Lirica Hispanica Medieval. Seleccion 2013-2014

Embed Size (px)

Citation preview

  • 1Literatura Espaola I 2013

    LRICA HISPNICA MEDIEVAL(SIGLOS XI - XIV)

    SELECCIN

    JARAS MOZRABES (ss. XI-XII)

    CANTIGAS GALLEGOPORTUGUESAS (ss. XIII-XIV)

    LRICA CASTELLANA TRADICIONAL (ss. XV-XVII)

  • 2NDICE

    PARTE I: JARAS MOZRABES

    PARTE II: LRICA GALLEGOPORTUGUESA

    1. CANTIGAS DE AMIGO (varios autores)

    CANTIGA DE AMOR de Don Denis de Portugal

    GLOSARIO

    2. CANTIGAS PROFANAS DE ALFONSO X EL SABIO. Seleccin de J. Montoya (Madrid: Ctedra, 1988).

    Joan Rodriguiz foy osmar a Balteira (cantiga d escarnho)Pero da Ponte, parou-se-vos mal (cantiga d escarnho)O que foi passar a serra (cantiga de maldizer) Non me posso pagar tanto (cantiga de change?) Poys que mey ora dalongar (cantiga d amor)

    Ben ssabia eu, mha senhor (cantiga d amor) Par Deus, senhor (cantiga d amor)

    3. CANTIGAS DE SANTA MARA DE ALFONSO X EL SABIO. Seleccin de J. Montoya (Madrid: Ctedra, 1988).

    Prlogo Cantiga 8 Cantiga 10 Cantiga 54 Cantiga 60 Cantiga 79 Cantiga 103 Cantiga 120 Cantiga 160 Cantiga 260 Cantiga 279

    PARTE III: LRICA CASTELLANA TRADICIONALSeleccin de la edicin de J.M. Aln (Cancionero tradicional, Madrid: Castalia, 1991)

  • 3PARTE I JARAS MOZRABES

    (a partir del siglo XI)

    I (Sol-Sol) 18 (Stern), 18 (Heger), XVIII (Garca Gmez)

    tanto amare tanto amare habb tanto amare enfermeron olios nidios et dolen tan male.

    Tanto amar, tanto amar, amigo, tanto amar! Enfermaron unos ojos brillantes y duelen tan mal!

    II(Sol-Sol) 28 (Stern), 28 (Heger), VII (Garca Gmez)

    ben y sahhr alba quee st kon bi-al-fogore k(u)and bene bide amore

    Ven, oh hechicera alba que est con fulgor cuando viene pide el amor.

    III(Sol-Sol) 45 (Stern), 45 (Heger), XXXI (Garca Gmez)

    mi fena es li-maht in luhtu kon males me berey non me lesa mober aw limtu mama, gar ke farey

    Mi pena es a causa de un hombre violento: si salgo con males me ver no me deja mover o soy recriminada. Madre, dime qu har.

  • 4IV(Sol-Sol) 44 (Stern), 44 (Heger), XXX (Garca Gmez)

    ya mam(m)a si no lesa al-ginna allora mor(r)ey trade hamr min al-hgib 'as sanarey Oh madre, si no cesa la locura (de amor), enseguida morir. Traed mi vino de (casa de) el hagib, acaso sanar.

    ya mam(m)a si no lesa al-ginnaallora mor(r)ey trade el mio bino min ga'far 'as sanarey

    Oh madre, si no cesa la locura (de amor), enseguida morir. Traed mi vino de (casa de) Ga'far, acaso sanar.

    V (Sol-Sol) 49 (Stern), 49 (Heger), XXXVII (Garca Gmez)

    garide-mek(u)and mio sd, y qawmu, ker(r)a bi-llh suo al-as me dar-lo

    Decidme: cundo mi seor, oh amigos, querr, por Dios, darme su medicina?

    VI(Sol-Sol) 38 (Stern), 38 (Heger), XXI (Garca Gmez)

    y mamma mio al-habbi bay-s e no me tornade gar ke fareyo mamma in no mio 'ina' lesade

    Oh madre, mi amigo se va y no vuelve! Dime qu har, madre, si mi pena no afloja.

