użądlenia lub ukąszenia, należy rozprowadzić w wodzie łyżkę lub więcej sproszkowanego węgla drzewnego (odpowiednio do wielkości okładu) lub rozkruszyć kilka tabletek w małej ilości wody. Po rozprowadzeniu pasty na odpowiednio dużym kawałku papierowego ręcznika należy przyłożyć kompres na bolące miejsce. Warstwa pasty powinna być odpowiednio gruba. Następnie należy przykryć okład kawałkiem folii, odpo-wiednio dużym, aby wystawał 2–3 cm poza okład. Stare części garderoby, np. robiona na drutach czapka, mogą służyć do przytrzymania okładu w okolicach oka, zatok czy ucha. Stara bawełniana koszulka może się przydać do okładów klatki piersiowej.

Do okładu można też użyć, zamiast węgla drzewnego, chmielu (do nabycia w sklepach ze zdrową żywnością) lub rdestu ostrogorzkiego (pospolity chwast spotykany w większości ogrodów). Świeże lub ususzone liście można dodać do

15

pasty, ucierając ją z małym dodatkiem wody, lub pokruszyć bezpośrednio do pasty. By zwiększyć intensywność działania takiego kompresu, po odizolowaniu go folią można przykryć całość na 20 minut kompresem rozgrzewającym lub poduszką elektryczną. Po zdjęciu kompresu rozgrzewającego należy osuszyć okolice okładu i założyć na noc odpowiednią część starej odzieży.

UWAGA!

Należy zachować ostrożność przy stosowaniu okładów z węgla drzewnego na świeże skaleczenia i rany. Jeśli uszkodzenie sięga skóry właściwej, może wystąpić efekt tatuażu (węgiel wniknie pod skórę). Na tego rodzaju rany bez-pieczniej jest stosować okłady z żywokostu, aby uniknąć szpecących śladów na skórze. Zazwyczaj nie ma potrzeby stosowania okładów na skaleczenia, a węgiel drzewny najlepiej używać w przypadku zatruć, stanów zapalnych i obrzęków.

16

Rozdział 4

WYMIOTNICA KONTRA WÊGIEL DRZEWNY W PRZYPADKACH ZATRUÆ U DZIECI LUB W PRZEDAWKOWANIU ŒRODKÓW FARMAKOLOGICZNYCH

Dostępność w Europie

Francja i Belgia zdecydowanie wyprzedzają Stany Zjednoczone w zasto-sowaniu węgla drzewnego jako podstawowego środka w przypadku przedaw-kowania leków, i to zarówno w domach, jak i w szpitalach. W tych krajach aktywowany węgiel drzewny jest łatwo dostępny w sprzedaży. Sproszkowany węgiel drzewny znajduje się w domowych apteczkach, tam, gdzie nigdy nie słyszano o syropie z korzenia wymiotnicy. Amerykańscy pediatrzy, pomimo licznych informacji w prasie fachowej, nie wiedzą, jak bardzo godny polecenia do stosowania w domu jest węgiel drzewny – zarówno w przypadkach zatruć, jak i przedawkowania leków.

Biorąc pod uwagę to, że wymiotnica zawiera substancje o działaniu narko-tycznym i jej użycie wiąże się z ryzykiem, oraz to, że u wielu dzieci nie wy-wołuje ona wymiotów, a jej działanie nie jest natychmiastowe, dobrze byłoby zastąpić ją węglem drzewnym.

Oto korzyści stosowania węgla drzewnego: − jest bezpieczny− posiada szerszy zakres zastosowania − jest znacznie tańszy − nie ulega przeterminowaniu

17

− działa natychmiastowo od momentu pierwszego kontaktu z trucizną, redu-kuje ilość trucizny dostającej się do krwi z układu pokarmowego; natomiast po zażyciu syropu z wymiotnicy wymioty pojawiają się dopiero po ok. 30 minutach

− wymiotnica usuwa z organizmu 25-35% trucizny, podczas gdy węgiel drzewny 50-75%; w połączeniu z wymiotami wywołanymi przez draż-nienie palcem tylnej ściany gardła skuteczność węgla drzewnego wzrasta o kolejne 10%.

