11

Liječenje hitnih stanjaLiječenje hitnih stanja

22

ANAFILAKTIČNA REAKCIJAANAFILAKTIČNA REAKCIJAakutna, antitjelom posredovana alergijska reakcija na vanjski akutna, antitjelom posredovana alergijska reakcija na vanjski

podražaj kod predhodno antigenom senzibiliziranih osoba.podražaj kod predhodno antigenom senzibiliziranih osoba. anafilaktoidna reakcija je akutna reakcija identičke kliničke slike, anafilaktoidna reakcija je akutna reakcija identičke kliničke slike, nije uzrokovana reakcijama antigen/antitjelo, javlja se pri prvom nije uzrokovana reakcijama antigen/antitjelo, javlja se pri prvom kontaktu sa supstancom. kontaktu sa supstancom.

Uzroci anafilakse: hrana (ribe, jaja, školjke, rakovi, mlijeko, Uzroci anafilakse: hrana (ribe, jaja, školjke, rakovi, mlijeko, kokiriki, orasi, jagode), ubodi insekata ( pčela, osa, stršljen), krv kokiriki, orasi, jagode), ubodi insekata ( pčela, osa, stršljen), krv i krvni proizvodi, serumi i vakcine, lijekovi (betalaktamski i krvni proizvodi, serumi i vakcine, lijekovi (betalaktamski antibiotici-penicilini, lokalni anestetici). antibiotici-penicilini, lokalni anestetici).

Alergija na hra nu se povećava ako se u prve tri godine života Alergija na hra nu se povećava ako se u prve tri godine života dijete hrani-jajima, sojom, kravljim mlijekom, ribom, orasima i dijete hrani-jajima, sojom, kravljim mlijekom, ribom, orasima i kikirikijem. kikirikijem.

Uzroci anafilaktoidne reakcije: rentgenski kontarast, aspirin, Uzroci anafilaktoidne reakcije: rentgenski kontarast, aspirin, nesteroidni antiiinflamoatorni lijekovi, opioidi, lateks, idiopatska.nesteroidni antiiinflamoatorni lijekovi, opioidi, lateks, idiopatska.

33

Klinička slikaKlinička slikaSimptomi se javljaju unutar 5-60 minutaSimptomi se javljaju unutar 5-60 minutaPočetni:Psihomotorni nemir, difuzan svrbež kože Početni:Psihomotorni nemir, difuzan svrbež kože sa crvenilom, urtikarijom (koprivnjača), sa crvenilom, urtikarijom (koprivnjača), angioedemom.angioedemom.Kasnije individualno: Mučnina povraćanje, Kasnije individualno: Mučnina povraćanje, tahikardija, hipotenzija, bronhospazam, šok i tahikardija, hipotenzija, bronhospazam, šok i kardiorespiratorni arest. kardiorespiratorni arest. Anafilaktički šok se javlja kod 30% ugroženih zbog Anafilaktički šok se javlja kod 30% ugroženih zbog kardiovaskularnog kolapsa, usljed hipovolemije, kardiovaskularnog kolapsa, usljed hipovolemije, hipotenzije. hipotenzije. Rijetko tok reakcije može biti Rijetko tok reakcije može biti

Bifazan-simptomi se javljaju ponovo nakon 1-8 sati ili Bifazan-simptomi se javljaju ponovo nakon 1-8 sati ili Protrahiran-trajanje oko 48 satiProtrahiran-trajanje oko 48 sati

44

LiječenjeLiječenjeHITNO!HITNO!Prestati sa primjenom lijeka ili hrane, podvezati mjesto iznad Prestati sa primjenom lijeka ili hrane, podvezati mjesto iznad uboda kukca...uboda kukca...LIJEKOVI-poštovati navedeni redosljed primjene lijekovaLIJEKOVI-poštovati navedeni redosljed primjene lijekova

1.1. ADRENALIN-lijek prvog izbora (1mg/1mL)ADRENALIN-lijek prvog izbora (1mg/1mL)Povećava udarni i minutni volumen, frekvenciju srca, Povećava udarni i minutni volumen, frekvenciju srca,

bronhdilatatorbronhdilatatorAko postoje znaci šoka: Ako postoje znaci šoka:

Doza za odrasle: 0,1 do 1 mg; Doza za djecu : 0,001-0,002 mgDoza za odrasle: 0,1 do 1 mg; Doza za djecu : 0,001-0,002 mgOdnosnoOdnosno

1 mL adrenalina + 9 mL aquae pro injectione i.v (1:10 000), 1 mL adrenalina + 9 mL aquae pro injectione i.v (1:10 000), dati 5 mL ponavljati svakih 5 min do uspostavljanja pulsa dati 5 mL ponavljati svakih 5 min do uspostavljanja pulsa

