Upload
angelolacentre
View
47
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
© D
on F
arra
ll - 1
999
Phot
oDis
c, In
c.
Bern
adet
te B
ayle
Com
mun
icat
ion
Gys
s Im
prim
eur O
bern
ai
2714
20
© Fotolia - Orsooo
P. 2
Ce petit lexique s’adresse à tousceux qui ont envie de découvrirou de redécouvrir le dialecte alsacien à travers le vocabulairedu temps. Loin d’être exhaustif, il se veut avant tout fonctionnelet facile à comprendre. Il a étérédigé par thèmes, dans une gra-phie compréhensible. Ceci nousétant apparu comme le plus pratique pour le lecteur.
L’orthographe adoptée est restéela plus proche possible des motsd’origine, sans pour autant pré-tendre être l’unique graphie pos-sible.
Les expressions comportent es-sentielle ment la variante de l’Alsace Moyenne - avec si pos-sible - la version du parler deHaute-Alsace. A partir du textefrançais, tout un chacun, y retrouvera sa propre prononciation.
Avertissement
u
P 4
P 7
P 10
P 34
P 37
P 38
Après la pluie le beau tempsNooch em Raje schiint d’ Sunn
P. 3
Petit lexique français-alsaciendu temps qu’il fait ('s Wetter / Watter / Wätter)
et du temps qui passe (d'Zit)
Après la pluie le beau tempsNooch em Raje schiint d’ Sunn
Les saisons, les mois, les joursd' Johr(es)zit, d'r Monet, d'r Dàj
Les adjectifs utilesd’ Eijeschàftswerter
Lexique de A à Zd’r Wortschàtz
Echos du tempsWàs 's Wätter nitt àlles mit sich bringt……
Expressions issues de la météod’ Wätterüsdrick
Une ondée de poésiee Poesiestirmele
uP 4
P 7
P 10
P 34
P 37
P 38
année
S
P. 4
u Les saisons, les mois, les jours
d' Johr(es)zit, d'r Monet,
d'r Dàj
l'année 's Johrle mois / les mois d'r Monet / d' MoneteJanvier d'r Jänner / JannerFévrier d'r Hornùng / HornigMars d'r MärzAvril d'r Àpril / ÀprillMai d'r MaiJuin d'r JüniJuillet d'r JüliAoût d'r Augscht / Àujgscht /
OigschtSeptembre d'r SeptemberOctobre d'r OktowerNovembre d'r NovemberDécembre d'r Dezember
D’ Mensche màche d’ Kàländer, d’r lieb Gottàwwer màcht’s Wätter.
Les hommes font le calendrier, mais le bon Dieu,lui, fait le temps.
Ke Sùmmer ohne Dùnner.Pas d’été sans coup de tonnerre.
e
Saisons
P. 5
la saison / les saisons d' Johr(es)zit / d' Johr(es)zite
Printemps 's FriehjohrEté d'r SùmmerEté indien d'r ÀltwiiwersùmmerAutomne 's Spotjohr / Spootjohr /
d'r HerbschtHiver d'r Winter
Heisser Sùmmer, kàlter Winter.Eté chaud, hiver froid.
Grieni Wihnàchte, wissi Oschtre.Noël vert, Pâques en blanc.
la semaine d' Woch / Wùch / Wuchale jour d'r Dàj / Dàà / DàgLundi d'r Mondàj / MantigMardi d'r Dienschtdàj /
Zischti(g)Mercredi d'r Mittwùch / MettwùchJeudi d'r Dùnnerschdi /
Dùnnerschdaa / Dùnnerschdàj / Dùnnerschdig / Dùnnerschdàg
Vendredi d'r Fridi / Fridaa / Fridig…
Samedi d'r Sàmschdi / d'r Sàmschdàj / d'r Sàmschdig / d'r Sàmschdaa
Dimanche d'r Sùnndi / Sùnndaa / Sùnndàj / Sùnndàg / Sùnntig
Week-end 's Wocheend / Wocheand / Wùcheend /Wùcheand
M’r soll d’r Dàà niä vor em Owe lowe.Il ne faut jamais louer le jour avant le soir.
Morjerot, mit Raje droht.Belle aurore, menace de pluie du soir.
les moments du jour Im Lauf (Loif) vùm Daa (Dàj)
Aujourd'hui hit / hitt / hittig / hettAube d'r SùnneùfgàngMatin d'r Morje / MorgaMatinée àm MorjeMidi (à, vers, avant, après) Middàj (àm, geije, vor, nooch)Après-midi Middaa / Middàj / MiddàgSoir d'r Owe / da Owe / owedsSoirée (en) oweds / àm OweNuit d' Nàcht
P. 6
…
Nuit (cette) hit Nàcht / hinnichtHeure d' Zit / ZittHeure d'été d' SùmmerzitHeure d'hiver d' Winterzit / d' Normàlzit
D’Sùnn geht uf, au wenn d’r Hàhn net krait.Le soleil se lève, même si le coq ne chante pas.
