78
หนึ่งโครงการ หลากหลายบทเรียน: บันทึกสรุปบทเรียนการด�าเนินงานโครงการเสริมสร้างความเข็มแข็งให้ชุมชนชายฝ่งทะเลเพื่อลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ บันทึกสรุปบทเรียนการด�าเนินงานโครงการ เสริมสร้างความเข็มแข็งให้ชุมชนชายฝั่งทะเลเพื่อลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ หนึ่งโครงการ หนึ่งโครงการ มูลนิธิรักษ์ไทย 185 ซอยประดิพัทธ์ 6 ถนนประดิพัทธ์ แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400 โทรศัพท์: 02 265 6888 โทรสาร: 02 271 4467 Website: www.raksthai.org Facebook: www.facebook.com/RaksThaiFoundation

Lesson learnt bcr cc

  • Upload
    dackha

  • View
    223

  • Download
    1

Embed Size (px)

DESCRIPTION

 

Citation preview

Page 1: Lesson learnt bcr cc

หนงโครงการ หลากหลายบทเรยน: บนทกสรปบทเรยนการด�าเนนงานโครงการเสรมสรางความเขมแขงใหชมชนชายฝงทะเลเพอลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

บนทกสรปบทเรยนการด�าเนนงานโครงการเสรมสรางความเขมแขงใหชมชนชายฝงทะเลเพอลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ห ล า ก ห ล า ย บ ท เ ร ย นหน งโครงการหน งโครงการ

มลนธรกษไทย

185 ซอยประดพทธ 6 ถนนประดพทธ แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400โทรศพท: 02 265 6888 โทรสาร: 02 271 4467Website: www.raksthai.org Facebook: www.facebook.com/RaksThaiFoundation

Page 2: Lesson learnt bcr cc
Page 3: Lesson learnt bcr cc
Page 4: Lesson learnt bcr cc

ห ล า ก ห ล า ย บ ท เ ร ย น

หนงโครงการหนงโครงการ

ผเรยบเรยง : บญธดา เกตสมบรณ

ผสนบสนนขอมล :

พรพนา กวยเจรญ

วณา นำาเจรญสมบต

ประสาน สถานสถตย

เสกสรร ชญถาวร

ดนภทร ตามรสวรรณ

ซมร แคเมาะ

จรญ พลอยดวง

อนชา อบดลกาเดร

บษยา ไชยลก

บนทกสรปบทเรยนการดำาเนนงานโครงการ

เสรมสรางความเขมแขงใหชมชนชายฝงทะเลเพอลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

2

Page 5: Lesson learnt bcr cc

ห ล า ก ห ล า ย บ ท เ ร ย น

จดพมพโดย

มลนธรกษไทย

185 ซอยประดพทธ 6 ถนนประดพทธ

แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400

โทรศพท: 02 265 6888 โทรสาร: 02 271 4467

Website: www.raksthai.org Facebook: www.facebook.com/RaksThaiFoundation

ภาพถาย: มลนธรกษไทย

กราฟก ปก และรปเลม: กานต ทศนภกด

พมพท บรษท อพทรย ครเอทนว จำากด

โทรศพท: 02 964 8484

พมพดวยกระดาษรไซเคล 100%3

Page 6: Lesson learnt bcr cc

4

Page 7: Lesson learnt bcr cc

สารบญสารบญ

7

11

15

23

53

69

ทมา

บทน�า

1. บรบทพนท

2. เรยนร...จากความส�าเรจ

3. รเรยน...จากความผดพลาด

4. สรปเปนบทเรยน

5

Page 8: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน6

Page 9: Lesson learnt bcr cc

ท ม า

ทมา

โ ครงการ “การเสรมสรางความเขมแขงใหชมชนชายฝง

ทะเลเพอลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ในประเทศไทย” (The Building Coastal Resilience to Reduce

Climate Change Impact in Thailand หรอ BCR CC) โดยมลนธ

รกษไทย (Raks Thai Foundation หรอ RTF) เปนผปฏบตงาน

ในพนท มกรอบระยะเวลาการด�าเนนงาน 3 ป เรมตงแต

เดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2554 ถงเดอนมกราคม พ.ศ. 2557

มพนทการด�าเนนงาน 16 ต�าบล ใน 4 จงหวด ไดแก ชมพร

นครศรธรรมราช กระบ และตรง ไดรบทนสนบสนนจากคณะ

กรรมาธการแหงสหภาพยโรป (the European Commission)

มจดมงหมายหลก 2 ประการ คอ

• เ พอให มการบรณาการประเดน

การปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เขาไวในยทธศาสตรและแผนงานพฒนาของ

หนวยงานและองคกรทองถน

• เพอใหมการออกแบบแผนงานและ

การด�าเนนกจกรรมการปรบตวโดยชมชนอยาง

มสวนรวม

7

ทมา

Page 10: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

โดยมผลลพธ ดงน

1. การประเมนขดความสามารถและความเปราะบางของชมชนตอการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศใน 16 ต�าบลของพนทการด�าเนนงานโครงการใน 4 จงหวด

2. การเสรมสรางศกยภาพของผเกยวของเพอบรณาการกจกรรมการปรบตวตอการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศเขาไวในยทธศาสตรและแผนงานการพฒนาในระดบทองถน

3. การเสรมสรางศกยภาพของผเกยวของในการพฒนาและด�าเนนการกจกรรม

การปรบตวโดยชมชน

โครงการฯ ไดใชคมอการวเคราะหขดความสามารถ และความเปราะบางของชมชนตอการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Vulnerability and Capacity Analysis: CVCA) เปนเครองมอ

ส�าคญในการเกบรวบรวม วเคราะหขอมล รวมทงสรางกระบวนการการเรยนรอยางมสวนรวม เพอให

8

Page 11: Lesson learnt bcr cc

ท ม า

คนในชมชนไดตระหนกถงความเปราะบางและขดความสามารถของตนเอง และใชขอมลทไดจากการ

วเคราะหรวมกบผทเกยวของในการวางแผน และออกแบบกจกรรมการปรบตวของชมชน ทงยงไดมการ

ประสานความรวมมอกบหนวยงานในระดบทองถน อาท องคการบรหารสวนต�าบล องคกรพฒนาเอกชน

และสถาบนการศกษา ในการสนบสนนการด�าเนนงานในพนททางดานงบประมาณ และองคความร โดย

การสรางกระบวนการใหเกดการบรณาการกจกรรมการปรบตวเขาใวในแผนพฒนาในระดบทองถน

ทงน มลนธรกษไทยซงเปนผด�าเนนงานโครงการฯ ไดเลงเหนถงความส�าคญของการสราง

ความเขมแขงใหกบชมชน ดวยกระบวนการเรยนร จงจดใหมการสะทอนและแลกเปลยนความคดเหน

จากผทเกยวของกบการด�าเนนงานโครงการฯ และสรปเปนบนทกบทเรยน เพอเปนประโยชนในการ

น�าไปประยกตใชเพอการพฒนาโครงการการปรบตวของชมชนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศได

อยางมประสทธภาพและประสทธผลมากขนในอนาคต ดวยการเรยนรจากความส�าเรจ และความผดผลาด

ของโครงการทผานมา...ซงถงแมจะเปนเพยง หนงโครงการ...แตประกอบดวย...หลากหลายบทเรยน

9

Page 12: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน10

Page 13: Lesson learnt bcr cc

บทน� ำ

บทน�าบทน�า

จากการสงเกตของคนชมชนชายฝงในชวง 10 ปทผานมา

พบการเปลยนแปลงเกดขนมากมายเชอมโยงกบสภาพภมอากาศ

อาท การเพมขนของระดบน�าทะเลอณหภมของน�าทะเลทเพมสงขน

คลนลมพายมความถและความรนแรงมากขน เกดการเคลอน

ของฤดกาลและทศทางของลมมรสม รวมทงการตกของฝนท

เปลยนแปลงไปทงปรมาณและการกระจายตว โดยการเปลยนแปลง

ตางๆ เหลานมความรนแรง ความถ แตกตางกนไปในแตละ

ชวงเวลา และในแตละพนทซงมทตงทแตกตางกนไป

ปรากฎการณเหลานไดสรางผลกระทบอยางมนยยะ

ส�าคญตอระบบนเวศทางทะเลและชายฝงและวถชวตการด�ารง

ชวตของคนในชมชน อาท การเกดการรกคบของน�าเคมสพนท

น�าจด ท�าใหขาดแคลนน�าในชวงฤดแลงและท�าใหพนทท�าการ

เกษตรเสยหาย การเกดการกดเซาะพงทลายของชายฝงท�าให

สญเสยทดนในการตงถนฐานบานเรอน รวมทงการลดลงของ

ปรมาณสตวน�า เปนตน

ภาคสวนตางๆในชมชนจงตองเผชญกบความเสยงท

แตกตางไปจากเดม ในขณะทศกยภาพขององคกรปกครองทอง

ถนซงเปนหนวยงานหลกในการแกไขปญหา และพฒนาศกยภาพ

ของชมชนใหสามารถตอบสนองตอการเปลยนแปลงไดอยางเหมาะ

สมและยงยน ยงมอยอยางจ�ากด เปนอปสรรคส�าคญตอการผลกดน

ยทธศาสตรดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและแผนปฏบต

การปรบตวของชมชน

11

Page 14: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

ดงนน โครงการจงไดสรางแนวทางการด�าเนนงานเพอใหมการบรณาการประเดนการปรบตว

ตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเขาไวในยทธศาสตรและแผนงานพฒนาขององคกรทองถน รวมทง

ใหมการออกแบบแผนงานและการด�าเนนกจกรรมเพอการปรบตวโดยชมชนอยางมสวนรวม โดยให

ความส�าคญกบการสรางเสรมศกยภาพในประเดนดานการปรบตวใหกบผเกยวของจากทกภาคสวน

โดยเฉพาะแกนน�าชมชนและเจาหนาทขององคกรปกครองทองถน

โดยการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดยชมชน (Community-based Adaptation:

CBA) หมายถง กระบวนการทชมชนเปนผด�าเนนการ โดยมฐานจากความตองการองคความร และศกยภาพ

ของชมชนเอง โดยไมละเลยความรดานระบบนเวศนและบรบททางสงคมวฒนธรรมของชมชนนนๆ ทสงผล

กบความยดหยนทนทานของชมชนตอการเปลยนแปลงทเกดขนในชวงระยะเวลาหนงๆ เปนการด�าเนนงานท

มลกษณะจากลางสบน เพอใหเสยงของผทถกละเลยกลมตางๆ โดยเฉพาะกลมเปราะบาง ใหสามารถมชองทาง

ในการสงผานความตองการของตนเองสระดบนโนบาย

อยางไรกตาม การด�าเนนงานการพฒนาในลกษณะ Project based นนมชวงระยะเวลาและ

งบประมาณการปฏบตงานทถกก�าหนดและจ�ากดไว ท�าใหผลทไดรบและผลกระทบทเกดจากการด�าเนนงาน

โครงการสามารถสรางการเปลยนแปลงเพอการพฒนาไดในระดบหนงเทานน การสรปบทเรยนทไดรบ

12

Page 15: Lesson learnt bcr cc

บทน� ำ

จากการปฏบตงานจงเปนกจกรรมส�าคญและจ�าเปน เพอจะไดเกดการขยายผลและตอยอดงานพฒนา

มงสเปาหมายหลกดานการปรบตวทชมชนมศกยภาพในการจดการกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ไดอยางยงยน

โดยการสรปบทเรยน เปนความร และ ความเขาใจทไดรบจากประสบการณ ซงอาจเกดจากการ

ด�าเนนงานทประสพผลส�าเรจ และหรอลมเหลว มงเนนทการประเมนจดเดน และจดดอยในการเตรยมการ

การออกแบบ และการด�าเนนงานโครงการทสงผลตอการปฏบตงาน ตอผลผลต ผลลพธ และผลกระทบทได

ส�าหรบบนทกฉบบนเกดจากการรวบรวมรายงานการสรปบทเรยน และรายงานการตดตาม

ประเมนผลโครงการของผประเมนภายนอก รวมทงจากการพดคยแลกเปลยนกบผเกยวของจากหลาย

ภาคสวน ซงผลทไดทงหมดไดถกเรยบเรยงขนใหมเพอไมใหเปนการน�าเสนอเจาะจงเฉพาะหนงโครงการ

แตพยายามสรปเนอหาเพอใหเกดเปนแนวคด หรอแนวทางในการน�าบนทกนไปประยกตใช โดยแบง

ออกเปน 4 บทหลก เพอใหทราบถงบรบทของพนทและขนตอนการด�าเนนงาน การเรยนรจากความส�าเรจ

การรเรยนจากความผดผลาด และสรปเปนบทเรยน ซงแสดงใหเหนถงขอพจารณาพนฐานทควรมใน

การพฒนาโครงการดานการปรบตวโดยชมชนเปนศนยกลางทค�านงถงการพฒนาทยงยน

13

Page 16: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน14

Page 17: Lesson learnt bcr cc

บ ร บท ขอ ง พนท

โ ครงการมพนทการด�าเนนงานใน 16 ต�าบล

ของ 4 จงหวดภาคใตของประเทศไทย ไดแก

จงหวดชมพร จงหวดนครศรธรรมราช จงหวด

กระบ และจงหวดตรง โดยภาคใตของประเทศไทย

มลกษณะภมประเทศททอดตวยาวขนาบขาง

ดวยทะเลทงสองดาน คอ ฝ งทะเลอนดามน

ดานตะวนตก และฝงอาวไทยดานตะวนออก

ลกษณะภมอากาศม 2 ฤดกาล ไดแก ฤดรอน

(กมภาพนธ -พฤษภาคม) และฤดฝน (พฤษภาคม

- กมภาพนธ) และในชวงฤดฝนของภาคใตยงแบง

ออกเปน 2 ระยะคอ ชวงลมมรสมตะวนตกเฉยงใต

(กลางเดอนพฤษภาคม - กลางเดอนตลาคม) ซง

ในระยะดงกลาวจะมฝนตกชกในบรเวณภาคใต

ฝงตะวนตก และชวงมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ

(กลางเดอนตลาคม - กลางเดอนกมภาพนธ)