ILIILI½ ili 1 ampula adrenalina iv, s.c, im-svakih 15 min (max 3 doze)½ ili 1 ampula adrenalina iv, s.c, im-svakih 15 min (max 3 doze)

Blaži stepen reakcije: ½ ampule iv, sc ili im, (max 3 doze)Blaži stepen reakcije: ½ ampule iv, sc ili im, (max 3 doze)

55

LiječenjeLiječenje22. . ANTIHISTAMINICI-antagonisti histaminaANTIHISTAMINICI-antagonisti histamina

relaksacija glatke muskulature, vazokonstriktori, sedativi, antipruričko dejstvorelaksacija glatke muskulature, vazokonstriktori, sedativi, antipruričko dejstvo

HLORPIRAMINHLORPIRAMIN (Synopen 20 mg/2 mL)–doza 20-40 mg iv, (Synopen 20 mg/2 mL)–doza 20-40 mg iv,max 60 mg. max 60 mg.

ILI ILI DIFENHIDRAMIN DIFENHIDRAMIN 1-2 mg/kg, odnosno 50 do 100 mg iv.1-2 mg/kg, odnosno 50 do 100 mg iv.

3. KORTIKOSTEROIDI3. KORTIKOSTEROIDIStabiliziraju mastocite i otpuštanje medijatoraStabiliziraju mastocite i otpuštanje medijatora

Djeluju nakon 30-45 minutaDjeluju nakon 30-45 minutaMetilprednizolon 1-2 mg/kg iv.Metilprednizolon 1-2 mg/kg iv.

ILI ILI Hidrokortizon-100-250 mg iv. Hidrokortizon-100-250 mg iv.

Po potrebi ponoviti nakon 6 satiPo potrebi ponoviti nakon 6 sati

66

LiječenjeLiječenje Bronhospazm Bronhospazm

AminofilinAminofilin-5-6 mg/kg sporo iv (oko 15 minuta ) -5-6 mg/kg sporo iv (oko 15 minuta )

ili 0,5 mg/kg spora infuzijaili 0,5 mg/kg spora infuzija

Hipovolemija i hipotenzijaHipovolemija i hipotenzija

Fiziološka tečnost (Fiziološka tečnost (Natrii chloridi infundibileNatrii chloridi infundibile 500 mL) 500 mL)

1000-2000 mL (OPREZ-stariji, srčani i bubrežni bolesnici)1000-2000 mL (OPREZ-stariji, srčani i bubrežni bolesnici)

Hipotenzija (produžena)Hipotenzija (produžena)

DOPAMIN -DOPAMIN - 5-10 5-10 μμg/kg/ming/kg/min

Nakon anafilaktičke reakcije vitalne funkcije bolesnika pratiti 24h. Nakon anafilaktičke reakcije vitalne funkcije bolesnika pratiti 24h.

Ako traje osip na koži preporučiti uzimanje antihistaminika Ako traje osip na koži preporučiti uzimanje antihistaminika per per os. os.

77

Akutni bronhospazam i Akutni bronhospazam i Status asthmaticusStatus asthmaticus

Komplikacija astmeKomplikacija astme

Astma-hroničan tok, sa akutnim pogoršanjima u vidu Astma-hroničan tok, sa akutnim pogoršanjima u vidu napada. napada.

Patogenetski-hronična inflamacija sluznice disajnih Patogenetski-hronična inflamacija sluznice disajnih puteva i hiperreaktivnost. puteva i hiperreaktivnost.

Provocirajući faktori: infekcija, alergeni, Provocirajući faktori: infekcija, alergeni, aerozagađenje, neadekvatna farmakoterapijaaerozagađenje, neadekvatna farmakoterapija

Klinički se manifestuje sa tri stepen atežine:Klinički se manifestuje sa tri stepen atežine:

BLAGI, SREDNJI I TEŠKI NAPAD BLAGI, SREDNJI I TEŠKI NAPAD (Status asthmaticus)(Status asthmaticus)

88

Klinička slikaKlinička slikaNagli početak, često ujutro i noćuNagli početak, često ujutro i noću

Kašalj, suh bez iskašljavanja ili žitak sekretKašalj, suh bez iskašljavanja ili žitak sekret

Dispnea i tahipnea (“glad za vazduhom”)Dispnea i tahipnea (“glad za vazduhom”)

Pritisak u grudnom košu, “piskanje”Pritisak u grudnom košu, “piskanje”

Bolesnik sjedi sagnut, uplašen, koristi pomoćne Bolesnik sjedi sagnut, uplašen, koristi pomoćne respiratorne mišiće, pospanost (respiratorne mišiće, pospanost (↓pO↓pO22))..

Cijanoza (modra koža)Cijanoza (modra koža)

Auskultacijski: oslabljen i piskav disajni šum, najteži Auskultacijski: oslabljen i piskav disajni šum, najteži nalaz su tzv. nijema pluća nalaz su tzv. nijema pluća (“silent lungs”)(“silent lungs”)

Životno ugrožavajuće stanje-hospitalizacija!!Životno ugrožavajuće stanje-hospitalizacija!!