Wenn a àlti Schiir Fiir fàngt, isch sa nem zu lesche.
Lorsque brûle une vieille grange, le feu est difficile à éteindre.
Adjectifs utiles
d’ Eijeschàftswerter
Agité ùnriewig / ùnrüewichAgréable àngenähm / àngenahmBrumeux dùnschtig / dùmpfigCalme riewig / rüehig / ruejig /
riewigChangeant 's isch wechselhàft /
's schàngiert / 's isch wachselhàft
Chaud wàrm / heissClair klàrConstant b'ständig / b'standigCouvert bedeckt
P. 7
P. 8
Dégagé klà(à)r / ùfg'heitertDiurne bi Daa / im Loif vùm DàjDoux àngenähm / friendlich /
güetmietigDurable ànhàlte / dùrichgehendEstival sùmmerlich / sùmmerigEtoilé sternehell / sternehall /
starnehallFaible schwàch / schwächligFavorable ginschtigFort stàrikFrais frisch / frischlachtFroid kàlt / kàltlachtGros dick / wildHivernal winterlichIncertain ùnsicher / nitt kiirInstable ùnsicher / nitt kiir /
lumeligs WatterIntermittent wechselhàft / wachselhàftLocal lokàlLourd schweel / schwüül /
dùmpfigLumineux hell / hallMaussade trieb / ùnfrendlichMauvais schlecht / kützig /
schlacht / wieschtMédiocre mittelmässigMenaçant räjerisch / ùnsicher d
P. 9djecti
Mouillé nàssNocturne bi Nàcht / nächtlichNuageux bewellikt / wolkigOrageux g(e)witterisch / gwitterigPassager voriwwergehendPluvieux räjerisch / räjerig /
verraijts Watter / ragerisch / rajerisch
Possible meijlich / mejligPrintanier 's Friehjohr-wätter / -watterProbable wohrschiins /
worschiinlich / wohrschiinlig
Rigoureux àrig / schlimm / strengSec trùckeStationnaire stàbil / ùnverändert /
ùnverandertVariable wechselhàft / wachselhàftVenteux windig / windisch
‘s Wàsser lauft net d’r Barg ufa.L’eau ne remonte jamais la montagne.
Ùfschieb isch Dàgedieb.Remettre (le travail) c’est voler le jour.
P. 10
Lexique de A à Z
d’r WortschàtzAAbri météo 's Wetterhisel
's WetterbeobàchtùngshiselAccentuer (le froid s'accentue)
züenemme (d' Kälte nimmt züe / 's wùrd kälter) züenamma
Agité (temps, journée…)ùnriewig / ùnrüewisch (ùnriewigsWätter, ùnriewiger Daa / Dàj)
Agréable (temps)àngenähm (àngenähms Wetter) àngenahm
Aiguille de glace (glaçon)Iszäpfel / Iszapfel (e Stickel Is)
Air d' LùftAir chaud, froid, doux, humide
wàrmi, kàlti, àngenähmi, fichti Lùft / Kàltlùft / Liftele
Alerte (météo) d' Meteo-àlàrm / -wàrnùngAmélioration d' VerbesserùngAméliorer (temps, visibilité)
(ver)bessere's Wätter (ver)bessert sich,d' Sichtbàrkeit (ver)bessert sich
Anticyclone 's HochdrùckgebietAnticyclone des Açores
's Azoren-Hochdrùckgebiet
A
P. 11
Arc-en-ciel d'r Räjeböje / Rajeböje / Ragaboga
Arrêter (pluies s'arrêtent)hàlte ('s hàlt mit räje) / üssetze
Arrosage d' BewässerùngArroser spritze / bewässereAtmosphère d' Lùft / Lùftschicht / AtmosphärAugmenter (température, pression…)
züenemme / steije ('s wùrd wärmer /d’r Drùck steijt) / stige
Augmenter (vent) züenemme / steije ('s wùrd windiger) / stige
Automnal 's Spotjohrwätter / -watterAvalanche d' Làwiin / LàwinAverse de grêle, pluie, neige
's hàgelt, 's schloost,'s räjt, 's schnejt
Averse isolée d'r Einzelräje / d'r Spretzer / einmoliger Raga
Averse e Wäscher / Wascher e Plàtzräje / Pflatschraje
Avertir wàrneAvis (de vent fort, tempête)
d' Bekànntmàchùng / d' Wàrnùng(Stùrmwindwàrnùng, Stùrmwàrnùng)
