179 S. 1SIDORI H1SPALENS1S EPISCOP1 180

Conspicit pralerea et Antichrist! Cguram, habentem A lupiate munda servaverunt. Exseqwtur deinde iote-

capita regni septem , el cornua poteslatis, et iiunie-

ruin nominis.

109. Narrat inter haec et canticum Testament! no-

vum, speculaturque angelos gestantes pateras, cer-

nitque similiier inter hum besiiae, et beatitudinem

eornrii qui corporis sui vestimenta absque carnis vo-

109. Al., pliialas; alii, cilharcis pro pateras. MAR.Ihid. Nonnulli Editi addunt: Jesum Christum, cut

ritum mcretricis Babylonix, et DHpiias Agni, adven-

tuin jndicii, interitiimque Anlicliristi , elsempiternam

|iuniiioiieni di.iboli. Ad ultinium mcmorat resurrec-

lionem morluorum, coelique noviiatem.et terrae,

descriptioneinqiie Jerusalem, flunien eliam baptism!

immdum , lignumque vita: Domiuum Jesum Christum.

est honor, gloria et imperium in satcula saculorum.Amen. Qu* verba in inelioribus desunt. ABEV.

SAWCTI ISIDORIHISPALENSIS EPISCOPI

LIBER NUMERORUMQHI IN SANCTIS SCRIPTDRIS OCCORRUNT.

220CAPUT PRIMUM.

Quid sil numerus.

1. Non est snperfluum numerorum causas in Scrip-

turis sanctis attendere. ilabent enim qu.inidam scien-

liae doclrinam, pluriinai|ne my-tica sacramenta.

Proiiule tegiilas quorumdam nuraerorum, ut voluisli,

placuit breviter intimare.

2. In principle amen), quid sit numerus definien-

dum est. Numerus est conjre.atio imiiatis, vel all

uno progrediens multiiudo, cujus quidetn universitas

inflnita est, nee ulla potest muliitudine terminari.

3. Par numerus est qni in dnabus sequis partibus

dividi poiest ; impar \ero , qni dividi aequis dnabus

partibus nequit, uno medio vel deficieiite, velsupe-

ranle. Pariter par numerus est qui secnndmn par.-m

numerum pariler dividitur, qnous<|uead indivisibilem

perveniat unitaiem , ut puta , lexaginta quaiuor. lla-

Let enim 221 medietatem iriginla duo; hie auiein

sedecim, sedecim vero octo, oclvnarius vern quaiuor,

quaiernarius duo , binarius unum, qui singularis in-

divisibilis est.

CAPUT II.

De Hiiiinie.

4. Unilas est pars minima numerorum, quoe secari

non potest. Idem auiem unus semen numerorum,non numerus. Ex ipso enim ester! manant , vel pro-

creantur; eumdcmque solum esse (constat) mensu-

1. QIISE ad hunclibnim prsefationis loco illustran-

dnra fncere maxime possent, ea oinnia seduln a noliis

in Isidorianis, cap. <i5, expnsita sum, ubi etiam au-cinres indicantiir qni de allcgorica sen myslica nnme-roiHii) inlisrpreiatiniie agnnt, qnique cum I^idoronostro ab iis quibns ill otium Inerii, cnnferri pote-rnni. Quod ail iMdorus, ut voluisli. indicat opus ad

aliqneni fuisse direcinm; sed quisnam is fnerit, in-certum oinnino est. Cum liber none prirnum edalur,ct ex uno tautum ms. exemplar! Taiirineiisi descrip-lus s-it, neque enim aliud exemplar alibi oxstare no-\i, nullas v:iri;is lecliones aflerre licet, ac solumnonnullas conjecturas in locis obscurioribus appo-nam. In multis locis sacroe Scriplurae numeros my-sterio aliquo gaudere tradil etiam Isidorus, -Elyuiul.

Bram, et incrementorum causam, stalumque decre-

mentoruin. Nam omnium increment;! abipso incipiunt,

rursusque usque ad ejus unitatem perveniunt.

5. Nam et post decem, nisi ab uno rursus iucipia-

tur, nequaquam deinceps numerorum incrernenta

consurgunt. Idem etiam insecabilis est , nee per ullas

paries dividi potesi , quia ubique pars est, ubique

totus est, ad cujus exemplum unus est Deus, unus

est mediator Dei et hominum Homo Christus Jesus.

Paraclilus quoque Spiritus unus; una est Mater Ec-

clesia, IVcunditatis successibus copiosa , pro cujus

unitatis formula insinuanda nngelus ille apud Eze-

chielem limen portx Jerusalem calamo uno nie-

lilur.

0. Sed et area Noe desuper collecta in unum cubi-

C turn coarctatur ; in latere quoque arcn fit osiium

unum. Unum est etiam in Ecclesia baptismum ;fldes

eadem una esl. Mnndus idemijiie unus. Sblis eliam,

quern cernimus, lumen unum. Quam unitaiem rite

sapientes hujus mundi concordiam , vel pietatem ,

amiciiiamque dixerunt, quod ila nectatur, ut non

secetur in partes.

7. llaque quia divisionem sui unitas non capil,

deinde cum unum Factmn in quocunque defluierit,

licet ejus linea insecabilis, ac sine una latiludinis

signilicationu liabeatur, lamrn conjunctis binarium

D reddet.

lib. in, cap. A. ?anctus Augusiinus, qu;rsl. 1S2 in

Genes., lib. I : In numeris, quos in Scrii ttiris rise sa-

cratissimos et myslfrionim plenissimos, ex qmbmdam,quos inde nosse poluinius, dignisiime ciedinnis.

5. Par, cic. Etymolog. lib. in, cap. >.

4. Adiliili fonsltit, quod in Isidori operibus solet

abesse, nt ssfipe animadverli.

5. Sanclns Leander, I-iidori frater, in bomilia deconversiiine Gntli TUIII in Aclis roncilii To elani in :

Uniti eil enim C nislws Dommiis, eujtis esl mm perloiinn minidum Ecclesia, ele. De cujns fecnndiiate

multa ibi Leander.6. I ossct legi unus.... baptismus. SeJ nihil mnto.7. Malim sine ulla... conjunclio binarium reddil.

181 LIBER NUMERORUM QUI IN SANCTIS SCRIPTURIS OCCUHRUNT. 182

222 CAPUT III. A dum vere conslet ex tribus, secundum allquid ta-

De binario numere.

8. Binarius numerus prima numerorum procrea-

lio, primaque est forma, parilitalis corporalio, mo-

tusi]ue primi , sociusque praeredeniis, et frater, est

etiam medietalis capax. Nam bona malaque parlici-

pai quadam discordia , qua sibi invicem adversanlur;

nipole q ia3 prima poterit ab adhsrente separari, ut

bina ilia et munda quns /iguraliler introducunliir in

arcam, quae quidem, dum ex parilitate consisianl,

in se tamen mystice videntur esse divisa.

9. Ad hoc genus pertinent et illi duo in agrn, qui

invicem discornuntur, quia, adveniente saeculi iribu-

latione, ex ipsis quidam pertinent in (idem, et rur-

SIIIH vocantur, quidam vero tentationibus cedunt,

atque relicii in profunda laxanlur. Praeterea concor

dant et in bonam parlem ulraque, juxta quod sunt

duo Tesiamenla legis et Evangeliorum; sunt et duae

tabular lapideae ,in quibus praecepla legis scripta suut,

totidentque lubae argente;e legis el gratiae erant ,in

quibus patres ad promovenda castra canebant.

10. Duo etiam Seraphim scribunlur, qui ante lliro-

num sedentes, jugiler hymnum decanlanles erum-

punl; dua3 etiam olivae a dexlra Isevaque lampadis

in Zacharia legunlur. Sunl el duo ubera Testamen-

torum spons* , id esl , Ecclesire in Canticis canti-

corum ; ibi eliam et duo hinnuli gemelli pascumurinter lilia agri.

11. In Apocalypsi quoque duo tesles propheiare

jubenlur, et in Jeremia duo de cognalione genlis as-

sumunlur. In Evany ho quoque liini de sepluaginla (

discipulis ante fa. iem Chrisli miltuntur, el duo pisces

in cremo populo dividuniur. Duo sunt el charilalis

prxcepla, quibus lex lota pendel, alque propheUB.

IJnde idem numerus socielas est, quo vinculo ani-

mae conneclunlnr, et quud minus quoin inter duos

cliaritas mm bulletin. Idem quoque numerus etim

juslili i1

, quo ;i;imis guudeal puriter ponderalis.

1V2. Prxterca duo sunl et quae liomiiiem ad bealam

vilam223 perducunl, fides, sci icet.alque opus; sed

fides conslat ex divinilale, opus aulem in rectiiudine

vilse; quin eliam el dnae vilac nobis in Ecclesia pr-dicantur, una lemporalis ,

in qua ex lide vivimus , alia

aeierna , in qua Deum plena veritalis inielligenlia

conlemplabimur.

CAPUT IV.

De ternario numero.

13. Ternarius princeps est imparium numerus ,

perfcclusque census; nain isle prior inilium, me-

diumqne flnemque sortitur, et cenlro medielalis

principiumque (inemque ajquali jure componit, qui

8. Multn hue ex Allegoriis Isidori. aliisque ejus

operibus biblicis afferri possent ;sed nihil est ne-

cesse passim in bis immnrari, cum conslel euin saapesua repeiere.