99

LiječenjeLiječenjeCilj je postizanje saturacije kiseonikom iznad 94%. Cilj je postizanje saturacije kiseonikom iznad 94%. 1.1. Salbutamol Salbutamol (Ventolin) inhalatorno; 1 do 2 udaha, i po (Ventolin) inhalatorno; 1 do 2 udaha, i po

potrebi ponoviti nakon 15 do 30 min potrebi ponoviti nakon 15 do 30 min

ili parenteralni oblik ili parenteralni oblik ββ22 agonista (salmeterol) agonista (salmeterol)

ILI ILI

Adrenalin Adrenalin (1:1000) – 0,5 ml sc (OPREZ-tahikardija i aritmije)(1:1000) – 0,5 ml sc (OPREZ-tahikardija i aritmije)

Ako nema efekta ili je slab efekatAko nema efekta ili je slab efekat

AminofilinAminofilin – 5 do 6 mg/kg sporo iv (15 min) – 5 do 6 mg/kg sporo iv (15 min) zatim spora infuzija (0,5 mg/kg/min)zatim spora infuzija (0,5 mg/kg/min)

(max dnevna doza 6 ampula aminofilina) (max dnevna doza 6 ampula aminofilina)

Aminofilin nema prednosti nad inhalatornim simpatomimetcima. Aminofilin nema prednosti nad inhalatornim simpatomimetcima.

1010

LiječenjeLiječenje22. . KortikosteroidiKortikosteroidi

Peroralni (prednizon ili metilprednizolon) doza 120-180 mg, Peroralni (prednizon ili metilprednizolon) doza 120-180 mg, podjeljeno u 3-4 doze, u toku probližno 10 danapodjeljeno u 3-4 doze, u toku probližno 10 dana

ILIILI

Parenteralni oblici: Parenteralni oblici: metilprednizolonmetilprednizolon (Solu Medrol) 125 mg iv (Solu Medrol) 125 mg iv ili ili prednizolonprednizolon (Solu Decortin) 100 mg iv. (Solu Decortin) 100 mg iv.

Parenteralna nema prednost u odnosu na Parenteralna nema prednost u odnosu na per osper os, osim ako , osim ako bolesnik povraća.bolesnik povraća.

Kiseonik-nazalni kateter ili maska (ovlažen kiseonik)Kiseonik-nazalni kateter ili maska (ovlažen kiseonik)

Nadoknada fiziološke tečnosti - Nadoknada fiziološke tečnosti - per osper os, iv ili infuzija (oko 3 L), iv ili infuzija (oko 3 L)

Dehidracija usljed gubitka tečnosti (znojenje, hiperventilacija,nedovoljan Dehidracija usljed gubitka tečnosti (znojenje, hiperventilacija,nedovoljan

unos tečnosti, povišena tjelesna temperatura)unos tečnosti, povišena tjelesna temperatura)

1111

Akutni infarkt miokardaAkutni infarkt miokardaNekroza miokarda nastala usljed naglog smanjnja ili Nekroza miokarda nastala usljed naglog smanjnja ili potpunog prekida koronarnog protoka.potpunog prekida koronarnog protoka.

Komplikacija ishemijske bolesti srcaKomplikacija ishemijske bolesti srca

Aterosklerotski plak izaziva suženje krvnog suda, i Aterosklerotski plak izaziva suženje krvnog suda, i pogoduje stvranju tromba na tom mjestu sa pogoduje stvranju tromba na tom mjestu sa posljedičnom ishemijom.posljedičnom ishemijom.

Ako ishemija traje duže nastaju ireverzibilne promjene Ako ishemija traje duže nastaju ireverzibilne promjene miokarda odnosno infarkt. miokarda odnosno infarkt.

Faktroi rizika: pušenje, dijabetes, povišen krvni Faktroi rizika: pušenje, dijabetes, povišen krvni pritisak, hiperlipidemija. pritisak, hiperlipidemija.

Klinička slika i tok oblesti zavise od lokalizacije Klinička slika i tok oblesti zavise od lokalizacije infarkta. infarkta.

1212

Klinička slikaKlinička slikaBOLBOL

jaki intenzitet, tipa stezanja, pečenja, pritiska ili žarenja.jaki intenzitet, tipa stezanja, pečenja, pritiska ili žarenja. traje duže od 30 min i slabo reaguje na nitroglicerintraje duže od 30 min i slabo reaguje na nitroglicerinpovezana sa predhodnim psihičkim stresom ili fizičkim povezana sa predhodnim psihičkim stresom ili fizičkim naporom.naporom.Ko oko 20% pacijenata infarkt može biti bez bola.. Ko oko 20% pacijenata infarkt može biti bez bola.. lokalizuje se iza grudne kosti, iznad želuca. Širi se u lijevo lokalizuje se iza grudne kosti, iznad želuca. Širi se u lijevo rame i ruku ili obe ruke, leđa, a rijetko u vrat i donju vilicu.rame i ruku ili obe ruke, leđa, a rijetko u vrat i donju vilicu.

