| Si festohet Krishtlindja nëpër botë? | Një letër ngaJezusi | Opera “Scanderbeg” e A. Vivaldit | Vallet emoçme shqiptare | Intervistë: Georges Houssney |Zhvillimi fizik i fëmijëve prej antikës - sot | Kryqëzimi ibabilonizmit | Dashuria në Bibël dhe Kuran | Libri “95Tezat e Luterit” | I papërshtatshmi dhe i bezdisshmi! |

l e t r a e g j a l l ëChristian Magazine of Kosova Protestant Evangelical ChurchRevistë e Përkohshme e Kishës Protestante Ungjillore të Kosovës

Viti X, Nr.17, Dhjetor 2007-Mars 2008, Prishtinë; Çmimi: 2 €; 250 Lek.; 120 Den.

10 vjet letra e gjallë

Mbi ‘letrën e gjallë’letra e gjallë është revistë e përkohshme ungjillore,e cila përgatitet dhe shtypet në Prishtinë.Letra e gjallë është organ i Kishës ProtestanteUngjillore të Kosovës.Numri i parë i revistës ka dalë në dhjetor të vitit1997.

Qëllimi i saj është:

1. Të dëshmojë ungjillin e Krishtit te shqiptarët.2. T’i inkurajojë të krishterët në besimin e tyre si

dhe rritjen e kishave protestante te shqiptarët.3. Ta informojë opinionin e përgjithshëm me vlerat

dhe me kulturën krishtere shqiptare.4. Të sjellë frymë lirie, dashurie, shprese dhe

bukurie në mesin tonë.

10 Vjetori letra e gjallë!

letr

a e

gjal

lë2000 Vjetori i Krishterimit te Shqiptarët

2

letr

a e

gjal

lë

3

letra e gjallëRevistë e Përkohshme UngjilloreViti X, Nr.17, Dhjetor 2007-Mars 2008Prishtinë

Organi:Kisha Protestante Ungjillore e Kosovës

BotuesiShtëpia BotueseTENDA

KryeredaktoriDr. Femi Cakolli

RedaksiaBekim Beka, Blerina Jashari, Hilki Berisha,Muzafer Ramiqi, Qefsere Nishevci

Disenji dhe realizimi kompjuterikTomor Rudi

ShtypiShtypshkronja “DinOr&Multi Graphics” PrishtinëDistribues për Kosovë: Rilindja

Tirazhi1000 ekzemplarë

Copyright © TENDARreptësisht ndalohet emetimi i plotë apo i pjesshëm në çfarëdo formetë teksteve dhe të fotove të kësaj reviste pa lejen e botuesit!

Adresa:P.Box 16810000 Prishtinë, KOSOVË e-mail: tenda_al@yahoo.com

PËRMBAJTJA

4 Krishtlindja në 74 gjuhë5 Si festohet Krishtlindja në Amerikë?6 Fara e Mirë7 Një letër nga Jezusi!8 Perëndia vallëzon!9 Histori e shkurtër e krishterimit në Kosovë10 Dritarja?!11 Si festohet Krishtlindja në botë!12 I papërshtatshmi dhe i bezdisshmi14 Bibla është Fjala e frymëzuar e Perëndisë16 Prezantim kishe...18 Intervistë: Georges Houssney20 Një festë e harruar!21 Dëshmi besimi: Gëzime22 Dëshmi besimi: Driton23 Dëshmi besimi: Esmeralda24 Për fëmijë...26 Roli i edukimit të fëmijëve28 Rregulla për shkrimin e artikullit29 Vallet e moçme shqiptare!30 Nuk debatohet rreth gjinisë!32 Opera “Scanderbeg” e A.Vivaldit34 Kryqëzimi i babilonizmit36 Dëshmi besimi: një arab38 Dashuria në Bibël dhe Kuran39 Libri “95 Tezat e Luterit”40 Lutu-lexo-shkruaj-boto-shpërndaj!41 Përvjetor: Letra e Gjallë42 Letrat e lexuesve44 Faqja e minuar46 Poezi47 Marketing48 Enciklopedia e Biblës/ Letrapress

“Ju jeni letra e jonë, e shkruar në zemrat tona, e lexuarnga të gjithë njerëzit, duke qenë manifestuar se jeninjë letër e Krishtit, e hartuar me anë të shërbesëssonë, dhe e shkruar jo me bojë, por me Frymën ePerëndisë së gjallë, dhe jo mbi rrasa guri, por mbirrasa të një zemre mishi”. 2Kor.3:2-3

FJALËT E PARA

Ky numër i ri i revistës ungjillore “letra e gjallë” del nëshenjë të dy ngjarjeve të mëdha të këtij fund-viti. Ng-jarja e parë është 10 vjetori i themelimit të ShtëpisëBotuese TENDA, dhe së bashku me këtë po ashtuedhe 10 vjetori i daljes së “letrës së gjallë”, kurse ng-jarja e dytë është Krishtlindja. Përpara dhjetë vjetësh,e që nuk janë shumë, gjendja e Kosovës, dhe e shqip-tarëve në përgjithësi ka qenë krejt ndryshe nga kjo esotmja: Kosova ishte nën pushtimin serb, kurseShqipëria nën një anarki sociale dhe shtetërore, dhekështu fatet dhe ndjenjat ishin frikë, shashtrisje, ishtenjë kapkokë. Edhe gjendja e kishës ungjillore messhqiptarëve sigurisht se ka qenë shumë ndryshe: evogël, me zë të pa dëgjuar, e trembur, me mungesa tëmëdha. Nën këto kushte filloi që të dalë “letra egjallë”, dhe se numri i parë i saj doli më 20 dhjetor1997, për festën e Krishtlindjes.

Për dhjetë vjet i kemi nxjerrë vetëm 17 numra të kësajreviste, dhe kjo nuk do të thotë shumë, dhe i bie diçkamë tepër se për çdo 6 muaj nga një numër të përgat-itur, kuptohet dikur me vetëm 16 faqe dhe tani në 48faqe.

Besoj se e veçanta e “letrës së gjallë” në gjithë pub-licistikën shqiptare është mesazhi dhe lloji i saj.

Rëndësia kryesore e vazhdimësisë së kësaj revisteështë se përmes ecjes dhe daljes së saj forcohet, ar-gumentohet dhe zhvillohet dëshmia e pranisë së ko-munitetit protestant në Kosovë.

Editorial

letr

a e

gjal

lëAktualitete

4

Afrikaans: Geseënde Kersfees African/Eritrean/Tigrinja: Rehus-Beal-LedeatsAlbanian: Gëzuar KrishtlindjaArabic: Milad MajidArgentine: Feliz NavidadArmenian: Shenoraavor Nor Dari yev Pari GaghandAzeri: Tezze Iliniz Yahsi OlsunBasque: Zorionak eta Urte Berri On!Bengali: Shuvo Naba BarshaBrazilian: Feliz NatalBreton: Nedeleg laouen na bloavezh matBulgarian: Tchestita Koleda;

Tchestito Rojdestvo HristovoCatalan: Bon Nadal i un Bon Any Nou!Chinese: (Cantonese) Gun Tso Sun Tan'Gung Haw SunChinese: (Mandarin) Kung His Hsin Nien bing Chu Shen Tan

(Catonese) Gun Tso Sun Tan'Gung Haw SunCorsian: Pace e saluteCroatian: Sretan BozicCzech: Prejeme Vam Vesele Vanoce a stastny Novy RokDanish: Glædelig JulDutch: Vrolijk Kerstfeest en een Gelukkig Nieuwjaar!;

Zalig KerstfeastEnglish: Merry ChristmasEskimo: (inupik) Jutdlime pivdluarit ukiortame pivdluaritlo!Esperanto: Gajan KristnaskonEstonian: Ruumsaid juulup|hiEthiopian: (Amharic) Melkin Yelidet BeaalFarsi: Cristmas-e-shoma mobarak bashadFinnish: Hyvaa jouluaFlemish: Zalig Kerstfeest en Gelukkig nieuw jaarFrench: Joyeux NoelGalician: Bo NadaGaelic: Nollaig chridheil agus Bliadhna mhath ùr!German: Froehliche WeihnachtenGreek: Kala Christouyenna!Haiti: (Creole) Jwaye Nowel ose Jezusit Edo Bri'cho o RishD'Shato BrichtoHebrew: Mo'adim Lesimkha. Chena tovaHindi: Shub Naya BarasHungarian: Kellemes Karacsonyi unnepeketIcelandic: Gledileg JolIndonesian: Selamat Hari Natal

Gëzuar Krishtlindjanë 78 gjuhë

Iraqi: Idah Saidan Wa Sanah JadidahIrish: Nollaig Shona Dhuit, ose Nodlaig mhaith chugnatItalian: Buone Feste NatalizieJapanese: Shinnen omedeto. Kurisumasu OmedetoKorean: Sung Tan Chuk HaLao: souksan van ChristmasLatin: Natale hilare et Annum Faustum!Latvian: Prieci'gus Ziemsve'tkus un Laimi'gu Jauno Gadu!Lettish: Priecigus ZiemassvetkusLithuanian: Linksmu KaleduLow Saxon: Heughliche Winachten un 'n moi NijaarMacedonian: Sreken BozhikMaltese: IL-Milied It-tajjebManx: Nollick ghennal as blein vie noaMaori: Meri KirihimeteNorwegian: God Jul, ose Gledelig JulPennsylvania German: En frehlicher Grischtdaag un en hallichNei Yaahr!Philipines: Maligayan Pasko!Polish: Wesolych Swiat Bozego Narodzenia;

Boze NarodzeniePortuguese: Feliz NatalRomanche: (sursilvan dialect): Legreivlas fiastas da Nadal ebien niev onn!Rumanian: Sarbatori vesele ose Craciun fericitRussian: Pozdrevlyayu s prazdnikom Rozhdestva is NovimGodomSerbian: Hristos se rodiSlovakian: Sretan Bozic ose Vesele vianoceScots Gaelic: Nollaig chridheil huibhSlovak: Vesele Vianoce; A stastlivy Novy RokSlovene: Vesele Bozicne Praznike Srecno Novo Leto;

Vesel Bozic in srecno Novo letoSpanish: Feliz NavidadSwedish: God Jul and (Och) Ett Gott Nytt ÅrTagalog: Maligayamg Pasko; Masaganang Bagong TaonThai: Sawadee Pee Mai or souksan wan ChristmasTurkish: Noeliniz Ve Yeni Yiliniz Kutlu OlsunUkrainian: Srozhdestvom Kristovym ose Z RIZDVOM HRYS-TOVYMUrdu: Naya Saal Mubarak HoVietnamese: Chung Mung Giang SinhWelsh: Nadolig Llawen

Zgjodhi dhe përgatiti: Muzafer Ramiqi

letr

a e

gjal

lë

5

Shën Nikolla ka lindur, është sajuar në Amerikë, më 1860. Iështë vënë ky emër dhe kishte mjekër të bardhë dhe bark tëmadh. Shën Nikolla (Santa Claus) në gjuhën holandeze ështëemër për Shën Nikollën, Sintaklaas. Ky karakter u bë i njohurmë 1809, nga novelisti Irving Uashingtoni i cili shkroi për të, nënjë nga novelat e tij. Në fillim ai nuk kishte rroba të kuqe, pinteduhan me llullë dhe fluturonte me karrocën e tij por pa drerët.Më 1863 ai kishte rroba të kuqe, llullën, drerët e tij dhe sajën.Sot festimi i Krishtlindjes në Amerikë dallon nga shteti në shtetdhe dallimi mes nacionaliteteve të ardhura po bëhet edhe mëmadh.

Në Pensilvani, moravianët ndërtojnë pejsazhe dhe i lënë nënbredh, derisa vendet të banuara nga gjermanët japin dhuratanga Belsnickle, (një lloj xhuxhi) i cili i rrah ata me shkopin e tijnëse ata sillen keq. Evropianët e hershëm, kanë sjellë me veteedhe traditat e tyre në ShBA. Disa nga ata, sidomos ata qëjanë në jug, i dërgojnë përshëndetje njëri tjetrin duke gjuajturme armë zjarri dhe duke ndezë fishekzjarre. Kjo ende festohetne Havaje.

Në Alaska, një yll në një maje shkopi bartet nga dera në derë,duke u ndjekë nga njerëzit e Herodit, që mundohen ta kapinyllin. Dyert janë të dekoruara me ananas si shenjë mikpritje.Djemtë dhe vajzat me fenerë bartin një figurë ylli nga dera nëderë. Ata këndojnë këngë të gëzueshme të krishtere dheshpesh i ftojnë të ngrëjnë darkë. Në Uashington D.C., një pemë (bredhë) spektakulare meshumë drita ndizet kur presidenti e shtyp një buton.

Në Boston, festat me këngë janë të famshme. Ata shoqërohennga zile dore. Në Nju Orleans (New Orleans), një dem i madh parakalonnëpër rrugë dhe është i dekoruar më ashe (degë të një bime)dhe kordele që i lidhen për brinjë. Në Arizonë, mbahet rituali meksikan i quajtur Las Posadas. Kyritual paraqet kërkimin e Marisë dhe Jozefit për një dhomë nëbujtinë. Familjet luajnë rolin e tyre duke e vizituar njëri tjetrinnëpër shtëpitë e tyre.

Në Havaje, Krishtlindja fillon me ardhjen e Anijes sëKrishtlindjes, edhe Babadimri vjen në anije atje.Në Kaliforni, Bababimri vjen në një anije po ashtu.Shtëpitë amerikane dekorohen me gjethe myshku, dhe gjethetjera, si dhe kanë bredhin që dekorohet me drita elektrike,shirita dekorues, topa dekorues dhe shirita që bëhen mepopcorn si dhe sheqerka laramane në formë.

Në Kolorado, një yll shumë i madh vendoset në bjeshkë dhemund të shihet nga një largësi disa kilometërshe, përderisa nëBetlehem, të Pensilvani, ndizet një yll në fillim të dhjetorit. Amerikanët me origjinë polake në Natën e Krishtlindjes hedhinkashtë në dyshemenë e kuzhinës dhe nën tepih për tësimbolizuar shtallën dhe grazhdin. Kur e përgatisin tavolinënpër bukë, ata i lënë dy karrige të lira, një për Marinë dhe një përJezusin foshnje në rast se këta do të trokisnin për të kërkuarstrehë.

Në Filadelfi, një procesion i quajtur mummers parade parakalongjatë tërë ditës me bendet muzikore, valltarët dhe njerëz nëkostume. Janë dy vende për Babadimrin në Amerikë, njëri është nëTorrington, të Konektikatit, ku Babadimri dhe ndihmësit e tijjapin dhuratat. Vendi tjetër është Uilmington, Nju Jork, kugjendet një fshat për Babadimrin dhe drerët e tij.

Në Arizonë, ata i ndjekin traditat meksikane Las Posadas.Familjet luajnë pjesë me karaktere të Marisë dhe Jozefit dukekërkuar vend. Ata formojnë një procesion dhe vizitojnë miqtëdhe fqinjët e tyre, ku mund të shohin djepin e Lindjes seKrishtit. Në Nju Meksiko, njerëzit ndezin qirinj në pako letrashtë mbushura më rërë në rrugët dhe kulmet për të ndriçuarrrugën Jezusit foshnjë.

Si festohet Krishtlindja në

Amerikë

Zgjodhi dhe përgatiti: Muzafer Ramiqi

letr

a e

gjal

lëFJALA E ZOTIT THOTË

FARA E MIRË

6

Mbajtja e kryqit pas Jezusit

Pastaj Jezusi thirri turmën dhe i tha: “Kush do të vijëme mua, duhet të heqë dorë nga vetja dhe nga dëshirate tij egoiste. Ai duhet të mbajë kryqin e tij e të vij pasmeje. Dhe pikërisht kush dëshiron të shpëtojë jetën etij duhet të humbasë atë. Dhe kush e humb jetën e tijpër shkakun tim dhe për shkak të shpalljes së lajmit tëmirë, do ta shpëtojë. Çfarë i vlen njeriut, në qoftë sefiton të gjithë botën, por humb jetën e vet? Me çfarëmund ta riblejë atë? Njerëzit e këtij brezi fajtor, nukduan t’ia dinë për Zotin. Kush nuk guxon të ndërhyjëpër mua e për mësimin tim, as unë, Biri i njeriut, nuk dotë ndërhyj për të para Gjyqit, kur të vij me madhështinëe Atit tim bashkë me engjëjt tjerë”. Mt.8:34-38

Frika dhe besimi

O Zot! Mos më ke harruar përgjithmonë? Edhe sa kohëdo të fshihesh? Edhe për sa kohë do të më mundojnëhallet; për sa kohë do më brejnë shqetësimet? Edhepër sa kohë duhet të më mundojnë armiqtë e mi?Më shiko përsëri, o Zot! Jepmë përgjigje, o Perëndiaim! Bëj dritë përsëri para syve të mi, që të moszhdukem në natën e vdekjes! Ndryshe, armiqtë e mi dotë thonë: “Atë e hoqëm qafe”!, e do të ngazëllohen përrrënimin tim.Por unë mbështetem në besnikërinë tënde;ngazëllohem për ndihmën tënde. Me këngën time do tëfalënderoj, o Zot, sepse ti u solle me kaq mirësi ndajmeje. Ps.13.

Perëndia i ka paracaktuar të gjitha

Gjithçka që ndodh në tokë ka kohën e vet të caktuarnga Perëndia: lindja dhe vdekja, mbjellja dhe shkulja,vrasja dhe shpëtimi i jetës, shembja dhe rindërtimi,qarja dhe qeshja, vajtimi dhe kërcimi, quarja edashurisë dhe mosquajra e dashurisë, puthja dhemosputhja, gjetja dhe humbja, mbajtja dhe hedhja,grisja dhe qepja, heshtja dhe të folurit. Dashuria kakohën e vet si dhe urrejtja, lufta dhe paqja. Pred.3:1-8.

Prejardhja e tundimeve

Secili të gëzohet kur vihet në provë dhe t’i qëndrojëasaj, sepse Perëndia do t’ia japë kurorën e fitimtarit,jetën e përjetshme që u premtoi të gjithë atyre qëduan.Kur dikush bie në tundim, të mos thotë: “Perëndia bëriqë unë të bie në tundim”. Perëndia nuk mund të jetë itunduar për të keq dhe nuk tundon asnjeri. Janëdëshirat egoiste ato që e joshin dhe e lidhin njeriun. Kurtërhiqet nga tundimi, lakmia e tij mbarset njëkohësishtdhe lind mëkati. E kur të rritet mëkati, ky e çon nëvdekje. Jak.1:13-15.

Jezusi është Mesia

Këtu është fjala për lajmin që shpallim ne: përPerëndinë vlen para se gjithash besimi te Mesia.Prandaj në qoftë se ti pranon me gojë: “Jezusi ështëZot”, dhe në qoftë se me gjithë shpirt beson sePerëndia e ka ringjallur nga të vdekurit, atëherë do tëshpëtosh. Kush beson me gjithë shpirt në Mesinë,shpallet i pafajshëm. Rom.10:8-10.

Pasi Ai e ka ditëlindjen

Një letër nga Jezusi!

letr

a e

gjal

lë

7

Të dashurit e mi,

Siç edhe e dini ditëlindja ime po afrohet. Çdo vit bëhetnjë festë për nderin tim dhe mendoj që edhe këtë vitfesta do të përsëritet. Gjatë kësaj kohe shumë njerëzjanë duke blerë dhurata, janë duke bërë shumë lajmërimenë radio, reklama në televizion, dhe në çdo pjesë të botësçdo njeri është duke folur rreth ditëlindjes sime që poafrohet.

Më vjen mirë që së paku një herë në vit, disa njerëzmendojnë për mua. Siç e dini festimi i ditëlindjes simefilloi shumë vite përpara. Në fillim njerëzit duket se arrinintë kuptonin dhe të ishin falënderues për gjithçka që kishabërë për ta, por sot duket sikur askush nuk e di arsyenpse festojnë. Familje dhe miq mblidhen së bashku dheargëtohen shumë, megjithatë nuk e dinë pse festojnë.

Më kujtohet se si vitin e kaluar u bë një aheng shumë imadh për nderin tim. Tryeza e darkës ishte shtruar meushqime nga më të shijshmet me pite, fruta, arra dheçokollata. Dekorimi ishte i mahnitshëm dhe kishte shumëdhurata të mbështjella për bukuri. Mirëpo, a dëshironi tëdini diçka? Unë nuk isha ftuar! Unë isha mysafiri i nderitdhe ata kishin harruar të më çonin një ftesë. Ahengu pobëhej për mua, mirëpo kur dita e madhe erdhi, mua mëlanë jashtë, ata më përplasën derën mu në fytyrën time... dhe unë, unë kisha shumë dëshirë të isha me ta dhe tëhaja me ta...

Në të vërtetë, kjo nuk më befasoi aspak, sepse këto vitete fundit, të gjithë ma mbyllin derën. Përderisa nuk ishaftuar, unë vendosa të futem në shtëpi fshehurazi dhe pabërë zë. Unë hyra brenda dhe qëndrova në një qoshe. Tëgjithë po pinin; disa prej tyre ishin dehur, po tregoninshaka dhe po qeshnin me çdo gjë. Ata po kalonin një kohëtë madhërishme. Për të arritur kulmin, një njeri i madh dhei shëndoshë, i veshur i tëri në të kuqe dhe me një mjekërtë madhe dhe të bardhë hyri në dhomë dukë bërtitur ho-ho-ho! Ai dukej krejt i dehur. Ai u ul në kanape dhe fëmijëtu turrën drejt tij duke thënë “Baba Dimri, Baba Dimri” ...thuajse e gjithë festa po bëhej për nderin e tij!

Në mesnatë në orën 12 të gjithë njerëzit filluan tëpërqafohen; unë i zgjata krahët me shpresë se ndonjërido të më përqafonte ... dhe e dini çfarë ... as edhe njëri

nuk më përqafoi. Papritmas të gjithë filluan t’ishkëmbejnë dhuratat. Ata i hapën ato një nga një mepritje shumë të larta. Kur të gjitha u hapën, shikova nësekishte një dhuratë për mua. Si do të ndiheshit ju sikur në ditëlindjen tënde çdonjëri tëmerrte dhurata dhe ti të mos merrje as edhe një? Vetëmatëherë e kuptova se unë isha i padëshiruar aty dheqetësisht ika nga ajo shtëpi.

Çdo vit bëhet më keq. Njerëzve thjesht u bie ndërmendtë hanë dhe të pinë, dhuratat dhe ahengjet, mirëpoaskush nuk kujtohet për mua. Dua që këtë Krishtlindje titë më lejosh të hy në jetën tënde. Dua që ti ta kuptoshfaktin se afërsisht para dy mijë vjetësh unë erdha në këtëbotë të jap jetën time në kryq për ty që ti tëshpëtoheshe. Sot, unë dua që thjesht ti ta besosh këtëgjë me gjithë zemrën tënde.

Dua të ndaj diçka me ty. Përderisa shumë njerëz nuk mëkanë ftuar në ahengjet e tyre, unë kam vendosur tëorganizoj ahengun tim, një aheng grandioz që askush nuke ka imagjinuar. Do të jetë një aheng spektakular.

Akoma jam duke u marrë me përgatitjet e fundit. Sotkam filluar të shpërndaj shumë ftesa dhe këtu është edhenjë ftesë për ty. Do të doja ta dija nëse do të marrëshpjesë në mënyrë që të bëjë një rezervim për ty dhe tëshkruaj emrin tënd me shkronja të arta në librin tim tëmadh të mysafirëve. Vetëm ata, emrat e të cilëve janënë librin e mysafirëve, do të jenë të ftuar në aheng. Ataqë nuk i përgjigjen ftesës, do të ngelen përjashta.

Përgatitu sepse kur çdo gjë të jetë gati, ti do të jeshpjesë e ahengut tim të madh!Mirupafshim së shpejti.

Të Dua! Jezusi

P.S. Lexojua këtë letër të dashurve tuaj paraKrishtlindjes.

Autori: Anonim

Përktheu: Blerina Jashari

letr

a e

gjal

lëDoktrinë

8

Unë ende jam duke zbuluar thellësinëe karakterit të përsosur të Perëndisë,dhe gjithashtu se si në vërtetë ailidhet me mua - krijesën e Tij. Kohëpas kohe, Perëndia më zbulon sepikëpamjet e mia për Të janë në fakttë gabueshme dhe jo të plota. Kumund të gjej një të vërtetë në lidhje

me Perëndinë në një botë që themelon të vërtetën mevetëvendosje? Në Bibël. Bibla është një dhuratë shumëe bukur dhe që Perëndia e ka zgjedhur me shumë kujdestë madh për ne! Ai e zbulon të vërtetën epandryshueshme për Veten e Tij dhe mënyrën se si Ai nasheh neve.

Kohët e fundit, lexova një devocion për një varg në Bibël.Perëndia e përdori këtë varg për të pastruar dhe për tëkorrigjuar vizionin tim për Të dhe se si Ai më sheh mua.Vargu është nga Dhiata e Vjetër, nga libri i Sofonisë.Sofonia ishte një profet i Perëndisë rreth vitit 630 paraKrishtit. Në atë kohë, populli i zgjedhur i Perëndisë, dhekombet përreth, ishin konsumuar nga korrupsioni dhemëkati. Dhe ata nuk donin të pendoheshin dhe tëktheheshin tek Perëndia. Perëndia e donte popullin e Tijdhe Ai dëshironte që ata të rrinin besnik me Të. Dëshirae Tij ishte që ata ta përjetonin Atë dhe bekimet e Tijplotësisht. Kjo është arsyeja përse Perëndia e dërgoiSofoninë, lajmëtarin e Tij, për t’i paralajmëruar ata.