Od wielu lat mówi się, że węgiel drzewny zmniejsza absorpcję wielu środków farmakologicznych. Nowe badania wskazują, że węgiel drzewny dwukrotnie lepiej eliminuje nadmierne dawki metyloksantyn (kofeina, teobromina i teofi-lina znajdujące się w kawie, coli i czekoladzie) oraz barbituranów niż tradycyjne metody usuwania toksyn. Curtis i jego współpracownicy dowiedli, że w porów-naniu z syropem z korzenia wymiotnicy węgiel drzewny należy uznać za lepszy ze względu na jego większą efektywność. Curtis przeprowadził eksperyment, porównując skuteczność syropu z wymiotnicy i skuteczność węgla drzewnego przy sztucznie symulowanym przedawkowaniu aspiryny. 70% zażytej dawki aspiryny znalazło się w moczu pacjenta, który zastosował syrop z wymiotnicy, co wskazuje, że taka ilość została wchłonięta do krwi i przeszła przez nerki. Tylko 56% dawki znalazło się w moczu pacjenta, który zażył węgiel drzewny. To wskazuje jasno na większą efektywność węgla drzewnego, a jeśli dodamy do tego nieszkodliwość, trwałość, niską cenę oraz łatwość użycia musimy uznać jego pierwszeństwo jako odtrutki.

Węgiel drzewny bardzo szybko uzyskuje swoją maksymalną zdolność adsorpcyjną – dzieje się to już po minucie. W tłustych lub lepkich płynach, takich jak soki żołądkowe czy jelitowe, adsorpcja może zostać nieco opóźniona ze względu na utrudniony kontakt z trucizną, ale i tak można spodziewać się szybkiego działania.

Podobnie jak syrop z wymiotnicy apomorfina usuwa z żołądka tylko około 30% trucizny, jest więc równie nieefektywnym środkiem wymiotnym – pozo-stawia 70% trucizny w żołądku.

Działanie syropu z wymiotnicy i przeciwwskazania

Korzeń wymiotnicy, rośliny pochodzącej z Brazylii, zawiera całą listę tru-jących alkaloidów, takich jak np. emetyna, kefalina, emetamina i ipekamina. Roślina ta zawiera także kwas ipekakuantrynowy i substancje żywicowate. Syrop ma kolor czystego bursztynu.

Syrop z wymiotnicy wywołuje wymioty krótko po zażyciu prawdopodobnie dlatego, że zawarte w nim główne alkaloidy, emetyna i kefalina mają silnie

18

drażniące działanie na żołądek. Po 20–30 minutach wymioty są efektem reak-cji układu nerwowego na absorpcję tych trujących alkaloidów do krwi. 93% dzieci wymiotuje przed upływem 30 minut od zażycia 1 łyżki stołowej syropu (młodzieży podaje się 2 łyżki). Średni czas od zażycia syropu do wystąpienia wymiotów wynosi 20 minut; najczęściej wymioty występują w granicach 14–30 minut po zażyciu syropu. Przez ten czas trucizna jest wchłaniana do krwi. Jeśli wystąpią takie objawy jak ustanie odruchu przełykania czy drgawki albo jeśli mamy do czynienia z zatruciem strychniną, substancjami żrącymi takimi jak ługi i silne kwasy, produktami petrochemicznymi (węglowodorami), np. benzyną do zapalniczek lub samochodów, naftą, olejem napędowym, rozpusz-czalnikiem do farb lub płynem do mycia naczyń, czy też jakąkolwiek substancją kaustyczną – syrop z wymiotnicy nie powinien być podawany, gdyż wymioty są wówczas przeciwwskazane. Jeśli nawet węgiel drzewny nie jest w stanie zneutralizować tych substancji w dużym stopniu, to na pewno nie zaszkodzi, a choć trochę pomoże.

Emetyna w syropie z wymiotnicy ma kardiotoksyczne właściwości – zatru-wa mięsień sercowy, pogarszając dodatkowo stan już zatrutego pacjenta. Po zażyciu syropu z wymiotnicy wymioty mogą występować o wiele dłużej, niż się tego oczekuje, ponadto mogą im towarzyszyć drgawki, biegunka połączona ze skurczami, szybka akcja serca o wyraźnej nieregularności wykazywanej na elektrokardiogramie, wydłużenie odstępu PQ, zmiany zespołu QRS, odwróce-nie załamka T, niskie ciśnienie krwi, zwiotczenie mięśni, depresja. Powyższe objawy mogą wystąpić po jednej dużej dawce syropu z wymiotnicy lub po kilku kolejno podanych mniejszych dawkach. Jedna z osób, aby zrzucić nadwagę, zażywała syrop z wymiotnicy codziennie przez 2 miesiące, przez co nabawiła się zaburzeń rytmu serca i w konsekwencji zmarła.