Mučnina i povraćanje, štucanje. Mučnina i povraćanje, štucanje. Nedostatak vazduha, gušenje, bljedilo, hladan znoj.Nedostatak vazduha, gušenje, bljedilo, hladan znoj.Uplašenost i nemir, pacijenti često trljaju ili pritišću mjesto Uplašenost i nemir, pacijenti često trljaju ili pritišću mjesto bola. bola.

1313

DijagnozaDijagnozaKlinička slikaKlinička slika

EKG (rani znak elevacija ST segmenta, Q zubac EKG (rani znak elevacija ST segmenta, Q zubac kasnije).kasnije).

Laboratorijski nalaz kardiospecifičnih enzima-”zlatni Laboratorijski nalaz kardiospecifičnih enzima-”zlatni standard”: standard”:

Troponin (T i I) – raste nakon 3-4 sata i traje 2 nedjeljeTroponin (T i I) – raste nakon 3-4 sata i traje 2 nedjelje

Kreatin fosfosfokinaza (CK) i izoenzim MB (MB-CK)-Kreatin fosfosfokinaza (CK) i izoenzim MB (MB-CK)-rastu poslije 4-8 sati i traje 3 – 4 dana. rastu poslije 4-8 sati i traje 3 – 4 dana.

ehokardiografijaehokardiografija

1414

LiječenjeLiječenjeHITNO!!HITNO!!

Mirovanje!! Mirovanje!!

Acetil salicilna kiselina (aspirin) sažvakatiAcetil salicilna kiselina (aspirin) sažvakati

Nitrati (nitroglicerin sublingvalno 300-600 Nitrati (nitroglicerin sublingvalno 300-600 μμgg) ili iv 5-10 ) ili iv 5-10 μμg/min g/min (samo ako je sistolni pritisak veći od 90 mmHg -RIZIK hipotenzija)

ANALGEZIJA: morfijum 2-4 mg iv, ponavljati svakih 15 min do ANALGEZIJA: morfijum 2-4 mg iv, ponavljati svakih 15 min do prstanka bola ili pojave toksičnosti (hipotenzija ili bradikaradija)prstanka bola ili pojave toksičnosti (hipotenzija ili bradikaradija)

+ metoklopramid per os (1-3 mg/kg) ili iv (3-5 mg/kg) (antiemetik)+ metoklopramid per os (1-3 mg/kg) ili iv (3-5 mg/kg) (antiemetik)

Oksigenacija: kad je saturacija OOksigenacija: kad je saturacija O22 ispod 90% daje se oksigen (2 ispod 90% daje se oksigen (2

do 4 L/min) preko maske ili nazalnog katetera.do 4 L/min) preko maske ili nazalnog katetera.

1515

LiječenjeLiječenje

Trombolitička terapijaTrombolitička terapija

Rekanaliranje okludiranje arterija-trombolizaRekanaliranje okludiranje arterija-tromboliza

Streptokinaza 1 500 000 ij iv tokom 1 sata, u toku prva 3 Streptokinaza 1 500 000 ij iv tokom 1 sata, u toku prva 3 sata od AMI do 12 sati. sata od AMI do 12 sati.

Beta blokatori: atenolol (5 mg iv tokom 5 min, a zatim 5 mg Beta blokatori: atenolol (5 mg iv tokom 5 min, a zatim 5 mg iv tokom 10 min) ili per os 50 mg nakon AMI i 12 sati poslije. iv tokom 10 min) ili per os 50 mg nakon AMI i 12 sati poslije. Indikovani kod pordužene ishemijske boli, sinusne Indikovani kod pordužene ishemijske boli, sinusne tahikardije, hipertenzije bez znakova insuficijencije) tahikardije, hipertenzije bez znakova insuficijencije)

PCI – perkutana koronaran intrevencija PCI – perkutana koronaran intrevencija

1616

Akutni edem plućaAkutni edem pluća

Komplikacija insuficijencije lijeve komoreKomplikacija insuficijencije lijeve komore (akutna ishemija, infarkt miokarda, aortna stenoza, mitralna regurgitacija, (akutna ishemija, infarkt miokarda, aortna stenoza, mitralna regurgitacija,

supraventrikularna ili ventrikularna tahikardija)supraventrikularna ili ventrikularna tahikardija)

KLINIČKA SLIKAKLINIČKA SLIKA

Bolesnici su uplašeni, nemirniBolesnici su uplašeni, nemirni

Tahipnea (30-40 udisaja/min), duboko ili površno disanje sa Tahipnea (30-40 udisaja/min), duboko ili površno disanje sa aktivacijom pomoćne respiratorne muskulature. aktivacijom pomoćne respiratorne muskulature.