Sofonia i solli popullit të Perëndisë një mesazh sa tëfuqishëm aq edhe të dashur nga Perëndia. Ai u tha atyreqë ata do ta ndjejnë dorën shfarosëse të korrigjimit tëPerëndisë. Megjithatë, në një kohë në të ardhmen, nëbesnikërinë e besëlidhjes së Tij, Perëndia edhe një herëdo të derdh bekimet e Tij mbi ta. Tek Sofonia 3:17, Sofonia flet për të ardhmen e premtuartë Perëndisë të mbushur me gëzim dhe shpresë: “Zoti,Perëndia yt, në mes teje është i fuqishmi që shpëton. Aido të mbushet me gëzim për ty, në dashurinë e tij doqëndrojë në heshtje, do të gëzohet për ty me britmagëzimi”

Në rreshtin e fundit, Sofonia thotë që Perëndia “do tëgëzohet [për popullin e Tij] me britma gëzimi!” Fjala“gëzim” është një fjalë plot jetë. Një përkthim shpjeguesi kësaj fjale do të ishte: “Të ngazëllehesh deri në atë pikë

sa të fillosh të vallëzosh si vorbull ere.” Ky varg thotë:“Perëndia do të ngazëllehet deri në atë pikë sa do të fillojtë vallëzoj si një tornado për popullin e Tij dhe se do tëlëshojë gjithashtu britma gëzimi.” Uh! Perëndia më befasoi me këtë të vërtetë për Vetën eTij. Perëndia është duke më thënë mua, dhe ty gjithashtunëse je fëmija i Tij, “Kur mendoj për ty, fëmija im,mbushem përplot me emocione të mëdha! Sapo të shikojunë ngazëllehem për ty! Jam aq i ngazëlluar sa qëngrihem dhe filloj të vallëzoj dhe të këndoj për ty!”

Disa njerëz e shikojnë Atin Qiellor (Perëndinë) ashtu siçata e shikojnë atin e tyre tokësor. Shpeshherë kjo kaqenë e vërtetë për mua. Unë e dua babin tim dhe ai ështënjë at i mrekullueshëm. Por ai RRALLË ndonjëherë ështëngazëllyer për mua. Kështu, për mua është e vështirë tashoh Atin Qiellor duke kërcyer poshtë e lartë mengazëllim vetëm për mua dhe për atë se kush jam. Ështëmë e lehtë ta shohësh Perëndinë si Mbret. ApoPerëndinë si Krijues. Apo Perëndinë si Shpëtimtar dheZot. Por me të vërtetë është shumë e vështirë për muatë imagjinoj Perëndinë që vrapon rreth një qarku, dukevallëzuar nga kënaqësia që ka për mua. Por kjo është evërtetë! Perëndia e tha këtë në këtë varg! Po, Perëndiafizikisht nuk vallëzon sepse Ai është Frymë. Por Perëndiaka emocione. Dhe gjen kënaqësi në popullin Tij. Perëndiangazëllehet me të madhe. Kështu vallëzon Perëndia.

Është një film i vjetër që quhet “Kënga e Jugut.” Njëverë, prindërit e Gjonit të vogël e morën atë dhe e çuannë fermën e gjyshit. Gjoni mendoni se po shkonte nëpushime me prindërit e tij. Por pastaj Gjoni e kuptoi qëprindërit e tij ishin duke u divorcuar. Prindërit e tij e lanënë fshat dhe ikën. Ata kurrë nuk do të ktheheshin më përta marrë atë. Mirëpo një njeri me emrin Xhaxhi Remus ubë shok me Gjonin dhe ia ktheu gëzimin sërish atij.Xhaxhi Remus i tregonte Gjonit përralla për njëpersonazh të quajtur Lepuri Brer dhe “Vendin e tij tëbuzëqeshur”. Vendi i buzëqeshur i lepurit ishte një vendi veçantë dhe sa herë që ai shkonte atje, lepuri mbushejplot qeshje dhe me gëzim.

A mund të mendoni për “vendin tuaj të buzëqeshur”?Mund të jetë një person, një kujtim, një pushim, apo edhenjë vend.

Sa herë që kthehesh atje, ti e di se ai do të të sjellkënaqësi të madhe. Të bën të buzëqeshësh. Vetëm kurmendon për të, ti mbushesh me shpresë dhe ngazëllim!Nëse ti je një fëmijë i Perëndisë, me anë të besimit nëJezus Krishtin, Krijuesi Qiellor ju sheh juve si “Vendin eTij të Buzëqeshur!” Ti je burimi i gëzimit dhe qeshjes sëTij! Ti e mbush Atë me kënaqësi. Ai vallëzon me ngazëllimsepse ti i takon Atij. Kur jeta është e vështirë, është evështirë të jesh i gëzuar dhe të këmbëngulësh për tandjekur Jezusin. Duke ditur këtë të vërtetë për Perëndinëdhe si më sheh Ai mua, jam i inkurajuar të ngazëllej nëTë. Ai është duke më buzëqeshur. Përderisa Perëndiamendon për mua, Ai është edhe duke vallëzuar në qiejt!

PerëndiavallëzonRev. Brett D. BowerBashkësia Ungjillore “Ringjallja”, Gjilan

Histori krishterimi

letr

a e

gjal

lë

9

Histori e shkurtëre krishterimitprotestant në

- Krishterimi shqiptar gjatë kohës së komunizmit mbetiqë të zhvillohej kryesisht në Kosovë, Itali dhe Amerikë,kurse figura kryesore u bë Nëna Terezë.

- Kësaj periudhe i paraprijnë të gjitha ato zhvillimeungjillore që ndodhën në Kosovë që ishin si reflektimdhe kujtesë e periudhës paraprake.

- Çdoherë krishterimi shqiptar selinë e kishte pasur nëShqipëri (Durrës, Shkodër, Korçë etj.), por vetëmparafillimi i periudhës postkomuniste bëri që selia e kr-ishterimit shqiptar të jetë në Kosovë, në Prishtinëqoftë për atë katolik ose edhe protestant.

- Prej vitit 1941-1946 ka dëshmi se një grup ungjillorëshishin takuar në podrumin e Shkollës së Mesme “SamiFrashëri”, në Prishtinë.

- Deri në vitin 1965 thuhet se kanë ekzistuar tri kishaprotestante në Prishtinë. Ishte një kishë metodistepërballë Kuvendit të Prishtinës; një kishë tjetër ungjil-lore në rrugën “Morava” afër parkut të qytetit; dhe njëkishë tjetër afër Shkollës Teknike.

- Në vitin 1967 një predikues malazez baptist hap njëkishë në Pejë me emrin “Shtëpia e Lutjes” dhe kjokishë kishte shqiptarë, serbë, boshnjakë dhemalazezë, kurse kisha botonte libra në gjuhën serbedhe shqipe. Kjo kishë është mbyllur në vitin 1999, sipasojë e luftës.

- Në vitin 1975 Prishtina vizitohet nga një misionar an-glez.

- Në vitin 1978 në Kroaci mbahet një ungjillëzim i madhme predikuesin më të njohur amerikan Bill Grahamdhe atje del në pah vendi i Kosovës dhe i Shqipërisëqë të predikohet sërish ungjilli.

- Në vitin 1979 i pari kosovar, që dihet në historinë mod-erne të Kosovës, që u bë protestant ishte Nikë Kras-niqi. Kthimi i tij u bë në Pulë kur ishte ushtar.

- Në vitin 1980 Prishtina vizitohet nga një çift (quhetPiter Kuzmiq) misionarësh slloveno-kroat.

- Në vitin 1982 vijnë disa studentë amerikanë dhe an-glezë misionarë në Prishtinë dhe në Gjakovë.

- Në vitin 1984 fillon që të takohet grupi i parë ungjillornë Prishtinë.

- Më 1985 zyrtarisht hapet kisha Protestante me emrinBashkësia e Popullit të Zotit.

- Deri në vitin 1991 sa nuk hapet Shqipëria kishtendoshta më shumë se 30 “misionarë”, dhe pastaj atashkojnë atje, edhe disa kosovarë. Ungjilli fillimisht nëShqipëri shkoi prej Kosove.

- Prej vitit 1991 pastor i kishës së Prishtinës ishte AntonKrasniqi.

- Në vitin 1992 kisha në Prishtinë mbetet në duar(zemër) dhe udhëheqje vetëm të besimtarëve ven-dorë, dhe këtë vit kisha e Prishtinës s’kishte mëshumë se 10 besimtarë shqiptarë.

- Më 1992 hapet kisha e dytë në Prizren, pastaj një vjetmë vonë në Gjakovë, pastaj më 1994 në Prishtinëhapet edhe një kishë tjetër protestante me emrin“Bashkësia Ungjillore e Mesisë”.

- dhe deri në vitin 1999 kishte 7 kisha ungjillore nëKosovë; me një anëtarësi deri në 300 persona.

- Deri tash (2007) në Kosovë funksionojnë 42 kishaprotestante me një anëtarësi deri në 2500 persona.

- Kishat dhe bashkësitë protestante të Kosovës janë tëorganizuar në një ombrellë që quhet “Kisha Protes-tante Ungjillore e Kosovës”, me seli në Prishtinë.

- Në korrik të vitit 2006 me vendimin e Kuvendit tëKosovës dhe me nënshkrimin e PSSP miratohet Ligjimbi fetë dhe Kisha Protestante Ungjillore e Kosovësnjihet si një bashkësi fetare zyrtare dhe e barabartëme bashkësitë tjera fetare në Kosovë.

- Me këtë shkrim po e përmbyllim historinë e shkurtër tëkrishterimit shqiptarë që e kisha prezantuar në katërvazhdime (antika, mesjeta, romantizmi, modernja)

Kosovë (1941-2007)Shkruan: Dr. Femi Cakolli, pastor

letr

a e

gjal

lëFefleksion

10

Dy burra të sëmurë rëndë, ishin vendosur në të njëjtëndhomë në spital. Njërit i lejohej të ulej në shtrat nga njëorë çdo pasdite në mënyrë që t’i thahej uji që i mblidhejnë mushkëri. Shtrati i tij ishte pranë dritares së vetme tëdhomës. Burri tjetër ishte i detyruar të rrite shtrirë ikthyer në shpinë për gjatë tërë kohës. Këta dy burraflisnin pa pushuar gjatë të tërë ditës. Ata flisnin për gratë

dhe familjet e tyre, shtëpitë e tyre, punët e tyre,përfshirjen e tyre në shërbimin ushtarak, për vendet kukishin qenë me pushime. Çdo pasdite kur ky burri pranëdritares duhej të ngrihej dhe të ulej, ai shfrytëzonte rastinpër t’i përshkruar shokut të tij të dhomës gjithçka që aimund të shihte jashtë dritares. Burri që ishte në shtratintjetër filloi të jetojë sepse gjatë këtyre periudhavenjëorëshe bota e tij zgjerohej dhe gjallërohej nëpërmjetgjithë aktivitetit dhe ngjyrave të botës që ndodhejpërjashta. Dritarja ishte përpara një parku me një liqeshumë të bukur. Patat dhe pulëbardhat luanin në ujëpërderisa fëmijët lundronin anijet e tyre prej lodre. Të rinjtë dashuruar ecnin krah për krah në mesin e lulevepërplot me ngjyra prej ylberi. Dru të mëdhenj dhe tëvjetër zbukuronin pejsazhin, dhe një pamje e vijës qielloreqë mbulonte qytetin mund të vërehej nga distanca. Teksaburri pranë dritares përshkruante gjithë këtë në detajetë hollësishme, burri në shtratin tjetër do t’i mbyllte sytëe tij dhe të përfytyronte pamjen piktoreske. Një pasditetë ngrohtë burri pranë dritares përshkroi një paradë që pokalonte atypari. Edhe pse burri tjetër nuk mund tadëgjonte bendin muzikor – ai mund ta shihte atë me anëtë syve të mendjes teksa zotëriu pranë dritares e vizatoiatë me fjalë përshkruese.Ditët dhe javët kaluan. Një mëngjes kur infermierja erdhitë sillte ujë që ata të laheshin, ajo pa trupin e pajetë tëburrit pranë dritares, i cili kishte vdekur në paqe gjatëkohës kur po flinte. Ajo u pikëllua dhe i thirri njerëzit etjerë të spitalit që ta merrnin trupin. Sapo iu duk epërshtatshme, burri tjetër kërkoi që të ndërronte shtratindhe të shtrihej pranë dritares. Infermierja me kënaqësi indërroi shtratin, dhe pasi u sigurua që burri ishte rehatajo doli nga dhoma. Ngadalë, me dhimbje, ai u ngrit mevështirësi duke u mbajtur në njërin bërryl sa për t’ihedhur një vështrim të parë botës përjashta. Më në fund,ai do të kishte fatin e gëzuar që të shihte çdo gjë me sytëe tij. Ai u mundua ngadalë për të parë se ç’kishte jashtëdritares pranë atij shtrati. Përballë dritares ishte një murbosh. Njeriu e pyeti infermieren se çfarë do ta ketëdetyruar mikun e tij të dhomës që kishte vdekur, tëpërshkruante aq gjëra të bukura jashtë dritares.Infermierja pastaj u përgjigj duke i thënë se ai burri tjetërkishte qenë i verbër dhe se nuk mund të shikonte as edhemurin. Ajo tha, “Mbase ai thjesht dëshironte të tëinkurajonte ty.”

Ky është një shkrim që ia vlen të lexohet nga të gjithë;do ju merr vetë 30 sekonda për ta lexuar atë dhe për tëndryshuar mënyrën e të menduarit.

Epilogu: T’i bësh të tjerët të lumtur, pavarësisht nga rrethanat e tua, nuk ka lumturi më të madhe. Të ndash pikëllimin,është gjysmë pikëllim, por kur lumturia ndahet, atëherë ajo dyfishohet. Nëse dëshiron të ndihesh i pasur, atëherënumëroji gjërat që ke dhe që nuk mund t’i blesh me para. E sotshmja është një dhuratë, andaj në gramatikë e quajmëprezenti (në anglisht prezent do të thotë dhuratë)

Përktheu: Blerina Jashari

Dritarja

Kuriozitete

letr

a e

gjal

lë

11

Si festohet Krishtlindja në:

BetlehemNë Betlehem, qyteti ku ka lind Jezusi, thuhet afër Kishëssë Lindjes së Krishtit, i cili vend shkëlqen nga flamujt dhedekorimet për çdo Krishtlindje. Në natën e Krishtlindjesvendasit dhe vizitorët mblidhen në turma përreth portëssë kishës bile hipin edhe mbi kulme vetëm e vetëm për tëparë këtë ngjarje të rrallë vjetore. Pason një paradë epolicëve dhe e kalorësve me kuaj arab. Pas tyre shkojnëkalorës veç e veç duke mbajt nga një kryq dhe duke uulur me këmbë hapur në një kalë ngjyrë të zezë sterrë,pastaj vijnë njerëzit e kishës dhe zyrtarët e qeverisë.Vargani solemn hyn në dyert dhe e vendosë njëshëmbëllim të Fëmijës së Shenjtë në Kishë. Aty janë disashkallët dredharake që shpijnë në një shpellë ku vizitorëtgjejnë një yll të argjendtë që shënon lindjen e Jezusit.Shtëpitë e të krishterëve ngjyrosen me një kryq në dyer.Dhe çdo shtëpi para tregon një skenë grazhdi. dheGjithashtu një yll vendoset lart në sheshin e qytezës.Betlehemi edhe pse vendlindja e Krishtit ai sot banohetme shumicë myslimane, kurse kisha atje drejtohet ngapalestinezë të krishterë.

Si festohet Krishtlindja në:

RusiNë Rusi, festivali religjioz i Krishtlindjes ështëzëvendësuar me një Festival Dimri por atje shihen se disatradita ende janë ruajtur në disa pjesë të vendit. NëRusinë tradicionale në këtë kohë njerëzit luten dheagjërojnë, ndonjëherë deri në 39 ditë, deri më 6 janar, nënatën e Krishtlindjes kur ylli i parë i natës duket në qiell.Pastaj fillon darka me dymbëdhjetë gjella për nder tëçdonjërit nga dymbëdhjetë apostujt – peshk, supë gjedhiose Borsch, lakër të mbushur me mel, fruta të thata tëziera dhe shumë lloje tjera. Nëpër dysheme dhe nëtavolina shpërndahet kashtë për të nxitur kuajt që tëhanë për t’u rritur më shumë deri në festën tjetër dhenjerëzit bëjnë zhurma të ndryshme për t’i nxitur pulat qëtë bëjnë më shumë vezë. Në ditën e Krishtlindjes,këndohen himne dhe këngë të gëzueshme krishtere.Njerëzit mblidhen në kisha ku më parë janë dekoruarbredhat me lule e ngjyra të ndryshme e që i quajnë Jellka(Yelka ). Darka e Krishtlindjes përfshin shumë lloj tëmishrave – mishi i patës dhe derri mëndak janë ndër mëtë shpeshtat. Babushka është një figurë tradicionale

Krishtlindjeje që u jepet fëmijëve si dhuratë. Emri i saj(Babushka) do të thotë gjyshe dhe legjenda thotë se ajonuk shkoi me njerëzit e ditur të shoh Jezusin vetëm seishte shumë ftohtë. Por ajo u pendua që nuk shkoi dhe ihyri punës që t’i nxehte ata rrugës dhe e mbushi shportënme dhurata. Ajo kurrë nuk e gjeti Jezusin, dhe për këtëajo viziton çdo shtëpi duke u lënë dhurata fëmijëve tëmirë. Roli i Babadimrit paraqitet përmes Dedushka Moroz oseGjyshi i Krishtlindjes.

Si festohet Krishtlindja në:

AustraliNë kohën e Krishtlindjes në Australi shpesh moti është inxehtë. Përderisa hemisfera veriore është mesi i dimrit,australianët piqen në diell të nxehtë. Shpesh deri ne 30gradë Celsius. Për ushqim tradicional përgatitet mishi iqurës, mish i tymosur dhe mish derri. Për desert pudingi kumbullave i djegur në flakë ku është futur një monedhëari dhe ai që e gjen besohet se do të ketë fat. Dhepalaçinka. Turistët zakonisht shkojnë të drekojnë në njëlokal në plazh “Bondi Beach” në Sidnejin Lindor. Shumicashkojnë për piknik, ose në basene ose luajnë krikët dheaktivitete tjera. Çdo natë të Krishtlindjes duke iufalënderuar motit të mirë mbahet që nga viti 1937, Carolsby Candlelight (Këngët e gëzueshme nën dritën e qiririt,ku marrin pjesë me mijëra njerëz dhe këndojnë të gjithësë bashku dhe ndezin shumë qirinj. Australianët vendosinkudo të ashtuquajturat Christmas Bush ( Shkurret eKrishtlindjes), një bimë vendore me gjethe të kuqe nëformë luleje. Atje Babadimri arrin me dërrasë surfi ose me anije.

Si festohet Krishtlindja në:

TurqiNë Turqi lejohet me ligj që të praktikohet festimi iKrishtlindjes. Posaqërisht atje eksiton një qytezë e vogëlqë e festojnë këtë festë. Në qytezën Demre, ku lindja eShën Nikolas (Santa Claus – Baba dimri) festohet çdovit përgjatë një feste tri ditore në fillim të dhjetorit. Ilindur afër qytetit Patara, Shën Nikolla kujtohet jo vetëmsi kryepeshkop i njohur turk por edhe për mirësinë e tijndaj fëmijëve.

Përgatiti: Muzafer Ramiqi

letr

a e

gjal

lëLutja dhe lutësi

12

Pse më duket barrë të shkoj në një ditëlutjeje? Pse më duket humbje kurmendoj për një ditë të tërë në lutje dhemë kujtohen të gjitha gjerat që kam lënëpa bërë akoma që nga muaji i kaluar?Pse më duket e mërzitshme të kaloj njëditë në lutje, ose të paktën më epadobishme se sa të merrem me një gjë

tjetër si shkrimi i letrës se lutjes ose përgjigja e disa e-maileve? Si është e mundur që mund të duket me më shumë vlerë tërrish gjithë natën zgjuar duke luajtur a duke kërcyer në njëdasmë, por disi e panevojshme të rrish zgjuar për lutje derinë mëngjes? Për të fituar një shumë lekësh duket e lehtë tësakrifikosh një natë gjumë, por për t’u lutur pse u dashka tëtorturohemi pa gjumë? Unë kam nxjerre ca vëzhgime për lutjen nga Luka 11:1-13.Sa herë jemi ndjerë sikur nuk dimë të lutemi kur ekrahasojmë veten me disa të tjerë? I ke kërkuar Zotitseriozisht të të mësojë si të lutesh ashtu siç duhet? Jezusiduket se nuk befasohet nga kjo kërkesë. Duke mësuar mbilutjen së pari Jezusi dha një shembull të thjeshtë por plot meparime themelore që kanë mbetur të paharrueshme përmijëra vjet: Ati ynë... emri ... mbretëria... vullneti... në qielldhe në tokë... buka e përditshme... fal si falim ne fajtoretndaj nesh... jemi të dobët ndaj s’duam të dukemi trima përt’u provuar në tundime (Luka 11:2-4). Jezusi ilustron natyrën e lutjes dhe domosdoshmërinë elutjes me një histori nga jeta.Për të na mësuar Jezusi na kërkon të përdorim pakimagjinatën tonë: “Një person, ja zëre se je ti, i shkon nështëpi në mes të natës një shokut të vet t’i kërkojë njënder...” Imagjino këtë situatë: Një miku yt i çmuar, që kabërë aq shumë për ty, sot ka ardhur i rraskapitur tek ti dhepa ndihmën tënde ka marrë fund, por ja që sot ti nuk keasnjë mundësi ta ndihmosh me forcat e tua. Ai ka nevojë për një shumë parash që nuk është tepër emadhe por unë thjesht nuk kam mundësinë për ta ndihmuarnë këtë kohë. Kjo veç është një kohë e kritike për të. Tani aika nevojë serioze dhe, në fakt disa të tjerë që nuk i ka aqshokë sa unë, tashme i kanë huazuar shumën relativisht tëvogël të parave kurse unë, shoku i tij i ngushtë, nuk i gjejdot aq para? Unë do të mbetesha vërtet i turpëruar nësenuk do të gjeja një zgjidhje për këtë. Problemi që kam unëështë se më vjen turp t’i kërkoj këtij shokut tjetër një shumëtë tillë, jo kushedi, duke nxjerrë në pah që unë jam aq “ivarfër”. Personi në historinë ilustruese të Jezusit ishtetamam në një situatë të tillë kur duhet të bënte diçka ngahalli, dhe ajo që duhet të bënte ishte e pakëndshme; duhejt’i lutej dikujt duke e vënë në siklet edhe këtë tjetrin. Aiduhej ta përulte vetën duke u bërë i bezdisshëm mekomshiun apo bukëpjekësin e lagjes, apo shokun e shkollës

siç është rasti im, duke i kërkuar një gjë pa të cilën do tëturpërohej më keq.

Nuk mund të lutesh tamam nëse nuk ndjen “parehatësinë”e një nevoje që të ngre nga gjumi në mes të natës. Po ti vëllaa ke një hall që s’i bën dot derman pa i rënë në qafe dikujttjetër duke treguar dobësinë tënde? Po ti motër e ndjenparehatësinë e ndonjë nevoje sot? A jeni në atë pikë kur ekeni ndarë mendjen se duhet të bëheni të bezdisshëm melutjen tuaj? Nëse jo, kam frike se kot shkon në kohën elutjes.

Lutja është fryti i hallit. Për mendimin tim një person që nukka hall dhe vjen e të troket në derë në mes të natës ështëbudalla. Lutja është një vepër që duhet të duket si vepërbudallai me ndryshimin që është vepër e njeriut në hall. Nëhistorinë e Jezusit hallexhiu e mori atë që deshi megjithëseishte komplet e papërshtatshme ta ngrinte burrin e botësnga krevati. Në fakt Jezusi e thekson në maksimumpapërshtatshmërinë e lutjes së hallexhiut. Duket sikurJezusi do të nënvizojë që lutja duhet të jetë epapërshtatshme apo sikletuese për objektin e lutjes. Është interesante sa efektivitet ka papërshtatshmëria ekërkesës së nevojtarit në atë që sa më e papërshtatshme aqmë efektive është. Në fakt sa më e papërshtatshme të jetëaq më shtrëngues është vendimi për t’i hequr qafe meplotësimin e kërkesës. Mendoj se lypsarët më efektivë janëata më të paturpshmit që nuk të shqiten pa e marrë lekun. Ne mund të na pëlqejnë ata lypsaret që largohen kur u thuame mirësjellje “jo” por ata janë më budallenj se atakokëfortët.

Jezusi duket se vlerëson si pozitive dhe madje tëdomosdoshme paturpësinë kokëfortë të përsëritjes sëlutjes. Nëse je një lypës dhe e ke hallin aq të madh sa tëdalësh për të lypur do të ishte budallallëk të përpiqesh tëjesh i pabezdisshëm, sepse nga vetë përkufizimi lypja ështëbezdisëse. Nëse do vish për t’u lutur nga halli duke pranuartë bëhesh i bezdisshëm nuk ka kuptim të thuash do bëhemi bezdisshëm vetëm një herë. Ndoshta shumë lutje që bëhenvetëm një herë janë aq të parëndësishme sa nuk ia vlen tëbëhesh i bezdisshëm as për herë të parë dhe një mësim iJezusit këtu mund të jetë: Mos të të gënjejë mendja se domarrësh gjë duke ruajtur “dinjitetin” e të pabezdisshmitsepse të pabezdisshmit nuk janë lutës të vërtetë por vetëmaktorë dinjiteti. Lutësi i vërtetë është i bezdisshmi dhe lutësifitimtar është i “bezdisshmi më kokëfortë dhe i paturpshëm”që nuk heq dorë nga përsëritja e lutjes se“papërshtatshme”.

Ju lutem mos më akuzoni mua për këtë zgjedhje të fjalëvepër lutësin si “i bezdisshmi apo i paturpshëm” dhe për lutjensi “lypje” sepse kështu foli Jezusi në këtë histori. E vërtetaështë që nëse duam të mësojmë si të lutemi duhet tëkuptojmë që lutja në vetvete është një vegël shtytëse siçështë lypja e lypësve të paturpshëm me rezultat të provuarqë nuk varet nga mirësia e personave që plotësojnëkërkesën e lypësit (Luka 11:8). Si zbatim të kësaj historieJezusi na thotë një urdhërim: “Unë po ju them lypni dhe dot’ju jepet, kërkoni dhe do të gjeni, trokitni dhe do t’ju hapet”(Luka 11:9-10).