ซงจะมฝนตกชกในบรเวณภาคใตฝงตะวนออก

ดวยลกษณะภมประเทศทขนาบขางดวยทะเล

ถงสองดาน ท�าใหทรพยากรทางทะเลและชายฝง

มความส�าคญตอการพฒนาพนท เศรษฐกจหลก

ของคนในภาคใตจงเกยวของกบการประมง การท�า

เกษตรกรรม เชน สวนยางพารา สวนปาลมน�ามน

สวนผลไม และการทองเทยว

1 . บรบทพนท1 . บรบทพนท

15

Page 18: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

จงหวดชมพร มพนทด�าเนนงานใน 4 ต�าบล ไดแก ต�าบลชมโค

ต�าบลบางสน (อ�าเภอประทว) และต�าบลปากแพรก ต�าบลดานสว

(อ�าเภอสว) คนสวนใหญประกอบอาชพท�าการประมงชายฝง เลยงปลา

ในกระชง ท�าการเกษตร (ยางพารา ปาลมน�ามน กาแฟ มะพราว)

และรบจางทวไป ทผานมาคนในชมชนประสบปญหาหลายดาน ทงการ

แยงชงทรพยากรสตวน�าจากเรอประมงอวนลากขนาดใหญรกล�าเขามา

จบสตวน�าบรเวณชายฝงทเปนแหลงท�ามาหากนของชาวประมงพนบาน

การปลอยน�าเสยจากการเพาะเลยงกงลงสแหลงน�า ท�าใหสตวน�าบรเวณ

ล�าคลองและชายฝงตายและลดจ�านวนลง การบกรกพนทปาชายเลน

และชายหาดเพอการเพาะเลยงกงและการสรางถนน ท�าใหพนททเปน

แหลงอนบาลและเพาะพนธสตวน�าตามธรรมขาตลดนอยลง

จงหวดนครศรธรรมราช มพนทด�าเนนงานใน 4 ต�าบล ไดแก

ต�าบลทาซก ต�าบลทาไร (อ�าเภอเมอง) และ ต�าบลส�าเภา ต�าบลทงใส

(อ�าเภอสชล) คนสวนใหญประกอบอาชพท�าการประมงพนบานและ

การเพาะเลยงกงตามธรรมชาต ปจจบนคนในชมชนไดรบผลกระทบ

จากปญหาการกดเซาะชายฝ ง และการลดลงของปรมาณสตวน�า

อนเปนผลมาจากหลายปจจย ไดแก การลดลงของพนทปาชายเลน

การใชอปกรณการประมงทกอใหเกดความเสยหายตอระบบนเวศ เชน

เรออวนลาก หรอในชวงฤดฝน น�าจดทไหลลงจากบนฝงในปรมาณ

ทมากกวาปกต ท�าใหเกดผลกระทบตอการเพาะเลยงสตวน�า เปนตน

จงหวดกระบ มพนทด�าเนนงานใน 4 ต�าบล ไดแก ต�าบล

คลองประสงค ต�าบลเขาคราม (อ�าเภอเมอง) และ ต�าบลเกาะกลาง ต�าบล

คลองยาง (อ�าเภอเกาะลนตา) คนสวนใหญประกอบอาชพท�าการประมง

ขนาดเลกตามแนวชายฝง และท�าการเกษตรปาลมน�ามนและยางพารา

ทผานมาคนในชมชนประสพปญหาการสะสมของตะกอนขวางการ

ไหลของน�าท�าใหเกดน�าทวมในบางพนท การขาดแคลนน�าจดและ

การแทรกซมของน�าทะเลสพนทเพาะปลกในชวงฤดแลง การบกรก

พนทป าชายเลนและชายหาดเพอการพฒนาอสงหารมทรพยและ

การเพาะเลยงกง การสญเสยพนทดนของชมชนจากการกดเซาะชายฝง

16

Page 19: Lesson learnt bcr cc

บ ร บท ขอ ง พนท

จงหวดตรง มพนทด�าเนนงานใน 4 ต�าบล ไดแก ต�าบลสโสะ ต�าบลทาขาม

(อ�าเภอปะเหลยน) และต�าบลตาเสะ ต�าบลหาดส�าราญ (อ�าเภอหาดส�าราญ) คนสวนใหญ

ประกอบอาชพท�าการประมงชายฝง และการเกษตรปาลมน�ามนและยางพารา ทผานมา

คนในชมชนประสพปญหาการสญเสยพนทปาชายเลน การกดเซาะชายฝง ระดบน�าทะเล

ทเพมสงขน และการลดลงของปรมาณสตวน�าในทะเล

17

Page 20: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน18

Page 21: Lesson learnt bcr cc

บ ร บท ขอ ง พนท

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

จากการวเคราะหความเสยงและความเปราะบาง

ชมชนไดใหขอมลเกยวกบความแปรปรวนและการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศในระยะ 2 - 5 ปทผานมาวา รปแบบของฤดกาล

ไดมการเปลยนแปลงไปจากอดต โดยลมมรสมมความรนแรง

และความถมากขน เกดลมมรสมนอกฤดกาล และเกดน�าทวม

บอยครง บางพนทการกดเซาะชายฝงมความรนแรงมากขน รวมถง

การเกดปรากฏการณปะการงฟอกขาวจากอณหภมของน�าทะเล

ทสงขน เกดการยายถนของสตวน�า ซงจากการเปลยนแปลงดงกลาว

สงผลกระทบทงตอการประกอบอาชพประมงและเกษตรกรรม

รวมถงการตงถนฐานของชมชน โดยชาวประมงพนบานขนาดเลก

มชวงระยะเวลาการออกท�าการประมงไดนอยลง หรอตองออกไป

ท�าการประมงไกลจากฝงมากขน ท�าใหตนทนการท�าประมงสงขน

การเพาะเลยงสตวน�าชายฝงไดรบผลกระทบจากน�าทวมดวยสาเหต

จากน�าทะเลหนนสงและน�าจดทไหลลงมาจากบนฝง และเมอน�าจด

ทไหลลงมามาก ท�าใหน�ากรอยบรเวณชายฝงเจอจางมากกวาปกต

สงผลใหสตวน�าตาย และลดจ�านวนลง นอกจากน ยงพบวาการ

ตงถนฐานบานเรอนชมชนทอยบรเวณชายฝงทะเล หรอปากคลอง

มความเสยงและไดรบผลกระทบอยางมากจากปญหาคลนลมแรง

และการกดเซาะชายฝงทรนแรงขน

19

Page 22: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

การคาดการณการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศระดบจงหวด

รายงานการคาดการณสภาพภมอากาศทจดท�าโดยศนยเครอขายงานวเคราะหวจยและฝกอบรม

การเปลยนแปลงของโลกแหงภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (SEA START RC) (2556) ไดวเคราะหและ

สรปโดยเปรยบเทยบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในสองชวงเวลา คอ ป ค.ศ. 1990 - 2009 (พ.ศ.

2533 - 2552) และป ค.ศ. 2030 - 2049 (พ.ศ. 2573 - 2592) ใน 4 จงหวดของพนทการด�าเนนงาน

โครงการ ดงน

จงหวดชมพร ปรมาณฝนรายปมแนวโนมลดลง 7% ในชวงฤดฝน อณหภมอาจเพมสงขน

1-2 องศา ความเรวลมมแนวโนมเพมขน ทงในลมมรสมตะวนตกเฉยงใต และลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ

จงหวดนครศรธรรมราช ภาพฉายสภาพภมอากาศไมไดแสดงถงการเปลยนแปลงปรมาณฝน

รายป แมวามแนวโนมการเลอนของฝนไปตกปลายฤดฝน อณหภมอาจเพมขน 1 องศา

จงหวดกระบ ปรมาณฝนรายปมแนวโนมเพมขนหรอนอยลงเชนเดยวกบปจจบน อณหภม

อาจเพมขนราว 1 องศา ความเรวลมมแนวโนมเพมขน ทงลมมรสดตะวนตกเฉยงใตและลมมรสม

ตะวนออกเฉยงเหนอ

จงหวดตรง ปรมาณฝนรายปมแนวโนมเชนเดยวกบปจจบน อณหภมอาจเพมขน 1 องศา

ความเรวลมมแนวโนมเพมขน ทงลมมรสดตะวนตกเฉยงใตและลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ

ขณะทการเปลยนแปลงระดบน�าทะเล ทางฝงอาวไทยมแนวโนมเพมขนประมาณ 20 เซนตเมตร

ในทศวรรษ 2030 - 2040 (พ.ศ. 2573 - 2583) สวนทางชายฝงอนดามนมแนวโนมทลมมรสม

ตะวนตกเฉยงใตจะยดออกไป

“ส�าหรบประเทศไทย มผลการศกษาแนวโนมการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในอนาคตซงบงชวา......

(SEA START RC, 2014)

• อณหภมเฉลยโดยทวไปจะสงขนเลกนอยทงกลางวนและกลางคน

• วนทรอนทสดในรอบปจะมอณหภมสงขนมาก

• ชวงเวลาอากาศรอนทยาวนานขน ฤดหนาวทสนลงมพนททมอากาศรอนจดมากขน

• ปรมาณน�าฝนรายปมแนวโนมเพมสงขน แตฤดฝนจะยงคงมระยะเวลาเทาเดม

ลกษณะนอาจท�าใหฤดน�าหลากมมาก หรอน�าทวม

• อาจมการเลอนของฤดกาล

• ฤดแลงอาจแลงจด เนองจากระยะเวลาทมอากาศรอนในรอบปมแนวโนมรอนมากขนและนานขน

• ความแปรปรวนระหวางฤดและระหวางปจะเพมสงขน ...”

20

Page 23: Lesson learnt bcr cc

บ ร บท ขอ ง พนท

ขนตอนการด�าเนนงาน

6. ออกแบบและด�าเนนกจกรรมเพอการปรบตว

(Priority action project)

7. ศกษาความเปนไปไดดานเทคนค

(Feasibility study)

5. จดท�าวสยทศนและยทธศาสตร

การปรบตวระดบต�าบล

(Scenario mapping)

3. การจดตงคณะทปรกษานโยบายระดบจงหวด

4. การจดตงคณะท�างานระดบต�าบล

1. กระบวนการวเคราะหขดความสามารถ

และความเปราะบางของชมชน (CVCA)

2. ศกษาการคาดการณการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศระดบจงหวด

(Climate projection)

8. จดเวทนโยบายระดบภมภาค

10. จดเวทนโยบายระดบชาต

9. สรางจดเรยนรการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศระดบต�าบล

(Climate Focal Point)

a l l - s i l h o u e t t e s . c om

21

Page 24: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน22

Page 25: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

การด�าเนนงานการปรบตวโดยชมชนเปนศนยกลาง เปนแนวทางแบบบรณาการท

ตองใชวธการแบบผสมผสานทงองคความรทองถนควบคกบยทธศาสตรใหมๆ ในการ

แกไขปญหาความเปราะบางในปจจบน ขณะเดยวกนกสรางขดความสามารถในการ

ปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ใหสามารถเผชญกบปญหาความทาทาย

ทเปลยนแปลงไปในอนาคตอยางไมหยดนง ชมชนตองสามารถสรางทางเลอกให

หลากหลายในวถการด�ารงชวต เพอเตรยมความพรอมในการตอบสนองกบความ

ไมแนนอน โดยโครงการทจะประสพผลส�าเรจควรเชอมโยงกบยทธศาสตรการพฒนา

ใน 4 ดาน ไดแก

1. การสงเสรมวถชวตการด�ารงชวตททนทานตอการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศควบคกบการสรางรายไดหลายทาง และขดความสามารถดานการวางแผน

และการจดการความเสยง

2. การลดความเสยงภยพบต โดยเฉพาะอยางยงผลกระทบตอครวเรอน

และปจเจกบคคลทเปนกลมเปราะบาง

3. การพฒนาขดความสามารถของกลมองคกรภาคประชาสงคมในทองถน

สถาบน และหนวยงานภาครฐ เพอใหกลม องคกร และหนวยงานเหลานสามารถใหการ

สนบสนนแกชมชน ครวเรอน และปจเจกบคคลไดดยงขน

4. การรณรงค และสนบสนนการขบเคลอนทางสงคมเพอแกไขสาเหตพนฐาน

ของความเปราะบาง อาท การบรหารจดการของภาครฐทขาดประสทธภาพ การขาด

การเขาถงและควบคมการใชทรพยากรของชมชน หรอการขาดโอกาสในการเขาถง

การบรการขนพนฐาน

2. เรยนร...จากความสาเรจ

2. เรยนร...จากความสาเรจ

23

Page 26: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

ดวยการตระหนกถงความส�าคญของการสรางสภาพแวดลอมทเอออ�านวยตอการด�าเนนงาน

การปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดยชมชน ท�าใหการวางยทธศาสตร และโครงการตางๆ จะ

ไมจ�ากดเฉพาะการสงเสรมการเปลยนแปลงในระดบชมชนเทานน แตไดพยายามใหเกดการเปลยนแปลง

เชงนโยบาย โดยใชประสบการณทไดเรยนรจากการด�าเนนงานกบชมชนในการการรณรงคทมหลกฐานขอมล

ชดเจน เพอเพมชองทางใหชมชนไดเขาไปมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจในทกระดบ

และดวยเปนทประจกษโดยทวไปวา “การปรบตวจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของชมชน”

เปน “กระบวนการ”(Community-based Adaptation as a process) และ “การสรางขดความสามารถในการ

ปรบตวใหกบชมชน” เปนกจกรรมทตองด�าเนนงานอยางตอเนอง เพอสรางความเขาใจ และการวางแผนใน

การตอบสนองตอการเปลยนแปลงสภาพอากาศทม “ความไมแนนอน” ดงนน การประเมนโครงการจงขน

อยกบประสทธภาพของกระบวนการการด�าเนนงาน ซงสามารถถอดเปนบทเรยนทไดรบเพอการเรยนรจาก

ความส�าเรจไดดงตอไปน

24

Page 27: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

2.1 เรมจากสรางขอมล สรางคน ดวยกระบวนการการมสวนรวม

“เพมขดความสามารถในการปรบตว

เมอทกคนมสทธในการเขาถงและใชประโยชนทรพยากร”

การด�าเนนงานโครงการการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดยชมชน จะประสบ

ผลส�าเรจไดควรเรมจากการเกบรวบรวมขอมลชมชน และขอมลทเกยวของในทกระดบและทก

ภาคสวน เพอเปนฐานในการวเคราะหคนหาความตองการของชมชน และการท�าความเขาใจโครงสราง

ชมชน โดยเฉพาะทเกยวกบความสมพนธเชงอ�านาจทมความซบซอนในระบบเครอขายทางสงคม

ซงตองด�าเนนการดวยกระบวนการการมสวนรวม เพอใหคนในชมชนไดร จกตนเอง เกดการเรยนร

ภมปญญาทองถนทมอยเดม และรบรขอมลใหมๆเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พรอมทง

