{ajr lil

Her Majesty’s Stationery Office

li ;entilment ta l-permess biex f’dan il-ktieb jintu]aw [afna

mill-illustrazzjonijiet ori;inalment stampati f’

“The Highway Code”

tar-Renju Unit stampat fl-1999.

Kumpilat mit-Taqsima tal-Bord dwar il-Kontroll tat-

Traffiku tal-Ministru g[at-Trasport u Komunikazzjoni bil-

kollaborazzjoni tal-Korp tal-Pulizija ta’ Malta,

Dipartiment tal-Li/enzi u t-Testijiet u d-Dipartiment tat-

Toroq.

Xog[ol ta’ traduzzjoni, typsetting u grafika mit-Taqsima

tal-Pubblikazzjonijiet tad-Dipartiment ta’ l-Informazzjoni.

Mitbug[ fid-Dormax Press

Settembru 2001

Werre j

Pa;na

L-Ewwel G[ajnuna fit-Triq 5

Parti I It-Triq 7Parti II Il-Pedestrian 9

Waqt il-Mixi 9Qsim tat-Triq 12Bil-Lejl 12Fil-Postijiet kollhaminn fejn taqsam 12Zebra Crossings 13Dawl tat-Traffiku u Pelican Crossings 14Sinjali tad-Dawl li jikkontrollaw it-Traffiku 15Sitwazzjonijiet li je[tie;u aktar attenzjoni 17

Parti III Regoli g[a/-?iklisti 18Parti IV Regoli g[a/-?iklisti bil-Mutur 22Parti V Regoli dwar Annimali 24Parti VI Regoli dwar il-Karozzi tal-Linja 27Parti VII Is-Sewwieq 28

L-Ewwelnett Ftakar 28Vetturi li jirmunkaw u jg[abbu 29Tyres 30:enerali 31Bumpers normali tal-fabbrika 32Meta tg[abbi 32#33Dwal 33Tkun b’sa[[tek biex issuq 34Il-vista ta’ g[ajnejk 35Alko[ol u drogi 35#36In/identi u Breakdowns 36Regoli addizzjonali g[al toroq arterjali 37In/identi li jkunu jinvolvu prodotti perikolu]i 39

Pa;na

Meta titlaq 39Regoli, teknika u parir g[as-Sewwieqa u Passi;;ieri Kollha 40Seat Belts 41Tfal fil-Karozzi 42Waqt is-sewqan 42Toroq One-Way 46Meta taqla’ karozza o[ra 46Kun prudenti 47Mobile phones u teknolo;ija fil-karozza 48Fi traffiku g[addej bil-mod 48Sewqan f’in[awi mibnija 49Bdil ta’ Direzzjoni 49Sewqan b’Lura 51G[aqda ta’ ]ew; toroq 51Id-Dritta fit-Triq 53Parir :enerali 54Regola ta]-}ew; Sekondi 54Roundabouts 55Ipparkjar 59Bil-lejl 61Mini 62L-u]u ta’ [ornijiet 62Xog[lijiet fit-toroq 63Regoli addizzjonali g[al toroq fejn jistg[u j;erru 63Sistema Contra Flow 63T[aris ta’ Sa[[et il-Pedestrians 64Limiti ta’ Velo/ità 65Distanzi biex Tieqaf 66Meta tiskiddja l-karozza 68

Appendi/i I Lista ta’ Li;ijiet u Regolamenti li jittrattaw traffiku ta’ vetturi u pedestrians 70

Appendi/i II Sinjali tat-traffiku tad-dawl u bl-Idejn 71Appendi/i III Sinjali g[at-Traffiku 73Appendi/i IV Sinjali tal-Vetturi 83

5

L-EWWEL G{AJNUNA FIT-TRIQGWIDA G{AL DAWK LI MHUMIEX

IM{ARR:IN

Meta ti;ri disgrazzja>-

Ikkontrolla t-traffiku biex tevita in/ident ie[or (itlobg[ajnuna lis-sewwieqa u lin-nies wieqfa).

?aqlaq lill-midrub biss jekk ikun hemm perikluimmedjat ta’ [ruq min[abba petrol imxerred(tpejjipx), jew jekk ma jistax ji;i skansat il-periklumit-traffiku. Meta l-midrub g[andu ji;i m/aqlaq,ittrattah b’attenzjoni kbira, b’mod partikolari jekkikun hemm suspett ta’ g[adam miksur jew ikunhemm ilmenti ta’ w;ig[ fid-dahar.

Waqqaf id-demm b’faxex mhux imxarrba jewb’imkatar indaf u b’g[afsa soda ta’ l-idejn, imfaxxab’mod sod bil-maktur jew ingravata.

G[atti l-partijiet ma[ruqa b’faxex niexfa jewimkatar nodfa u mfaxxa b’maktur jew ingravata.Fittex l-g[ajnuna minnufih. Qabbad lis-sewwieqau ’l min ikun g[addej biex isej[u ambulanza, tabibu pulizija. }omm lill-midrub mimdud u msa[[an.U]a drappijiet jew coats minn ta[t u minn fuq.

I//aqlaqx lill-midrub, jekk dan tista’ tevitah,sakemm jasal fuq il-post min jifhem.

Tag[ti ebda xorb - alko[ol, te jew xorb ie[or. (Il-midrub jista’ jkollu b]onn l-anestesija fl-isptar).

KUN DEJJEM LEST G{AL DAK LI JISTA’JINQALA’. Tg[allem l-ewwel g[ajnuna u ;orr fil-vettura tieg[ek materjal me[tie; g[al dan il-g[an.

7

PARTI I

It-Triq

1. It-triq normalment tikkonsisti f’karre;;ata u bankinajew ]ew; bankini (passa;;i g[an-nies). Il-karre;;ata hijama[suba g[all-vetturi filwaqt li l-bankini huma ma[subag[all-pedestrians. F’postijiet mhux abitati, flok bankinijkun hemm ;eneralment linji bojod kontinwi fil-;enb tat-triq, mag[rufa b[ala hard shoulder.

2. Il-karre;;ati u l-bankini huma l-ewwelnett ma[subag[al vetturi u pedestrians mexjin aktar milli g[al dawkweqfin. Il-vetturi weqfin m’g[andhomx ifixklu l-vetturi lijkunu mexjin. Il-pedestrians ukoll m’g[andhomx jo[olqutfixkil fil-bankini.

3. Il-karre;;ati kultant ikunu maqsuma f’mog[dijietpermezz ta’ linji bojod miksurin, jew f’]ew; nofsijiet,wie[ed g[al kull direzzjoni li jkun sejjer it-traffiku,permezz ta’ linja bajda kontinwa. Fejn ma te]istix din il-linja, g[andu jin]amm nofs it-triq li tista’ tintu]a b[ala l-linja li taqsam it-traffiku li jkun sejjer fi]-]ew; direzzjonijietopposti.

4. Toroq b’]ew; karre;;ati biss g[andhom karre;;atag[al kull direzzjoni, li tkun maqsuma b’centre-strip jewreservation. L-ebda vettura m’g[andha tu]a dawn il-karre;;ati bil-maqlub.

5. It-traffic islands huma ma[suba biex jg[inu t-traffikujimxi a[jar f’salib it-toroq. Imxi skond ma juru t-tabelli lijkun hemm qabel taqbad traffic islands b[al dawn.

6. Ir-roundabout hija g[amla spe/jali ta’ traffic island.Din ma tkunx bilfors tonda, i]da ting[araf minn tabelliapposta mwa[[la fil-vi/inanzi tag[ha. Huwa importantili wie[ed joqg[od attent g[al dawn it-tabelli g[aliex ir-regoli normali ta’ min g[andu d-dritta jinbidlu fi xi ftit mar-roundabout. Roundabouts jistg[u jvarjaw fid-daqs ul-mod ta’ kif ikunu mibnija. Hemm roundabouts

b’dijametru ta’ metru sa erba’ metri u jistg[u jkunumi]bug[a fuq il-karre;;ata, jew ikunu b’mod li jintramaw.

8

Roundabouts b’dijametru aktar minn erba’ metri jinbnewu ma jkunux ji]]armaw.

7. It-toroq f’Malta huma ;eneralment immarkati b’sinjalitat-traffiku internazzjonali, i]da fejn ma jkunx hemmsinjali g[andhom ji;u osservati r-regoli normali tal-prudenza u tal-kortesija.

8. Il-limiti ta’ n[awi mibnija huma murija b’sinjal li jkollul-isem tal-belt jew ra[al, jew b’sinjal ta’ limitu speçifikatta’ velo/ità. I]da kull ;abra ta’ djar li fihom toqg[od jewtista’ toqg[od mhux anqas minn mitt ru[ tikkostitwixxiarea abitata u ma tistax taqbe] velo/ità ta’ aktar minn50 kilometru fis-sieg[a.

9. Meta triq li minnha jg[addi t-traffiku jkollha fuq il-;enbtag[ha toroq ta’ servizz b’mod li l-bini ma jkunx imissdirettament mag[ha, din it-triq tkun ikkunsidrata liqieg[da barra l-area mibnija.

10. B[ala regola, it-toroq prin/ipali huma dawk iddikjaratib[ala tali b’sinjali ta’ pre/edenza, u toroq relattivamentinqas importanti b’sinjali “STOP” jew “GIVE WAY” b’linjabajda mi]bug[a matul il-karre;;ata. Jekk ji;ik xi dubju

qis it-triq l-o[ra b[ala t-triq prin/ipali.

11. B[ala regola, triq hija disponibbli g[al kul[add u fi]-]ew; direzzjonijiet, i]da /erti toroq huma projbiti g[altip ta’ vetturi u#jew pedestrians kif ukoll g[al direzzjonipartikolari ta’ vja;;ar.

12. It-triq hija l-post fejn il-veru manjieri ta’ individwu,kemm jekk ikun isuq vettura bil-mutur u kemm jekk ikunpedestrian, jitqieg[du g[all-prova. Uri l-kortesija fit-triq.Rari tinqala’ disgrazzja illi ma tkunx ikka;unata jew lima ssirx, direttament jew indirettament, min[abbanuqqas ta’ kortesija fit-toroq.

IL-KORTESIJA FIT-TOROQ TBIEG{EDIL-MEWT MIT-TOROQ

9

PARTI II

IL-‘PEDESTRIAN’

13. Il-Pedestrians, (kif ukoll is-sewwieqa) humaresponsabbli biex ju]aw tajjeb it-triq. Huma jistg[u jkunuresponsabbli g[all-konsegwenzi kka;unati lilhom stessjew lil [addie[or min[abba nuqqas ta’ osservanza tal-Li;i.

Waqt il-mixi

14. Fejn hemm bankina jew passa;; adekwat, u]ah.Evita mixi bla [sieb fil-karre;;ati. Dan huwa perikolu]g[alik innifsek u g[all-o[rajn.

15. Fuq bankina jew passa;;, timxix fit-tarf u b’dahreklejn it-traffiku. Tin]ilx fit-triq qabel ma ti]gura ru[ek illitista’ tag[mel dan bla periklu.

16. Pedestrians g[andhom jevitaw li jimxu f’toroq arterjalijekk ma jkunx hemm passa;;i g[all-mixi jew hard

shoulder.

17. Fejn ma jkunx hemm passa;;i jew bankini, jew fejndawn ma jkunux bi]]ejjed, imxi fuq il-lemin tat-triq faççatatat-traffiku. G[andek toqg[od [afna attent u g[andektimxi f’filliera wa[da jekk it-triq hija dejqa jew m’hemmxdawl bi]]ejjed. Dejjem ]omm qrib il-;enb tat-triq. Jekktkun ;ej g[al liwja f’daqqa g[al-lemin aqsam it-triq minnkmieni biex hekk is-sewwieqa li jkunu ;ejjin ikunu jistg[ujarawk. Aqsam lura hekk kif ma jkunx hemm periklu biextag[mel dan. Fejn hemm ftit dawl, kun ]gur li int liebesjew tkun qed i;;orr xi [a;a /ara, u bil-lejl ilbes faxx jewstrixxa li tleqq ma’ drieg[ek, e//. Qatt m’g[andek tilbesilbies skur bil-lejl.

18. Ta[t l-ebda /irkostanza m’g[andek timxi fuq il-karre;;ata fejn din tkun maqtug[a mill-passa;; jew mill-bankina b’xi railings jew ktajjen.

19. Toqg[odx titnikker bla b]onn fuq il-karre;;ata. Ftakarli l-karre;;ata qieg[da l-ewwel u qabel kollox biexjg[addu minnha l-vetturi.

10

20. Grupp ta’ nies mexjin fuq il-karre;;ata g[andhomdejjem i]ommu fuq in-na[a tax-xellug tat-triq jewpassa;;. G[andu jkollhom gwardjani f’distanzi adattatifuq quddiem u fuq wara u, bil-lejl, g[andu jkollhom dawlabjad fuq quddiem u dawl a[mar fuq wara. Il-gwardjanig[andhom jilbsu [wejje; fluworexxenti matul il-jum u lijirriflettu d-dawl matul il-lejl.

Qsim tat-Triq

21. Kodi/i ta’ Qsim [ieles mill-Periklu

Il-pariri li ;ejjin fuq meta taqsam it-triq huma g[all-pedestrians kollha. It-tfal g[andhom ji;u mg[allma l-Kodi/i u m’g[andhomx jit[allew barra wa[edhom qabelma jkunu jifhmuh u ju]awh sewwa. L-età meta jkunujistg[u jag[mlu dan hija differenti g[al kull tifel jew tifla.{afna tfal ma jkunux jafu jikkalkolaw kemm ikunuqeg[din i;erru l-vetturi u kemm ikunu g[adhom ’ilbog[od. It-tfal jitg[allmu bl-e]empju, g[alhekk ;enituriu carers dejjem g[andhom jobdu sew il-Kodi/i metajkunu barra mat-tfal tag[hom. Huma responsabbli biexjidde/iedu f’liema età t-tfal jistg[u ju]awh g[alihom blaperiklu.

22. L-ewwel sib post bla periklu minn fejn taqsam. {afnaa[jar li taqsam minn subway, pontijiet g[all-passa;; bil-mixi, islands, zebra (postijiet ta’ qsim g[all-pedestrians)

jew pelican crossing, jew fejn hemm post minn fejntaqsam ta[t il-kontroll ta’ uffi/jal tal-pulizija, school cross-

ing patrol jew gwardjan tat-traffiku. Inkella ag[]el postminfejn tkun tista’ tara sew in-na[at kollha. Ipprova evitali taqsam minn bejn vetturi pparkjati u kisriet f’daqqa u l-qu//ata ta’ telg[at. Mur f’post fejn is-sewwieqa jkunujistg[u jarawk sew.

23. Qabel taqsam, ieqaf qabel ma saqajk i[allu l-bankina,fejn int tkun tista’ tara jekk ikun ;ej xi [add. Tersaqx qrib[afna tat-traffiku. Jekk m’hemmx bankina jew sidewalk]omm lura mit-tarf tat-triq i]da kun ]gur li tista’ tara t-traffikuli jkun ;ej u li t-traffiku jkun jista’ jara lilek.

24. {ares sewwa madwarek u isma’. Il-vetturi jistg[uji;u minn kull direzzjoni. Isma’ sewwa, g[ax kultanttista’ tisma’ t-traffiku qabel ma tarah.

11

25. Jekk tkun ;ejja xi vettura, [alliha tg[addi. Er;a’[ares madwarek u isma’. Taqsamx qabel ma jkun hemmqtug[ ming[ajr periklu fit-traffiku u inti tkun ]gur li hemm[afna [in. Ftakar, anke jekk vettura g[adha ’l bog[od,tista’ tkun riesqa b’velo/ità kbira.

26. Meta ma jkunx hemmperiklu, aqsam dritt it-triq – ti;rix,tmurx la;enba. Ibqa’ [ares uissemma’ g[at-traffiku waqt litkun qed taqsam, fil-ka] li jkunhemm xi traffiku li ma tkunx rajtu,jew fil-ka] li jitfaçça xi traffikug[allarrieda.

F’G[aqda ta’ ]ew; toroq

27. Meta tkun qed taqsam it-triq, oqg[od attent g[at-traffiku li jkun ;ej fit-triq, spe/jalment minn warajk.

Barrieri g[as-sigurtà tal-pedestrians

28. Fejn hemm railings jew ktajjen, aqsam it-triq bissfejn hemm ftu[ provdut g[all-pedistrians. Qattm’g[andek taqbe] dawn ir-railings jew ktajjen jew timxibejnhom u bejn it-triq.

Mog[dijiet spor;uti ’l fuq

29. Studs ]g[ar spor;uti ’l fuq li jistg[u jin[assu bis-sieq jistg[u jkunu ta’ g[ajnuna g[all-g[omja jew g[aldawk neqsin mid-dawl biex jindunaw li qorbu post minnfejn jistg[u jaqsmu b’bankina fil-baxx.

Toroq one-way

30. Dejjem ara ’l fejn ikun sejjer it-traffiku. Taqsamxqabel tkun ]gur li tista’ tag[mel dan bla periklu. Qattm’g[andek tieqaf fit-triq. Karre;;ati tal-karozzi tal-linjau tal-bicycles jistg[u jkunu fid-direzzjoni opposta g[all-kumplament tat-traffiku.

Karre;;ati tal-karozzi tal-linja u /-/iklisti

31. Oqg[od attent meta tkun qed taqsam dawn il-karre;;ati g[ax it-traffiku jista’ jkun g[addej b’veloçitàakbar minn dak ta’ karre;;ati o[ra, jew ikun kontra d-direzzjoni tat-traffiku.

12

Passa;;i u]ati wkoll mi/-/iklisti

32. Mog[dijiet g[a/-/iklisti jistg[u jkunu g[addejjinma’ ;enb il-bankini, b’linja divi]orja li tifridhom. }ommfuq in-na[a ma[suba g[all-pedestrians. Oqg[od[afna attent fejn i/-/iklisti u pedestrians ju]aw it-tnejnl-istess mog[dija ming[ajr xejn jifridhom.

Vetturi pparkjati33. Jekk g[andek taqsam it-triq minn bejn karozzipparkjati, u]a t-truf ta’ barra tal-vetturi daqs li kiekukienu l-kurduna tal-bankina. Ieqaf hemm u kun ]gurli tista’ tara sewwa madwarek u li t-traffiku jista’ jaralilek. Qatt m’g[andek taqsam it-triq minn quddiem,jew minn wara, xi vettura bil-magna startjata,speçjalment vettura kbira, g[ax is-sewwieq majkunx jista’ jarak.

Vetturi li jre;;g[u lura34. Qatt m’g[andek taqsam wara vettura li wasletbiex tre;;a’ lura jew qieg[da tre;;a’ lura, li tkun turidwal bojod tar-rivers jew permezz ta’ [orn appostafuq wara.

Vetturi mexjin35. Qatt m’g[andek tirkeb jew taqbe] jew i]]ommma’ vettura miexja.

Bil-lejl

36. Ilbes xi [a;a li tleqq biex ikun aktar fa/li li o[rajnjarawk. Jekk m’hemmx pedestrian crossing fil-qrib,aqsam it-triq [dejn dawl tat-toroq sabiex it-traffiku jkunjista’ jarak aktar fa/ilment.

Qsim tat-triqMill-postijiet kollha minn fejn taqsam

37. Meta tkun qed tu]a kull tip ta’ post minn fejntaqsam g[andek>

• tkun ]gur li t-traffiku jkun waqaf qabel ma tibda

13

taqsam g[an-na[a l-o[ra jew timbotta l-pram fil-crossing.

• dejjem aqsam bejn l-istuds jew fuq i]-zebramarkings. Qatt m’g[andek taqsam mill-;enb tal-crossing jew fuq i]-zig zag lines.

Qatt m’g[andek tieqaf fuq zebra

jew pelican crossings.

