22---------

Wlnstytucie Badawczym Lesnictwa (IBL) od-bylo sie seminarium naukowe "Lasy a prze-mysl w swietle wieloletnich badan w zasie-

gu oddzialywania Elektrowni Kozienice",

Elektrownia Kozienice (od 2012 r. ENEAWytwarzanie) jest najwiekszym w naszym kraju wytwór-ca energii elektrycznej w oparciu o wegiel kamienny, oaktualnej mocy 2900 MeW. Od 2017 r. po uruchomieniukolejnego bloku o mocy 1000 Mew, bedzie najwieksza te-go typu inwestycja w Europie.

Elektrownia sasiaduje z obszarami cennymi przy-rodniczo, podlegajacymi prawnej ochronie, tj. obsza-rem Natura 2000 "Dolina Srodkowej Wisly" i "PuszczaKozienicka". Od poludnia tereny elektrowni ograniczajalasy Kozienickiego Parku Krajobrazowego, utworzonegow 1983 roku. Mozna spotkac tu ponad 40 gatunków ro-slin chronionych i wiele zwierzat. Od poczatku istnieniaelektrowni IBL prowadzil badania wplywu sasiedztwa takduzego zakladu przemyslowego na otaczajaca przyrode.

- Do rzadkosci, nie tylko w Polsce, naleza wielolet-nie kompleksowe badania zmian srodowiska, rozpoczeteod "stanu zero", czyli jeszcze przed uruchomieniem za-kladu przemyslowego. Punktem wyjscia do tych analizbylo wybranie 24 stalych jednohektarowych powierzch-ni badawczych oraz rejestracja stanu wyjsciowego sro-dowiska lesnego - powiedziala Malgorzata Falencka-Jablonska, koordynator badan i autorka monografii"Zmiany ekosystemów lesnych w zasiegu oddzialywaniaElektrowni Kozienice - synteza 40-letnich badan interdy-scyplinarnych".

Powierzchnie badawcze zostaly zalozone w trzechstrefach zagrozenia, wyznaczonych na podstawie mode-lu rozprzestrzeniania sie przygotowanego przez ZakladOchrony Atmosfery Politechniki Warszawskiej. III strefa

,,-,- .-.-..

"l' IA,',."" W"'. 111 1- s' l ' l "'r'

.1. "'.."""'."".."""""'~' II. ~ i:~- najwiekszego zagrozenia przewidywana byla w najbliz-szym sasiedztwie elektrowni w odleglosci zaledwie 1,2-3km od emitorów. II strefa - sredniego zagrozenia w odle-glosci 6,5 do 10 km i strefa I - najmniejszego zagrozeniaw odleglosci 15 do 20 km od emitorów.

Jednak jak podkreslala Malgorzata Falencka-Jablonska prognozowanie najbardziej niekorzystnychzmian w srodowisku w III strefie nie potwierdzilo sie, cooznacza, ze emisje zanieczyszczen z wysokich kominówdocieraja dopiero do terenów polozonych w odlegloscikilku-kilkunastu kilometrów od emitorów.

Podczas 40 lat badan zanotowano wiele zmianstruktury i dynamiki roslinnosci lesnej m.in. zjawisko za-darniania warstwy runa zwiazane z postepujacym proce-sem przerzedzania sie koron drzew, co stanowi barieredo naturalnego odnawiania sie lasu. Zaobserwowano tezpostepujaca sukcesje czeremchy amerykanskiej zalicza-nej do gatunków inwazyjnych.

Jednym z waznych bioindykatorów stanu srodowi-ska lesnego sa porosty. Badania lichenologiczne rozpo-czeto w Puszczy Kozienickiej pod koniec lat 60. Z badanwynika, ze wystepowanie porostów w zbiorowiskach le-snych Puszczy Kozienickiej uwarunkowane jest zarównoczynnikami antropogenicznymi, jak i naturalnymi zwiaza-nymi np. ze struktura wiekowa przestrzenna i sklademgatunkowym lasu. We wszystkich strefach zagrozeniaimisjami kondycja czesci porostów jest obnizona, ale naj-wieksze zmiany wystepuja na powierzchniach najbardziejoddalonych od elektrowni. Prowadzacy badania podkre-slaja, ze konieczna jest dalsza kontrola zasobów poro-stów na powierzchniach badawczych.

Elektrownia Kozienice od lat podejmuje dzialaniana rzecz ograniczania wplywu swej dzialalnosci na sro-dowisko lesne. Przykladowo ograniczenie emisji tlenkówazotu uzyskano poprzez niskoemisyjna technike spala-

- --

~~

,""~.....--- -.-

--8

nia, polaczona z zabudowa palników niskoemisyjnych.Pozwolilo to na spelnienie obowiazujacej od 2008 rokunormy - 500 rmg/nor.m3]. Zaostrzenie norm po 2015 rokuwymusza jednak koniecznosc zabudowywania instalacjido katalitycznego odazotowania spalin. Efektem dotych-czas zrealizowanych modernizacji jest redukcja emisjiwynoszaca ponad 20 tys. ton w skali roku.