Kašalja, hropac, iskašljavnje pjenušavog sadržaja često Kašalja, hropac, iskašljavnje pjenušavog sadržaja često sukrvčav. sukrvčav.

Koža blijeda, hladna, znojna, ljepljiva, kasnije cijanozaKoža blijeda, hladna, znojna, ljepljiva, kasnije cijanoza

Zauzimaju sjedeći položaj ili stoje.Zauzimaju sjedeći položaj ili stoje.Fizikalni nalaz na plućima: izraženi hropci u inspirijumu i produžen expirijumFizikalni nalaz na plućima: izraženi hropci u inspirijumu i produžen expirijum

1717

LiječenjeLiječenjeHITNO!!HITNO!!Polusjedeći položaj sa nogama koje vise.Polusjedeći položaj sa nogama koje vise.Kiseonik preko nazalnoh katetera ili maske (2 do 4 L/min) Kiseonik preko nazalnoh katetera ili maske (2 do 4 L/min) tokom prvih 6 do 12 sati. tokom prvih 6 do 12 sati. Morfijum radi smanjivanja nemaira i osjećaja dispnee. Morfijum radi smanjivanja nemaira i osjećaja dispnee. Doza 2-5 mg iv, se može ponoviti 2-3 puta u 15 minutnim Doza 2-5 mg iv, se može ponoviti 2-3 puta u 15 minutnim razmacima. (OPREZ-ne kod hipotenzije, poremećaja svijesti, razmacima. (OPREZ-ne kod hipotenzije, poremećaja svijesti, astme, uznapredovalog AV bloka)astme, uznapredovalog AV bloka)Furosemid (Lasix) –diureza i vazodilatacijaFurosemid (Lasix) –diureza i vazodilatacijaDoza 40-60 mg iv, diureza nakon 15 do 20 min.Doza 40-60 mg iv, diureza nakon 15 do 20 min.Nitrati (subling.) ili iv 10-100 Nitrati (subling.) ili iv 10-100 μμg/min, g/min, zavisi od krvnog pritiskazavisi od krvnog pritiskaNa-nitroprusid (oprez –hipotenzija) doza 0,1-0,2 Na-nitroprusid (oprez –hipotenzija) doza 0,1-0,2 μμg/kg/min iv.g/kg/min iv.Aminofilin (bronhodilatator i diuretik). Aminofilin (bronhodilatator i diuretik). Doza 5-6 mg/kg sporo iv Doza 5-6 mg/kg sporo iv (oko 15 minuta ) ili 0,5 mg/kg spora infuzija(oko 15 minuta ) ili 0,5 mg/kg spora infuzija

1818

Hipertenzivna krizaHipertenzivna kriza

Visok krvni pritisak dijastolni pritisak iznad 120-140 Visok krvni pritisak dijastolni pritisak iznad 120-140 mmHg.mmHg.Sa oštećenjem ili bez oštećenja organa (srce, bubreg , Sa oštećenjem ili bez oštećenja organa (srce, bubreg , mozak i oči)mozak i oči)Kliniška slika: glavobolja, povraćanje,epistaksa, dispnea i Kliniška slika: glavobolja, povraćanje,epistaksa, dispnea i ortopnea, bolovi u prsima, vrtoglavica, tinitus, slabost.ortopnea, bolovi u prsima, vrtoglavica, tinitus, slabost.Cilj liječenja je Cilj liječenja je POSTEPENO POSTEPENO smanjivanje krvnog pritiska smanjivanje krvnog pritiska IZUZETAK!!IZUZETAK!! Kod maligne hipertenzije i hipertenzivne Kod maligne hipertenzije i hipertenzivne encefalopatije srednji arterijski pritisak treba brzo encefalopatije srednji arterijski pritisak treba brzo smanjiti za 25 % (dijastolni na 100-110 mmHg) a onda smanjiti za 25 % (dijastolni na 100-110 mmHg) a onda takav pritisak održavati nekoliko dana, pa ga postepeno takav pritisak održavati nekoliko dana, pa ga postepeno smanjivati.smanjivati.