Agnes màcht d’ Imme bees.Agnès réveille les abeilles. (21 janvier)
B
P. 12
BBaisse (baisser) (pression, température)
d'r Drùck / d' Temperatür nimmt àb,geht nùnter, nàà / 's wùrd kälter
Banc de brouillardd' Nawwelschwàde / d' Nawwelwolik / 's nawelt / 's isch benawelt
Banquise d' Isbànk / 's Pàckis / Isfeld / Isfald
Baromètre e BàrometerBarrière de dégel d' SchmelzgrenzBasses pressions d' r Nidderdrick / NidderdrùckBasse mer 's Mer isch nidder /
niddrig / nedrigBeau scheenBeau temps scheen Wätter / scheen Watter /
frindligs WatterBise e kàlter WindBonne visibilité e güeti SichtBonnet d' Kàpp / 's KappeleBottes d'r Stiffel / SteffelBrise e Liftele / sànfter WindBrouillard d'r Newwel / NawwelBrouillard épais dicker Newwel / NawwelBrouillard givrant Newwel wie g'friert /
's NawwelrisleBruine e finer Räje / e Stoibraje
C
Bruiner 's keijt (fàllt) e finer Räje / 's räjt gànz fin / 's riiselt
Brumasser dùnschtig / dùmfigBrume d'r DùnschtBrume côtière e StrànddùnschtBrume de chaleur e HitzedùnschtBrumeux dùnschtig / dùmpfigBulletin météorologique
Wätter- Wetter- Watterbericht
Raje àn Barthelmee, tüet de Triwel weh.Pluie à la Saint Barthélemy, fait mal aux grappes
de raisins. (24 août)
CCalme riewig / rüehig / ruejig / riewigCalme (sans vent) d' WindstilleCalotte Glaciaire d' IskàppCanicule d' Hitzwall / Hùndsdaj /
d' schlimmscht Hitz / verhitzti DajCarotte Glaciaire d'r BohrùngsiszàpfeCarte météorologique
e Wätterkàrt / WatterkàrtCarte vigilance d' VorwàrnùngskàrtCesser (pluies...) 's hàlt mit räjeChaleur d' Hitz / d' WärmeChaleur (lourde et étouffante)
's isch schweel (dùmpfig) ùn m'r kreijt ke Lùft
P. 13
P. 14
Champs de pression's Drùckfeld / Drùckroim
Changeant, variable's isch wechselhàft / 's schàngiert /'s isch wachselhàft
Changement (de temps, de saison…)'s Wätter / d' Johreszit wächselt(wachselt) / schàngiert
Chaud wàrm / heissChauffer wärmeCiel d'r HimmelCiel bleu blöjer (bloijer) HimmelCiel clair klàrer HimmelCiel couvert bedeckter HimmelCiel menaçant ùnsicherer Himmel /
's isch nitt kiirCiré d'r Wàchsmàntel /
e wàsserdichter RajemàntelCirrus d' Zirrüswolik / FedderwolikClair klàrClair de lune d'r MondschiinClimat 's Klima / Wätter / WatterClimatologie d' KIimawisseschàftConditions atmosphériques
d' Wätterlaa / WatterlàjConditions (météorologiques, climatiques)
d' Wätter- / Meteo- / Klimalaa (Klimalàj)
…
C
P. 15
Congères d' SchneebànkConstant b'ständig / b'standigCouchant d'r SùnneùntergàngCoucher (se) (du soleil)
d' Sùnn geht ùnter, nàb, nùnderCouche (couverture) nuageuse
bewellikt / wolkigCouleur du temps wie 's Wätter üssiehtCoulée de boue (de neige)
e Müer- / SchneestromCoup de chaleur d'r Hitzschlaa / Hetzschlàj /
HitzschlààgCoup de froid d'r KälteànschlaaCoup de soleil d'r SùnnestichCoup de vent d'r Windstoos / WindstossCourant atmosphérique
LùftzùggCouvert bedecktCouvrir (se) 's bedeckt sich / 's wùrd schwàrzCrachin 's Riesle / RajeleCrème solaire d' Sùnnekrem / 's SùnneelCumulus d' KümülüswolikCumulonimbus d' Räjewolik / Kümülonimbüswolik /
Ragewolik / RagawolikCyclone d'r Wirwwelwind
Isch d’ Chrischtnàcht klàr, kùmmt e güets Johr.Nuit de Noël claire, promet bonne année.