10. Uelege Prooemia, n. 42.

15. Quiit tres unum sunt. In Ms. erat qui tres, elc.

Innuilur le.-tinioniutn sancti Joannis Ep. i, cap. v,7 : Tres sunl, qui lestimonium dant in coilo, PATER,VIIUIUM, r.T SPIRITUS SANCTUS, et hi Ires unum sunl.

I auihenlieum esse ex hoc quoque loco probatur.

men unus esl, quia tres unum sunt ; unum ulique in

Divinilale, Ires in personarum disiinciione ; in na-

lura unum, tres in appellaiione.

14. Jure ergo hie numerus Trinilatis speciem si-

gnilicat; eodem namque numero in into orbe sacro-

sancla Trinilas atque Divinitas prsdicatur, endem-

que numero irisagion hyinnus ab angelis in coalesti-

bus cnnilur. Area etium diluvii tricamerala con-

siruitur, ex tribus filiis Noe cunciae gentes post di

luvium reparaniur. Hie eliarn numerus decies mul-

tiplicalus aliiiudinem areas myslica ralione conclu-

dit, cenlies compulaius ejiisdern longiludinem effi-

cit; cujus quidem numeri exempla in sacris eloquiis

copiosa sum.

IIS. Tres namque angelos Abraham sub Trinitatis

imagine vidit; tres N.iac pntens effndit; tres Jacob

virgas in aquas oh a^pectum pecorum misit ; Irina

dies Jonam in eonle celi gesiavil; tribus diebus per

posnilentiam Ninivitarum populus Dei iram miliga-

vil. In Evangelic autem Iribus servis sumptum Do-

minus credidit. Lazari quoque mortem idem post

tridiium superavit, Dilectionis furmentum evangelica

mulier in satis tribus abscondit.

10. Terlio Dfus, utcalix passionistransiret.oravit.

Terlio Petrus Christum negavii. Terlio idem confl-

tendoamavii. Tribus diebus Dominus nosier Uedemp-lor in sepulcro quievil. Terlio 224 se discipulis ,

cum a mnriuisresurrexisset,ostendit. In tribus eliam

tria sunl qnas commendal Aposiolus, in quibus om-nis prophetia constat, fides, spes et charitas. Tres

sunl evangelic! fructus, primus, qui el ceniemis, mar-

lyrum; secundus, sexagenaiius, virginum ; lertius,

iricenarius, conjugalorum.

17. Tria sunl etiam et qure [Forte, ea quae] in

Deum non cadunl, mensura, locus et lempus. Tres

sunt species aninuc, sive molus, cupidiias, ira, vel

r.ilio. Sacrsf legis lingua triplex esl, llebraea, Grae-

ca, et Latina. Triplex esl eliam intelligentias sensus,

bisioricus, moralis et mysticus. Unde et philosopbi

mundi ires sapienlias partes esse dixerunl : physi-

cam, quae naturalis; logicam, qusB ralionalis; eihi-

cam, quas moralis.

18. Tria sunt et apud musicos genera sonorum ,

vox, flams el pulsus : vox in faucibus, flaius in li-

I biis, pulsus vero in cilharis. Porro genera rationa-

bilium creatnrarum tria sunt, angelorum in coelo,

hominum in terra, spirituum immundorum. Tria

sunl inter haec lempora mundi, anle legem, in lege,

sub gralia. Tres quoque paries habentur et orbis,

Asia, et Europa, vel Libya. Terms quoque mensibus

Verum de eo satis superque interpretes, aliique viri

docti, qui peculiaribus disserialionitms auclorilatemeorum verb irum OK antiquissimis Codicibus susti-

nuerunt, ut Naialis Alexander, Calmetus, etc.

18. Librarius fortasse omisit in acre post spiri-

tuum immundorum. Sanclus Ilieronymus, in Implies,

vi, 12 : llcec omnium doctorum opinioesl, quoti aer...

plcnus tit contrariis polestaiibus. Ita alii veteres passim. Quod dicitur vel Libya, Isidoriano more vel

pro et ponitur.

I S3 S. 1SIDOKI IHSPALENSIS EP1SCOP1 18*

anni tempora distingtiuntur, ct coram tribus lestibiis \ titudo et lempcranlia ; totidemque e contrario villa,

aclio curicta finiiur.

CAPUT V.

De quaternario nume.ro.

19. Quid quatuor dicam, in quo ntimero solidita-

lis certa perfectio est ? Nam ex longitudine , et lati-

tudine, el profundilale componilur decas, quae ple

num efiicit; decem enim ex quatuor nurneris grada-

lim surgentibus integratur. Uuum enim, el duo, el

tria, et quatuor deeem faciunt. Similiter et cenlumex

225 decade quaiernario cumulatus, id est, decem,

elviginii, ellriginta, eiquadraginla, <|

ii sunt centum.

Item ac quatnor, numeri mille redduni;

id esl c, cc,

ccc, cccc. Sic decem millia, cseieraque eodem incre-

mento complentur.

cupiditas, inetiis, dolor el gaudinm.

24. Mortalium quoque rerum quatuor vitaj sunl,

inilium, augmcntum, status et declinatio. Qualuor

eiiam genera animalium in mundo habcntur, id est,

coelestia, pennigera, aquatilia, sive lerreslria. Iris et

ipse coelestis quadricoloris splendore variatur. Qua-

luor quoque quadranlibus ratio bissexli colligitur.

CAPUT VI.

226 Dg quinario numero.

25. Sequitur Quinarius numerus, qui, sive cumnliis imparibus, sive cum suo genere sociatur, se

semper ostendit. Nam quinque per quinquies faciunt

viginli quinque, et quinquies lerni quindecim, et

quinquies septem triginia quinque; et quinquies no-

20. Numerus auiem iste quadratus evangelistarum B vem quadraginla quinqne. Hie praelerea numeruft

quatuor deputalur, qui in qualuor partes, vel in an-

gulos mundi fusi sunt. Quanquam et quatuor sunt

paradisi fliimina, quae tolum orbem circumfluunl.

Area quoque Noe quadratis lignis construilur. Te-

stamenti denique area quatuor aureis circulis vebe-

balur.

21. Vestis eiiam sacerdotalis in lege quatuor co-

loribus, id est, byacintbo, bysso, cocco, purpura-

que ex auro contexitur. Praeterea et quatuor venti

terrae in tzechiele aspirant, ut in figuram futurae

resurrectionis arida ossa consurgant ; lotidemquevenii coeli, id esl, angelicas potestates, apud Danie-

lem pugnantes, irruunt in mare Iiujus sseculi ma

gnum. Idem quoque Daniel quatuor regna mundi sub

diversis liguris exponit. C22. Similiter Zacharias quatuor cornua regnorum

lotidemque fabros describit , et quatuor quadri-

gas Evangelii , missas in quatuor cardines coe-

li. Item apud Joannem quatuor animalia vultus

sibi differentia describunlur, qui in senis alis nume-

rum viginti quatuor seniorum efliciunt. In creaturis

autem rerum quatuor sunt terrae paries, quatuorcoeli frontes, Oriens, Occidens

, Sepienirio, sive Me-ridies.

23. Quatuor eliarn mundi elementa babentur, ex

quibus universa subsisiunt, ignis, aer, aqua, et

terra. Annus quoque qualuor temporibus volviliir ,

sesialis, auiurani, biemis atque veris. Ipsa deniquehominis natura ex qualuor esl elemenlis concreia, ex

leg! esl aliribulus; lex enim quinque libris comple-ctitur [Forte comprelienditur], Umle eiiam el Apo-slolum in Ecclesia quinque verba loqui delectat.

26. Sed et quinque cubkis allare in lege per

quadrum construilur : totidemque urbes in Isaia

Cliananaca lingua loquuiuur. Sunt el quinque virgi-

nes prudentes in Evangelic, sunt et alise quinquefaluEe. Panes quoque divisi populo quinque. Mnas

praelerea quinque et talenta quinque. Item secuu-

dum mundi philosophos zonaj terra? quinque , et

apud Latinos vocales lillerae quinque.

27. Sensus quoque corporis quinque, visus, au-

dilus, odoratus, gustus el tactus ; toiidemquo hal>i-

talorum mundi genera, id est, bo >

ines, qnadrupe-

des, vel reptantes, nmantes, sive volontes. Prx terea

el ^uinquennio lustrum finiiur, olympias quiriquen-

nio terminatur.

CAPUT VII.

De senario numero.

28. Senariut numerus primus et perfectus , ei

partibus suis primus implelur. Nam sexlam sui intra

coniiuet, quod unus; tertiam , 227 quod duo; et

dimidium, quod Ires; bxc enim summa in uniim

ducla, id esl, unum, el duo, et iria sex faciunt.

Nullus aulem ante senarium invenilur qui suis parti-

bus, duni dividilur, implealur, cujus perfectio eiiam

ipso opere mundi clarescil.

29. Sex eriimdiebus perfecitDeus opera sna. Priino

die condidit lucem, secundo firniamenluin, terlio

calido et frigido, humido atque sicco. Virtutes quo- D speciem maris et lerrs, quarlo sidera , quinlo ct pis-

queanimi qualuor^scribuntur, juslilia.prudenlia, for- ces,et volatilia, sexlo hominem, atque animanlia.