1919

LiječenjeLiječenje

VazodilatatoriVazodilatatoriAkutno snižavanja nitroglicerin sublingvalnoAkutno snižavanja nitroglicerin sublingvalnoDoze Doze prilagoditi prema vrijednostima krvnog pritiskaprilagoditi prema vrijednostima krvnog pritiska

Na-nitroprusid 0,3-10 Na-nitroprusid 0,3-10 μμg/kg/min g/kg/min ILIILI

Urapidil 25 mg ivbolus + 5-40 mg infuzija/1 satUrapidil 25 mg ivbolus + 5-40 mg infuzija/1 satILI ILI

Diazoksid 50 mg bolus +30 mg/minDiazoksid 50 mg bolus +30 mg/minILIILI

Nitroglicerin 5-100 Nitroglicerin 5-100 μμg/min g/min Kontraindikovani: furosemid i kratkodjelujući nifedipinKontraindikovani: furosemid i kratkodjelujući nifedipin

2020

HipoglikemijaHipoglikemija

Akutna komplikacija u Akutna komplikacija u DiabetesDiabetes mellitusumellitusu (češće kod tipa 1) (češće kod tipa 1)

Prvi simptomi hipoglikemije se javlaju kad je glukoza ispod cca Prvi simptomi hipoglikemije se javlaju kad je glukoza ispod cca 3 mmol/L3 mmol/L

KLINIČKA SLIKAKLINIČKA SLIKASimptomi od strane vegetativnog sistemaSimptomi od strane vegetativnog sistema

Tremor, znojenje, strah, tahikardija, palpitacije, promjene krvnog Tremor, znojenje, strah, tahikardija, palpitacije, promjene krvnog pritiska.pritiska.

Simptomi od strane centralnog nervnog sistemaSimptomi od strane centralnog nervnog sistemaSmanejna koncentracija, konfuzija, iritabilnost, akgresivnost, Smanejna koncentracija, konfuzija, iritabilnost, akgresivnost,

neobično ponašanje, otežan govor, glavobolja, fokalni neobično ponašanje, otežan govor, glavobolja, fokalni neurološki ispadi, hemiplagije, konvulzije, gubitak svijesti neurološki ispadi, hemiplagije, konvulzije, gubitak svijesti

koma. koma. URGENTNO STANJE-HITNO LIJEČENJE!!!!URGENTNO STANJE-HITNO LIJEČENJE!!!!

2121

LiječenjeLiječenjeLakši stepen hipoglikemije i ako je pacijent svjestanLakši stepen hipoglikemije i ako je pacijent svjestan

Dati sladku hranu: 2 kašičice meda ili džema (rastvoreni u Dati sladku hranu: 2 kašičice meda ili džema (rastvoreni u vodi), sok koji sadrži šećer, čokoladavodi), sok koji sadrži šećer, čokolada

ILI ILI

2-4 tablete dekstroze, glukoza (20-30 g) ili saharoza2-4 tablete dekstroze, glukoza (20-30 g) ili saharoza

Teži stepen hipoglikemije ili kad pacijent nije svjestanTeži stepen hipoglikemije ili kad pacijent nije svjestan

Glukoza iv: 25-50 mL rastvora 50% ili 100 mL rastvora 20%.Glukoza iv: 25-50 mL rastvora 50% ili 100 mL rastvora 20%.

( u toku 5 minuta podiže šećer sa 1 mmol/L do 12,5 mmol/L) ( u toku 5 minuta podiže šećer sa 1 mmol/L do 12,5 mmol/L) Aplikacija se primjenjuje do oporavka. Aplikacija se primjenjuje do oporavka.

OPREZ!! Ekstravazacija glukoze izaziva lokalnu nekrozu tkiva!!OPREZ!! Ekstravazacija glukoze izaziva lokalnu nekrozu tkiva!!

iv,im ilisc aplikacija glukagona od 1 mg iv,im ilisc aplikacija glukagona od 1 mg (kontraindikovan ako je hipoglikemija uzrokovana preparatima sulfonilureje)kontraindikovan ako je hipoglikemija uzrokovana preparatima sulfonilureje)

iv aplikacija dekstroze iv aplikacija dekstroze (ako nema efekta na predhodnu terapiju)(ako nema efekta na predhodnu terapiju)

2222

Dijabetesna ketoacidozaDijabetesna ketoacidoza

Najteža i najčešća akutna komplikacija koj adirektno Najteža i najčešća akutna komplikacija koj adirektno ugrožava život boelsnika. ugrožava život boelsnika. Može biti prvi simptoma tipa 1 bolestiMože biti prvi simptoma tipa 1 bolestiFaktori rizika: neredovna kontrola i neadekvatna terapijaFaktori rizika: neredovna kontrola i neadekvatna terapijaInfekcija, trauma i operacijaInfekcija, trauma i operacijaEtioatogeneza: nedostatak inzulina i povećana aktivnost Etioatogeneza: nedostatak inzulina i povećana aktivnost njegovih antagonističkih hormona (glukagon, kateholamini, njegovih antagonističkih hormona (glukagon, kateholamini, kortizol, tireoidni hormoni) kortizol, tireoidni hormoni) Glikemija iznad 25 mmol/LGlikemija iznad 25 mmol/L