D
P. 16
DDébut (pluie, beau temps…)
's fàngt àn ze räje / 's scheene Wätter kùmmt widder / d'r Àfàng vùm scheene Watter
Dégagé klà(à)r / ùfg'heitertDégager (ciel se) d’r Himmel wùrd klàr /
heitert sich ùfDégel 's schmelzt / 's Is vergeht /
Doijwatter / 's ÙfdoijDégeler (sol se) d’r Bodde dàujt ùf / g'friert ùfDegré 's GràdDéluge d' Sinflùùt / Sintflùùt / IwwerflùtDépression 's Diefdrùckgebiet /
d'r DiefdrùckroimDépression d'Islande
's isländische DiefdrùckgebietDernier quartier de lune
d' letscht MondsichelDescendre nàb- nàà- nùnter gehnDésert d' Wüste / WiischteDessécher üstrickleDétériorer (se) àbnämme / kàpütt gehn /
b'schädige / 's verschlächtert sichDiminuer àbnämme / kàpütt gehn /
b'schadige / àbnammeDissiper (brume, brouillard se)
sich verzeije / ùfleeseDirection d' Richtùng / Rechtùng
D
E
P. 17
Direction (du vent) d' Windrichtùng / WendrechtùngDiurne bi Daa / im Loif vùm DàjDouche d' Dusch / DüschDoux àngenähm / friendlich / güetmietigDouceur àngenähms Wätter /
milds WatterDurable ànhàlte / dùrichgehend
Dezember kàlt mit Schnee,gibt Korn ùf jeder Heh.
Décembre froid et enneigé, promet du blé en tout lieu.
E Echarpe e Cache-nez / SchààlEchelle de Beaufort
d' Beaufortskala / 's BeaufortmàssEclair d'r BlitzEclair de chaleur d'r Hitzeblitz / HetzbletzEclaircie d' Ùfheiterùng / BesserùngEclaircir (ciel s'éclaircit)
's wùrd heller / d’r Himmel heitert sich ùf
Effet de Serre d'r Triibhüsseffektd'r Gewächshüsseffekt
El Nino El NinoEnsoleillé (temps, journée)
sùnnig / d' Sùnn schiintEst d'r Oste / Oschte…
F
P. 18
Estival sùmmerlich / sùmmerigEtat de la mer so wie 's Meer üsseht /
d'r MeereszüestàndEtoilé (ciel) sternehell / sternehall / starnehallEtoiles d' Sterne / Starne
Wenns rajt àm Aegidi, werre d’ Triwel nitt zittig.S’il pleut à la Saint Gilles,
les raisins ne seront pas mûrs. (1er septembre)
FFaible schwàch / schwächligFaiblir (le vent, température)
àbnemme / schwächer werre (Wind ùn Temperàtür)
Favorable ginschtigFin (pluie, beau temps…)
's End (vùm Räje, vùm scheeneWätter…) / And
Flaque d' LàchFlocons (de neige) d' (Schnee-)flockeFlux d’ Ebbe / d’ Strömung
's Meer kùmmt ùn gehtFondre vergehn / schmelzeFonte d'r Schnee vergeht /
DoijwatterForce du vent d' WindstärikeFort (averse, coup de vent, averses…)
stàrikFort (coup de vent) stàriker Windstoss
…
GP. 19
Fort (marée, mer) stàriki Ebbe ùn Flut / wilds MeerFortes averses stàriker Räje / RageFoudre d'r BlitzFraîcheur d' FrischeFrais frisch / frischlachtFoehn d'r Föhn / SüdwindFoehné üsgetrickeltFroid kàlt / kàltlachtFroid de canard iskàlt / bissigkàltFront d' Front / d' WätterfrontFront (chaud, froid) wàrmi, kàlti FrontFront froid kàlti Wätterfront
isch d’r Janner net nàss, fellt 'r em Winbüür si Fàss.Si janvier n’est pas humide, il remplit le tonneau de vin.