สงผานขอมลทไดรบสคนในชมชน กลม และเครอขายตางๆ

ซงการใชขอมล สามารถสรางความยงยนใหกบการด�าเนนงานในพนท โดยความรทองถน

และขอมลสภาพอากาศชวยในการจดการความเสยงในระยะสน และเมอผนวกการใชขอมลการคาดการณ

ภมอากาศเขามารวมพจารณาจะชวยในการวางแผนพฒนาเพอสรางขดความสามารถในการปรบตวใหกบ

ชมชนในระยะยาว รวมทงเพอสรางการเรยนร และการมสวนรวมกบองคกรภาคตางๆ ในพนท ใหเกด

กระบวนการรวมคด รวมท�า และรวมกนเปนเจาของโครงการ ทงนจากการสรปบทเรยนพบวา โครงการ

การปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดยชมชน จ�าเปนตองมองคประกอบดานการจดการ

ความร ตงแตเรมด�าเนนงานโครงการ ซงสามารถสรปเปนขนตอนหลกๆ ไดดงน

1. สรางกระบวนการการเกบรวบรวมขอมลอยางมสวนรวม

2. ผสมผสานขอมลภมปญญาทองถนกบขอมลวทยาศาสตร

3. สรางรปธรรม และเผยแพรขาวสารในทกระดบ

25

Page 28: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

โดยการด�าเนนงานทง 3 ขนตอนน มเปาหมาย 1) สรางขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจใน

การก�าหนดกจกรรมเพอการปรบตวของชมชน และ 2) การสรางศยภาพใหปจเจกบคคล และกลมผน�าท

เปนคณะท�างานในการใชขอมล น�าไปสการเสรมสรางศกยภาพของผเกยวของเพอบรณาการกจกรรมการ

ปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเขาไวในยทธศาสตรและแผนงานการพฒนาในระดบทองถน ซง

ในแตละขนตอนสามารถแสดงรายละเอยดได ดงน

กรอบการวเคราะหขดความสามารถ

และความเปราะบาง

- ปรากฏการณการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศและภยตางๆ

- ทรพยากรทจ�าเปนตอวถการด�ารงชวต

- แนวทางการรบมอภยทเกยวของกบ

การเปลยนแปลงภมอากาศ

- ศกยภาพในการบรหารจดการความเสยง

- เครอขายความชวยเหลอทางสงคม

- ความสมพนธเชงอ�านาจ

ทมตอการพฒนาชมชน

- มตหญงชาย

ศกษาการคาดการณ

สภาพภมอากาศ

ศกษาความเปนไปได

ดานเทคนค

กระบวนการเสรมสรางทกษะการ

ประเมนขดความสามารถและ

ความเปราะบางของชมชน

ฝกอบรมเจาหนาทในโครงการ

ฝกอบรมวทยากรแกนน�า

ฝกอบรมสรางวทยากรชมชน

รายงานผลการวเคราะห CVCA

สรางโครงการน�ารอง

เพอการปรบตวของชมชน

เกบรวบรวม

และวเคราะหขอมลชมชน

สรางวสยทศน

+ ยทธศาสตรการปรบตว

กระบวนการการด�าเนนงาน

รายงานผลการวเคราะห CVCA

26

Page 29: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

1. สรางกระบวนการการเกบรวบรวมขอมลอยางมสวนรวม

“การสรางแนวทางการปรบตว ดวยการดงความรวมมอจากชมชนและผเกยวของ

ตางๆในระดบทองถน จะชวยใหเกดความตอเนองของกระบวนการด�าเนนงาน เพราะชมชน

ไดรสกถงการเปนเจาของ และสามารถสรางกจกรรมทตอบสนองตอความตองการของชมชน

ไดอยางแทจรง”

การวเคราะหขดความสามารถและความเปราะบางของชมชน (Climate Vulnerability and Capacity

Analysis: CVCA) โครงการเรมจากการฝกอบรมการใชเครองมอทเรยกวา กระบวนการ CVCA

ใหกบผเกยวของ เพอสรางการเรยนรในประเดนการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงม

กระบวนการ ดงน

1. อบรมเจาหนาทโครงการ โดยผเชยวชาญดานการใชเครองมอการวเคราะห CVCA

2. อบรมตวแทนชมชน และผเกยวของจากทกภาคสวนทงภาครฐ องคการบรหารสวนทองถน

และองคกรพฒนาเอกชนในระดบทองถน โดยเจาหนาทโครงการ เพอสราง “กลมวทยากร

แกนน�า” ในการวเคราะหขดความสามารถและความเปราะบางของชมชนโดยใชค มอ

CVCA

3. อบรมวทยากรชมชน โดยกลมวทยากรแกนน�า เพอท�าหนาทในการเกบรวบรวมขอมลชมชน

และเมอไดด�าเนนการจดเกบรวบรวมขอมลเสรจสนดวยกระบวนการและวธการจากคมอ

CVCA แลว เจาหนาทโครงการไดรวมกบวทยากรชมชนในการวเคราะหขอมลทได สรปเปน “รายงาน

การวเคราะหขดความสามารถและความเปราะบางของชมชน”

ผลทไดรบ โดยกระบวนการการวเคราะหขดความสามารถและความเปราะบางของชมชนในการปรบตว

จากการเปลยนแปลงภมอากาศ ท�าใหกล มเปาหมายตระหนกถงบทบาททส�าคญของคนในทองถน

ในการก�าหนดและขบเคลอนอนาคตของตนเอง การเกบรวบรวม และการวเคราะหขอมลไดใหความส�าคญ

กบองคความรทองถนทเกยวของกบความเสยงหรอภยคกคาม เปนกระบวนการทสรางเสรมศกยภาพ

ในการปรบตวของครวเรอน และปจเจกบคคล โดยใหแนวทางและเครองมอส�าหรบการเรยนรแบบมสวนรวม

กระบวนการนค�านงถงบทบาทของสถาบนตางๆทงในสวนกลางและทองถน ตลอดจนนโยบายทเกยวของ

เพอสนบสนนกระบวนการการปรบตวของชมชน การวเคราะหแสดงถง “ปจจยเกอหนนตอการปรบตว”

ซงตองมอยทงในระดบชมชน ทองถน และระดบชาต ซงเกดผลทไดรบดงน

27

Page 30: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

สรางขอมล และการเรยนร รายงานการวเคราะหขดความสามารถและความเปราะบางของ

ชมชน เกดขนจากการใชเครองมอการเกบรวบรวมขอมลทดงการมสวนรวมของชมชน ท�าใหเกดการ

เรยนรเชอมโยงวถการด�ารงชวตเขากบประเดนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศไดอยางชดเจน เกดการ

เรยนรตนเอง ท�าใหคนในชมชนเขาใจการเปลยนแปลงทอาจเกดขนในอนาคต นอกจากน ผทเกยวของ

สามารถน�ารายงานการวเคราะหนไปใชเปนขอมลฐานในการพฒนาแผนงานหรอโครงการเพอการปรบตว

ของชมชนได ทงยงชวยในการรวบรวมและจดขอมลชมชนใหเปนระบบมากขน

28

Page 31: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

สรางกลมคนท�างาน กระบวนการเสรมสรางทกษะการวเคราะหขดความสามารถและความ

เปราะบางของชมชน ทจดใหมการอบรมหลายครง และหลากหลายเปาหมาย ท�าใหเกดการรวมกลม

คนท�างานทเชอมโยงกนทงระดบต�าบลและจงหวด เปนการสรางศกยภาพคนท�างานในประเดนการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางไมเปนทางการ

สรางการมสวนรวมจากทกกลมในชมชน การใชเครองมอ CVCA ท�าใหกลมคนตางๆ ใน

ชมชน นอกเหนอจากกลมผน�าแลว การด�าเนนกจกรรมยงใหความส�าคญกบผสงอาย ผหญง เยาวชน และ

กลมอนๆ ทมกถกละเลย ใหสามารถเขามามสวนรวมในกระบวนการไดมากขน ท�าไดเหนถงความ

ตองการของชมชน ทไมจ�ากดเฉพาะกลมใดกลมหนง

29

Page 32: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

2. ผสมผสานขอมลภมปญญาทองถนกบขอมลวทยาศาสตร

“ถาชมชนและภาคทเกยวของในทกระดบและทกภาคสวนตระหนกถง “ความ

ไมแนนอนในอนาคต”ของการคาดการณความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

พวกเขาจะมความสามารถในการสรางและสารตอกจกรรม หรอกระบวนการปรบตวทยดหยน

ตอบสนอง และกาวหนา เพอการเตรยมความพรอมและจดการความเสยงตางๆทจะเกดขน

อยางหลกเลยงไมไดในอนาคต”

ความทาทายในการด�าเนนงานดานการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในระดบ

ทองถนนน ไดแก การขาดขอมลผลกระทบในระดบพนท ผนวกกบขอมลขาวสารดานสภาพอากาศ และ

การคาดการณการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทยงมไมเพยงพอ ท�าใหการท�างานในดานนมขดจ�ากด

และความยงยากมากขน โครงการจงไดก�าหนดใหใชทรพยากรบคคลจากหนวยงานการศกษาเขามาเปน

ทปรกษา และท�าการศกษาวจยเพอสนบสนนการด�าเนนงานโครงการ ดงน

การศกษาการคาดการณการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Projection) เพอสราง

การเรยนรใหกบชมชน และใชผลการศกษาทไดในการพจารณารวมกบขอมลการวเคราะหขดความสามารถ

และความเปราะบางของชมชน เพอการสรางวสยทศน และแผนยทธศาสตรการปรบตวของชมชน

การศกษาความเหมาะสมดานเทคนคของโครงการน�ารองเพอการปรบตวของชมชน (Feasibility

Study) โครงการน�ารองเพอการปรบตวของชมชน จะแตกตางกนไปในแตพนท ตามวสยทศนและ

ยทธศาสตรการปรบตวทชมชนรวมกนก�าหนด โดยกจกรรมการศกษาความเหมาะสมทางดานเทคนค

เกดขนเพอชวยใหชมชนมขอมลทเพยงพอในการด�าเนนงานโครงการน�ารองใหมประสทธภาพ และเปนไป

อยางถกตอง เหมาะสมตามหลกวชาการ อาท การสรางบานปลา การฟนฟปาชายเลนในพนทนากงราง

การปกเขอนไมไผกนคลนเพอการฟนฟปาชายเลน เปนตน

ผลทไดรบ การศกษาขางตนไดมงเนนการสรางกระบวนการวจยอยางมสวนรวม โดยเปดเวทการพดคยให

ชมชนซกถาม และแลกเปลยนขอมลประสบการณของคนในชมชนกบขอมลวชาการทไดจากผเชยวชาญ

ท�าใหเกดผลทไดรบดงน

เกดความรใหม และยทธศาสตรทเหมาะสมในการปรบตวของชมชน โดยกระบวนการเกบรวบรวม

และวเคราะหขอมลขาวสารโดยคนในชมชนเปนก�าลงส�าคญในการท�าใหเกดการผสมผสานขอมลทองถน

กบขอมลเชงวชาการ เกดเปนความรใหมทเหมาะสมกบพนท เชน การปกเขอนไมไผกนคลน ซงม

รปแบบการปกเฉพาะพนท ตามทตง ทศทางคลนลม ทแตกตางกนไป เปนตน

30

Page 33: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

เกดวสยทศน และมมมองทกวางไกล ดวยการใหขอมลใหมๆ เชน ผลการศกษาการคาดการณ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สงผานดวยกระบวนการพดคย สามารถกระตนใหคนในชมชนเกด

มมมองทแตกตางจากเดม เกดความเขาใจผลเชองโยงระหวางการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมตอ

วถการด�ารงชวตของชมชน สงผลใหชมชนสามารถวเคราะหความเสยง และวางแผนส�าหรบการปรบตว

ไดดยงขน

เกดความรวมมอในการแลกเปลยนขอมล ดวยการศกษาใดๆทมกระบวนการดงการมสวนรวม

จากทกภาคสวน ซงนอกจากจะไดผลการศกษาทเปนรปธรรมแลว ยงไดผรวมงานทมมมมองทแตกตางกน

ตามประสบการณ และความเชยวชาญของแตละบคคล เกดเปนเครอขายการแลกเปลยนเรยนร

นอกจากน โครงการไดจดใหมกจกรรมเสรม เชน การศกษาดงานระหวางเจาหนาท ระหวาง

ชมชนกบชมชน และระหวางชมชนและหนวยงานการศกษา ทเหมาะสมและสอดคลองกบเปาหมาย

การด�าเนนงาน ท�าใหชมชน และภาคตางๆ เกดการเรยนร แลกเปลยนขอมลกนอยางตอเนอง ซงเปน

รปแบบทจ�าเปนในการด�าเนนงานดานการปรบตว ทควรตงอยบนฐานการเรยนรทไมหยดนง ปรบเปลยน

ไปตามปจจยและชวงเวลาทเปลยนแปลงไป

31

Page 34: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

3. สรางรปธรรม และเผยแพรขอมลขาวสารในทกระดบ

“การใชขาวสารขอมลสภาพภมอากาศเปนแนวทางการด�าเนนงานโครงการ เพอให

ชมชนใชในกระบวนการการตดสนใจ เปนสาระส�าคญยงส�าหรบการท�างานดานการปรบตว ซง

เปนสงบงชถงความแตกตางจากการด�าเนนงานโครงการพฒนาทวไป ซงถาปราศจากการ

เขาถงขอมลสภาพภมอากาศทเขาใจงาย ทนสมย และเกยวของเชอมโยงกบการใชประโยชน

ของคนในพนทแลว ชมชน และภาคทเกยวของโดยเฉพาะองคการบรหารสวนทองถน จะไม

สามารถสรางแผนการด�าเนนงานทดพอส�าหรบการตอบสนองตอผลกระทบของการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศได”