2323

Klinička slikaKlinička slikaPolidipsija, poliurija, znaci dehidratacije (suha Polidipsija, poliurija, znaci dehidratacije (suha koža, sluznice i obložen jezik)koža, sluznice i obložen jezik)Muka i povraćanje, zadah na acetonMuka i povraćanje, zadah na acetonDuboki čujni uzdisaji - Duboki čujni uzdisaji - Kusmaulovo disanjeKusmaulovo disanjeKonfuzija, pospanost i komaKonfuzija, pospanost i komaNagli gubitak težineNagli gubitak težineMišićna slabostMišićna slabostPoremećaji vidaPoremećaji vidaAbdominalna bolAbdominalna bolGrečevi u mišićimaGrečevi u mišićimaHipotermija Hipotermija

Laboratorijski pratiti: glikemiju, Na, K, acidobazni status, osmolalitet, Laboratorijski pratiti: glikemiju, Na, K, acidobazni status, osmolalitet, glikozuriju i ketonuriju.glikozuriju i ketonuriju.

2424

Terapijski pristup ketoacidoziTerapijski pristup ketoacidoziRehidratacija i nadoknada elektrolitaRehidratacija i nadoknada elektrolitaKontinuirana infuzija izotonične fiziološke tečnosti Kontinuirana infuzija izotonične fiziološke tečnosti (150 mmol/L, kod hiperosmolarnosti 75 mmol/L)(150 mmol/L, kod hiperosmolarnosti 75 mmol/L)Nadoknaditi prosječno 6-12 L u prvih 24 sata.Nadoknaditi prosječno 6-12 L u prvih 24 sata.(1L/1h u prva tri sata, pratiti lab. i klin. znake hidratacije)(1L/1h u prva tri sata, pratiti lab. i klin. znake hidratacije)

Pratiti trend pada glikemijePratiti trend pada glikemijeKad se glikemija spusti ispod 15 mmol/L uvesti u terapiju 5 % Kad se glikemija spusti ispod 15 mmol/L uvesti u terapiju 5 % glukozu da se izbjegne hipoglikemija.glukozu da se izbjegne hipoglikemija.Infuzija tečnosti treba sadržati K. Infuzija tečnosti treba sadržati K. Ako je njegova koncentracija ispod 5 mmol/L, dati 20 mmol/l ili Ako je njegova koncentracija ispod 5 mmol/L, dati 20 mmol/l ili 1,5 KCl na početku terapiji, a kasnije u sporoj infuziji. 1,5 KCl na početku terapiji, a kasnije u sporoj infuziji. Pratiti njegovu koncentraciju u plazmi, zbog rada srca i EKG. Pratiti njegovu koncentraciju u plazmi, zbog rada srca i EKG.

Brzina davanja infuzije zavis od glikemije, kalijemije, bubrežne funkcije, krvnog pritiska, Brzina davanja infuzije zavis od glikemije, kalijemije, bubrežne funkcije, krvnog pritiska, pulsa, funkcije disanja i stanja svijesti. pulsa, funkcije disanja i stanja svijesti.

2525

Terapijski pristup ketoacidoziTerapijski pristup ketoacidoziAplikacija insulinaAplikacija insulina

Kad je moguća intravenska infuzijaKad je moguća intravenska infuzija

Odmah dati bolus kratkodjelujućih insulin au dozi od 10-12 ij.Odmah dati bolus kratkodjelujućih insulin au dozi od 10-12 ij.

Zzatim kontinuiranu infuziju kratkodjelujućoih 5-10 ij/h. Pratiti Zzatim kontinuiranu infuziju kratkodjelujućoih 5-10 ij/h. Pratiti glikemiju svaki sat. Ciljna vrijednost glikemije 10-15 mmol/h. glikemiju svaki sat. Ciljna vrijednost glikemije 10-15 mmol/h.

Intravenska primjena insulina obično traje 36-48 sati ili do Intravenska primjena insulina obično traje 36-48 sati ili do vrijednosti glikemije 4-8 mmol/Lvrijednosti glikemije 4-8 mmol/L

Kad pacijent pođe jesti (glikemija 5-10 mmol/L) preći na Kad pacijent pođe jesti (glikemija 5-10 mmol/L) preći na subkutanu primjenu insulina: 30-60 min prije kraja infuzije.subkutanu primjenu insulina: 30-60 min prije kraja infuzije.

Subkutna primjena počinje ujutro.Subkutna primjena počinje ujutro.

Ako nije moguća iv primjena insulina, onda se on daje u Ako nije moguća iv primjena insulina, onda se on daje u bolusu im (deltoidni mišić). Doza kratkodjelujućih insulina z bolusu im (deltoidni mišić). Doza kratkodjelujućih insulina z aim primjenu je 20 ij, ponavljati do ciljanih vrijednosti.aim primjenu je 20 ij, ponavljati do ciljanih vrijednosti.