Zebra crossings

38. It-traffiku jista’ jkun je[tie; [afna [in biex jarak ujieqaf fil-crossing, u meta jkun hemm i]-]liq il-vetturijkollhom b]onn aktar [in. Stenna sakemm it-triq tkunbla traffiku, jew li t-traffiku jkun waqaf mi]-]ew;direzzjonijiet qabel ma taqsam. Ibqa’ [ares fi]-]ew;na[at, u issemma’, fil-ka] li sewwieq jew passi;;ierma jkunux rawk u jipprovaw jaqilg[u vettura litkun waqfet.

39. Qatt m’g[andek tieqaf f’tarf il-bankina ta’pedestrian crossing jekk m’g[andekx [sieb li taqsam.

40. Toqg[odx titnikker f’pedestrian crossing i]daaqsam malajr kemm jista’ jkun.

41. Meta jkun hemm island f ’nofs pedestriancrossing, stenna fuq l-istand qabel ma taqsam it-tieninofs tat-triq – dak hu crossing separat.

42. Taqbadx u tin]el fuq il-karre;;ata bil-[sieb lig[andek id-dritta meta tkun f’post ta’ qsim g[alpedestrians. Stenna g[al spazju fit-traffiku, b’modspeçjali jekk in-numru ta’ pedestrians ikun ]g[ir u t-traffiku jkun g[adu kif twaqqaf ftit qabel.

43. Fejn ikun hemm post ta’ qsim g[al pedestrians

(jew subway) jew f’distanza ta’ madwar 50 metru’l bog[od minnek, taqsamx it-triq minn x’imkienie[or.

14

{dejn dwal tat-traffiku u pelican crossings

Dwal tat-traffiku

44. Jista’ jkun hemm sett spe/jali ta’ dwal g[alpedestrians. Aqsam it-triq biss meta tixg[el il-figural-[adra. Jekk tkun bdejt taqsam it-triq u l-figura l-[adratintefa’, xorta jkollok [in biex tasal in-na[a l-o[ra, i]da

titnikkirx. Jekk ma jkunx hemm dwal g[al l-pedestrians, [ares sew u taqsamx qabel id-dwal g[at-traffiku jkunu [omor u t-traffiku jkun waqaf. Ibqa’[ares u //ekkja g[al xi traffiku li jkun qed idur mal-kantuniera. Ftakar li d-dwal tat-traffiku jistg[u j[allutraffiku jg[addi minn xi karre;;ati filwaqt li minn xikarre;;ati o[ra jkun waqaf.

Pelican crossings

45. Ag[fas il-buttuna tal-kontroll biex tixg[el is-sinjalitat-traffiku. Taqsamx qabel ma tintwera figura [amra.Meta tinwera figura [adra fissa, i//ekkja li t-traffikujkun waqaf imbag[ad aqsam b’attenzjoni. Xicrossings jista’ jkollhom figura [adra li tteptep b[alatwissija li d-dwal dalwaqt jibdlu fl-a[mar. M’g[andekxtibda taqsam meta l-figura l-[adra tibda tteptep. Jekktkun di;à bdejt g[andu jkollok [in bi]]ejjed biextkompli taqsam bla periklu.

46. F’xi pelican crossings ikun hemm [oss idoqq biexjindika lill-g[omja jew dawk neqsin mid-dawl metajkun hemm figura [adra fissa u jista’ jkun hemm sinjalli jin[ass biex jg[in lill-persuni b’di]abilità.

47. Meta t-triq tkun traffiku]a, it-traffiku fuq il-;enbtieg[ek jista’ jkollu jieqaf anke jekk id-dawl g[alih ikuna[dar. It-traffiku jista’ jibqa’ g[addej fuq in-na[a l-o[ratat-triq, g[alhekk dejjem ag[fas il-buttuna u stennag[as-sinjal biex taqsam.

15

Sinjali bid-dawl li jikkontrollaw it-traffiku

Tostakolax post minn fejn jaqsmu

48. Sinjali ;enerali ta’ dawl g[at-traffiku

G { A M B R Ajfisser “Ieqaf” fuqil-linja biex tieqaf.Tista’ tibqa’ sejjerb i s s j e k k l -G{AMBRA jidherwara li inti tkunqsamt il-linja biext ieqaf jew jekktant tkun qrib lijekk tieqaf tista’tikkaw]a in/ident.

VLE::A {ADRAflimkien ma’ sinjala[dar - jekk çaqliqf ’ çe r ta d i rezz jon ijit[alla jsir qabel jewwara ma jixg[el l-a[dar kollu. Jekk majkunx g[addej traffikutkun tista’ ssuq i]dabiss fid-direzzjonimur i ja b i l -v le;;a.Tista’ tag[mel dan jurux’juru d-dwal l-o[ra.

G { A M B R Awa[du jteptepifisser ‘G[addib’kawtela’

A{MAR ifisser

ieqaf. Stenna wara

l-linja fejn g[andek

t i e q a f f u q i l -

karre;;ata.

A { M A R u

G { A M B R A

wkoll ifissru ieqaf.

Tibqax g[addej

jew titlaq qabel

ma juri l-A[dar.

A{DAR ifisser tista’tibqa’ sejjer jekk mahemm xejn xi jtellef.O q g [ o d a t t e n tspeçjalmen t jekkfi[siebek iddur lejn ix-xellug jew lejn il-lemin uag[ti preçedenza lin-nies li jkunu qed jaqsmu.

16

Dwal [omor jixeg[lu u jitfu wara xulxin ifissru li

g[andek TIEQAF.

Dwal [omor jixeg[lu u jitfu

Ikun a[jar li taqsam fejn ikun hemm traffic island fin-

nofs tat-triq jekk ma jkunx hemm post qrib minn fejn

taqsam. U]a l-Kodi/i biex taqsam bla periklu biex tmur

g[al traffic island imbag[ad ieqaf u er;a’ u]aha biex

taqsam in-nofs li jmiss tat-triq.

Struzzjonijiet g[all-pedestrians fuq il-buttuni tal-kontroll li

juru fa]ijiet ta’ mixi ta’ pedestrians fis-sinjali tad-dawl

IEQAF meta juruk id-dwal g[at-traffiku

17

49. Taqsamx it-triq la f’post ta’ qsim u l-anqas x’imkienie[or kontra s-sinjal li jag[tik uffi/jal tal-pulizija, gwardjantat-traffiku jew school crossing patrol. Tista’ taqsam anke

jekk id-dawl juri mod ie[or, kemm-il darba tkun ordnatbiex tag[mel hekk, i]da ag[mel dan minn quddiemhom.

Meta g[andek toqg[od aktar attent

Vetturi ta’ emer;enza

50. Jekk tkun ;ejja ambulanza, fire engine, pulizija jewvettura o[ra ta’ emer;enza li jkollha dwal blu jixeg[lu ujitfu, headlights u#jew sireni, ]omm ’il bog[od mit-triq.

Karozzi tal-linja

51. In]el jew itla’ biss fuq il-karozza tal-linja meta din tkun

waqfet biex t[allik tag[mel dan. Oqg[od attent mi/-/iklisti,e//, resqin g[an-na[a li tkun nie]el minnha. Qattm’g[andek taqsam it-triq e]att minn wara jew quddiemkarozza tal-linja< stenna sakemm din tkun telqet u int tkuntista’ t[ares sew fi]-]ew; direzzjonijiet.

Karozzi

52. Oqg[od attent jekk ti;i f’karre;;ata biex tid[ol jewto[ro; minn karozza. Fejn tista’ u]a l-bibien tan-na[atal-bankina. Anke jekk is-sewwieq tal-karozza jista’ jkolluju]a l-bieba fuq barra, dejjem g[andu jkun possibbli

g[all-passi;;ieri li ju]aw il-bibien tan-na[a tal-bankina.

Attenzjoni g[at-Tfal

53. Tfal ]g[ar qatt m’g[andhom ji;u fdati wa[idhom lafuq il-bankini u l-anqas fit-triq. Meta tkun barra, imxibejnhom u bejn it-traffiku, ]ommilhom idejhom sewwa<kun ]gur li t-tfal ]g[ar ikunu marbutin fil-push-chair, jew

mexxxihom marbutin bi/-/ingi. T[allihomx ji;ru fit-triq.

Attenzjoni g[all-Anzjani u persuni b’di]abilità

54. L-anzjani jdumu biex jirrea;ixxu u jimxu bil-mod.Persuni b’di]abilità, spe/jalment l-g[omja u dawk fuqwheelchair huma l-i]jed vulnerabbli. G[andhom ifittxu u

jing[ataw l-g[ajnuna kull meta jin[ti;uha, speçjalment biexjaqsmu t-triq. L-g[omja g[andhom dejjem jimxub’bastun abjad.

18

Parti III

REGOLI G{A?-?IKLISTI

Ilbies55. G[andek tilbes>-

• elmu protettiv li jkun konformi mar-regolamenti li

qeg[din fis-se[[.

• ilbies adattat g[as-cycling. Tilbisx [wejje; li jistg[u

jit[abblu mal-katina, jew rota jew li jistg[u jg[attu d-dwal.

• ilwien /ari jew ilbies ie[or li jg[in lil min ju]a t-triq biex

jarak matul il-jum u f’dawl baxx.

• ilbies li jleqq u#jew a//essorji (/intorini, strixxi mad-

drieg[ jew mal-g[aksa) fid-dlam.

56. Bil-lejl il-bicycle tieg[ek G{ANDU JKOLLHA d-dwalta’ quddiem u ta’ wara mixg[ulin. G[andu jkollha wkollriflettur a[mar fuq wara (u nirrakkomandaw ukoll li tu]arifletturi lewn g[ambra mal-pedali). Dwal iteptpu urifletturi o[ra jistg[u jg[inuk biex jarawk i]dam’g[andhomx jintu]aw ming[ajr id-dwal.

Meta tkun issuq bicycle

57. Fejn hemm mog[dija g[a/-/iklisti, u]aha. Hawn tista’ssuq aktar fi]-]gur. Oqg[od attent meta tg[addi ma’;enb pedestrians, spe/jalment tfal, anzjani u niesb’di]abilità, u ag[tihom [afna wisa’. Dejjem kun lest li

tnaqqas il-velo/ità u tieqaf jekk me[tie;.

G[in lilek innifsek biex [addie[or jarak

19

Mog[dijiet g[a/-?iklisti

58. Dawn huma mmarkati b’linji bojod (li jistg[u jkunu

maqtug[in) tul il-karre;;ata. Suq f’din il-mog[dija kull

meta tista’.

DEJJEM>

• suq il-bicycle fuq ix-xelluq tat-triq kemm-il darba ma

tkunx qed tu]a mog[dija g[all-bicycle li hija

mmarkata b’mod /ar g[al sewqan bil-bicycle two-way.

• suq f’filliera wa[da f’toroq dojoq jew traffiku]i.

• a[seb f’[addie[or li qed ju]a t-triq, spe/jalment pe-

destrians g[omja u dawk neqsin mid-dawl. {allihom

jindunaw li tinsab hemm billi, per e]empju, iddoqq il-

qanpiena.

• ]omm idejk it-tnejn fuq il-handle bars barra meta tkun

qed tag[mel sinjal jew tibdel il-gear.

• ]omm saqajk it-tnejn fuq il-pedali.

• qatt m’g[andek issuq qrib ta’ wara ta’ vettura o[ra.

• qatt m’g[andek i;;orr xi [a;a li taffettwa l-bilan/ tieg[ek

jew li tista’ tit[abbel mar-roti tieg[ek jew mal-katina.

59. Inti g[andek

• t[ares madwarek qabel ma taqla’ ’l barra mill-bankina,

iddur jew timmanuvra, biex tkun ]gur li m’hemmx periklu

biex tag[mel dan. Ag[mel sinjal /ar biex turi lil [addie[or

li jkun ju]a t-triq x’bi [siebek tag[mel.

• oqg[od attent minn qabel g[al xi ostakli fit-triq, b[al

spralli, [ofor u vetturi pparkjati sabiex int ma jkollokx

b]onn tikser f’daqqa biex tevitahom. Ag[ti [afna wisa’

meta tg[addi [dejn vetturi pparkjati u oqg[od attent

g[al xi bieba li tista’ tinfeta[ minn fejn tkun g[addej.

• Oqg[od [afna aktar attent [dejn [otob u espedjenti

tat-traffiku o[ra biex imewtu s-sewqan.

60. Qatt m’g[andek

• i;;orr passi;;ier kemm-il darba l-bicycle tieg[ek

ma tkunx mag[mula g[al hekk jew a;;ustata biex

tag[mel dan.

• i]]omm ma’ vettura jew trailer g[addejjin.

• issuq kif ;ie ;ie, traskurat u perikolu].

• issuq ta[t l-influwenza tax-xorb jew drogi.

20

Vetturi twal aktar je[tie;u wisa’ biex jikkwartjaw

• issuq mal-;enb jew fuq il-bankina.

• t[alli l-bicycle tieg[ek fejn tista’ tkun ta’ periklu jew

tostakola lill-o[rajn li jkunu ju]aw it-triq jew pedestrians,

per e]empju tmidda fuq il-bankina.

• taqsam il-linja ta’ fuq meta d-dwal g[at-traffiku jkunu

[omor.

Mog[dijiet g[all-karozzi tal-linja

61. Dawn jistg[u jintu]aw biss minn /iklisti jekk is-

sinjali jinkludu simbolu ta’ bicycle.

Inti g[andek tobdi s-sinjali kollha tat-traffiku u s-sinjali

tad-dawl kollha tat-traffiku.

Salib it-ToroqFuq ix-Xellug

62. Meta tkun riesaq fuq ix-xellug, oqg[od attent g[all-

vetturi li jkunu qeg[din iduru quddiemek, ’il barra minn u

fuq il-;enb tat-triq. Issuqx fuq in-na[a ta’ ;ewwa ta’ vetturi

li jkunu qeg[din jag[mlu sinjal jew li jkunu qeg[din

inaqqsu l-velo/ità biex iduru fuq ix-xellug.

63. Spe/jalment oqg[od attent g[al vetturi twal li jkollhom

b]onn [afna spazju biex iduru fil-kantunieri. Jista’

jkollhom ji;bdu lejn il-lemin qabel ma jduru fuq ix-xellug.Stenna sakemm ikunu lestew il-manuvra g[ax ir-roti ta’wara ji;u qrib [afna tal-bankina meta jkunu jdawru. Arama tippruvax issuq fil-fet[a bejnhom u l-bankina.

21

Fuq il-Lemin64. Jekk tkun qieg[ed iddawwar g[al fuq il-lemin,iççekkja t-traffiku warajk, imbag[ad ag[mel sinjal g[an-nofs tat-triq. Stenna sakemm ikun hemm wisa’ bi]]ejjedbla periklu fit-traffiku li jkun ;ej qabel ma tkompli d-dawra.Jista’ jkun i]jed fi]-]gur jekk tistenna fuq ix-xellugsakemm ikun hemm spazju bi]]ejjed jew inkella li tin]elminn fuq il-bicycle u timbuttaha g[an-na[a l-o[ra tat-triq.

Toroq b’Karre;;ati kull na[a65. Ftakar li vetturi fil-bi//a l-kbira tat-toroq b’karre;;atakull na[a aktar i;erru minn meta jkunu f’toroqb’karre;;ata wa[da. Meta taqsam stenna sakemm jaqta’t-traffiku u aqsam il-karre;;ata li jmiss.

Roundabouts

66. Id-dettalji kollha dwar il-pro/edura t-tajba mar-roundabouts jinsabu fit-taqsima fuq “Roundabouts”. Ir-roundabouts jistg[u jkunu ta’ periklu u g[andek tmur[dejhom b’attenzjoni.

67. Tista’ t[ossok aktar ]gur jekk i]]omm max-xellugtar-roundabouts jew tin]el u tmexxi r-rota tieg[ekmadwar il-bankina jew mat-tarf tag[ha. Jekk tiddeçiedili ]]omm max-xellug g[andek>

• tkun taf li s-sewwieqa jistg[u ma jarawkx malajr.• toqg[od aktar attent meta ssuq ir-rota minn exits utkun tista’ te[tie; li tag[mel sinjal g[al-lemin biex turi lim’intix se twarrab mir-roundabout.• toqg[od attent minn vetturi li jkunu se jaqsmu triqtekbiex i[alli jew imissu r-roundabout.

68. Ag[ti l-wisa’ lill-vetturi kbar mar-roundabout g[ax dawnje[tie;u aktar spazju biex iduru. Issuqx fl-ispazju li jkunuje[tie;u biex iduru mar-roundabout. Jista’ jkun a[jar litistenna sakemm ikunu tbieg[du mir-roundabout.

Meta taqsam it-triq

69. Taqsamx issuq il-bicycle fuq pelican jew zebra

crossing. In]el minn fuq ir-rota u mexxiha g[an-na[a

l-o[ra.

22

Parti IV

Regolamenti g[all-Motorcyclists

Dawn ir-Regoli huma b’]ieda ma’ dawk fl-artikoli li ;ejjinu li japplikaw g[all-vetturi kollha.

:enerali70. F’kull vja;; li jag[mel, anke jekk fil-qrib, is-sewwieqtal-motorcycle, scooter jew moped flimkien ma’ dak lijkun riekeb wara, ikollhom jilbsu l-elmu protettiv. L--elmi protettivi g[andhom ikunu skond ir-Regolamentiu g[andhom ikunu marbutin sew. Ta’ min jilbes ukollprotezzjoni g[all-g[ajnejn, boots sodi, ingwanti u lbiesadattat li jista’ jg[in biex jipprote;ik jekk taqa’. Ta[sibx litista’ tilbes ilbies [afif tan-nylon g[ax il-[ruq tal-frictionfil-ka] li taqa’ huwa ta’ w;ig[ kbir.

Dejjem g[atti dirg[ajk u ri;lejk.

71. M’G[andekx i;;orr aktar minn passi;;ier wie[edfuq wara u huwa#hija g[andu#ha jirkeb#tirkeb sew fuq is-seat u bi]-]ew; saqajn fuq il-footrests.

Sewqan tal-Motorcycle fid-dawl tal-jum72. {allihom jarawk kemm tista’ mid-direzzjonijiet kollha.Preferibilment ilbes elmu protettiv abjad jew ta’ lewn /aru lbies jew strixxi fluworexxenti. Id-dwal ta’ quddiem, ukolljekk fid-dawl qawwi tal-jum, jista’ wkoll jag[mlek tidherfaçilment. Kun ]gur li jistg[u jarawk.

G[in lilek innifsek biex[addie[or jarak

23

Sewqan fid-dlam

73. Ilbes [wejje; jew strixxi li jleqqu biex itejbu /-/anstieg[ek li jarawk fid-dlam. Dawn jirriflettu d-dawl mill-fanali l-kbar ta’ vetturi o[rajn, u jag[mluha aktar fa/li lijarawk mill-bog[od.

Meta ddur

74. G[andek tkun taf x’hemm warajk u fil-;nub tieg[ekqabel ma ddur. {ares warajk< u]a l-mirja li jkollokimwa[[lin. Meta tkun qed taqla’ queues tat-traffiku,oqg[od attent g[all-pedestrians li jkunu qed jaqsmu minnbejn il-vetturi u g[al vetturi li [er;in minn salib it-toroq.

Ftakar> Osserva - Ag[mel Sinjal - Immanuvra

24

Parti V

Regoli dwar l-Annimali

Rikkieba ta]-]wiemel

Tag[mir ta’ sigurtà

75. Tfal ta[t l-14-il sena dejjem g[andhom jilbsuelmu protettiv waqt li jkunu rekbin i]-]iemel. L-elmuG{ANDU JKUN MARBUT SEW. Tajjeb li rikkieba o[rajie[du wkoll dan il-parir.