Çfarë duhet më shumë se urdhërimi i mbretit për të qenë

E papërshtatshmjadhe i bezdisshmi

Shkruan: Ylli DoçiInstituti Jeta e Re, Tiranë

letr

a e

gjal

lë

13

në lutje vazhdimisht? Nëse Mbreti i Universit na nxit tëlutemi, madje na urdhëron, si mund të jetë lutja një gjë pandikim? Edhe sikur çdo gjë, duke përfshirë edhe lutjet, tëishte e përcaktuar nga fillimi, prapë s’do të kishte problemme lutjen time për të dërguar 50% të stafit shqiptar jashtëShqipërisë si misionarë në të korrat botërore. Nëse Ai kapërcaktuar që unë të bëj këtë lutje dhe Ai gjithashtu kapërcaktuar edhe përgjigjen e lutjes, është njësoj si të kishtepërcaktuar që unë të jetoj deri kur kjo të ndodhë qëgjithashtu nënkupton që unë do të marr frymë deri në atëkohë. Kjo nuk përjashton faktin që unë kam pjesën time nëmarrjen e frymës çdo ditë deri në atë kohë. Kështu duket seJezusi thotë mos u merrni me çështje përcaktimi, ti lutu dhedo të marrësh. Ai flet me autoritet absolut.

Për më tepër Jezusi vë në dukje që Perëndia është Ati ynëdhe mezi pret të na japë atë që është e mirë për ne (Luka11:11-13) në kontrast me ngurrimin e burrit në historinëilustruese. Përveç gatishmërisë theksohet edhe mundësiaapo aftësia që Ai ka t’i përgjigjet çdo lutje duke thënëshprehimisht “kushdo që lyp… kërkon… troket do tëmarrë”. Jezusi këtu thekson që lutja do të plotësohet paasnjë hije pasigurie. Ai gjithashtu na siguron që Zoti ështëmë i mirë se çdo plotësues lutje kështu që garancia eplotësimit është në maksimum. Megjithatë dallohet njëproblem i parashikuar në këtë proces që e bën Jezusin tëinkurajoje këmbënguljen. Është e rëndësishme të veçojmënë këtë pikë dallimin e një progresioni këmbëngulje në lutjeqë supozon që nuk do mjaftojë ta bësh kërkesën një herëapo dy (lypni, kërkoni, trokitni).

Ç’do të thotë kjo? Çfarë problemesh parashikon Jezusi qëduket se nënkuptohen në thirrjen për këmbëngulje? Ai edinte që do kishte “heshtje” në procesin e lutjes që do tëkërkonte këmbëngulje të vështirë. Ai e dinte që nëse besimiynë nuk do kishte këto deklarata të qarta të Tij mbi natyrëne Perëndisë dhe lutjes këto “heshtje” do të na dekurajoninderi në moslutje. Pra kot hyn në lutje ai që nuk beson sePerëndia është Ati ynë dhe i plotfuqishmi i gatshëm medëshirë të plotësojë çdo kërkesë të fëmijëve të tij. Ai e dinteqë përtacia jone shpirtërore do të vinte maskën e“nënshtrimit ndaj vullnetit të Zotit duke thënë se nuk ështënë vullnetin e Tij të na japë atë që po i kërkoj” dhe do të nabënte të pushonim lutjet duke mos marre atë që donim.

Pse Zoti, zgjedh të mos e plotësojë kërkesën me të parën?Çfarë arsyesh mund të ketë heshtja e Perëndisë? Çfarënënkuptohet këtu, mundësia apo domosdoshmëria e“heshtjes” në procesin e lutjes? Heshtja e Perëndisë nëveshët e lutësit e ilustruar nga mosngritja menjëherë ebabait në shtrat me fëmijët, duhet të sigurojë një mundësitjetër për një përpjekje më të madhe siç duket nga rritja eintensitetit të përpjekjes nga “pyet” tek “kërko” tek “trokit”.Mohimi në vend që të tulate ose asgjësojë dëshirën duhettë mobilizojë energjitë dhe të ripërtërijë pasion më të madh.Është si puna e dashurisë, kur vajza duket sikur nuk po ia vardjaloshit, ai duhet të mbledh forca të reja për përpjekje mëtë mëdha, por nëse heq dore ai thjesht tregon se nuk ështëmaterial “pushtuesi.”

Ndoshta në këmbëngulje lutësi tregon ç’material është osebëhet materiali që duhet të jetë, por ky nuk ka pse të jetethjesht një proces trajnimi. Kur vajza nuk pranon propozimin

me herën e parë nuk e ka me qëllimin që të forcojëkëmbënguljen e djalit, por po tregon seriozitetin e çështjessipas kuptimit të saj. Procesi i lutjes me dinamikat e tillaështë pjesë e procesit serioz të shenjtërimit që përfshinprocesin e rritjes se besimit dhe karakterit. Si rezultat i kësajtë vërtetë del se nëse akoma e dëshiron një gjë, nëse akomake hall, duhet vazhduar lypja, kërkimi dhe trokitja sepselutësi ose do të marrë atë gjë, ose nuk do ta dojë më atë gjë(si rrjedhim halli do jete zgjidhur në mendje duke marrëmendjen e Krishtit dhe dëshirat e tij). Ne vetëm duhet tëbëhemi aq të mençur sa të dallojmë nëse po i mbushimmendjen vetes që nuk e duam atë gjë, apo vërtet nuk eduam.

Sa e vështirë është të dimë në vetminë e zemrës sonë nësevërtet e duam apo jo një gjë? Nëse nuk duhet ta duam atëgjë dhe Zoti e bën të qartë (jo duke mos e plotësuar meherën e parë apo të dytë, por nga fjala dhe vullneti i tij ishprehur në Fjalën e Tij) atëherë ne duhet të lutemi që tëmos e duam atë gjë që Zoti të na japë dëshirat e zemrëssonë. Prandaj është e nevojshme që kur jemi në lutje të kemiedhe Fjalën e Perëndisë me vete, fizikisht një Bibël në dorëpor edhe vargjet e ndryshme në mendje dhe në gojë gjatëlutjes.

E di që mund të duket punë e ngatërruar kjo çështja eheshtjes dhe e shqyrtimit të zemrës sonë, por fatmirësishtZoti ka siguruar për këtë problem intelektual të shenjtërimittonë. Në fund të pasazhit tonë tek Luka, Jezusi thotë: “Ati ishenjtë do t’ju japë Frymën e Shenjtë atyre që ia lypin”(Luka 11:13). Jezusi duke e ditur këtë vështirësi në lidhjeme lutjen na mëson se ka edhe një element tjetër tërëndësishëm në jetën e lutësit, jeta e brenda-banuar dhe embushur me Frymën e Shenjte që arrihet me besim tëshprehur me lutje për të pranuar drejtimin nga Fryma eShenjte sipas vullnetit të tij.

Se sa e rëndësishme është që ne ta kemi Frymën ePerëndisë na e sqaron Pali tek Romakët 8:9, 26-27: “NëseFryma e Perëndisë banon në ju, ju nuk jeni më në mish pornë Frymë. Por në qoftë se ndokush nuk e ka Frymën eKrishtit nuk është i tij.... Po ashtu, edhe Fryma na ndihmonnë dobësitë tona, sepse ne nuk dimë çfarë të kërkojmë nëlutjet tona, sikurse duhet; por vetë Fryma ndërhyn për neme psherëtima të patregueshme. Dhe ai që heton zemrat edi cila është mendja e Frymës, sepse ai ndërhyn përshenjtorët sipas Perëndisë.”

E. M. Bounds shkruan diku: “Përparimi deri në realiziminpërfundimtar të punës së Perëndisë në këtë botë ka dyparime bazë – Aftësinë e Zotit për të dhënë si edhe aftësinëe njeriut për të kërkuar. Dështimi në secilën prej këtyre tëdyjave është fatal për suksesin e punës së Perëndisë nëtokë. ... Por aftësia e Zotit për të bërë dhe për të dhënë nukka dështuar kurrë dhe nuk mund të dështojë; ndërsa aftësiae njeriut për të kërkuar mund të dështojë dhe shpeshdështon. Prandaj përparimi i ngadalshëm që po bëhet drejtarritjes së botës për Krishtin varet edhe nga kërkimi ikufizuar i njeriut. ... Kisha në gjunjë do të sillte qiellin nëtokë”.

Nëse realiteti i lutjes është ky atëherë ejani dhe ta bëjmë siçduhet këtë punë përcaktuese për Mbretërinë e Perëndisë.

letr

a e

gjal

lëBiblicistikë

14

BiblaFjala e frymëzuare PerëndisëShkruan: Pastor Driton KrasniqiBashkësia e Zotit Jezus, Gjakovë

Kur i referohemi Biblës si libër i frymëzuar, i referohemifaktit se Perëndia në mënyrë hyjnore kishte influencuarmbi autorët njerëzorë në atë masë që ata të shkruajnëFjalën e Perëndisë.

Shtrirja e frymëzimit

Në 2 Timoteut 3:16, 17, Fjala e Zotit, Bibla, dëshmon përvetën e saj si është e frymëzuar nga Perëndia. Termi“frymëzim” (theopneustos) në shkrimin origjinal, pra, nëgjuhën greke, kur përkthehet paraqitet si një togfjalëshqë tekstualisht do të thotë “Perëndia fryu”. Aty ku Biblapohon të jetë e frymëzuar, ne e kuptojmë sikur të ketëdalë nga vetë goja e Perëndisë. Sot fjala “frymëzim” e ka humbur fuqinë e saj të plotëdhe një mori domethëniesh janë ndërtuar rreth saj. Çdopoet ose kompozitor thotë se ishte “frymëzuar” që tëshkruajë. Përveç kësaj edhe për atletët thuhet se kanëtreguar performanca “frymëzuese”. Kjo fjalë gjithashtuështë përdor në kontekst të mendjes ose emocioneve,deri tek një nivel i lartë i ndjenjave ose i aktiviteteve. Por, në kontekstin biblik, Perëndia Frymë e Shenjtëinfluencoi autorët për të regjistruar atë që Perëndia ekishte thënë. Në 1 Korintasve 14:37, Pali shkruan:“Gjërat që po ju shkruaj janë urdhëresa të Perëndisë”.Pali ishte i vetëdijshëm se ishte sikur një laps në dorën ePerëndisë së Gjithëpushtetshëm. Jeremia dëshmon se“Perëndia ia vendosi fjalët në gojën e tij” (Jeremia 1:9).Por, Bibla nuk është fjalë e Jeremisë, e Palit, e Pjetritetj., sepse ata nuk ishin reporterë okularë të lajmeve tëcilët japin interpretime personale të ngjarjeve, dhe as qëishin sekretarë që të shkruanin gjithçka që Perëndia udiktonte, por, siç paraqitet tek 2 e Pjetri 1:20, 21;“...njerëzit e shenjtë të Perëndisë kanë folur, të shtyrë

nga Fryma e Shenjtë”. Megjithatë, asnjëra prej këtyre përshkrimeve nukpërputhet saktësisht me konceptin biblik. Fjala “Perëndiafryu” është shprehje e konceptit të “nxjerrjes së frymës”nga ana e Perëndisë. Është vënie e theksit mbi atë seShkrimi nuk është diçka mbi të cilin kishte fryrë Perëndia;por përkundrazi, Bibla kishte dalë jashtë gojës sëPerëndisë.

Përkufizimi i frymëzimit

Frymëzimi duhet përkufizuar me kujdes të shtuar, sepsesiç u theksua më lartë, kuptimi i saj mund të ndryshojëvarësisht prej botëkuptimeve të njerëzve në botë. Disa ekanë përkufizuar “frymëzimin” si mbikëqyrje e Perëndisëndaj autorëve njerëzorë të Shkrimit në mënyrë që ataduke e përdorur personalitetin e tyre individual - e kanëhartuar dhe regjistruar pa gabime zbulesën e Tij dhënënjeriut me fjalët e shkruesve të parë”. Kur i referohemi marrëdhënies udhërrëfyese që Perëndiakishte me autorët njerëzorë, mbikëqyrja gjithmonë kaqenë e përfshirë në mënyrë që Fryma e Perëndisë tagarantojë saktësinë e gjërave të shkruara. Ata ishin tëpërfshirë në mënyrë aktive duke përdorur personalitet,prapavitë dhe punët e Perëndisë në jetët e tyre.

Për dallim nga pretendimet e besimeve myslimane kursupozohet se Kurani ishte diktuar nga Qielli në gjuhënarabe, librat e Biblës zbulojnë një tjetër kontrast në stilindhe gjuhën e përdorur si dëshmi se autorët nuk ishin disarobotë automatikë. Por, ka edhe të tilla raste, siç është ainë Eksodin 20:1, ku lexojmë: “Perëndia i foli të gjitha këtofjalë”.Frymëzimi i Biblës është influenca e mbinatyrshme mbi

letr

a e

gjal

lë

15

autorë të shenjtë nga Fryma e Perëndisë, për arsyeje tësë cilit shkrimeve të tyre u jepet besueshmëria e plotëhyjnore. Ai është mbikëqyrje e Perëndisë Frymë eShenjtë mbi autorët dhe rrjedhimisht, Bibla përmbanautoritet dhe vërtetësi hyjnore, dhe si e këtillë është eliruar nga çdo gabim ose lëshim. Pagabueshmëria e Shkrimeve është dëshmi se Biblaështë vetë Fjala e Perëndisë dhe kjo është e vërteta(Shih Gjoni 17:17; Psalmi 119:160). Pagabueshmëria eBiblës përfshin pamundësinë për ndonjë gabim doktrinar,faktik ose etik. Me tjera fjalë, çdo deklaratë e Biblësështë e vërtetë, pavarësisht nëse Shkrimi është dukefolur rreth asaj që duhet besuar (doktrinës) ose mënyrëssë të jetuarit (etikës). Prandaj, frymëzimi i Fjalës së Perëndisë është influencae Frymës së Shenjtë në mënyrë të mbinatyrshme mbishkrimtarë të Shkrimit të Shenjtë që në mënyrë të saktëta shkruajnë zbulesën, duke e kompletuar kështu Fjalëne Perëndisë.

Çfarë është Fjala e frymëzuar e Perëndisë

Kisha Protestante për dallim nga Kisha Katolike Romanei ka pranuar si Shkrim të Shenjtë 66 libra të Biblës.Koleksioni i disa shkrimeve të lashta hebreje kryesisht injohur si apokrifa (latinisht: librat e fshehur), janërefuzuar nga Kisha Protestante dhe tradita hebreje silibra të frymëzuar në mënyrë hyjnore. Në mesin earsyeve, tri mbesin kryesoret pse Kisha Protestante nuki pranon këto libra si Fjalë të frymëzuar të Perëndisë:

- Ato nuk janë përdorur nga Jezusi dhe as nga kishae hershme;

- Ato kurrë nuk ishin cituar si Shkrim i Shenjtë, sepsekurrë nuk i kishin takuar Kanonit hebraik të

Shkrimeve të Shenjta; - Ato nuk ishin shpallur si autoritative deri në Koncilin

e Trentës më 1456 pas Krishtit.

Përmbyllje

Mësimi i Biblës në origjinalin e saj ka qenë ipagabueshëm, pa lëshime, dhe rrjedhimisht autoritativ,dhe si i tillë ka qenë faktor madhor në teologjinëkrishtere, etikën dhe interpretimin e përvojës krishtere.Ky mësim i krishterë ka qenë ndoshta më përcaktues seasnjë tjetër në kontekst të formulimit të besimit tëkrishterë.Prova më e fuqishme e frymëzimit të Biblës ështëdëshmia e Jezus Krishtit. Fakti se ai i përdori argumentete Tij duke i formuluar fjalët në mënyrë precize në pajtimme Fjalën e Perëndisë dëshmon për pikëpamjen e tij tëlartë për Shkrimet. Për arsye se Perëndia është gjithëfuqishëm, igjithëdijshëm dhe krejtësisht i përkryer, natyrisht se edheFjala e Tij do t’i ketë po të njëjta atribute. Bibla është libri më i shitur i të gjitha kohërave. Mbi 2.5miliardë kopje janë shtypur nga viti 1816 dhe ështëpërkthyer në mbi 2000 gjuhë të botës. Fakti që Biblaështë një përmbledhje e 66 librave të ndryshëm, tëshkruar nga më se 40 autorë të ndryshëm; përgjatëperiudhave të ndryshme kohore prej më tepër se 1600vjet, përbën dëshmi të pamohueshme për autenticitetine saj. Uniteti fondamental dhe jetëgjatësia historike janëprovë në vete. Sot, Bibla mbetet udhërrëfyes për stiletjetësore të miliona njerëzve përgjatë rruzullit tokësor!

Autori është kandidat për Master në TeologjinëProtestante pranë Universitetit të Uellsit.

letr

a e

gjal

lëPrezantim kishe

16

ID e kishës:B.U.M.

Emri i plotë:Kisha Protestante “Bashkësia Ungjillore e Mesisë”

Data e themelimit:16 tetor 1994

Adresa:rr. Nazim Gafurri nr. 66, 10000 Prishtinë, Kosovë

Vizioni:Ungjillizim, dishepullim, mbjellje kishash, publikime,kujdes social.

Motoja e kishës:Miq për Perëndinë-Dritë për popullin-Uratë përMëmëdhenë (marrë nga Gjerasim Qiriazi)

Lutjen e shpëtimit në BUM e kanë bërë:242 veta

Të pagëzuar me ujë:149 veta

Vijues në shërbesa:75 veta

Në marrëdhënie dishepullimi:mbi 30 persona.

Gjatë një viti kthehen në besim:12-20 persona

Denominacioni:Kishë Ungjillore jodenominacionale

Rregullorja e BUM-it quhet:Parimet themelore të Kishës.

Rradha:kisha e katërt protestante-ungjillore në Kosovë.

Pastor i kishës:Dr. Femi Cakolli

Këshilli i Kishës:F. Ibrahimi, F. Jashari, A. Zefi, Sh. Zogaj, B. Jashari dheN. Bytyqi

Ekipi i punës:G. Aliu, F. Ibrahimi, V. Bytyqi, Sh. Zogaj dhe B. Jashari

Kisha bijë:Bashkësia Ungjillore “Ringjallja” në Gjilan

Grupe besimtarësh:Kamenicë, Komoran, Hajvali

Shërbesat:Shërbesa e të Dielës; Studim Bible; Takim i Lutjes; Takimii të rinjve; Takimi i Fëmijëve; Takimet e Motrave; Shkollae të Dielës

Projektet:Shtëpia Botuese “Tenda”; Libraria BUM-COM, Prishtinë;Ringjallja, Gjilan; Qendra Maranata, Drenas; Fëmija iKrishtlindjes OCC, Studio incizimi, Kripë e Dritë(humanitar) etj.

Projektet e mëdha humanitare:Para luftës në Prishtinë BUM i ka ushqyer mbi 300

B.U.M. 1995

B.U.M. 2006

familje; gjatë luftës në Kosovë Kisha jonë i ka ushqyer mbi6000 persona refugjatë në Maqedoni; pas luftës për njëvit i ka ushqyer mbi 1000 familje; dhe mbi 2000 familjeme veshmbathje; në vitin 1999 ka shpërndarë 70.000 kutidhuratash për nxënësit e disa komunave të Kosovës etj.

Shërbime:Ndaj kishave, misioneve dhe grupeve të tjera në Kosovë,Shqipëri, Amerikë, Britani të Madhe, Afrikë të Jugut,Turqi dhe Zvicër: me të gjitha botimet tona, mepredikime, me dëshmi, me përvojë, duke dërguar individëose grupe për ndihmë misionimi.

Plane të ardhshme 5 vjeçare:Rritje e kishës; mbjellje kishash; ndërtesa; shtimbotimesh; hapje e librarive të tjera; hapje e qendrave;misionim jashtë Kosove etj.

Studentë të rregullt për studime jashtë vendi:3 persona

Partnerët e Kishës:HI, AEM, CMA, FEC, HCCh

Persona me status misionari të huaj në BUM:Asnjë!

Statusi:BUM është kishë lokale dhe është një nga anëtarëtthemeluese të Bashkësisë Fetare“Kisha Protestante Ungjillore e Kosovës”.

Orari i punës dhe orari për kontakte:Gjatë gjithë javës kisha jonë është e hapur për të gjithë.

Prona:BUM-i ka 11 ar tokë në qytetin e Prishtinës dhepërbrenda disa vitesh do të ndërtohet qendra e Kishës.

Kontakte me imell: messiahchurch1994@yahoo.com

Kërkesë për besim:Nëse ju jeni një person që doni të bëheni i krishterë, këtë egaranton edhe Ligji në Kosovë, dhe po ashtu edhe DeklarataUniversale Mbi të Drejtat dhe Liritë e Njeriut miratuar ngaOKB, dhe ju mund të vendosni kontakte me ne.

Kërkesë për literaturë:Po ashtu nëse ju jeni një person që do të kishit dëshirë qëvetëm të pranoni botimet tona duke përfshirë Ungjillin eJezus Krishtit dhe shumë dëshmi të tjera nga të krishterëkosovarë, atëherë na kontaktoni neve dhe ne do t’iudërgojmë materiale me anë të postës ose ndryshe.

Kërkesë për mbështetje financiare:Nëse juve iu duket se ne po bëjmë një punë të duhur, tëdrejtë, atëherë edhe ju mund të kontribuoni me ndihmate juaja financiare.

Kërkesë për mbështetje frymore:nëse ju jeni një person ose një familje me probleme tëndryshme familjare, sociale dhe shëndetësore atëherëmund të na kontaktoni dhe ne do t’iu vizitojmë dhe do tëlutemi për ju në emër të Jezus Krishtit i cili edhe sotshëron dhe i cili edhe sot ka fuqi të ndërhyjë përndryshimin e jetëve, dhe po ashtu mund t’iu japimkëshilla nga Fjala e Gjallë e Zotit Perëndi - Bibla.

B.U.M. Pagëzimi me ujëB.U.M. Shërbesë adhurimi

B.U.M. Shërbesë fëmijësh B.U.M. Studim Bible

letr

a e

gjal

lë

17

letr

a e

gjal

lëIntervistë me Georges Houssney

18

Legj: Kush jeni ju?Xhorxhi: E ju kush jeni?! Letra e gjallë, e di! Jam pra GeorgesHoussney, kam lindur në Liban, në një familje arabe ortodokse.Jam i martuar dhe i kam katër fëmijë. Jam drejtor i organizatësndërkombëtare Horizons International. E dua shumë Kosovëndhe shqiptarët. Kam ende plisin që ma kanë dhënë të krishterëtshqiptarë të Kosovës, dhe kur ma dhanë si dhuratë në majin evitit 1994, më thanë se do të quhesh Gjergj, dhe pastaj moravesh për heroin kryesor të shqiptarëve që quhet me këtë emër,pra Gjergj Kastrioti Skënderbeu.

Legj: I lindur në Liban, por ti je jeton në Amerikë?Xhorxhi: Vendi im në historinë e vet ka pasur shumë telashenga fqinjët dhe është sulmuar shumë herë. Kështu ndodhi edhedisa herë gjatë rinisë sime, dhe në vitin 1982 pasi më ishte dje-gur shtëpia ime disa herë vendosëm që të vijmë në Amerikë,megjithëse si refugjat kuptohet.

Legj: Si ndodhi kjo krejt?Xhorxhi: Para se të shkoja në Amerikë unë isha njëri ndër tërinjtë arabë të rrallë në Liban që e dija shumë mirë gjuhën an-gleze, dhe kështu isha kontaktuar nga një Shoqëri Biblike përtë filluar përkthimin e Biblës nga gjuha angleze në atë arabe,dhe kështu edhe ndodhën kontaktet e para, dhe gjithë zgjatidisa vjet. Kurse pastaj unë në ndërkohë u takova me personine jetës sime Joy, dhe u martuam me të, e ajo pastaj mbeti

shtatzënë dhe për shkak të luftës fillimisht shkuam në Egjipt, emë vonë në Amerikë. Mirëpo unë ende kthehem shpeshherë nëLiban pasi atje ende e kam shtëpinë, kurse xhaxhai im ështënjë pronar i shumë tokave atje. Tani fëmijët e mi jetojnë nëLiban.

Legj: Po ju tash çka shërbeni?Xhorxhi: Prej muajit maj të vitit 1990 unë dhe gruaja ime e fil-luam një organizatë që e quajtëm Horizons International, dhetash është bërë një organizatë krishtere e njohur në Amerikë,e sidomos shumë e njohur mes të krishterëve që shërbejnë oseqë punojnë në vendet arabe, përkatësisht myslimane. Udhëtojshpesh duke i ndihmuar kisha të shumta lokale, duke mbajturseminare se qysh të ungjillizohen myslimanët dhe si të dishep-ullohen ata pastaj kudo por kryesisht nëpër Lindjen e Mesme,në Afrikë, Amerikë, ish republikat myslimane sovjetike etj.

Legj: E si filloi organizata?Xhorxhi: Paj në Amerikë në ka fundi i 80-ve, e veçanërisht nëvitet 90-ta, filluan që të vijnë shumë arabë myslimanë, edhepjesë të tjera, që të punojnë ose që të jetonin në Amerikë dhekështu mendova se ata do të kishin nevojë që ta dinin se çfarëme të vërtetë besojnë të krishterët.

Legj: A ishin të hapur ata myslimanë që të dinin se kush ështëKrishti?Xhorxhi: Në përgjithësi deri sa nuk ndodhi revolucioni islamistnë Iran në krye me Homeinin, myslimanët ishin shumë të hapurnë dëgjimin e ungjillit, dhe me një fjalë ata ishin më sekularësesa që janë sot. Ky trend ka bërë që herë të ngrihej dhe herëtë bie.

Legj: Çfarë roli sheh se ka Horizons International?Xhorxhi: Pasi e di se shumica e myslimane në botë janë shumëtë interesuar që ta njohin krishterimin këtu mendoj se është roliynë parësor. Për shumë shekuj ata kanë qenë të privuar që tëmësojnë Biblën dhe krishterimin. Për shkak të globalizimit, dheqasjes në internet, tash ka më shumë mundësi për ta që tëhapen mendjet e tyre, që të ikin ata nga kutia islame. Ne ekzis-tojmë që t’iu ndihmojmë edhe atyre që janë sekretë si ish mys-limanë. Unë kam një rrjet shumë të gjerë pastorësh,ekspertësh, punëtorësh që kanë qenë dikur ish-myslimanë, dhene sot po merremi me organizimin e shumë seminareve, kur-seve, konferencave, shkollave që njerëzit të pajisen me njohuridhe me përvojë sidomos nëse ata janë duke shërbyer në mesine myslimanëve ose që e kanë lënë islamin, dhe se besoj se dota kemi shpejt një seminar edhe për rajonin e Ballkanit.

Legj: Kush të ftoi në këtë rajon të Europës?Xhorxhi: Në të vërtetë, ishte vera e vitit 1993 kur u ftova prejnjë pastori maqedonas që shërbente në Kishën ungjillore nëShkup, dhe ai quhej Dimitrije Popadiq, dhe ai më ftoi në këtërajon për t’u mësuar atyre pak lidhur me islamin. Këtë persone takova fillimisht në një konferencë në Amerikë.