GGants (mouffles) d' Handschi / HandschigGaz à Effet de Serre
Gàs mit TriibhüsseffektGàs mit Gewächshüsseffek
Gel d'r FroschtGelée d'r RiffeGelées blanches d'r WissfroschtGelées de printemps (dernières gelées)
d'r FriehjohrfroschtGelées nocturnes d'r NàchtfroschtGeler g'friere / 's friert
G
P. 20
Geler dur stàrik g'friereGiboulée d'r Plàtschräje /
d'r Schlooseräje / PflàtschrageGirouette d'r WätterfàhneGivre d'r Riffe / d' IsblüemeGlace, glacé, glacer
's Is, g'frore, friereGlacier d'r GlatscherGlisser (glissade) (üs) rùtsche (d' Rùtschpàrtie)Gulf Stream d'r Gulf StreamGouttes de pluie d' Räjetropfe / RagetropfeGrain (coup de vent)
e WindstossGrande marée d' HochflùtGrenouille d'r Frosch / d’ FreschGrêle d' Schloose / d'r Hàgel / d'r HàjelGrêler schloose / 's hàgelt / 's hàjeltGrêlons d' Schloose / HàjelkernleGrésil d' Schneeschloose /
HàjelschlàjGris (ciel, temps…) gröj (e gröjer Himmel,
gröjs Wätter) groij, groijerGrisaille gröj (ùnàngenähm) Wätter /
groij's WatterGrosse (mer) dick (wilds Meer)Grosse (pluie) dick (stàriker Räje)
Sànkt Gàll tribt ‘s Vieh in d’r Stàll.Saint Gall ramène le bétail à l’étable. (16 octobre)
H
P. 21
HHalo e Schiin / d'r Mondhoft /
d'r Mondhof / d'r SùnnehofHausse (en) (températures)
's wùrd wärmer / d' Temperàtür steijt (stiegt)
Hautes pressionsd'r Hochdrùck
Hivernal winterlichHoule d' Meerwälle / MeerwalleHouleux 's Meer isch wild
Humide fïcht / fichtlachtHumidité d' Fichtichkeit
Hornùng wàrm, Friehjohr kàlt.Février chaud, printemps froid.
IIceberg d'r IsberriIncertain ùnsicher / nitt kiirIndice UV 's SchùtzgràdInondation d' Iwwerschwämmùng /
EwwerschwammùngInstable ùnsicher / nitt kiir /
lùmeligs WatterInstitut météorologique
d' Wätterànstàlt / ‘s Watterinstitüt i
J
P. 22
Intempéries 's schlechte Wätter / schwar's Watter
Intermittent (éclaircies, averses...)wechselhàft (wechselhàfti Ùfheiterùnge, wechselhàfter Räje) / wachselhàft
Im Juli Sùnneglüet, màcht in Obscht un Triwel güet.
Feu du soleil de juillet est agréable aux fruits et aux raisins.
JJournée ensoleillée
e SùnnedàjJournée pluvieuse
e Räjedàj / RagedajJournée (belle) e scheener Dàj / Dàà
Àm Josephdàà ha d’Spàtza Hochzitt.A la Saint Jospeh les moineaux se marient. (19 mars)
LLes alizés d'r PassatwindLevant d’r Orient / d’r OschteLever (du jour) d’r SùnneùfgàngLever (brume, brouillard se lève)
d’r Näwwel keijt
…i
L
MP. 23
Lever (le vent se lève)d'r Wind kùmmt
Local lokàlLocalement do ùn dert Lourd (temps) schweel / schwüül / dùmpfigLumineux (ciel, journée)
hell / hallLune d’r MondLunette de soleil d' Sùnnebrille
Àm Lorànzedaj blùst ‘s erschte Winterhernel.À la Saint Laurent souffle le premier son
de trompe de l’hiver. (10 août)
MMarée d' Gezite / Ebbe ùn FlutMasse d'air d' LùftmàssMaussade trieb / ùnfrendlichMauvais temps schlechts- kützigs- schlachts-
wieschts WätterMauvaise visibilité
schlechti Sicht / schlachti SichtMaximum (maxima)
maximùm (maxima)Médiocre mittelmässigMenaçant (ciel) räjerisch ( 's isch räjerisch) /
ùnsichers WatterMer 's MeerMer (houleuse) e wilds Meer
…
P. 24
Mer (de nuages) e WolikemeerMétéo d' Wättervorhersaa /
's WattervorhersàjeMétéorologie d' MeteorologieMétéorologue d'r Meteorolog
d'r WetterspeziàlischtMinimum (minima)
minimùm (minima)Mistral d'r Mistral (Wind)Monter (températures, pressions)
steje / stiege (Temperàtür, Drùck)stiige / ùfstiige
Morte-eau 's Stauwàsser / StoijwàsserMouillé nàssMoulin à vent d' Windmehl / d' WindmiehlMousson d'r MonsunMouvement atmosphérique
d' Lùftstrehmùnge / d' Lùftbeweijùnge
Moyenne d'r Dùrichschnitt / d'r Mittelwert
Raje im Mai, gibt Brot un Hai.Pluie en mai, donne pain et foin.