Lbies ie[or

76. G[andek tilbes• boots jew ]arbun b’qieg[ u g[arqub ibsin.• ilbies ta’ lewn /ar jew fluworexxenti fid-dawl tal-jum.• ilbies li jleqq jekk g[andek tirkeb bil-lejl jew f’vi]ibilità[a]ina.

Bil-lejl

77. Ikun a[jar jekk ma ssuqx i]-]iemel fit-triq bil-lejl jewfil-g[abex, imma jekk tag[mel dan, kun ]gur li ]-]iemelikollu faxex li jleqqu ftit ’il fuq mill-g[ekiesi. :orrmieg[ek dawl li juri l-abjad fuq quddiem u l-a[mar wara.

Meta tirkeb i]-]iemel

78. Qabel issuq ]iemel fit-triq g[andek>

• ti]gura li x-xedd kollu ji;ih sew u jkun f’kundizzjoni tajba.• tkun ]gur li tista’ tikkontrolla li]-]iemel sew.

79. Dejjem suq ma’ ]wiemel o[rajn inqas nervu]i jekkta[seb li ]-]iemel tieg[ek jitnaffar mit-traffiku. Qattm’g[andek tirkeb ]iemel ming[ajr sella f’toroq pubbli/i.Qabel titlaq jew iddur, [ares warajk biex tkun ]gur lim’hemmx periklu, imbag[ad ag[mel sinjal /ar b’idejk.

80. Meta to[ro; fit-triq g[andek

• i]]omm fuq ix-xellug.• i]]omm idejk it-tnejn fuq ir-riedni kemm-il darba ma tkunx qieg[ed tag[mel xi sinjal.• i]]omm saqajk it-tnejn fl-istaffa.• tirkeb wa[dek – trikkeb lil [add.

25

• tirkeb bla ma ;;orr xejn li jista’ jfixkel il-bilan/ tieg[ek jew li jit[abbel fir-riedni.• i]]omm li]-]iemel li qed tmexxi fuq ix-xellug tieg[ek.• issuq fid-direzzjoni tal-mixja tat-traffiku fi triq one-way.

• issuq ma’ [add ie[or ma’ ;enbek, u irkeb f’filliera wa[da fejn it-triq tidjieq jew tavvi/ina liwja.

81. In;enji mi;budin mi]-]wiemel g[andhom jevitawtoroq prin/ipali jew traffiku]i imma jsuqu f’toroqsekondarji. I]-]wiemel m’g[andhomx jintrikbu jewjg[addu minn toroq prin/ipali jew traffiku]i.

82. B’]ieda ma’ dan, int M’G{ANDEKX ti;bed i]-]iemelf’sidewalk, bankina jew minn fejn jg[addu l-bicycles

imma g[andek tibqa’ fit-triq.

83. Evita r-roundabouts fejn huwa possibbli. Jekktu]ahom int g[andek>• i]]omm max-xellug u toqg[od attent g[all-vetturi lijkunu qed jaqsmu minn quddiemek biex jitilqu jewjaqbdu roundabout.

• ag[mel sinjal g[al-lemin meta tkun qed issuq minn[ru; biex turi li m’intix se titlaq ir-roundabout.

• ag[mel sinjal g[ax-xellug e]att qabel ma titlaq ir-roundabout.

Klieb u annimali o[ra

84. La titlaqx kelb ji;ri wa[du fit-triq. Mexxih b’/ingaqasira fuq il-bankina, fit-triq jew mog[dija ma[subag[a/-/iklisti.

85. Meta tkun f’vettura kun ]gur li l-klieb jew annimalio[ra jkunu marbutin tajjeb biex ma jtellfukx mill-attenzjoni waqt li tkun qed issuq jew iwe;;g[uk jekktieqaf f’daqqa.

86. Kun ]gur li ma jkunx hemm traffiku qabel ma to[ro;jew tie[u annimali fit-triq.

87. Meta tkun tmexxi mer[la annimali, g[andektikkontrollaha l-[in kollu. Dejjem ]omm ru[ek bejn l-annimali u t-traffiku u ]omm l-annimali fit-tarf tat-triq.

26

Jekk tista’ ibg[at lil [addie[or quddiem biex jav]a lit-traffiku f’postijiet ta’ periklu b[al liwjiet jew il-qu//ata ta’telg[a. Ikun [afna a[jar li ma tmexxix mer[la fid-dlam,imma jekk tag[mel dan, ;orr id-dwal wara n]ul ix-xemx,bojod fuq quddiem u [omor fuq wara. Jekk il-mer[latkun kbira [afna, g[andha tinqasam f’mer[liet i]g[ar udejjem titmexxa minn ]ew; persuni jew aktar.M’g[andekx tmexxi baqar, nag[a; jew mog[o] f’ebdatriq prin/ipali jew traffiku]a.

Vetturi mi;buda minn annimal

88. Sewwieqa ta’ vetturi mi;buda minn annimalg[andhom jobdu l-istess regoli b[al sewwieqa ta’vetturi o[ra. M’g[andhom l-ebda privile;; spe/jalig[ax il-vettura tag[hom hija mi;buda minn bhima.G[andhom ikunu jafu l-limitazzjonijiet sa fejn jistg[ujikkontrollaw il-vetturi u l-bhejjem tag[hom u l-periklili jista’ jkollhom. G[andhom jag[mlu sinjal b’idejhomx’bi [siebhom jag[mlu kull meta jag[]lu li jibdlu d-direzzjoni jew jieqfu. Bil-lejl, g[andhom ji]guraw li l-vetturi tag[hom ikollhom dwal quddiem u wara kifimsemmi.

27

Parti VI

Regoli g[all-karozzi tal-linja

Dawn ir-Regolamenti huma b’]ieda g[al dawk fit-taqsimiet li ;ejjin li japplikaw g[all-vetturi kollha.

89. Il-karozzi tal-linja G{ANDHOM i]ommu man-na[atax-xellug jew fil-mog[dija tan-na[a tal-bankina tal-karre;;ata barra meta din il-mog[dija tkun okkupataminn vettura wieqfa jew xkiel ie[or.

90. Il-karozzi tal-linja g[andhom jieqfu fil-postijietimmarkati g[all-waqfien jew fid-da[liet fejn dawn ikunupprovduti g[alihom. Meta ]ew; karozzi tal-linja jewi]jed jaslu flimkien f’bus stop, g[andhom jersqu ma’xifer il-bankina, wa[da wara l-o[ra, u meta jitilqu humag[andhom isegwu l-ordni kif ikunu waslu. Il-karozzi tal-linja m’g[andhomx jaqsmu s-sinjal abjad parallel max-xifer tal-bankina meta jitilqu mill-bus stop.

91. Meta jieqfu f’bus stop, sew jekk dan ikun ipprovdutbil-linji bojod xierqa u kemm jekk le, il-karozzi tal-linjag[andhom jersqu e]att max-xifer tal-bankina biex il-passi;;ieri jkunu jistg[u jin]lu mill-karozza u jirkbuhadirettament mill-bankina.

92. Meta jitilqu mill-bus stop, il-karozzi tal-linjam’g[andhomx idawru g[al nofs it-triq, i]da g[andhomi]ommu vi/in kemm jista’ jkun tax-xifer tal-bankina.

93. Il-karozzi tal-linja g[andhom jitilqu mill-venda bil-magni tag[hom imqabbdin u bil-gear ingranat. Il-magna g[andha tin]amm startjata matul il-vja;; kollu.

94. Il-magna g[andu jkollha qawwa bi]]ejjed u tkunmi]muma f’kundizzjoni tajba u misjuqa b’mod tajjebhekk li ma tarmix du[[an meta l-karozza tal-linja tkunmisjuqa g[at-telg[a b’tag[bija s[i[a.

95. La l-passi;;ieri lanqas is-sewwieqa ma jistg[ujpejpu la f’xarabank, la f’coach u lanqas f’minibus.

96. L-ebda radju jew mu]ika rekordjata ma jistg[ujindaqqu f’xarabank, coach jew minibus waqt il-vja;;.

28

Parti VII

Is-Sewwieq

L-ewwelnett ftakar

97. F’Malta, it-traffiku g[andu j]omm fuq in-na[a tax-xellug tat-triq.

98. Il-vetturi kollha fit-triq g[andu jkollhom il-li/enzame[tie;a u g[andhom ikunu assigurati kontra r-riskji ta’terzi persuni u kull persuna li ssuq vettura bil-muturg[andu jkollha li/enza valida g[at-tip ta’ vettura li jkunje[ti;ilha ssuq.

99. Il-li/enza tas-sewqan tieg[ek g[andha tkuniffirmata (bil-linka).

100. Kun ]gur illi l-vettura tieg[ek tinsab fi stat tajjeb ta’tiswija u tkun tajba g[al kollox g[al fuq it-triq, u ara lijkollok /ertifikat tal-V.R.T., jekk ikun il-ka]. Ag[tiattenzjoni partikulari g[all-brejkijiet, il-mekkani]muta’ l-isteering, it-tyres u d-dawl. Kun af tajjeb il-vettura tieg[ek u l-limitazzjonijiet tag[ha. {u[sieb li ti;i serviced u spezzjonata regolarment. (AraAppendi/i V).

101. Qabel ma tikri jew tislef vettura, kun ]gur li l-vettura tinsab f’kundizzjoni perfetta u bla periklu u li l-persuna li tkun se te[odha jkollha li/enza valida ta’sewqan g[al Malta, kif ukoll tkun koperta b’polza ta’sigurtà u tifhem sew u tkun kapa/i t[addem il-kontrollita’ dik il-vettura partikulari.

102. Instructor li jkun se jie[u wie[ed li qed jitg[allemisuq g[al lezzjoni tas-sewqan, g[andu ji]gura li matul il-lezzjoni, il-vettura jkollha mwa[[la sewwa mag[ha l-pjan/i skond ir-regolamenti, u li dak li jkun qieg[edjitg[allem, isuq biss il-vettura fil-post u fil-[inijietspeçifikati fil-permess ma[ru; f’ismu.

103. Persuna li tkun g[addiet minn prova ta’ sewqanu tkun [adet li/enza tas-sewqan, g[andha tu]a

29

[sieb u attenzjoni spe/jali, u ma ssuqx f’toroqtraffiku]i [afna g[all-ewwel ftit xhur. Li/enza tas-sewqan tag[ti l-kwalifika i]da mhux il-kapa/ità. Dinti;i wara esperjenza tajba, i]da min isuq g[andudejjem jevita li jkollu fidu/ja ]ejda fih innifsu.

104. Velo/ità ]ejda tkabbar kemm il-possibbiltà kifukoll il-gravità ta’ l-in/identi. Velo/ità ]ejda u nuqqasta’ paçenzja huma sinjali ta’ sewqan [a]in u jistg[ujkunu ta’ periklu g[al persuni bla [tija. Fid-distanziqosra li normalment jinsabu f’Malta, id-differenza fil-[inijiet bejn vja;; mag[mul b’velo/ità qawwija uie[or ta’ sewqan moderat, hija ta’ ftit minuti.

105. Il-kundizzjoni tal-vettura tieg[ek, ta’ xi trailer liqed ti;bed u kull tag[bija, u l-g[add tal-passi;;ieri ul-mod li bih qed jin;arru, m’g[andhomx ikunu ta’periklu g[alik u g[all-o[rajn. B’mod partikolari, ]ew;persuni biss g[andhom joqog[du fuq is-seats ta’quddiem ta’ vetturi li jesg[u sa [ames persuni. Ikuna[jar jekk tfal ta[t it-tnax-il sena ma jirkbux fuq is-seats ta’ quddiem, anqas persuni li j;orru tfal fuq[o;orhom.

106. U]a l-vettura tieg[ek b’mod li ma tkunx ta’inkonvenjenza g[al [addie[or. Ara l i l-magnata[dem tajjeb u bla storbju u li ma tqattarx ]ejt jewtarmi du[[an li jag[mel [sara g[as-sa[[a, u li s-si-

lencer huwa effettiv. F’postijiet residenzjali, doqq il-[orn mill-inqas li tista’. F’postijiet fejn id-daqq tal-[orn huwa pprojbit il-[in kollu, u fil-postijiet abitatikollha, bejn il-11.00 p.m. u s-6.00 a.m., tista’ ddoqqil-[orn f’ka] biss ta’ emer;enza kbira.

Vetturi li qed jirmonkaw jew jg[abbu

107. L-ebda sewwieq m’g[andu jirmonka vetturao[ra kemm-il darba l-[abel jew katina ma jkunuxa;;ustati b’mod illi d-distanza li tisseppara l-eqrebpunt tal-vetturi ma tkunx taqbe] l-4.5 metri u jkunutt ie[du passi biex jag[mlu l-[abel jew katinajing[arfu malajr minn [addie[or li jkun ju]a t-triqpermezz ta’ bi//a drapp bajda marbuta mag[hom.

30

108. B[ala sewwieq

• M’g[andekx tirmonka vettura akbar mil-li/enzatieg[ek tippermettilek li tirmonka.• M’g[andekx tg[abbi ]-]ejjed il-vettura jew trailer

tieg[ek.• I//ekkja l-pi] muri fil-handbook tal-karozza tieg[ek.• G[andek torbot sew it-tag[bija tieg[ek u dinm’g[andhiex to[ro; ’il barra b’tali mod li tikkaw]aperiklu.• Meta tkun tirmonka caravan jew trailer, inti b[alasewwieq g[andek ti]gura li n-numri ta’ re;istrazzjonital-vettura li tkun qed tirmonka jkun imwa[[al fuq waratal-caravan jew trailer.

• Kun ]gur li l-pi] ikun imqassam b’mod uniformi fil-caravan jew trailer tieg[ek biex tevita l-possibbiltà limeta tilwi jew isserrep titlef il-kontroll. Jekk ji;ri dan,naqqas il-velo/ità bil-mod u er;a’ ikseb il-kontroll.• Meta tkun tirmonka vetturi o[ra jkun a[jar jekk ikolloksinjal “on tow” jidher sew fuq wara tal-vetturarmunkata.• {u l-prekawzjonijiet kollha b[al dwal u sewqan b-attenzjoni meta tirmonka b’[abel vettura o[ra metajidlam.

Tyres

109. Kun ]gur li t-tyres ikunu adattati g[at-tip ta’ vetturali qed issuq, skond id-daqs, kalibru u speed rating.

110. Kun af li tyres issingjati mill-;did ma jistg[uxjintu]aw fuq vetturi li fihom anqas minn 8 seats g[all-passi;;ieri u fuq kull vettura ta[t l-2,450 kilogramm ta’pi] meta mhix mg[obbija.

111. Vetturi b’tyres immarkati b’rating ta’ l-og[laveloçità, m’g[andhomx jaqb]u dik il-velo/ità.

112. It-tyres g[andhom ikunu minfu[in sew. L-anqasfond tad-disinn tas-singi huwa ta’ 1.6mm u japplikag[al vetturi li j;orru passi;;ieri li m’g[andhomx aktarminn tmien seats g[all-passi;;ieri u g[al vetturi bi skopdoppju u tat-tg[abbija li ma jaqb]ux 3,500 kg G.V.W. L-anqas fond ta’ 1.0 mm tad-disinn tas-singi japplika g[all-

31

vetturi tal-passi;;ieri b’aktar minn tmien seats g[all-passi;;ieri u vetturi g[at-tag[bija ’l fuq minn 3500 kg.

113. It-tyres m’g[andhomx ikollhom nef[iet, qsim jewtiswijiet minn ;ewwa tal-qoxra ta’ barra.

114. Mhumiex rakkomandati tyres ta’ tipi jew strutturidifferenti fuq l-istess axle.

115. Vettura bi tliet jew erba’ roti li jkollha single wheels

m’g[andhiex ikollha>-• tyre tat-tip cross-ply jew bias-belted imwa[[al fuq l-axle ta’ wara u tyre tat-tip radial-ply imwa[[al fuq l-axleta’ quddiem.• tyre tat-tip cross-ply jew bias-belted imwa[[al fuq l-axle ta’ quddiem u tyre tat-tip radial-ply imwa[[al fuq l-axle ta’ wara.

NOTA

116. Ta[lit ta’ kull tip ta’ tyres bejn l-axles differenti jista’ssir g[all-vetturi li g[andhom• ]ew; axles u double wheels fuq l-axle ta’ wara.• tliet axles, wie[ed ta’ l-isteering u l-ie[or biex isuq.

NOTA

117. Dan ma japplikax g[al vetturi b’axle li g[andu‘super single’ tyres li jkollhom contact area mat-triq ta’ l-anqas 300 mm wiesg[a.

:enerali

118. Kun ]gur li t-twieqi kollha u l-windscreen humandaf u [ielsa minn kull tfixkil. Li/enzi, avvi]i, permessi,eçç, g[andhom je[lu biss man-na[a ta’ fuq jew ta’ isfelfuq ix-xellug tal-windscreen. Wipers standard tal-fabbrika jew o[rajn li jkunu approvati biss g[andhomjin]ammu mwa[[lin, u ja[dmu tajjeb. {;ie; skurat mill-fabbrika biss huwa permess. {;ie; skurat permezz ta’spray huwa pprojbit, b[alma huma pprojbiti purtieri (jewxi [a;a o[ra simili) imwa[[la mal-windscreen ta’ wara,bil-lejl. Kull tibdil u attachments o[ra mal-windscreen

g[andhom ikunu awtorizzati mid-Dipartiment tal-Liçenzi u t-Testijiet.

32

119. Kun ]gur li l-vettura tieg[ek hija mg[ammra bin-numru adattat ta’ mirja, imqieg[da b’mod li tara t-traffiku li jkun warajk. Il-vetturi l-o[ra kollha g[andujkollhom g[all-anqas ]ew; mirja fuq barra, wa[da kullna[a, irran;ati b’mod li s-sewwieq ikollu veduta tajbata]-]ew; na[at u n-na[a ta’ wara tal-vettura.

120. Kun ]gur li l-[orn ikun ja[dem tajjeb. Ebda[ornijiet ta’ l-arja ta’ kwalunkew tip ma huma permessi.

121. Kun ]gur li l-ispeedometer ikun ja[dem tajjeb.

122. Kun ]gur li s-sistema ta’ l-exhaust hija effi/jenti u lil-[oss li tag[mel ikun fil-limiti a//ettabbli.

123. Bumpers standard tal-fabbrika biss humapermessi. Jekk jitne[[ew, m’g[andux ikun hemmpartijiet o[ra, jew u/u[ jew xfar jaqtg[u. L-ebda bars

]ejda ta’ l-ebda sezzjoni jew forma ma huma permessifuq l-ebda parti tal-vettura, l-anqas jekk tkun mill-fabbrika. (F’ka] ta’ [sarat kaw]ati f’xi in/ident, partijietta’ metall imqabb]in ’il barra jew bix-xfar jaqtg[ug[andhom ji;u rran;ati mill-aktar fis possibbli, sabiexma jkunux ta’ periklu g[all-pedestrians). Il-jibs tal-krejnijiet mobbli m’g[andhomx jispor;u ’l barra aktarminn 1.5 metri jekk it-tarf tag[hom ikun inqas minn 3metri g[oli mill-art.

Meta tg[abbi124. Ikun a[jar jekk it-tag[bija fuq il-vettura tieg[ektkun marbuta b’mod li ma tistax taqa’, tiççaqlaq jewtinqaleb b’periklu jew fastidju g[al [addie[or, u l-g[olitag[ha ma jkunx jista’ jipperikola l-istabbilità tal-vettura.