Legj: Por pastaj në Kosovë si dëgjuat dhe kur erdhët?Xhorxhi: Kurrë në jetën time s’kisha dëgjuar për Kosovën derisaerdha në Shkup, dhe megjithëse në seminarin e kishës nëShkup po mësonim diçka për islamin ata m’i prezantuan disa tëkrishterë shqiptarë nga Kosova të cilët vinin nga familje mysli-mane, dhe për mua kjo ishte një gëzim i madh që mund t’itakoja për herë të parë një grup shumë të mirë të krishterëshnga Kosova, dhe ata pastaj më bën një ftesë që ta vizitoja Pr-ishtinën, dhe kjo ndodhi në majin e vitit 1994.

Legj: Ne nuk dimë për ndonjë person ndërkombëtar (misionar)

ZOTIMË KA DHËNË

SHUMË DËSHMI PËR

KOSOVËN

letr

a e

gjal

lë

19

që ka qenë kaq i përkushtuar Kosovës dhe kishës këtu për njëperiudhë të gjatë, pa ndërprerje, si ka ndodhur kjo?Xhorxhi: Do t’ua them shumë shkurt. Unë e dua Kosovën, dheajo është në zemrën time, dhe kudo që shkoj në Amerikë osejashtë saj unë flas për të, dhe shpeshherë ndodh që kurrënjerëzit, qofshin ata të krishterë ose myslimanë, politikanë oseartistë nuk kanë pasur rastin që të dëgjojnë për këtë vend dhepër këta njerëz këtu. Disa nga dëshmitë e mia më të mëdhakanë të bëjnë me Kosovën dhe me njerëzit që unë iu shërbej.Shpeshherë e kam parë dorën e Perëndisë duke vepruar nëjetën time për këtë vend, dhe shpeshherë Perëndia më ka folurgjëra të cilat kanë të pabesuara dikur edhe për të krishterët,edhe për misionet edhe për të tjerët. Mua Zoti më ka thirr meshërbye në Kosovë, dhe këtë e bëj, dhe se e njoh kishën e këtijvendi prej asaj kohe kur ishte vetëm dy-tri kisha jo më shumë.

Legj: Si ka qenë Kosova shpirtërisht atëherë?Xhorxhi: Kisha ishte shumë e re, por me shumë potenciale qëtë rritej, dhe dëgjova thirrjen e Zotit për të ndihmuar në këtërritje, dhe prej asaj dite edhe sot e bëj. Më kujtohet ende ajozymtësia e jetës kosovare nën serbë.

Legj: Çfarë është përvoja e juaj në Kosovë?Xhorxhi: Kosovarët duken se janë shumë intelektualë dhe memendje të hapur, dhe ata po kërkojnë për ndryshime të atmos-ferës politike, kulturore dhe fetare. I shoh këta njerëz me shumëoptimizëm.

Legj: Mirë, si të ndodhë kjo?Xhorxhi: Është bindja ime se krishterimi ka kontribut më tëmadh që të sjellin jetë, duke prezantuar moral dhe reforma sh-pirtërore, dhe ndryshime pozitive në Kosovë duke iu referuardemokracisë dhe lirisë së fjalës. Krishterimi historikisht ështësuksesi i botës perëndimore. Krishterimi jep dinjitet për gratëdhe për pakicat tjera që nuk janë si shumica me bindje dhe kul-turë.

Legj: Anët e dobëta dhe të forta të kishës së Kosovës?Xhorxhi: Forca e kishës së Kosovës janë të rinjtë, dhe që kanëshumë dëshirë që të rriten. Dobësia është mungesa e përkush-timit dhe e qëndrueshmërisë. Mungesë tjetër është ndoshtandikim i islamit që ndikon kulturalisht që efekton trajtimin egruas sipas mësimeve kuranore, ose rolit të saj në islam dhenë vend të kësaj do të ishte ma mirë që të mësonin nga Krishtii cili tha se nuk ka dallim mes burrit dhe gruas. Bibla duhet tënjihet më shumë nga të krishterët që të ndikojë në jetën e tyre.Kam vërejtur se këtu nuk lexohet shumë dhe mendoj se kjoështë prapavijë e islamit sepse islami nuk pret që njerëzit tëjenë studiozë dhe që të kenë pyetje lidhur me religjionin e tyre.Të krishterët janë të nxitur që të jenë studiues të Biblës që takuptojnë parimet biblike të jetës, në mënyrë që të dalin nëshesh anët e dobëta të shoqërisë, kishës, krishterimit etj. Is-lami sipas natyrës së tij nuk është progresiv ashtu qysh ështëkrishterimi. Islami i thërret njerëzit që të kthehen që ta mirëm-bajnë traditën dhe madje të kthehen në nivelin e shoqërisëarabe të shek. VII., dhe kjo përbën një ndikim që shoqëria mostë jetë progresive.

Legj: Sot flitet shumë edhe nga të krishterët dhe myslimanët seka konvertime të mëdha nga këto kampe. Sipas jush cili ështëvëzhgimi i juaj?Xhorxhi: Pas vitit 2001 dhe ngritjes së terrorizmit ka një rritjetë madhe të konvertimit nga islami tek krishterimi. Myslimanëtpo bëhen edhe më shumë të paraqitur për natyrën e tyre tëvërtetë. Normalisht se ka edhe individë që kthehen në islam,por jo grupe të mëdha pa u përdorur dhuna ose imponimi.

Legj: Edhe një herë pra, thuhet se edhe shumë të krishterëbëhen myslimanë?Xhorxhi: Po ka të tillë, por kurrë nuk është numri i madh, dhe seata që bëhen myslimanë zakonisht bëhen përmes martesaveme myslimanë, dhe kjo në fillim bëhet për shkak të lirisë dhe in-jorancës së shumë të krishterëve që nuk janë të themeluar nëbesim.

Legj: Sa larg është islami prej krishterimit doktrinalisht?Xhorxhi: Islami është një përzierje e judaizmit, krishterimit, pa-ganizmit, dhe filozofisë greke! Krishterimi s’ka të bëjë me ju-daizmin si religjion, normalisht se ka të bëjë me Dhiatën eVjetër, por besimi ynë qëndron mbi një person dhe jo mbi his-tori të tjera.

Legj: Po ku ka elemente pagane në islam?Xhorxhi: Është për shembull guri në Qabe, dhe njerëzit që shko-jnë atje dhe e puthin.

Legj: Ti je një arab dhe çfarë mund të na thuash për stilin dhepoetikën e Kuranit?Xhorxhi: Krahasuar me arabishten moderne Kurani ështëklasike, dhe ka një nivel shumë më të lartë poetik, por duke ekrahasuar me letërsinë e shek. XVII gjuha ishte e zakonshme nëArabi, dhe është inferiore po ashtu lirika e Kuranit krahasuaredhe me veprat e kohës së Kuranit. Pra gjuha e Kuranit gjatëkohës së Muhamedit ishte inferiore ndaj librave të tjera, sepseletërsia arabe kishte rregulla shumë strikte ndaj rimës dhemasës (metri), dhe Kurani ka rimë të mirë por e ka shkelurparimin tjetër që s’e ka metrin.

Legj: Pse një mysliman bëhet i krishterë?Xhorxhi: Islami nuk i mbulon nevojat e plota shpirtërore tënjerëzve, dhe se aty ka Ligj (Sheriat). Praktika islame ështështypëse dhe nuk kërkon ndryshimin e zemrës. Ti je myslimannëse i zbaton disa rregulla, kurse krishterimi ofron intimitetsikurse mes atit dhe birit me Perëndinë e gjallë, dhe kërkonndryshim mendor dhe emocional.

Legj: Ju përveç se jeni në teolog jeni edhe psikolog. Kam njëpyetje të thjeshtë: pse njerëzit gënjejnë?Xhorxhi: Sepse imagjinata dhe realiteti nganjëherë tek disa per-sona bëhen njësoj, dhe kur atyre u mungon realiteti atëherëbazohen tek imagjinata dhe kështu edhe gënjejnë? I vërenifëmijët kur duan diçka me doemos, ata megjithëse funksional-isht i kanë të ngatërruara këto veprime, për shkak se janëfëmijë, kur provon që t’i krijosh një realitet imagjinar atëherë aiqetësohet.Ta zëmë se ai ka dëshirë të hip në aeroplan, dhe ti do të im-provizosh diçka të këtillë, dhe pastaj fëmija do të besojë se aivërtet ka qenë në aeroplan. Por edhe kur rriten njerëzit mbetetnë ta kjo “fëmijëri”. Ata janë të sigurt se po gënjejnë por nëbrendi kanë nevojë për ta plotësuar një realitet i udhëhequr ngaimagjinata. Andaj mund të përfundojë se vetëm fryma dhe fuqiae Jezus Krishtit mund ta çlirojë plotësisht njeriun nga irealiteti,nga gënjeshtra, në realitetin dhe vërtetësinë e tij.

Legj: Në fund të dhjetorit do të festojmë 10 vjetorin e daljessë letrës së gjallë...Xhorxhi: Jam shumë i gëzuar që për këto 10 vjet ka vazhduarqë të dalë para lexuesve shqiptarë në Kosovë kjo magazineungjillore, edhe pse deri tash zë i vetëm, por shumëdomethënës për ata që kanë prirje për shkrime, si dhe që e kapasur një rol të rëndësishëm në informimin sa të të krishterëvepo aq edhe jo të krishterëve me ungjillin dhe gjërat tjera kr-ishtere. Andaj shumë urime, punë të mbarë dhe bekime.

letr

a e

gjal

lëMeditim Përkujtim për një kremtë të harruar shqiptare!

20

Lot të vrarë tokën po e mbulojnë.Gjunjët e këputur pranë teje po qëndrojnë.Jam këtu bir, po ti ku je?Nëna ka ardhur për ty të të shoh.Dy metra thellë je futur nën dhe.Dua të të shoh... dua të të prek..Përse bir i nënës... përse?

Shumë nëna kanë humbur në jetë bijtë e tyre për arsyenga më të ndryshmet. Ato qajnë e vajtojnë çdo ditësepse vetëm ato e dinë se çka do të thotë të hum-basësh birin tënd, pasi ato mes dhimbjeve të mëdha esjellin në jetë një krijesë të re. Me vuajtje dhemundime e rritin. Dhe në fund e humbasin! Në zemërtë plagosur dhe sy të përlotur ato përtypin çdo ditëdhimbjen që kanë në shpirt. Ato nuk pushojnë kurrësë thëni: përse bir i nënës, përse! A nuk do të doninato që ishin pranë fëmijëve të tyre derisa ato të rronin?Njeriu vetë e vendos rrugën e tij. Përpara tij shtrohenrrugë të ndryshme dhe njërën ai e zgjedh të cilën epëlqen. E nëse ajo është e gabuar ai vetë do të merrndëshkimin e fajit të tij. Ndërsa nëna, lotët e hid-hërimit.

Me miliona njerëz ikin çdo ditë nga kjo botë e përfun-dojnë në ferr. Ata nuk dinë se ka një Perëndi, një Atqiellor që i do ata me një dashuri të pamasë. Nënatvarrosin bijtë e tyre, dhe gjithçka për to atje përfundontek varri. Po Perëndia? Ai është i detyruar t’i sheh tëgjitha krijesat e tij kur mundohen në zgjedhjet e tyredhe në flakërimet ndëshkuese. Përse duhet të ndodhkështu për çdo ditë? Përse duhet Ai ta durojë këtëvuajtje kaq të madhe për shkak të zgjedhjes sonë?!Njeriu nuk duhet të përfundojë nën flakërime, sepseBiri i dikujt u kryqëzua, vdiq për ne. Unë për vetëntime kurrë s’do ta lë më që Krijuesi im të pijë akomalotët e hidhërimit për mua. Kam bërë vendosjen që ekënaq dhënësin e jetës sime. Po ti?

Përse o bir, përse?!Shkruan: Marsela Dani

Era e Dushkut njihej në popull, si ngjarje e madhe mejetën në natyrë (bimët) - si rënie e dushkut në mbrëm-jen e 9 nëntorit dhe daljen e dushkut sërish më 9 prill.Kjo ditë ishte gjithmonë e saktë, përveç rasteve tëthatësive të mëdha, kur ngjarja e madhe vinte mendërrimin e parë të motit.

Këto dy ditë 9 nëntori dhe 9 prilli që pasojnë nëmbrëmjen me stuhi të madhe e reshje të furishme përdisa orë, në popull festoheshin me një rit të jashtëza-konshëm. Ato mbrëmje festohej me ushqime, pemë,pije dhe këngë e vallëzim. Mbi të gjitha ishte pjesa eLojës –Plaku dhe Plaka (në nëntor), kur në kulm të fes-tës, hynin brenda një plak e një plakë, të thyer krejtme moshë, me shkopinj, të veshur trash dhe duke utërhequr rëndë. Ata përshëndeteshin me të gjithëbrenda dhe me zotimin se do të ktheheshin sërish nëpranverë më 9 prill të rinj dhe të fuqishëm!

Festa e dushkutShkruan: Femi HalimiBashkësia Ungjillore “Ringjallja”, Gjilan

Dëshmi besimi

letr

a e

gjal

lë

21

Unë jetoj në Prishtinë, dhe studioj fakultetin juridik.Rrjedh nga një familje me traditë myslimane. Nuk ishaedukuar në atë frymë që t’i kushtoja rëndësi fesë islamesepse shkolla duhet të ishte parësore në jetën time.Ashtu edhe ndodhi, isha njëra ndër nxënëset më të mira,dhe e përfaqësoja shkollën nëpër radio dhe nëpërseminare të ndryshme.

Mbasi mbarova shkollën e mesme pata provimin për t’upranuar në fakultet. Për mua ishte shumë me rëndësidhe doja me çdo kusht ta jepja provimin, mbi të gjitha qëtë ishte babai im i kënaqur me mua. Dhe një natëpërpara provimit rashë në gjunjë dhe thash: Zot nëse tivërtet ekziston unë do ta jap këtë provim. Ndodhi që unëkalova dhe u pranova në fakultet. Nuk kam ditur çka tëthosha në ato momente, por e di se kam thënë “Zotfaleminderit”.

Dy muaj më vonë takova një vajzë me të cilën biseduamdhe ajo me ftoi të shkoja në një takim për studentë. Ajomë pëlqeu shumë, nuk e di pse, por ajo ishte ndryshe.Atë ditë shkova në takim dhe tema ishte ”Dashuria”. Umahnita sepse nuk ngjante aspak me atë dashurinë qëunë po mendoja. Pas takimit shkova në shtëpi dhemendova shumë gjatë sa që nuk më zinte gjumi. Pas dy

ditësh atë e ftova për kafe dhe më bënin përshtypjeshumë gjëra: dashuria e saj, kujdesi, respekti, e shumë tëtjera. Aty filluam të flasim më shumë për Zotin, përdashurinë e tij për ne.

Aty e kuptova se mua më mungonin këto gjëra e që nëfakt kisha shumë nevojë. Ajo po e lexonte një broshurëbashkë me mua dhe për një moment u ndalem aty. Ishtenjë lutje. Ishte një lutje pendimi. Ajo më pyeti se a eshpreh kjo lutje dëshirën e zemrës tënde? Unë i thashpo. Dhe në atë moment më ranë lotët. Zemra ime filloi tëlirohej, ndjeja kënaqësi, paqe, dashuri. Shkova në shtëpidhe iu tregova se e kisha pranuar Jezusin në jetën time.Babai më tha “je çmend” dhe se “ke nevojë përpsikiatër”. Ai më porositi pastaj “vazhdo me fakultetindhe mos të dëgjoj më këso gjërash”.

Shkova në dhomë dhe kam qëndruar zgjuar gjatë tërënatës. Në mëngjes shkova në një takim të lutjes dhepërgjatë gjithë takimit qaja. Ata ishin lot gëzimi. Këtu filloijeta ime e re. Atë gjë që unë kisha nevojë, qe nuk e kishapërjetuar asnjëherë Zoti e bëri në mua dhe më mbushi.Vërtet ne kërkojmë mbështetje, përkrahje nga njerëzit,por është vetëm Jezus Krishti Ai që e plotëson dhe nambush.

DASHURI QË S’I PËRNGJAN ASKUJT!Shkruan: Gëzime AliuBashkësia Ungjillore e Mesisë, Prishtinë

letr

a e

gjal

lëDëshmi besimi

22

Unë vij nga Drenica. Në familjen time kurrë njëherë nukështë fol për Zotin. Asnjëherë nuk kam dëgjuar ngaprindërit apo nga të afërmit e mi se ky është Zoti.Asnjëherë askush nga familja ime nuk me ka treguardiçka për Zotin. Familja ime tradicionalisht i takon besimislam, por në familjen time të ngushtë dhe të gjerëgjithmonë ka qenë e pranishme fryma atdhetare.Prindërit më shumë më kanë edukuar për historinë epopullit shqiptar dhe se si duhet të jemi vigjilent ndajpushtuesve. Si i ri jam rrit në këtë frymë dhe s’kammenduar ndonjëherë se kam nevojë për Zot. Gjatë rinisëtime gjithmonë i kam bërë gjërat që më kanë pëlqyer dheqë më kanë dhënë kënaqësi, por prapëseprapë diçka mëmungonte në jetën time. Kisha një boshllëk që unë nukmunda ta mbushja kurrë dhe nuk dija se me çka tambushja këtë zbraztësirë.

Ishte viti 1998 kur në Kosovë filloi lufta dhe na u desh tëlargohemi nga shtëpia jonë në një shtëpi tjetër nëKomoran. Një ditë për vizitë erdhi vajza e xhaxhait timnga Prishtina dhe pa pritmas ajo filloi që të fliste përdiçka që unë kurrë më parë nuk e kisha dëgjuar për këtëemër. Ajo filloi të më tregojë për Jezusin. Ajo më tha sene kishim nevojë më së shumti për Zotin. Më tregontepër mrekullitë e Jezusit dhe se ne kemi nevojë për Të;dhe si Ai është Shpëtimtari; e se ai na i falë mëkatettona; se ai është Zoti i cili erdhi në tokë që ta merrdënimin që ne kishim për ta marrë; se ai pagoi përmëkatet tona; se ai falë; se ai na bashkon me AtinPerëndi. Dhe ajo më pyeti nëse e pranojë këtë Zot dheShpëtimtar. Dhe mua këto gjëra më mahniten; mepëlqyen shumë; mu duken të mira sepse ishte hera eparë që po dëgjoja diçka të tillë. Ajo pastaj më dha njëBibël që fliste për jetën dhe veprën e Jezusit. Unë fillovata lexoj. Katër ungjijtë mu duken shumë interesant dhe umrekullova nga gjithë veprat e Tij; nga gjithë ajo që Aibëri, por nuk e kuptoja ende mirë pse iu desh e gjithë kjo;pse iu desh të dënohej me vdekje kur ai nuk kishte bërëasgjë të keqe dhe në atë moment më erdhi keq përJezusin dhe thash me veten time: si është e mundur tëkryqëzohej një person që s’kishte bërë asnjë të ligë, pornë fund e pashë se ai u ringjall, dhe kjo më bëri të ndihemmirë. E gjithë kjo për mua ishte një triller i vërtetë sepseende s’i kuptoja gjërat mirë; ende nuk munda të kuptoja

se a është e gjithë kjo e vërtetë. Ky Jezus ma kishteprekur zemrën time dhe më kishte prekur historia e tij.Pastaj vazhdova me të vjetrën dhe në një farë mënyrë eharrova Zotin. Gjithë kjo sepse qëllimi im ishte diçkatjetër, që të bëhem ushtar i UÇK-së, të shkoj në luftë, tëluftoj për lirinë e vendit tim. Vendosa të shkoj në luftë. Imora disa gjëra të mia dhe i vendosa në një çantë dhe emora edhe Biblën. Nuk kisha kohë ta lexoja ngaqë qëllimiim ishte realizuar: u bëra ushtar kjo atëherë më dukejhapi më i rëndësishëm në jetën time. Por tani nëmomentet më të vështira gjatë luftës kur pothuajse tëgjitha shpresat ishin shuar më ishte kujtuar Jezusi dhethash nëse ky është Zot dhe Shpëtimtar lë të nashpëtojë. Iu luta me një zë të lartë dhe i thash nëse tiJezus je Zot Shpëtimtar na shpëto nga kjo lufte dhendërhyjë. Dhe me të vërtetë Ai iu përgjigj lutjeve të mijasepse pas pak kohësh lufta mbaroi.

Pas luftës fillova ta lexoj Biblën dhe fillova t’i kuptojgjërat më mirë, kështu një ditë erdhi përsëri për vizitë aipersoni që më kishte folur për Zotin dhe më tha: “A kedëshirë që ta pranosh Jezusin në jetën tënde”. Unë ithash po. Pastaj ajo me ftoi në një shërbesë për Zotin qëmbahej në Prishtinë. Në fund të asaj shërbese drejtuesii takimit bëri thirrje se a ka dëshirë dikush që ta pranojëJezusin në jetën e tij, dhe unë u ngrita në këmbë, si njëushtar, dhe dola përpara njerëzve dhe e pranova Jezusinnë jetën time.

Tash u bën tetë vjet që besoj e Jezusin dhe gjatë këtyreviteve Ai ka qenë për mua çelësi i jetës sime sepse tek Aigjej zgjidhje, tek ai kam gjetur hirin e vërtetë, dashurinë,paqen, faljen, drejtësinë, gëzimin dhe lumturinë, me tëvërtetë qe tetë vjet Zoti ka qenë qëllimi i jetës sime dhedo të jetë për jetë të jetëve. Ai e mbushi atë zbraztësirëqë e kisha në jetën time dhe për mua ky është hapi më irëndësishëm në jetën time sepse të jetosh me Zotinështë gjëja më bukur në këtë jetë. Ata që e kanë pranuare dinë se si është të jetosh me Zotin Jezus, por ata qënuk e kanë pranuar mund ta bëjnë tani dhe le te ecin meZotin. Ai na do të gjithëve pa marrë parasysh se kushjemi dhe nga jemi sepse para tij jemi të barabartë.

Jam i gëzuar shumë se tani unë jam ushtar i Krishtit.

AI M’I MBUSHIZBRAZTËSITË E JETËS SIMEShkruan: Driton ZogajBashkësia Ungjillore e Mesisë, Prishtinë

Skicë jete

letr

a e

gjal

lë

23

E vogël isha, por kuptoja. Ndjeja vuajtjet.Ndjeja trishtimin. Ndjeja çfarë do të thotëtë jesh e varfër. Ndjeja dhembjet që mëshoqëronin gjatë gjithë kohës. Dhembjete shpirtit.

Vitet kalonin dhe unë rritesha dalëngadalë(rritesha si rritesha). Babai im i shkretë, dhe qëmbetet përsëri i shkretë, pasi ai ishte një burrë,për më tepër një prind. Nuk kisha menduar kurrë senëna do të më braktiste dhe që babai do të më vdisteshumë shpejt.

Kisha tetë vjet kur më vdiq babai im i dashur, atëherë kurkisha nevojë më së shumti për baba. Por ishte Dikushtjetër që i kishte këto punë dhe që i udhëhiqte gjërat nëjetë. Ai ishte kujdesur për mua që në bark të nënës sime.Nuk mendoja kurrë se unë do të bëhesha ndonjëherë“njeri”, se do të kisha shtëpi, një familje, një ngrohtësime familje e njerëz të afërt. Pastaj se do të njihesha menjë shok shumë të mirë gjatë jetës sime, që kohë të gjatëkishte qenë me mua dhe më kishte ruajtur medashamirësi dhe mirësi.

Nuk dija se për mua ka një plan që më përcjell përgjatëjetës si një mister i një mrekullie. Nuk e dija se për muaka një shpresë. U njoha me shokun tim, Perëndinë! Unjoha me Familjen time të re dhe unë u bëra anëtare ekësaj Familje të Shenjtë! Perëndia u kujdes për mua dukemë dhuruar një familje te re ku ndihesha që nga fillimimjaft e lumtur. Më dha një nënë dhe një baba të ri. Mëdha vëllezër, motra e shoqëri pakufi. Gjithçka që mëkishte munguar, tani e kisha me bollëk. Mbi të gjitha ekisha Jezus Krishtin!

Por çdo ditë e urreja nënën time që më mungonte e qënuk vinte tek unë. Vitet kalonin dhe zemra ime venitej nëpritje të diçkaje të pacaktuar. Por një ditë erdhi çasti kuru takova me nënën time! Trishtimi, ankthi e tmerri mëkishin pushtuar zemrën. Ndjeja diçka të re në prani të sajdhe një ringjallje të çuditshme në shpirt. Megjithatë nukmendoja kurrë që do të mund ta falja dhe për më tepërta doja. Por me ndihmë të Zotit dhe të familjes ku unëjetoj u bë. Unë arrita ta falja dhe ta doja me gjithë shpirt.

Sepse edhe s’ka gjë të pamundur për Perëndinë tonë tëShenjtë! Ai është besnik gjithmonë dhe mbajtës ipremtimit. Gjithmonë na mban dhe ne nuk mund të dimëpunët e tij kurrë, si punon Ai. Por vonë në jetën tonëkuptojmë se Ai paska punuar dhe na paska bartur gjatëjetës me duar të fuqishme dhe në të sigurt. Prandaj ifalem Zotit tonë të Shenjtë dhe Lavdia qoftë për tëpërjetë.

AI NA MBARTME DUART E TIJ!Shkruan: Esmeralda RrustemiBashkësia Ungjillore “Dyert e Hapura”, Gjilan

Për fëmijë

Ilust

rimi:

Fida

n B

ejtu

llahu

letr

a e

gjal

lëRoli i edukimit të fëmijëve

26

Zhvillimi fizik është ndër faktorët më tërëndësishëm për zhvillimin normal tëfëmijëve. Fëmijët, komunikimin e parëme botën dhe me njerëzit e bëjnënëpërmjet lëvizjeve të tyre. Prandaj tërriturit (prindërit, kujdestarët apomjekët) përqendrohen të shohin nësefëmija do të lëvizë menjëherë pas

lindjes, që të përcaktojnë nëse është i shëndoshë. Paskësaj faze fëmijët me anë të lëvizjeve shprehin ndjenjat,dëshirat dhe kërkesat e tyre. Prandaj, këto lëvizje njihen si“gjuha e bebeve”. Është e rëndësishme se prej cilës kohëdaton edukimi fizik tek fëmijët. A ekziston një histori përkëtë çështje apo kjo i përket vetëm studimevebashkëkohore? Edukimi i fëmijëve në përgjithësi dheedukata fizike në veçanti në shoqërinë e parë primitive,lidhet shumë ngushtë me jetën e vetë njeriut, andaj në fillimishte vetë natyra ajo që i ofronte edukim njerëzimit, për t’i

plotësuar nevojat dhe domosdoshmërinë e ekzistencës.