19. In Ms. magis videbatur plenam, qiiam plenum. Fnrtasse Isidorus scripsit plenam perfectionem,et paulo ante profunditate ft sublimiiate. Denarii

perfectionem saepissime sanctus Angusiinus com-mendat, quern in hac numerurum myslica exposi-tione Isidorus libenter seqtiitur.

22. In Ms. STM differentia?. Forlasse Isidorus scri-

psii M/(tt sibi differentia. De re ipsa vide Apocalyp-sin, cap. iv.

24. Fortasse, quadricolori splendore. Irin, sive ar-

cum coilcsiem colorum familiam oiiniem parwe, ni-

gro ailjoque coloribus excenlis, tradnnl ii qui pli:-noincni bujus naiuram accuraie expressc-riint ; quade re, prier pbysicesel opiices scriplores, nonnnlli

peculi.ires traclalus exslant. Isidorus foriasse inuuii

qciaiuor e--se praocipuos colores, qui in iride apparent, qui lame i inter se varienlur.

2S. l)<: quinario numero saiicius Augustinus enar-rat. in psal;n. CXLVII, n. II), et alibi. Quod A pos to

lum in ecclesia quinque verba loqui deleciet, nesciosann (|uo periineat.

28. Infra eiiam, num. 48 : Octonarius primus et

perfeclui est. Non male hoc loco essel : Senariui numeric primus est perfectns. Praeslaret eiiam legere :

Nam sexlam sni partcm intra se continet.

29. De sex aeiaiibus mundi alibi eiiam Isidorus in

Etyinologiis, in Chronico, etc. Sed bic locus forlas$a

iniegor nou est , satis tamen ialelligUur.

J8o LIBER NUMERORUM QUI IN SANCTIS SCR1PTURIS OCCURRUNT.

Sex eiiam dies sunt, quihus aetatibns mundus perfici- A CAPUT VIII.

189

Inr , quarum prima est ab Adam usque ad Noe, secun-

da hinc usque ad Abraham , lertia usque ad David,

quaria usque ad Transmigrationem , quinta usque ad

adventum Christ!, sexta, quae mine cctas est, usque

in finem mundi.

50. Annus quoqtie ipse senano numero consumm:i-

lur ; sexagenarins enim numerus dierum sexta pars

est , cujus summa per senarium primi versus mnlii-

plicata, id est, sexies sexaginla, CCCLX. Rcsidui sunt

quiiique dies, quibus si adjiciuntur quadrame partes,

totum senarium numerum faciunt. Siquidem et ipse

quadrans ex hisconsistit.

51. Idem ipse Seuarius numerus quadro et sulido

qualernario sociaius, horas diei noctisque meiitur.

Nam quater seni viginti qualuor efuciunt. Prxierea

liujus numeri perfectio ei in aetatibus hominum, et

in rerum gradibus inveniiur. Sex enim xtatibus cur-

sus morialium consummatur , boc est , infamia ,

puerilia , adolescentia, juveniute, senectule, senio.

Sex sunt et gradus omnium rerum, id est, non vi-

vemia, ut lapides ; vivenlia, utarbores ; sensibiiia,ut pecudes ; rationabilia, ut homines ; immortalia

,

utangeli. Novissimus etsummus gradus esl, qui est

super omnia Deus.

52. Item naturalia officia , sine quibus esse nihil pc-

lest, sex sunt; id est, magnitude, oculi, figuia, in-

lervalla, status et motus. 228 Item ipsius motus sex

differentia sum. Nam movemur ante, a lergo, dextra,

De septenario numero,

54. Septenarius numerus a nullonascilur, nee gene-rat

, nee generatur. Nam omnes numeri intra decora

posili aiitgignuntalios.autgignuntur abaliis. Isle nee

gignii, nee gignitur. Sex enirn et octo generantur tan-

tummodo. Quatuor autem, et duo et creant, et crean-

tur. Septem nihil gignit, nee ab altero gignitur.

35. Hie autem numerus septenarius jnxta legiti-

mum est ; sive cum lestificatur, ut septuaginta , et

septingenti, sive cum toties in sese septies centeni

septem ; quique etiam juxta sapientes mundi ea ra-

lione perfectus Iiabetur, eo quod ex primo pari,ac primo impari constat. Primus autem impar ler-

B narius est , primus par quaternarius , 229 ex quibus duobus ipse septenarius consummatur; quieliam partibus istis multiplicatus duodenarium reddit.

Nam sive ter quaterni , sive quater terni duodecim

faciunt. Sed per ires Trinitatis mysterium , per qua-tuor virtutum aclio illustrator; ac per hoc in his

parlibus, ut per Trinitatis speciem actio virtutum

perficitur, et per reprasentationem virtulum usquead Trinilatis notitiam pervenitur. Rursus aulem cumad duodenarium surgit, et duodecim apostolos sep-tiformis gratis Spirilus perfectos ostendit, quorumpnedicatio [Forle praedicalione] per quatuor virtulum

genera Trinitatis fides in toto orbe crescit.

36. In Scripluris autem sanclis isle numerus in-

Isevaque ,sursum , alque deorsum. Sunt qiioque r

lerd "m omr>e

tempussa>culihujus, inlerdum requiem

fexempla multa hujus numeri in sacris etoquiis. Namsexlo die homo ad Dei formalur imaginem , el sexla

setate mundi Salvator venit in carnem , et sex

diebus jussam est populo in deserlo manna colli-

gere.

55. llinc et Ezechielquoque indexleraviricahimuni

sex cubitorum vidisse se uarravit. Ipse eiiam tempi;fronles sex cubilis in allum scripsit. Idem sex agnosin holocaustis principem offerre mandavil. In Evange-lio quoque sex hydrias plenas aqiiis Chrislus in vini

saporem convertit. Sex eliam dies idem ante Passio-

nem ingrediens in Jerusalem super asinuin sedii.

Sunt el alia plura , sed propter legendi iaslidium

niittunlur.

signih cat, nonnunquam Ecclesiae unitatem demon-slrat. Prouniverso ponilur, i est illud : Sepiies in

die laudcm dixi tibi (Psalm, cxvm, 104), id est, oconi

tempore. Idem enim propheta hoc alibi significatpro

tolo tempore, dum dicit : Semper laus ejus in ore meo

(Psalm, xxxui, 1). llinc alibi legitur : Sepluplum

accipiet in istosaculo. Item aelcrna requies sepienarionumero signilicatur, cum dies seplimus in requiemDomini sanciificalus vocatur, in quo jam lit vespera,

quia nullis finibus temporum requies aetcrnae beatilu-

dinis coarctabilur.

37. Inde eiiam et in lege Septimus dies ferialus

esse prsecipitur, ut requies in ea seterna significetur.

Inde est, quod post resurrectionem suam Doininus

50. Quadrance paries quid sit, non intelligo. Legerem D ftiones dubias alque ancipitet resotvere non dubitavitquadrant,* paries. Lumen alTeret Plinins de anni die- alque etiam de occultis tarn prtcsentibus quam futuriibus loquens : Ad CCCLXV

( dies ) adjiciunl eliamnum quodammodo divinare polticilus est

!" ^C.fl

.l^e

",^

S^e<l

uadri ,

a " le.

s1

- Ex quoapud 55. Fortasse, sepienarins jure legitimus est. Deestaliquiil HI verbis, sive cum loties, etc. Mox subslitui

per qualuor virtulum genera, cum in ms. esset, et

qualuor virlutum genera, nnllo sensu. De numeri) sep-tennrio confer sanctum Augustinuui, seriii. 51, cap.23, et aliis etiam in locis.

5(>. Vcrba sepiuplum accipiet in hoc tvcu .o, nonreperio quo in loco exislant. Fortasse pertinent adcapul iv Genesis, 15 : Omnis qui occiderit (Mn,sep-liiplum pnnielur. Sanrtus Auguslinus, serin. H4,lice vi>rlia omisit, superiors protulit : Quid est ergosepiies ? semper, quotiescimque peccaverit , eumqiie pee-nitueril. Hoc enim est : Sepiies in die laudabo te, quodest in alio psalmo : Semper laus ejus in ore we?

Isidorum reponendum censeo . Siquidem et ipse quadrans sex /ion s consistit; nam quadrans diei sex hone snnl, et ante correctionem Kalendarii GregorianiCCCLXV diebus ad annum complendum sex integrae ho-r<v. adjiciebantnr.

31. Deerat in ms. conjunctio et post vtatibiis lio-

tninum.33. Mulavi o/ferri, quod ms. exhibebat, in efferre.

Yidfe Kzechielis verbs, cap, XLVI, 4.

5i. I e numero septenario mira passim narrantur,nonnunquam etiam supersiitiosa. Fluddins DC micrn-cosini historia, tract, i, sect i, lib. f.Ego, immit, lio-

minein doctistimum novi , qui virtule liujus numeritepienani , cujusdam quasi oraculi assisteniia

, qua;-

187 S. IS1DORI HISPALENSIS EPISCOP1 igg

cum seplem discipulis convivasse describilur. Tertio A vil.et septem angeli 231 tnbis canuni.et septem ae-

igilnr genere septenario nuroero sanctae Ecclesiae cipiunt potestatem seplem plagarum. Sepiemplici quo-

que muro Jerusalem coeleslis fundatur, ci seplem levilaeuniversitas figuralur, dura per speciem ad genus

(ransilur.