Kun ]gur li l-windscreen huwa kollu nadif

33

125. It-tag[bija qatt m’g[andha tit[alla tespor;i fuqquddiem tal-vettura. Tag[bija fuq wara qatt m’g[andhatit[alla tespor;i aktar minn kwint (1#5) tat-tul tal-vetturau m’g[andhiex tkun tmiss ma’ l-art. Fil-ka] ta’ l-a[[ar,nissu;;erixxu li jitwa[[lu tabelli, 50 /entimetru kwadri,b’uçu[ totalment jew parzjalment jirriflettu d-dawl, fl-estremitajiet ta’ kull tag[bija. It-tag[bija m’g[andhiextespor;i ’l barra mill-;nub u l-anqas m’g[andha b’ximod timpedixxi l-vi]ibilità tas-sewwieq.

Dwal126. Il-vettura g[andha tkun mg[ammra bi dwal ta’quddiem standard u#jew approvati mill-fabbrika,b’façilità li jitqawwew jew jitbaxxew, u li jkunu regolatisewwa. Il-lentijiet tal-fanali m’g[andhomx jitg[attew jewjin]ebg[u b’xi mod, u li l-bozoz ta]-]ew; na[at ikunuja[dmu. G[all-ebda ra;uni m’g[andhom jit[allew dwal’il fuq mil-livell tal-fanali l-kbar ta’ quddiem [lief f’ka]ijietspe/ifi/i approvati mill-Pulizija. Kull dawl barranim’g[andux jitfa’ dawl iktar qawwi mid-dawl baxxutstandard, jew inkella dawn id-dwal (barranin)g[andhom ji;u armati b’mod li jintfew meta l-fanali l-baxxi proprji tal-vettura jinxteg[lu. Kwalunkwe dawlikkulurit fuq quddiem tal-vettura g[andu jkollu biss il-funzjoni ta’ dawl ta’ indikazzjoni#hazard, u l-kulurig[ambra jew oran;o biss huma permessi. Il-bozoz tal-;nub u tal-parking g[andhom ikunu bojod biss.

127. Fuq in-na[a ta’ wara tal-vetturi kollha, inklu]ikarrijiet jew vetturi rmunkati kollha, minbarra d-dawl tal-pjan/a tar-re;istrazzjoni, g[andu jkun hemm dawla[mar u rifletturi ta’ l-istess kulur< dawl a[mar separattal-brejk (jew biex tieqaf) li ta’ l-inqas ikun darbtejn iktarqawwi mid-dawl l-ie[or ta’ wara< u dwal ta’indikazzjoni#hazard ta’ kulur g[ambra#oran;o. Id-dawlta’ l-indikazzjoni g[andhom ikunu jteptpu mhux anqasminn [ames darbiet f’[ames sekondi u g[andhomikunu jidhru minn 50 metru bog[od fid-dawl qawwi tax-xemx.

128. Id-dwal kollha ta’ wara msemmija hawn fuqg[andhom ikunu fit-truf ta]-]ew; na[at tal-vettura uaktar g[oljin mil-livell tal-bumper. Il-fanali [omor li

34

j intu]aw g[a/-/par u dawk tas-sewqan b’lura

m’g[andhomx ikunu aktar minn 21 watt. Dawn ta’ l-a[[ar, g[andhom ikunu jinxtelg[u awtomatikament

malli jidda[[al ir-reverse gear, u jekk le, g[andu

jkollhom dwal ta’ twissija li jinxteg[lu minn fuq id-dash-board. L-ebda dawl ie[or ma huwa permess fuq wara

tal-vettura.

129. Il-vetturi kollha, barra dawk ]g[ar tal-passi;;ieri li

jistg[u jg[abbu sa [ames passi;;ieri, li jaqb]u wie[edmill-qisien li ;ejjin, ji;ifieri 2.1 metri wisa’, 2.25 metri

g[oli u 6 metri tul, g[andhom ikunu mg[ammra wkoll bidwal [omor fin-na[a ta’ fuq nett u fin-na[a ta’ wara,

sabiex l-erba’ kantunieri tal-vettura jkunu vi]ibbli mis-

sewwieqa tal-vetturi li jkunu ;ejjin minn wara. Jekk il-vettura tkun itwal minn 6 metri g[andu jkollha dwal

[omor fil-;enb, fil-parti ta’ isfel nett tal-vettura f’intervallita’ mhux itwal minn 1.5 metri bog[od minn xulxin, u

mhux qawwijin aktar minn 12-il watt.

130. Kull vettura ta’ natura industrijali jew agrikola,

inklu]i mechanical horses, ta’ kull daqs, g[amla jew tip,

jekk ma jkunux di;à mg[ammra bid-dwal mill-fabbrika,g[andhom ikunu konformi mal-[ti;iet deskritti fl-artikolu

18, g[as-sodisfazzjon tal-Kummissarju tal-Pulizija.Vetturi ta’ dan it-tip g[andu jkollhom dawl

g[ambra#isfar#oran;o jdur (blu tat-tip b[al fil-ka] tal-

vetturi tal-Pulizija u ta’ l-iskwadra tat-tifi tan-nar) fuq il-kabina tas-sewwieq jew fuq l-iktar parti g[olja, u fuq in-

na[a tal-lemin tas-centre line tal-vettura< dan irid ikunmixg[ul il-[in kollu li l-vettura tkun fit-triq, sew jekk tkun

qed tintu]a kif ukoll jekk wieqfa.

131. Jekk il-vettura tieg[ek tkun bowser jew vettura li

qieg[da ;;orr xi tank b’xi sustanza perikolu]a, ara litwa[[al fuqha s-sinjali tat-twissija me[tie;a u li dawn

ikunu /ari u jidhru bla tfixkil.

Trid tkun f’sa[[tek biex issuq

132. Kun ]gur li int f’sa[[tek biex issuq. G[andek

tirrapporta lid-Dipartiment tal-Li/enzi tal-Vetturi kull

kondizzjoni ta’ sa[[a li tista’ taffettwa s-sewqan

tieg[ek.

35

133. Sewqan meta tkun g[ajjien jew fis-s[ana ta’ jum

sajfi j]id [afna r-riskju ta’ in/ident.

• Jekk t[ossok b’xi mod bi ng[as, ieqaf f’post bla

periklu.

• L-aktar modi effettivi biex ti;;ieled in-ng[as huma li

tie[u nag[sa qasira (sa kwarta) jew tixrob, per

e]empju, xi ]ew; kikkri kafè qawwi. Arja friska,

e]erçizzju u tifta[ ir-radju jistg[u jg[inuk g[al xi ftit [in,

i]da mhumiex effettivi wisq.

Il-vista ta’ g[ajnejk

134. G[andek tkun tista’ tag[raf pjan/a tan-numru ta’

vettura minn distanza ta’ 20.5 metri (madwar tul ta’

[ames karozzi) fid-dawl tax-xemx. Jekk g[andek

b]onn tilbes nu//ali (jew contact lenses) biex tkun

tista’ tag[mel dan, G{ANDEK tilbsu#tilbishom il-[in

kollu meta ssuq.

135. Bil-lejl jew f’vi]ibiltà [a]ina, tu]ax tinted glasses,

lenses jew xi [a;a li tista’ tfixkel il-vista.

Alko[ol u drogi

136. Qatt m’g[andek tixrob u ssuq g[ax dan

jaffettwa serjament il-;udizzju u l-kapa/itajiet tieg[ek.

M’g[andekx issuq b’livell ta’ alko[ol fin-nifs og[la

minn 35µg#100ml jew livell ta’ alko[ol fid-demm ta’

aktar minn 80mg#100ml.

L-Alko[ol

• itik sens ]baljat li int kapa/i tla[[aq.

• inaqqas il-kordinazzjoni tieg[ek u jraqqadlek ir-

reazzjonijiet tieg[ek.

• jaffettwa l-;udizzju tieg[ek ta’ velo/ità, distanza u

riskji involuti.

• inaqqas il-kapa/ità nnifisha tieg[ek tas-sewqan, anke

jekk ikollok inqas mil-limitu skond il-li;i.

• jie[u l-[in biex ja[dem fil-;isem< tista’ sa[ansitra ma

tkunx tajjeb biex issuq filg[axija wara li tkun xrobt fl-ikla

ta’ nofsinhar, jew filg[odu wara li tkun xrobt fil-g[axija

ta’ qabel. Jekk tkun se tixrob, ag[mel arran;amenti

g[al mod ie[or ta’ trasport.

36

QATT m’g[andek issuq ta[t l-influwenza tad-drogi jewmedi/ina li jaffettwawlek ir-reazzjonijiet tieg[ek. Ara

sewwa l-istruzzjonijiet jew staqsi lit-tabib jew spi]jar

tieg[ek. L-u]u ta’ sustanzi kkundannati huwa perikolu]

[afna. Qatt m’g[andek ti[odhom qabel issuq< ma tistax

tobsor x’effetti jista’ jkollhom, i]da jistg[u jkunu aktarqawwija mill-alko[ol u jistg[u jikkaw]aw in/identi serji

jew fatali fit-triq.

Huwa d-dmir tieg[ek, sew b[ala sewwieq jew b[ala

pedestrian, li tag[ti kontribut g[as-sigurtà fit-toroq.Indipendentement mir-ra;un u t-tort tal-ka], huwa dmir

tieg[ek li tevita in/ident jekk tista’ tag[mel hekk.

Meta jkollok in/ident jew tiqaflek il-vettura137. Meta l-vettura tieg[ek tiqaflek

• ne[[i l-vettura mit-triq.

• jekk hu possibbli ag[ti avvi] adekwat lit-traffiku l-ie[orbilli tu]a l-hazard warning lights jekk il-vettura tieg[ek

qieg[da tikkaw]a xkiel.

• jekk hu possibbli qieg[ed ir-reflective triangle fit-triq

ta’ l-anqas 50 metru wara l-vetturi wieqfa fl-istess na[a

tat-triq, jew u]a metodi o[ra mag[rufa, jekk ikollok.• ]omm id-dwal tal-;nub mixg[ulin jekk ikun id-dlam

jew il-vi]ibiltà tkun [a]ina.

• toqg[odx (jew t[allix lil [addie[or joqg[od), bejn il-

vettura tieg[ek u t-traffiku li jkun ;ej.

• bil-lejl jew f’vi]ibiltà [a]ina toqg[odx fejn tista’ tg[attid-dawl tieg[ek li jarah min ikun ;ej.

Ir-Reflective Triangle

Ikun a[jar jekk il-vetturi kollha j;orru r-reflectivetriangle b[ala sinjal ta’ twissija f’ka] ta’ b]onn. Dang[andu jintu]a f’kull [in tal-;urnata, flimkien mal-hazard lights tal-vettura jekk din ikollha, f’postijietfejn l-ipparkjar huwa pprojbit. Dan is-sinjal g[andujitqieg[ed 50 metru bog[od minn na[a ta’ wara tal-vettura li tkun qed to[loq ostaklu, fuq l-istess na[a

tat-triq, u metru ’l bog[od mill-;enb tat-triq.

37

Regoli addizzjonali g[al toroq arterjali

138. Jekk il-vettura tieg[ek ti]viluppa xi [sara>

• i;bed g[al mal-;enb tat-triq (hard shoulder) jew kemm

jista’ jkun lejn ix-xellug, bir-roti miksurin fuq ix-xellug.

• o[ro; mill-vettura tieg[ek mill-bieba tax-xellug u kun

]gur li l-passi;;ieri jag[mlu l-istess. G[andek t[alli l-annimali li jkollok mieg[ek FIL-VETTURA, jew,

f’emer;enza, ]ommhom ta[t kontroll tajjeb mal-;enb

tat-triq.

• kun ]gur li l-passi;;ieri j]ommu ’l bog[od mill-

karre;;ata u mill-hard shoulder, u li t-tfal jin]ammu ta[t

kontroll.

• u]a mobile phone jekk tista’.

• qatt m’g[andek t[alli lill-vettura tieg[ek wa[idha aktar

milli me[tie; biex issib telefon ta’ emer;enza.

• ag[ti d-dettalji kollha lill-Pulizija, g[arrafhom ukoll jekk

intix sewwieq li te[tie; protezzjoni.

• mur lura u stenna [dejn il-vettura tieg[ek (’il bog[od

sewwa mill-karre;;ata u l-hard shoulder).

• jekk t[ossok mhedded minn xi persuna o[ra, mur lura

fil-vettura tieg[ek mill-bieba tan-na[a tax-xellug u

sakkar il-bibien kollha. O[ro; mill-vettura tieg[ek meta

t[oss li dan il-periklu g[adda.

139. Jekk ma tistax tne[[i l-vettura tieg[ek mill-

karre;;ata g[al ;ol-hard shoulder>

• ixg[el il-hazard lights u, jekk hu possibbli, po;;i r-

reflective triangle ta’ l-anqas 50 metru wara l-vettura

wieqfa.

• itlaq mill-vettura tieg[ek biss meta tista’ twarrab mill-

karre;;ata ming[ajr periklu.

140. Sewwieqa b’di]abilità

Jekk g[andek xi di]abilità li ma t[allikx tag[mel kif

intqal hawn fuq inti g[andek>

• tibqa’ fil-vettura tieg[ek.

• tixg[el il-hazard lights.

• uri bandiera ]g[ira li turi li te[tie; l-g[ajnuna

“Help” jew, jekk g[andek telefon tal-karozza jew mo-

bile çempel lis-servizzi ta’ emer;enza u g[idilhom

sewwa fejn tinsab.

38

141. Jekk tkun involut f’xi IN?IDENT li jikkaw]a [sarajew korriment lil xi persuna, annimal jew vettura o[ra,

IKOLLOK TIEQAF. Fil-ka] ta’ [abta Front to Rear,g[andek tag[ti u tie[u l-informazzjoni ma’ dak li [abat

mieg[ek kif mitlub fir-rapport ta’ l-In/ident ‘Front toRear’. (Ara l-Anness fi tmiem dan il-Kodi/i).

142. Fil-ka]i l-o[rajn kollha l-in/ident (bl-e//ezzjoni ta’l-in/identi front to rear ) dejjem g[andu ji;i rappurtat lill-

Pulizija u l-vetturi m’g[andhomx i/aqalquhom sakemmjittie[ed rapport mill-Pulizija ta’ l-in/ident. Meta me[tie;mill-Pulizija, uri l-li/enza tas-sewqan, çertifikat ta’ l-

assigurazzjoni u l-logbook. Il-Pulizija jistg[u jag[tukpermess li turihomlhom fi ]mien 48 sieg[a f’G[assa tal-

Pulizija li jg[idulek.

Sinjali u dwal ta’ warning

143. Jekk tara, tisma’ jew hemm ra;uni biex ta[seb lifil-qrib hemm vetturi ta’ emer;enza, oqg[od attent g[axjista’ jkun hemm in/ident aktar ’il quddiem.

144. Meta tg[addi x-xena ta’ l-in/ident tkunx distratt jew

tnaqqas mill-velo/ità bla b]onn (e]empju jekk hemmin/ident fuq in-na[a l-o[ra tat-triq b’karre;;ata doppja).Dan jista’ jikkaw]a xi in/ident ie[or jew kon;estjoni tat-

traffiku o[ra.

145. Jekk tkun involut f’in/ident jew tieqaf biex tag[tig[ajnuna, jekk tkun taf kif>-• u]a l-hazard lights tieg[ek biex twissi t-traffiku li jkun ;ej.

• itlob lis-sewwieqa l-o[ra biex jitfu l-magni tag[hom uma jpejpux.

• ag[mel arran;amenti biex minnufih jissej[u s-servizzita’ emer;enza waqt li tag[ti d-dettalji kollha tal-post ta’l-inçident u l-korruti. Jekk tu]a mobile phone, l-ewwel

kun ]gur li wrejt fejn qieg[ed.• ressaq lin-nies mhux korruti ’l hinn mill-vetturi g[all-

post bla periklu< fi triq arterjali dan g[andu jkun, fejnpossibbli, ’l hinn sew mit-traffiku, il-hard shoulder jewcentral reservation.

• /aqlaq BISS lill-midrubin mill-vetturi tag[hom jekkhemm periklu immedjat ta’ [ruq jew splu]joni.

• tne[[ix l-elmu ta’ motorcyclist jekk ma jkunx hemm b]onn.

39

• kun lest li tag[ti l-ewwel g[ajnuna, jekk tkun taf kif.• oqg[od fuq il-post sakemm jaslu s-servizzi ta’emer;enza.

146. Jekk inti involut f’xi emer;enza medika o[ra

g[andek i//empel g[as-servizzi ta’ emer;enza bl-

istess mod.

In/identi li jinvolvu prodotti perikolu]i147. Vetturi li jkunu j;orru prodotti perikolu]i f’pakketti

g[andhom ikunu mmarkati bi pjan/i oran;o li jleqqu.

Road tankers u vetturi li j;orru tank containers ta’

prodotti perikolu]i g[andu jkollhom pjan/i ta’ hazard

warning.

148. Jekk vettura li tkun i;;orr prodotti perikolu]i jkollha

in/ident, [u l-parir imsemmi hawn fuq u, b’mod

partikolari>

• itfi l-magni u TPEJJIPX.

• ]omm ’il bog[od mill-vettura u tippruvax issalva l-

midruba g[ax jista’ ji;rilek l-istess.

• sejja[ is-servizz ta’ emer;enza u ag[ti l-informazzjoni

kollha fuq tabelli u markings fuq il-vettura. Tu]ax mobile

phone qrib vettura li jkollha tag[bijiet li jie[du n-nar.

Meta ssuq149. Qabel ma tistartja, ara li tkun bil-qieg[da sewwa u

komdu u li s-seat ikun sewwa fil-po]izzjoni tieg[u. Ara li

kemm il-mera li turik wara kif ukoll dik tal-;enb ikunu t-

tnejn f’po]izzjoni tajba u li l-[;ie; ta’ quddiem u ta’ wara

jkunu nodfa u b’xejn li jista’ jfixkel il-vista. T[allix o;;etti

ji;ru ’l hawn u ’l hinn li jistg[u jirriflettu d-dawl f’g[ajnejk.

Meta huwa me[tie;, u]a l-apparat li ma j[allix il-[;ie;

ta’ quddiem u ta’ wara jittappan. Tilbisx ]raben jew

[wejje; li jkunu mer[ija jew issikkati ]]ejjed hekk li

jtellfuk fis-sewqan. Ipprote;i g[ajnejk minn dija li

tg[ammex jekk ikun me[tie;. Nuççalijiet polarized

huma tajbin [afna f’xemx qawwija. {u po]izzjoni

komda u tqeg[edx idejk barra mit-tieqa. Ikkon/entra

fuq is-sewqan u t[allix li tkun distratt.

40

Regoli, Teknika u Parir g[as-Sewwieqa Kollha

150. Din it-taqsima g[andha tinqara lis-sewwieqa, motor-

cyclists (tal-muturi), /iklisti (tar-rota) kollha. Il-Kodi/i g[at-

Traffiku fit-Triq fl-ebda /irkostanza ma tag[tik id-dritta,

imma tag[tik parir meta g[andek tag[tiha lill-o[rajn.

Dejjem ag[ti d-dritta jekk tista’ tg[in biex tevita in/ident.

151. Qabel ma ti//aqlaq [ares madwarek, anki jekk

tkun [arist fil-mera, biex tara li [add ma jkun se

jaqilg[ek. Ag[ti s-sinjal xieraq permezz ta’ l-indicators li

jixeg[lu u jitfu qabel ma timxi, u imxi biss meta ma jkunx

hemm periklu u ma tkunx ta’ inkonvenjenza g[all-

o[rajn li jkunu qed ju]aw it-triq. Ag[ti d-dritta lill-vetturi li

jkunu g[addejjin u li jkunu qed jaqilg[u.

152. Ara li l-bibien ikunu mag[luqa sew, u jekk ikun bil-

lejl, li jkollok id-dwal mixg[ula.