Emetyna może spowodować śmierć, wywołując zapalenie mięśnia sercowego. Zdarzały się też otarcia przełyku w wyniku gwałtownych wymiotów wywołanych syropem z wymiotnicy. Po zażyciu syropu z wymiotnicy można spodziewać się dwu-, trzykrotnych wymiotów w ciągu godziny. Węgiel drzewny podany przed zażyciem wymiotnicy adsorbuje trucizny zawarte w syropie. Jeśli zaś po zażyciu syropu z wymiotnicy wymioty nie wystąpią, zaleca się usunięcie podanej dawki przez płukanie żołądka, co jest kolejną komplikacją związaną ze stosowaniem syropu z wymiotnicy. Płukanie żołądka to inna metoda przeciwdziałania zatru-ciom, lepiej i łatwiej więc zażyć węgiel drzewny. Można go zastosować w domu, podczas gdy płukanie żołądka jest skomplikowanym zabiegiem, na dodatek niosącym ryzyko licznych komplikacji, łącznie z uszkodzeniem przełyku lub żołądka. Przeprowadzenie płukania żołądka wiąże się z koniecznością udania się do gabinetu zabiegowego oraz przygotowaniem zabiegu, co pochłania od

19

30 do 90 minut od chwili, gdy trucizna dostała się do żołądka. Poza tym samo wprowadzenie sondy do żołądka pozostawia nieprzyjemne uczucie drapania w gardle przez 2–3 dni.

Węgiel drzewny jest nietoksyczny i zachowuje swą aktywność przez nie-ograniczony czas, jeśli jest szczelnie opakowany. Może być łatwo i bezpiecznie używany w domu. Nawet jeśli nie pomoże, nie zaszkodzi, jeśli zostanie użyty jako podstawowy środek. Aktywowany węgiel drzewny jest zupełnie dobrze tolerowany przez organizm nawet w ilościach do 100 g (prawie 2 szklanki suchego proszku!). Nie ma żadnych przeciwwskazań do stosowania go w przypadkach ostrych zatruć. Jego działanie jest niezwłoczne i nie musi go podawać specjalista. Węgiel drzewny jest więc najbardziej wartościowym z obecnie znanych środków przeciwko zatruciom. Niemowlęta i dzieci przyjmują zupełnie dobrze zawiesinę wodną sproszkowanego węgla drzewnego. Dzieciom najlepiej podawać ją do picia przez słomkę w kartoniku po soku.

Węgiel drzewny skutecznie adsorbuje toksyny, jeśli ma temperaturę ciała (lepiej niż przy wyższych temperaturach). Podgrzany w piecu do temperatury 220°C uwalnia zaadsorbowane wcześniej substancje. Węgiel drzewny może być jeszcze raz (a nawet dwa razy) użyty ponownie po przemyciu, odsączeniu i wysuszeniu w piecu w wysokiej temperaturze.

Węgiel drzewny lepiej adsorbuje w roztworze wodnym niż w rozpuszczalni-kach organicznych takich jak alkohol, aceton czy benzyna. Sole jadalne, takie jak chlorek sodu czy azotan potasu, są trudno przyswajalne przez węgiel drzewny. Z kolei chlorek jodu i chlorek rtęci są adsorbowane bardzo dobrze. Substancje żrące są adsorbowane niezbyt dobrze, dlatego w przypadku ich połknięcia należy zażyć dużą dawkę węgla drzewnego. Proste kwasy i zasady są łatwo przyswajane przez węgiel drzewny, ale może on niewiele pomóc w przypadku silnych zasad lub kwasów. Wówczas należy zastosować bardziej radykalne środki: wypić roztwór kwasu octowego w przypadku zatrucia zasadami lub zażyć sodę kuchenną w przypadku zatrucia kwasami. To samo może dotyczyć alkoholu – metanolu i etanolu. Eksperymenty na szczurach wykazały, że węgiel drzewny nie jest skuteczny w przypadku zatrucia alkoholem4, choć niektórzy twierdzą, że u ludzi dał dobre efekty.