Edukimi në përgjithësi tek shoqëritë primitive ishte mekarakter praktik sepse vetë jeta e tyre varej nga puna(sigurimi i ushqimit, strehimit, mbrojtja nga egërsirat sidhe komunikimi me njëri-tjetrin). Edhe pse vetëdija e tyreishte e nivelit shumë të ulët ata nuk pushuan së përdorurishkathtësitë e tyre motorike, gjë që ndikoi dukshëm edhenë ndërtimin dhe zhvillimin vetëdijes së tyre. Zhvillimi dhepërdorimi i lëvizjeve fizike ndikoi që truri i tyre të përjetojënjë fazë më të përparuar për një jetë më normale dhe përkalimin e njerëzimit nga një shoqëri primitive në atëskllavopronare.

Edhe pse kjo shtresë ishte më e përparuar nga e para nëaspektin e punës fizike nuk dallonte shumë. Dallimi ivetëm ishte ndarja e shoqërisë në klasa: në skllevër dhenë pronarë të tyre. Këta të fundit planifikonin që zhvillimetpërreth tyre të bëhen nëpërmjet shkathtësive fizike tëskllevërve. Zhvillimet senzo-motorike ndikonin që njeriu tëjetë më i fortë fizikisht dhe të jetë më i aftë mendërisht.Në këtë periudhë përveç ushtrimeve bazike rëndësi tëveçantë kishin edhe zhvillimi i muskujve fine. Edhe pse nuke kanë pasur për qëllim zhvillimin e edukimit fizik, tëarriturat e asaj kohe nëpërmjet punës fizike i mundësuannjeriut një shkallë më të lartë dhe më precize të zhvillimittë fizik të tij. Burim shumë i rëndësishëm për zhvillimin eushtrimeve fine (muskujve të vegjël të duarve) ishte edhepërdorimi i shkrimit (hieroglifëve) dhe i tërë procesi deritek zbulimi i saj (prerja precize e palcës së bimës nështresa shumë të holla, lëmimi i kësaj shtrese, dhegdhendja e tyre). Kjo e arritur i përket me shumë popullitegjiptas. Ngjashëm me popullin egjiptas ishin edhesumerët, indianët, kinezët etj.

Në kohën antike edukimi fizik i fëmijëve filloi të bëhet mëi diferencuar. Tek kultura greke rëndësi shumë e madhe ukushtohej edukimit të fëmijëve e sidomos të djemve dukee përfshirë edhe edukimin fizik. Ideali i edukatës në Athinëishte ideja e njeriut të përkryer e cila përfshinte trupin,mendjen dhe karakterin. Nëpërmjet lojërave të ndryshmeata fillonin t’i edukonin fizikisht fëmijët, të cilët pastajdërgoheshin për edukim të mëtutjeshëm në palestra meqëllim të zhvillimit të trupit, forcës, elasticitetit dhe tëruajtjes së një shëndeti të mirëfilltë. Ushtrimet më tëpreferuara në këto vende ishin: ushtrimet gjimnastikore,kërcimi, vrapimi, hedhja e diskut, mundje, hedhja e shtizës,noti etj.

Edhe Sparta shquhej për edukim fizik të fëmijëve madjekëta edukonin të dy gjinitë paralelisht. Edukimi fizik ifëmijëve femër-mashkull fillonte shumë herët dhe motiviqë i udhëhiqte për këtë ishte të rrisnin fëmijë të shëndoshëdhe të aftë për mbrojtjen e shtetit të tyre. Roma, me njëkulturë të lartë e përparoi edhe më tepër zhvillimin fizik tëfëmijëve sepse sipas tyre të jesh një njeri i plotë duhet t’ikesh të theksuara: trimërinë, urtësinë dhe drejtësinë.Vetëdijesimi i njerëzve që të edukonin fëmijët edhe nëaspektin fizik mori përmasa shumë të mëdha. Prej kohësnë kohë ato bëheshin më të theksuara dhe më tëdomosdoshme për një fëmije të shëndetshëm dhe me një

Zhvillimi fizik

i fëmijëveprej kohës antike e deri sot

Shkruan: Arlinda BekaKisha Baptiste “Shpresa e Re”, Prishtinë

letr

a e

gjal

lë

27

edukatë të mirëfilltë.

Rëndësi të veçantë edukimit fizik i dhanë edhe pedagogëtklasikë: Komenski, Ruso, Didro, Frebeli, Montesori etj.Sipas Montesorit edukimi fizik ishte me karakter tëdomosdoshëm sepse sipas saj ”shkathtësitë e lëvizjeskryhen bashkë me atë të vrojtimit, shkathtësia e tëvepruarit bashkë me atë të dallimit dhe kuptimit. Prandajqëllimi nuk është vetëm të konstatosh dhe të mësosh, portë fitosh sundimin mbi trupin tënd dhe mbi sendet, si dhetë bësh të mundur që fëmija të zhvillojë trupin e vet”.Filozofia montesoriane mbi ushtrimet fizike ishte sikursenjë seri ushtrimesh që tentojnë të ndihmojnë zhvilliminnormal të lëvizjeve fiziologjike siç janë të ecurit,frymëmarrja, të folurit.

T’i inkurajojmë tek fëmijët, këto lëvizje që janë tëdobishme njëkohësisht edhe shumë të thjeshta por qëkanë rëndësi të madhe në jetë si p.sh. veshja-zhveshja, tëmbërthyerit e kopsave, lidhja e lidhësve të këpucëve sidhe bartja e topit, kubit etj. Ushtrimet fizike sipasMontesorit ndahen në gjimnastikën e lirë; ku hyjnë lojëratë thjeshta si p.sh. marshimi, ecja nëpër një vijë tëvizatuar në tokë që konsiderohej si litar dhe kalimi sa mëpreciz i tij, gjimnastika edukuese siç ishin lëvizje tëndryshme të koordinuara me qëllim p.sh. krasitja, ujitja ebimëve të ushqyerit apo hedhja e misrit për pula etj. si dhegjimnastika respiratorike ku ky lloj gjimnastike ndihmonteorganet e frymëmarrjes, artin e frymëmarrjes,shkathtësinë e të folurit bukur etj. Ndërsa sipas Frebelitushtrimet janë pjesë e lojës dhe këto duhet të përcilleshinme muzikë.

Sa i përket kohës bashkëkohore zhvillimi i shkathtësivefizike të fëmijëve është një element thelbësor në korrikulate edukimit parashkollor. Studimet e fundit theksojnë qëedukimi fizik është i rëndësishëm sa edhe ai psikik. Këtotë dyja zhvillohen në mënyrë paralele mirëpo dallimi nëmes tyre është se gjërat e para që ne vërejmë janëdallimet fizike p.sh. shumë shpejt dallohet kur fëmijapapritmas bën një lëvizje duke u shtrirë prej barkut nëshpinë apo papritmas qëndron në këmbë pa u mbajtur etj.Qëllimi i edukimit fizik është që së pari fëmija të rritet ishëndoshë dhe të arrijë t’u përshtatet kushteve të jetesës,të njihet më trupin e tij, të arrijnë të gjejnë zgjidhjen eproblemeve të caktuara, të jenë të aftë të marrin pjesë nëlojëra të ndryshme, të zotërojë lëvizjet bazike, të zhvillojëshkathtësitë psikomotorike, të mësojë ekuilibrin, tëzhvillojë sistemin e frymëmarrjes, atë kardiovaskular, etj.Fëmijët duhet të kenë zhvilluar aftësitë për të kontrolluarlëvizjet e tyre me qëllim që të kryejnë shumë nga detyratqë duhen gjatë ditës si në shtëpi ashtu edhe nëinstitucionin parashkollor. Për këtë arsye në ambientet kundodhen fëmijët e moshës së hershme dhe parashkolloreduhet pajisur dhe të planifikohen mënyra të ndryshme qëtë inkurajojnë zhvillimin fizik dhe që ndihmojnë fëmijët tëndihen të sigurt për aftësitë e tyre. Ambientet apomjediset, si dhe një planifikim i përshtatshëm për moshate fëmijëve ndihmon zhvillimin fizik të tyre, por është mirëqë të jemi të kujdesshëm sepse zhvillimi fizik është njëproces dhe fëmijët do të fitojnë kontrollin e lëvizjeve të

tyre në faza të ndryshme, p.sh: disa fëmijë janë në gjendjetë kapin dhe të hedhin topin shumë shpejt derisa disa tëtjerëve iu duhet më shumë kohë, ndihmë dhe mbështetje.Nëse ne nuk u kushtojmë vëmendje moshës, pjekurisë dheaftësive të fëmijëve atëherë ai shumë shpejt mund tëhumb vetëbesimin dhe të heqë dorë.

Sipas studimeve të tashme ushtrimet dhe një dietë e mirë(mënjanimi i ëmbëlsirave dhe yndyrave në sasi të mëdha)janë baza e një stili jetësor të shëndetshëm në fëmijëri poredhe në vitet e mëvonshme. Fëmijët e vegjël janënatyrshëm të prirë të jenë aktiv, prandaj është shumë enevojshme që ne të kontribuojmë në ushtrime fizike sepsepërmes ushtrimeve fizike ka shumë përfitime emocionaledhe sociale dhe nëse fëmijëve iu duket argëtim dhe jupëlqen, ata lehtë mund të krijojnë pikëpamje pozitivelidhur me këtë. Në fëmijërinë e hershme ushtrimet fizikemund të bëhen më shumë nëpërmjet lojërave p.sh. “silletujku nëpër pyje”. Nga kjo lojë mund të përfitojmë njëqëndrueshmëri e cila buron nga kënaqësia dhe fëmija nukështë i vetëdijshëm për këtë. Roli i prindërve ose iedukatores është i domosdoshëm në këtë rast sepse iundihmojnë fëmijëve të kuptojnë lodhjen, p.sh. duke ithënë: vendose dorën në gjoks dhe shiko sa shpejt merrfrymë ose vendose dorën në ballë dhe shiko se sa jedjersitur etj. Kjo gjendje përveçse i ndihmon fëmijëve tëçlodhen, ajo u ndihmon atyre edhe të kuptojnë se kurzemra iu rreh më shumë apo më pak, do të dinë edheshkakun e djersitjes.

Aktivitetet fizike mund të kryhen edhe në ambiente tëmbyllura edhe të jashtme. Shumë nga ambientet ebrendshme mund të krijohen p.sh. duke i shtyrë anashkarriget, tavolinat dhe hapësira që krijohet brenda dhomësdhe mund të shfrytëzohet për realizimin e ndonjë vallëzimiapo të ndonjë drame, të cilat mund të zhvillojnë tek fëmijëtvetëdije të lartë, ndërsa aktivitetet e jashtme kanë efektemë të shumta në zhvillimin dhe edukimin e shumëfishtë tëfëmijëve. Jashtë mund të zhvillohen lojëra dinamike, dhetë ngadalshme, por që kanë efekte shumë të mëdha, p.sh.ngasja e biçikletës është një aktivitet që i mundësonfëmijës të zhvillojë aftësinë për një ekuilibër dhe tëpërfitojë mundësi për të kontrolluar trupin e tyre.

Përveç ushtrimeve bazike, rëndësi të madhe u kushtohetedhe ushtrimeve të muskujve fine (ose muskujve të vegjëltë duarve, gishtërinjve), p.sh. prerja më gërshërë apovizatime të ndryshme jo vetëm që iu ndihmon fëmijëve nëzhvillimin e muskujve të vegjël por edhe i kënaq dhe iargëton ata pamasë. Gjatë këtyre ushtrimeve bëhet edhekoordinimi i lëvizjeve dorë-sy, e cila ndikon në zhvillimin esaktësive tek fëmijët dhe krijimi i aftësisë që fëmija tëpërballet me një jetë mjaft dinamike që dinë ta krijojnëvetëm ata. Përkundër të gjitha këtyre studimeve dheanalizës që përmenda më lartë, ne nuk duhet harruar se qënga krijimi jemi të lirë dhe këtë liri na ka dhënë Perëndia,prandaj le të jemi model për fëmijët tanë që ata të jetojnëdhe të lëvizin të lirë. Vetëm kështu ata do të mund takuptojnë të vërtetën që ndodhet në ne, e vërteta sePerëndia na krijoi sipas shëmbëlltyrës se vet dhe Ai nakrijoi të lirë.

letr

a e

gjal

lëDisa rregulla teknike dhe profesionale për

28

Përdor gjithmonë shkronjat diakretike shqipe: ë, Ë, ç, Ç(dhe jo zëvendësim)

Shkruaj artikullin me fontet Times New Roman, 12pikësh, normal (jo bold, jo italike, jo underline)

Nëse përmend ndonjë citat, plotësisht, atëherë përdorthonjëzat

Shkrimin nëse dorëzohet me internet gjithmonë dërgojeme attachment

Mos shkruaj mbi 10 rreshta pa pasur një pushimore, aponjë kryerresht.

Mos shkruaj fjali të gjata.

Gjithmonë-çdoherë-gjithsesi-patjetër të përdorëshfjalorët për qëllime drejtshkrimi, kuptimi, sinonimie etj.

Përdor më shumë sinonime dhe antonime në shkrime.

Pas çdo shenje të pikësimit gjithmonë përdore një fushëdistancë, dhe kurrë dy ose tri (rradhor)

Ndërmjet çdo fjale përdor vetëm një fushë distancë, dhekurrë dy ose tri.

Teksti gjithmonë le të jetë në Align left

Kur ta fillosh kryerreshtin e ri, mos përdor distancorin,apo tabin, por vetëm shkruaj.

Pas çdo kryerreshti përdor një shkallë pushimoreje

Shkruaje njëherë artikullin dhe pastaj mendo për titulline artikullit ose edhe ndërtitujt.

Kur të citosh ndonjë autor, shëno edhe emrin e tij.

Mos shkruaj artikull më shumë se një faqe, veçanërishtnëse je një fillestar.

Shkruaje artikullin, dhe tërhiqu prej tij 3-5 ditë para se tadorëzosh – për ta parë edhe disa herë.

Para se ta kesh dorëzuar diskutoje shkrimin me dikë përkorrigjim apo plotësim, dhe mundësisht ia lexon vetës sesi tingëllon krejt shkrimi yt.

Çdoherë të jesh origjinal, pra vetja e jote, krijo stil tëndin;nëse i konsulton modelet e të tjerëve le të shërbejnë ataqysh dhe çka mos të gabosh dhe jo të imitosh.

Artikulli gjithmonë të ketë temën bosht.

Mos shkruaj në mënyrë religjioze: duke përdorur shpeshemrin e Zotit, duke sjellë dogma; shqyrto, analizo, hetoparadokset, kundërshtitë, krahasimet etj.

Shkruaj për atë temë që e di më së miri, dhe konsultohume burime të tjera

Rrini me njerëz të ndryshëm, lexoni libra të ndryshëm,sepse frymëzohuni më lehtë për tema të ndryshme,regjistro koncepte, pastaj shkruaj ato ditë.

Artikulli duhet të sjellë: mësim, besim, informim,hulumtim, analizë, pasion, ndijim, dilema, përgjigje

Struktura e artikullit: hyrja (kjo pjesë është tërheqja),zhvillimi, përfundimi.

Llojet e artikujve: edukativ, biblik, artistik, shkencor,dëshmi besimi, argëtues, enciklopedik etj.

Nxit të tjerët që të shkruajnë dëshminë e tyre: kush janë,çka bëjnë, çfarë kanë besuar, si kanë dëgjuar përKrishtin, si janë bindur, sa janë të kënaqur dhe sa kandryshuar jeta e tyre (një faqe shkrim)

Nëse ti je një fillestar në shkrime atëherë vetë fillo që tashkruash dëshminë tënde dhe organizoje këtë ne tripjesë: si ke dëgjuar për Krishtin; si ishte jeta e jote paKrishtin; si është jeta e jote me Krishtin.

Bë jetë edhe terreni, sepse gjen tema dhe portretenjerëzish që të tjerët nuk i shohin, ose i interpretojnëndryshe.

Njih folklorin shqiptar, fjalët e urta, shprehjet e moçme

Lexo veprat më të mira letrare në gjuhën shqipe dhe disakryevepra të tjera nga letërsia botërore.

Në shkrimet joartistike shkruaj çdoherë vetëm mevërtetësi, me dobi dhe me bukuri për të tjerët.

përgatitjene shkrimit

Kulturë autoktone nga Malësia e Karadakut

letr

a e

gjal

lë

29

Në mes të dy luftërave botërore 1918-1941 mixha Halim, vëllai i gjyshit tim,kishte pasur një shitore me mallra tëpërziera në Zhegër - një vendbanim -log për gjithë Malësinë e Karadakut.Kishin qenë ata pesë vëllezër ngaSelishta afër Stubllës, lagjja eHalimëve, nga Seferi. Tregtia, si

gjithmonë, krijon njerëz të fuqishëm dhe autoritarë. Tëgjithë vëllezërit e kishin mbajtur shitoren tok. Pastajgjyshi Elezi kishte qenë mjek në zë. Jetullahu e kishtembrojtur Malësinë. Kurse Hajra e Uka kishin mbajturshtëpinë – Odën - në zë asokohe.

Ditët i kalonin pas punëve e në mbrëmje ishte kënaqësiae odës! Aty mblidheshin i madh e i vogël në ndejë. Atyluhej e këndohej. Këngët kreshnike, lojërat e mahitës’kishin të sosur. Këndimi fillonte herët para darke. Pastajhanin darkën dhe pushonin një kohë. Dhe vinin vallet elojërat! Valltarë në zë nga kahmos vinin në odë, për tëluajtur, për të treguar dijen dhe aftësitë në vallëzim.Instrumentet muzikore asokohe ishin lahuta, meshnica,

brini, fyejt, çiftelitë dhe defet. Lodra e surla nuk kishtepasur asokohe! Repertori i valleve ishte mbi 30 sosh, qëtashmë janë lënë e harruar krejt. Ishin vallet rituale tëstinëve, vallja e Nuses, e Shën Mërisë, e Shën Gjergjit,e Lamnajave, e Brymës, e Dushkut, e Mërgimit, e Bilbilit,e Hutave, e Vekut, e Thirrjes ose e Kushtrimit etj. Vallene fundit më 1932 naqellniku i Zhegrës e kishte pasndaluar përgjithmonë, ani se atë e luanin edhe më tutje,tinëz. Këtë valle tripjesëshe, - pjesën e saj të dytë - eluajti edhe gjatë kohës së monizmit, derisa mundi tëvallëzojë, Hajriz Demiri, nga fshati Demiraj, që ishte njëperson karizmatik i kohës. Ai në dasmë thirrejposaçërisht për të vallëzuar me këtë valle, që çontepeshe gjithë të pranishmit, të mëdhenj e të vegjël, burrae gra! Ai vallëzonte duke ecur nëpër supe të tëpranishmëve të ulur në rend të Odës. Pastaj duke kaluarsup më sup të njerëzve të ngritur. Pastaj ecte murit.Dikur ia jepte edhe tavanit! Duhej të ishin të fuqishëmdy vallëtarë ndihmës, për ta mbajtur e ndihmuar xhaHajrizin, deri në delir!

Vallet, të moçmet, luheshin, edhe Duarplot! Që do tëthotë se valltarët mbanin në duar, a krahaqafë a bashkë,armë, vegla, artizanate, prodhime, enë, kostume, endje,maska etj. Tjetër veçori ishte vallëzimi i grave tok meburrat. Gratë shpesh kishin ndonjëra autoritet më tëmadh se shumë burra valltarë në zë! Një veçori edhe mëe theksuar ishte, si kryesorja, lidhje simbolike e vallëzimite lojërave me Besimin në Zotin e Shenjtë! Të tilla ishinthuajse të gjitha vallet. Veçmas vallja e Shën Mërisë, osee Ngrykut - një grua me një fëmijë ngryk. Ose vallja eShën Gjergjit - loja deri në vdekje për të mos dhënëshkopin, trastën dhe brezin. Ose vallja e Lamnajave -bekimi i prodhimeve të para të fushës. Ose vallja eDushkut - bekimi i pjellorisë, bimëve të fushës dhedushkut të ri!

Kryevalle te burrat ishte vallja e Thirrjes për luftë, kursete gratë, vallja e Shën Mërisë. Këto valle luheshin nëpërmbyllje. Ishin porosi e fuqishme, falënderim Krijuesitdhe Mbrojtësit tonë, Zotit të Shenjtë, Atit tonë. Ishtefalënderim Atit tonë, për jetën me paqe e begati dhepërkushtim me përulje njeriu mirënjohës, përkujtues idevotshëm për të gjitha të mirat që Ati ynë bën për ne.

Për fat të keq, për shkaqet që i dimë, por edhe përshkaqet që nuk po i dimë, këto valle janë lënë e harruarkrejt. Ka shkaqe po duam t’i dimë, por disa edhe nuk poduam t’i dimë. Ndërkohë sapo kishte pas përfunduarLufta e Dytë Botërore, pushteti popullor(!) kishte endaluar Odën e Halimëve. Kishte mbytur me torturë.Kishte internuar (mbytur njësoj) Jetullahun e Elezin.Hajra kishte ikur në Uglar dhe kishte vdekur në rrugë njëditë pazari në të kthyer nga Gjilani, nga pelimi. KurseUka kishte pësuar trandje në shpirt dhe kishte humburmendjen. Pushteti popullor(!) i shuajti dhunshëm,dhembshëm, sikur shkelet me këmbë, një ditë nëerrësirë, në mënyrë që mos të ketë më kush të dëshmojëpër Dritën dhe për Gëzimin!

Vallete moçme shqiptare

Shkruan: Femi HalimiBashkësia Ungjillore “Ringjallja” Gjilan

letr

a e

gjal

lëA duhet të heshtë gruaja?

30

Kjo temë e kësaj bisede dhe shumë të tjera të ngjashmenuk duhet të ripërtërihen asnjëherë. Duhet të kuptosh sekufizimi i rolit të femrës në shërbesë është e metëkulturore e jo rezultat i mësimit biblik. Është e vërtetë qëPali ka çka të thotë për veprimet e grave si në kishë,ashtu edhe jashtë saj, sikur se u drejtohet edhe burrave.Në letrën e tij drejtuar Timoteut, ai thotë:

Dua pra që burrat të luten në çdo vend, duke ngritur duartë pastra, pa mëri dhe pa grindje. Në mënyrë të njëjtë duaqë edhe gratë të vishen hijshëm, me cipë dhe modestidhe jo me gërsheta a me ar, a me margaritarë a me rrobatë shtrenjta. Po me vepra të mira, si u ka hije grave që ikushtohen perëndishmërisë. Gruaja le të mësojë nëheshtje dhe me çdo nënshtrim. Nuk e lejoj gruan që tëmësojë, as të përdori pushtet mbi burrin, por të rrijë nëheshtje. Në fakt së pari u formua Adami dhe më pas Eva.Dhe nuk u gënjye Adami, por gruaja u gënjye dhe ra nëshkelje. Megjithatë ajo do të shpëtohet duke lindur fëmijë,në qoftë se do të qëndrojnë në besim, në dashuri dhe nëshenjtërim me modesti. (1Timoteu 2:8-15)

Ky pasazh shpesh është përdorë për t’i bërë gratë tëheshtin dhe të shmangin ndikimin e tyre në kishë, por neduhet së pari t’i kuptojmë disa gjëra për të cilat flet Pali,e jo të mundohemi t’i zbatojmë në praktikë. Së pari, aiështë duke folur për karakteristika kulturore dhe si atondërhyjnë në ndërtimin e karakterit të krishterë. Pali e bëntë qartë se principet si modestia, hijeshia, perëndishmëriajanë të pakufizuara në kohë dhe duhet të aplikohen ngatë gjitha gratë. Nuk është e thënë që gratë sot nuk mundt’i rregullojnë flokët e tyre, të bartin stoli margaritarëshapo rroba të shtrenjta. Shumë nga ne e dimë që karakterinuk formësohet si pasojë e këtyre karakteristikavefemërore. Unë kam parë shumë gra të pamoralshme të

cilat vishen si murgesha. Të tjerët na shikojnë se si dukemidhe formojnë një mendim se kush mund të jemi, por sytëe Perëndisë janë shumë më të mprehtë dhe Ai shikon siduket zemra.

Megjithatë, modestia që nuk komunikohet lehtë përmesnjë kodi të veshjes vërehet si nga i drejti, ashtu edhe ngamëkatari. Edhe pse rrobat nuk e bëjnë një femër,megjithatë ato herë pas here mund të japin një shije tëpasigurisë dhe ndjeshmërisë së tyre. Ajo që e bën femrënt’i përcaktojë kufijtë e gardërobës së saj nuk ështëstandardi i atyre me të cilat punon apo shërben, porpërpjekja për shenjtëri personale. Sinqerisht, mendoj sekufijtë e shenjtërisë personale përcaktohen nga gjendja ezemrës tënde për Zotin dhe se si ti dëshiron ta prezantoshAtë.

Problemi i grave në kishë dhe ajo që disa i mendojnë siforcë e heshtur thuajse është hipokrizi. Si mund një gruatë hesht nëse këndon në kor? Cila kishë nuk e lejon njëfemër t’i këndojë vargjet e një himni? A është kjo njëheshtje e vërtetë? Si mund një grua të ketë ndikim nëfinancat e bashkësisë, në planin mësimor, të shkruajëvargje dhe t’i këndojë ato, t’i përgatitë skeçet dhe t’irealizojë ato, e pastaj t’i thuhet se gjinia e saj e ka tëndaluar të flas? Në fakt çeku i saj flet, rroba e saj e koritflet, mësimi dhe shkrimi i saj flasin. Nëse fjalët e Palit dotë merreshin fjalë për fjalë nga shoqëria jonë atëherë njëgrua në kishë do të duhej të heshtte gjithherë.