    VII (Sol-Sol)

  • 553 (Heger), 22 (Garca Gmez)

    um(m) qi ql li-ahb 'aql al-nis qaq(q) non sabet mio qawl hubb li-man yabq

    Madre ma, quien dijo al amigo, 'la constancia de las mujeres (es) caca,' no sabe (que) mi mxima (es que) mi amor es para quien persiste.

    VIII (Sol-Sol) 43 (Stern), 43 (Heger), XXIX (Garca Gmez)

    y qoragon ke keres bon amar mio al-furr lesa tu non le lesas d amar

    Oh corazn mo, que quieres amar bien! Mi corderito se va y t no le dejas de amar.

    IX(Sol-Sol) 22 (Stern), 22 (Heger), I (Garca Gmez)

    mio sd brhm y t uemme dolge fente mib de nohte in non si non keris irey-me tib gari-me a ob legar-te

    Mi seor Ibrahim, oh t hombre dulce vente a m de noche. Si no, si no quieres, ireme a t, dime a dnde encontrarte.

    X (Sol-Sol) 37 (Stern), 37 (Heger), XX (Garca Gmez)

    si si ben y sd k(u)ando benis vos y la bokella hamr

  • 6sibarey ka-al-warsi

    S, s, ven, oh seor mo, cuando (si) vens aqu, la boquita roja alimentar (de besos) como la paloma rojiza.

    XI(Sol-Sol) 41 (Stern), 41 (Heger), XXVIIIb; 41 (Garca Gmez)

    adamey filiolo ali(e)no el a mibi kered-lode mib katare suo al-raqbi

    Am a un hijito ajeno y l a m; lo quiere captar (apartar) de m su espa (guardador).

    XII (Sol-Sol) 50 (Stern), 50 (Heger), XXXIII (Garca Gmez)

    no se kedad ni me kered gare kilm non ayo kon seno esusto dormire ma(m)

    No se queda ni me quiere decir palabra No dormir con el seno abrasado, madre.

    XIII (Sol-Sol) 12 (Stern), 12 (Heger), 12 (Garca Gmez)

    mis kunyados todos benid yo wolio la satia mio womn otris kaned f-al-qra balensia

    Mis parientes, todos, venid! Yo quiero la saeta; mi hombre (a) otras canta en la cora de Valencia.

  • 7_________________ Fuente:

    Ulrich Harsch, 2000. Bibliotheca Augustana: http://www.hs-augsburg.de/~harsch/hispanica/Cronologia/siglo11/Jarchas/jar_intr.html

    Fuentes primarias:

    Sol-Sol, Josep Maria. Corpus de poesa mozrabe, Barcelona, 1973 Stern, Samuel M. Les chansons mozarabe, Palermo, 1953 / Oxford, 1964. Heger, K. Die bisher verffentlichen Hargas, Tbingen, 1960. Garca Gmez, Emilio. Las jarchas romances, Madrid, 1956.

  • 8PARTE II

    LRICA GALLEGOPORTUGUESA(siglo XIII, hasta primera mitad del XIV)

    CANTIGAS DE AMIGO

    Sancho I (1154-1211, segundo rey de Portugal)

    Ay eu coitada! Como vivo, en gran cuidado por meu amigo que ei alongado. Muito me tarda o meu amigo na Guarda!

    Ay eu coitada! Como vivo En gran desejo por meu amigo que tarda, e non vejo! Muito me tarda o meu amigo na Guarda!

    Meendio (c. 1250, Galicia)

    Sedia-meu na ermida de San Simione cercaron-mi as ondas, que grandes son: eu atendendo meu amigo,eu atendendo meu amigo!

    Estando na ermida anto altar,[e] cercaron-mi as ondas grandes do mar: eu atendendo meu amigo!eu atendendo meu amigo!