2626

Terapijski pristup ketoacidoziTerapijski pristup ketoacidozi

Nadokanda bikarbonataNadokanda bikarbonataPrimjeniti samo kad je nivo standardnih bikarbonata manji od Primjeniti samo kad je nivo standardnih bikarbonata manji od 8 mmol/L (pH manji od 7,0). 8 mmol/L (pH manji od 7,0). Oprezno uključiti infuziju 1,26 % ili 8,4% rastvora bikarbonata Oprezno uključiti infuziju 1,26 % ili 8,4% rastvora bikarbonata (zavisno od pH krvi)(zavisno od pH krvi)Dodavati K.Dodavati K.Kad se acidoza normalizuje (pH veći od 7,3), ako pacijent ne Kad se acidoza normalizuje (pH veći od 7,3), ako pacijent ne povraća i nema mučninu prelazi se na peroralno davanje povraća i nema mučninu prelazi se na peroralno davanje tečnosti (ne VODA) kao što je limunada ili salni rastvori, uz tečnosti (ne VODA) kao što je limunada ili salni rastvori, uz postepeno smanjivanje infuzije. postepeno smanjivanje infuzije.

2727

Epileptički statusEpileptički status

Status epileptikus-pojava tri ili više epileptičkih napada u Status epileptikus-pojava tri ili više epileptičkih napada u toku 30 minuta, bez uspostavljanja svjesnog stanja toku 30 minuta, bez uspostavljanja svjesnog stanja između napadaizmeđu napada..Gran mal status-Gran mal status-status epilepticus major status epilepticus major predstavlja predstavlja jedno od najdramatičnijih i najurgentnijih stanja u jedno od najdramatičnijih i najurgentnijih stanja u medicini; medicini; precipitirajući faktori:-nagli prekid antiepileptičke terapije, precipitirajući faktori:-nagli prekid antiepileptičke terapije, uzimanje alkohola, infekcije;uzimanje alkohola, infekcije;često je to prva manifestacija epilepsije ali nikada nije često je to prva manifestacija epilepsije ali nikada nije prva manifestacija idiopatske epilepsije!prva manifestacija idiopatske epilepsije! liječenje treba započeti što prije, liječenje treba započeti što prije, napd dunapd dužži od 1 hi od 1 h--ireverzibilna oštećenja moždanog tkivaireverzibilna oštećenja moždanog tkiva

2828

LiječenjeLiječenjediazepam, fenitoin i lorazepamdiazepam, fenitoin i lorazepamDIAZEPAMDIAZEPAM-brzo i efikasno zaustavlja napad ali samo ako se -brzo i efikasno zaustavlja napad ali samo ako se primjeni intravenski;primjeni intravenski;za odrasle potrebna doza od 20-30 mgza odrasle potrebna doza od 20-30 mgponekad kao neželjeni efekat-depresija disanjaponekad kao neželjeni efekat-depresija disanjaFENITOIN FENITOIN I I LORAZEPAMLORAZEPAM-u kombinaciji su terapija izbora;-u kombinaciji su terapija izbora;fenitoin u dozi od 15 mg/kg u obliku spore intravenske infuzije;fenitoin u dozi od 15 mg/kg u obliku spore intravenske infuzije;

infuzija fenitoina u sonom rastvoru, ne u rastvoru glukoze jer ga infuzija fenitoina u sonom rastvoru, ne u rastvoru glukoze jer ga ova brzo precipitira +lorazepam u dozi od 0,1 mg/kg;ova brzo precipitira +lorazepam u dozi od 0,1 mg/kg;

lorazepam djeluje već za nekoliko sekundi, a fenitoin imalorazepam djeluje već za nekoliko sekundi, a fenitoin ima produženi efekat;produženi efekat;

brižljivo nadgledanje vitalnih funkcija za vrijeme infuzijebrižljivo nadgledanje vitalnih funkcija za vrijeme infuzije

2929

LiječenjeLiječenje

FENOBARBITON-FENOBARBITON-iv ako izostane povoljan efekat fenitoina;iv ako izostane povoljan efekat fenitoina;izuzetno visoke doze-do 800 mg dovode bolesnika u barbiturnu izuzetno visoke doze-do 800 mg dovode bolesnika u barbiturnu

komu-izrazita depresija disanja;komu-izrazita depresija disanja;Komplikacija: hiperpireksija koja se javlja kod dugotrajnijeg Komplikacija: hiperpireksija koja se javlja kod dugotrajnijeg

statusa;statusa;

Ako sve ovo ne pomogne-bolesnik se dovodi u opštu anesteziju Ako sve ovo ne pomogne-bolesnik se dovodi u opštu anesteziju da bi se izbjegla mogućnost teškog oštećenja mozga za vrijeme da bi se izbjegla mogućnost teškog oštećenja mozga za vrijeme

statusa.statusa.