Upload
romeo
View
65
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
LESSEN OVER ETEN & DRINKEN. Hogeschool Rotterdam, Kenniscentrum Zorginnovatie Versie januari 2012. THEMA 1: ONDERVOEDING. ondervoeding als gezondheidsprobleem ondervoeding definitie oorzaken gevolgen kwaliteitszorg. Ondervoeding als gezondheidsprobleem. dia 1-1. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
LESSEN OVERETEN & DRINKEN
Hogeschool Rotterdam,Kenniscentrum Zorginnovatie
Versie januari 2012
THEMA 1: ONDERVOEDING
1. ondervoeding als gezondheidsprobleem2. ondervoeding
• definitie• oorzaken• gevolgen
3. kwaliteitszorg
Ondervoeding als gezondheidsprobleem
Een sluipmoordenaar in het verpleeghuis
Onderzoek Universiteit Maastricht: één op drie patiënten in
zorginstellingen is ondervoed (NRC, 12-9-2006)
Duizenden kinderen ondervoed
bij ziekenhuisopname
ANP − 25/01/10
dia 1-1
Prevalentie ondervoeding
Bron: Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen 2011 (Halfens e.a. 2011)
dia 1-2
Definitie ondervoeding (1)
een tekort voor het lichaam aan energie, eiwitten of voedingsstoffen zoals
vitamines en mineralen
dia 1-3
Oorzaken ondervoeding
1. onvoldoende beschikbaarheid van voeding2. inname of absorptie3. behoefte
A. katabolismeB. verlies
dia 1-4
Definitie ondervoeding (2)
Volwassenen:• BMI < 18,5
o > 65 jaar: BMI < 20• gewichtsverlies > 10% in afgelopen 6 mnd• gewichtsverlies > 5% in afgelopen mnd
Kinderen: andere criteria (o.b.v. groeicurve)
dia 1-5
BMI: WHO-classificatiedia 1-6
Underweight < 18.5Normal range 18.5-24.9Overweight ≥ 25.0
Preobese 25.0-29.9Obese ≥ 30.0
Obese class I 30.0-34.9Obese class II 35.0-39.9Obese class III ≥ 40.0
Gevolgen ondervoeding- langzamer herstel- meer en ernstigere complicaties- spiermassa- afweer- wondgenezing- kans decubitus- KvL- mortaliteit
• opnameduur• gebruik medicijnen• kosten gezondheidszorg
dia 1-7
Risicogroepen
• fragiele ouderen, bv. a.g.v. eenzaamheid, depressie, polyfarmacie
• chronisch zieken, bv. mensen met COPD, hartfalen, depressie
• oncologische patiënten• patiënten rond een grote operatie
dia 1-8
Kwaliteitskader VV&TIndicatoren Eten & drinken:1.mate waarin cliënten of vertegenwoordigers goede maaltijden ervaren (vlgs. CQ-index)
2.risico op ondervoeding (vlgs. SNAQRC)
3.onbedoeld gewichtsverlies
dia 1-9
Relevante CQ-index vragen
Bewoners• 62. Zijn de maaltijden lekker?Vertegenwoordigers van bewoners• 55. Zien de warme maaltijden er verzorgd uit?• 56. Is er genoeg hulp bij het eten?• 57. Is er genoeg tijd om te eten?• 58. Zijn de maaltijden genoeg gespreid over de
dag? (met tussenpozen van 3 uur)
dia 1-10
Indicatoren voedingstoestand
a. Risico op ondervoeding: percentage cliënten dat volgens de SNAQRC een verhoogd risico heeft op ondervoeding*
b. Onbedoeld gewichtsverlies:– b1. Percentage cliënten met onbedoeld gewichtsverlies
van meer dan drie kilo in de afgelopen maand en/of meer dan zes kilo in de afgelopen zes maanden
– b2. Gemiddeld aantal kilo’s onbedoeld gewichtsverlies per client in de afgelopen zes maanden
* De indicator ‘7.3a Risico op ondervoeding’ wordt alleen voor interne verbetering gebruikt, niet voor publicatie
dia 1-11
THEMA 2: SCREENING OP ONDERVOEDING
Zet zich in voor:vroege herkenning en een adequate behandeling van
ondervoeding bij ziekte in• ziekenhuizen • verpleeg- en verzorgingshuizen en andere
zorginstellingen • eerste lijns zorg en thuiszorg
www.stuurgroepondervoeding.nl
dia 2-1
1. Ondervoeding2. Wanneer is iemand
ondervoed?3. Screening ondervoeding4. Behandeling van
ondervoeding5. Overige informatie6. Stuurgroep Ondervoeding7. Literatuurlijst
dia 2-2
Screening
Doel:• opsporen mensen met risico op ondervoeding
aanpak (primaire preventie)• opsporen mensen met ondervoeding
aanpak, voorkomen van complicaties (secundaire preventie)
dia 2-3
Screening; criteria• de ziekte is te vinden voordat er klachten zijn;• het is duidelijk wanneer iemand wel of niet de ziekte heeft;• als er iets is gevonden kan de persoon tijdig in het ziekenhuis
terecht voor diagnose en behandeling;• er bestaat een betrouwbare test/onderzoek om de ziekte op
te sporen;• er is een goede, veilige behandeling voor de ziekte.