58. Unde et Joannes in Apocalypsi seplem scribit

Ecclesiis, dum septem sinl sol<e quse specialiler no-

iniiianiur, sed una Ecclesia, qua: sepliformis gratia

Spiriius perfeclein loto mundo diffunditur; scripluni

est enim : Una est columba mea, una perfecta mea

((.until-, vi, 8); his enim lanlis signilicationibus

numerus isle in Scripluris eminentiorest urse caeteris,

utpole quern Doim mis in requiem suam sanctilicavit,

et in quo fulurse resurrectionis requiem repromisil.

230"

Convenienter itaque septenario numero

signilicatur Spiriius sanctus; unde el sanclificatio in

abapostoliseligunlur. Hie niimerus multiplieatiis per

seplena, deuno quoque ter mysterio unitatis adjeciio

quinquagenarium efficit, in quo die post Ascensionem

Domini promis-usa PatreSpiritns sanctus super cre-

dentes descendit. Item per annorum curricula seplies

in sese muhiplicatus, adjecla monade una, ad quin

quagenarium pervenit, ac perpetuam requiem jubilsei

osiendit; quanquam sit el in eo aliquid coutrarium,

ut legimus besiiam septem capita babentem. Sunt

et seplem daemonum principalia vitia. Inlinila quippe

exempla bujus numeri in sacris eloquiis.

44. Sed iterum transeamus ad alia, IJIKC iniiiic-

legead diem seplimum perlinet.Nam nullum diem Deus B rum assignant. Seplem apud veteres annumerantur

sanc(ilic;ivit operis sin, sed sanciificavii lantum sep-

limiMii, in quo requievit ab operibus suis. Jure ergo

sepliformis Spiriius imaginem portal, qui per divini-

taiis pleniiudinem in Cbristo inliabitat, Isaia testante

propliela : Et requiescet, inquii, Spiritits Domini,

Spiriius sapientitB el intellect**, Spiriius consilii et

(urlitudinis, Spiritus sciential et pielatis, et replebit earn

Spiriius limoris Domini (ha. si, 2).

40. Unde elZacliarias sub imagine Clirisli lapidem

habenlem oculos septem scribil. Hujus ergo numeri

exempla in divinis voluminibus copiosa sunt. Septi

mus enim ab Adam iransferlur Enoch. Et sepiimus

compulalur Lantech, qui septem vindiclassoiviiCain.

Septimo dieingressionis Noe diluvium fuit.ei septimo

genera philosophic, prima arilhmetica, secunda

geoineiria, teriia inusica, quarla asironomia, quinla

asiiologin, sexla mechanica, septima medicina. Idem

quoque seplenarius numerus formam lunae complec-

litur; tot enim habet hum liguras : prima namquebicornis est

,el secunda seclilis, quie medilunia ap-

pellalur, lerlia dimidia, qu;irla plena, quinla, id esi,

dimidia ex majure, sexla id est seclilis, septima vii,

quod el prinia ,bicornis. Nam ires formas praedicias

eadem (igura definiens repetil. Hiceiiam numerus et

noniina lunae significai. !Nam unnm,duo, iria.quaiuor,

quinque, el sex, et seplem viginli oclo faciunt.

4o. Item lot sunt circuli, tot planetae coeli, lot

dies mundi, lolque Iransfusiones elementorum. Nam

rnense residens area quievit. Seplena quoque ani- C ex igne aer, ex aere aqua, ex aqua terra, id esi as-

inalia introierunt in arcam ; el seplem diebus in ve-

teri lege celebrari praecipilur pascha. Candelabrum

aulein septem ramorum in tabernaculo tesiintonii

Moyses legislator consiiluil.

41. Area quoqueTesiamenticlangenlibus tubis sep

lies circumacia Jericho muros suhvenit. Elis.-cus

namque seplies super rnorluum puerum excilavit.

Seplem quoque mulieres in Isaia viruin iinurn appre-

lienderunt; toiidemque fraires apud Sudducaeos mu-

lieri nubunt, sibimet succedenles. Seplem etiam panes

populo in Evangelic dividunlur, el seplem sporlse

superfuernnl.

42. Seplem etiain Ecclesiis apostolus Paulus scri

bil, id esi, Rnmanis, Corinlhiis, Galalis, Epliesiis,

censio, ex lerra aqua, ex aqua aer, el ex aere ignis.

Porro septim.ina parlus hominem absolulum perfec-

luinque diuiitluni. Seplima quoque die aegri pericli-

laniur. Yocales quoque Grxcae lilleraa septem lia-

benlur.

46. Ipse aulem homo septem mealus babel in ca-

pile sensibus procparaios, duos oculos, auresque, et

nares lolidem, el os unum. Parvulis eliam septimo

incuse denies emcrguiit, septimo anno mulantur.

Item secunda hebdomada, id esi, quario decimoannqinfans pubescit, el pnssihiliiaiem gigneridi accipii.

Teriia vero lanu,Jnein232 etflorem genarum pr-ducil. Quarla incremenia sialurae defmiunlur; quinla

juvenilis stalls plena perfeclio dalur; sexla defluxio

Philippis, Colossis, Thessalonicis. Et Joannes in D esi , seplima seneciulis inilium.

Apocalypsi vidil slanlem Chrisliiin in mcdio septem

candelabrorum, id esi, Ecclesiarum Epliesiorum ,

Smyriiensium, Pergamorum Thyalirarum, Sanlium,

Pliiladelphiorum, el Laodiciorum.

42. lioin apud eumdem seplem in dexiera Ueistellx

legunlur, el seplem signaeula libri Agnus occisus resol-

59. In Vulgala : Et requiescel iuper eum Spiiims,elc.

41. Quod de Elisaeo diciiur, depravalum videiur.

Lib. IV Keg., cap. iv, 35 elseqq., cum Elisaeus his

am ler super puerum niorliwm incubuissel, oscilavit

ituer sefiiies, quod fortasse innuere voluil Isiilorus.

45. Per seplem de uno quo/fiie, elc. Mendum eerie

subesl, quod ila emendari poiesi : Per septem, ww

47. hem septem naiuras absirusas membra nior-

lalium, id esi, lingnaiii, cor, pulmonem, lienem,

jecur, el duos renes. Item seplem corporis paries

liominem perficiunt, id est, capul, collum, peelus,

veuler, duae manus, tolidem pedes, et in vei lice ;ais

cceleslis.

quoque prop/er myslerium unilalis adjeclo, qvinqnaye-narium ef/icit. Aul per seplem monade una propler,etc.

ii. Corrigendum puto seplima bis, quod, elc.

4o. Septimana par tut , elc. Obscurum id el I orle

mendosuiM.i i. Melius viilerelur sexla de/lexio esi.

189 LIBER NUMERORUM QUI IN SANCT1S SCR1PTURIS OCCURRUNT.

CAPUT IX. A CAPLT X.

490

De octonario numero.

48. Oclonarins primus el peifectus est; nam ex

primo mom, id esl, ex duobus per duos qualuor ge

neral, et bis facit ocdoadum perfectum. Hie auiem

numerus sanctus est, el in (igura verae circumcisio-

nis ascriplus. Quiu etiam et seplenario numero pri

mus est, el ex sepiem est, sicut in principle idem,

qui Ink oclavus in creatione mundi , el perfectio

uniiaiisest.

49. Sed sicut in septenario numero prasens vita

volvilur, et designatur, ita per octonarium spesseter-

nae resurrectionis oslenditur. Hoc enim die Dominus

a morluis resurrexil, qui scilicet a passione Domini

computalur lerlius; in ordine creaiionis mundi, ut

pradictum esi, posi septimum reperiiur oclavus ad

demonslrandam utique futur* resurreclionis beati-

tudioem ; quod non immerilo Scriplura sic ail: Da

parlem sepiem ,nee non et oclo

, quia ignoras quid

mali fulurum sit super terram ; quasi diccrel : Sic

dispensa sollicile temporalia, tit sludeas cogilare (eter-

na : necesse est namque ul kene agenda prwcogiles ,

fjiiiu de fitturis judicii malis quid denuo libi incurrat,

incertus es (Kccle. xi, 2). Convenil dt iiique iiumerus

isle el Domino, el ejus corpori, quasi uni, el sepiem.

50. Inde esl, quod oclo animae cum Noe introie-

runt in arcarn. Se>l in illis sep em septiformis Ecclcsia

designatur, in octavo Noe 233 Christus, quiesicaput

Ecclesia1

, fitjiiratur. Ad hoc eliam perlinot quod in

De novenario numero.

52. Noi cnarius secundum se perfectus numerus

esl, et inde magis perfectus dicitur, quoniam ex tri-

bin perfeclis per formam ejus mulliplicatiis comple-

tur. At vero secundurn alios imperfeclus est ; nam

ul primi versus finem leneal, uno tamen semper in-

digus est, qui si adjicialur ad novem,cerlarn perfe-

ciionis alque integrilalis regulam complel , in quo

novenario numero illi accipinnlur, qui irnperfecli

snnl, et ad decem praecepla legis nequaquam perve-

niunt.