    E cercaron-mi as ondas, que grandes son, non ei [i] barqueiro, nen remador: eu atendendo meu amigo!eu atendendo meu amigo!

    E cercaron-mi as ondas do alto mar, non ei [i] barqueiro, nen sei remar: eu atendendo meu amigo!eu atendendo meu amigo!

    Non ei i barqueiro, nen remador, morrerei fremosa no mar maior: eu atendendo meu amigo! eu atendendo meu amigo!

  • 9Non ei [i] barqueiro, nen sei remar morrerei fremosa no alto mar: eu atendendo meu amigo!eu atendendo meu amigo!

    Martin Codax (c. 1250; Vigo, Galicia)

    Ondas do mar de Vigo, se vistes meu amigo! e ai Deus, se verr cedo!

    Ondas do mar levado, se vistes meu amado! e ai Deus, se verr cedo!

    Se vistes meu amigo, o por que eu sospiro! e ai Deus, se verr cedo!

    Se vistes meu amado por que ei gram cuidado! e ai Deus, se verr cedo!

    Nuno Fernandes Torneol (primera mitad del s. XIII, Galicia o Castilla)

    Levad amigo que dormides as manhanas friastodalas aves do mundo damor dizianleda mandeu

    Levad amigo que dormides-las frias manhanas todalas aves do mundo damor cantavanleda mandeu

    Todalas aves do mundo damor diziando meu amor e do voss en ment avianleda mandeu

    Todalas aves do mundo damor cantavando meu amor e do voss i enmentavanleda mandeu

    Do meu amor e do voss en ment avianvos lhi tolhestes os ramos en que siian leda mandeu

    Do meu amor e do voss i enmentavanvos lhi tolhestes os ramos en que pousavan leda mandeu

  • 10

    Vos lhi tolhestes os ramos en que siian e lhi secastes as fontes en que bevian leda mandeu

    Vos lhi tolhestes os ramos en que pousavan e lhi secastes as fontes u se banhavan leda mandeu

    Airas Nunez (segunda mitad del s. XIII, Santiago de Compostela, Galicia)

    Bailemos ns ja todas tres, ai amigas, so aquestas avelaneiras frolidas, e quen for velida como ns, velidas, se amigo amar, so aquestas avelaneiras frolidasverr bailar.

    Bailemos ns ja todas tres, ai irmanas, so aqueste ramo destas avelanas,e quen for louana como ns, louanas, se amigo amar, so aqueste ramo destas avelanas,verra bailar.

    Por Deus, ai amigas, mentral nom fazemos,so aqueste ramo frolido bailemos, e quen ben parecer como ns parecemos, se amigo amar, so aqueste ramo, sol que ns bailemos verra bailar.

    Pero Meogo (c. 1270, Banga, Galicia)

    Levou-sa louana,levousa velida,vai lavar cabelos na fontana fria, leda dos amores, dos amores leda.

    Levou-sa velida,levou-sa louana,vai lavar cabelos na fria fontana, leda dos amores, dos amores leda.

  • 11

    Vai lavar cabelos na fontana fra, passou seu amigo que lhi ben queria, leda dos amores, dos amores leda.

    Vai lavar cabelos na fria fontana, passa seu amigo que muita amava,leda dos amores, dos amores leda.

    Passa seu amigo que lhi ben queria, o cervo do monte a augua volvia, leda dos amores, dos amores leda.

    Passa seu amigo que muito amava o cervo do monte volvia a augua, leda dos amores, dos amores leda.

    Tal vay o meu amigo con amor que lheu dey,como cervo ferido de monteyro del rey.

    Tal vay o meu amigo, madre, con meu amor, como cervo ferido de monteyro mayor.

    E se el vay ferido hir morrer al mar. S far meu amigo, se eu del non penssar.

    E guardde-vos, filha, ca ja meu atal vique sse fez coitado por guaanhar de min.

  • 12

    E guardde-vos, filha, ca ja meu vi atalque sse fez coitado por de min guaanhar.