Mendoni që një grua ka bartur mesazhin e parë se Krishtiështë ringjallur nga të vdekurit. Ajo e dha lajmin para tërëburrave. Një grua tjetër vrapoi nga pusi i ujit dhe iudëshmoi burrave samaritanë se një njeri i kishte thënë asajgjithçka ajo kishte bërë. Një grua e barti Krishtin Fëmijë,

NUK IA VLEN TË DEBATOHET

RRETH GJINISË

letr

a e

gjal

lë

31

i cili, në fakt sipas Ungjillit të Gjonit ishte Fjala emishëruar. Po, gratë kanë vendosur themelin e besimittonë, por nuk është vetëm kaq. Si do të ishte shkenca sotpa një grua si Marie Curie? Si do të ishin lëvizjet për tëDrejtat Civile pa një pioniere si Sojourner Truth? Si do tëishte mjekësia sot pa kontributin e Elizabeth Blackwell,gruaja e parë që fitoi titullin mjekësor në SHBA dhe e bërithemelimin e spitalit të parë amerikan (1857) me personeltë përbërë nga gratë?

Kontributet e grave janë të shumtë dhe të shumëllojshëm.Ato kanë vallëzuar nëpër skena, na kanë mbështetur gjatëluftërave, na kanë edukuar nëpër universitete dhe na kanëfrymëzuar me këngët e tyre. Nëse gratë do të heshtnin, nedo të privoheshim nga kënaqësia e të dëgjuarit zërin eMahalia Jackson nëpër kishat tona. Ne nuk dokënaqeshim me poezitë e Maya Angelou. Nëse gratë do tëheshtnin, orkestra e kulturës sonë do të ndalonte dhekreativiteti i botës sonë do të vyshkej... dhe Shpëtimtariynë i ngjallur ende do të ishte i pashpallur nga varri i tij.

Pavarësisht nga shtypja e grave, kisha ka vazhduar tëshërohet nga Katherine Kuhlman, është prekur nga AimeeSemple McPhersons, është ushqyer nga Nëna Terezë dheështë rilindur nga Jackie McCulloughs, është mësuar ngaMarilyn Hickeys dhe udhëzuar nga Joyce Mayers. Oh,shikoni se çfarë do të humbitnim po t’i bënim motrat tonadhe nënat tona të heshtnim – do të humbitnim aq shumëmrekulli!

Pra, këndo o shterpë, siç thotë Isaia. Profetizoni ju bija,siç thotë Joeli. Tani po vjen një gjeneratë e re e meshkujvetë edukuar të cilët e mirëpresin një ringjallje të graveudhëheqëse. Sikur se Debora, e cila ishte e ulur mekëshillin e gjyqtarëve të Izraelit dhe ishte e aftë ta

udhëhiqte popullin në një betejë, tani edhe ti duhet të jeshgati të na udhëheqësh aty ku të mundësojnë dhuntitë etua. Prediko Fjalën, shtype Fjalën dhe dërgoje me postëelektronike. Bëj çfarë të duash, vetëm mos qëndro eheshtur! Ne duhet të dëgjojmë nga ti dhe një ditë kur dot’i mënjanojmë gjërat fëmijërore ne do t’ju kërkojmë tëfalur për gjërat që ju kemi bërë t’i përjetoni. Ndoshta,dënimi ynë do të jetë humbja e fjalëve dhe zëravengushëllues gjatë fatkeqësive. Apo ndoshta dënimi ështëme këngët të cilat nuk janë kënduar, predikimet që nukjanë thënë dhe shumë qytete të humbura të cilat do tëarriheshin nëse një grua nga mesi ynë do të fliste.

Kultura zhvillohet dhe ndryshon gjersa rrethanat kërkojnëpërgjegjësi të reja dhe koha jep një perspektivë të qartëpër vendimet tona në të kaluarën. Gjatë viteve të funditkemi parë Papa Gjon Palin II duke kërkuar falje në mënyrëpublike për mos përgjigjen e Vatikanit në lidhje meholokaustin e hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore.Liderët e Lidhjes Baptiste Jugore kanë kërkuar faljepublike që denominacioni i tyre e ka përkrahur skllavërinëgjatë Luftës Civile të vendit tonë. Duke shikuar prapa,është shumë e lehtë dhe e qartë t’i shohim gabimet tona,qoftë në mënyrë pasive duke e lënë padrejtësinë tëveprojë, ose duke marrë pjesë në mënyrë aktive nëpadrejtësi. Kultura jonë për gratë e shekullit XX dhe XXIështë zhvilluar në mënyrë marramendëse. Kisha nëmënyrë të ngadaltë po i përgjigjet këtyre lëvizjeve sizmiketë cilat e kuptojnë vitalitetin dhe fuqinë e veçantë të gruas.Prandaj, këndo motër dhe mos hesht më kurrë!

Marrë nga “God’s Leading Lady” - T.D. JakesPërktheu: Fitore Jashari

letr

a e

gjal

lëPolitika mund të shlyejë memorien për artin

32

Që ekzistojnë fragmente të ruajtura të operës‘‘Scanderbeg’’ të Antonio Vivaldit kam dëgjuar para 15vjetësh për herë të parë derisa po përfundoja studimet nëAkademinë muzikore në Zagreb. Me rastin e një vizite tëalbanologut dhe mikut të shtëpisë sonë Vinko Malaj që ibëri babait tim ma dhuroi një ekstrakt nga studimi i tij, nëtë cilin përshkruhej në mënyrë koncize mbi fragmentet eoperës së Vivaldit, deri atëherë pak të njohura. Ky studim,edhe pse i shkruar në gjuhën italiane dhe në gjuhënshqipe, kishte mbetur i panjohur për opinionin dheliteraturën muzikologjike, ashtu si edhe fragmentet ngaopera ‘Scanderbeg’. Aty bëhej fjalë për fragmentet faretë panjohura nga një operë e Vivaldit. Disa vite më vonëbotova një studim më të gjerë në një revistë tëspecializuar italiane, duke kontribuar që opera‘Scanderbeg’ definitivisht të përfshihet në begatinëreferative ndërkombëtare të Vivaldit .

Ajo që më befasonte para pesëmbëdhjetë vitesh, akomaparaqet një mister: për çfarë arsye Vivaldi i hyri një punetë tillë, për ta shkruar një operë mbi Skënderbeun. Tëshohim se ç’na thotë kurrikulumi jetësor dhe profesional iVivaldit mbi fortunën e pazakontë të operës Scanderbeg.

Antonio ka lindur më 4 shkurt 1678 në Venedik dhe ka

ngelur përjetë i lidhur për lagunën e qytetit të lindjes. Sidhjetëvjeçar filloi të luajë në violinë në orkestrën e kishësShën Marku, kurse pas radhitjes futet në përbërjenSeminario musicale dell’Opsedale della Pieta. Kur erdhinë Opsedalle si mjeshtër i violinës, orkestri dhe kori ivajzave të internatit arritën nivel profesional brenda disavitesh, duke i tejkaluar kufijtë e Serenssimes në fillim tëshekullit. Por përpos shkëlqimit të gurtë baroken të fundittë kishës Opsedale bënte funksionin primar edhe më tej:ishte ndër katër institucionet më të rëndësishme kulturoredhe politike të Venedikut. Në Opsedale della Pieta, kishintë vendosur shëtitoren më të njohur të Venedikut Rivadegli Schiavoni, ku takoheshin fatet e pafat, atypërkujdesej për fëmijët jolegjitim, jetimët, fëmijët eluftëtarëve të vrarë në luftërat e ndryshme. Midisluftërave të shumta që bënte në atë kohë më tëpërgjakshmet ishin ato kundër Turqisë. Një prej simboleveevropiane të rezistencës ndaj rrezikut turk ishte GjergjKastrioti, princi shqiptar nga familja Kastrioti.

Kur Vivaldi e mori ofertën nga Teatro della Pergola nëFirencë, që për sezonin 1718 ta komponojë operën mbiSkënderbeun, ishte ky një provokim personal i posaçëm.Ai zaten deri atëherë kishte botuar disa opuse me muzikëinstrumentale, të cilat i siguruan reputacion ndërkombëtar,

OPERA“SCANDERBEG”E ANTONIO VIVALDITShkruan: Ennio Stipçevic

letr

a e

gjal

lë

33

por si kompozitor operash kishte marrë vetë disa porosinga teatrot lokale venedikase. Tregimi mbi princin shqiptarkishte marrë konotacione të posaçme politike në fillim tëshekullit XVIII. Gjergj Kastrioti-Skënderbeu /1403-1468/u morr qysh në moshën tetëvjeçare dhe u detyrua tëpërqafojë islamin, në mënyrë që pas arratisjes nga sarajete Sulltanit të kthehet në Shqipëri dhe të vendoset nëKrujë. Në fillim Murati II e pranoi si Princ Shqiptar tëatribuar, por së shpejti shqiptarët vërsulen në sulme përçlirim, të udhëhequr nga princi i ri. Pas sukseseve fillestarekundër ushtrisë fuqiplote turke, më 1445 u mund dhe udetyrua të kërkojë shpëtim në Itali. Pason episodi nëNapoli, ku shpallet udhëheqës i ushtrisë Aragonasekundër Anzhujve, në mënyrë që në luftën mletako-turkerishtas të mbrojë Krujën (1466-1467) dhe shkurt pastaj tëvdes. Ishte një ndër luftëtarët e fundit të suksesshëm përlirinë dhe pavarësinë e Shqipërisë, duke u përpjekur pasukses të pengojë depërtimin e islamit ndër shqiptarët.

Së shpejti bëhet personazh i adhuruar ndër krijuesitliterarë dhe të artit figurativ, të pamfleteve politike dhesimbol i luftës kundër rrezikut osman. Humanisti dhehistoriani i njohur shkodran, Marin Barleti, profesor nëDubrovnik, Breshë dhe Padovë në librin ‘De vita et gestisScenderbegi’ (Romë,1508-1510) ofron një monografibazë, një përshkrim literar i cili ka përjetuar disa ribotime.Përkthimi i këtij bestselleri në gjuhën kroate i botuar nëZagreb më 1743 i përkushtohet banit kroat Karl Baqanit,dhe jo rastësisht vetëm disa vite pas paqes sëPozharevcit, kur u rivendos kufiri në lumin Sava. QëSkënderbeu të jetë futur thellë në kujtesën popullore edhenë hapësirën kroate dëshmon edhe Andrija Kaciq Mioshiq,në ‘Bisedat me mbretër, banë dhe vitezë sllavë’ trimitshqiptar i përkushton mbi shtatëdhjetë faqe. Populli‘slovin’ ka qenë posaçërisht i sensibilizuar për tregimetdhe legjendat mbi turqit, ndërsa në Evropë ‘Arapi i zi’shihej me një sy tjetër.

Po si pra rastisi që Vivaldi të shkruajë një operë mbiSkënderbeun? As literatura profesionale e vjetër e as ajo më e reja nukjapin një përgjigje eksplicite mbi këtë çështje. Scenderbegsikur është një vrimë e zezë në veprimtarinë e Vivaldit,andaj duhet të përvjelën mëngët dhe me durim të madh tëhulumtohen burimet. Në bibliotekën nacionale të Torinos,në kuadër të përmbledhjes së pasur ‘Raccolta Mauro Foae Renzo Giordano’ është varrosur autografi i Vivaldit megjashtë fragmente nga opera ‘Scanderbeg’, me dy recitaledhe katër arie, përpos fragmentit të parë, të gjithë numrate tjerë janë aty. Nga akti i tretë nuk është ruajtur asgjë.Edhe pse nga ky material vështirë që mund tërikonstruktohet dramaturgjia muzikore e operës, porgjithsesi mund të kënaqeni në shijimin e artit të Vivaldit.Libreton e ‘Skenderbeut’ e ka nënshkruar Antonio Salvi,njëri ndër protagonistët e reformës libretiste të shekullitXVII.Në teatrin e Pergolës janë bërë të gjitha përgatitjet mekujdes. Teatri u mbyll në vitin 1712 për restaurime, ndërsapër sezonin e vitit 1718 u zgjodhën emra të njohur. Publikuvendor tanimë e njihte dhe e respektonte Salvin, porVivaldi po paraqitej për herë të parë në Firencë me operën

Scanderbeg. Tema që kishte të bënte me princin shqiptardhe rezistencën ndaj turqve ishte zgjedhur enkas.Premiera ishte caktuar për 25 maj 1718 duke u dhënë 18herë deri më 15 gusht. Mbi suksesin e operës dëshmojnëkronikat firencase dhe historianët e lashtë. Ajo u hoqpapritmas nga repertoari, edhe pse Salvi dhe Vivaldibashkëpunuan edhe në tri raste tjera, por nuk u morën mëme tekstin e Salvit, respektivisht me tregimin mbiSkënderbeun.

Salvi sikur edhe në libretët tjerë tragjikomikë përpiqet tëmos largohet nga faktet historike. Kështu edhe nëparathënien e këtij libreti nuk harron të përmendëshkodranin Marin Barleci. Tregimin historik e pasuron mendodhi dashurie, xhelozie, tradhtie dhe skenave barokenetë protagonistëve. Në një studim recenzencë muzikore tëinspiruar nga ikonografia e Erwin Panofskit, tipologjia etiranit Sulltan Amurat nga Opera Scanderbeg krahasohetme tiparet dekadente të Saturn-Kronos, i cili në momentete shkatërrimit i bashkon mëkatet e njerëzimit, si emblemëe së keqes. Libreti i Skanderbegut përputhet në mënyrësolide në produksionin libretas të Salvit, ndërsa muzika eVivaldit, edhe pse e ruajtur në fragmente, lehtë mund tënjihet për virtuozitetin dhe motoriken instrumentale.Mbetet pyetja lidhur me arsyet estetike të largimit ngarepertoari të një opere aq të suksesshme. Vërtet këtu nukduhet kërkuar sqarime.

Dikur pata fat të gjej një tekst të panjohur të operësSkanderbeg të Vivaldit në bibliotekën e Institutit tëGjermanistikës në Romë. Ky libret ishte përgatitur përshfaqjen e operës në Sienë në sezonin veror të vitit 1718.Kishte plane që hiti nga Firenca të paraqitet edhe nëSienë, por që kurrë nuk kishte ndodhur. Historia na mësonqë kur mungojnë gjurmët, dokumentacioni dheargumentet, dyshimi bie mbi gishtërinjtë e gjatë tëpolitikës. Duke filluar nga mesi i vitit 1716 Serenissimaishte disa herë në luftë me turqit. Betejat zhvilloheshin nëdet dhe në tokë, pra edhe në viset kroate. Më në fund më21 maj 1718 u nënshkrua paqja në Pozharevc, kursevetëm katër ditë më vonë hapet sezoni i ri në Teatro dellaPergola të Firencës me operën Scanderbeg. Deri pak mëparë temat e mirëpritura me tematikë antiturke,përnjëherë ishte më pak interesante, ndoshta edhe epadëshirueshme për shkak të kujtesave antagoniste, tëcilat duhej sa më parë të harroheshin. Kështu si duket epësuan Salvi dhe Vivaldi, që opera e suksesshmeScanderbeg të gjykohet për harresë. Vetë vendosja dhelargimi i operës në teatrin firentinas ishte së pari memotive politike, harresa ishte e përgatitur rrënjësisht,kështu që opera mbeti me shekuj e harruar edhe përnjohësit më të mirë të veprimtarisë së Vivaldit.Nëse luftërat na kanë mësuar diçka në hapësirën tonë dhenë hapësirat që na rrethojnë, kujtesa është e dobët dhepabesueshme. Opera Scanderbeg e Vivaldit është fshirërrënjësisht nga memorja, ashtu siç di ta bëjë vetëmpolitika. Gjashtë fragmentet të ruajtura vështirë që tamundësojnë depërtimin në bukurinë e veprës. Këtu edhepolitika është e pafuqishme.

Përktheu: Nebi Jashari

letr

a e

gjal

lëMbi vizatimet e prof. Agim Rudit

34

Në vizatimet e ciklit “Tema biblike” të autorit prof.Agim Rudi kryesisht dominon apersonalitetiportretizues. I vetmi portret, personalitet, i cilishfaqet në vizatimet e këtij autori është ai i JezusKrishtit, dhe me këtë akt piktori përçon mesazhinsa artistik po aq edhe biblik se vetëm ky person-alitet dallohet prej të tjerëve, dhe kështu është ivetmi i shenjtë, dhe i vetmi që dallohet mesnjerëzve, sepse Ai nuk ishte vetëm njeri. Përmesapersonalizimit në fakt prezantohet çdonjëri prejnesh, p.sh. ata që e ngritën Kullën e Babelit ose

edhe ata që e kryqëzuan Krishtin. Apersonalizimi nëkëto vizatime efekton realitetin shpirtëror se njerëzitjanë të zhveshur nga çdo gjë. Ata janë lakuriq. Atas’kanë asgjë në duart e tyre përveç shenjave tëgjakut dhe të krenarisë së kotë. Kështu në këtëcikël ndërtohet edhe mesazhi se kush e kryqëzoi Kr-ishtin. Përgjigja është se këtë e bëri çdonjëri prejnesh, dhe po ashtu këtu sendërtohet koloriti i kon-trastit: natyra e jonë profane kundrejt natyrëshyjnore të Krishtit.

Një tjetër element dominant në këto vizatime është:pluhuri, mjegulla, retë, dhembja, rënia, mëkati,shtegu i humbur, turma të mallkuara e të çmendura,që çirren, janë të uritur, që nuk flasin mes vete, janëtë lodhur, të zhgënjyer, bartës të dështimit dhe tëdhembjes etj. Turma çdoherë është në lëvizje, dheky është një mesazh biblik që thotë se njeriu ështërefugjat, i dëbuar, i huaj, pra i ekzilosur në këtë tokësa shpirtërisht po aq edhe trupërisht. Njerëzit nëkëto piktura nuk komunikojnë me dikë, e as nuk idrejtohen njëri-tjetrin, sepse ata pas babilonizmit(ngatërrimit) ata humbin gjuhën e tyre unikale, dhetash nuk dinë të komunikojnë, sepse çdonjëri fletnjë gjuhë ndryshe. Pra me fjalë të tjera këtu përfi-tohet pejsazhi i kalimit prej unikales në diversitet.

KRYQËZIMII BABILONIZMITShkruan: Dr. Femi Cakolli, pastor

Agim Rudi / Temë biblike / Njerëzit e hutuar, të humbur, pa udhërrëfyesVizatim / Dimenzionet: 70x100 / Teknikë e kombinuar

Cikli i vizatimeve të Agim Rudit “Temë biblike” publikohen për herë të parë ekskluzivishtpër 10 vjetorin e daljes së revistes “letra e gjalle”. Përdorur me lejen e autorit.

letr

a e

gjal

lë

35

Elementi i tretë, dhe më i rëndësishmi në vizatimete prof. Rudit është Kulla e Babelit dhe Kryqi. Babelikëtu na kujton se njeriu çdoherë dëshiron që të jetënjericentrik, kurse kryqi edhe pse me vdekje, edhepse si fakt është po njericentrizëm, pesha biblike ekryqit është kundërpesha e Babelit, pra ajo ështëkristocentrizëm. Kryqi është kristocentrizëm.Kështu fuqizohet koncpeti i kontrastit edhe më tej:njericentrizmi (babeli) dhe kristocentrizmi (kryqi).Njericentrizmi është i ndërlikuar, kurse kristocen-trizmi është i thjeshtë. Babeli, i paraqitur në këtovizatime, megjithëse ishte një refuzim i Hyjnisë,njeriu gjoja sikur iu hakmor Zotit me kryqin, pa editur se kryqi paraqet dashurinë dhe shpengimin enjeriut, kurse për autorin ky quhet civilizim. Civiliz-imi në tokë, sipas piktorit, është për të shkuar lart,sigurisht jo rrugës spirale të Babelit, por përmes njërruge tjetër. Prandaj prof. Rudi çdoherë vë në pahse drejtimi i lëvizjes së njerëzve është i kundërt,larg, prej Kullës së Babelit.

Madje në një vizatim autori e sheh kryqin në Babel,dhe Babelin në kryq. Kulla e Babelit shihet edhe nëBetlehem. Autori realisht e sheh Kullën e Babelitçdokund, bile edhe pse ndodh Përmbytja oseshkatërrimi i çdo gjëje, ajo nuk ka arritur që ta rraf-

shojë atë, dhe këtu është kuptimi simbolik sedëshira e njeriut mbeti po ajo që ishte para katakl-izmës. Përfundimisht Babeli, duke qenë në maje tëçdo pikture, pothuajse në të gjitha vizatimet,prezanton vizionin e njeriut dhe veprën e tij,përkatësisht privimin nga ky vizion dhe nga kjovepër.

Shqiptarët hetohen në dy piktura, dhe përmes kësajpjesëmarrje identifikohet edhe prania e popullit tonënë lavdi dhe në turp. Trashëgimia gjenetike ështërënia e njeriut. Mëkati i Adamit dhe i Evës ështëskicuar jo si shkelje individuale e njeriut por sishkelje e tërë njerëzimit, përkatësisht prishja e fatittë tij.

Përfundimisht nga pikëpamja ideore dhe tematikevizatimet e prof. Agim Rudit, edhe pse të profil-izuara si “tema biblike”, këto në esencë përbëjnënjë kontemplacion sinergjik i ndërthur në këtë kon-trast ideor që e përbën vlerën finale të krijimit të tijartistik shprehur me këto fjalë konceptuale: babilo-nizimi i kryqëzimit dhe kryqëzimi i babilonizmitarkaik dhe modern.

Dhjetor 2007, Prishtinë

Agim Rudi / Temë biblike / Pas turmësVizatim / Dimenzionet: 70x100 / Teknikë e kombinuar

Agim Rudi / Temë biblike / Ndërtimi i BabilonitVizatim / Dimenzionet: 70x100 / Teknikë e kombinuar

letr

a e

gjal

lëDëshmi besimi

36

Unë kam qenë një mysliman shumë i devotshëm i lindurdhe rritur në Arabinë Saudite. Për 20 vjet të jetës simekam praktikuar mësimet e islamit në Arabi në çdo aspekttë jetës sime. Këto mësime nënkuptonin besimin që islamiishte religjioni përfundimtar në botë dhe i vetmi ipranueshëm në botë; që ishte rruga për t’u shpëtuar; seata që nuk e pranonin islamin si besim janë të dënuar përferr dhe adhurimi dhe veprat e tyre nuk do t’i shpëtojnëderi sa ata nuk e pranojnë Allahun dhe Muhamedin si tëdërguarin e tij; që shpëtimi për myslimanët është nëpër-mjet veprave dhe nuk është i garantuar me përjashtim tëatyre që vdesin në emrin e Allahut; se myslimanët janë mësuperior ndaj të tjerëve; se të gjithë jomyslimanët kon-siderohen të pafe, përfshirë edhe të krishterët; që JezusKrishti është vetëm njeri dhe profet i Allahut, i cili nuk kavdekur kurrë në kryq dhe nuk është ringjallur por që ështëngritur në qiej për t’u shpëtuar nga përndjekësit e tij dhedo të vijë në mbarim të botës për të restauruar islamin sireligjion të vërtetë, për ta vrarë antikrishtin dhe për t’i kon-vertuar të krishterët në islam. Por gjëja më imponuese metë cilën jam rritur ka qenë URREJTJA. T’i urrej të gjithëata që nuk e adhurojnë Allahun dhe besojnë islamin, përf-shirë të krishterët dhe hebrenjtë.

Rreth moshës 12 vjeç, kisha mësuar përmendsh gati gjys-mën e Kuranit. Qëllimi im ishte ta mësoja të tërin sepsethuhej që mbajtja mendsh i mbulonte mëkatet dhe të lantegjynahet. Kur i bëra 15-të isha i gatshëm të vdisja nërrugën e Allahut së bashku me një grumbull të rinjve qëpo shkonin në Afganistan për të luftuar Bashkimin Sov-jetik së bashku me Osama Bin Ladenin (i cili ishte heropër ta në atë kohë). Nuk ishte kërkesa e familjes sime përtë qëndruar arsyeja pse nuk shkova, sepse e dija që sh-përblimi që ofrohej të vdisje në rrugën e Allahut ishtegaranci për parajsë me të gjitha mëkatet që do ishin tëfalura, por më tepër ishte fakti që ndërsa po rritesha fillovatë deshifroja gjuhën e Kuranit shumë më mirë dhe brendasaj pash mesazhet e urrejtjes që nuk i kuptoja dhe nuk mëpëlqenin aspak. Nuk mund të besoja që Perëndia mund tëurrente krijesën e tij për faktin që ata nuk e pranonin atë.

Mendova që Perëndia do të duhej të ishte mbi këtë dhemë i madh se kjo. Por t’i ndaje këto mendime apo dyshimeqë kisha me të tjerët mund të më shkaktonte shumëkokëçarje dhe do ta rrezikonte sigurinë time (sepse dën-imi për dyshim dhe blasfemi kundër Allahut ishte vdekja). Pasi mbarova studimet në Arabinë Saudite unë doja tëvazhdoja me studime pasdiplomike në një vend perëndi-mor, por kisha një dilemë. Dilema ishte se islami i mësontenjerëzit të mos i bëjnë shok të krishterët. Megjithëkëtë nëvitet e vonshme të tetëdhjetave unë arrita në një vendperëndimor dhe isha i mbushur me frikë dhe siklet që doduhej të kisha punë me të krishterët, por pavarësisht ngakjo e dija që ishte e domosdoshme për të ndjekur studimetmë të larta.

Pas rreth një muaji në konviktin studentor, unë fillova tëndjeja nevojën të bëhesha më i afërt me kulturën dhemënyrën e jetesës së vendit në të cilën isha. Gjatë kësajkohe dëgjova për një program që u ndihmonte studentëvetë huaj të bashkoheshin me familjet e këtij vendi që të më-sonin më tepër për kulturën dhe jetën . Shumë pak e dijaqë kjo ishte një shërbesë e krishterë. Kështu që u nën-shkrova për këtë program; një vendim që do të ndryshonterrjedhën e jetës sime përherë. Pas dy jave gati më vonë,një çift i ri nga programi më kontaktoi dhe kjo ishte familjae caktuar të punonte me mua. Dhe për gati shtatë muajte ardhshëm, kjo familje më dëshmoi DASHURINË që itejkaloi plotësisht pritjet e mia, DASHURI të cilën nuk ekisha përjetuar as nga njerëzit e mi myslimanë. Vonë gjatëatij viti kjo familje më ftoi në shtëpinë e tyre për darkëdhe ishte atëherë kur kuptova që kjo familje ishte e kr-ishterë sepse më pyetën nëse mund të luteshin dhe unë idëgjova lutjet e tyre. Më duhet ta pranoj, zemra ime u fun-dos. Kurrë se kisha kuptuar që të krishterët ishin tëmbushur me një DASHURI të tillë dhe të mos urrejnësikurse besimi im më dukej mua. Është për t’u përmendur,kjo familje kurrë nuk e kishte ndarë ungjillin me mua; pormë saktë e dëshmuan dashurinë e Krishtit me anë tëveprimeve të tyre. Po atë ditë, unë dola nga shtëpia e tyreme dyshime të mëdha për besimin dhe mësimet e mia. U

DUKE QENË ARMIK I KRISHTIT

PËR T’U BËRË MIK I TIJ

letr

a e

gjal

lë

37

zotova ta hulumtoj krishterimin për të kuptuar më tepërpër këtë Jezus që bënte aq ndryshim të thellë në jetën edikujt, që ofronte gëzim dhe paqe që nuk i kisha parë mëparë dhe që ishte burimi i dritës që shkëlqente nga ta.