[gebaseerd op de internationale criteria voor screening van Wilson & Jungner (WHO 1968)]
dia 2-4
Screening op ondervoeding
Bron: Meijers e.a. (2009)
dia 2-5
SNAQdia 2-6
STRONGkids
dia 2-7
ScreeningsinstrumentenSNAQ SNAQ65+ SNAQRC STRONGkids
Lengte + +Gewicht + +BMI +Onbedoeld gewichtsverlies
+ + +
Bovenarmomtrek +Eetlust + + +Functionaliteit +Hulp nodig bij het eten +Drink- of sondevoeding +
dia 2-8
Effectiviteit (1)• betere herkenning van ondervoeding;• verbeterde energie- en eiwitinname door het aansluitende
behandelplan;• behandeling van de diëtist in een eerder stadium van de
behandeling;• kosteneffectief;• afname van mortaliteit en complicaties, verbeterde
wondgenezing, toename van de kwaliteit van leven, sneller herstel en verbeterde immunologische afweer;
• afname van de ziekenhuiskosten;• afname van de gemiddelde opnameduur.
[Bron: website Stuurgroep Ondervoeding]
dia 2-9
Effectiviteit (2)Maar:
Rapport Ondervoeding bij ouderen (Gezondheidsraad 2011):
Onduidelijk is nog hoe groot het probleem van ondervoeding bij ouderen nu eigenlijk is en in welke gevallen bijvoeding helpt…
[meeste onderzoeken zijn van matige kwaliteit]
dia 2-10
THEMA 3: MAALTIJDAMBIANCE
Maaltijdambiance
Huiskamerstijl bij verpleeghuisbewoners:• behoud van kwaliteit van leven• behoud van lichamelijk functioneren (fijne
motoriek)• behoud lichaamsgewicht
Bron: Optimizing the ambiance during mealtimes in Dutch nursing homes (Nijs 2006)
dia 3-1
Ambiancebevorderende factorendia 3-2
MAALTIJD-VOORZIENING
AANKLEDING
BEWONERS
PERSONEEL
RUIMTE
THEMA 4: LEUKE DINGEN DOEN MET ETEN
“Patiëntenzorg, m.n. zorg verleend aan chronisch zieken, die niet alleen gericht is op adequate medische verzorging maar ook op verbetering van de kwaliteit van hun leven,
o.m. door het schenken van persoonlijke aandacht." (van Dale)
dia 4-1
OPDRACHT
Bedenk voor de Nationale Verwendagin groepjes van 3-4 personen
een bijzondere activiteitdie te maken heeft met eten of drinken.
Presenteer je plan op een flap-over.
dia 4-2
THEMA 5: OMGAAN MET AFWEERGEDRAG
Stellingen
Als een demente bewonerecht niet wil eten of
drinken, dan houdt het voor mij ook op.
Als een bewoner weigert dan moet je niet aandringen.
Als een bewoner niet wileten, moet je er altijd rekening mee houden dat hij of zij dood wil.
Ik ben de oorzaak dat de bewoner slecht eet en drinkt.
Goede voeding is heelbelangrijk voor alle bewoners.
dia 5-1
dia 5-2
Definitie afweergedrag
Elk gedrag van de bewoner met dementie dat eten of
drinken bemoeilijkt of verhindert.
[Richtlijn afweergedrag, 2009]
dia 5-3
Signaleren structureelafweergedrag
Bewoner weert eten of drinken af:• meerdere keren per week• ≥ 24 uur (bijna) niets drinken• ≥ 48 uur (bijna) niets eten
team! rapportage
STAP
1:
Prob
leem
vas
tste
llen
dia 5-4
Verschijnselen1. bewoner komt niet aan tafel of loopt
steeds weg
2. bewoner eet of drinkt nietbijv. weigert verbaal, wendt hoofd af, slaat lepel weg
3. bewoner slikt eten of drinken niet doorbijv. spuugt eten uit, slikt niet
dia 5-5
Overleg met anderen
• bewoner zelf• familie• collega’s• arts
start voedings- en vochtlijst
STAP
2:
Geg
even
s ve
rzam
elen
dia 5-6
Observeren & beschrijven
STAP
3:
Nad
er o
nder
zoek
Verzorgende observeren rapporteren inbreng MDO
Andere zorgverleners
aanvullend onderzoek(diëtiste, logopediste, arts, psycholoog)
inbreng MDO
dia 5-7
Oorzaken
NIET SNAPPEN
NIET KUNNEN
NIET WILLEN
dia 5-8
InterventiesST
AP 4
: Pl
an v
an a
anpa
k
oorzaakbekend
oorzaakonbekend
gerichteintervent
ie
“trial-and-
error”
nietingrijpen
dia 5-9
Trial-and-error: drie domeinen
• aandacht• tijd & rust• contact• verbale
aansporing, positieve bekrachtiging
• vaste verzorgende
• andere voeding• ander tijdstip• andere
consistentie (advies logopedist of diëtist)
• huiselijkheid• rust in de
omgeving• structuur• muziek ±
INTERACTIE & COMMUNICATIE MET
BEWONER
AMBIANCE
VOEDING
dia 5-10
Vaststellen effectST
AP 5
: Ev
alua
tie
rapporteren (zorgdossier) MDO / bewonersbespreking verder beleid
dia 5-11
dia 5-12