การขบเคลอนทางสงคมเพอแกไขสาเหตพนฐานของความเปราะบาง อาท การขาดการเขาถง

และควบคมการใชทรพยากรของชมชน หรอการขาดประสทธภาพในการบรหารจดการความเสยงของ

ภาครฐและองคการบรหารสวนทองถน ตองอาศยการรณรงคเพอสรางความตระหนกร ใหเกดขนใน

32

Page 35: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

วงกวาง อยางไรกตาม จากบทเรยนพบวา การรณรงคทปราศจากการน�าเสนอรปธรรมทเกดขนจรงใน

พนท ยอมขาดน�าหนกในการกระตนเตอนใหเกดแนวรวมในการท�างาน หรอการสรางการเปลยนแปลงให

เกดขนได

ดงนน โครงการจงไดก�าหนดใหมการสรางโครงการน�ารองเพอการปรบตวของชมชน สราง

จดเรยนรการเปลยนแปลงสภาพถมอากาศระดบต�าบล และน�าสงรปแบบการเรยนรทไดสระดบนโยบาย

โดยมรายละเอยดดงน

โครงการน�ารองเพอการปรบตวของชมชน (Priority Action Project) ซงหลงจากทชมชนและภาค

ไดรวมกนวางวสยทศน และแผนยทธศาสตรการปรบตวของชมชน แลว จงไดรวมกนก�าหนดโครงการน�ารอง

เพอสรางรปธรรมการด�าเนนกจกรรมเพอตอบสนองตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ อาท

ชมชนทมวสยทศนเพอเปนแหลงอาหารส�าหรบจงหวด แตดวยทผานมาพบวาปรมาณสตวน�าลดลงมาก

ชาวประมงพนบานตองออกเรอไปไกลจากฝงในการจบสตวน�า และใชเวลาในการท�าการประมงยาวนานขน

ซงนอกจากเพมตนทนน�ามนแลว ยงมความเสยงมากขนจากความแปรปรวนของสภาพอากาศ ซงชาวประมง

สงเกตไดวาองคความรทองถนทใชอยเดม เชน การดทศทางคลนลมในปจจบนอาจใชไมไดแลว เพราะ

เกดการเคลอนของฤดกาล และเมอน�าขอมลการคาดการณการเปลยนแปลงภมอากาศมาประกอบการ

พจารณาถงแนวโนมการเปลยนแปลงทตองเผชญในอนาคต ท�าใหเกดเปนโครงการน�ารองในการสราง

บานปลาในพนทเขตอนรกษทชมชนรวมกนก�าหนดขอบเขต กฎขอบงคบ โดยเปนการตกลงรวมกนของ

คนในชมชน เพอเปนแหลงเพาะพนธสตวน�า และบางเขตพนทเปนแหลงอาหารใกลบานใหคนชมชน

ในชวงฤดมรสม

โดยกระบวนการสรางบานปลา เปนด�าเนนงานอยางมสวนรวมจากทกฝาย และเปนการ

ผนวกความรทองถน(รายงานการวเคราะห CVCA) กบความรทางวชาการจากผเชยวชาญ (รายงานการศกษา

ความเหมาะสมทางดานเทคนค) เพอใหมรปแบบทเหมาะสมเฉพาะพนท และทนทานตอความแปรปรวน

ของสภาพอากาศทงในปจจบนและอนาคต ทงน โครงการน�ารองทด�าเนนการในแตละพนท ตองเกดจาก

ความตองการของชมชนทไดใชขอมลหลากหลายดานเพอการพจารณา และมการตดตามประเมนผล

การด�าเนนงานอยางตอเนอง

สอสาร ขอมลชมชน/เครอขาย แลกเปลยน ประสบการณ/บทเรยน

ถายทอด บอกเลาเรองราวงานเรยนร ปญหาอปสรรคและผลทไดรบ

33

Page 36: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

จดเรยนรการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศระดบต�าบล (Climate Focal Point) โครงการก�าหนดใหมกจกรรม

การสอสาร ถายทอด แลกเปลยน และเรยนร ขาวสารขอมลทไดจากการด�าเนนงานเผยแพรออกไปสกลม

เปาหมายในทกระดบดวยการใชสอตางๆ และทส�าคญ คอ การสรางจดเรยนรระดบต�าบล ซงเปนทงสถานท

และกลมบคคล ทสามารถถายทอดความรทไดจากการด�าเนนงานโครงการ สวนใหญเปนกลมบคคลทได

จากการฝกอบรมเปนวทยากรแกนน�าและวทยากรชมชน รวมทงเปนคณะท�างานระดบต�าบล โดยจดเรยนร

นจะเปนทง ผรบและผสงขาวสาร ขอมลตางๆ โดยเฉพาะทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศให

กบคนในชมชน

นอกจากน โครงการยงไดจดกจกรรมประชาสมพนธ รณรงคเพอสรางความตระหนกใน

ประเดนการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในทกระดบ อาท

• สรางสอเพอการเผยแพรทวไป เชน บอรดนทรรศการ โปรเตอรความร

เวบไซตโครงการ วารสารรายเดอน ภาพยนตสารคด บทความลงในสอสงพมพและเวบไซต

• อบรมการสรางสารคดหนงสนใหกบเยาวชนรวมทงการจดประกวด ในการสราง

ความตระหนกเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศใหกลมเยาวชนในพนท เพอเปนก�าลงส�าคญ

ในการดแลรกษาสภาพแวดลอมตอไปในอนาคต

34

Page 37: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

• การน�าบคคลากรดานสอสารมวลชนศกษาดงานในพนท เพอใหเกดการสงผาน

ขอมลทเปนรปธรรม จากระดบทองถนสสาธารณะ รวมทงเปนการสรางการเรยนรใหกบ

ผสงขาวสารใหเขาใจในประเดนผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ทงน การสรางสอประชาสมพนธควรค�านงถงกลมเปาหมาย เขาถงงาย ใชภาษาทเหมาะสม

และเขาใจไดงาย

ผลทไดรบ โดยคนในชมชนและภาคทเกยวของ ตางรบร และเขาใจถงผลกระทบทก�าลงเกดขนกบ

การประกอบอาชพของตน จากการเคลอนของฤดกาล จากลมมรสมทมความรนแรงและถขน ฯลฯ ดงนน

ในทกพนทจงใหความส�าคญกบการปรบตวในมตของความมนคงทางอาหารเปนอนดบแรก ซงเชอมโยง

กบการประกอบอาชพทงทเปนการท�าประมงชายฝงและการท�าการเกษตร นอกจากน ชมชนยงให

ความส�าคญกบการการจดการความเสยงภยพบต ทงในมตของการสรางความมนคงในการตงถนฐาน และ

การฟนฟทรพยากรทมอยในพนท ซงท�าใหเกดผลทไดรบดงน

รปแบบการปฎบตงานทด (Best practices) โครงการน�ารองเพอการปรบตวของชมชนทเกดขน

จากความรวมมอระหวางชมชนและภาคทเกยวของ ทงทแตละบคคลมความเชยวชาญในประเดนทแตกตาง

กนไป แตสามารถน�าองคความร และประสบการณทมอยมารวมกนคดพจารณาออกแบบการด�าเนนงาน

35

Page 38: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน36

Page 39: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

ทเหมาะสมกบพนท เกดเปนรปแบบการปฏบตงานทด ทสามารถสงผานความรนใหกบชมชนอนๆ

เพอการเรยนรไดโดยไมตองเรมตนใหม และอาจเกดการตอยอด คดคนความรใหมๆ เพอหนนเสรม

การด�าเนนงานของชมชนไดอยางตอเนอง

การแลกเปลยนความรแบบเครอขาย จดเรยนรทงทมและไมมสถานท แตเปนบคคลและ

กลมบคคลทสามารถสรางเครอขายการเรยนรได อาท การเชอมโยงขอมลการประกอบอาชพชมชนกบ

ขอมลความแปรปรวนของสภาพอากาศดวยชองทางการใชอนเตอรเนต หรอ การเชอมโยงชมชนท

ประสบปญหาการกดเซาะชายฝงเขามารวมแลกเปลยนองคความรเพอการรบมอในรปแบบตางๆ หรอ

การเชอมองคกรภาคประชาสงคมเพอขบเคลอนประเดนทางนโยบาย เชน การจดตงกองทนการปรบตว

ซงตองอาศยการแลกเปลยนความรทมอยผสมผสานเขาไวดวยกน

ความตอเนองของกจกรรมการเรยนร ภายในชมชน เมอชมชนมคนท�างาน มขอมลและ

จดการเรยนร ทเปนตนแบบโครงการน�ารอง มแนวทางและชองทางการตดตอสอสารกบหนวยงาน

ความรวมมอตางๆ ทงหมดนเปนพนฐานส�าคญทท�าใหเกดบรรยากาศการแลกเปลยนเรยนรระหวางบคคล

และกลมบคคล สงผลตอความตอเนองของการด�าเนนกจกรรมภายในชมชน

การสนบสนน และความรวมมอทเหมาะสม การมตนแบบทเปนรปธรรมอยในพนทสามารถ

น�าเสนอใหกบหนวยงานตางๆทเกยวของทงภายในและภายนอกชมชนใหรบทราบถงประโยชนทชมชน

จะไดรบไดงาย สงผลตอการสนบสนนและความรวมมอทเหมาะสมยอมเกดขนตามมา

37

Page 40: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน38

Page 41: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

2.2 ขบเคลอนการด�าเนนงาน ดวยกลไกภาคความรวมมอ

“การท�างานของภาคความรวมมอภายนอกกบชมชน เชน การเปนทปรกษา

หรอการใหการสนบสนนทางดานบคคลากรและงบประมาณ ถอวาเปนปจจยความส�าเรจท

ส�าคญในการท�างานโครงการการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดยชมชนเปน

ศนยกลาง”

การท�างานกบเครอขายภาคประชาสงคม และภาคสวนอนทเกยวของ สามารถเอออ�านวยให

เกดการขบเคลอนเชงนโยบายได โดยเฉพาะเพอการบรณาการประเดนการปรบตวตอการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ เขาสแผนพฒนาในระดบทองถนเพอการจดสรรงบประมาณ และหรอในประเดนเฉพาะ

อาท สทธในการเขาถง และควบคมการใชทรพยากรทมอยในทองถน โดยไมละเลยกลมเปราะบาง

กลมตางๆ เชน กลมผหญงและเดก และผสงอาย เปนตน

โครงการจงไดจดตงกลไกการท�างานขนใน 2 ระดบ คอ 1) การจดตงคณะทปรกษาระดบจงหวด

และ 2) การจดตงคณะท�างานระดบต�าบล ซงมรายละเอยด ดงน

การจดตงกลไกระดบจงหวด คณะท�างานทปรกษาโครงการระดบจงหวด ไดจดตงขนอยางไมเปนทางการ

โดยมบทบาทในการใหค�าปรกษาและค�าแนะน�าการด�าเนนโครงการ ประกอบดวยตวแทนจากหนวยงาน

ภาครฐ องคการปกครองทองถน สถาบนวชาการ และภาคประชาสงคม การใหค�าปรกษาหรอความคดเหน

ไดด�าเนนการผาน “เวทประสานนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศระดบจงหวด” โดยจดให

มการประชมในทกๆ 6 เดอนในชวงระยะเวลาด�าเนนงานโครงการ ซงจะมคณะท�างานระดบต�าบลเขารวม

การประชมดวยทกครง โดยการจดเวทประชมในระยะแรกๆ จดขนในหนวยงานระดบจงหวด ตอมาระยะหลง

จดขนในระดบพนท ท�าใหชมชนสามารถเขารวมประชมไดอยางกวางขวางมากขน

ผลทไดรบ คณะท�างานทปรกษาระดบจงหวด เปนกลไกทมขนเพอเสรมศกยภาพใหกบคณะท�างาน

ระดบต�าบล ในการพฒนาและด�าเนนกจกรรมโครงการ โดยประสทธผลของกลไกระดบจงหวด สามารถ

จ�าแนกได ดงน

• สามารถสรางบทบาทในการใหค�าปรกษาและค�าแนะน�าเกยวกบระเบยบ ขอบงคบ

ทางกฎหมายในการด�าเนนกจกรรมของโครงการ โดยเฉพาะโครงการน�ารองเพอการปรบตว

ของชมชน และการใหความเหนทางวชาการดานอนๆ

• สามารถสรางความรวมมอเพอเพมชองทางการตอตอประสานงานกบภาครฐ

ใหมสวนรวมในการสนบสนนโครงการตามขอบเขตหนาทของแตละหนวยงาน

39

Page 42: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

• สามารถเอออ�านวย เชอมโยง และชแนะชองทางเพอการบรณาการประเดน

การปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเขาสแผนพฒนาในระดบจงหวดเพอการ

จดสรรงบประมาณ

• สามารถสรางพนทเรยนร และสรางความสมพนธระหวางหนวยงานรฐกบ

ชมชน โดยเฉพาะหนวยงานทเกยวของกบกจกรรมโครงการของชมชน อาท กรมประมง

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ใหมบทบาทสนบสนนกจกรรมโครงการและกจกรรมตอเนอง

หลงโครงการสนสดลง

การจดตงกลไกระดบต�าบล คณะท�างานระดบต�าบลไดจดตงขนหลงจากการฝกอบรมทกษะ

การประเมนขดความสามารถและความเปราะบางของชมชนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

(CVCA) โดยมองคประกอบจากผน�าในทองถน เชน ผใหญบาน เจาหนาทองคกรปกครองทองถน และ

ภาคประชาสงคม คณะท�างานสวนใหญมาจากวทยากรชมชน มบทบาทหลกในการด�าเนนงานเกบรวบรวม

และวเคราะหขอมลชมชนเพอการประเมนขดความสามารถและความเปราะบาง ดวยกระบวนการม

สวนรวม และการด�าเนนงานโครงการน�ารองเพอการปรบตวในพนทเปาหมาย

ผลทไดรบ คณะท�างานระดบต�าบลเปนโครงสรางทมความส�าคญในการด�าเนนงานโครงการ

ซงไดรบการพฒนาทกษะการเปนวทยากรชมชน โดยประสทธผลของกลไกระดบต�าบล สามารถจ�าแนกได

ดงน

• สามารถวเคราะหความเปราะบางของชมชนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และใช

ขอมลดงกลาวในการพฒนากจกรรมโครงการน�ารองเพอการปรบตว ตลอดจนด�าเนนงานจนประสบผลส�าเรจ

ในระดบหนง

• สามารถสรางกลมคนท�างานทมแนวคดเพอผลประโยชนรวมกนของชมชน ทงในดาน

การรกษาและฟนฟทรพยากรธรรมชาต ความมนคงทางอาหาร และเศรษฐกจชมชน

• สามารถสรางความเชอถอและการรวมมอของคนในชมชน การสนบสนนจากองคกรปกครอง

ทองถน หนวยงานภาครฐ เอกชน สถาบนการศกษา และภาคอนๆ ซงเปนผลมาจากการท�างานอยางจรงจง

ของคณะท�างานระดบต�าบล

• สามารถพฒนาความรและทกษะการน�าเสนอขอมลตางๆ อาท ขอมลผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ตลอดจนแนวทางการปรบตวของชมชน แตอาจมระดบมากนอย