153. Dejjem a[seb minn qabel x’jistg[u jag[mlu l-

pedestrians u /-/iklisti. Jekk il-pedestrians,

partikolarment it-tfal, qeg[din i[arsu n-na[a l-o[ra,

dawn jistg[u jin]lu fit-triq ming[ajr ma jarawk.

I//ekkja xi post li ma tistax tara sewwa qabel ma titlaq

41

Seat belts

154. IKOLLOK tilbes seat belt jekk ikun hemm, kemm-il darba ma tkunx e]enti skond l-Avvi] Legali Nru. 129ta’ l-1995 u permess mill-Kummissarju tal-Pulizija. Dawke]enti minn dan ir-regolament jinkludu dawk b’/ertifikatmediku u permess mill-Kummissarju tal-Pulizija usewwieqa li jkunu jikkonsenjaw fil-lokal f’vetturama[suba biex tag[mel dan.

SEAT TA’QUDDIEM

(Il-vetturi kollha)

IKOLLHOMjintlibsu

jekk ikun hemm

?ineg xierqag[at tfal

IKOLLHOMjintlibsu

?ineg xierqag[at tfal

IKOLLHOMjintlibsu

jekk ikun hemmJekk ma jkunux

IKOLLUjintlibesseat belt

Seat beltg[all-kbar

IKOLLHOMjintlibsu

jekk ikun hemm

IKOLLHOMjintlibsu

jekk ikun hemm

155. G{ANDEK tilbes is-seatbelts, meta jkun hemm,f’minibuses ta’ pi] ta’ 2540kg jew inqas meta mhixmg[obbija fejn hu possibbli. G[andek tilbishom f’mini-

buses u coaches kbar meta jkun hemm.

*Minibuses ta’ pi] ta’ 2540kg jew inqas meta mhux mg[obbija

SEAT TA’ WARA

(karozzi uminibuses * ]g[ar)

G{ANDHOMjintlibsu

jekk ikun hemm

?ineg xierqag[at-tfal

G{ANDHOMjintlibsu

jekk ikun hemm

?ineg xierqag[at-tfal

G{ANDHOMjintlibsu

jekk ikun hemmJekk ma jkunux

IKOLLU jintlibesseat belt

Seat beltg[all-kbar

G{ANDHOMjintlibsu

jekk ikun hemm

G{ANDHOMjintlibsu

jekk ikun hemm

MIN HU

RESPONSABBLI

SEWWIEQ

S E W W I E Q

S E W W I E Q

S E W W I E Q

PASSI::IER

Regolamenti g[as-Seat belt

Din l-iskeda tinkludi r-regolamenti prin/ipali biex jintlibsu s-seat belts.

S E W W I E Q

TARBIJA ta[tit-3 snin

TIFEL/LA minn3 snin sa10 u iqsarminn 1.5metri (madwar5 piedi)

T IFEL /LA

minn 11sa 14-il senatwal 1.5 metrijew aktar

PASSI::IER’il fuq minn14-il sena

42

Tfal fil-karozzi

156. Sewwieqa li qeg[din i;orru tfal fil-karozzag[andhom ji]guraw li>-• it-tfal ma joqog[dux waras-seats ta’ wara f’karozzaestate jew hatchback,

kemm-il darba ma jkunximwa[[al seat spe/jalig[at-tfal.• ju]aw il-locks tas-sigurtàg[at-tfal, fejn hu possibbli, meta jkun hemm tfal fil-karozza.• it-tfal jin]ammu ta[t kontroll.• babyseat i[ares lura qatt m’g[andu jitwa[[al ma’ seat

protett minn airbag.

Waqt is-Sewqan

157. }omm sew max-xellug, barra meta tkun trid taqla’jew iddur fuq il-lemin. I]]omx fin-nofs tat-triq. Meta ddurkantuniera, ]omm sew fuq in-na[a tieg[ek.

158. Issuqx qrib wisq tal-vettura ta’ quddiemek u suqb’velo/ità hekk li tista’ twaqqaf mal-ewwel jekk il-vetturata’ quddiemek tag[mel manuvra f’daqqa u tnaqqas il-velo/ità jew tieqaf. L-unika regola ]gura hija li qatt ma]]omm qrib aktar mid-distanza ;enerali biex tieqaf (arad-distanzi tipi/i biex tieqaf u t-tieni regola ;enerali ta[tParir :enerali).

159. {alli d-distanza ta]-]ew; sekondi bejnek u l-vetturaquddiemek f’toroq traffiku]i. Ta’ l-anqas irdoppja dan il-[in f’toroq imxarrba, u ]idu anke aktar jekk hemm it-tajnfit-triq.

Kun ]gur li t-tfal jilbsu /-/ineg adattati

43

160. Ftakar, vetturi kbar u motorcycles je[tie;udistanza itwal biex jieqfu minn karozzi.

161. Meta tkun wara vettura fi triq fil-bera[, [alli spazjubi]]ejjed quddiemek g[al xi vettura li tkun qed taqilg[ek<meta qed taqilg[ek vettura o[ra, i]]idx il-velo/ità.

Dixxiplina fil-Mog[dija u Sinjali tal-Karre;;ata

162. Meta karre;;ata tkun immarkata b’linji bojod, imxiskond dawn il-linji.

163. Il-vetturi g[andhom i]ommu fuq ix-xellug ta’ linjajew linji doppji kontinwi u m’g[andhomx jinsaqu fuq, ’lhemm minn, jew b’rota ’l hawn u ’l hemm, minn dik il-linja, [lief fi/-/irkustanzi li ;ejjin u meta ma jkunx hemmperiklu biex jag[mlu hekk>• sabiex til[aq bini biswit, kemm-il darba ma jkunxhemm sinjali li jipprojbixxu li ddur lejn il-lemin.• sabiex tid[ol fi triq biswit, kemm-il darba ma jkunxhemm sinjal li jipprojbixxi li ddur lejn il-lemin.

164. Linji bojod maqtug[a jaqsmu l-karre;;ata f’]ew;mog[dijiet u tista’ taqsamhom bl-attenzjoni me[tie;a uwara li tkun urejt lill-vetturi l-o[ra.

165. Linja bajda kontinwa b’wa[da mhux kontinwa tista’tinqasam biss minn na[a tal-linja mhux kontinwa,b’attenzjoni xierqa u wara sinjal adattat lill-vetturi l-o[ra.

Reflective Road

Studs

166. Dawn l-istudsjistg[u jintu]aw ma’ linjibojod.

• Studs bojod (catseyes) jimmarkaw il-mog[dijiet jew nofs it-triq.

• Studs [omor jimmarkaw it-tarf tax-xellug tat-triq.

• Studs l-g[ambra jimmarkaw riserva çentrali ta’karre;;ata doppja jew mog[dija g[all-karozzi.

Marki fuq it-triq g[at traffiku ureflective road studs

44

• Studs [odor jimmarkaw it-tarf tal-karre;;ata prin/ipalif’lay-bys, skontri u slip roads.

167. }omm sewwa fil-mog[dijiet tat-traffiku. Issuqx fuqil-linji bojod jew bil-linji bejn ir-roti.

168. Toqg[odx tibdel minnmog[dija g[al o[ra.G[andek tu]a l-mog[dija ta’;ewwa (i.e. tan-na[a tax-xellug),minbarra meta tkunqed taqla’ jew iddur lejn il-lemin. Ag[mel sinjal kmienibi]]ejjed biex turi li se tbiddelil-mog[dija wara li tkun /ert litista’ tag[mel hekk ming[ajrperiklu.

169. Kemm-il darba ma jkunx hemm emer;enza, tiqafxfil-mog[dija ta’ barra jew tipparkja fil-mog[dija ta’ barra ta’karre;;ata b’diversi mog[dijiet. Tibqax fil-mog[dija ta’barra f’karre;;ata ta’ diversi mog[dijiet aktar milli huwaassolutament me[tie; sakemm ma tixtieqx iddur fuq il-lemin u biex taqleb g[all-mog[dija fuq ;ewwa ma t[allixit-traffiku li jixtieq jibqa’ sejjer dritt jew idur fuq ix-xellug.

170. Meta l-karre;;ata tkun maqsuma fi tlietmog[dijiet, u]a l-mog[dija ta’ ;ewwa (i.e. tan-na[a tax-xellug) [lief meta tkun qed taqla’ jew fejn hemm sinjalitat-traffiku jew sinjali bid-dawl li jordnawlek li tu]a l-mog[dija tan-nofs. Taqlax jekk il-mog[dija tan-nofstkun di;à okkupata minn vettura o[ra li tkun ;ejja.

171. Ftakar li m’g[andekx dritt li tu]a l-mog[dija tan-nofs aktar minn sewwieq ;ej mid-direzzjoni opposta.• Tu]ax il-mog[dija tal-lemin.

172. Meta ]-]ew; na[at opposti tal-karre;;ata jkunumaqsuma fi tliet mog[dijiet, tista’ tibqa’ fil-mog[dija tan-nofs meta jkun hemm vetturi mexjin aktar bil-mod fil-mog[dija tax-xellug, i]da g[andek ter;a’ lura fil-mog[dija tax-xellug wara li tkun qbi]thom. Il-mog[dija

45

tal-lemin hija sabiex taqla’ (jew g[al traffiku li jrid idurlejn il-lemin)< jekk se tu]aha biex taqla’, er;a’ lura fil-mog[dija tan-nofs u mbag[ad fil-mog[dija tax-xellug,malajr kemm jista’ jkun, ming[ajr ma tid[ol f’salt.

173. Meta l-karre;;ata tkun maqsuma f’erba’mog[dijiet kull na[a, l-istess prin/ipji g[andhomjapplikaw, ji;ifieri, g[andek tu]a l-mog[dija l-aktar vi/inlejn ix-xellug. Kemm hu possibbli, ibdel il-mog[dijietwa[da wa[da u oqg[od aktar attent min[abba n-numruta’ mog[dijiet.

Mog[dijiet ta’ Climbing u Crawler

174. Dawn issibhom f’xi telg[at. U]a din il-mog[dijajekk qieg[ed issuq vettura li m’g[andhiex velo/ità jewjekk hemm vetturi warajk li jixtiequ jaqilg[uk.

Mog[dijiet g[all-bicycles

175. Dawn huma murija b’marki u sinjali fit-triq.M’g[andekx issuq jew tipparkja l-karozza tieg[ekf’mog[dija g[all-bicycles immarkata b’sinjal abjadkontinwu fil-[in li tkun qed tintu]a. Issuqx jew tipparkjaxf’mog[dija tal-bicycles immarkata b’sinjal abjad maqtug[g[alkemm jekk m’hemmx periklu tista’ tag[mel dan.

Mog[dijiet g[all-Karozzi tal-Linja

176. Dawn huma murija b’marki u sinjali fit-triq.M’g[andekx issuq jew tieqaf f’din il-mog[dija fil-[in litkun qed tintu]a kemm-il darba s-sinjali ma jurux modie[or.

177. Meta l-mog[dijiet ikunu mmarkati b’destinazzjonijew meta tkun qed toqrob g[aqda ta’ ]ew; toroq, [upostok fil-[in fil-mog[dija opposta. Meta jkun me[tie;ag[ti opportunità lill-vetturi l-o[ra jibdlu l-mog[dija.

178. Jekk mill-mog[dija li qed issuq fiha jg[addi sinjalabjad imsejja[ Stop-Line min-na[a g[all-o[ra, intg[andek twaqqaf bir-roti ta’ quddiem wara din il-linja.

179. La ssuqx fuq linji li juru li ;ej ostaklu jew traffic

islands bil-linji. Qis dawn b[ala ostakli attwali.

46

Toroq ‘one-way’

180. Dawn jintwerew b’marki fit-triq u sinjali. Ikollokissuq jew tipparkja fid-direzzjoni murija bis-sinjali.Karozzi tal-linja u#jew bicycles jistg[u, xi drabi,ikollhom mog[dija contraflow. Ag[]el il-mog[dija t-tajba biex to[ro; minnha malajr kemm jista’ jkun.Tibdilx f’daqqa l-mog[dijiet. Kemm-il darba s-sinjaliu l-marki tat-triq ma jurux mod ie[or, inti g[andek tu]a

• il-mog[dija tax-xellug meta se tmur fuq ix-xellug.• il-mog[dija tal-lemin meta se tmur fuq il-lemin.• l-a[jar mog[dija meta se tibqa’ sejjer dritt.Ftakar – it-traffiku jista’ jkun g[addej mi]-]ew; na[at.

Meta taqla’ karozza o[ra

181. Qatt taqla’ vettura o[ra qabel MA TKUN ?ERTli tista’ tag[mel dan ming[ajr periklu g[alik jew g[al[addie[or. Oqg[od attent spe/jalment meta jkunqed jidlam jew ikun hemm i/-/par, g[ax huwa diffi/li[afna li tikkalkula l-velo/ità jew id-distanza.

Aqla’ minn na[a tal-lemin

182. Din ir-regola mhux ne/essarjament tapplika fi/-çirkustanzi li ;ejjin>-

• Meta min ikun isuq vettura quddiemek ikun g[amelsinjal li se jdur fuq il-lemin u tkun tista’ taqilg[u blaperiklu mix-xellug ming[ajr ma tkun ta’ inkonvenjenzag[at-traffiku l-ie[or, jew meta tkun se tid[ol ;o xi trejqafuq ix-xellug.

Tid[olx f’daqqa quddiem il-vettura li tkun g[adek kemm qlajt

47

• Meta l-vetturi fil-mog[dija tan-na[a tal-lemin ikunumiexja aktar bil-mod minnek fi triq traffiku]a.

183. Qabel ma taqla’ ag[mel is-sinjal xieraq, ]ommdistanza tajba i]da mhux eççessiva mill-vettura li tkunqed taqla’ u [u postok fil-mog[dija, jew na[a tat-triqadattata, kemm jista’ jkun malajr wara li tkun qlajt. Tid[olxf’daqqa quddiem il-vettura li tkun g[adek kemm qlajt.

184. TAQLAX VETTURI O{RA meta tkun qed tavviçina>• post ta’ qsim g[all-pedestrians, pelican crossing jewtraffic lights<• triq li tag[qad m’o[ra<• kantuniera jew liwja iebsa<• il-qu//ata ta’ g[olja<• post fejn il-livell tat-triq ikun se jitbaxxa u jer;a’ jog[laf’daqqa.

185. TAQLAX VETTURI O{RA>

• fejn it-triq tidjieq<• meta biex tag[mel hekk i;;ieg[el vettura o[ra to[ro;minn triqitha jew tnaqqas il-velo/ità<• meta ma jkunx hemm spazju bi]]ejjed u fejn il-vi]ibiltàma tippermettix li tag[mel dan ming[ajr periklu<• meta jkun hemm [afna vetturi wara xulxin quddiemek jewxi vettura li hi stess tkun di;à qed taqla’ jew li metataqla’ vettura o[ra jkun perikolu] jew diffikultu] g[al dak il-[in.

186. Ag[ti kull fa/ilità lill-vetturi l-o[ra li jkunu jridujaqilg[uk. {alli l-vettura li taqilg[ek ter;a’ tid[ol fil-linja.Qatt ma g[andek ta//ellera jew tostakola vettura o[ra litkun se taqilg[ek.

KUN PRUDENTI

187. Oqg[od attent u kun prudenti lejn o[rajn li qed ju]awit-triq.

Inti g[andek>• tibqa’ kalm jekk sewwieqa o[ra jikkaw]aw xi problemi<jistg[u ma jkollhomx esperjenza jew ma jafux sew l-in[awi.• tkun tolleranti g[ax kul[add ji]balja.• tinjora lil kull min i;ib ru[u [a]in fit-triq. L-ind[il ikomplibiss jag[mel is-sitwazzjoni ag[ar. Naqqas il-velo/ità

48

jew waqqaf, ikkalma, u meta t[ossok ;ejt f’tieg[ek,kompli fuq triqtek.• ]omm lura jekk vettura to[ro; quddiemek minn ;otrejqa. {alliha tg[addi. Tirrea;ix billi ssuq qrib [afnawarajha.

L-attenzjoni tg[in biex tbieg[ed il-periklumit-toroq.

188. Evita distrazzjonijiet ta’>• mu]ika b’volum g[oli (dan jista’ ja[bi [sejjes o[ra).• tipprova taqra mapep.• idda[[al xi cassette jew CD jew iddawwar ir-radju.• targumenta mal-passi;;ieri li jkollok mieg[ek jew o[rajn fit-triq.• tiekol u tixrob.

Mobile phones u teknolo;ija fil-karozza189. Hija r-responsabbiltà tieg[ek li ]]omm kontrollsew tal-vettura tieg[ek il-[in kollu. Qatt m’g[andek tu]amobile phone ta’ l-idejn jew microphone waqt li tkunissuq. Jekk tag[mel hekk ma toqg[odx attent g[al dakli jkun ;ej fit-triq. {afna a[jar jekk ma tu]ax it-telefonmeta tkun qed issuq – l-ewwel sib post bla periklu uwaqqaf. IKOLLOK tikkontrolla sew il-vettura tieg[ek il-[in kollu.

Fi traffiku g[addej bil-mod190. Inti g[andek>• tnaqqas id-distanza bejnek u l-vettura quddiemek biex it-traffiku jibqa’ g[addej.• qatt m’g[andek tibqa’ die[el qrib il-vettura ta’ quddiemek li ma tkunx tista’ twaqqaf bla periklu (ara t- 2 regola ta[t Parir :enerali).• [alli bi]]ejjed spazju biex tkun tista’ timmanuvra jekk il-vettura ta’ quddiemek tieqaf jew vettura ta’ emer;enza jkollha b]onn tg[addi.• m’g[andekx tibdel il-mog[dija g[al fuq ix-xellug biex taqla’.• t[alli ftu[ g[al jew minn toroq fil-;nub, g[ax jekk tag[laq dawn i]]id il-kon;estjoni.

49

Sewqan f’in[awi mibnija

191. Toroq residenzjali dojoq.Dejjem g[andek issuq bil-mod u b’attenzjonispeçjalment fejn ma jkunx hemm bankini jew sidewalks

fejn jistg[u jkun hemm pedestrians, cyclists jew karozzipparkjati. F’xi n[awi, jista’ jkun hemm limitu ta’ l-og[lavelo/ità ta’ 35 kph. Oqg[od attent g[al>• vetturi li jkunu [er;in minn trejqiet jew garaxxijiet.• vetturi li qed jaqilg[u (spe/jalment dawk ming[ajr majag[mlu sinjali).• pedestrians li jkunu ju]aw il-karre;;ata.

Bdil tad-direzzjoni

192. Is-sinjali ji;bdu l-attenzjoni ta’ o[rajn li ju]aw it-triq,inklu]i l-pedestrians, g[al dak li tkun bi [siebektag[mel.

193. Inti g[andek>• tag[mel sinjali /ari minn [afna qabel, wara li tara li majkunx [a]in li tag[ti s-sinjal dak il-[in.• ag[ti s-sinjal qabel ma tbiddel it-triq jew id-direzzjoni,sew g[al-lemin kif ukoll g[ax-xellug, qabel ma twaqqafjew taqla’ ’l quddiem.• dejjem i//ekkja li titfi l-indicator wara li tu]ah.• kun ]gur li s-sinjali tieg[ek ma j[awdux lill-o[rajn.Jekk, per e]empju, trid tieqaf wara li tg[addi skontru,tag[milx sinjal qabel ma taqb]u. Jekk tag[mel sinjalqabel tista’ tag[ti l-impressjoni li bi [siebek tid[ol fih. Id-dwal tieg[ek tal-brejkijiet juru lit-traffiku warajk liqieg[ed tnaqqas il-velo/ità.

Timblukkax id-d[ul g[al skontri

50

• u]a idejk biex tag[ti sinjal u tag[mel enfasi jekkme[tie;. Ftakar li kif tag[mel is-sinjal xorta m’g[andekxprijorità.