    Don Denis o Diniz (rey de Portugal, 1261-1325)

    De que moiredes filha a do corpo velido madre moiro damores que mi deu meu amigoalva e vay liero

    De que moiredes filha a do corpo louano madre moiro damores que mi deu meu amadoalva e vay liero

    Madre moiro damores que mi deu meu amigoquando vej esta inta que por seu amor cingo alva e vay liero

    Madre moiro damores que mi deu meu amadoquando vej esta inta que por seu amor tragoalva e vay liero

    Quando vej esta inta que por seu amor cingoe me nembra fremosa como falou conmigo alva e vay liero

    Quando vej esta inta que por seu amor tragoe me nembra fremosa como falamos anbos alva e vay liero

    B568

    Ay flores ay flores do verde pyno se sabedes novas do meu amigo ay Deus e hu

    Ay flores ay flores do verde ramo se sabedes novas do meu amado ay Deus e hu

    se sabedes novas do meu amigo aquel que mentiu do que pos conmigo ay Deus e hu

    se sabedes novas do meu amado aquel que mentiu do que mha jurado

  • 13

    ay Deus e hu

    vos me preguntades polo vossamigoe eu ben vos digo que sane vyvoay Deus e hu

    vos me preguntades polo vossamadoe eu ben vos digo que vyv e sanoay Deus e hu

    e eu ben vos digo que sane vyvoe seera vosco anto prazo sadoay Deus e hu

    e eu ben vos digo que vyv e sanoe seera vosco anto prazo passadoay Deus e hu

    Levantou-ss a velidalevantou-ss alvae vay lavar camisas eno alto vay-las lavar alva.

    Levantou-ss a louanalevantou-ss alvae vay lavar delgadas eno alto vay-las lavar alva.

    vay lavar camisas levantou-ss alvao vento lhas desviaeno alto vay-las lavar alva.

    E vay lavar delgadas levantou-ss alvao vento lhas levavaeno alto vay-las lavar alva.

    o vento lhas desvialevantou-ss alvameteu-ss alva en hiraeno alto vay-las lavar alva.

  • 14

    o vento lhas levavalevantou-ss alvameteu-ss alva en sanha eno alto vay-las lavar alva.

    Fuentes:

    Bernrdez, Francisco Luis. Florilegio del Cancionero Vaticano, Buenos Aires: Losada, 1952.

    Ferreira da Cunha, Celso. Cancioneiro dos trovadores do mar, ed. Elsa Gonalves, Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda, 1999.

    Mndez Ferrn, Xos Lus (ed.). O cancioneiro de Pero Meogo, Vigo: Galaxia, 1966.Nunes, Jos Joaquim (ed.). Cantigas damigo dos trovadores galego-portugueses. vols.

    I-III. Coimbra: Imprensa da Universidade, 1926. Reimpresin: New York, Kraus Reprint., 1971.

    Tavani, Giuseppe (ed.). A poesa de Airas Nunez, trad.: R. lvarez Blanco, Vigo: Galaxia, 1993.

  • 15

    CANTIGA DE AMOR

    Don Denis (1261-1325, rey de Portugal)

    Quer eu en maneyra de proenal fazer agora hun cantar damor,e querrey muyt i loar mha senhora que prez nen fremosura non fal, nen bondade; e mays vos direy en: tanto a fez Deus comprida de ben que mays que todas las do mundo val.

    Ca mha senhor quiso Deus fazer tal, quando a fez, que a fez sabedor de todo ben e de muy gran valor, e con todo est mui comunalaly u deve; er deu-lhi bon sen, e des i non lhi fez pouco de ben, quando non quis que lh outra foss igual.

    Ca en mha senhor nunca Deus ps mal, mays ps hi prez e beldad e loore falar mui ben, e riir melhor que outra molher; des y leal muyt, e por esto non sey oj eu quenpossa compridamente no seu ben falar, ca non , tra-lo seu ben, l.

    Fuente:

    Nunes, Jos Joaquim (ed.). Cantigas d-amor dos trovadores galego-portugueses.Coimbra: Imprensa da Universidade, 1932.