แตกตางกนในแตละพนท แตละคณะท�างาน ซงสงผลตอการขอสนบสนนในดานตางๆ จากหนวยงาน

ทเกยวของ

40

Page 43: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

สงส�าคญอยางยงของการเขาถงชองทาง และขาวสารเพอการบรณาการประเดนการปรบตว

ตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเขาไวในแผนของหนวยงานเพอการสนบสนนดานงบประมาณ ขนอยกบ

การสรางความสมพนธทดเพยงพอกบหนวยงานนนๆ ดงนน การสรางกระบวนการทเอออ�านวยใหเกดการ

มสวนรวมจากทกฝาย อาท การจดประชมเชงปฏบตการเพอสรางความเขาใจ และเรยนรการด�าเนนงาน

ตามบทบาทหนาท และความรบผดชอบของแตละหนวยงานกบคณะท�างานชมชน อาจเปนรปแบบหนง

ทจ�าเปน

โดยการเปนหนสวนการท�างานรวมกน จะสรางความเขมแขง และเพมความส�าเรจใหกบ

การด�าเนนกจกรรมเพอการปรบตว ซงตองอาศยสหสาขาวชาและความรวมมอจากหลายภาคสวน ในการ

สรางสภาพแวดลอมใหเอออ�านวยตอการด�าเนนงาน อยางไรกตาม ทกหนวยงานทงภาครฐ องคการปกครอง

สวนทองถนและเอกชน ยอมมบทบาทหนาท ความสนใจ และการจดล�าดบความส�าคญ เฉพาะในประเดนท

แตกตางกนไป ดงนน การสรางหนสวนการท�างานจะส�าเรจได กตอเมอสามารถโนมนาวใหเหนถงประเดน

ปญหารวมกน และกระตนใหเลงเหนถงผลประโยชนรวมในการด�าเนนงานแกไขปญหาทงมอยในปจจบน

และอาจจะเกดขนในอนาคต โดยเฉพาะความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถน ทมแผนและวาระ

ปงบประมาณทชดเจน

41

Page 44: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน42

Page 45: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

2.3 สนสดโครงการ ดวยชองทางการสงตอผลทไดรบ

“การสรางความสมพนธระหวางชมชนและผทเกยวของทงภาครฐ องคการบรหาร

สวนทองถน องคกรพฒนาเอกชน และหนวยงานทางวชาการ ดวยกระบวนการการสรางศกยภาพ

ทใหความส�าคญกบแนวทางการมสวนรวมของทกฝายดวยมมมองทเลงเหนถงผลประโยชนรวม

กนในการแกไขปญหาทเผชญอยในปจจบนและอาจเกดขนในอนาคต จะชวยใหกจกรรมตางๆ

สามารถด�าเนนการตอไปไดอยางตอเนอง หลงจากโครงการสนสดลง”

“ศกยภาพ คอ ความสามารถเดมทมอยในชมชน และสามารถ

พฒนาตอยอดความสามารถเดมเพอทจะนำาไปใชใหเกดประโยชน

โดยเกดจากปจเจกบคคลหรอรวบรวมจากแกนนำา เกดเปนความเขมแขง

ของชมชน เชอมโยงและสรางเปนเครอขายชมชน มการพฒนาจาก

ทองถนสงตอส ระดบชาต ในขณะเดยวกนกสรางสภาพแวดลอมท

เอออำานวยตอวถการดำารงชวตอยางยงยนของชมชน”

การลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ไมใชโครงการทชมชนสามารถ

ด�าเนนการไดโดยล�าพง แตเปนแนวทางการด�าเนนงานแบบพหภาค และใหความส�าคญกบความ

ตองการของกลมเปราะบางเปนล�าดบแรก ดงนน ชมชนจงจ�าเปนตองน�าโครงการหรอแผนงานในการลด

ความเปราะบาง และสรางความเขมแขงในการรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เขาไวใน

กระบวนการการสรางแผนของภาครฐในทกระดบ โดยเฉพาะหนวยงานหลก คอ องคกรปกครองสวนทองถน

ทมความใกลชดและทราบถงปญหาและความตองการของชมชน เพอการจดสรรงบประมาณไดอยาง

รวดเรว สอดคลอง และเหมาะสม การวางยทธศาสตร และจดกจกรรมการสนสดโครงการ จงมความส�าคญ

อยางยง ทงนเพอการสงตอผลทไดรบจากโครงการใหเกดการตอยอดตอไปในอนาคต ซงสามารถ

แบงออกได 2 ระดบ ดงน

43

Page 46: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

การสงตอผลทไดรบในระดบพนท โดยในชวงสดทายของโครงการไดจดกจกรรมเพอการสงตอผลทไดรบ

จากการด�าเนนงานดงน

• การประชมวางแผนระหวางผด�าเนนงานเพอก�าหนดแนวทาง และกจกรรมทเหมาะสมใน

การเตรยมคนในชมชน แกนน�าชมชน ภาค และผเกยวของตางๆ ใหพรอมทจะสบสาน

การด�าเนนงานโครงการตอไป โดยเฉพาะคณะท�างานระดบต�าบล

• การประชมเชงปฏบตการระหวางคณะท�างานระดบต�าบล เพอประเมนความตองการของ

คนในชมชนส�าหรบการพฒนาศกยภาพในการตอบสนองตอการเปลยนแปลงไดอยาง

ตอเนอง รวมทงแนวทางการท�างานกบหนวยงานตางๆ ทงภายนอกและในชมชน ทงท

เปนทางการและไมเปนทางการ เพอใหไดขอมลทชดเจนวาตองการอะไร เพอใคร และท�าไม

เกดความรวมมอไดอยางไร และรวมขบเคลอนไปในทศทางเดยวกนดวยรปแบบใด

• การจดประชมระดบจงหวด โดยเนนการมสวนรวมของทกภาคสวน เพอสงมอบแนวทาง

ขอมลกจกรรมน�ารองเพอการปรบตว แผนงานทตองการด�าเนนการในชวงตอไป ใหกบ

44

Page 47: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

หนวยงานภาครฐ ซงอาจเปน ผวาราชการจงหวด นายกองคการบรหารสวนจงหวด ฯลฯ

พรอมทงเนนย�าถงความส�าคญของกลไกการท�างานระดบจงหวด และระดบต�าบล ทควรม

ความรวมมอสบไป

นอกจากการวางกจกรรมเพอสงตอผลการด�าเนนงานโครงงานใหกบผทเกยวของในพนท โดย

เฉพาะการสงตอใหภาครฐแลว ความส�าเรจของโครงการยงอยทวาชมชนสามารถสรางแนวทางในการ

ด�าเนนกจกรรมไดอยางตอเนอง และยงยนไดหรอไม? ทงน จากการสรปบทเรยนพบวาคนในชมชนเกด

มมมองในการตอยอดผลการด�าเนนงานไวหลากหลายแนวทาง ดงน

• การผลกดนใหเกดแผนงานดานการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทงในระดบ

ทองถน ระดบจงหวด และในระดบชาต ซงมงเนนการสนบสนนใหชมชนสามารถจดการ

ทรพยากรในทองถนไดดวยตนเอง ขณะเดยวกนกจดท�าแผนงานรวมกบองคการบรหารสวน

ต�าบล ในการพฒนาดานอาชพใหมความหลากหลาย โดยใชขอมลจากกระบวนการวเคราะห

ขดความสามารถและความเปราะบางของชมชนเปนฐานในการวางแผนงานตางๆ

• การขยายพนทเปาหมาย หรอขอบเขตการด�าเนนงานใหกวางขวางขน จากตนน�าสกลางน�า

และปลายน�า เพอใหการตอบสนองตอการเปลยนแปลงไดอยางมประสทธภาพมากขน ซง

อาจท�างานในลกษณะเครอขายความรวมมอระหวางชมชน หนวยงานภาครฐ และองคกร

ภาคประชาสงคม

• การขยายองคความร ท�าใหจดแลกเปลยนเรยนรระดบต�าบล (Climate Focal Point) ไดใช

ประโยชนอยางตอเนอง โดยมงเนนการพฒนาศนยขอมลทเหมาะสมสอดคลองกบวถชวต

ของชมชน และขยายการท�างานรวมกบเครอขายทท�างานดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ เพอแลกเปลยนองคความร และบรณาการงานดานการปรบตวตอการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศเขาเปนสวนหนงของแผนการจดการทรพยากรของชมชน

• การพฒนายกระดบความสามารถแกนน�าชมชนและบคลากรระดบทองถนอยางตอเนอง

ดวยองคกรปกครองสวนทองถนมบทบาทส�าคญในการด�าเนนงานดานการปรบตวตอการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และเปนบคคลทมอ�านาจในการตดสนใจและก�าหนดยทธศาสตร

การพฒนาทสงผลกระทบตอชมชน การสรางโอกาสเพอใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง

จงเปนสงส�าคญ อาท การเขารวมการสมมนา หรออบรมเชงปฏบตการในประเดนทเกยวกบ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เปนตน

45

Page 48: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน46

สรปขอเสนอของชมชนจากเวทสมมนาระดบภาค

จดท�าฐานขอมลการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

• พฒนาฐานขอมลทเชอมโยงตงแตระดบชมชน เครอขาย องคการบรหารสวนทองถน

จนถงระดบภาค

• พฒนาองคความรใหมๆเพอการตงรบปรบตวของชมชนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

• วางกลไกการสอสารขอมลขาวสารดานภมอากาศ และการคาดการณ

สรางการมสวนรวมของชมชนเพอลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

• กระบวนการสรางความรความเขาใจใหกบคนในชมชน และบคคลทวไปใหตระหนกถง

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และความรบผดชอบรวมกน

• สงเสรมกระบวนการวางแผนแบบมสวนรวม เปดโอกาสใหทกกลมในชมชนอยางเทาเทยม

• เสรมสรางระบบการท�างานแบบเครอขายและภาคความรวมมอ เพอเพมพลงในการ

ขบเคลอน

• หนวยงานภาครฐและองคการบรหารสวนทองถนควรใหความส�าคญกบศกยภาพของชมชน

เพอใหเกดการมสวนรวมอยางมความหมาย

วางนโยบายทเออตอการปรบตวของทกภาคสวน

• องคการปกครองสวนทองถนควรใชขอมลการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเพอการ

จดท�าแผนพฒนา และการสนบสนนงบประมาณในกจกรรมดานการปรบตวของชมชน

• สนบสนนนโยบายการพฒนาทองถนทมงเนนการเขาถงทรพยากรทเทาเทยมกน

• สงเสรมการออม การสรางรายไดหลายทาง และเอออ�านวยใหชมชนเขาถงแหลงเงนทน

Page 49: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

การสงตอผลทไดรบเพอการขบเคลอนระดบนโยบาย โครงการก�าหนดใหมการ จดเวทสมมนาระดบนโยบาย

(Policy Advocacy) เพอสงตอความตองการของชมชนและเครอขาย ใหฝายนโยบายหรอสวนกลาง

ไดรบทราบ (Bottom up Approach) เปนความพยายามในการหนนเสรมเปาหมายระยะยาวในการ

สรางสภาวะแวดลอมทเกอหนนตอการปรบตวของชมชน อาท การรณรงคใหเกดกองทนสนบสนนการ

ปรบตวของชมชน การแกไขกฎระเบยบ ขอบงคบใหเออตอการเขาถงและใชประโยชนทรพยากรใน

ทองถนอยางเทาเทยมกน การสรางกลไกการสอสารทมประสทธภาพ หรอการเพมขดความสามารถและ

ความตระหนกรในประเดนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศใหกบเจาหนาทภาครฐ เปนตน

47

สภาพแวดลอมทเอออ�านวย

ศกยภาพระดบโครงสราง/เครอขาย

ศกยภาพชมชน/หนวยงาน

ศกยภาพบคคล

Page 50: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน48

Page 51: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

2.4 ป จจยทส งผลต อความส�า เ รจ

งานพฒนาทงในเชงประเดน และหรอเชงพนท สวนใหญอยภายใตโครงการทมชวงระยะ

การด�าเนนงานและงบประมาณทก�าหนดจดสนสดไวอยางชดเจน ในขณะทเปาหมายในการเสรมสราง

ความเขมแขงใหกบชมชนนนเปนเปาหมายระยะยาว ตองอาศยการด�าเนนงานอยางตอเนอง ซงทผานมา

การสรางขอเสนอโครงการกมกจะเกดจากการตอยอดจากผลการด�าเนนงานโครงการไปเรอยๆ อาท

จากโครงการฟ นฟเยยวยาผ ประสพภย (Emergency Response) ส โครงการการจดการภยพบต

โดยชมชน (Disaster Risk Reduction) และเขาสโครงการการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

โดยชมชน (Community based Adaptation)

โดยในแตละโครงการยอมมการสรปบทเรยนเพอสรางการเรยนร ทงน ปจจยส�าคญทเออตอ

ความส�าเรจภายใตโครงการ “การเสรมสรางความเขมแขงใหชมชนชายฝงทะเลเพอลดผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในประเทศไทย” สามารถสรปได ดงน

การคดเลอกชมชนเปาหมาย ทมการรวมกลมของคนในชมชนในรปแบบตางๆ เชน กลมอาชพ กลม

อนรกษทรพยากรธรรมชาต กลมประมงพนบาน กลมเกษตรกร ฯลฯ เปนปจจยส�าคญทท�าใหการ

ด�าเนนการโครงการมประสทธภาพ ดวยกลมคนเหลานมความคนเคยกบการท�ากจกรรมกลม ไดมโอกาส

ถอดบทเรยนและเพมเตมองคความรจากการรวมกลมท�ากจกรรมตางๆ ซงเปนพนฐานส�าคญ เปรยบเสมอน

การมตนทนทรพยากรมนษยทสามารถวเคราะหและเชอมโยงประเดนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เขากบการด�ารงชวตได และสามารถรบรและเขาใจถงผลกระทบทก�าลงเกดขนในอนาคต ท�าใหงายตอ