194. Ukoll>• oqg[od attent g[as-sinjali li qed jag[mel [addie[or fit-triq u dur biss meta tkun /ert li m’hemmx periklu.• ftakar li sinjal minn indicator ta’ vettura o[ra seta’t[alla jixg[el.

195. IKOLLOK tobdi s-sinjali mog[tija minn uffi/jali tal-pulizija, traffic wardens u sinjali u]ati minn schoolcrossing patrols.

196. Qabel ma tibdel id-direzzjoni, naqqas il-velo/ità ug[asses sewwa fuq it-traffiku ta’ warajk billi t[ares minn;ol-mera tieg[ek.

197. Qabel ma tibdel id-direzzjoni g[an-na[a tax-xellug, ]omm kemm tista’ mat-tarf tal-bankina tax-xellug qabel ma ddur. Jekk tixtieq iddur lejn il-lemin,dawwar il-vettura kemm jista’ jkun bi prudenza, g[alnofs it-triq, i]da ming[ajr ma tid[ol fin-nofs l-ie[or tat-triq. Ti;bidx lejn il-lemin qabel ma ddawwar lejn ix-xellug, jew vi/e-versa.

198. Fit-toroq li jkollhom aktar minn mog[dija wa[dafuq kull na[a, tmurx f’daqqa lejn il-lemin jekk tkun fuq il-mog[dija tan-na[a tax-xellug, l-anqas f’daqqa lejn ix-xellug jekk tkun qed issuq matul il-mog[dija tan-na[atal-lemin.

199. Qabel tkun se tibdel id-direzzjoni, dejjem g[andektag[mel sinjal ’il fejn tkun trid iddawwar u g[andek tkun]gur li ma hemm l-ebda periklu billi t[ares fil-meratieg[ek. Kun ]gur illi l-indicator li juri ’l fejn tkun se ddurjag[ti s-sinjal mixtieq u li titfih minnufih wara li ddur.

FTAKAR>

U}A L-MIRJA – AG{MEL SINJAL –IMMANUVRA

51

Sewqan b’lura

200. Qabel tre;;a’ lura, kun ]gur l i ma jkunxhemm xi tfal jew nies jew ostakli o[ra warajk.Ftakar l i meta ssuq b’lura u ddawwar, i l-partita’ quddiem tal-vettura tieg[ek tespor;i ’l barrafit-triq.

201. Issuqx lura minn triq fil-;enb g[al triq prinçipali.

202. Jekk ma tkunx tista’ tara minn na[a ta’ wara, fittexl-g[ajnuna meta tkun qed tre;;a’ lura.

203. Tre;;ax lura g[al distanza akbar milli jkunassolutament me[tie;.

204. Tre;;ax lura f’karre;;ati b’[afna mog[dijiet.

G[aqda ta’ ]ew; toroq

205. U]a aktar attenzjoni f’g[aqda ta’ ]ew; toroq jewf’salib it-toroq. {ares g[as-sinjali tat-traffiku, dawl g[at-traffiku jew marki tal-karre;;ata relattivi u obdihom.IEQAF fejn ikun hemm sinjali ‘STOP’. Suq bil-mod uçedi d-dritta fejn ikun hemm sinjali ‘GIVE WAY’. Fejnma jkunx hemm sinjali b[al dawn, u]a d-diskrezzjoni ul-prudenza.

206. Kmieni qabel iddur f’g[aqda ta’ ]ew; toroq arasewwa l-po]izzjoni u l-moviment tat-traffiku li jkun ;ejwarajk. Uri b’sinjal il-[sieb tieg[ek u, meta ma jkunx

I//ekkja sewwa madwarek qabel ma tre;;a’ lura

52

perikolu] li tag[mel hekk, [u l-po]izzjoni xierqa. Stenna

sakemm ikun hemm spazju xieraq bejnek u xi vetturi li

jkunu ;ejjin, qabel ma ddur dawra s[i[a lejn il-lemin.

207. Kif tkun qieg[ed iddur f’g[aqda ta’ ]ew; toroq,

[ares lejn il-lemin, imbag[ad lejn ix-xellug u lejn il-lemin

mill-;did. Issuqx qabel tkun ]gur li ma hemmx periklu

biex tag[mel dan. Toqg[odx fuq is-sinjali mog[tija

minn persuni mhux awtorizzati.

208. F’g[aqda ta’ ]ew; toroq ikkontrollata mill-pulizija,

ara li l-uffi/jal tal-pulizija li jkun jikkontrolla t-traffiku jkun

fehem sewwa s-sinjal tieg[ek g[al liema na[a tkun trid

tmur. Tid[olx fuq in-na[a tax-xellug meta t-traffiku ’l

quddiem ikun mi]mum jekk ma tir/evix is-sinjal biex

tag[mel dan.

209. Meta tkun qed taqsam karre;;ata doppja, qis kull

karre;;ata b[ala separata, u jekk ikun me[tie; stenna

fir-riserva /entrali, jekk ikun hemm.

210. Meta tkun tistenna g[al traffiku ie[or f’g[aqda

ta’ ]ew; toroq, [u po]izzjoni fejn il-vettura tieg[ek ma

timblukkax fillieri o[ra tat-traffiku u, jekk ikun hemm linji

fejn tistenna, ieqaf f’dawk il-linji.

Qis it-tul tal-vettura tieg[ek u tostakolax traffiku

53

211. Meta t-traffiku jkun mi]mum, QATT ‘taqbe] il-queue’ billi tid[ol f’mog[dija o[ra jew billi taqla’

vetturi li jkunu jistennew quddiemek.

Id-Dritta tat-Triq212. Jekk ma jkunx muri xort’ o[ra, it-traffiku fit-triq

prin/ipali g[andu d-dritta fuq it-traffiku li jkun qed

jaqsam, li jkun die[el, jew li jkun se j[alli t-triqprinçipali.

213. F’salib it-toroq jew g[aqda ta’ triq prin/ipalima’ triq sekondarja, it-traffiku fit-triq sekondarja

g[andu jag[ti d-dritta lit-traffiku li jkun g[addej fi,jew li jkun [iere; minn, it-triq prin/ipali.

214. F’salib it-toroq jew g[aqda ta’ toroq li g[andhom l-

istess importanza g[at-traffiku, meta l-vetturi jasluf’salib it-toroq jew fil-post ta’ fejn jiltaqg[u t-toroq fl-

istess waqt, g[andha ting[ata pre/edenza lill-vetturifuq in-na[a tal-lemin, jekk ma jkunx hemm tabelli li

jindikaw xort’ o[ra. I]da, fejn it-toroq jiltaqg[u flimkien

Ippostja l-vettura tieg[ek sewwa u evita li tostakola t-traffiku

Meta ddur mil-leming[al-lemin

Meta ddur mix-xellugg[ax-xellug

54

f’g[amla T, it-traffiku li jkun fit-triq id-dritta jkollu

preçedenza fuq it-traffiku tat-triq l-o[ra.

215. Qatt ma g[andek tag[mel xi manuvra litista’ ;;ieg[el traffiku ie[or jimxi bil-mod jew jieqaf

f’daqqa, lanqas jekk tu]a s-sinjali.

Parir :enerali

216. MA TISTAX>

• Issuq bl-addo//

• Issuq ming[ajr ma toqg[od attent

• Issuq bla ma ta[seb f’[addie[or li jkun qed ju]a t-triq.

217. Issuqx fuq jew minn bankina jew sidewalk [lief

biex tid[ol bi dritt legali fi proprjetà.

218. Mill-ewwel ag[ti d-dritta lill-fire engines, ambulanzi

u vetturi tal-pulizija jew ta’ emer;enza meta tisma’ jewtara s-sinjali bil-[oss jew bid-dawl ta’ vetturi b[al dawn li

jkunu ;ejjin fid-direzzjoni tieg[ek< f’dan il-ka] suq mal-

;enb tat-triq u, jekk hemm b]onn ieqaf g[al kollox.

219. It-Tieni RegolaIrregola l-velo/ità tieg[ek biex i]]ommf’distanza ta’ ]ew; sekondi ’l bog[od wara l-vettura quddiemek. Dan tista’ tikalkulah billitu]a arblu jew xi marka o[ra fissa b[ala puntta’ referenza u biex tg[id mija u wie[ed u mijau tnejn qabel mal-vettura tieg[ek tasal sal-

punt ta’ referenza.

U]a punt fiss biex jg[inek tikkalkula distanzata’ ]ew; sekondi

55

220. Irregola s-sewqan tieg[ek g[at-tip u l-kondizzjoni tat-triq li tkun fiha. B’mod partikolari>

• tqisx il-limitu ta’ velo/ità b[ala mira. {afna drabiperikolu] u mhux xieraq li ssuq sal-limitu ta’ l-og[la velo/ità.

• ikkunsidra l-kundizzjonijiet tat-triq u tat-traffiku. Kunlest g[al sitwazzjonijiet mhux mistennija jew diffi/li,per e]empju li t-triq tkun imblukkata warakantuniera. Kun lest biex ta;;usta l-velo/ità tieg[ekb[ala prekawzjoni.

• fejn hemm triq tag[qad ma’ o[ra, kun lest g[al xivettura [ier;a.

• fi skontri u mog[dijiet fil-kampanja oqg[od attentg[al xi trejqa mhux immarkata fejn [add m’g[andud-dritta.

• meta ]ew; vetturi li jkunu sejrin f’direzzjoni oppostajiltaqg[u f’parti dejqa ta’ triq, kemm-il darba majkunx hemm sinjali li jindikaw mod ie[or, dak li jkun l-aktar qrib tal-parti l-wiesg[a tat-triq g[andu jre;;a’lura biex i[alli l-vettura l-o[ra tg[addi.

• meta ]ew; vetturi sejrin f’direzzjoni kontra xulxinjiltaqg[u f’telg[a, kemm-il darba s-sinjali ma juruxmod ie[or, il-vettura li tkun tiela’ g[andha d-drittafuq il-vettura li tkun nie]la.

Roundabouts

221. Meta tkun qed toqrob lejn roundabout, oqg[odattent g[al traffiku li jkun di;à mag[ha. A[seb b’mod

spe/jali biex tara jekk ikunx hemm /iklisti jew /iklisti bil-mutur quddiemek jew ma’ ;enbek. Ag[ti d-dritta lit-

traffiku li jkun fuq il-lemin tieg[ek kemm-il darba ma

jkunx hemm sinjali fit-triq li jindikaw mod ie[or< peròibqa’ miexi jekk it-triq tkun [ielsa. F’/erti postijiet fejn

jing[aqdu ]ew; toroq jistg[u je]istu aktar minn rounda-bout wa[da. F’kull wa[da, g[andhom ji;u applikati r-

regoli normali g[ar-roundabouts. Oqg[od attent b’mod

partikolari g[as-sinjali tal-karre;;ata ‘GIVE WAY’.

222. Fejn hemm ]ew; mog[dijiet fid-da[la g[ar-roundabout, kemm-il darba ma jkunx hemm sinjali jewmarki tal-karre;;ata li jindikaw mod ie[or>Meta tkun se ddur fuq ix-xellug>Avvi/ina r-roundabout fil-mog[dija tax-xellug< ]ommma’ din il-mog[dija fir-roundabout.

56

Meta tkun se tibqa’ sejjer dritt>Avvi/ina r-roundabout fil-mog[dija tax-xellug< ]omm ma’din il-mog[dija fir-roundabout. Jekk is-sitwazzjoni;;ieg[lek tag[mel mod ie[or (e]. jekk il-mog[dija tax-xellug tkun imblukkata), avvi/ina fil-mog[dija tal-lemin<]omm din il-mog[dija fuq ir-roundabout. Jekk l-istessroundabout tkun [ielsa minn traffiku ie[or, ag[]el l-iktarmog[dija konvenjenti biex tg[addi minn mar-roundabout.

Meta tkun se ddur fuq il-lemin>Avvi/ina r-roundabout fil-mog[dija tal-lemin< ]omm dinil-mog[dija fir-roundabout.

223. Meta jkun hemm aktar minn ]ew; mog[dijiet fid-da[la g[ar-roundabout, kemm-il darba ma jkunx hemmlinji jew marki tal-karre;;ata li jindikaw mod ie[or, u]a l-aktar mog[dija konvenjenti meta tavvi/ina u tg[addi r-roundabout, li tkun adattata g[all-mod ta’ kif int tkun tridto[ro;.

224. Meta tkun qieg[ed iddur ma’ roundabout, oqg[odattent u a[seb f’vetturi o[ra li jaqsmu minn quddiemek,spe/jalment dawk li jkunu bi [siebhom i[allu r-rounda-

bout fl-ewwel [ru; li jkun imiss. A[seb l-aktar fi/-/iklistiu /-/iklisti bil-mutur.

Sinjali fir-roundabouts

225. Meta tkun se ddur fuq ix-xellug>U]a l-indicator li jindika dawra lejn ix-xellug hekk kiftibda tavvi/ina u tg[addi mar-roundabout.

Sinjali mar-Roundabouts

57

Meta tkun se tibqa’ sejjer dritt>U]a l-indicator li jindika dawra lejn ix-xellug metataqbe] il-[ru; li ji;i qabel dak li tkun se tie[u.

Meta tkun se ddur fuq il-lemin>U]a l-indicator li jindika dawra lejn il-lemin hekk kif tibdatavvi/ina, u kompli b’dan is-sinjal sakemm taqbe] il-ftu[li ji;i qabel dak li tkun se tie[u. Imbag[ad aqleb l-indica-tor biex tindika dawra lejn ix-xellug.

226. Oqg[od attent g[a/-/iklisti u dawk bil-motorcycle u[allilhom il-wisa’. A[seb g[all-vetturi twal, li jistg[u jie[durotta differenti, kemm meta tkun qieg[ed tavviçinahom kifukoll meta tkun qieg[ed iddur ma’ roundabout.

Mini-Roundabouts

227. Dawn g[andek tavvi/inahom l-istess mod b[alroundabouts normali. Il-vetturi kollha JKOLLHOM jg[addumadwar il-marki /entrali minn barra vetturi kbar li jista’ jkunfi]ikament impossibbli g[alihom li jag[mlu dan.

228. Meta toqrob lejn ]ew; roundabouts ]g[ar [dejnxulxin, ittrattahom b’mod separat u ag[ti d-dritta lit-traffikumil-lemin.

{afna Roundabouts

229. F’xi g[aqdiet kumplikati ta’ toroq, jista’ jkun hemm

sensiela ta’ roundabouts f’intersection. Ittratta kull rounda-

bout ]g[ira separatament u segwi r-regoli normali.

230. Isserra[x rasek g[ax inti g[andek id-dritta g[at-

triq jekk ikollok suspett li l-vettura l-o[ra ma tkunx se

ççedi l-pre/edenza. G[andek dejjem tie[u l-

prekawzjonijiet me[tie;a biex tevita in/identi.

Ittratta kullroundaboutseparatament

58

231. JEKK TKUN FID-DUBJU – AG{TI D-DRITTA

TAT-TRIQ

Waqfien u Pparkjar

232. La g[andek tipparkja u lanqas t[alli l-vettura tieg[ek

wieqfa>-

• fejn mhux permess l-ipparkjar.

• f’distanza ta’ inqas minn 5 metri minn g[aqda

ta’ toroq, kantuniera jew liwja.

• [dejn liwja jew qu//ata ta’ g[olja.

• f’passa;; g[all-pedestrians jekk mhux awtorizzat.

• f’distanza ta’ 4 metri jew inaqas minn post ta’ qsim

g[all-pedestrians minn na[a li jkun ;ej it-traffiku jew

fuq il-marki ta]-]ig]ag.

• f’mina jew ta[t pont.

• fi triq prin/ipali jew fi triq li jkun fiha traffiku mg[a;;el,

jekk dak l-ipparkjar jew waqfien jaffettwa l-mixi [ieles

tat-traffiku.

• fa//ata jew kwa]i fa//ata ta’ vettura o[ra wieqfa,

f’post ta’ refu;ju f’nofs it-triq, jew xkiel ie[or.

• ma’ ;enb vettura wieqfa (ipparkjar doppju).

• f’tul ta’ 12-il metru minn kull na[a ta’ kull bus stop

jew fare stage.

• [dejn skola jew sptar jew d[ul g[at-tobba jew fejn

tista’ tg[atti sinjal tat-traffiku.

• fuq in-na[a [a]ina ta’ triq mhux imdawla sewwa bil-

lejl.

• bil-fanali l-kbar ta’ quddiem mixg[ulin bil-lejl.

• f’tali po]izzjoni li tfixkel vetturi o[ra pparkjati.

• fuq traffic islands delineati b’linji djagonali.

• f’tali po]izzjoni li timblokka d-d[ul jew [ru; minn

garaxx.

233. Trailers u l-vetturi kollha b’tag[bija li tispor;i ’l barra

m’g[andhomx jit[allew fit-triq bil-lejl.

234. Ma tistax tipparkja fi spazji riservati g[al xi [add

speçifiku, b[al dawk li g[andhom il-Blue Badge jew

residenti, kemm-il darba ma jkollokx dritt li tag[mel

dan.

59

235. Tipparkjax parti tal- jew il-vettura kollha fuq il-

bankina kemm-il darba ma jkunx hemm sinjali li

jippermettu dan. L-ipparkjar fuq il-bankini jista’ jostakola

u jo[loq inkonvenjent g[all-pedestrians, nies u prams

jew pushchairs jew wheelchairs u dawk neqsin mid-dawl.

}oni ta’ Pparkjar Ikkontrollat

236. Is-sinjali ta’ d[ul f’]ona jindikaw il-[inijiet meta r-

restrizzjonijiet biex tistenna fi]-]ona jkunu fis-se[[.

Vetturi tat-tag[bija237. Vetturi li jie[du tag[bija ta’ pi] massimu ta’ madwar

7.5 tunnellati (inklu] kull trailer) m’g[andhomx jit[allewipparkjati fit-tarf, fuq bankina jew fuqkull art o[ra li tinsab

bejn il-karre;;ati, ming[ajr il-permess tal-pulizija. L-unika

eççezzjoni hija meta l-ipparkjar huwa essenzjali g[at-

tag[bija jew [att, f’liema ka] il-vettura m’g[andhiextit[alla ming[ajr g[assa.

Tag[bija u [att

238. Tg[abbix jew t[ott fejn hemm marki sofor fit-triq

jew sinjali wieqfa li juru No Parking u li juru li jkunu qed

ise[[u xi restrizzjonijiet.

239. G[andek tipparkja matul il-bankina, kemm-il darba

ma jkunx hemm da[liet g[all-ipparkjar immarkati b’linji

li jindikaw xorta o[ra. Il-muturi i]da, g[andhom ji;u

pparkjati mhux anqas minn 45 grad minn mal-bankina.

Id[ol f’Box Junction biss meta m’hemmx traffiku

60

Ipparkjar fi Tlajja’

240. Jekk tipparkja f’telg[a inti g[andek>• tipparkja qrib il-bankina u ttella’ l-hand-

brake.

• ag[]el ingrana;; g[al quddiem udawwar ir-rota ta’ l-isteering ’l hinn mill-bankina meta t[ares g[at-telg[a.• ag[]el ingrana;; bir-rivers u dawwarir-rota ta’ l-isteering lejn il-bankina metatkun t[ares g[an-ni]la.• itfa’ l-lever fuq park jekk il-karozzatieg[ek g[andha gearbox awtomatika.

Pro/eduri meta jwaqqfuk il-Pulizija

241. Jekk il-pulizija jridu jwaqqfu l-vettura tieg[ek huma,fejn possibbli, ji;bdulek l-attenzjoni billi>-• iteptpu dwal blu jew il-fanali l-kbar jew idoqqu s-sirenajew [orn.• jordnawlek biex issuq mal-;enb billi juruk u#jew ju]awl-indicator tax-xellug.