'gramczenieemisji dwutlenkuwegla wiazesiez wymogamiProtokoluz Kiotoorazobowiazkiemwyko-rzystaniaenergiize zródel odnawialnych.W 2007 rokuoddanodo eksploatacjiinstalacjedo wspólspalaniabio-masydlabloków200 MItV,dlaktórejrocznemaksymalnezuzyciebiomasywynosi100000 ton.Spalaniebiomasyw tej ilosci zastepuje ponad 50 tys. ton wegla i zmniejszaemisjeCO2o ponad 100tys. ton - powiedzialMiroslawKowalczyk, kierownikWydzialu Ochrony Srodowiska zENEAWytwarzanie.

Elektrowniaw Kozienicachposiada zmodernizowa-ny system pieciu oczyszczalni scieków.W elektrownipo-wstaja zarówno odpady z procesów odsiarczania spalin,jak i odpady paleniskowe. Te ostatnie trafiaja bezposred-nio na skladowisko popiolu i zuzla o powierzchni313 ha.

W celu zabezpieczenia przed wtórnym pyleniem,kwatery skladowiska sa pokrywane substancjami blo-

. notwórczymi oraz zraszane. Na wylaczonym z eksplo-atacji polu skladowym nr 1 przeprowadzono czesciowarekultywacje. Teren tego pola pokrywa trawa i rosnana nim drzewa. Glównym zamierzeniem elektrowni jestmaksymalizacja wykorzystaniaodpadów paleniskowych.Podstawowe kierunki zagospodarowania popiolów towykorzystanie ich do produkcji materialów budowlanychi cementu. Ze skladowanych odpadów pozyskiwana jestrówniez mikrosfera. Obecnie zagospodarowuje sie rocz-nie ponad 60% wytwarzanych odpadów. Ograniczenieemisji pylu uzyskano poprzez wlasciwa eksploatacjeistniejacych elektrofiltrów,jak równiez ich sukcesywnawymiane na nowoczesne jednostki, które spelniaja za-ostrzony od 2008 roku dopuszczalny poziom stezeniapyluw odprowadzanychspalinach.

Calosc odpadów powstajacych z procesów odsiar-czania spalin (ponad 100 tys. ton) jest wykorzystywa-na gospodarczo w produkcji materialów budowlanych,w których podstawowym skladnikiem jest gips (plytykartonowo-gipsowe, suche tynki i inne). Jak podkreslaMiroslaw Kowalczykcaly czas trwaja prace moderniza-

cyjne urzadzen elektrowni, majace na celu wzrost spraw-nosci wytwarzania energii elektrycznej i poprawe parame-trów ochrony srodowiska.

- Wyniki wieloletnich badan porównawczych i wie-loaspektowych analiz ekosystemów lesnych borów niewykazaly prognozowanych procesów degradacji srodo-wiska lesnego w przewidywanej skali. Co wiecej, zjawisktych nie potwierdzily rezultaty kompleksowych analiz wstrefach zagrozenia, w których przewidywano najbardziejkatastroficzne zjawiska i procesy (III strefa najblizej emi-torów) - powiedziala Malgorzata Falencka-Jablonska idodala, ze zmiennosc i dynamika ekosystemów borówsosnowych pozostajacych w zasiegu oddzialywania emi-sji elektrowni w Kozienicach oraz zmian róznorodnoscibiologicznej stanowia cenne wskazówki jak pielegnowaci chronic lasy podlegajace antropopresji. Dr Falencka-Jablonska w swej monografii pokazuje przyklady na to,jak przyroda potrafi adaptowac sie do zmian w srodo-wisku wywolanych procesami antropopresji. Najbardziej ~spektakularnym przykladem bylo stwierdzenie w 2009 ro- ~

ku w mlodszym drzewostanie III strefy zagrozenia obec- ~nosci doroslego osobnika modliszki zwyczajnej, gatunku ~owada objetego scisla ochrona gatunkowa. :§

- IvilejSCe,gdzie stwierdzono obecnosc tego wyjaFkowego gatunku polozone jest w odleglosci ok. 600 mod skladowiska zuzla i popiolów Elektrowni Kozienice.Wykonana zostala tez lustracja pobliskiego terenu, ale in-nych osobników modliszki nie znaleziono. Przy kolejnychobserwacjach w nastepnych sezonach wegetacyjnychmodliszki planowana jest szczególowa obserwacja - do-dala dr Falencka-Jablonska.

. .' .Musimy doceniac podejmowane przez Elektrownie

Kozienice dzialania na rzecz zmniejszania negatywnegowplywu jej dzialalnosci na srodowisko. Dzieki moderniza-cji i unowoczesnianiu zakladu, a takze dostosowaniu godo norm unijnych udalo sie ograniczyc szkodliwe emisje.Jednak lokalizowanie tak duzego zakladu przemyslo-wego na terenie lesnym trudno uznac za dobra decyzje.Trzeba miec nadzieje, ze nasza obecna wiedza o roli iznaczeniu lasów dla zycia ludzi wykluczy mozliwosc ta-kich lokalizacji.

Aldona Zysk

SRODOWISKOnr 12(492) grudzien 2013 r.