53. Ex hoc numero stint illi novem leprosi in

Evangelio, qui ab unilalis consorlio seclusi, munda-

lori suo per superbiam gralias non egerunl. Ex eo-

dem numero accipiuntur a qnibusdam el illi nona-

ginla novem , qui non indigent poanitenlia ,dum

inaniter semelipsos juslificanl; quamvis in eis qui-

dam coelesies liguras intelliganl. Prsterea [Forte ,

Propierea] llebrsci novem libros esse pwfjteiiew

dicunt , el 234 geniiles novem musas linxcrunl ,

quibus perfecta sciemia consisiil modulationum.

CAPUT XI.

De denario numero.

5-4. Denarius vero ultra omues habendtis est nu

merus, quia omnes numeros diverse virluiis ac per-

fectionis intra se continet; qui licet primi versus

finis sit , secundae monadis complel auspicimn , et

formulam unilalis adimplet ; in quo tanlus lit com-

plexionis terminus ,ul ultra numerus uequaquam,

Miclisa legitur, sepiem pastores, el oclavus utique Cproi

.edat>

sed uenuo ad unilaiem recurral , sicqueChristus cum seplifortni corpore suo. In Evangelio

qtioquu de hoc numero legilnr, quod post dies octo

coram iribus discipulis suis facies Dumini in monie

refulsit.

51. Idem eliam Salvaior post oclo dies resurrec

tionis Didymo se non credenti manifesiavil. [n sese

iriplicatus isle numerus propter Triniiatem viginii

qualuor seniores efficit qui coronas suas eflerunt

coram Agno. At contra oclavus scribilur in Apoca-

Jypsi diabolus, qui inter septem reges Romanoriun

a Joanne visus est, quasi occisus

,octavus utiqiie ,

sed in proditione. Deniqueet oclo principalia vilia

describuntur, ex quibus niulihudo omnium viliorum

exoriiur, id esl, invidia, iracuudia, trislitia, avaritia,

ingluvies, luxuria, in mis gloria, superbia.

48. ( um pro oclava inulli inscribantur psalmi, naiahinr. occa>io esl indagandi myslicas inierprelaiionos

biijus niuneri, qpus fere Isidorus compleciiiur ex

Amlirosio , Aii!;titino et aliis. \ideOnomasticiiinBur i el Hierolexicnm Macri.

52. Quxdam liic verba mulavi, ut sensum redde-rem ; nam in Ms. erat magit perfectio dicilur... se-

cunduin ali.is .. nam dum primi versus- teneal... indi-

yits esl, qurisi adj ciatur ad novam cerium.55. Alli goria de numero novem leprosorum cx-

plicatnr faiins a sancto Aiij!iitin(i , lib. n Question.Evang., qiiaRSI. 41

,n. 4. Pro quamvis in eis in Ms.

eral quant in eos.

51. Snbftiliii primi versus pro primus versus, quoderat in Ms. Versus primus esl veluli prima decas.

dcinceps pro infinita numerorum multiludiue ha-

bealur.

55. Est auiem in Scripluris sanctis legitimus, sicut

el scplimus , nunc peifrciinnem significans , imnc

apei le toluni demonstrate, sicul Daniel, qui omneni

Ecclesiam, sive angelorum muliiiudinem infiniiam

denario numero complexus esl , dicens : Jl/iWio mil-

Hum ministrabant ei (Dan., vn, 10). Unde el psal-

mus : Cunux , inquil , Dei decem millibus mulliptex

millia Iceianlium (Ps. LXXII, 18).

56. Denique hie numerns Decalogi K-gi ascribilur.

Decem enim notissirna prxcepla legis. Al) Adam

progenies usque ad Noe denario numero lerminaiur ;

,

in cujns numeri ligura i-i David proplieta in Psalte-

rio decem chordarum cantavii, in cujus lypum Salo-

Scripsi eliam secunda; monadis pro secundi monadis,

quod , opinor, librarii error esl. Qo<lautem dena

rius secundaa monadis au|i:eiuni complel , denolal ,

in arbitror, denariinii complere unarn decadem, quae

esl unitas decaduiu ,sicul primus numerus , sive

origo iinmeroruin e-l uniias iiuinerorum.

55. Librarius ,ul par esl credere , omisil verba

Danielis qux seqnunlur : Ll decies millies cenlena

milHum minitirabani ei. Nam in hoc decies Isidori

ratio versaiur.

56. (jiiTil.iin hie inutavi , ut commodnm sensumredderem. Codex ms. sjf habebat : Decalogi legis

ascribitiir. Decem... Ab Adam pro i/enere esl usque adNoe denarius numerus tcrminatur. Vide n. l>~2.

S. 1S1DORI HISPALENSIS EPISCOP1 192

mon rex decem candelabra in domo Dei dexira lx- A sionis superbiam fit. Nam et vela cilicina, quibiis

vaque conslituil.

57. Denique in Zacliaria decem sunt homines, sub

specie omnium gentium fimbriam Chrisli lenenles.

Decem suut et in Evangelic virgines , quae in seusi-

Lus carnis et spiriius , quinario numero geminalo ,

235 inlelliguntur. Decem etiam leprosi mundantur

a Domino, novem ex eis ab unilate seclusis. Decem

sum pranerea urbes, quas si bene rexeris, cordis et

corporis sensus duplicate numero accipies in futurum.

58. A i conira in Exodo decem plagis percussa est

/Cgyptus, et in Apocalypsi decem cornua procedunt

ex mari, el decem dies pressuramm Ecclesise scri-

buntur, in quibus status hujus viisc, et tempus osten-

dilur. Apud Salomonem aulem decem mensibus in-

labernaculum legebalur, undecim fieri jubeniur, \it

el per numerum peccatum , et per cilicium punctio-

nes atque lamenla peccatorum significarenlur. In

Daniele quoque undecimum bestise cornu esse doce-

tur, ad demonstrandum ilium auciorem iransgres-

sionis diabolum,el (ilium ejus Aniiclirisium

, cnjus

regni virius in peccaii polentia oxaltalur.

63. Nam et Pelrus, caJenle Juda, ne in unden irio

nnniero apostolornm suinina pernianerel , duodeci-

muni Matibiam sorle eleciurn eonstiiuil, mctiiens ne

in numero iransgressionis eonsislerel sutnma apo-

slo!ica> veritalis , licel cl hie numcrus in raiione

temporum reperiaiur ascriplus. L ndeciino namqueKalendas Aprilis facius fui.-se legitnr mundus. Un-

fans coagulalur in sanguine. Sunt el alia sexcenta. B decim etiam perhibeniur diernm epactie , quae per

Sed liactenus de denario dixisse sufn cial.

59. Haec esi primi versus numerorum regtila, hsc

sacraments, genera et species different!* perfectio-

nis. Omnes autem primi versus numeros recapilu-

laiites sub hac veriiate traciemus. Units numerus

non esi, sed origo numerorum omnium est. Binarius

prirna pars est , lernarius ordine et virlule primus.

Quaternarius duobus paribus consiai. Quinarius sibi

genius est. Senarius in opere iniimli perfeclus esi,

et ab imparibus par est. Septenarius legitimus est, et

iniei iluin pro tolo est.

60. Octonarins a paribus pir esi. Novenarius a

perfectis imparibus impar esi. Denarius perfeclus

atque finalis est. Termini aulem numerorum , vel

limites isli sunt : unus , decem , centum et mille. GHucusque ad regulam primi versus dispulalum est.

Nuncdesecunda [Forte, nuncde secundo] traciemus.

CAPUT XII.

De niidenario numero.

01. Undenurius numerus priina secundi versus

monas est , qui imparibus suis non babel amplius ,

nisi solam undecimam, qnotl est, sicul quinarins so-

lam quiniam, et ternarius solam leiiium. In Scriplu-

ris aulem undenario numero iransgressio prsecepli

sigp.iucatur , sive diminnlio sanctiiaiis. Unde et un-

decimiis psalmus sic inclioal, dicens : Salvumme fac,

Domine , quoniam defccit sanclus. 236 Sicut enim

per denarmmscribilur perfeclio bealiludinis, ila perimdenarium transgressio legis.

singulos annos ad ciirsum lunse adjiciuniur.

CAPUT XIII.

De duodeiiario numero.

61. Duodenaritts numerns inier alios ijumeros le-

gilimus ex legiiimis nurneris esi. Propterea septe-

narii paries allera pro allera niuliiplicalur. Nam

quater lerni, vel ler quaterni eurndem numerum fa-

Ciunl, hie autem panibus suis siinul ductus ncn lam

consummntur, sed exceditur. Ampliorem quippe de

se ipsiim 237 numerum reddit; nam paries ejus

usque ad sedecim perveniunt. Habet enim basquin-

que,duodecimam,quoiJ est unum,sextam, quod duo,

qiiartain , quod Ires , lertiam , quod qualuor, dimi-

diarn, quod sex.

C5. liaque unum, et duo, el tria, et qualuor, et

sex, in summam ducla, sedecim sunt. Tali ergo ra.-

lione plusquam perfeclus babelur. Ilic aulem duode-

narius numerus, ut prsedixirnus, in Scripiuris legiti-

mus, sive cum pro lolo pouitur, sive cum in be mul-

tiplicatur : pro tolo ponitur, ut xn throni, el xu

tribus, dum per xn tlironos omnes judicanies, et per

duodecim iribus omnes gentcs significantur.

(id. Pro se ipso aulem, sicul duodecim per duo

decim cenlum quadraginla qnaluur efliciunl, quonumero omuls EcdesUi designalur. Idem aulem fre-

quenlior est in Scripiuris, el inter omnes numeros

babelur insignior propler summam palriarchnrum et

apostolorum.