การท�าความเขาใจในการสรางวสยทศน และแผนพฒนาชมชนโดยค�านงถงขอมลทไดจากการวเคราะห

ขดความสามารถและความเปราะบางของชมชน นอกจากน ถากลมไดรบการยอมรบในบทบาทการด�าเนนงาน

พฒนาในพนททงจากหนวยงานภาครฐ องคกรปกครองทองถน และภาคตางๆ อยกอนแลว จะชวยให

การประสานความรวมมอเปนไปไดอยางดยงขน

ความรวมมอจากภาคทเกยวของ การใหความรวมมอจากภาคในการด�าเนนงานโครงการ อาจแบงออกได

เปน 3 ระดบ คอ

1) ระดบเขารวมรบฟง รวมประชม หรอรวมใหขอมล

2) ระดบการใหการสนบสนนงบประมาณหรอผเชยวชาญตามทไดรบการรองขอ และ

3) ระดบการพฒนายทธศาสตรและแผนงานในประเดนการปรบตวตอสภาพการเปลยนแปลง

ภมอากาศเขาไวในแผนงานของหนวยงาน

49

Page 52: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

โดยทง 3 ระดบน พบไดแตกตางกนไปในแตละพนท ขนอยกบปจจยอนๆประกอบกนไป

อาท ความสมพนธเดมระหวางหนวยงานภาคกบเจาหนาทโครงการ และหรอกบกลมแกนน�าชมชน

ทด�าเนนงานในพนท ความสนใจในประเดนงานพฒนาของแตละบคคล ความสอดคลองกบภาระหนาทมอย

ของแตละหนวยงาน สภาวะแวดลอมทเออตอการเขารวม.... ซงปจจยเหลาน จะเชอมโยงกบความตอเนอง

ของการเขารวมกจกรรม สงผลตอการเรยนรในประเดนงาน และความรวมมอดานตางๆ เชน การให

ค�าปรกษาดานกฎหมายและความคดเหนทางดานวชาการ และชองทางการเขาถงการสนบสนนของหนวยงาน

ภาครฐ

ความสอดคลองของชวงเวลา การมสวนรวมขององคกรทองถนในการสนบสนนงบประมาณ

ใหกบกจกรรมของชมชน ขนกบเงอนไขของชวงเวลา ในบางพนท องคกรปกครองทองถนมแผนงาน

ทสอดคลองกบแผนงานของชมชน การขอการสนบสนนในชวงระยะเวลาดงกลาวกจะมความส�าเรจสง

แตถากจกรรมเกดขนหลงจากการจดท�าแผนงานขององคกรทองถนไปแลว การขอการสนบสนนยอม

มความเปนไปไดนอยลง

50

Page 53: Lesson learnt bcr cc

2 . เ ร ยนร . . . จ า กความส� า เ ร จ

ดงนน การด�าเนนงานโครงการ หรอคณะท�างานตองทราบขนตอนการจดท�าแผนขององคกร

ทองถนเพอก�าหนดชองทางและชวงระยะเวลาการด�าเนนกจกรรมไดอยางเหมาะสม

การออกแบบกระบวนการด�าเนนงาน กระบวนการเรยนร และการสรางคนท�างานทกระดบ

ทงเจาหนาทโครงการ คณะท�างานระดบต�าบล และคณะทปรกษานโยบายระดบจงหวดใหมความร

ความเขาใจประเดนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ท�าใหไดมการเรยนรขามประเดน หรอขามเครอขาย

เปนกระบวนการทมประสทธภาพในการเปด และขยายแนวความคดใหกบคณะท�างานระดบต�าบล ทงยง

เปดโอกาสใหกลมคนตางๆ ในชมชน ทงผน�าทเปนทางการและไมเปนทางการ ผอาวโส ผหญง และเยาวชน

สามารถเขามามสวนรวมในกระบวนการด�าเนนโครงการไดมากขน

การบรหารจดการโครงการ การมส�านกงานในระดบพนทสงผลตอการด�าเนนงานโครงการให

มประสทธภาพมากขน ท�าใหใกลชดกบชมชนและมความคลองตวในการลงพนท โดยเจาหนาทสนามเปน

ผมบทบาทส�าคญในการตดตามการด�าเนนงานในระดบต�าบล และประสานงานหนวยงานทเกยวของตางๆ

นอกจากน การจดสรรงบประมาณทใหความส�าคญกบกระบวนการสรางการเรยนรใหกบชมชนและภาค

ท�าใหเกดประสทธผลในการเสรมสรางศกยภาพใหกบชมชน และสงผลตอการสนบสนนงบประมาณ

จากองคกรปกครองทองถน ทงน ระบบการจดการงบประมาณทมความโปรงใส การใชระบบทางบญช

ทเขมงวด ถอเปนองคประกอบส�าคญในการบรหารโครงการใหประสบผลส�าเรจ

51

Page 54: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน52

Page 55: Lesson learnt bcr cc

3 . ร เ ร ยน . . . จ า กความ ผดพลาด

โครงการไดสรปบทเรยนจากการด�าเนนงานวามความผดผลาดจากการด�าเนนงานอะไรบาง? สราง

ผลกระทบอยางไร? สาเหตคออะไร? และจะท�าใหแตกตางไดอยางไร? ซงสามารถสรปเพอการรเรยนไดดงน

3.1 ชวงระยะเวลาในการด�าเนนงาน

โครงการมชวงระยะเวลาในการด�าเนนงาน 3 ป ซงพบวาเปนชวงการปฏบตการทคอนขาง

จ�ากด สงผลตอประสทธผลของโครงการ ทมเปาหมายเพอเสรมสรางศกยภาพของผทเกยวของเพอ

บรณาการกจกรรมการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเขาไวในยทธศาสตรและแผนงานการ

พฒนาในระดบทองถน และการเสรมสรางศกยภาพของผเกยวของในการพฒนาและด�าเนนการกจกรรม

การปรบตวโดยชมชน โดยประเดนการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเปนเรองทมความ

ซบซอนทงในเนอหาและการสรางกระบวนการเรยนร ดงนน การสรางศกยภาพใหกบกลมบคคล ตองการ

ระยะเวลาทมากเพยงพอ เพอท�าความเขาใจกบกลมบคคลทเปนแกนน�า รวมทงภาคตางๆอาท หนวยงาน

ภาครฐ องคกรภาคประชาสงคม และหนวยงานทางวชาการ และในบางพนทเปนพนทเปดใหมตองใช

เวลาในการประสานงานเพอท�าความรจกและคดเลอกกลมแกนน�าเพอการปฏบตงาน พรอมทงสรางความ

ไววางใจในการด�าเนนงานรวมกน

นอกจากน การก�าหนดชวงระยะเวลาการด�าเนนงานโครงการใหสอดคลองกบชวงระยะการ

วางแผนยทธศาสตรขององคกรปกครองสวนทองถนถอวาเปนสงส�าคญ เพอใหสามารถน�าประเดนการ

ปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและกจกรรมเพอการปรบตวของชมชนเขาสการพจารณาของ

องคกรปกครองปกครองสวนทองถนได ทงน อาจเปนเพราะผเขยนโครงการยงขาดความเขาใจในโครงสราง

แบบแผนกระบวนการ และขนตอนการสรางแผนยทธศาสตรและแผนงานการพฒนาในระดบทองถน

ขอเสนอ การเขยนขอเสนอโครงการพฒนาทมเปาหมายการด�าเนนงานในลกษณะคลายคลง

กนน ควรพจารณาชวงระยะการด�าเนนงานทมากกวา 3 ป และควรเรมการด�าเนนงานในชวงระยะเวลาท

เหมาะสม และสอดคลองกบวฎจกรการวางแผนยทธศาสตรขององคกรปกครองสวนทองถนทมการก�าหนด

วาระไวอยางชดเจน

3. ร เ รยน. . .จากความผดพลาด

3. ร เ รยน. . .จากความผดพลาด

53

Page 56: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

3.2 ศกยภาพของผด�าเนนงานโครงการดานการปรบตว

ปญหาการขาดแคลนบคคากรทมความร และทกษะในการด�าเนนงานโครงการดานการปรบตว

ตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ท�าใหโครงการด�าเนนงานลาชา เพราะไมสามารถจดหาเจาหนาทใน

ต�าแหนงทก�าหนดไวได ซงจากการสรปบทเรยน พบวา ศกยภาพของเจาหนาทถอเปนปจจยหลกในการ

ด�าเนนงานโครงการดานการปรบตว ถงแมวาเจาหนาทสามารถเรยนรจากการปฏบตงานเปนหลก (Learning

by doing) แตจ�าเปนตองมการเสรมความรเพมเตมอยางตอเนอง ครอบคลมมตตางๆใหสามารถเชอมโยง

ประเดนงานดานการปรบตวกบงานการพฒนา โดยความรและทกษะทจ�าเปนสามารถสรปได ดงน

• ความเขาใจแนวคดส�าคญเรองการปรบตวจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

• ทกษะการวเคราะห เชอมโยงขอมลการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศกบแนวทางการพฒนา

ชมชน

• การใหความส�าคญกบการใชขอมลในการด�าเนนงาน และความถกตองของขอมล

54

Page 57: Lesson learnt bcr cc

3 . ร เ ร ยน . . . จ า กความ ผดพลาด

• ทกษะการเขยนรายงานเพอการเผยแพรขอมลในหลากหลายกลมเปาหมาย

• ทกษะในการขยายผลการด�าเนนงานโครงการตอภาคสวนตางๆ

ขอเสนอ กอนการด�าเนนงานโครงการดานการปรบตว ควรมการสรรหาและเตรยมเจาหนาท

โครงการทมทกษะ ความรความเขาใจในประเดนพนฐานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงจะ

ชวยใหการขบเคลอนงานในระดบพนทและการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของมผลสมฤทธมากยงขน

สงส�าคญในการด�าเนนงานกระบวนการการวเคราะหขดความสามารถและความเปราะบางของ

ชมชนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ คอ การเลอกคณะท�างานทมการศกษาจากหลากหลายสาขา

มทกษะความช�านาญทแตกตางกน เปนคณะท�างานทมความเปนสหวทยาการ ซงจะมความไดเปรยบ

ในการวเคราะหแบบองครวม และอกประการหนง คอ ควรรวมผทรจกและเขาใจบรบทของชมชนเปาหมาย

เขาไวเปนคณะท�างาน เพอใหเขาใจและทราบถงชองทางในการท�างานกบชมชนเปาหมายไดอยาง

เหมาะสม รวมทงชวยสรางความไววางใจในชวงทมการท�ากจกรรมตางๆในพนท

55

Page 58: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน56

คมอการวเคราะห

ขดความสามารถและความเปราะบางของชมชนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ(Climate Vulnerability and Capacity Analysis Handbook: CVCA)

ไดแนะน�าองคประกอบคณะท�างานดานการปรบตวไวดงน

• ทกษะการวจย - สำาหรบศกษาความเปนมา

• ความรดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ - เพอวเคราะหและสรปขอมลสภาพภมอากาศ

• การวเคราะหนโยบายและสถาบน - เพอวเคราะหสภาวะแวดลอมทเกอหนนตอการปรบตว

• ความเชยวชาญดานวทยาศาสตร - ในภาคการเกษตร การจดการนำา และภาคสวนอนๆ ทเกยวของ

• ทกษะผอ�านวยการกระบวนการแบบมสวนรวม - เพอกระตนและสรางสมดลในการมสวนรวม

ของทกคนใหอยในกรอบเนอหาการวเคราะหทวางไว และสรางบรรยากาศแหงความไววางใจเพอเปดกวาง

ทงการรบฟงและการแสดงความคดเหน

• เพศภาวะและความหลากหลาย - เพอใหแนใจวาการอำานวยกระบวนการจะดำาเนนไปโดยคำานงถง

ความออนไหวดานเพศภาวะและความหลากหลาย และวเคราะหความเปราะบางทมความแตกตางกน

ในแตละกลมของชมชน

• การจดการความขดแยง - เพอชวยใหกลมทเขามามสวนรวมในกระบวนการเกดความเขาใจ

ถงความแตกตางหลากหลายในการใหความคดเหน ทำาใหสามารถไดขอสรป และหรอมมตความเหนท

เปนเอกฉนท

• การสมภาษณเชงคณภาพ - เพอรบฟงขอมลขาวสาร พรอมผลกดนหรอโตแยงเพอใหไดขอมล

ความคดเหนเพมเตมทเจาะลกและรอบดานมากยงขน

• ทกษะการเขยน - เพอนำาเสนอขอมล ขอถกเถยงไดอยางชดเจน นาเชอถอ เพอโนมนาวผฟง

ทหลากหลายใหเกดการผนวกยทธศาสตรการปรบตวตอการเปลยนแปลงภมอากาศเขาไวในโครงการ

หรอกจกรรมใหมๆ

Page 59: Lesson learnt bcr cc

3 . ร เ ร ยน . . . จ า กความ ผดพลาด

3.3 ความตอเนองของคณะด�าเนนงานแบบพหภาค

โครงการฯไดมการจดตง “คณะท�างานทปรกษาระดบจงหวด” อยางไมเปนทางการ โดยมบทบาท

ในการใหค�าปรกษาและค�าแนะน�าการด�าเนนงานโครงการ และจดใหมการประชมในทกๆ 6 เดอนตลอดชวง

ระยะเวลาด�าเนนงานโครงการ รวมทง การเชญใหเขารวมในกจกรรมโครงการ และการขอการสนบสนนตาม

ภาระหนาทของแตละหนวยงาน ทงน เพอใหหนวยงานตางๆเหลานเกดมมมองในการบรณาการโครงการและ

กจกรรมเพอการปรบตวของชมชนเขาไวในแผนยทธศาสตร หรอแผนการด�าเนนงานของหนวยงานตนเอง

อยางไรกตามพบวา คณะท�างานทปรกษาจากภาครฐทมบทบาทสนบสนนการด�าเนนงาน

โครงการฯอยางตอเนองนน สวนใหญมกเกดจากความสมพนธระหวางบคคล มากกวาการใหการสนบสนน

ตามภาระหนาท หรอการใหความส�าคญในประเดนการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

นนเปนเงอนไขสวนบคคล บางหนวยงานยงเขารวมกจกรรมแตเปลยนตวบคคล และบางหนวยงาน

เขารวมบางเปนครงคราว ท�าใหขาดความตอเนอง สงผลตอผลสมฤทธของโครงการฯในการบรณาการ

ประเดนการปรบตวเขาสแผนงานตางๆในระดบจงหวด โดยสาเหตส�าคญอาจเนองมาจากบคลากรภาครฐ

บางสวนยงไมไดใหความส�าคญกบประเดนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมทงเขาใจวาการ

ด�าเนนงานเพอตอบสนองตอผลกระทบจากความแปรปรวนของสภาพอากาศนนเปนความรบผดชอบ

เฉพาะหนวยงานทางดานสงแวดลอมเทานน

57

Page 60: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

ส�าหรบ “คณะท�างานระดบต�าบล” ซงมบทบาทหลกในการด�าเนนงาน

เกบรวบรวมและวเคราะหขอมลชมชน เพอการประเมนขดความสามารถ

และความเปราะบางดวยกระบวนการมสวนรวม และการด�าเนนงานโครงการ

น�ารองเพอการปรบตวของชมชน ทงน จากการสรปบทเรยนพบวา คณะท�างาน

ระดบต�าบลสวนใหญยงมขอจ�ากดดานศกยภาพในการประสานงานกบหนวยงาน

ตางๆ โดยเฉพาะหนวยงานภาครฐในพนท ท�าใหขาดความตอเนองในการ

ด�าเนนงานรวมกน นอกจากน ในบางพนทซงมการด�าเนนงานในลกษณะ

“ผน�าเดยว” ท�าใหไมเกดการสรางกลมคนท�างานในชมชน

ในขณะทคณะท�างานทมาจากองคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญ

มการเขารวมกระบวนการอยางตอเนอง แตมขอจ�ากดในการคนควาท�าความเขาใจ

เพมเตม เพราะมงานทตองรบผดชอบในหนาทหลายดาน โดยพบวาความร

ความเขาใจดานการปรบตวของเจาหนาทจากองคกรปกครองสวนทองถนยง

อยในระดบการรบร ถงปญหาผลกระทบทเกดขนจากภยพบตทางธรรมชาต

และใหความส�าคญในการสนบสนนชมชนในดานการฟนฟและจดการทรพยากร

ของทองถนเทานน

นอกจากน การปฏบตงานของหนวยงานในระดบทองถนและ

สวนภมภาค ตองวางแผนและด�าเนนงานภายใตนโยบายทก�าหนดมาจาก

สวนกลาง ซงทผานมาพบวานโยบายจากสวนกลางนนขาดความตอเนองและ

ปรบเปลยนไดงาย สงผลตอการใหความรวมมอของเจาหนาทในระดบทองถน

และภมภาคในการสนบสนนการด�าเนนงานในพนท โดยเฉพาะประเดน

ดานการปรบตว

ขอเสนอ เพอเพมประสทธภาพของคณะด�าเนนงานแบบพหภาค อาจ

มความจ�าเปนตองก�าหนดใหมโครงสรางคณะท�างานในทกระดบทมการจดตง

อยางเปนทางการ และควรมการจดตงคณะท�างานทปรกษาระดบชาต ในการ

ประสานและผลกดนเชงนโยบายเพอรองรบการปฏบตงานของทองถน รวมทง

ควรสรางชองทางการประสานงานของคณะท�างานทจดตงขนทง 3 ระดบ เชน

การก�าหนดวาระการประชมรวมในทกๆ 6 เดอน เพอใหเกดความตอเนองในการ

ตดตาม และสนบสนนการด�าเนนงานโครงการฯ อยางเปนระบบ

58

Page 61: Lesson learnt bcr cc

3 . ร เ ร ยน . . . จ า กความ ผดพลาด 59

Page 62: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

3.4 ความเขาใจบทบาทความรบผดชอบระหวางภาค

กลไกคณะท�างานทปรกษาระดบจงหวดและต�าบล มบทบาทในการด�าเนนงานมากนอยแตกตาง

กนไปในแตละพนท อาท ส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดเปนหนวยงานทมบทบาท

ไมมากนกในการด�าเนนงานรวมกบโครงการฯ ทงน อาจเนองมาจากความสนใจของผแทนและมมมอง

เกยวกบภารกจของหนวยงานทเปนผประสานงานและสงเรองใหกบผเกยวของเทานน ท�าใหการใชขอมล

การวเคราะหความเปราะบางและขดความสามารถในการปรบตวของชมชนของหนวยงานภาครฐยงอย

ในลกษณะของความสนใจสวนบคคล ท�าใหการประยกตใชขอมลในการก�าหนดยทธศาสตรและการ

วางแผนงานเกดขนนอยกวาภาคประชาสงคมระดบต�าบล ซงหากมการวเคราะหหนวยงานทมหนาทเกยวของ

โดยตรงและแตงตงอยางเปนทางการอาจท�าใหบทบาทการสนบสนนโครงการมความชดเจนมากขน

ขอเสนอ การใหความส�าคญกบการวเคราะหกลไกเชงสถาบน (Institutional Mapping) รวมทง

การวเคราะหนโยบายและแผน (Policy Analysis) ในทกระดบ กอนการด�าเนนงานโครงการฯ ถอวาเปน

สงจ�าเปนอยางยง เพอใหทราบถงบทบาทหนาทและความรบผดชอบของแตละองคกร ซงจะท�าใหเกดความ

เขาใจแนวทางการดงการมสวนรวมจากหนวยงานตางๆไดอยางมประสทธภาพมากขน สงส�าคญอกประการ

หนง คอ เจาหนาทโครงการจ�าเปนตองท�าความเขาใจในพลวตของนโยบายวาสงผลกระทบอยางไรตอ

ขดความสามารถในการปรบตวของทงหนวยงานทองถน ชมชน ครวเรอน และปจเจกบคคล

60

Page 63: Lesson learnt bcr cc

3 . ร เ ร ยน . . . จ า กความ ผดพลาด

3.5 การสรางกระบวนการตดตามประเมนผลควบคกบการด�าเนนงาน

โครงการฯมการประเมนผลจากผประเมนภายนอกและรายงานผลทไดไปยงผใหทนโดยตรง

2 ครงตลอดชวงระยะการด�าเนนงาน ซงถอวาเปนจดออนส�าคญทท�าใหโครงการไมสามารถสราง

การเรยนรใหกบผเกยวของไดอยางมประสทธภาพ ดวยสาเหตหลก 3 ประการคอ

• ขอจ�ากดในการจดสรรทรพยากรบคคลและงบประมาณทเหมาะสม

• ศกยภาพในการระดมทรพยากรทมอยมาใชใหเกดประโยชนสงสด และ

• การใหความส�าคญกบการตดตามประเมนผลของเจาหนาทโครงการ

โดยระบบการตดตามประเมนผลการด�าเนนงานโครงการ ควรทราบถงการเปลยนแปลง ระหวาง

กอนและหลงการด�าเนนงาน การเฝาตดตามการเปลยนแปลงอยางเปนระบบและตอเนองโดยการม

สวนรวมของคนในชมชน และภาคความรวมมอ ถอวาเปนปจจยความส�าเรจของการด�าเนนงานโครงการ

โดยเฉพาะในประเดนการปรบตวทหมายถง “กระบวนการ” ทด�าเนนไปอยางตอเนองภายใตเงอนไขและ

ขอจ�ากดดานตางๆ

61

Page 64: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

กระบวนการในการตดตามประเมนผลอยางมสวนรวม เรมจากการตงคำาถามกบ

เจาหนาทผดำาเนนงานโครงการ 1) การปฏบตงานทดมอะไรบาง? 2) การปฏบตงานทยงไมด

มอะไรบาง? 3) เราจำาเปนตองปรบเปลยนแผนงานภายใตการเปลยนแปลงทเกดขนหรอไม?

และอยางไร? 4) อะไรบางทจำาเปนตองเปลยนภายใตเงอนไข และบรบททกำาลงเปลยน?

รวมทง อาจตงคำาถามกบคนในชมชนเปาหมายโดยการจดประชมกลมยอย ไดแก

1) คณมความพอใจกบกจกรรมทไดดำาเนนงานตลอดชวงโครงการอยางไรบาง? 2) อะไรบาง

ททำาไดด และอะไรบางทควรปรบปรง? 3) มการเปลยนแปลง (ตามตวชวดของศกยภาพ

ในการปรบตว) ทเกยวของกบกลมของคณอยางไรบาง? และการเปลยนแปลงอะไรทถอวา

สำาคญ? และตอใคร? 4) การเปลยนแปลงของแนวโนมสภาพภมอากาศ และระบบนเวศน

มความหมายกบคณอยางไรบาง? และกลมเปราะบางในชมชนของคณตอบสนองตอการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศหรอไม? อยางไร? และถาไม ทำาไม?

ขอเสนอ ควรมการสรางระบบการตดตามประเมนผลควบคไปกบการด�าเนนงาน

ตลอดทงโครงการ เพอใหสามารถวเคราะหผลทไดรบทกอใหเกดการเปลยนแปลง ตดตาม ให

ค�าแนะน�า และกระตนการด�าเนนงานเพอสรางการเรยนรใหผทเกยวของ ทงน องคกรผรบผด

ชอบการด�าเนนงานโครงการควรใหความส�าคญกบการตดตามประเมนผลอยางแทจรง

ถงแมเปนเรองยากในการคาดการณผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

โดยเฉพาะในระดบทองถน การตดตามเพอใหทราบวาจรงๆแลวชมชนก�าลงปรบตวตออะไร?

หรอความส�าเรจในการปรบตวมลกษณะและรปแบบอยางไร? นนเปนเรองยากยงกวา โดยการ

จดการกบ “ความไมแนนอน” ตองการแนวทางการด�าเนนงานแบบ “เรยนรจากการปฏบต

(Learning-by-doing)” ซงชมชนและผปฏบตงานสามารถตดตาม ตอบสนองตอการเปลยนแปลง

และเหตการณทไมคาดหมายไดอยางยงยน

การสรางระบบเพอตดตามการเปลยนแปลงในหลากหลายมต อาท ทางดานเศรษฐกจ

สงคม และประสทธผลของการตอบสนองตอการเปลยนแปลง ท�าใหสามารถน�าขอมลผลการ

วเคราะหการตดตามประเมนผลไปใชในการปรบปรงการด�าเนนงานโครงการใหสอดคลองและ

เหมาะสมกบการเปลยนแปลงทเกดขนตลอดเวลา ส�าหรบประโยชนทคนในชมชนจะไดรบ

ในกระบวนการการตดตามประเมนผล คอ ความเขาใจในกระบวนการปรบตว ทกษะในการ

สงเกตการเปลยนแปลง และศกยภาพในการวเคราะหผลกระทบจากการเปลยนแปลงเพอ

ใชในการท�าความเขาในวถการด�ารงชวตของตนเอง

62

Page 65: Lesson learnt bcr cc

3 . ร เ ร ยน . . . จ า กความ ผดพลาด 63

Page 66: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน64

Page 67: Lesson learnt bcr cc

3 . ร เ ร ยน . . . จ า กความ ผดพลาด

การสอสารในระดบโครงการสามารถพจารณาไดดงน คอ

1) การสอสารเพอการบรหารจดการโครงการใหมประสทธภาพ และ

2) การสอสารเนอหาทไดจากการด�าเนนงานโครงการสกลม

เปาหมายกลมตางๆทงในระดบพนทและระดบนโยบาย ทงบคคลทวไปและ

ผมอ�านาจในการตดสนใจและก�าหนดนโยบาย

จากการสรปบทเรยน พบการเกดชองวางในการสอสารเพอ

การบรหารจดการโครงการ เพราะไมไดม “การสรางแผนงานการสอสาร

ภายในโครงการ” ไวตงแตตน สงผลใหโครงการเกดความลาชาและ

ประสทธภาพการด�าเนนกจกรรมลดลง ดวยขาดแนวทางและชองทางการ

สอสารทชดเจน

ขอเสนอ การสอสารทมประสทธภาพจะสรางความตระหนกร

ดานการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ตอกลมเปาหมายของ

โครงการได โดยศกยภาพในการสอสารระดบพนทจะขนอยกบ วธการสงสาร

ผสงสาร ผรบสาร ซงขาวสาร อาท การจดท�าเอกสารตางๆ ควรงายและเจาะจง

มการใชภาษาทเหมาะสมกบกลมเปาหมายทแตกตางกน

โดยการสรางเครอขายในการสงสารระหวางชมชนถอเปนหวใจ

ส�าคญในการด�าเนนงานทมผลลพธ ในการสรางจดเรยนร ใหกบชมชน

โครงการจงจ�าเปนตองท�าใหเกดความมนใจไดวา ผลทไดรบจากการด�าเนนงาน

มชองทางในการสงผานและสอสารสระดบนโยบายเพอหนนเสรมการปฏบต

งานในพนท

65

• สรางเครอขายขบเคลอนการท�างาน

• พฒนาองคความรใหมๆ

• สรางกระบวนการเรยนรของชมชน

• พฒนาฐานขอมลเชอมโยงในทกระดบ

3.6 การสรางกระบวนการสอสารแบบเขาถงตอเนอง

Page 68: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน66

Page 69: Lesson learnt bcr cc

3 . ร เ ร ยน . . . จ า กความ ผดพลาด

“การสรางแผนการสอสารโครงการสสาธารณะ” จงมความจ�าเปน

อยางยง เพอจะไดรบทราบถงความตองการของกลมเปาหมายทมากกวา

ความตองการของผสรางขาวสาร โดยแผนและชองทางทสรางขนควรเปน

ระบบการสอสารสองทาง ควรมการปรบปรงและปรบเปลยนไดตลอดเวลา

ขนอยกบผลทไดรบจากการตดตามประเมนผล ค�าถามส�าคญทควรพจารณา

เพอการพฒนายทธศาสตรการสอสารของโครงการ ไดแก

• ใครควรรบผดชอบส�าหรบกระบวนการสอสาร

• ใครเปนกลมเปาหมายหลกเพอการสอสาร และ

• เราจะประเมนผลกระทบทไดรบจากการสอสารไดอยางไร?