NNappe de brouillard
d' Näwwelschicht / 's Nawwelmeer
Nébulosité 's isch dùnschtig / nawwlig
N
P. 25
Neige d'r SchneeNeige (poudreuse, mouillée, fondue, lourde, fraîche)
Schnee (Puder-, Nàss-, g'schmolsener-, Schwer-, Nej-)
Neige industrielle fàlscher Schnee / kinschtlicher Schnee
Neiger schneije / schneieNœud d’r KnoteNocturne Bi Nàcht / nächtlichNord d'r NordeNord-Est d'r Nord-OschteNord-Ouest d'r Nord-WeschteNormales (saisonnières, mensuelles)
d' Normàle / normàli (fer d' Johrszit, fer de Monet)
Nouvelle lune d'r NeijmondNuage d' Wol(l)ikNuage bas d' Wolike sinn nidderNuage élevé d' Wolike sinn hochNuage (noir, orageux)
d' Wolike sinn schwàrz / 's isch gewitter(l)ig / 's gibt b'stimmt e Gewitter
Nuageux (très, peu)bewellikt (àrig, weni) / wolkig
Novemberschnee tüet d’r Frùcht nitt weh.Neige de novembre ne nuit pas aux semailles.
O
P. 26
OObservation d' BeobàchtùngOmbre (ombragé) d'r Schàtte (in de Schatte) /
schattigOmbrelle d'r SùnneschirmOndées 's Riisle / 's riiselt / d'r Spritzraje /
RajegùssOrage 's Gewitter / DùnnerwatterOrageux g(e)witterisch / gwitterigOrienter (le vend s'oriente)
sich dreije (d’r Wind dreijt sich) / drajt sich
Ouest d'r Weste / WeschteOuragan d'r Orkàn / Wirwelstùrm
Viel Raje im Oktower, viel Wind im Dezember.Beaucoup de pluie en octobre,
beaucoup de vent en décembre.
PPar place (pluies) gejedzwiis / plàtzwiis /
stellewies / do un dertParapluie d'r Schirm / d'r Räjeschirm /
d'r Bàreble / Bàrebli / Bàràbli /Barabli
Para-tonnerre d'r BlitzàbleiterPassager (pluies …)
voriwwergehend
P. 27
Période d' Period / e gwessi- Zit, PeriodPersistant (persister)
ànhàltend / àhàltePerturbation e (Watter-) Stehrùng, SteerùngPleine lune d'r VollmondPleine mer ùfe 'm hoche MeerPleuvoir räje / raje / ragnePluie d'r Räje / Raje / Rage / RagaPluie fine e finner Räje / 's rajeltPluie verglaçante d'r Isräje / Israge / d'r G'frierräjePluvieux räjerisch / räjerig / verraijts
Watter / ragerisch / 's Ragewatter
Pluviomètre d'r Räjemesser / RajemasserPossible meijlich / mejligPrécipitation d'r Nidderschlaa /
d' Nidderschlàj / d' Nidderschlàg
Premier quart de lune's erschte Mondviertel
Pression (atmosphérique)d'r Lùftdrùck
Prévisions d' Wettervorhersàj / d' Vorüssicht
Prévisions (températures, météo, du temps)d' Wettervorhersàj (fer d' Temperàtüre, Meteo-)
Prévisions (météorologiques)'s Meteo-vorüssähn, vorüssah(n)
P
R
P. 28
Printanier 's Friehjohr -wätter / -watterProbable (très, peu)
wohrschiins / worschiinlich / wohrschiinlig
Ùf Philipp ùn Jakobi Raje, fer àrm un rich viel Saje.
Quand il pleut à la Saint Philippe ou à la SaintJacques, c’est pain béni pour riche et pauvre.
(1er mai)
RRadar météorologique
d'r WätterradarRadoucir 's Wätter wùrd milder / besserRadoucissement d' MilderùngRafale d'r WindstossRafraichir frischer / kiehler wäre / wareRafraîchissement d' Erfrischùng / ÀbkiehlùngRayon de soleil d'r Sùnneschiin / SùnneschïnnRaz de marrée d' SturmflüetRéchauffer (se) 's wùrd wärmerRéchauffement (de l'air, climatique…)
d' Ùfwärmùng / d' Erhitzùng ( 's Wätter wärmt sich ùf)
Refroidir (se) àbkiehleRefroidissement d' ÀbkiehlùngReflux (mer) 's Meer geht (zeijt sich) zerùck /
z'rùck
…
SP. 29
Renforcer (le vent se)verstericke (d'r Wind versterickt sich)
Retour (beau temps…)'s scheene Wätter kùmmt widder
Rigoureux (temps, froid...)àrigi Kälte / schlimmi Kälte / strengs Wätter
Rincée e lichter RäjeRisque 's RisikoRose des vents d' Windros / d' WindrichtùngeRosée d'r Dau / d'r DoiRosée (du matin) d'r Morjedau / Morgedoi
Im Jüli Räje, fer d’ Frùcht ken Säje.Pluie de juillet fait souffrir les sarments.