67. Duodenarius est numerus apostoloTDin, idem02. Hinc esi quod Adam progenies per dun us- D eiiam el pairiarcharum; sunt enim et toiidem mino-

que ad diluvium undenario numero terminalur, ad

signiftcandum seilicelpeccalum, quod per iransgres-

57. In Ms. erat accipiel pro accipies.58. In Ms., hie el alibi, in Apocalypsin pro in Apo-

culypsi.59. Sibi genius esi. Id est, ut puio, ijuod num. 25,

te semper oslendit.

61. Forte, qui in partibus suis... quod est unum,

sicul.

Ibid. In Ms. monades pro monas.Ibid. Ex sancto Augusiino serni. 51

, cap. 25 el

alibi.

62. Progenies ab Adam usque ad INoe dicunlurdecem supra, num. M>. Ific dicunlur undecim progenies usque ad lilios Noe. Ualionem explical Isido-

rus , cap. 6 in Gcnesin, n. 29. Reposui undecimum

res propbeUe. Lapides-eiiam duodecim, quos saccr-

doics geslabanl in [icciore. Duodecim prslerea in

bestiin cornu pro unilecin beslice cornu. Pnsset qnoquelegi undecim bestia? cornua. Sed ex Daniel, vn , 20 ,

praeferendum videtur undecim bestial cornu.

63. Nonnnlli veterum rnundum autuinno eondilumasscruernni ;

sed pleriquo Patres verno lempore crea-lum mundum leneut, Cyrillus HieroKolymitauus, lia-

silius, Nazianzemi-, Ambrosius, Theodorelus el alii.

Confer concilium jussu Vicious papa; a IheophiloAlexandrino celebratum in append. 8, lorn. Ill,

pag. 515.

64. In Ms. i:ral nam quaterni pro quo lego namtiuater terni. Pro excidiiur posui exceditur. For-iasse

sitnul duclis, el noit lunlum ccmsummafur.

LIBER NUMERORUM QUI IN SANCT1S SCRIPTURIS OCCURRUNT. 194

Icge nposlolici fontet legunttir, jiixla qtios sepluaginla A Ab Abraham nainque usque ad David (jualuordecim

creverunt p:ilniac ;iluodecim i:amquc Isrncl tiibus

vocanlur. Duodecim cliani exploratores ad terrain

sanctum mitiunlur, quibus botrus in ligTio sub typo

Clirisii defcrlur.

i 68. Denique el propler xicrnilalis teslimonium de

Jord.itiis anme la|iides duodechn aufcrunlur, qui

ponuiitiir in loco ubi secundo circumcisus est Israel.

Porio Elias ex duoileciin lapidibus rcdificavil allare,

el apud Maiibiciim xn fragmenia copliinorum supei1 -

fuorunl in soliiudine. Hem in Apocalypsi de singulis

patriarcharum tribubus duodecim millia signaniur in

fromibus. Super caput quoquc Agni corona duode-

cim stcllarum resplendet, el fundamenta eliam Jeru

salem ex duodecim preliosis lapidibus sunt, et ipsa

generaiiones annumerantur. Hera a David usque ad

iransmigrationem lotidem generationes reperiuntur;

239 rursusque usque ad Clirisium generaiiones

quatuordecirn computantur.

74. In lege quoque quarto decimo die mensis

primi pascba celebrari jubetur de carne agni imma-

culali. In Ezecliiele autem qualuordecim extendiiur

cubitis crcpido coelestis altaris (Eteclt. XLIII, 17).

Qnaluordecim praclerea annis servivit Jacob Luban.

Quatuordecim anni fuerunt tibertatis [Forte, sierilila-

tis et ubertalis] in /Egypio sub Joseph.

75. I aulus quoque aposlolus post annos qualuor-

decim ad evangelizandutn ascendit in Jerusalem ,

B.irnaba secum et Tito assumplis. Idem qualuorde-

civiias xn sladiis est undique versum, et ejusdem g cim Epistolis prsdicationis suse sermonem conclusit.

civitatis xn poriarum ingressus babetur.

C9. llic duodenarius numerus sexies multiplicalus

facit septciaginta duos discipulos, qui missi simt ad

prxdicandum per lotum immduni in septuagimaduabus linguis divisum. Hem muliiplicaius in sesc

efficil centum quadragiuta quaiuor, qui csl mensura

miironmi Jerusalem.

238 "0. Idem ipse quoque muliiplicaius facit cen

tum quadraginla quatuor millia signaiorum, id est,

uiiiversiiatem sanciorum. Proeterea el in lemporibus

el in partibus mundi convenit numerus iste. Duodecim

eniin mensibus explet sol isle visibilis annum : duo

decim eliam flabra venlorum universum peragrant

mndiim. Duodecim ciiam liorx sunt diei, toiidemque

horaesunt noclis.

CAPUT XIV.

De denario temario numero.

71. Denarius ternarius numerus propler Iria el de-

cent designat legem, et legislatorem, Decalogum,

viilelicel, et Trinilalem. Compeienler autem bic nu-

miTus aposloio Paulo ascribiiur, qui ejusdem lenet

numeri locum in ordine aposiolorum.

72. Nam idem anie legis doclor, poslea divina;

Triniiatis in geniibus exstiiit evangelicus proedicalor,

quasi decem ct iria (enens. Unde el ipse Uenjamin,

de cujiis slirpe Paulus el ortus, in tribu lertia de-

cima cumputatur, Epbraim el Manasse annumcralis

pro Joscpb in ordine pairiarcharum.

CAPUT XV.

De denario quaternario numero.

75. Denarius quaternarius numerus, quia ex duobus

septeiiariis constat, gemiluin nobis insinuat, sive

Ininc lemporalem, quern veleres in olio fignraliier

ulebanlur, sive ilium ajlernum, in quo a laboribus

suis comes sancti exspectant requiem. Reperitur

autem juxla Evaiigelium in generationibus temporum.

Porro Job pro toleranliae merilis quatuordecim millia

ovinm in flue recepil. Puer quoque in adolescenliara

post annum nuarturn decimum transit, alque gignendi

virtuiern anno quarto decimo sumil.

CAPLT XVI.

De quindenario numero.

76. Qttindennriiis numerus juxla decisionem sua-

vem raiionurn, quia ex tribus parlibus consist, im-

perfectus esl. llabel eniin primam, et lerliam, et

quintain taiitummodo. Sed prima cjus unum est,

qninia ejus Iria sunt, terlia vero quinque, qui el ll-

eiunt nuvein. Hie autem myslice in duabus decisus

parlibus et praesens tempus signiflcat, et xternum

demonstrat.

G 77. Consiai enim ex sepiem et octo, qui laciunt

quindecim, sed el scplem ejus ad temporum tursum

pertineui, quod duobus septenis peragitur, oclo vero

ad fidem raiionis, nbi in a;tcrna pace gaudebitur.

Octavo enim die, qui est post Sabbatum primus, Do-

minus resurrexit, cujus hgurse myslerio aetcrniias

futurse resurrectionis manilesiatar. Siquidem el se-

ptem ejus pro Sabbati cultu Teslamenlum Velus insi-

nuani. Octo vero ejus dominicam resurrectionera

Novuni Testamenlum demonsirant.

78. Hecte ergo hie numerus socielatem significat

Teslamenlorum. Hinc eslquod aposlohis Paulusquin-

decim diebus in Jerosolymis cum 240Pftlro se com-

morasse lesinlur, ut cum eo utrumque J esiameiitum

confenel, el seplenariurn proptcr tempus vitx pr-1> semis, el octonarium propler fulurx resurrection!*

aitcrnam bealitudineni, ulanimadverteret qualiter et

icmporalia temperaret, et a3terna inliianier appe-

Icret.

79. Mic aulein quindenarius numerus myslice do-

miuico ascribiiur lemplo. Quindecim gradus erunt in

circuilu teninli,

in quibus sacerdules et Lcvitx

70. Dundecim bora? diei in Evangelic commemo- denoiel; forlasse geminum, ut subaudiatur icplena-nuitur. Nox quoque quattior vigiliis conslabat, uiia- riitm.

quajque vigilia tribus horis. Inxquales autem crantdici nociisque bora pro lemporiim varietale.

73. Quern niebuniur. Isidoriana pbrasis est, ut ex

ejus prajsertiui mss. operibus saepe constat. Sed progemitnm aliud videtur leponundum, ouod requiem

0. Forie, swanim pro suavem.

77. In Ms., sepiem vero ad ftr em. Forlasse, dominicam reaurri dwiiem, et Novum TeUanunlum, vel

poiius pro dominca resurrections Novum Testatnen-

t HII.

195 S. ISIDORI HISPALENSIS EP1SCOP1 196

seeundum ordinem meritorum astaban!, ad quorum A ralio adjecta , ter seni decem et oeto efficiuni, et

etiam exemplum quindecim graduum cantica decan-

tavil prophela, per qnos a lerrenis paulatim cre

scendo usque ad templum Jerusalem supernc [Forte,

supernae] eoiiscendilur. Quanquaui si per denarium

isle numerus compntatiis consnrgai, centum quin-

quaginta psalmos, quos cecinit Prophela, demon-

si rat.