W przeszłości niektórzy zastanawiali się nad oddziaływaniem kwasów i zasad w przewodzie pokarmowym na węgiel drzewny i przyłączone przez niego substancje – przypuszczano, że trucizny mogą być odłączane od węgla drzewnego i w dalszym ciągu absorbowane do krwi. Odkryto jednak, że węgiel drzewny tworzy trwałe połączenia z substancjami toksycznymi, a przepłukiwanie osoczem krwi lub sokami trawiennymi nie powoduje oddzielania trucizn. Są przyłączone tak silnie, że nie sposób ich usunąć w warunkach zbliżonych do tych, jakie panują w organizmie człowieka5.

20

Przypalona żywność nie jest węglem drzewnym

Spalone pieczywo nie jest węglem drzewnym. Przypalona w kuchni żywność ma, jak stwierdzono, działanie rakotwórcze i w żadnym wypadku nie należy jej spożywać. Węgiel drzewny nie zawiera szkodliwych substancji chemicz-nych znajdujących się nieraz w spalonych tłuszczach i proteinach (powstałych w wyniku spalania) ani nie posiada domieszki minerałów, jakie występują w węglu preparowanym z kości lub w przypalonym pożywieniu.

Mleko działa przeciwwymiotnie

Czasami radzi się, aby dzieci, które połknęły pigułki lub truciznę, wypiły mleko. Ale mleko powstrzymuje wymioty, a więc stosowanie go w takiej sytuacji jest niewłaściwe.

Substancje adsorbowane przez węgiel drzewny6

AlkoholAkonitynaAmfetaminaAmid salicylowyAntymonAntypirynaArszenikAspirynaAtropinaBarbituranyBłękit metylenowyBenzynaBieluńChinidynaChininaChlordanChlorek rtęciChlorochinChlorofeniraminaChloropromazyna

CyjanekCyjanek potasuCynaDelfininaDifenoksylatyDifenylohydantoinaDwutlenek węglaElaterynaErgotaminaEtchlorvinolFanylopropanolaminaFenolFenoloftaleinaFosforGlutetymidHeksachlorofenImipraminaIzoniazydJodynaKantarydy

21

Przedawkowanie aspiryny

Aspiryna jest chyba najczęściej przedawkowywanym lekiem, a węgiel drzewny bardzo dobrze ją adsorbuje. Do symptomów przedawkowania aspiryny należą nudności i wymioty, przyspieszony oddech, dezorientacja i ból żołądka. Przy znacznym przedawkowaniu mogą wystąpić takie objawy jak śpiączka i konwulsje. Pacjentowi należy podać 1–5 łyżek stołowych węgla drzewnego rozprowadzo-nego w wodzie, a potem jeszcze dużą ilość wody do wypicia (1 szklankę co 10 minut przez pierwszą godzinę, a potem 1 szklankę co godzinę przez 6 godzin i 1 szklankę co 2 godziny przez następne 12 godzin; do każdej szklanki dodać 1 małą łyżeczkę węgla drzewnego), aby ochronić nerki i wspomóc wydalanie aspiryny. Węgiel należy podać jak najwcześniej, gdy tylko przedawkowanie zostanie rozpoznane, nawet jeśli minęło wiele godzin od zażycia aspiryny. W jelitach węgiel drzewny dokonuje swego rodzaju dializy, wychwytując z krwi krążącej w naczyniach krwionośnych jelit wiele substancji, które dawno już przeszły przez żołądek i dostały się do układu krążenia.

Kamfora KokainaKolchicynaKwas 2,4–dwuchloro fenoksyocto wyKwas mefenamowyLuminalMalationMeprobamatMorfinaMuskarynaNadmanganian potasuNaftaNaparstnicaNarkotykiNequvonNikotynaNortriptylinaOctan ołowiowy (w pewnym sto pniu)OpiumOstróżkaOxylatesParathion

PenicylinaPentobarbitalPestycydyPhenobarbitalPietrasznik plamistyPrimaquinePropantelinaPropoksyfenQuinacrineSalicylan metyluSalicylanySecobarbitalSelenSrebro i niektóre sole antymonuStrychninaSubstancje radioaktywneSulfonamidyTojadTytanWeratryna

