AKTIVET AFATGJATA FINANCIARE (AAF)

Jane Investime ne letrat me vlere mbi 1 vit:

Per kontrollin ose pjesemarjen ne drejtimin e njesise ekonomike (blerja e

aksioneve ose pjese te kapitalit, obligacione, etj)

Sigurimin e fitimit afatgjate nepermjet dividenteve ose interesit.

Sigurimin e interesave nepermjet dhenies se kredive afatgjata.

Vleresimi ne hyrje:

Kur blihen, Me koston e blerjes, ku bejne pjese:

Vlera e tregut (e drejte)

Shpenzimet e sigurimit

Komisione te ndryshme

Nga kontributi i pronarit, qe vleresohet:

Me vleren e drejte

Me vleren e percaktuar ne marreveshje

Kur AAF perfitohet nga kembimi,vleresimi behet me vleren e

drejte te letrave me vlere qe jane emetuar per kete kembim

(psh me vleren e aksioneve te emetuara).

Kur kembehet me nje aktiv tjeter, vleresohet me Vleren e

Drejte te Aktivit te Dhene

*ne se Vlera e Drejte e Aktivit te blere,mund te evidentohet qartesisht,

vleresohet me Vl.Dr.Aktivit te blere.

Ne ato raste qe nga AAF i blere, perfitohen dividente ose interesa :

dhe dividenti ose interesi ka lidhje me investimin e blere,

ai shkon ne uljen e kostos te AAF te blere.

kur kjo lidhje nuk eshte e qarte, shkon ne rritje te ardhurave.

Vleresimi ne daten e bilancit behet :

me koston e amortizuar (Ka)

me vleren e rivleresuar

me vleren me te vogel midis kostos dhe vleres se tregut.

Ka = Vlera Fillestare te Hyrjes (Vf)

- Ripagimet e principalit (Rp)

+/- Amort.Akum.(vl.fill.-shumen e maturuar) (Aap/z)

- Borxhin e keq (ulje vlere) (Bk)

Ka = Vf – Rp +- Aap/z - Bk

Me koston e amortizuar vleresohen AAF te klasifikuara si investime te mbajtura

deri ne daten e maturimit si Hua dhe te arketushme duke llogaritur ne kete rast,

nje norme kostante ne % mbi vleren e mbetur te aktivit.

Me metoden e Kostos se Amortizuar mund te paraqiten psh edhe Obligacionet me

prim dhe me afat maturimi psh 3 vjet, ose Deftesat e Arketushme deri ne daten e

maturimit e cila eshte nje periudhe mbi 12 muaj nga data e hartimit te bilancit.

AAF te vlefshme per shitje, vleresohen me vleren e drejte te tyre dhe kur nuk

mund te percaktohet me besushmeri vlera e drejte, vleresohen me kosto (rasti i

aksioneve qe nuk tregtohen publikisht,per rrjedhoje nuk kane cmin te kuotuar ne

treg.)

Investimet me pjesemarrje ne kapitalin neto 20-50%, vleresohen me

metoden e kapitalit neto.

Shembull:

-Jane blere 50% e aksioneve ne nje njesi tjeter 2.500.000 leke

-Ne vitin 2009, fitimi i njesise tjeter ishte 300.000 leke

-Dividenti eshte 60.000 leke

Njesia Investuese, te dyja keto i paraqet ne bilancin e saj :

a) Rrit pjesemarrjen e saj 300000 x 50% = 150.000 leke

AAF per Pjesemarrje Te Te ardhura nga pjesemarrjet

b) Zvogelon investimin per pjesen e dividentit

60000x50%=30000

Debitor ose Banka Te AAF per Pjesemarrje

Ne se njesia tjeter ka dale me humbje, njesia investuese :

- deri ne 2500000 e njeh ate duke e kaluar ne debi te

shpenzimeve te periudhes dhe ne kredi te investimit per

pjesemarrje

- mbi 2.5 milion, nuk e njeh

- ne se ne vitin tjeter, del me fitim, e kalon ne rritjen e

investimit ne njesine tjeter.

Rivleresimet dhe sistemimi i tyre.

Rrirje vlere, dhe ndodh kur:

Vlera e Drejte > Vlera e mbartur

- Shton Kapitalin neto te Pronarit dhe jo Te ardhurat.

- Kur para kesaj kishim ulje vlere, rritja me pare mbulon uljen,

diferenca shkon ne kapitalin neto

Ulja e vleres sistemohet :

- kur me pare rritje dhe nuk eshte rimare apo perdorur,mbulohet

me pare ulja, diferenca shkon ne rezultatin e periudhes

- kur me pare nuk kishte rivleresim pozitiv, ulja kalon ne kapitalet

e veta “Minus vlera nga rivleresimi”.

Plus/Minus Vlera e Kapitalit, do te merret ne rezultat vetem

atehere kur AAF do te realizohen,shiten ose dalin nga njesia.

Zhvleresimi i AAF

Ne cdo dt.bilanci behet testimi duke krahasuar :

VKN me VNR dhe kjo behet :

Kur te dy palet e letrave me vlere, kane veshtiresi financiare.