80. Certe si paulalim ab uno usque ad so ipsum

per incremenla consurgat, cxx fideles designs, su

per qnos infusus est Spiriius sanctus, qui et per se-

plenarium numeruin scptiformis spiritus graiiam

acceperunt, et per octonarinm nuiiierum selernse spei

gloriam inundo praedicaverunl.

81. Sum eiiam pleraque in Scripluris numeri hu-

explent mulieris ejusdem typicum sacramentum.

CAPUT XIX.

De undei ifesiino numero.

87. Undemcesimus numerus luuaris cycli enuclea-

tius rationem* perstringit ; denique in ejus cursu

paschales quarue decima; lunae in omnium annorum

revolutione sine ulla aiiibiguilale repeiunlur, recur-

renle semper in sese ejusdem decem novenalis cycli

cursu, qui (linn usque ad linem circuiius su.i peragi-

tur, rursus eisdem lineis , quibus a principio coepit,

revolviiur.

242 CAPUT XX.

De vicenario.

88. Vicesimus quoque numerus, secundi versus

jus exempla. Quinla decima enim die soleinnilates B linem faciens, panibus suis plusquam perfectus ha-

incipiunt Domini, et i;uinia decima die uiensis fesii-

viias Taliernaciilorum est, in qua filii Israel azyma

primum comederunl in eiemo, lixeruntque lentoria.

Siquidi m et Ezechias moriens quindecim annos

commeaturn viiae recepii. Ahitudo eiiam diluvii ex-

crescens tolidem cubitis inontiurn juga conscendit.

Iiicreinentumaulemquinia decima luna tenet; quimodecimo anno indiclio Solaris linitur.

CAPUT XVII.

De denario senario numero.

82. Denarius senarius constat ex duobus perfeclis,

qui lumen bis panibus coniinetur. (label eniin sex-

lam decimarn, quod est 241 unum; oclavam, quod

duo; quurtam, quod qualuor ; dimidiam , quod octo ;

qui faciiint :edecim.

83. Hie tarnen per mysterium proplietis creditur

assignalus. Eoruin eniin libri sedecim e.-se proban-

tur, id est, Isains, Jcremias, Ezecbiel, Daniel, Osee,

Joel, Amos, Abdias, Jonas, Michaeas , Nahmn , ila-

bacuc, Malacliius, Sophonias, Aggaeus ei Zacharias,

quorum (iguram sedecim bases illae gesiabam. ar-

genleae, in quibus de.iuralxiabulae siabantconira oc-

ciilentalem plagam.

84. Bases quidem proplietas inlclligimus, super

quorum splendidissirnuin vaticinii fundamentum con-

sisiit amplissima docirina apostolorum.

CAPUT XVIII.

De duodevicesimo numero.

beiur. Hie autem ex duplici decalogo constans , de-

signal geminam legis scieniiam, quasi aperlum et

absconditum , simplex et mystic im. Pertinet autem

ad labernaculi dominici sacramenlum.

89. Ibi nainque ad australem et septeiitrionalem

plagam bis dense tabulae super bases stabant argen-

teas; et in lemplo , quod Salomon sedificavit, alae

cluoi urn cherubin xx cubitorum inensura dilfunde-

bantur. Datur eiiam et Me numerus Israel aiquu

Levi; viginti enim annorum ad prxlia eliguntur, et

xx annorum labernaculo deservire mandanlur.

CAPUT XXI.

De vicesimo quarto numero.

-, 90. Vicesimi quarti summa multa in semelipsa

Scripturarum continel sacramenta; unde et sacralus

commendatur hie numerus. Yiginli enim qualuursunt libri legis et propbelarum. Patres quoque vigimi

et qualuor sunt. Duodecim apostoli ,et patriarcba:

tolidem. Viyinti qualuor etiam classes sacerdolum

fuerunt ab iniiio legis in populo Judxorum, quae vi-

cissim in templo bosiias immolabant.

91. Singiilae classes singulos pontifices summos

habebanl, quorum nominibus classes nuncupabantur.

Apud Joannem quoque sedilia viginli qualuor sunt,

el viginti qualuor seniores (eneines citharas et phia-

las, et adorantes Agnum , nempe et qualuor animalia

xxiv alas babebant. Ipse autem viginli qu;ituorsenio-i inn numerus, si ab uno incipiens paulatim addenJo

85. Duodevicesimus a senario per denarium [Forte, rv "squead vicesinuiin quartum pervenias, irecenli effi-

per ternarium] ;uliinplelur , qui sex abates suminundi, cujus senaria series tripertita ratione lempo-runi distiibuitur, id est, ante legem, sub lege, sub

graiia , in qua lerlia osienditur sacramentum fldei,

quod ad salutemanimarumsuscipimus. Hujus numeri

myslerium evangelica mulier ilia , lypura Ecclesiae

gerens, expressit, quaa a Domino post octo et decemannos erecta atque sanala esl.

86. Redemptor enim nosier sexta state descendit

ad saluiem noslram, cujus senarii numeri formis ilia

81. Ms. Codex sic habebat : In elementum autemquinta decima luna terras, quints decimo anno inditioSolaris finilur.

82. Sextam dtcimam. Inlellige partem. Mox legen-

ciniilur, per quos longitudo arcae, id est, Qdes Hccle-

six Mgniflcalur, in qua inlinita sanctorum nui liludo

omnium coniinetur.

112. Prxierca ex duobus duodenis ninneiis vicesimi

quarti numeri 243 summa compleiiir, per quos si-

gnilicaiur Ecclesia el ex circnmcisii ne ei ex geniilius

congregata. Ilaijue el si octavus numerus tripliciter

compulatur ,in quo \erse et sancuu circumcisionis

figuraest, vicesiu.um quartum numerum facit, in quo

iiguraliter edocemur, inampu latione vitiorum credere

dum videltir qui faciunt quindecim.87. In Ms. erat cycli circuli cursu; delevi circuti,

quod videtur glossa.

j.,7 LIBER NUMERORUM QUI IN SANCTIS SCRIPTURIS OCCURRUNT.

nos debere in Palrem, et Filium, et Spirilum sane- A prsetemlimus regnum. Nam illud, quod quadraginta

dielius Doiiiiuus lenialur in ereino, id declarai, quia

quandiu in hoc corpora sumus, leniaiioiies porlamus.

I entatio esl eniin , ill ait Job ,vita humana super ter

rain (Job. vii, 1).

99. llinc est quod Ezecliiel qnadraginia diebtis

solis pecrata Judaeae pronuntiavit, quia lantum in

hoc mundo lic lum est reinissionis fruclum consequi

pujniieniiam. In fnluro antein nihil praesiai eonfessio,

sed sola sanctorum et piorum futura esl retribulio.

CA1>UT XXIV.

De quadragesimo sexlo numero.

245 MO- Qtiadratjinta, scilicet, el sex numero-

ruin ratio in Evangelic pro templo aediticatur; qui

referlur ad fabricam dominici corporis, proptor quam

linn.

93. Idem eliam numerussepiuaginia duosdiscipulos

ostcndii, quos Dominus binns anie I aciein snan> prx-

misit, lemario numero in se multiplicalo. Denique

ter vicies quaterni sepluaginla duo faciunt. Nam el si

sexies quartum mimerum siipputes, et qnatunr pras-

fern; eleinenta muntli, in quibus cuncta subsistuiit ,

et i|ui sum in operibus mundi hujus, in quo ipsa ele-

liicnta subsisiunt.

CAPUT XXII.

Be tricenario numero.

94. Tricenarius numerus ex denario triformiter

|.osit coiisuinmatur. II:; bet enim denarium UT pro-

I!er Patrcm, et Filium, et Spiritum sanctum, et

propler decent prascepia legis, qua: nubis dono ejus- B lempli ntenlio facia est; in cujus flguram templiim a

dent Trinitatisadconservaiionem vitnc concessa sum.

llinc est quod arc* alliludo triginta cubitis erigitur,

quia Ecclesia Decalogi mandalo fide Trinitaiis perfi-

eiiur, cujus exempla in Scripturis talia reperiuniur.

93. In Zackaria enim Duminus triginta argenieos

prciimn sn; mortis accepit, et in Evangelic Christum

Judas lotidem argenteis venumlavit. Ipse quoqueDominus el Salvator mister eadem state in Jordanem

descendit, et mundo Evangelium prsedicavit. Siqui-

deni et iiicesimnsfruciusconjiigatornin daiur propter

earnis confliclum, ne Huidine superentur.

96. Menses quoque tricenis diebus consistunt; lio-

rueijuelotidein 244 roomenlis conficiuntur, atque in

omnium rerum personarumque repetitione tricen-

naiis aimoium objectio linem punit.

CAPUT XXIII.

De tiyadrayenario numero.

97. QuaJragenarius numerus pleniludinein indical

tcmporum, tanquam eo saecula consummantur, cujus

nuineri lypo ct lex, et prophela;, et Evangelia rrions-

irnnlur; liuadragenisenimdiebus Moyses, el Elias, et

Dominus jejunaveruiit , prabentes nobis signiflcalio-

tiem, ui quandiu in hoc saeculo consislimns, acunclis

illecehris carnalium vitiorum nosmelipsos absii-

neamus,maiieiites sub conservatione Decalogi pnerep-

l(irum, qui per (Klein in quatuor mundi paries dif-

fuiulitnr, \ii decies quater ducta quadraginta dies

Iffljileaiilur.