242. Inti JKOLLOK imbag[ad issuq mal-;enb u twaqqafhekk kif ma jkunx hemm periklu li tag[mel dan. Imbag[aditfi l-magna tieg[ek.

Pro/eduri normali biex tieqaf243. Qabel ma tieqaf, ag[mel sinjal biex turi li bi [siebektag[mel dan fil-[in u meta tersaq mal-;enb, ersaq qribkemm jista’ jkun lejn il-bankina jew ;enb tat-triq. Kun]gur li l-magna tkun mitfija, il-hand brake imtella’ sewwau l-gear ikun f’wie[ed baxx jew fuq ir-rivers qabel matitlaq mill-karozza (itfa’ l-lever fuq park jekk il-karozzatieg[ek g[andha gearbox awtomatika). F’ni]la, ikser ir-roti ta’ quddiem lejn il-bankina.

I//ekkja madwarekqabel tifta[ il-bieba

61

244. F’disc zones, wa[[al id-disc u urih f’post prominentifuq id-dashboard.

Bil-lejl

245. Bil-lejl dejjem suq bi speed adattat g[at-tul li jwassalid-dawl tieg[ek sabiex tkun tista’ tieqaf fil-[in jekk ikunhemm b]onn.

246. Bil-lejl, f’in[awi mibnija, u]a l-fanali l-kbar ta’quddiem b’dawl baxxut.

247. F’toroq mhux imdawlin u]a dejjem il-fanali l-kbarta’ quddiem. Meta tiltaqa’ ma’ vetturi o[ra u /iklisti, baxxil-fanali l-kbar ta’ quddiem. Jekk tkun mg[ammex bid-dawl, naqqas il-velo/ità jew ieqaf. Ma tistax twa[[al dwalo[ra, spot lights jistg[u ja[dmu biss meta jinxteg[el id-dawl il-kbir. Id-dwal tar-rivers jistg[u ja[dmu biss metajintg[a]el dan il-gear jew dawl separat fuq id-dashboardjuri meta d-dwal tar-rivers ikunu mixg[ula.

248. Baxxi l-fanali l-kbar meta tkun qed issuq waravettura o[ra.

249. Kun ]gur li permezz tad-dawl tal-vettura tieg[ek,tkun tista’ tara, u [addie[or jarak. Bi nhar, kull meta l-vi]ibilità tkun batuta, ixg[el id-dawl, u fi/-/par u]a d-dwalapposta jekk g[andek u#jew il-fanali l-kbar ta’ quddiembaxxi. Fi/-/par, dwal qawwija jnaqqsu l-vi]ibilità.

250. Qatt m’g[andek tu]a l-hazard lights meta l-vetturatkun g[addejja sakemm ma jkunx hemm veru b]onn litag[mel hekk.

251. Il-vetturi kollha g[andu jkollhom stop lights, merabiex tara wara u indicators g[ad-direzzjoni. L-indicators

g[ad-direzzjoni g[andhom ikunu mwa[[lin b’mod lijkunu jidhru minn quddiem u minn wara. Il-vetturi,minbarra l-motor cycles, g[andu jkollhom il-wipers mal-windscreen. Meta jitwa[[lu g[andhom jin]ammu fi stattajjeb li ja[dmu.

252. Reflectors [omor g[andhom i[arsu biss lura. Il-fanali l-kbar jistg[u jkunu bojod jew sofor. Il-bozoz tal-

62

;nub juru dawl abjad minn quddiem (jew isfar jekk ikunmag[qud ma’ fanal kbir isfar). Bozza fuq wara titfa’ dawla[mar g[al wara.

253. Kun ]gur li d-dwal tieg[ek ikunu mixg[ulin matul il-[in li jinxteg[lu d-dwal tat-toroq, i.e. bejn in]ul u tlug[ix-xemx. Ara li kemm id-dwal ta’ quddiem kif ukoll dawkta’ wara u dwal tan-numru tar-re;istrazzjoni jkunumixg[ulin bil-lejl.

254. Oqg[od attent g[all-fanali ta’ twissija jew reflect-

ing triangles [omor li jitqieg[du fit-triq< it-triq tista’ tkuningumbrata jew jista’ jkun ;ara xi in/ident tat-traffiku.

255. Jekk sewwieq ie[or jixg[ellek il-fanali l-kbar qattm’g[andek tassumi li dak hu sinjal biex titlaq. U]a l-;udizzju tieg[ek u suq b’kawtela.

256. Meta tkun qed tavvi/ina g[aqda ta’ ]ew; toroq jewmeta tkun se taqla’ vettura o[ra matul il-[in li tixg[el id-dawl, ixg[el u itfi d-dawl biex turi li riesaq jew immanuvra- b[al iddoqq il-[orn. Dan jg[arraf lill-o[rajn fit-triq lihemm int.

257. Jekk vettura riesqa lejk mid-direzzjoni oppostajkollha l-fanali l-kbar ta’ quddiem mhux baxxi, tista’ ti;bedl-attenzjoni tas-sewwieq tag[ha billi tteptep id-dawl g[almument, i]da ]]omx il-fanali l-kbar ta’ quddiem mixg[ulinbi tpattija.

Mini

258. Meta tkun g[addej minn mini f’Malta huwaobbligatorju li>

• tu]a d-dwal.• tobdi l-limitu ta’ velo/ità indikat.• toqg[od fil-mog[dija tul il-mina kollha.

U]u ta’ {ornijiet

259. Il-[ornijiet i;ieg[lu lil [addie[or jinduna bil-pre]enzatieg[ek jew li tkun riesaq lejh, i]da dawn ma jag[tuk l-ebda dritt spe/jali. U]a l-[orn mill-inqas u meta jkunhemm b]onn.

63

260. F’in[awi mibnijin u spe/jalment bil-lejl, il-[ornijietg[andhom jintu]aw biss f’emer;enza.

261. Il-[ornijiet g[andhom ikunu effettivi ming[ajr majdejqu lil [addie[or. Il-volum tar-radjijiet jew stereos tal-karozzi g[andu jin]amm baxx b’mod li ma jkunx ta’inkonvenjent g[al [addie[or u b’mod li ma j[allix lis-sewwieq jisma’ jew isuq sew.

Xog[lijiet fit-Toroq

262. Meta jkun hemm is-sinjal “Road Works Ahead”, ikunhemm b]onn li toqg[od aktar attent u stenna li tara aktarsinjali li jag[tuk struzzjonijiet aktar spe/ifi/i.• M’g[andek taqbe] l-ebda limitu temporanju ta’ l-og[lavelo/ità.• U]a l-mirja u id[ol fil-mog[dija t-tajba g[all-vetturatieg[ek mal-ewwel u kif juruk is-sinjali.• Toqg[odx tibdel il-mog[dijiet biex taqla’ l-queue tat-traffiku.• Tid[olx f’na[a li tkun immarkata bi traffic cones.

• Oqg[od attent g[at-traffiku li jkun die[el jew [iere;minn na[a ta’ fejn qed isir ix-xog[ol, imma tkunx distrattbix-xog[ol li jkun qed isir hemm.• }omm f’mo[[ok li t-triq aktar ’il quddiem tista’ tkunostakolata bix-xog[lijiet jew bi traffiku miexi bil-mod jewwieqaf.

Regoli addizzjonali g[al toroq fejn jistg[u j;erru

263. Oqg[od attent spe/jalment f’toroq arterjali ukarre;;ati o[ra fuq ]ew; na[at fejn isuqu high speed.

• Mog[dija wa[da jew aktar jistg[u jkunu mag[luqing[at-traffiku u tista’ tkun te[tie; tnaqqas il-velo/ità.• Vetturi tax-xog[lijiet li jsuqu bil-mod jew weqfinb’sinjal ta’ ‘Keep Left’ jew ‘Keep Right’ fuq warakultant jintu]aw biex jag[lqu mog[dijiet g[at-tiswija.• I//ekkja l-mirja, naqqas mill-velo/ità u ibdel il-mog[dijiet jekk hemm b]onn.• }omm distanza bi]]ejjed mill-vettura ta’ quddiemek.

Sistema Contraflow

264. Dan ifisser li tkun qed issuq f’mog[dija idjeq min-normal u ming[ajr barriera permanenti bejnek u t-

64

traffiku li jkun ;ej. Il-hard shoulder tista’ tintu]a g[at-traffiku, i]da oqg[od attent li jista’ jkun hemm karozzibil-[sara weqfin aktar ’il quddiem. }omm /ertudistanza mill-vettura ta’ quddiemek u oqg[od g[al kulllimitu temporanju ta’ veloçità.

T[aris g[as-Sa[[a tal-Pedestrians

265. Meta tavvi/ina POST TA’ QSIM G{ALL-PEDES-

TRIANS kun dejjem lest biex tnaqqas il-velo/ità jewtieqaf sabiex tag[ti d-dritta lill-pedestrians< dejjemag[tihom id-dritta fuq dawn il-postijiet. Ag[mel sinjallix-xufiera l-o[ra dwar il-[sieb tieg[ek li tnaqqas il-velo/ità jew li tieqaf. A[seb aktar kmieni biex tieqafmeta t-triq tkun imxarrba jew g[an-ni]la.

266. TAQBI}X vettura li tkun waqfet jew naqqset il-velo/ità f’POST TA’ QSIM G{ALL-PEDESTRIANS.

267. F’postijiet ta’ qsim g[all-pedestrians ikkontrollatiminn sinjali tad-dawl jew mill-pulizija, ag[ti d-dritta lilkwalunkwe pedestrian li jkun g[adu qed jaqsam metajing[ata s-sinjal biex issuq.

268. Oqg[od attent g[al xi pedestrian li jitfa//a minnufihminn wara vetturi weqfin jew xkiel ie[or. Oqg[od aktarattent dwar dan [dejn skejjel u bus stops.

269. Meta ddur f’g[aqda ta’ toroq ag[ti d-dritta lill-pe-

destrians li jkunu qed jaqsmu. F’toroq fil-kampanjaoqg[od attent g[all-pedestrians u ag[tihom [afna wisa’spe/jalment f’liwjiet fuq in-na[a tax-xellug.

270. {afna mill-pedestrians li jisfg[u maqtula jew korrutiserjament ikunu jew ta’ ta[t il-[mistax-il sena jew ’il fuqminn sittin sena. Tfal ]g[ar u nies anzjani jistg[u majikkalkolawx tajjeb [afna l-velo/ità, u g[alhekk, tista’ssibhom fit-triq meta ma tkunx tistennihom. Oqg[odattent g[al nies g[omja li jista’ jkollhom bsaten bojod(bojod b’]ew; faxxi [omor jirriflettu, ju]awhom nies torox#u g[omja), jew ikunu ggwidati minn klieb, u g[al niesb’di]abilità jew neqsin mis-sa[[a. Ftakar li persunineqsin mis-smig[ jistg[u ma jisimg[ux il-vettura riesqa.

65

271. Og[od aktar attent [dejn postijiet fejn ikunu jilag[but-tfal, min[abba li dawn, aljenati fil-log[ob, jistg[u jaqsmut-triq f’daqqa (per e]empju, biex ji;ru wara ballun)

272. Limitu ta’ Velo/ità

273. Dawn huma velo/itajiet massimi, i]da jistg[ujin[olqu diversi sitwazzjonijiet fejn il-prudenza titlobveloçitajiet inqas min[abba l-kwalità tat-triq, il-kundizzjonijiet tat-temp, il-kwantità ta’ traffiku, il-pre]enza ta’ pedestrians u perikli o[ra.

274. Sewqan b’velo/ità g[olja g[at-traffiku u l-kondizzjonijiet tat-triq jista’ jkun perikolu]. Dejjemg[andek tnaqqas il-velo/ità meta>• l-g[amla u l-kundizzjoni tat-triq jippre]entaw periklu,b[al liwjiet.• sewqan fit-triq fejn hemm pedestrians u /iklisti,partikolarment it-tfal u /iklisti bil-mutur.• sewqan bil-lejl g[ax aktar diffi/li li tara o[rajn li qedju]aw it-triq.

In[awi mibnija Bnadi o[ra Kemm-il darba Kemm-il darba ma jkunx indikat ma jkunx indikat

Tip ta’ vetturi mod ie[or mod ie[orKm#h Km#h

Karozzi u motorcycles 50 80

Karozzi tal-linja ucoaches (li mhumiexitwal minn 12-il metru)u vetturikummer/jali ]g[arsa 3 tunnellati 40 60

Vetturi tat-tag[bija(li jaqb]u t-3 tunnellatita’ l-akbar pi] mg[obbi) 30 40

Vetturi industrijali uagrikoli (inklu]i vetturirmunkati) 20 30

66

275. Kwalunkwe wa[da mill-velo/itajiet ta’ hawn fuq tista’ti;i mnaqqsa b’sinjali xierqa tat-traffiku. Ambulanzi, fire-

engines, vetturi tal-pulizija u vetturi o[ra ta’ emer;enzabis-sirena jew dawl iteptep jew sinjali o[ra xierqa humae]enti mil-limiti ta’ velo/ità murija hawn fuq.

276. Jekk ma jkunx hemm ra;unijiet suffi/jenti g[all-kuntrarju, issuqx b’velo/ità anqas minn dik normalmentu]ata mit-traffiku li jkun g[addej f’dak il-post u [inpartikulari.

277. I]]omx queue twil ta’ traffiku. Jekk qed issuq vetturakbira jew li timxi bil-mod u t-triq hija dejqa jew isserrep,jew hemm [afna traffiku ;ej lejk, int G{ANDEK tieqaffejn tista’ bla periklu biex vetturi o[ra jistg[u jaqb]uk.

Distanzi biex tieqaf

278. Qatt m’g[andek issuq b’/erta velo/ità hekk li majkollokx [in bi]]ejjed biex twaqqaf sa tul id-distanza[ielsa li tista’ tara quddiemek. Ftakar li l-vi]ibilità tieg[ektonqos fil-kantunieri u fuq il-qu//ata ta’ g[oljiet u li d-distanza li fiha tieqaf hija itwal g[an-ni]la jew meta t-triqtkun imxarrba jew ti]loq.

279. Inti g[andek>• t[alli spazju bi]]ejjed bejnek u l-vettura ta’ quddiemek[alli tkun tista’ tieqaf bla periklu jekk tnaqqas mill-veloçitàjew twaqqaf. Ir-regola ta’ sigurtà hija li qatt m’g[andektavvi/ina eqreb minn distanza ;enerali biex tieqaf (AraDistanza biex Tieqaf – Skema fuq pa;na 67).• [alli ta’ l-anqas distanza ta’ ]ew; sekondi bejnek u bejnil-vettura ta’ quddiemek f’toroq fejn it-traffiku jg[addi

Oqg[od attent g[al /iklisti bil-mutur fejn triq taqg[ad ma’ o[ra

67

K m h Distanza Distanza Distanzabiex ta[seb biex tieqaf ;enerali (metri) (metri) biex tieqaf

(metri)

32 6 6 1 2

50 9 1 4 2 3

64 1 2 2 4 3 6

80 1 5 3 8 5 3

94 1 8 5 5 7 3

11 0 2 1 7 5 9 6

281. Vetturi bil-mutur ma jistg[ux jieqfu f’daqqa

j;erri. Id-distanza g[andha tkun ta’ l-anqas irduppjatafuq toroq imxarrba u mi]juda aktar f’toroq bit-tajn.• ftakar, vetturi kbar u motorcyles je[tie;u distanzaakbar biex jieqfu.

280. Ikol lok b]onn /ertu [in biex t i rrea;ixxif’emer;enza. Ir-reazzjonijiet tieg[ek ikunu aktar bil-mod jekk tkun g[ajjien, bin-ng[as, mg[ammex bid-dawl jew jekk il-fakultajiet tieg[ek ikunu b’xi modaffettwati. Jekk t[oss xi sinjal ta’ g[ajja, suq aktar bil-mod u rdoppja l-attenzjoni tieg[ek, u jekk ikunme[tie;, ieqaf fl-ewwel post adattat sakemm tkunmistrie[.

282. Id-distanzi murija hawn fuq japplikaw biss fi triqxotta, karozza tajba bi brejkijiet u tyres tajbin usewwieq attent biex jieqaf sewwa fid-distanza murija.

Ara Pa;na 69 g[all-iqsar distanza biex tieqaf

Ftakar li dawn huma l-iqsar distanzi biex tieqaf. Id-distanzi biex tieqaf jikbru [afna aktar f’toroq imxarrbajew ji]olqu, brejkijiet u tyres debboli, u sewwieqg[ajjien.

68

Meta tiskiddja l-karozza

293. Karozza tiskiddja meta s-sewwieq jibbrejkja jew

jaççellera f’daqqa jew ja[sad l-isteering jew ikun qed

isuq b’velo/ità g[olja g[al kundizzjonijiet tat-triq. Jekk

il-vettura tiskiddja, itlaq il-brejk jew il-gass bil-mod u

dawwar l-isteering fl-istess direzzjoni li fiha tkun qed

tiskiddja l-vettura.

Ir-roti ta’ wara tal-vettura jiskiddjawfuq il-lemin

Ir-roti ta’ wara tal-vettura jiskiddjawfuq x-xellug

69

48 kmh

32 kmh

= 36 metru

jew 9 tulijiet ta’ karozza64kmh

80 kmh

96 kmh

112kmh

9 metri 14-il metru

6 metri 6 metri

12-il metru 24 metru

15-il metru 38 metru

18-il metru 55 metru

21metru 75 metru

tul ta’ karozza = 4 metri

= 96 metru

jew 24 tul ta’ karozza

= 53 metru

jew 13-il tul ta’ karozza

= 23 metru

jew 6 tulijiet ta’ karozza

= 12-il metru

jew 3 tulijiet ta’ karozza

= 73 metru

jew 18-il tul ta’ karozza

Distanzi biex Tieqaf

Distanza biex tieqaf

Distanza biex ta[seb

70

APPENDI?I I

Lista ta’ Li;ijiet u Regolamenti li jittrattaw dwar traffikuta’ vetturi u ta’ pedestrians

• Kodi/i tal-Li;ijiet tal-Pulizija Parti III (Kap. 10).

• Ordinanza dwar ir-Regolamenti tat-Traffiku (Kap.65).

• Ordinanza dwar l-Assigurazzjoni ta’ Vetturi bil-Muturg[al Riskji ta’ Terzi Persuni (Kap. 104).

• Regolamenti ta’ l-1994 dwar il-Vetturi bil-Mutur.

• Regolamenti ta’ l-1969 dwar sinjali tat-Traffiku uMarki tal-Karre;;ati.

• Regolamenti ta’ l-1979 dwar Tractors bil-Mutur.

• Regolamenti ta’ l-1998 dwar Roadworthiness ta’Vetturi bil-Mutur.

{afna minn dawn ir-Regolamenti kellhom emendi u ]idietmag[hom.

71

APPENDI?I II

SINJALI TAT-TRAFFIKU TAD-DAWL U BL-IDEJN

Dawn is-sinjali g[andhom jing[ataw mill-motor cyclists,dawk bil-bicycles u dawk inkarigati minn vetturi mi;budinmill-annimali. Jistg[u jing[ataw minn sewwieqa ta’ vetturio[ra, i]da fil-ka] ta’ l-a[[ar mhumiex obbligatorji sakemmis-sinjali bid-dawl ma jkunux temporanjament bil-[sara.