Kur shkelet kontratoja (mos pagimi i interesave)

Huamarresi eshte ne falimentim e siper

Nuk ka treg aktiv per letrat me vlere

Ka informacion se rritet papunesia,mbyllet aktivitete,etj.

Si behet zhvleresimi:

Ai realizohet sipas grupeve:

Per AAF qe ne bilanc paraqiten me Ka.

(rasti i falimentimit):

Vlera e letrave me vlere 500.000 leke

Norma e interesit 10%

Njesia tjeter mund te paguaje 200.000 leke

1) Vlefta ektuale e fluksit monetar 200000:110%= 181.820

500000 – 181820 = 318.180

Humbje nga rivleresimi Te AAF “Hua te Dhena” 318.180

1/1) Gjate vitit llogaritet edhe efekti i interesit prej 10% :

181820 x 10% = 18.180 leke

Interesa te arketushme Te Te ardhura nga interesat 18.180

1/2) Ne fund te vitit:

Banka (181820+18180) 200.000

Te

AAF « Hua te dhena « 181.820

Interesa te arketushme 18.180

Per AAF per shitje te mbartura me kosto, krahasohet :

VKN me Vleren Aktuale

Diferenca shkon ne paksim te AAF dhe ne debi te Rezultatit

Kur mbahet me Vleren e Drejte:

Eshte rasti qe ne vitet e meparshme eshte rregjistruar nje Minus Vlere ne Kapitalet

e njesise investuese psh per 50.000 leke dhe sipas informacionit te besushem ka

bindjen qe njesia tjeter gjate vitit qe po mbyllet, nuk do te mund te shlyeje

detyrimet dhe interesat per letrat me vlere qe ka blere njesia jone. Ne kete rast,

krijohet bindja qe AAF do te zhvleresohen, prandaj dhe Minus Vlera e trasheguar

prej 50.000 leke duhet te maturohet si humbje e periudhes, dhe per kete

formulon veprimin kontabel :

Humbje nga zhvleresimi 50.000

Te

Minus Vlera te AAF 50.000

Dalja e AAF

Kur jane plotesuar te drejtat kontraktuale

Dalin para kohe :

Kur letrat me vlere shiten,kembehen,etj

Kur letrat me vlere te kapitalit, shiten ose kembehen.

Diferenca midis :

Shumes se mare dhe Vleres se mbartur , kalon

Ne te Ardhura ose ne Shpenzime te Periudhes, por me pare

sistemohet Plus Vleren nga Rivleresimi duke e kaluar

ne te Ardhurat me veprimin :

Rezultate Poz.nga Rivleresimi Te Te ardhurat e periudhes

Ne ato raste qe AAF transferohen ne Investime Afatshkurtra dhe midis VKN dhe

Vleres se Transferimit, ka diferenca, keto regjistrohen :

Rasti I-re : VKN = 250.000 leke

Vl.Tr.= 230.000 «

Investime Afatshkurter 230.000

Humbje 20.000

Te AAF 250.000

Ne se do te kishim me pare plus vlere nga rivleresimet, do te formulohet si me

siper veprimi : Rez.Poz.Rivl. Te Te Ardhura

Rasti i II-te : Transferimi behet me VKN :

Investime Afatshkurter Te AAF 250.000 leke

dhe krahas kesaj: Rez.Poz.Rivl. Te Te Ardhura:

KONTABILITETI I INVENTAREVE

Ne inventaret bejne pjese:

AASH me permbajtje fizike

Mbahen per shitje ose rishitje

Perdoren ne procesin e prodhimit ose sherbimit

Jane paguar dhe kane mbritur ose jo ne njesine ekon.

Vleresimi behet :

Ne hyrje

Ne dalje

Ne PF

Vleresimi ne Hyrje :

o Kur blihen Pamvaresisht nga burimi i

o Meren me kembim i hyrjes, parimi i pergjith.

o Meren falas i vleresimit:

o Prodhohen Kostoja e sigurimit

plus shpenzimet deri

sa te behet gadi per perdorim.

Blerja :

Me cmimin e blerejs+doganen etj deri ne magazinim

dhe mirembajtje pa zbritjet e furnitoreve.

Per blerjet nga Jorezidentet, difrencat e kursit ne

shlyerje, jo ne kosto te inventarit

Nga kembimet : Kur ka thelbe tregtar, me vleresimin e inv. te dhene

Kur ka treg aktiv, me vleren e tregut

Kur nuk ka treg aktiv:

Per te dhene JO , marre PO, me vleren e inv.Marre

Kur per te dyja s’ka,me vleren e drejte te inventarit

analog,ose cmimin e fundit

Kur s’ka informacion, me VNK te invent.te Dhene.

Falas

Vleresimi behet me Vleren e Drejte

Kur nuk ka treg aktiv,me vleren e mundshme te

perdorimit te inventareve te ngjashme.

Nga prodhimi vetiak :

Vleresimi me koston e prodhimit ku futen:

lenda e pare,materiale te tjera,pagat, amort.mak.dhe

ndertesave,shp.pergj. etj si dhe

Interesat e kredise me afat mbi 12 muaj.