Disa vite më vonë pas diplomimit, iu bashkova një kom-panie lokale dhe atje takova edhe një zotëri të rilindur tëkrishterë, i cili ishte një model i të jetuarit të krishterë. Ishashumë i impresionuar me besimin e tij; ecjen; gëzimin;paqen dhe dritën që po shkëlqente nga ai. Ai ishte pasasnjë dyshim, ndryshe nga të gjithë të tjerët. Dhe kur mëftoi në shtëpinë e tij për darkë, vura re që edhe fëmijëtdhe gruaja e tij ishin plotësisht të njëjtë si ai. Ata ishin tënjëjtë me familjen që kisha takuar në kolegj. Ishte pikërishtatëherë kur nuk mund ta mbaja më kureshtjen dhe e pyetapse ishte kaq ndryshe nga të tjerët. Ai pastaj vazhdoi tëndante dëshminë e tij me mua dhe më tregoi që ishte i kr-ishterë i rilindur. Kjo ishte si rezultat që ai kishte pranuarJezusin si Zot dhe Shpëtimtar dhe u bë ai që ishte paasnjë përpjekje nga ana e tij. Ndonëse, sikurse familja emëparshme, ai asnjëherë nuk e ndau Ungjillin me mua dhesërish u dashurova me Krishtin i cili i ndryshonte këtanjerëz.

Që nga ky moment e tutje, Zoti lejoi që unë të kaloja njënumër të sprovave dhe rrethanave në jetë nëpërmjet tëcilave u bëra shumë i interesuar për të ditur më shumërreth tij. Në vitin 2001, vendosa të shkoja në një kishë tëkrishterë (kundër çdo gjëje që më kishte mësuar besimiim dhe kundër të gjitha mundësive sepse një mysliman ivërtetë nuk do të shkonte kurrë në një kishë të krishterë).Pas 6 muajve dhe pas studimeve të Ungjillit të Gjonit nëkishë çdo të diel, unë mësova kush ishte Krishti.

Në atë vit, pas asnjë hije të dyshimit, e pranova Krishtinsi Zot dhe Shpëtimtar. Duke qenë armik i Krishtit dhe i kr-ishterimit në përgjithësi, për t’u bërë një krishterë i rilindurqë do të bënte çmos për t’i shërbyer Perëndisë. Dhe përdisa muaj dhe me anë të sprovave në jetë, arrita të kemnjë marrëdhënie personale me Zotin; të varem plotësisht

nga ai dhe ta përjetoj tërësisht në jetën time. Gjatë kësajkohe ai e shpalosi madhështinë e mahnitshme të tij ndajmeje në mënyrë të tillë që kurrë të mos e mohoj dhedyshoj. Që atëherë, jeta ime ka ndryshuar përjetë dheunë nuk jam më ai që kam qenë dikur.

Ju lutem keni parasysh që mesazhi i Ungjillit nuk ështëndarë kurrë me mua gjatë tërë kohës së hulumtimit timdhe as që e kisha dëgjuar në tërësi deri pas pranimit tëtij. Momenti kthyes në jetën time ka qenë thjesht aksionii DASHURISË nga dy familje të krishtera që shkëlqenindritën e Krishtit, sikurse ishin urdhëruar nga ai tek Mat.5:16 “Ju jeni drita e botës... Andaj le të shndritë drita juajpara njerëzve, që të shohin veprat tuaja të mira dhe ta lëv-dojnë Atin tuaj që është në qiej”. Nëpërmjet veprimeve tëtyre të dashurisë arrita ta njoh Krishtin dhe nëpërmjetdashurisë së tyre, Ati ynë në qiell është përlëvduar dhe dotë vazhdon të jetë i tillë. Ne shpesh mund të mos e shohimthjeshtësinë e ungjillit, që DASHURIA ishte urdhëresa mëe madhe e dhënë nga Krishti. Ne harrojmë që mesazhiështë KRISHTI dhe jo KRISHTERIMI, që ne jemi mesazhinë mënyrën se si e prezantojmë Krishtin tek të tjerët dhekjo mund të bëj ndryshim të thellë në jetët e atyre që nashikojnë, sikurse ndodhi edhe me mua kur isha duke ivështruar ata po ashtu.

Miq, në qoftë se nuk keni bërë një vendim në jetën tuajpër të njohur Krishtin dhe ta pranomi si Zotin dhe Shpë-timtarin tuaj, si të vetmin Perëndi të vërtetë, unë lutem qëdo ta bëni këtë që sot. Në momentin që e bëni këtë, ju dotë filloni një rrugëtim që do të ndryshojë rrjedhën e jetëssuaj, por e vetmja mënyrë për ta pranuar është, t’i bënirezervimet e juaja me Krishtin në këtë moment, sepse jetaështë shumë e shkurtër dhe ne nuk kemi kontroll ndaj asajçfarë mund të na ndodh në sekondën tjetër. Paqja e Perëndisë ju bekoftë ju dhe familjet tuaja.

Mutee’a Al -Fadi

Përktheu: Hilki Berisha

letr

a e

gjal

lëDashuria në Bibël dhe në Kuran

38

Nëse të krishterët do të ishin pyetur secila është karakteristika kryesore enatyrës së Perëndisë, shumica e tyre dotë ishin përgjigjur pa ndonjë hezitim“DASHURIA”. Po të njëjtën pyetje nësedo t’ua kishim adresuar myslimanëve, kashumë mundësi që përgjigja të jetë “AL-LAHU AKBAR”, pra Allahu është më i

madhi, Allahu është i Gjithëfuqishmi. Përgjigjet janë tëndryshme, jo se këto nuk janë të vërteta por që theksojnëspecifikat kryesore të Perëndisë të zbuluara sipas librave tëtyre të shenjtë. Për të krishterët Perëndia është dashuri që e dëshmoi këtënë të dërguarit e Birit të tij për shlyerjen e mëkateve tënjeriut dhe për të jetuar nëpërmjet tij. Ata e duan Perëndinësepse Perëndia i deshi i pari edhe atëherë kur ata jetuan nëinjorancë dhe mosbindje ndaj tij. Perëndia i do njerëzit aqshumë sa që u dha privilegjin të quhen bij të Perëndisë. Aiu dha atyre jetë të re dhe siguri të përjetshme në të jo sepsee merituan atë por sepse Perëndia duke qenë dashuri dër-goi Birin e tij që askush të mos humbasë por të gjithë të gje-jnë shpëtimin në të. Të kam dashur me dashuri tëpërjetshme, të kam tërhequr me dashamirësi thotë Perëndiai Biblës. Andaj, nuk është për t’u hamendësuar që përgjigjae të krishterëve do ishte dashuria që rrjedh nga vetë fakti senë Dhiatën e Re fjala ‘dashuri’ përmendet më se 250 herë. Do të ishte e padrejtë për të thënë që në Kuran nuk për-mendet fjala dashuri, ajo përmendet 23 herë. Dhe me anë tëpërmbledhjes së të gjitha këtyre rasteve, natyrisht dësh-mohet natyra e Allahut që del nga kjo. Le t’i analizojmëshembujt më parë kë Allahu e do: Bamirësit (S.2:195; 3:134; 5:93); ata që pendohen dhe ataqë ruhen prej punëve të ndyta e të neveritshme (S.2:222;9:108); ata që besojnë dhe bëjnë vepra të mira (S.19:96);ata që e duan atë (S.3:31; 5:54); ata që luftojnë në rrugëne tij (S.61:4); të drejtit (S.49:9; 60:8; 5:42); të devotshmit(S.9:4,7); ata që bëjnë mirë (S.5:13).

Ne vazhdën e studimeve tona të këtij karakteri, kemi hasuredhe vargje që reflektojnë se Allahu nuk i do:Ata që e teprojnë (S. 2:190; 7:55); ngatërresat(çrregullimet) dhe ata që i bëjnë ato (S.2:205; S.28:77);besëprerët (mohuesit) e mëkatarët (S.2:276); tradhtarët(S.8:58); shkapërderdhësit (S.6:141; 7:31; 5:87);zullumqarët (S.3:140; 42:40); mendjemëdhenjtë që

lavdërohen (S.31:18; 57:23); të shfrenuarit (S.28:76);jobesimtarët (S.30:45); asnjë tradhtarë e bukëpërmbysë(S.22:38); gënjeshtarët e mëkatarët (S.4:107).

Sipas sures 85:14 “Ai është që falë mëkatet, është idashur”. Por ndaj kujt Perëndia është i dashur? Siç vihet remë lart ndaj kategorisë së njerëzve që bëjnë mirë, që pen-dohen, që besojnë, që e duan atë, që luftojnë në rrugën e tijpor kurrsesi jo ndaj mëkatarëve, ndaj atyre që e teprojnë,gënjeshtarëve e mendjemëdhenjve. I dashur ndaj të devot-shmëve, i padashur ndaj jobesimtarëve!!! Çfarë tregon kjo?Që dashuria e Perëndia e shfaqur në Kuran ndaj njerëzveështë e pakushtëzuar? Absolutisht jo! Nuk mund të jetëdashuri e pakushtëzuar përderisa dashuria e Perëndisëështë seleksionuese për kategori të caktuara njerëzore. Ajoështë dashuri e kushtëzuar. Nuk mund të jetë kjo dashuriaAGAPE për të cilën Jezusi ka urdhëruar (Mat. 5:44-46),“Duajini armiqtë tuaj, bekoni ata që ju mallkojnë, u bënimirë atyre që ju urrejnë, dhe lutuni për ata që ju keqtrajto-jnë dhe ju përndjekin, për të qenë bij të Atit tuaj, që ështënë qiej, sepse ai bën të lindë diellin e tij mbi të mirët dhembi të këqijtë, dhe bën të bjerë shi mbi të drejtët dhe tëpadrejtët. Sepse po të doni vetëm ata që ju duan, çfarë sh-përblimi do të keni? A nuk bëjnë kështu edhe tagrambled-hësit?” Është tendencë e vazhdueshme e apologjetikëve islamikënë përgjithësi por edhe këtu në Kosovë në ueb-sajtet an-tikrishtere, për t’i atribuuar këto karakteristika të dashurisësë pakushtëzuar AGAPE, Perëndisë së manifestuar nëKuran. Por asnjë varg nga ato më lart nuk e dëshmon këtë.Është me të vërtetë interesant fakti që edhe në mesin enëntëdhjetë e nëntë emrave të Allahut nuk haset emridashuri asnjëherë. Andaj, nuk është aspak etike dhe nënatyrën e Perëndisë sipas Kuranit të thuhet që dashuria e tijështë e pakushtëzuar përderisa determinizmi i tij shpeshpërcakton fatin e përjetshëm të njeriut (S. 16:93 “Sikur tëdëshironte Allahu do t’ju bënte një popull, por Ai e lë tëhumbur atë do dhe e udhëzon tjetrin që do, e patjetër do tëpërgjigjeni për atë që vepruat”). Gjithsesi, nuk është ten-denca këtu për të diskredituar një sistem besimi, por për tëtheksuar natyrën e ndryshme të Perëndisë sipas Biblës dheKuranit dhe në veçanti dashurinë e pakushtëzuar të tij, e cilaështë cilësi karakteristike vetëm për Perëndinë YAHVEH tëshfaqur në Bibël. Tek Romakëve 5: 6-9 thuhet: “Sepse, ndërsa ishim akomapa forcë, Krishti vdiq në Kohën e tij për të paudhët. Vështirse vdes dikush për një të drejtë; mbase ndonjë do të gux-onte për një njeri të mirë. Por Perëndia e tregoi dashurinëe tij ndaj nesh në atë që, kur ende ishim mëkatarë, Krishtivdiq për ne. Shumë më tepër tani, duke qenë të shfajësuarnë gjakun e tij, do të shpëtojmë nga zemërimi me anë tëtij”. Vetëm tre kapituj më vonë pikërisht në këtë libër(Rom.8:35-39) thuhet: “Kush do të na ndajë nga dashuria eKrishtit? Pikëllimi, a ngushtica, a përndjekja, a uria, a tëzhveshurit, a rreziku, a shpata? ... Në të gjitha këto gjërane jemi më shumë se fitimtarë për hir të atij që na deshi.Sepse unë jam i bindur se as vdekja, as jeta, as engjëjt, aspushtetet, as fuqia dhe as gjërat e tashme as gjërat eardhshme, as lartësitë, as thellësitë, as ndonjë krijesë tjetër,nuk do të mund të na ndajë nga dashuria e Perëndisë qëështë në Jezus Krishtin, Zotin tonë.” Pra le të më thotëndonjëri nëse kjo nuk është dashuri e pakushtëzuar atëherëçfarë është!!!

DASHURIE PAKUSHTËZUARSI QENKA KJO???

Shkruan: Hilki BerishaBashkësia Besëlidhja Ungjillore, Prizren

Reformatori

letr

a e

gjal

lë

39

Iu preferojmë LibrinTitulli: 95 Tezat e LuteritAutori: Marthin LuterFaqe: 32Formati: A6Botues: Shtëpia Botuese TENDAViti dhe vendi i botimit: 2007, PrishtinëTirazhi: 2000Lloji i librit: Doktrinë

Është shumë e çuditshme, dhe ndoshta shumë epandershme, nga ana jonë si komunitet, pse nuk e kemipasur deri tani këtë botim në duart e lexuesve.Martin Luteri pasi i vendosi 95 tezat e tij në kishën eqytetit të Vitenbergut më 31 tetor 1715, atëherë laporosinë se do të kthehej pas tri ditësh që do t’i mbrontepublikisht këto teza. Tri ditët ishin simbolikë biblike, dhekishte kuptimin e ditëve të ringjalljes së Krishtit, me këtëanologjia ishte në ringjalljen e kishës së vërtetë krishterenë parimet ungjillore dhe në parimet e kishës së hershmekrishtere, para se ajo të romanizohej (katolocizmi) ose tëhelenizohej (ortodoksizmi).

T’u hedhim një sy shpjet këtyre tezave të famshme. Gjëjae parë që na bie në sy si një lexues modern i këtijmateriali është evidencimet e problemeve teologjike tëcilat ishin aktuale në kishën katolike gjatë fillimit të shek.XVI, dhe këto ishin: indulgjencat (shitblerja e letrave qëgarantonin faljen e mëkateve) e që Luteri këtë e quanpendesa sakramentale; prifti nuk mund të shërbejë sindërmjetësues për faljen e mëkateve; shpikja epurgatorit; komercalizimi i finesave shpirtërore (nëse jepparanë do të dalësh nga purgatori); autoriteti jo biblik ipapës qoftë si pozitë e funksion por edhe si ndërhyrje nëpushtetin frymor të Zotit – në një tezë Luteri thotë senëse papa i dashur paska aq shumë autoritet pse ai nuk

i zbraz njerëzit nga purgatori por i kërcënon t’i dërgojëatje – ose përse kurrë papa, megjithëse është njeriu mëi pasur në botë nuk ndërton një kishë; heshtja e Fjalës sëPerëndisë nëpër Kisha nga ndërhyrja e papës dhe esurrogateve të tij; në vend të ceremonive të ketë 100herë më shumë ungjill kujtdo, dhe shton se thesari më imadh i kishës duhet të jetë ungjilli dhe jo paratë, sepsepërmes parave pasurohen të pasurit kurse përmesungjillit pasurohen të varfrit; keqpërdorimi i kryqit sikurnë rastin se kryqi i indulgjencave barazohej nga papa mekryqin e Krishtin, dhe për këtë teologu dhe mjeshtri Luterthotë se është blasfemi; të krishterët parajsën e kanë tësigurt më shumë në bazë të vetëmohimeve të tyrepersonale në Krishtin sesa nëpërmjet sigurisë së paqesqë predikohet nga kleri; Luteri thotë se dashuria mund tërritet vetëm me veprat e dashurisë dhe jo përmesveprave të lëmoshës, letrave të faljes etj.Sot në botë dëshmojnë se janë më shumë 600 milionënjerëz protestantë, kurse shumicën e tyre e përbëjnëkëto shtete: Amerika, Britania e Madhe, Gjermania,Holanda, Zvicra, Çekia, Suedia, Danimarka, Norvegjia,Finlanda, Koreja e Jugut etj. Edhe në Kosovë KishaProtestante është prezente, së paku prej vitit 1884. Ky botim po del në shenjë të 490 vjetorit tëReformacionit, ose të shfaqjes së Kishës Protestante.

F. C.

letr

a e

gjal

lë10 Vjetori i Shtëpisë Botuese TENDA

40

Tash po bëhen 10 vjet që kur Shtëpia Botuese “TENDA”ka nis me veprimtarinë e saj. Megjithëse ne jemi në njërrugë të Prishtinës ku shumë të rinj kalojnë pranë, disaprej tyre pasi hyjnë në lokalet tona ata më pyesin se kuështë shtëpia e Shtëpisë Botuese Tenda?! Çdoherë kjopyetje më ka ngjallë simpati për shkak të konkluzionitlogjik dhe të përceptimit pamor. Për këta të rinj emërtimi“shtëpi” për botuesit duket se është ende abstrakt, sepsekur e shohin se nganjëherë vërtet ndonjë botues nuk kamadje jo një shtëpi, por as një zyrë e as ndonjë kompjuter,atëherë plotësisht bie në vend përqasja e këtyre të rinjve,e sidomos kur e krahason me thënien popullore “jam bashpi” ose “ai ka shpi” vërtet nuancon shumë.

Kështu vërtet ne kemi filluar para 10 vjetësh, kur nuk ekishim një shtëpi, dhe nuk kishim ndonjë kompjuter tështëpisë botuese. Më kujtohet, si editor i Tendës, seatëherë në fillim shkrimet dhe përgatitjet e botimeve tonai shkruanin me dorë, me makinë shkrimi dhe pastajshkonim tek dikush që kishte kompjuter, kurse ne edheatëherë quheshim “Shtëpia Botuese trala la la...”.

Kur lindi reformacioni ai u bazua kryesisht në shtypjen elibrave, pra të Biblës në radhë të parë, dhe pa këtë vizione pa këtë mundësi sigurisht se kurrë nuk do të ndodhte

kjo që është sot. Një njeri atëherë tha: m’i jepni shkronjat(e plumbit) dhe unë do ta ndryshojë gjithë botën. Kështufilloi protestantizmi dhe roli i tij në përhapjen e ideve dhetë zhvillimit të lirisë dhe të idesë njerëzore. Rrjedhimishtduke menduar kështu filluam edhe ne, pasi ndjeheshim siprotestantë, dhe që vetëm të besojmë, e vetëm që tëflasim na dukej pak, me fjalë të tjera nuk na dukej se jemiprotestantë. Edhe sot them, se të jesh i krishterëprotestant dhe mos të botosh asgjë vështirë se mund tëquhesh kështu, edhe pse tash shumë e shumë organizatadhe bashkime të tjera sociale e politike për këtë pikëpamjeata janë më protestantë se protestantët. Prapaganda simjet në botë u shtri nga protestantët.

Kur kam lexuar Biblën jam habitur se sa herë e kaurdhëruar Zoti njeriun që të shkruante, dhe kështu e kamzbatuar në jetën time kurdoherë që në Bibël kam hasurfjalët e Zotit, si “shkruaj dhe hidhi në një libër që tëkujtohen nga brezat” duke e konsideruar diçka personale.Kjo frazë është nga Bibla, thënë para më shumë se 3400vjetësh. Kjo nuk do koment tjetër.

Deri tash Tenda ka botuar mbi 80 tituj botimesh, dhe disaprej tyre janë tituj shkruar nga shqiptarët e Kosovës, dhekjo është arritje e madhe. Një tjetër arritje është sebotimet tona shiten ose kërkohen për t’u blerë edhe ngadisa vende nga Evropa dhe jashtë saj. Në Kosovë Tenda katrend të mirë në botimin e literaturës së krishterë, dheshumë persona që nuk shihen kanë investuar në të qoftëme frymë dhe me mjete tjera.

Ndjej gëzimin, kënaqësinë dhe bekimin që Tenda ka pasurnjë ekip shumë të çmuar përkthyesish, shkrimtarësh,redaktorësh, lektorësh, librarësh, si dhe me krijimin ekontakteve tjera nga panairet e librit, nga shtypshkronjat,nga editorët, nga seminaret dhe konferencat për botuesdhe shkrimtarë që janë mbajtur në Kosovë ose jashtë saj.

Deri sa nuk zhvillohet në masën e duhur shërbesa ebotimit të literaturës krishtere në Kosovë dhe në Shqipëri,do ta kemi të vështirë të besojmë se është rrënjësor thellëungjilli dhe jeta e krishterë në kishat dhe në zemrat enjerëzve tanë.

Femi Cakolli

LUTULEXOSHKRUAJBOTOSHPËRNDAJ!

Shtëpia Botuese TENDA Prishtinë 2007

10 Vjetori i Revistës letra e gjallë

letr

a e

gjal

lë

41

Ka qenë mesi i vitit 1994 kur ka shkrep së pari vizioni përtë pasur një revistë ungjillore në Kosovë, megjithëseatëherë këtë projekt e patën quajtur fletushkë, e pastajgazetë dhe më në fund revistë. Dhe u desh që të presimedhe tri vjet të tjera deri sa ia arritëm qëllimit. Njëmaratonë e gjatë por plot këmbëngulësi. Mua më kujtohettani si kryeredaktor i “letrës së gjallë” bashkëpunëtorët eparë të mi kanë qenë: Qefsere Nishevci (gazetare dhelektore), Bekim Beka (gazetar), Pleurat Sejdiu (realizueskompjuterik), Tomor Rudi (dizajner), Hajdar Fejzullahu(shtypshkronjë) dhe Stive Meaning (donator; ky personna i dha 200 DM për ta bërë realitet numrin e parë, i ciliështë botuar vetëm në 16 faqe, dhe në tirazh prej 300kopjesh). Kështu ia nisi.

Deri tash nuk mund të krenohemi sesa numra kanë dalë,por ajo që më bën të lumtur me këtë revistë është se tanikjo i shërben gjithë komunitetit protestant në Kosovë, eedhe në Shqipëri, dhe si e tillë është e vetmja. Gjë tjetërqë kam parë me sytë e mi është se shumë të krishterë

janë rritur me këtë revistë. Pastaj pikërisht nëpër faqet e“letrës së gjallë” së gjallë shumë veta i kanë bërë hapat eparë të shkrimit dhe të punëve të tjera, dhe tani ata janëbërë njerëz të aftë dhe profesionist. Këtu kanë pasurrastin t’i japin dëshmitë e tyre shumë të krishterë ngaKosova. Me një fjalë “letrën e gjallë” e shoh si njëminishkollë.

Më kujtohet kur numri i parë ishte bërë gati si shtyp, dhemendoj se data ishte 20 dhjetor, dhe pastaj u shpërnda nëmënyrë të organizuar në kremten e Krishtlindjes, dhe ishtenjë gëzim i madh, sepse të gjitha këto punë bëheshin nëmënyrë të fshehtë nga kontrollet e policëve dhe tëinspektorëve serbë që e dominonin Prishtinën në fund vitine 1997-ës.

Më kujtohet sidomos numri i katërt i cili ka një historishumë të dhimbshme. Të gjitha shkrimet ishin bërë gatinë Prishtinë, dhe tani ishin në kompjuterin e Tomorit, dhepastaj plasi lufta, dhe ai për çudi dhe për zell ndaj kësajpune merr me vete heard diskun dhe i shpëton të gjitha tëdhënat dhe shihemi në Tetovë, dhe pastaj grafikisht ështëbërë gati ai numër në Maqedoni, dhe ishim gati për tashtypur atje, atëherë u kthyem në Prishtinë, dhe u shtypnë Rilindje.

Numri i cili ka pasur botueshmëri më të madhe ka qenënumri i pestë, dhe është shtypur në 10000 kopje, dheështë shpërndarë në mënyrë të organizuar. Kështu kandodhur edhe me disa numra të tjerë vijues, por pastajlindi sherri dhe është sabotuar nga shitësit nëpër kioskat,sepse e kanë parë si një revistë që “po i shtin njerëzit meua ndërrue fenë”.

Ja sot ku jemi këtu, dhe ne po synojmë që edhe më tejmoton e kësaj reviste ta bëjmë të zbatueshme dhe hijedrite për çdo lexues: “Ju jeni letra e jonë, e shkruar nëzemrat tona, e lexuar nga të gjithë njerëzit, duke qenëmanifestuar se jeni një letër e Krishtit, e hartuar me anëtë shërbesës sonë, dhe e shkruar jo me bojë, por meFrymën e Perëndisë së gjallë, dhe jo mbi rrasa guri, pormbi rrasa të një zemre mishi” (2Kor.3:2-3)

Femi Cakolli

JU JENILETRA JONËE SHKRUARNË ZEMRATTONA!

?!Pyetje dhe përgjigje

letr

a e

gjal

lëLetrat e lexuesve

42

Pyetje: Nëse islami nuk është nga Perëndia, pseatëherë është religjioni me rritje më të shpejtë nëbotë?