!J8. Hoc Mgnifkaverunt quadraginta dies diluvii ,

Judxis deslructum iriduo citaturum se esse dicebat.

Numerus enim ipse seiiarius muliiplicatus concep-

lum Virginis et partum osiendit. Dixerunt enim ei :

Quadraginla et sex annis wdificatum esl lemplum

(Joan, it, 20).

101. Quadragies sexies seni Dunlducenti septua-

ginta sex, qui numerus dierum complel oclo menses

I Forte, novem menses], et sex dies, quibus femi-

narimi perfectum tempus pariendi comperilur, non

quia partns hujus nuineri termino complealur, sed

quia in concepiione dominici corporis usque ad par-

tuni idem numerus invcnitur. Octavo enim Kalemlas

Aprilis prasdicatur esse conceptus, et oclavo Kalen-

das Januarii natus esse probatur.

G 102. Ab illo ergo die usque ad isium ducenti

septuaginta et sex dies mveiiiuntur, quibus compu-tatis per senarium numerum quadragies sexies

adimpletur. Quo numero et sedificatio templi. et per-

feclio corporis declaratur, de quo specialiter dixerat,

Et in iriduo smciiabo illud (Joan, n, 20). Hoc autein

dicebat de templo corporis sui, quod, mortis passionc

devicta, post triduum suscitaretur. Sicut per quadra-

genarium temporis hujus labor, vel terminus, ita

per qiiinquagenaiium aaterna ilh beatitudo signifi-

catur.

103. Denarius enim additus ad quadragenarium

laborantibus in hoc sieculo fidelibus inerccs ilia

persolvilur, quam acceperunt primi el novissimi

operantes in viuea, sicque quinquagenarius in ilia

procellas scilicet, et turbines saecnli hujus, quaj pa- D rtquie ac laetilia sempiterna. Hinc esl, quod in lege

titur Ecclesia. Hrc eliam el qnadraginia anni in ere- quinquagesimo anno jubila!i requies colebatur, ad

mo, quiLus significalur laboriosum nos in s;wulo si^nificandum quia post laborem hujus mundi perve-habere cursum, dum ad promissum coelestis pairiaa nilur ad fuluri requiem saeculi.

93. Supputes, et qualuor, etc. Non satis percipilursensus, et aliquid, ul opinor, deest.

95. Isidorus forlasse scripsil, venumdedit.90. Momentum pro exi.;uo lempoiis spalio sumi-

tnr; sed quod horae dividerenlur in trigima pariesqurc momenta vncareiiiur, uescio an alibi sciipiunirepeiialur. Quod tricennalis objectio annorum linemin rerum repelilione pottai, exprimitur eliam in con-cilio Hispalensi 11, cui sancius Isidorus pnvluit,c. 2, ubi usurpalur hoc ipsnm v< rlium tricennalis ob

jectio, ul videri potest in append. 4 ad lorn.II, pag.

97. Exposilio mystica numeri quadrageriarii his et

similibns rationibus apud sanclissimos Patres passimoccurril, quod hie nuinerus quadraginla difruin je-

junio quodiimmodo a Chrisio const-crams fuerii.

Le^i polerit : Turn/warn eo sceculo coniumuirnlur.

98. Et quadruginla anni. Scilicet, signilicavenint.In Ms. oral et qu idraginlK intnos. Verba Jobi in Vul-

gala sunt : Mililia esl cita Itominit super terram.

99. In Ms. $oti pro solis.

100. Forte legendum, iriduo suscilaturum.

1U~2. Jn Vulgata noslra : l:t in tribus diebui tutci-

tabo illud.

199 LIBER NUMERORUM QUI IN SANCTIS SCRIPTUR1S OCCURRUNT

CAPUT XXV. A CAPUT XXVII.

260

De quinqnagenario numero.

i. " c aulem iiiimeriis in sanclis Scrip-

turis s:icratus esl propier Spiriium sanctum. Quin-

quagesimo enim die egressionis Israel ex ^Egypto

(!:.!; Mint tabula; legis in Venice mentis Sum, et

post pssionem Chrisli quinquagesimo die dcscenclit

super cxx fideles Spiritus sanctus; uleoque et quin-

qnagesinius psalmus indulgentix et remission!*

est.

105. Unde et in Evangelic quinquaginta eliam

denarii debiioribus relaxantur. Nam qnod in diluvio

quinquaginia cubilis arc* altitude diffusa est, ejus-

dem sancii Spirilus dilalatam in niundo graliam

Ratio de sancio Pentecoste.

108. Quadragenarius nnmerus ex se eliam quin-

quagenarium gignit, addilis partibus, per quas paries

quinquagintu efhciunlur iia; assei quadraginta. His

deni quadraginia. Qualerni quadragirua. Quinquiesocloni quadraginia. Oclies quini quadraginia. Decies

qualerni quadraginia. Vicins bini quadraginla, et

addilis x, efficiuntur quinquaginia.

109. Per hos numeros significatur in quadragena-rio numero prsesens vila, in quinquagenario vero fu-

tiira, qni nunierus quinquagenarins triplicatus facit

ilium numerum peri ectorum, qui ad earn in viiam

jeternam pr&destinati sum. Ter enim ductus facit

CL, addilis eliam tribus. Ipsi ostendunt illam senlen-desicnabat. sicut dicit Apostolus : Gratia Dei diffusa no tiam Evangehi, in qua CLIII pisces ad IiUus eiluctiest in cordibus noslris per Spmlum sanctum, qm datus

est nodts (Rom. v, 5).

CAPUT XXVI.

De sexagenario numero.

lOtl. Sexagenarius numerus, cujus stinima a per-

fecto senario per denarium adimpletur, signincat

onveies sanctos, qui per observationem decem man-

daiorurn perfeciionem sanctitatis accipiunt. Ha2C

Salomon de Cbrislo in Canlicis canticorum eloqui-

tur : Sexaginta, inquit ille, regime (Cant, vi, 7),

sanctorum scilicet animx, (idei vinculo Chrisli amore

connexx, qui dum Salvaiori... (per) obedienliam

copularitur , quasi sexagenario numero compu-lanlur.

i07. Hi sunt quibus et ille in Evangelic sexagesi-

mus frucius perrnitlitur, qui divinis mandatis perfect!

agonem adversus carnis concupiscentiam gerunt;

sed idcirco sexagenarium percipiunt fructum, quia

ad bane usque aetatem congressio exaltal [ Forte,

exsullal) libidinum. Quandiu ergo cerlamen, tandiu

corona. Hinc est quod et milites in 247 pi ocinclu

posili post sexagesimum annum cerlaininibus bel-

licis sublrabuutur, el in olio consenescunl.

105. In Vulgala : Cliaritas Dei diffusa esl, etc.

106. In Ms. erat ilia rey iua:. In parva lacuna sup-plevi per, utsensiim reddereui, et forlasse aliud nondeest, nisi per fidelem.

108; Corruptuin v uletur assei quadraginta, bis deni

qiiadraginta. Pro quibus verbis bate taiiluiu legere|ira:staret, bis viccni quadraginta.

109.F<irte, qui a Deo in vitam, etc.

110. V-erba psalmi in Vulgata baec sunt inilio : Indie qua eripuit eum Dominiis de manu, etc. Pro ca-

suni, qui eianl pondere rnagni, id est, actibus et

vita praeclari. Septimus decimus vero numerus in-

cipit ab uno, et pervenit usque ad x el vn, et facit

eosdem ci.iu. Tres autem qni addunlur, ipsi ante

legem, sub lege et sub gratia.

110. Ideo in psalmo septimo decimo sic dicitur :

Cum eripiet eum de manu omnium inimicorum ejus,

etdemanu Saulis, ut ostendereiur jam ab omnibus

tentationibus prxsentis vit% caruisse, et in illo nu

mero esse sanctorum, id est, in illis CLIII piscibus

qui in liltore separali sunt, id esl, qui funtti bac

vita, omnibus tentaiionibus hujus munJi, qui quasi

pelagus est, caruerunt, et jam in ilia seterna beati

sunt.

HI. Numero autem qui dicitur cumpulari ab unous-

que248 xvn multiplicato, liuntcLni, idesl,adunum

adde duo, et liunt tres. Addc ires. et fiunt sex;adde

iv, et fiunt decem; adde v, et fiunt xv, adde vi, et

fiunt xxi. Adde vn, et fiunt xxvni;ndde vin, et (hint

xxxvi ; adde is, et fiimi XLV ; adde x, et (iunl LV;

adde xi, et fiunt LXVI; adde xn, et fiunt LXXVIII ;

adde xin, et fiunt nonaginta unum. Adde xiv, et

fiunt cv; adde xv, et fiunt cxx ; adde xvi, et fiunt

cxxxvi; adde XVH, et fiunt CLHI.

ruisse legi poteril cavisse, quamvis ilerum occurrat

canterunt.

111. Ha;c lore lolidein verbis ex sancto Auguslinoin psalm. XLIX : Centum ergo quinquaiiinta tres piscesnon ifinlnm numerum sanctorum significat, etc. uetem

autem, et scpdtu, si numeres ab uno tisrjtie ad decem el

feplem, addenda numeros omnes gradaliin, ut ad nnuv\

addns duo, atldas tiia, aildas qualiior, ut ftant decem,addenda quinqne, ut ftant i/uinqne, etc., addenda decem

et seplem, efftciunlur centum quinquaginia tria.