Dan is-sinjal g[andu jintu]a wkoll meta tkun qed tnaqqasfil-mixi jew se twaqqaf quddiem pedestrian crossing

Sinjali bl-idejn

SINJALI G{AL {ADDIE{OR LI JU}A T-TRIQ

“Fi [siebi nre;;a lura”

Sinjali ta’ direzzjoni bl-indicator

Sinjali bid-dawl tal-brejkijiet Sinjali bid-dawl li se tre;;a lura

“Fi [siebni NO{RO: u NDURfuq il-LEMIN tieg[i”

“Fi [siebni NO{RO: u NDURjew NIEQAF fuq ix-XELLUG tieg[i”

“Fi [siebni NO{RO:u NDUR fuq il-LEMINtieg[i”

“Fi [siebni LINNAQQAS FIL-MIXI jew NIEQAF”

Fi [siebni NSUQ uNDUR fuq ix-XELLUGtieg[i”

“Qed nag[fas il-brejk”

72

Vetturi resqinminn wara

Vetturi resqin minn quddiemkif ukoll minn wara

Is-sinjali ta’ l-idejn g[ad-dawrien g[ax-xellug u g[al-leminjistg[u jing[ataw jekk l-indikatur mekkaniku jew tat-teptip ikundak-il-[in bil-[sara.

Ieqaf

SINJALI TAL-PULIZIJA

SINJALI LILL-UFFI?JALI TAL-PULIZIJA LI JKUNU QEDJIKKONTROLLAW IT-TRAFFIKU

Kompli Sejjer

“Jien irrid nbqa’ sejjerDRITT ’L QUDDIEM”

“Jien irridINDUR G{AX-XELLUG”

“Jien irrid INDURG{AL-LEMIN”

Vetturi resqinminn quddiem

Minn quddiem Minn waraMill-;enb

73

APPENDI?I III

SINJALI G{AT-TRAFFIKU

F’Malta, is-sinjali tat-traffiku huma dawk internazzjonalibba]ati fuq il-United Nations Organization Protocol.

Ba]ikamenti, il-kodi/i jikkonsisti fi tliet kategoriji ta’ sinjali– Sinjal ta’ Twissija, Sinjal Obbligatorju u SinjalInformattiv. Kull kategorija g[andha l-g[amla, il-lewn ul-format karatteristiku tag[ha, bil-messa;; tas-sinjalspjegat tajjeb f’simbolu f’g[amla ta’ stampa. F’ka]ijietxierqa, il-messa;; jista’ ji;i mi]jud, jew l-applikazzjonitieg[u mfissra a[jar, permezz ta’ kitba qasira fuq pjança]g[ira mdendla mas-sinjal tat-traffiku.

Huma permessi varjazzjonijiet ]g[ar lokali, sakemmdawn ikunu jaqblu ma’ l-ispirtu tal-kodi/i hawn fuqimsemmija, u xi w[ud mis-sinjali tat-traffiku f’Maltag[andhom infatti dawn il-varjazzjonijiet. :eneralment is-sinjali tat-traffiku g[andhom ]ebg[a riflettorja, biex bil-lejl jidhru bid-dawl tal-fanali ta’ quddiem.

Filwaqt li s-sinjali tat-Twissija u dawk Informattivi humama[suba biex jg[inu u jiggwidaw lil min isuq vettura bil-mutur, is-sinjali Obbligatorji jimponu obbligi definiti. Is-sinjali Obbligatorji jistg[u jkunu jew (a) Projbitorji, i.e. lijimpedixxu /ertu manuvrar, jew (b) Obbligatorji, i.e. lijimponu /ertu manuvrar. Il-projbizzjoni tista’ tkun jewimmedjata, f’liema ka] tapplika g[al punt partikulari jewkontin;enza, u l-applikazzjoni tag[ha tispi//aimmedjatament< jew kontinwa, meta l-applikazzjonitag[ha qieg[da sse[[ g[al bi//a triq jew area u tibqa’sakemm titne[[a permezz ta’ sinjal ie[or f’dan is-sens.

74

Liwja

max-xellug

Liwjamal-lemin

Liwja ‘S’max-xellug

Liwja ‘S’

mal-lemin

Salib it-Toroq ma’ Toroq ta’ l-Istess Importanza

Salib

it-Toroq

Triq fuq

ix-xellug

Triq fuq

il-lemin

Salib it-Toroq ma’ Toroq Prin/ipali

Salibit-Toroq

Roundabout

Salib it-Toroq ma’ Toroq Sekondarji

Salib

it-Toroq

Triq fuq

ix-xellugTriq fuq

il-lemin

Triq

tidjieq fuqix-xellug

Triqtidjieq fuq

il-lemin

Toroq li jiltaqg[u

f’g[amla ta’ T

Toroq li jiltaqg[uf’g[amla ta’ T

G[aqda ta’toroq ma’

]ew; na[at(xellug l-ewwel)

Ag[ti d-dritta

(f’toroq

prinçipali)

Triq tidjieqfuq i]-]ew;

na[at

G[aqda ta’toroq ma’

]ew; na[at(lemin l-ewwel)

Ag[ti d-dritta

(bil-quddiem)

Serje ta’

liwjiet

Dawl g[at-

Traffiku aktar

’il quddiem

KONVENZJONI TA’ VJENNA TA’ L-1968

Kun ]gur li tifhem u tobdi is-sinjali tat-traffiku u

informazzjoni kif ukoll marki tat-toroq kollha.

SINJALI TA’ TWISSIJA

Liwjiet perikolu]i

75

Perikli fit-Triq

Triq

tidjieqNi]la

perikolu]aTelg[a

perikolu]aTriq

ti]loqMoll

Triq mhix

imwittija

Parti aktar

g[olja fit-triq

Cable ta’

l-elettriku

Mina

Perikluie[or

Periklu

fit-tarf tat-triq

Devjazzjonikbira tar-rottafuq ix-xellug

(jew fuq il-leminjekk ix-chevronshuma bil-kontra)

Perikli g[all-{ajja

Post ta’qsim g[all-pedestrians

(aktar ’ilquddiem)

Xog[lijiet

fit-triq

AnzjaniTfal

(skola)

Pedestrians

fit-triq li

;ejja

Stalel Vetturi

agrikoli

SINJALI REGULATORJI

Projbitorji - Direzzjoni

Iddurx fuq

ix-xellug

Iddurx fuq

il-leminIddurx

lura

Ebda d[ul

mi]-]ew;

na[at

[lief g[al

aççess

Ebda d[ulminn din

in-na[a

Traffiku fi]-]ew;direzzjonijiet

aktar ’il quddiem

Ajruplani

jittajru fil-baxx

Rkib

ta]-]wiemel

Crossing

patrol

ta’ l-Iskola

76

Projbitorji - Kategoriji Spe/jali

Ebdarota

Ebdavettura

bil-mutur

Ebdavetturakbira

Ebdapedestrian

Ebdamutur

Ebdavettura

bil-mutur

Limitutal-wisa’

Limitu ta’l-g[oli

Lmituta’ tul

Limituta’ pi]

Pi] fuql-axle

Projbitorji - G[emil

Limitu ta’velo/ità

Limitu ta’velo/ità

nazzjonali

Ma tistaxtaqbe]

Tmiem tal-projbizzjoni

tal-qbi]

Ma tistaxtaqbe]

b’vetturikbar

It-triqtag[laq

g[al vetturi(cul de sac)

Ma tistaxiddoqqil-horn

Tmiem tal-projbizzjonitad-daqqtal-horn

Ma tistaxtistenna

Ma tistaxtieqaf

Ebda vetturami;buda minn

bhima

Ebda Rkibta]-]wiemel

Tmiem ta’limitu ta’velo/ità

D[ul f’]onata’ limitu

Tmiem ta’]ona ta’ limitu

Tmiem tal-projbizzjoni

tal-qbi]b’vetturi kbar

It-triq tag[laqg[al vetturifuq ix-xellug

(cul de sac fuqix-xellug)

77

Obbligatorji - G[emil

Ieqaf Pre/edenzafuq traffikuli jkun sejaqsam

Tmiem tal-preçedenza

Limitu ta’velo/itàminima

Tmiemtal-limitu

ta’ velo/itàminima

Post ta’qsim g[al

pedestrians(sinjal ta’

po]izzjoni)

Rotta biextintu]amir-roti

biss

Rottamaqsuma

biextintu]a

mir-roti upedestrians

Karozzital-linja uroti biss

Passa;;g[al mixi Bus stops

Stage tan-nol Ebda waqfien f’kull [in

Ebdawaqfien fil-[in indikat

Ebdawaqfien [lief

g[altag[bija u

[att

Ebda vetturi kbar [lief biex jing[ata servizz(jew sidien li jog[oqdu) f’din it-triq

Ebda vetturi[lief g[altag[bija

Ebda d[ul [lief g[al tag[bija Ebda d[ul jew waqfien [lief g[at-trasport ta’ l-iskola

Ag[ti d-drittalit-traffiku li

jkun sejaqsam

Ag[ti d-drittalit-traffiku li ;ejmid-direzzjoni

opposta

Pre/edenzafuq traffiku li ;ejmid-direzzjoni

opposta

78

Obbligatorji - Direzzjoni

Imxi dritt ’ilquddiem

Mur max-xellug

Mur mal-lemin

Dawwarmax-xellug

Dawwarmal-lemin

Tista’tg[addi minn

kull na[a

}ommmax-xellug

Mur max-xellug jewmal-lemin

}ommmal-lemin

Mur drittjew max-

xellug

Mur dritt jewmal-lemin

Roundabout Direzzjoniwa[da

Plates

Bidu ta’projbizzjoni

Tmiem ta’projbizzjoni

Tkomplil-projbizzjoni

AT 300 METRES S TO P

100 mGIVE WAY

50 mFOR 2 KILOMETRES

Pjan/i li juru distanza

7.00 A.M. - 6.00 P.M. 15 MINUTES

Pjan/a li turi [inijiet Pjan/a li turi[in (perijodu)

S c h o o l E lder lyP e o p l e

H a n d i c a p p e d No footway

for 400 mPat ro l

P l ayg ro u n d B l i n d Safe height

5 m

E//ezzjoni g[al a//essf’post u art [dejn it-tiq fejnm’hemmx rotta alternattiva

EXCEPT ACCESS

FOR RESIDENTSAND GARAGES

Sinjali li jwasslu messa;;

v

v

v

u

Pjan/a b’notaspjegattiva

79

:enerali

Bus lane li jmurkontra d-direzzjoni

tat-traffiku

Post fejnise[[u l-inçidenti

}ona ta’ rmonk

}ona ta’kklampjar

}ona fejnjintu]aw

cameras biexjinfurzaw

regolamentitat-traffku

Ixg[elid-dawl

Itfid-dawl

Meta tid[ol;ewwamina

SINJALI INFORMATTIVI

Sinjali Uffi/jali

Vetturijistg[u

ji;upparkajati

parzjalmentfuq ix-xifertal-bankina

Parke;; ristrett

Sinjal ta’ LokalitàSinjal ta’ direzzjoni

Bus lane fejnjltaqg[u ]ew;

toroq ’il quddiem

Post g[alparke;;

Post g[alparke;; fuq

ix-xellug

Post g[alparke;; fuq

il-lemin

G[al dawk lig[andhom sticker

badge blu

Parke;;g[al ming[andupermess

Vetturijistg[u ji;upparkajati

parzjalmentfuq ix-xifertal-bankina

matulil-perijodu

indikat

Tmiem tal-post fejn

vetturijistg[u ji;upparkajatiparzjalmentfuq ix-xifertal-bankina

80

Sinjali Uffi/jali O[ra

Sinjali ta’ t[ejjija g[ad-direzzjoni

Sinjali Turisti/i

Sinjal ta’ Lokalità

Sinjal ta’ direzzjoni

MARKI TAL-KARRE::ATA

Linji Lon;itudinali

Linja bajda kontinwa

(linja tan-nofs)

Linja bajda

doppja kontinwa

Linja bajda miksura

(linja tal-karre;;ata)

Limiti tal-Karre;;ata

(linja bajda)

81

Linja kontinwa flimkienma’ linja miksura (T

arf

ta

l-K

arr

e;

;a

ta)

(Ta

rf t

al-

Ka

rre

;;

ata

)

Ma tistax tieqaf Ma tistax tistenna

Linji Trasversali

Linja fejn tieqaf Linja li turi fejn tag[ti d-drittalit-traffiku li jkun g[addej

Linja li turi fejn tag[ti d-dritta Box junction

Box junction. Fejn hemm i/-/ans li t-traffiku jag[laq g[aqda

ta’ ]ew; toroq, tista’ tin]ebag[ kaxxa safra fuq it-triq.

M’g[andekx tirfes din il-kaxxa jekk tinduna li se tieqaf fuqha,

[lief meta trid iddur fuq il-lemin u ma tistax tag[mel hekk

min[abba t-traffiku li jkun g[addej minn quddiemek jew

vetturi o[ra weqfin li qed jistennew biex iduru fuq il-lemin.

Post ta’ qsim g[all-Pedestrians

Post ta’ qsim g[all-

Pedestrians

Road markings at roundabout

It-tabella li turik

li g[andek tag[ti

d-dritta lit-traffiku li jkun

g[addej u l-marka tal-

karre;;ata triangolari

ma ji;ux u]ati f’g[aqda

ta’ ]ew; toroq fejn il-

volum tat-traffiku jkun

relattivament baxx.

Il-marki tal-karre;;ata [dejn

roundabout juruk> (a) ir-regola

normali fejn g[andek tag[ti d-dritta

lit-traffiku li jkun ;ej fuq il-lemin

tieg[ek, u (b) preçedenza spe/jali

li g[andek tag[ti lit-traffiku li jkun

qed javviçina lejn ir-roundabout.

Linja li turi fejn

g[andek tag[ti d-

dritta lit-traffiku

li jkun g[addej

Linja li taqsam

il-karre;;ata

82

U]at

flimkien

ma’ tabella

Asso/jat

ma’ diversi

perikli

Jista’ jintu]a

ma’ tabelli

weqfin

Timblukkax dik

il-parti tal-

karre;;atamurija

Ma tistax tieqaf jew tistenna – lanqas biex trikkeb jew tni]]el tfal jewpassi;;ieri o[ra

Marki O[ra

Da[liet fejn jid[lu l-karozzi tal-linja

Vle;e; ta’ direzzjoni

Linji ta’ twissija ta’ ostaklu

Da[liet g[all-ipparkjar (fejn tista’ pparkja l-;ewwa mil-linji)

Marki bil-Kliem

Ma tistax tistenna

f’kull [in

Ma tistax tistenna fil-

[inijiet li jidhru fis-sinjal

Stennija limitata

g[al-[inijiet u tul muri

Indikazzjonita’ movimentobbligatorju(jintwerew

turn left jewahead only )

83

Marki ta’ Wara ta’ Vetturi Kbar li J;orru l-Merkanzija

APPENDI?I IV

MARKI TAL-VETTURI

Marki li Juru Projezzjoni

Vetturi bil-mutur ’il fuq minn 7500 kilogramm pi] gross massimu u trailers

’il fuq minn 3500 kilogramm pi] gross massimu.

School bus

(murija fil-[;ie;a ta’

quddiem jewta’ wara tal-karozza tal-

linja jewcoach)

Il-marki vertikali g[andhom jitwa[[lu wkoll ma’ skips li jkunu fit-toroqg[al xog[olta’ kostruzzjoni, vetturi kmmer/jali u o[rajn itwal minn

13-il metru (opzjonali fuq vetturi bejn 11 u 13-il metru)

Pjan/i li Jav]aw Periklu

Sustanzakorru]iva

Sustanzatossika

Sustanza

ossidanti

?erti vetturi li j;orru merkanzija perikolu]ag[andhom juru pjan/i li jav]aw periklu

Il-pjan/a li tidher hija g[al likwidi li jie[du n-narSinjali ta’ forma djamant li juru riskji o[rajn jinkludu>

Sustanzaradjuattiva

Sustanza li tie[un-nar malajr

Gass li ma jie[ux in-nar mhux kompressat

It-tnejn me[tie;a meta tag[bija jewtag[mir (eg jib ta’ crane) to[ro; ’il quddiem

jew lura b’i]jed minn ]ew; metri

Marka fil-;enb Marka fit-tarf

84

KIF TU}A DAWN IL-FORMOLI F’{ABTIET‘FRONT-TO-REAR’

Kull sewwieq li jkun involut f’[abta front-to-rear g[andujimla u jpartat kopja ta’ din il-formola mas-sewwieq l-ie[or. B’dan il-mod, kull sewwieq ikollu bi]]ejjedinformazzjoni dwar l-identità tas-sewwieq l-ie[or, l-assigurazzjoni u /-/irkustanzi li fihom ikun ;ara l-in/ident.Jekk sewwieq ma jag[milx dan, ikun qed jikser il-li;i.

Fil-g]ejjer Maltin, f’kull in/ident dejjem g[andu jissejja[pulizija fuq il-post, minbarra fil-ka] ta’ [abta front-to-rear.Pulizija g[andu jissejja[ fil-ka] ta’ midruba jew meta tkuninvoluta proprjetà tal-Gvern. Tista’ tikkuntattja lill-pulizijafuq numru tat-telefon 224004-9 jew l-eqreb G[assa tal-Pulizija.

Fuq il-post ta’ l-In/ident

1. G[alkemm kull sewwieq suppost li jkollu kopja ta’ dinil-formola fil-karozza tieg[u, Dikjarazzjoni tal-Fatti wa[dag[andha tintu]a - mhux importanti liema wa[da tkunmimlija. Meta l-in/ident jinvolvi aktar minn ]ew; vetturi,g[andha tintu]a formola o[ra.

2. Id-Dikjarazzjoni tal-Fatti tag[mel kopja minnha nfisha.Preferibbilment g[andha tinkiteb bil-bajro, u tintela l-partisafra jew [adra tad-Dikjarazzjoni tal-Fatti. Is-sewwieql-ie[or g[andu jimla l-parti l-o[ra bil-kulur dwar it-tienivettura. Ovvjament i]-]ew; sewwieqa jkollhom b]onnjirreferu g[a/-/ertifikati ta’ l-assigurazzjoni u l-li/enzi tas-sewqan tag[hom.

3. {u d-dettalji kollha tax-xhieda qabel ma titlaq. Wie;ebg[all-mistoqsija 5 fid-Dikjarazzjoni.

4. Meta tkun sodisfatt bl-e]attezza tad-dikjarazzjoniiffirmaha u g[id lis-sewwieq l-ie[or jiffirmahielek. (15)}omm kopja g[alik u l-o[ra ag[tiha lis-sewwiq l-ie[or.

5. (a) Immarka (V) f’kull kaxxa apposta fuq in-na[atieg[ek (numri minn 1 sa 7) f’Taqsima 13 u iddikjara n-numru tal-kaxxi li mmarkajt.

85

(/) Pin;i pjanta tal-post ta’ l-in/ident (14) li turi l-informazzjoni indikata kollha.

6. Nag[tu parir li ]]omm kamera fil-vettura tieg[ek.B’dan il-mod, tkun tista’ tie[u r-ritratt tal-[abta biex ikollokprova a[jar.

Meta tasal lura d-dar

(1) Kompli r-Rapport kollu ta’ l-In/ident tal-Karozza fuqin-na[a tal-ver]joni tieg[ek tal-Formola Dikjarazzjoni tal-Fatti. Dan huwa r-rapport li g[andek tag[ti lill-assiguraturi tieg[ek, u jekk ikun hemm b]onn, il-kumpannija ta’ l-assigurazzjoni tieg[ek tg[inek timla danir-rapport.

(2) Minnufih g[arraf lill-assigurazzjoni tieg[ek fuq l-inçident u ag[tiha din il-formola li tinkludi (i) Dikjarazzjonital-Fatti u (ii) Rapport ta’ l-In/ident tal-Vettura.

86

87

Billi taqra u ssegwi r-regolital-Kodi\i g]at-Traffiku fit-Triq intitista’ tg]in tnaqqas l-imwiet u l-in\identi

fit-toroq tag]na

DIPARTIMENT TAL-INFORMAZZJONI