Përgjigje: Numri total i ndjekësve të një besimi nukështë indikacion i validitetit të një religjioni. Krish-terimi nuk ka paralajmëruar asnjëherë që do jetë re-ligjion për shumicën e botës, por më tepër është përata që e kërkojnë të vërtetën dhe që në numër janëtë paktë. Jezusi tek Mateu 7:13-14, thotë: “Hyninga dera e ngushtë, sepse e gjerë është dera dhe ehapur është udha që të çon në shkatërrim, dheshumë janë ata që hyjnë në për të. Përkundrazi sae ngushtë është dera dhe sa e vështirë është udhaqë çon në jetë? Dhe të paktë janë ata që e gjejnë!”Lëvizjet qe zakonisht ndjekin përmbushjen e dëshi-rave fizike janë më të përhapura dhe më atraktivese ato që përpiqen të përmbushin shpirtin. Ata qëzgjedhin të shkojnë në rrugën e gjerë përfitojnë ngakjo, ndërkohë që ata që hyjnë nëpër rrugën engushtë sakrifikojnë duke kaluar nëpër të. Mysli-manët shtohen kryesisht për shkak të lindjeve tëshumta pasi ata martohen me shumë gra.

Pyetje: Përse të krishterët e kritikojnë dhunën nëKuran kur Bibla është e mbushur me dhunë dhetjetra si i komentoni kryqëzatat në mesjetë apoluftërat në Ballkan?

Përgjigje: Ndonëse në Dhiatën e Vjetër për-shkruhen raste të tilla të dhunës si njerëzit kundërmbretit apo mbretërit kundër mbretërve, pothuajsetë gjitha janë bërë kundër vullnetit të Perëndisë dhedhunuesit në këtë rast janë gjykuar dhe dënuar ngaPerëndia. Raste të tjera të dhunës që paraqiten janëgjykime të Perëndisë ndaj kombeve të ndryshme qëkishin zgjedhur të mos i bindeshin Perëndisë për tëndotur shoqëritë dhe botën me mëkatet e tyre, dhekjo ishte për të ndaluar të keqen si pasojë nga ta.Ndërmarrje të tilla direkte të Perëndisë ishin përm-bytja me anë të vërshimeve gjatë kohës së Noeut,pastaj shkatërrimi i Sodomës dhe Gomorrës. Nëraste të tjera Perëndia kishte urdhëruar njerëzit etij t’i eliminonin këta popuj të këqij. Dhe të gjitha

këto ishin me qëllim që Perëndia do të shfaqtekarakterin e tij të pastër, të shenjtë, të drejtë dhegjykues ndaj mëkatit. Megjithëkëtë, periudha e Dhi-atës së Re karakterizohet me një qeverisje krejttjetër të bazuar në hirin e Perëndisë. Ndër tematkryesore të mësimeve të Jezusit ishte falja. Kur atiji sollën gruan për ta gurëzuar që ishte zënë në trad-hti bashkëshortore, ai i dha asaj një rast të dytë(Gjon. 8:7). Jezusi mësoi për t’i mos rezistuar tëkeqes por për të kthyer faqen tjetër (Mat. 5:39).Jezusi e qortoi Mateun për përdorimin e shpatës(Mat.26:52) dhe shumë të tjera. Andaj krishterimii bazuar në mësimet e tij është religjion shpirtërordhe paqësor dhe nuk thërret për okupim fizik të ter-ritoreve apo sundim politik mbi njerëzit. Kryqëzatatqë ju përmendni edhe pse ndoshta janë bërë nëemër të krishterimit nuk kanë pasur bazë biblikeprandaj edhe luftërat e tilla nuk janë kurorëzuar mesukses, sepse nuk kanë pasur mbështetjen ePerëndisë. Sa i përket luftërave në Ballkan duhetthënë që është një perceptim i gabuar i politikësekzistuese nga ana juaj sepse luftërat e tilla nukkanë pasur prapavijë religjionin por kanë qenë tëkarakterit etnik më tepër. Gjithsesi krishterimi nukmiraton sjelljet barbare ndaj askujt pavarësisht re-ligjionit që ata i takojnë. Kjo është vërejtur edhe nëluftërat e fundit përfshirë Bosnjën dhe Kosovën kutë krishterët kanë qenë ata që kanë ndikuar nëndërprerjen e dhunës dhe mbrojtjen e popullatësmyslimane. Në kontrast të kësaj kemi shtetet meqeverisje myslimane që kanë ndërmarrë gjenocidendaj popullatës së tyre krishtere siç është rasti i Su-danit Jugor ku qeveria ka dekretuar vrasjen e mbi 2milionë të krishterëve dhe animistëve deri tani dhenuk kemi parë asnjë qeveri myslimane të ndërhyjëpër ta.

Pyetje: Nëse poligamia është e gabuar, pse ështëpraktikuar vetë në Bibël?

Përgjigje: Poligamia është kundër natyrës njerëzore.Asnjë grua, qoftë hebreje, krishtere apo myslimanenuk do të ishte e lumtur për të parë ndonjë gruatjetër në krahët e burrit të saj. Kur Perëndia krijoiAdamin, ai i krijoi atij një Evë dhe jo katër. Perëndianuk dizajnoi poligaminë në Dhiatën e Vjetër. Ishtezgjedhje e njeriut dhe një element korruptues përtë. Gratë e Solomonit ia korruptuan jetën atij sa qëu bë i pabindur ndaj Perëndisë duke adhuruar idhujnë vend të tij. Në Dhiatën e Re, Jezusi e bëri tëqartë që një grua duhet të jetë për një burrë. Ai tha:“Që në fillim të krijimit, Perëndia bëri mashkull efemër. Për këtë arsye njeriu do ta braktisë babanëe tij dhe nënën e tij dhe do të bashkohet me gruane tij; dhe të dy do të jenë një mish i vetëm; kështu

letr

a e

gjal

lë

43

nuk janë më dy, por një mish i vetëm.”

Pyetje: Nëse krishterimi është kaq i mirë, si mund tëndodhë që ka nivel më të lartë të divorcit, përdorimitë alkoolit, abuzimit të drogës, priftërinjtë qëdhunojnë fëmijët dhe homoseksualët duke umartuar nëpër kisha?

Përgjigje: Divorci nuk është i lejuar sipas krish-terimit përveç në rastin e tradhtisë (Mat.19:3-9).Alkooli, droga dhe sjelljet tjera destruktive janë qëtë gjitha të ndaluara në krishterim (1Kor. 6:19-20).Kurvërimi me fëmijët dhe të rriturit është i dënuarsipas krishterimit (1Kor.7:18). Homoseksualitetiështë i ndaluar në Bibël (Rom.1:26-27) dhe ështëquajtur gjë e neveritshme (Lev.18:22). Për shkak tëhomoseksualitetit Perëndia shkatërroi Sodomëndhe Gomorën. Andaj është shumë e qartë qëkushdo që i bën këto mëkate qoftë edhe ata qëmund të quhen të “krishterë” nuk janë në fakt të kr-ishterë, sepse nuk praktikojnë mësimet e krish-terimit. Si mjet për të gjykuar një religjion ështëLibri i Shenjtë që i përket atij religjioni e jo ata që ithyejnë këto urdhërime.

Pyetje: Kë e ka marrë për grua Kaini?

Përgjigje: Shumë skeptik e kanë përdorur këtë sit-uatë si mënyrë për të diskredituar të vërtetat biblikenë librin e Zanafillës. Për ta duhet të ketë ekzistuarnjë racë tjetër e njerëzve që nuk kanë rrjedhur ngaAdami dhe Eva me të cilën është martuar Kaini. Aponë rastin tjetër të gjithë në jemi si rezultat i një in-cesti që ka ekzistuar që tek njerëzit e parë. Biblik-isht gruaja e Kainit nuk mund t’i atribuohet një racetjetër sepse çdo njeri ka rezultuar nga njeriu i parëi krijuar nga pluhuri i tokës (Zan.2:7). Kjo nënkuptonqë ajo ka qenë pasardhëse e Adamit. Kaini ka qenëfëmija i parë i Adamit dhe i Evës siç përshkruhet nëBibël. Edhe pse me emër përshkruhen tre meshkujpasardhës të tyre Kaini, Abeli dhe Sheti, Adami dheEva kanë pasur edhe shumë fëmijë të tjerë. Sipashistorianit hebre Jozefit, Adami dhe Eva kanë pasur33 djem dhe 28 vajza duke e konsideruar faktin qëkohëzgjatja e jetesës së tyre ka qenë rreth 900 vjet.Kjo nënkupton që në periudhat e hershme të jetës,vëllezërit është dashur të martohen me motrat apos’do të kishte breza të ardhshëm. Disa menjëherë emohojnë këtë duke u bazuar në ligjin e mëvonshëmkundër martesës vëlla – motër. Ju nuk duhet ta mar-toni të afërmin tuaj thonë skeptikët, por në fakt nëatë kohë nëse nuk je martuar me të afërmin tënd tinuk do ishe martuar me qenie njerëzore fare!!! Ligjikundër martesës mes të afërmve biologjikë nukështë dhënë deri në kohën e Moisiut (Lev. 18-20).

Duke konsideruar që martesa ka qenë një burrë menjë grua për tërë jetën martesa në mes të afërmvenë kohët e hershme nuk ka qenë mosbindje ndaj lig-jeve të Perëndisë. Abrahami martoi gjysmë motrëne tij Sarën (Zan. 20:12) dhe Perëndia e bekoi këtëbashkim për të bërë popullin hebre nëpërmjet Jako-bit dhe Isakut. Vetëm 400 vjet pas kësaj Perëndia idha Moisiut ligjin që i ndalonte martesat e tilla. Sotvëllezërit dhe motrat nuk lejohen me ligj të marto-hen edhe për shkak të rrezikut të lartë të paraqitjessë deformiteteve biologjike dhe ekziston një arsyeshume e fortë gjenetike në favor të këtyre ligjeve.Çdo njëri person trashëgon nga njëri prind një palëgjenesh dhe për fat të keq sot shume gjene përm-bajnë gabime të ndryshme (për shkak të mëkatitdhe mallkimit) dhe manifestohen në forma tëndryshme. Këto gabime mund të manifestohenedhe në çdo martesë tjetër por rreziku është shumëmë i lartë tek kushërinjtë e martuar. Për shembulldisa njerëz i rrisin flokët me qëllim për t’i fshehurveshët që mund të jenë jo të njëjtë dhe në pozita tëndryshme ndaj njëri tjetrit, apo tek të tjerë kemi no-fullën e ndryshuar, hunda e deformuar dhe jo nëmes të fytyrës dhe të tjera. Por situata në të cilënne sot gjendemi dallon rrënjësisht me atë të famil-jes së parë. Adami dhe Eva nuk kanë pasur faregjene të akumuluara gabimisht. Kur dy njerëzit eparë u krijuan ata fizikisht qenë të përsosurgjenetikisht. Çdo gjë që Perëndia bëri ishte shumëe mirë (Zan.1:31) andaj edhe gjenet e tyre ishin tëpërsosura. Por kur mëkati hyri në botë Perëndia emallkoi botën dhe mëkati pastaj filloi të degjen-eronte njeriun deri në përjetimin e vdekjes dhe tëshkatërrimit. Dhe mijëra vjet ky degjenerim ka prod-huar me mijëra e mijëra gabime gjenetike tek qe-niet njerëzore. Por Kaini ishte gjenerata e parë enjerëzve që jetuan sikurse edhe vëllezërit dhe mo-trat e tij dhe si të tillë praktikisht nuk do kishin pran-uar gabime të tilla gjenetike sepse duhej kohë qëkëto gjene të kopjoheshin në mënyrë të gabuar. Nënjë situatë të tillë, vëllezërit dhe motrat kanëmundur të jenë të martuar me miratimin e Perëndisëpa një potencial për të prodhuar pasardhës të de-formuar. Disa mijëra vjet më vonë deri në paraqitjene Moisiut këto gabime gjenetike janë akumuluar nëatë masë në racën njerëzore sa ishte e domos-doshme paraqitja e ligjit që ndalonte martesat vëlla– motër (dhe në mes të afërmve biologjikë). Përveçkësaj ka pasur me miliona njerëz në atë kohë me tëcilët njerëzit kanë mundur të martohen dhe nuk kapasur arsye për martesë të tillë. Ky është një sqarimjo vetëm religjioz por edhe sqarim shkencor i mi-ratuar në kohët e sotme.

Zgjodhi dhe përgatiti: Hilki Berisha

letr

a e

gjal

lëFaqja e minuar

44

Një gjuetar religjioz

Një njeri kishte dalë për gjueti. Dhe po gjuante arinj.Përderisa përbirohej nëpër male duke kërkuar arinj,arriti në një maje të lartë dhe mendoi se atje mundtë kishte arinj. Ai u ngjit në maje dhe derisa hipi nënjë shkëmb u gjet ballë për ballë me një ari.

Ariu ulëriu tmerrësisht. Gjuetari u frikua aq shumësa që humbi baraspeshën dhe u rrëzua majësteposhtë dhe ariu e ndiqte pas. Kur ai u rrëzua i raarma. Kur në fund arriti poshtë majës, ai e kuptoi see kishte thyer këmbën. Ishte e pamundur të ikte dheduke e ditur këtë e duke mos pas asnjë mundësi përtë shpëtuar filloi të lutej: “Perëndi, nëse ti e bënkëtë ari të krishterë, unë do të gëzohem me çkadoqë më jep në pjesën tjetër të jetës sime.”

Ariu ishte vetëm tri metra larg tij… u ndal nëmoment… shikoi lart në qiell… pastaj u ul në gjunjëdhe tha me zë të lartë: “O Zot, bekoje ushqimin qëe kam para vetes.”

Pazari para kohe

Ishte koha para Krishtlindjes dhe dy shok në burgpo bisedonin:

Hej përse je burgosur ti?

Ai i thotë: Sepse bëra pazarin e Krishtlindjes parakohe!

Tjetri ia kthen: Nuk është mëkat të bësh pazar parakohe, e çfarë kohe ishte?

Para se të hapej dyqani – u përgjigj i burgosuri.

Kashelashe

- Si e dini se Babadimri është mashkull e jo femër?Sepse asnjë femër s’do të vishte rroba të njëjtasikurse Babadimri që i vesh çdo vit!

- Cilën këngë e këndojnë luanët në Krishtlindje?Zilet e xhunglës (Jungle bells)!

- Si quhet frika e mbetjes në oxhak? Santaklaustrofobia!

- Si i quan Babadimri drerët që s’mund të punojnëmë?Mish për darkë!

- Pse hirushja nuk di të luaj mirë futboll?Sepse trajneri i saj ishte kungull!

- Pse drerët e kruajnë veten?Sepse vetëm ata e dinë ku u kruhet!

Dy ngjarje lidhur me të ftohtit

E para: kjo është një ngjarje e vërtetë për XhonPorter nga Nju Jorku, ShBA. Një herë në një dimërgypat e nxehjes në shtëpinë e tij ishin ngrirë. Meshpejtësi ai e ofron veturën afër dritares së shtëpisëme qëllim që ta nxehë shtëpinë. Shumë pak paskësaj atij iu desh ta dërgonte gruan dhe fëmijët nëspital, ngase ishin helmuar me monoksid karboni.

E dyta: Xhorxh Gibs, 23 vjeç, ishte djegë i tëri njënatë të ftohtë dimri. Duke dashur të nisë veturën etij kishte kuptuar se problemi ishte te nafta e ngrirë.Dhe kishte menduar se mund ta zgjidhte probleminduke fut naftë të ngrohur në rezervuar. Ai tentoi t’ingrohë dy kanta me naftë mbi shporetin në kuzhinëdhe, ndodhi: boooooooooom.”.

Humor Humor

letr

a e

gjal

lë

45

Fustani

Marta po shkonte në ndejën e Krishtlindjes mekolegët e punës dhe kishte dal të blinte një fustan...Në dyqanin e rrobave ajo i thotë shitëses: A mundta provoj atë fustanin në vitrinë?’ ‘Jo assesi,përgjigjet shitësja. “‘Nëse doni ta provoni duhetedhe ju ta provoni në kabinat e provave të rrobavesi të gjithë tjerët

Pa hajgare - çka do të pyes Perëndia?

1. Perëndia s’do të ju pyes çfarë veture keni vozitur. Por Ai do t’iu pyes sa njerëz që s’kanë transporti keni vozitur.

2. Perëndia s’do t’iu pyes sa metra katrorë i kashtëpia juaj.Por Ai do t’iu pyes se sa njerëz i keni mirëpriturnë shtëpinë tuaj.

3. Perëndia s’do t’iu pyes për rrobat që i keni nëvitrinën tuaj.Por Ai do t’iu pyes se sa njerëz i keni ndihmuarme to.

4. Perëndia s’do t’iu pyes sa e ke rrogën. Por Ai do t’iu pyes se a keni vënë në pyetjekarakterin tuaj për t’i fituar ato.

5. Perëndia s’do t’iu pyes çfarë pozite keni pasur nëpunë. Por Ai do t’iu pyes sa keni punuar mirë në bazë tëaftësive tuaja.

6. Perëndia s’do t’iu pyes sa miq keni pasur. Por Ai do t’iu pyes për sa njerëz ju keni qenë mik.

7. Perëndia s’do t’iu pyes në çfarë lagje keni jetuar.Por Ai do t’iu pyes si jeni sjellë ndaj fqinjëve.

8. Perëndia s’do t’iu pyes për ngjyrën e lëkurëssuaj. Por Ai do t’iu pyes për natyrën e karakterit tuaj.

Pergatiti: Muzafer Ramiqi

Receta për tiramisu

Materiali i duhur: 4 vezë,; sheqer 500 gr.;mascarpone 400 gr; biskota Ladyfingers 250 gr.; 1limon; liker amaro, kakao, kafe.

1 Thyeni 4 vezë dhe i ndani në dy enë të ndryshme,për të kuqët një enë më të vogël, për të bardhëtnjë enë më të madhe.

2 Tundni në mikser elektrik të kuqët e vezëve dukeia shtuar gradualisht sheqerin derisa të bëhet njëmasë e fortë si krem dhe me ngjyrë të verdhë.Sheqerin ia shtoni sipas shijes.

3 Në një enë hidhni 400 gr. mascarpone, i qitnilëvoren e ndarë me rend (vetëm lëkuren ngjyrë tëverdhë, e përzien pak dhe ia shton masës tëkuqtë e vezëve, pastaj i tund me mikser elektriksë bashku.

4 Në një enë tjetër me mikser elektrik tund tëbardhtë e vezëve derisa të bëhen një masë sishkumë. Dhe me lugë ia shton masës së të kuqvetë vezëve me mascarponen dhe përziej ngadalëme lugë.

5 Lëre këtë masë anash dhe tash vlo pak kafe tëfortë ose ekspreso dhe lëre të ftohet pak. Kafesi hedh 2-3 lugë liker amaro apo çfarëdo lloj likerinë bazë të qershisë (e gjen në Interex).

6 Merre një enë të madhe (më mirë katrore dhe tëqelqtë). I zhyt biskotat (ladyfingers) në enën mekafe ku më parë i ke hedh 2-3 lugë liker në bazëtë qershisë (e gjen në Interex).

7 I radhit biskotat në tepsi një rend dhe ua hedhpërsipër gjysmën e fillit.

8 Pastaj edhe një rend biskota (më parë të zhyturanë kafe me liker) ua hedh përsipër pjesën embetur të fillit dhe në fund i hedh kakao sipër menjë kullosje.

9 E le në frigorifer për një kohe prej 2-3 orë dheservoje.

Tiramisu është specialitet italian që d.m.th. ‘më ngrelartë” në kuptimin energjik.

Humor Recetë

letr

a e

gjal

lë

46

Të prita

Në terr të furtunës Prita jashtë

Për të të parë TyNë kalim o Zot

Ti o Zot i MadhKalove plot LavdiE shkove tutje!

Unë të pashë ... të ndjevaStuhi e Tmerrshme

Rreth teje rendnin StuhitëDhe mëshira jote mbulonte

Tokën dhe qiejt.

Sepse Ti je vetëRingjallja dhe Jeta

Dhe Lavdia është për tyDhe vetëm për Ty

Femi Halimi

Në kërkim ...

I fshehur në mëkatin timDiçka kishte prekur zemrën time,

Çfarë është kjo po thosha, robëri apo jetë, Dikush më fliste natën në vegime.

Papritur një shigjetë tejshpoi zemrën time, Unë po kërkoja Emrin Tënd,

Rrugëve të ngushta në kërkim, Ti vjen dhe më ofron shpresë,

Ti thua eja, më ndjek në Dritën Time, Rrugët e mia janë të lehta për t’u ecur.

Unë pranova rrugët e Tua plot shpresë, Në jetë shfaqet drita jote, hiri dhe freskia,

Vullneti Yt dhe lavdia mbeten përjetë.

Naim Bllaca

Dashuri e shenjtë

Dashuri e shenjtëTë humburit mbledh

E i bashkon në familje

Dashuri e shenjtëSytë me lot kërkon E i than me shpresë

Dashuri e shenjtëTë uriturit ushqen

U shtron tryezën plot

Dashuri e shenjtëTë lodhurit thërret

Këmbët ua lan

Dashuri e shenjtëShtrin duart

...dhe ... vdes

Dashuri e shenjtëTriumfon dhe të tjerët bashkë me të jetojnë...

Çohu

Zemra ime dridhet Por ti më jep forcë

Çohu ec!Më thua ...

Ujërat më rrethojnëKam frikë se mos mbytem

Çohu dhe ec ...Mos ke frikë

Unë jamMë thua ...

Nga Blerina Jashari

Shpallje librash:

letr

a e

gjal

lë

47

Enciklopedia e Biblës

1. Cili ishte Kuvendi i parë i Kishës së Krishterë?2. Si quheshin shërbestarët e hershëm të kishës?3. Çka paraqet mijëvjeçari i Krishtit?4. Çfarë kuptimi ka shprehja latine “Ora et

Lavora”?5. Çfarë monedhash përmenden në Bibël?6. Çfarë do të thotë shprehja hebraike “Urim e

Thumim”?7. Biblikisht çka nënkuptohet me fjalën “shpëtim”?

Përgjigje

1. Sipas librit Veprat e Apostujve 15:29 Kuvendi iparë i kishës së krishterë është mbajt nëJerusalem diku në fillim të viteve të 60-ta, dheky kuvend i këshilloi johebrenjtë që bëheshin tëkrishterë që të hiqeshin dorë nga: gjërat e flijuaridhujve, nga gjaku, nga gjërat e mbytura dhe ngakurvëria.

2. Në Dhiatën e Re përmendën këta llojshërbestarësh: apostuj (ata që i kishte zgjedhurKrishti), dishepujt (ata që i kishte dërguarKrishti), peshkopët, pleqtë, kryetarët e kishës,mësuesit, ungjilltarët, pastorët dhe dhjakët?

3. Mijëvjeçari i Krishtit është periudha kur Ai do tëkthehet për të sunduar drejtpërdrejt në tokë për1000 vjet, dhe kjo është Mbretëria fizike (edukshme) e Krishtit.

4. Shprehja latine “Ora et Lavora” do të thotë: Lutudhe puno!

5. Në Bibël përmenden këto lloj monedhash:Dariku, Sikël argjendi, Sikë ari (hebraike);drahma, didrahma, statera, mina, talenti (greke);kuandranti, asi, denari, pjesë argjendi (romake)

6. Shprehja hebraike “Urim dhe Thumim” do tëthotë A dhe Zh sikurse e kemi ne në shqip, pormendohet se ka edhe kuptimin i pari dhe i fundit,dhe dritë e përsosmëri.

7. Fjala “shpëtim” (jeshua –heb.; soteria-greq.)biblikisht do të thotë shpëtim, çlirim, falje emëkateve, siguri, shërim, ruajtje, shëndet i mirë,ndihmë, fitore, begati etj.

2000 Vjetori i Krishterimit te Shqiptarët

Letrapress

Kisha Protestante Ungjillore e Kosovës

“Kisha Protestante Ungjillore e Kosovës” ështëbashkësi fetare krishtere, dhe sipas Ligjit mbi Fetë,miratuar në korrik të vitit 2006, është e pranuar sibashkësi e barabartë fetare krahas katërbashkësive fetare që janë në Kosovë. KishaProtestante Ungjillore e Kosovës (KPUK) zyrtarishtsi një bashkësi është themeluar më datën 10 nëntor2005. Këtë datë u bashkuan 27 kisha protestantenë Prishtinë dhe e themeluan këtë bashkësi fetare.Këto janë qëllimet pse ekziston KPUK:Së pari: Që të nxisë zgjerimin e Mbretërisë së AtitPerëndi si dhe përhapjen e vazhdueshme të ungjillittë Jezus Krishtit nën udhëheqjen e Frymës sëShenjtë, dhe që t’ia bëjë të njohur opinionit kosovarFjalën e Zotit Shkrimin e Shenjtë - Biblën.Së dyti: Që ta përfaqësojë Bashkësinë FetareProtestante Ungjillore të Kosovës përparakomunitetit dhe autoriteteve qeveritare të vendit;që të ndërmjetësojë dhe të ndihmojë anëtarët evetë lidhur me çështjet juridike dhe pronësore; që tëndërmjetësojë dhe t’i ndihmojë anëtarët e vetë tekautoritetet qeveritare lidhur me posedimin evendvarrimeve të besimtarëve protestantë.Së treti: Që t’i përfaqësojë dhe t’iu shërbejëanëtarëve me komunikim, me zhvillim të kishëskombëtare, me aktivitete dhe manifestime fetare,me përfaqësim para organizatave e institucionevekrishtere dhe laike të vendit dhe jashtë vendit; që tëorganizojë shërbesa solemne me rastin e festave tëkrishterimit, takime dhe lutje nacionale, forume,debate dhe të ngjashme.KPUK takohet një herë në vjet për Kuvendin e tij tërregullt, dhe kuvendi i fundit është mbajtur 29-30nëntor 2007 në Gjakovë. Përveç tjerash në këtëKuvend janë pranuar edhe anëtar të ri (kisha dheorganizata krishtere ungjillore), dhe tani numri totali anëtarëve në KPUK është 35 entitete ungjillore qëveprojnë në Kosovë. Po ashtu u mbajtën edhezgjedhjet e reja, dhe tani Këshilli i Shërbestarëve(kryesia e KPUK) përbëhet prej nëntë anëtarësh,kurse kryetar për një mandat tre vjeçar u zgjodhpastor Artur Krasniqi.Pavarësisht se Kisha Protestante Ungjillore eKosovës është e barabartë ligjërisht së bashku mebashkësitë të tjera fetare në Kosovë, komunitetiprotestant vazhdon që të diskrimonohet nga mediadhe institucionet tjera shtetërore ose politike.

Gëzuar KrishtlindjaGëzuar Viti i Ri 200810 Vjetori i Shtëpisë Botuese TENDA10 Vjetori i Revistës “letra e gjallë”