SSaints de glace d' Isheilige / IsheiligiSaisonnier, de saison
je nooch d’r Johreszit / d'r Johreszit entschprechend
Satellite météorologiqued'r Wettertrabant / d'r Sputnik
S'éclaircir sich ùfheitereSe couvrir sich bedeckeSe dégager 's wùrd heitererSe détériorer 's verschlimmert sichSe refroidir 's wùrd kälter
SP. 30
Sec trùckeSec et froid kàlt ùn trùcke / üsgetrickeltSécheresse d' Treckene / TrùckeneSimulation météorologique
d' WettersimülàtionSoleil d' Sùnn(e)Souffler (vent) blooseStable (temps, températures)
stàbil / ùnverändert / ùnverandertStationnaire (temps)
stàbil / ùnverändert / ùnverandertStationnaire (mer) riehwigStation météo d' MeteoanlàjStation d'observation
d' BeobàchtungsstàtionStratus d' Schichtewolike / StreifwolkeSud d'r SüdeSud-Est d'r Süd-OschteSud-Ouest d'r Süd-WeschteSupercalculateur d'r SüperberechnerSurveiller iwwerwàche / bewàche /
ùfpàsseSystème frontal 's Frontàlsystem / d' Frontlinie
D’ kàlt Sophie, hängt äu d’ Schnùrre dri.Elle s’en mêle aussi si froidure à la Sainte Sophie.
(15 mai)
T
P. 31
TTempérature d' TemperàtürTempérature de l'eau
d' Temperàtür vùm WàsserTempératures TemperàtüreTempête d'r Stùrm / stirmischs WatterTemps 's Wätter / d' Johreszit wächselt
(wachselt) / schàngiert WatterTemps (mauvais, de cochons...)
‘s Söjwätter / SoijwatterTemps (pourri) ‘s Dreckwätter / DrackwatterTenace ànhàltend / àhaltendThermomètre d'r ThermometerTonner 's rùmmelt / 's dùnnertTonnerre 's Rùmmle / Dùnnerwätter /
d'r Dùnner / Dùnnerschlaj / Dùnnerwatter
Tornade d'r Wirwelwind / d'r Wirwelstùrm
Tourbillon d'r WirwelTourner (vent) sich dräje / drajeTraîne d'r Schwànz / d' SchleppTrès chaud heiss / sehr wàrmTrès froid àrig kàlt / sehr kàlt / issigTrès mauvais àrig / sehr schlecht (schlächt /
schlacht / hundsschlacht)Trombe d'eau 's schitt …
V P. 32
Wenn's dùnnert in de hohle Wald,dann word's noch kàlt.
Si le tonnerre résonne dans la forêt profonde,il fera encore bien froid.
VVague de chaleur d' Hitzwäll / HitzwalleVague de froid d' Kältewäll / d' Kälte hàlt àn /
KältewalleVent d'r WindVent du large d'r MeerwindVent du nord-est d’r NidderwindVent de pluie d'r Räjewind / RagawindVent de terre d'r LàndwindVent favorable ginstiger Wind /
gin(g)schtiger WindVent (fort, faible) (stàriker, schwàcher) WindVenter 's isch windig / d'r Wind bloostVenteux windig / windischVents dominants d' stärikschte WindVerglas 's GlàttisVigilance Météo d' Wättervorwàrnùng /
d' WàchsàmkeitVisibilité d' SichtVisibilité inférieure à
d' Sicht läjt ùnter / m'r seht nitt witerscht àss…
…
P. 33
Vitesse du vent d' Windschnelle / Gschwindigkeit vùm Wind
Voile (de nuages), ciel voiléd'r Wolikehàng / d'r Himmel isch bedeckt / wolkig / g'welkt
Sankt Vinzens Sùnneschiin, bringt viel Frùcht ùn Win.
Le soleil de la Saint Vincent apporte fruits et vinen abondance. (22 janvier)
ZZénith d'r Zenit / HeehepùnktZénith (au) àm Scheidel-, GipfelpùnktZone de hautes pressions
d' Hochdrùckgebieter
Z
tec
P. 34
Echos du temps
Wàs 's Wätter nitt àlles mit sich bringt…
Quelques gouttes possibles au lever du jour, puisde belles éclaircies se développent l’après-midi.
E bissele Raje àm Morje friej, ùn scheeni Ùfheiterùnge noochmiddàjs.
La matinée reste fraîche, le vent va chasser lesnuages.
Àm Morje frisch, dànn vertriibt d’r Wind d' Wolike.
Ciel incertain où les éclaircies alterneront avecdes nuages porteurs d‘averses et d’orages.
's Wätter isch ùnsicher, d' Gewitterräje wächsle àb mit Ùfheiterùnge.
Ciel très chargé dans une ambiance humide etfraîche avec de faibles averses.
Bedeckter Himmel, ficht ùn frisch mit lichtem Raje.
Alternance de nuages et d’éclaircies, localement des averses orageuses.
Àbwächselnd bewelikt mit Ùfheiterùnge,lokàl Gewitterräje.
tempsechos
P. 35
Averses orageuses, température en baisse.Gewitterräje, 's wùrd kälter.
Dégradation orageuse en fin d’après-midi.Gewitterg'fàhr àm End vùm Noochmiddàj.
Temps maussade et frais.Frischs ùn ùnfriendlichs Wätter.
Retour à un temps plus chaud pour demain.Morje wùrd 's widder wärmer.
La tendance pour demain est au beau.Morje wùrd 's scheener.
Chaleur et soleil, avec localement des ondées en montagne.
Hitz ùn Sùnn mit lokàle Spritzräje im Geberri.
Matinée bien ensoleillée après dissipation desbrumes matinales.
Scheen sùnniger Morje wànn d'r Dùnscht verzöje isch.
expresP. 36
Belle matinée, rapidement chaude,poursuite du beau temps.
Scheener Morje, schnell heiss, 's güete Wätter hàlt àn.
La journée s’annonce agréable avec une matinéebien ensoleillée.
's schiint e scheener Daa ze gänn, mit sùnnigem Morje.
Un franc soleil sur l’Alsace.Scheen sùnnig im gànze Elsàss.
Temps estival.Sùmmerwätter.
Ciel bien dégagé.Scheener blöjer Himmel.
Grosse chaleur sur toute la région.Hitzwälle iwwer 's gànze Lànd.
ssionsP. 37
Expressions issues de la météo
d’ Wätterüsdrick
Isklotz, Isklùmpe, IszàpfeBloc de glacePersonne engourdie, personne froide, femme frigide
Nàchtiil, Nàchtkütz, NàchtvojelChouetteTravailleur de nuit, couche-tard, noceur
WàsserkopfTête remplie d’eauIdiot, simplet, imbécile
WatterfàhneGirouette, personne versatile
Watter HexSorcière, femme méchante, clocharde
WàsserràtRat d'eau, ragondinPersonne qui adore l'eau
WolikekràtzerGratte-ciel, tour
Schàng, d’ Sùnn schiint schùn làngJean, le soleil brille depuis longtemps déjà
P. 38
Une ondée de poésie
e Poesiestirmele
Gebuckt voll Sorje, g’stüetzt uff’s GrüeckelSchlaift sich d’r Dàà dort üewer d’ StrossUn ûs’m grüene WaiszestüeckelGrifft noch e jungi BlabberosJetz nooch de letschde Sunnetrahle…Un dort am Himmel drowe wahleSich d’Wollike im Owerot.
Courbé de soucis, appuyé sur une canneLe jour se traîne de l’autre côté de la rueDu champ de blé encore vertUn coquelicot se fait caresser parLe dernier rayon de soleil…Et là-bas au firmamentLes nuages se déroulent au soir couchant.
(Albert et Adolphe Matthis)
poé
P. 39
‘s esch kalt drüsseisskaltmin dorf het backle kelscheblöid’ dächernase zejje selwerschnier eraa…am züm hanckt d’ naacht wie stiffi wäsch…
Il fait froid dehors, très froidMon village a des joues bleutées,Du pignon des toits tombent des fils d’argent…A la clôture, la nuit est suspendue comme lingeraidi…
(André Weckmann)
sie
11a rue Edouard Teutsch - 67000 STRASBOURGTél : (33) 03 88 14 31 20 - Fax : 03 88 14 31 29
u
www.olcalsace.org
Texte établi et élaboré par :Paul-André BEFORT, Léon DAUL
et Guy EBERLIN
Ce livret a été créé et édité en partenariat avec
© Don Farrall - 1999 PhotoDisc, Inc.
Bern
adet
te B
ayle
Com
mun
icat
ion
- Gys
s Im
prim
eur O
bern
ai -
2714
20