22

Dwunastu dorosłym ochotnikom podano po 24 tabletki aspiryny. Trzy osoby stanowiły obiekty kontrolne. Trzem następnym podano po 2 łyżki stołowe syropu z wymiotnicy z powtórzeniem tej dawki u tych, u których nie wystąpiły wymioty za pierwszym razem. Trzem kolejnym podano po małej łyżeczce siarczanu magnezu (sól gorzka wywołująca biegunkę) i po 60 g ak-tywowanego węgla drzewnego (1 szklanka). Trzem pozostałym osobom podano równocześnie węgiel drzewny i syrop z wymiotnicy. Część aspiryny u wszystkich pacjentów znalazła się w moczu, co wskazuje, że została wchłonięta do krwi. W pierwszej grupie, która otrzymała tylko aspirynę, było to około 96% zażytej dawki. U tych pacjen-tów, którym podano syrop z wymiotnicy, 70,3% aspiryny znalazło się w moczu. U tych, którzy za-żyli węgiel drzewny i siarczan magnezu – 56,4%, a u osób, które zastosowały 3 środki jednocześnie, syrop z wymiotnicy, węgiel i sól gorzką, 72,4% aspiryny pojawiło się w moczu.

Aktywowany węgiel drzewny i siarczan magnezu w znaczący sposób redukują absorpcję aspiryny. Syrop z wymiotnicy, sam czy w połączeniu z tymi środkami, nie jest tak efe-ktywny. Uważamy, że węgiel drzewny bez siarczanu magnezu adsorbowałby jeszcze skuteczniej, gdyż sól gorzka negatywnie wpływa na jego działanie.

Przedawkowanie diazepamu (valium)

Często przedawkowywanym środkiem jest diazepam. Nie ma na niego far-makologicznej odtrutki, nie można go też usunąć poprzez sztuczną dializę. Jest jednak bardzo dobrze adsorbowany przez węgiel drzewny. Podanie węgla jest więc najlepszą kuracją przy przedawkowaniu diazepamu.

Zatrucie paracetamolem

Często ma też miejsce przedawkowanie paracetamolu, który uszkadza wątrobę. Należy temu przeciwdziałać, podając węgiel z dużą ilością wody (najpierw 1–5 łyżek stołowych węgla rozprowadzonego w wodzie, a potem 1 szklankę wody co 10 minut przez pierwszą godzinę z 1 łyżeczką węgla drzewnego na każdą szklankę). Węgiel drzewny wiąże również acetylcystynę stosowaną zazwyczaj jako odtrutka na paracetamol. Jest równie skutecznym antidotum w przypadku

23

zatrucia paracetamolem co acetylcystyna, ale nie ma jej szkodliwego działania. Wydaje się nam, że skoro węgiel drzewny jest tańszy, łatwiejszy w użyciu, nie ma ubocznych efektów i może być bezpiecznie przechowywany w domowej apteczce, to lepiej stosować go zamiast acetylcystyny. Acetylcystyna może wywołać wiele niepożądanych skutków, np. mdłości, nudności, wymioty, go-rączkę, wycieki z nosa, senność, otępienie, ucisk w klatce piersiowej, trudności z oddychaniem.

Po podaniu acetaminofenu często następuje alarmujący wzrost poziomu ami-notransferazy asparaginianowej, ale w większości przypadków udaje się uniknąć poważniejszych powikłań. Dawka węgla drzewnego powinna być podawana co 2 godziny w ciągu pierwszych 6 godzin wraz ze szklanką wody do każdej porcji dla dorosłych (odpowiednio mniej dla dzieci). Przez następne 24 godziny nie należy podawać jedzenia, lecz co 4 godziny dawkę węgla z wodą, aby usunąć acetaminofen z krwi poprzez mikrodializę jelitową (patrz rozdział 9).

Trójpierścieniowe środki antydepresyjne

Leki te były przez wieki istotną przyczyną wielu zgonów. W stanie Alaba-ma są główną przyczyną zgonów dzieci poniżej 10. roku życia. Ich toksyczne działanie jest o wiele groźniejsze, niż wskazują zewnętrzne objawy występujące po ich zażyciu. Do objawów tych należą wysokie ciśnienie krwi i pobudzenie, a przy dużym przedawkowaniu – gwałtowny spadek ciśnienia krwi, zaburzenie rytmu serca, śpiączka, apopleksja i w końcu śmierć. Węgiel należy podawać wielokrotnie, by usunąć aktywne toksyny czy to przez adsorpcję z układu pokarmowego, czy też przez dializę z układu krwionośnego. Należy przy tym podawać dużo płynów, by zapobiec spadkowi ciśnienia krwi. Trójcykliczne środki antydepresyjne nie są wychwytywane przez sztuczną nerkę.