Nuk perfshihen ne koston e prodhimit : skarcot dhe materiale te tjera me harxhim jo normal

kosto magazinimi te pa nevojshme

shp.pergj.administrative qe nuk kontribuojne

kostot e shitjes te invetareve (mbulo

hen nga marxhi)

N/produktet e marra nga prodhimi, vleresohen me VNR

dhe zbriten nga kostoja e prodhimit. Kur ka me teper se nje

prodhim, shpendahet prodhimeve kryesore, ne raport me te

ardhurat nga shitja.

me koston standard

Matja e kostove :

me metoden me pakice

Me metoden standard, mbahen parasysh nivele normale te kostos

Me metoden me pakice, nga cmimi i shtitjes, zbritet marxhi i

fitimit. Psh cmimi me pakice i qumeshtit 100 leke/liter, marxhi i

fitimit 15% :

Kostoja = 100 : 115% = 87 leke/liter

Perdoret me teper per inventaret qe ndryshojne shpesh.

Vleresimi ne Dalje behet :

Kur shitet

Per prodhimin (lend e pare)

Kur kembehet

Identifikimi specifik (ato qe nuk ndryshojne shpesh).

Metoda e supozimit (per gjithe te tjerat).

Kosto mesatare

Metoda FiFo

Metoda LiFo

Me koston mesatare (kur perdoret inventarizimi periodik)

KISH = Gj.fillim + Hyrjet – Gj.fund

Kjo kerkon te llogaritet kostoja e gjendjes te mallit ne fund.

Shembull:

Gjendja ne fillim 500 x 12.0 = 6.000

Blerje gjate 3/mujorit 1000 x 10,5 = 10.500

Gjithsej 1500 = 16.500 Kosto mes. 11.0

Gjendja me 31/3 300 x 11 = 3.300

Shitur 1200 x 11 = 13.200

ose

6000 + 10500 – 3300 = 13.200 KISH

Me metoden FiFo ( hyrja e pare, del e para)

KISH = (500 x 12) + (700x10,5) = 13.350

Kur cmimet e blerejs, vijne duke u ulur, fitimi rritet

Efektet : (dhe kur struktura e sasive te blera te mos ndryshojne)

Kur cmimet e blerejs, vijne duke u ngritur, fitimi ulet.

Me metoden LiFo (hyrja e fundit,del e para)

KISH = (1000 x 10,5) + (200 x 12) = 12.900

Permbledhja e vleresimeve te inventarit te shitur :

Fitimi:

Cmimet e blerjes 12 ; 10,5 10,5 ; 12

KISH me metoden FiFo........13.350

” “ LiFo………………................12.900

” me koston mesatare……………13.200

Te ardhura nga shitja 1200 x 14 = 16.800

FiFo Mesat. LiFo

Fitimi bruto (Ardh.-Kosto) 3.450 3.600 3.900

Ne rastin konkret fitimi me metoden LiFo del me i larte sepse blerjet e dyta (gjate

3 mujorit) jane me cmim blerjeje me te ulta se vlera e sasive qe ishin gjendje ne

fillim te vitit. Ne se psh cmimi i blerjes per te 1000 njesite te blera gjate tremujorit

do te ishte 13 leke, KISH do te ishte: (1000x13)+(200x12)=15400 leke dhe fitimi

16800 – 15400 = 1.400 leke,

ndersa po me keto te dhena,

KISH me metoden FiFo = (500x12) + (700x13) = 15.100 leke dhe

fitimi 16800 – 15100 = 1.700 leke.

Vlera Neto e Realizushme e Inventarit (VNRI).

VNRI, eshte ajo qe pritet te realizohet ne treg nga shitja

Duke qene se ne PF, inventari paraqitet i vleresuar me kete

vlere dhe ne se Kostoja > VNRI, sillet ne nivelin e VNRI

Koregjimet behen per cdo artikull ose ne grup artikujsh

(sipas gjykimit te Drejtimit te njesise).

Ne se ne grup, grupimi rekomendohet te behet :

per te njejtin grup (mallra, produkte te gatshme,etj)

te kene te njejtin treg shitjeje

sipas llojit te sherbimit (mat.ndertimi, elektrike,etj)

Veprimet ne kontabilitet per diferencat :

Me inventariz. Periodik Humbje nga Dif. e vleresimit Inven.

Me inventariz. Vazhdushem KISH

VNRI mban parasysh edhe qellimin e perdorimit: per sasite e kontraktuara ose jo,

kur perdoret per prodhim, kur parashikohet rritje te cmimit te inventarit, ulja e

meparshme rimeret.

Vleresimi ne daten e bilancit:

Kur hartohen PF me vleren me te vogel ndermjet:

Kostos se blerjes VNRI

Per diferencen:

Shp.Zhvl.Inv. Te Zhvl. Inventarit

Kur inv.perdoret ne prodhim dhe per prodhimin ka

kontrate te mbyllur ne PF me koston e blerjes

Kur nuk mund te llogariten sakte cmimet e shitjes,atehere:

Vl.Kont. barazohet me VNRI (Vl.Kont.–Shp.Shitjes–Zhvl.Inv.)

* *

*