ทงน การใหความส�าคญกบการจดประชมระดบภมภาคและ

ระดบชาต เพอน�าเสนอผลทไดรบจากการด�าเนนงานโครงการและขอเสนอ

จากกลมเปาหมาย โดยเฉพาะการน�าเสนอ ความตองการของกลมเปราะบาง

ตอผมอ�านาจในการตดสนใจระดบนโยบาย ซงหมายถงการสงผานเสยงของ

ผทขาดอ�านาจตอรองเขาสเวทเพอการพจารณา อาจท�าใหประเดนทไมเคย

ไดรบความสนใจจากผมอ�านาจตดสนใจ ไดรบการกลาวถงและใหความส�าคญ

มากขน

โดยการสรางความตระหนกรเรองการปรบตวตอการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ ซงเปนประเดนใหมสสาธารณะนน การสอสารอยางตอเนอง

ถอวามความส�าคญ เจาหนาทโครงการจงจ�าเปนตองสรางชองทางการสงผาน

ขาวสารใหกบสอตางๆตงแตเรมด�าเนนงานโครงการ รวมทง การสราง

กระบวนการด�าเนนงานให “เปนสอ”เพอจะไดสามารถ “น�าสาร”สงตอใหกบ

กลมเปาหมายไดตลอดชวงระยะโครงการ การสรางเอกสารทมคณภาพ

เพยงพอตอการสอสาร จงเปนอกประเดนหนงทตองวางแผนไวตงแตเรมเขยน

ขอเสนอโครงการ

67

Page 70: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน68

Page 71: Lesson learnt bcr cc

4 . ส ร ป เ ป นบท เ ร ยน

ความหมายของค�าวา “ชมชน” ไมไดก�าหนดเฉพาะขอบเขตพนท แตยง

หมายถงการเปนสวนหนงของ “เครอขายทางสงคม” คนหนงคนในชมชนซง

แบงแยกตาม อาย เพศ การศกษา อาชพ สถานะทางสงคม เปนสวนหนงของ

หลากหลายกลม ทมการแลกเปลยนหมนเวยน เชน การใชทรยากรขามขอบเขต

พนทและเวลา การท�าความเขาใจชมชนคอการเชอมโยงการสบทอดองคความร

และความสมพนธเชงอ�านาจทมอย ภายใตการเปลยนแปลงทเกดขนอยาง

ไมหยดนง

การปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดย “ชมชนเปน

ศนยกลาง” หมายถง กระบวนการทชมชนเปนผด�าเนนการ โดยใชฐานจากความ

ตองการ องคความร และศกยภาพของชมชนเอง มการพฒนาค�านยาม กรอบ

และแนวทางการด�าเนนงานทงทแตกตางและคลายคลงกบประเดนงานพฒนา

อนๆ รวมทงไมละเลยความรดานระบบนเวศนและบรบททางสงคมวฒนธรรม

ของชมชนนนๆทสงผลตอความเขมแขงทนทานของชมชนตอการเปลยนแปลง

ทเกดขนในชวงระยะเวลาหนงๆ

ดงนน เปาหมายหลกในการด�าเนนงานโครงการดานการปรบตว คอ

การสรางเสรมศกยภาพของชมชนเพอใหสามารถตอบสนอง และจดการกบ

ความเสยง และความเปราะบางจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดย

ตองมฐานมาจากกระบวนการการตดสนใจของชมชนเองเปนส�าคญ บรบทการ

ปฏบตงานภายใตโครงการดานการปรบตวจงมลกษณะจากลางสบน (Bottom

up Approach) และเปนเสมอนภาพสะทอนผลกระทบทเกดจากแนวทางการ

ปฏบตงานในลกษณะบนลงลาง (Top down Approach) ซงในปจจบนเปนแนวทาง

หลกเมอกลาวถงการด�าเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดย

ภาครฐ

4. สรปเป นบทเรยน4. สรปเป นบทเรยน

69

Page 72: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

นอกจากน การวางยทธศาสตรดานการปรบตวตอการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ อาท กระบวนการการวางแผนและ

การจดสรรงบประมาณ (การสรางกระแสหลก) ในระดบทองถนและ

ระดบชาต เพอการด�าเนนกจกรรมเพอการปรบตวเปนแนวทางท

โครงการไดใหความส�าคญดวยเชนกน เพอสราง“สภาวะแวดลอมท

เอออ�านวยตอการปรบตวของชมชน”

โดยการด�าเนนงานดานการปรบตวไมมจดเรมตนและ

สนสดอยางแทจรง แตเปนการสะสมศกยภาพของชมชนในการ

จดการกบความเสยงและความเปราะบางทเกดจากการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ โดยใหความส�าคญกบ “การเปลยนแปลง” สภาพ

ภมอากาศ (Climate Change) ทสงผลกระทบตอวถการด�ารงชวต

ของคนในชมชน เปนการสรางวสยทศนทค�านงถง “ความไมแนนอน”

ของสภาพภมอากาศทจะมความถและความรนแรงมากขน เพอ

สรางแผนงานในการลดความเสยงและความเปราะบางทเกดขนทง

ในปจจบนและทคาดวาจะเกดขนในอนาคต

โดยการพจารณาดานการลงทนกบผลประโยชนทจะไดรบ

(Costs and benefits) ในประเดนดานการปรบตวของชมชน ส�าหรบ

โครงการใดโครงการหนงนน ไมอาจเปนการประเมนเฉพาะกจกรรม

เพอการปรบตวส�าหรบความแปรปรวนของสภาพอากาศในปจจบน

แตควรประเมนถงการสะสมขดความสามารถของชมชนเพอการ

ปรบตวทจะเกดขนอยางตอเนองจากปจจบนสอนาคต ดงนน การ

บนทกบทเรยนการด�าเนนงาน “โครงการเสรมสรางความเขมแขง

ใหชมชนชายฝงทะเลเพอลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ” จงเปนความจ�าเปนเพอจะไดสรางการเรยนรกบผท

จะด�าเนนงานในการตอยอด และขยายผลเพอความยงยนตอไป

โดยสามารถสรปเปนบทเรยนได ดงน

70

Page 73: Lesson learnt bcr cc

4 . ส ร ป เ ป นบท เ ร ยน 71

Page 74: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

1. เรมจากสรางขอมล สรางคน

ดวยกระบวนการการมสวนรวม

“ความส�าเรจ”เกดจากโครงการไดใช “กระบวนการ” การ

มสวนรวมของผเกยวของในชมชน เพอสรางขอมลของชมชน และ

สรางกลมคนท�างานใหมทกษะในการวเคราะหความเปราะบาง และ

ขดความสามารถการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

การทชมชนไดรบรถงความเสยง ความเปราะบาง และศกยภาพของ

ตนเอง ในการตอบสนองตอผลกระทบจาก “ความแปรปรวนของ

สภาพอากาศ” ทเผชญอยในปจจบน และเลงเหนถง “การเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ” ทคาดวาจะเกดขนในอนาคต เกดเปน “วสยทศน

ของชมชน”ผสมผสานองคความร ทองถนและการสนบสนนจาก

ผเชยวชาญดานความรทางวทยาศาสตรและเทคนคตางๆ เปนฐานใน

การสรางกจกรรมเพอการปรบตวทเปน“รปธรรม” รวมทง การสราง

“จดเรยนรและเครอขาย” เพอใหเกดการแลกเปลยนความคดเหน

ตางๆพฒนาเปนองคความรใหมๆ ทสอดคลองกบบรบทพนท และ

ความตองการของชมชนอยางแทจรง

2. ขบเคลอนการด�าเนนงาน ดวยกลไกภาคความรวมมอ

“ความส�าเรจ” ของโครงการจะขาดการ “สรางกลไก

ความรวมมอ”และการท�างานรวมกนระหวางภาคตางๆ ในพนทไมได

การประสานงานเพอใหเกดการสนบสนนการขบเคลอนการด�าเนนงาน

ถอเปนองคประกอบทส�าคญของโครงการ โดยการเปน “หนสวน

การท�างานรวมกน” จะสรางความเขมแขง และเพมความส�าเรจให

กบการด�าเนนกจกรรมเพอการปรบตว ซงตองอาศยสหสาขาวชา

และความรวมมอจากหลายภาคสวน ในการสรางสภาพแวดลอม

ใหเอออ�านวยตอการด�าเนนงาน ซงการสรางหนสวนการท�างาน

จะส�าเรจได กตอเมอสามารถโนมนาวภาคและกลมตางๆ ในชมชน

ใหเหนถงประเดนปญหา และผลประโยชนรวมกน โดยเฉพาะความ

รวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถน ทมแผนและวาระปงบประมาณ

ทชดเจน

72

Page 75: Lesson learnt bcr cc

4 . ส ร ป เ ป นบท เ ร ยน 73

Page 76: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน

3. สนสดโครงการ ดวยชองทางการสงตอผลทไดรบ

โครงการจะไมประสบผล“ความส�าเรจ” ถาไมไดสรางชองทางทเหมาะสมใหกบชมชนในการ

น�าผลทไดรบจากการด�าเนนงานเขาไวใน “กระบวนการการสรางแผนของภาครฐ” ในทกระดบ โดยเฉพาะ

หนวยงานหลก คอ องคกรปกครองสวนทองถน ทมความใกลชดและทราบถงปญหาและความตองการของ

ชมชน เพอการจดสรรงบประมาณไดอยางรวดเรว สอดคลอง และเหมาะสม รวมทงการใหความส�าคญกบ

การจดเวทสมมนาระดบนโยบาย (Policy Advocacy) เพอสงตอความตองการของชมชนและเครอขาย

ใหฝายนโยบายไดรบทราบ (Bottom up Approach) เปนความพยายามในการหนนเสรมเปาหมายระยะยาว

ในการสรางสภาวะแวดลอมทเกอหนนตอการปรบตวของชมชน

โดยแนวทางการด�าเนนงานแบบองครวมและ บรณาการการท�างานจากทกภาคสวน การม

สวนรวมในลกษณะของการเปนภาค เปนชองทางในการเพมขาวสาร ความร และตนทนทางเศรษฐกจ

สงคม ทแตกตางกนออกไป ในแตละบรบทพนท รปแบบการด�าเนนงานแบบน ท�าใหเกดการตอรอง และ

แบงปนผลประโยชนทเปนธรรม ซงจะสงผลตอความยงยนของโครงการ

4. ชวงระยะเวลาในการด�าเนนงาน

โครงการพฒนาทมเปาหมายการด�าเนนงานในการบรณาการกจกรรมการปรบตวตอการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศเขาไวในยทธศาสตรและแผนงานการพฒนาในระดบทองถน และการ

เสรมสรางศกยภาพของผเกยวของในการพฒนาและด�าเนนการกจกรรมการปรบตวโดยชมชน ควรพจารณา

ชวงระยะการด�าเนนงานทมากกวา 3 ป และควรเรมการด�าเนนงานในชวงระยะเวลาทเหมาะสม และ

สอดคลองกบวฎจกรการวางแผนยทธศาสตรขององคกรปกครองสวนทองถนทมชวงก�าหนดวาระทชดเจน

5. ศกยภาพของผด�าเนนงานโครงการดานการปรบตว

ผด�าเนนงานโครงการดานการปรบตว ควรมความรและทกษะทจ�าเปน คอ ความเขาใจแนวคด

ส�าคญเรองการปรบตวจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ทกษะการวเคราะหเชอมโยงขอมลการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศกบแนวทางการพฒนาชมชน การใหความส�าคญกบการใชขอมลในการ

ด�าเนนงานและความถกตองของขอมล ทกษะการเขยนรายงานเพอการเผยแพรขอมลในหลากหลาย

กลมเปาหมาย และทกษะในการขยายผลการด�าเนนงานโครงการตอภาคสวนตางๆ

74

Page 77: Lesson learnt bcr cc

4 . ส ร ป เ ป นบท เ ร ยน

6. ความตอเนองของคณะด�าเนนงานแบบพหภาค

การจดตงคณะด�าเนนงานแบบพหภาคในทกระดบ ซงไดแก คณะทปรกษานโยบายระดบชาต

คณะทปรกษานโยบายระดบจงหวด และคณะท�างานระดบต�าบล ควรเปนการการจดตงอยางเปนทางการ

ในการประสานและผลกดนขอเสนอเชงนโยบายเพอรองรบการปฏบตงานของทองถน รวมทง ควรสรางชอง

ทางการประสานงานของคณะท�างานทจดตงขนทง 3 ระดบ เชน การก�าหนดวาระการประชมรวม เพอให

เกดความตอเนองในการตดตาม และสนบสนนการด�าเนนงานโครงการอยางเปนระบบ

7. ความเขาใจบทบาทความรบผดชอบระหวางภาค

การใหความส�าคญกบการวเคราะหกลไกเชงสถาบน (Institutional Mapping) รวมทงการวเคราะห

นโยบายและแผน (Policy Analysis) ในทกระดบ กอนการด�าเนนงานโครงการถอวาเปนสงจ�าเปนอยางยง

เพอใหทราบถงบทบาทหนาทและความรบผดชอบของแตละองคกร ซงจะท�าใหเกดความเขาใจแนวทางการ

ดงการมสวนรวมจากหนวยงานตางๆไดอยางมประสทธภาพมากขน

8. การสรางกระบวนการตดตามประเมนผลควบคกบการด�าเนนงาน

องคกรผรบผดชอบการด�าเนนงานโครงการควรใหความส�าคญกบการตดตามประเมนผลอยาง

แทจรง โดยการสรางระบบการตดตามประเมนผลควบคไปกบการด�าเนนงานตลอดทงโครงการ เพอให

สามารถวเคราะหผลทไดรบทกอใหเกดการเปลยนแปลง ตดตาม ใหค�าแนะน�า และกระตนการด�าเนนงาน

เพอสรางการเรยนรใหผทเกยวของกบการด�าเนนงานโครงการ

9. การสรางกระบวนการสอสารแบบเขาถงตอเนอง

การสอสารทมประสทธภาพจะสรางความตระหนกร ดานการปรบตวตอการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ ตอกลมเปาหมายของโครงการได โดยศกยภาพในการสอสารระดบพนทจะขนอยกบ

วธการสงสาร ผสงสาร ผรบสาร ซงขาวสาร อาท การจดท�าเอกสารตางๆ ควรงายและเจาะจง มการ

ใชภาษาทเหมาะสมกบกลมเปาหมายทแตกตางกน การสรางเอกสารทมคณภาพเพยงพอตอการสอสาร

จงเปนอกประเดนหนงทตองวางแผนไวตงแตเรมเขยนโครงการ

75

Page 78: Lesson learnt bcr cc

หน ง โ ค ร งก ารหน ง โ ค ร งก าร หลากหลายบท เ ร ยน76

“ศกษาและทดลองปฏบ ตอย างต อเนอง”

“ด�าเนนกจกรรมตองสอดคลองกบความตองการของชมชน”

“พฒนาคนควบคไปกบการพฒนาจดเรยนรทเปนรปธรรม”

“จดระบบขอมลใหกบชมชนและเชอมคนในชมชนกบเครอขายความร”

“สรางความเชอมนจากประโยชนทจะไดรบจากการด�าเนนกจกรรมเพอการปรบตว”

“ท�าความเขาใจความซบซอนของความสมพนธทางสงคม และอ�านาจทางการเมอง”

“ตระหนกถงความส�าคญของระบบนเวศ และความหลากหลายทางชวภาพ”

“สรางขอเสนอเชงนโยบายทด ตองมาจากกรณศกษา”

“สรางแผนการสอสารทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย”