Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
LISZAJ PŁASKI BŁON ŚLUZOWYCH.
CZY WSZYSTKO JUŻ WIEMY?
Małgorzata Olszewska
Katedra i Klinika Dermatologiczna
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Sciencephotolibrary.
25-50% kobiet
5-25% mężczyzn 50-60%
Eisen i wsp., 2005, Mignogna i wsp., 2005; Plemons i wsp., 2000; Scully i wsp., 2000
ZESPÓŁ GRINSPANA ?
ZESPÓŁ GRINSPANA
• LP błony śluzowej jamy ustnej
• nadciśnienie tętnicze
• cukrzyca
Grinspan i wsp., 1963, Grinspan D i wsp , 1966, Dmochowski , 2009,
Kaomongkolgit 2010, Atefi 2012
ZMIANY LISZAJOPODOBNE- LEKI
niesteroidowe leki przeciwzapalne
furosemid
inhibitory pompy protonowej
leki beta-adrenolityczne
blokery konwertazy angiotensyny
sartany
tetracykliny
flunaryzyna
chlorpropamid, tolbutamid, insulina
tiazydy
spironolakton
statyny
imatinib, inhibitory TNF- alfa
Gunes i wsp., 2006, Ben Salem i wsp., 2008, Gencoglan i wsp., 2009, Magro i Crowson, 2001, Arias-Santiago i
wsp., 2010, Brauer i wsp., 2009, Clayton , 2010, Barrientos i ws 2012
chinidyna
ZMIANY LISZAJOPODOBNE
(ORAL LICHENOID LESIONS)
Oral lichenoid drug reaction
I
Gomez C., 2010, Asarcg A 2009
ZMIANY LISZAJOPODOBNE
(ORAL LICHENOID LESIONS)
Oral lichenoid contact reaction
I
Schlosser, 2010
;
ZMIANY LISZAJOPODOBNE
(ORAL LICHENOID LESIONS)
Zmiany zlokalizowane jednostronnie
Leki działajace ogólnie
Bezpośredni kontakt leków z błoną śluzową
Okres od podania leku: 2-3 miesiące
Badanie histopatologiczne różnicujące z LP?
Oral lichenoid drug reaction - większe ryzyko,
oral lichenoid contact reaction - mniejsze
ryzyko rozwoju SCC niż liszaj płaski ? Ismail i wsp., 2007; Schlosser, 2010
van der Meji i van der Waal, 2007; 2013, smail i wsp., 2007; Schlosser, 2010
Van der Meji 2007, 3013
(Al
-
Ha
shi
mi
i
ws
p.,
20
07)
.
(Kr
as
ow
sk
a i
Le
ce
wic
z-
Tor
uń,
20
05
VULVOVAGINAL-GINGIVAL
LICHEN PLANUS.
SZCZEGÓLNA POSTAĆ
LP?
(),
(),
(),
(),
(),
() a także tiazydów
Gingivitis
Vulvitis
Vaginitis
VULVOVAGINAL-GINGIVAL
LICHEN PLANUS
Setterfield J.F., 2006, Petruzzi M., 2005
VULVOVAGINAL-GINGIVAL
LICHEN PLANUS (VVG LP)
Di Fede O, 2006, Petruzzi M, 2005
oro-vaginal-vulvar lichen planus
plurimucosal erosive lichen planus
Hewitt-Pelisse syndrome
peno-gingival syndrome (mężczyźni)
INNE NAZWY:
Dołożyć nową referencję
2010
VULVOVAGINAL LP
005
grudkowa. nadżerkowa przerostowa mieszkowa
Kirchtsig i wsp, .JEADV 2005
Cooper. i wsp.Arch Dermatol, 2006
postać nadżerkowa 85%-90%
grudkowa
przerostowa
VULVOVAGINAL LP NARZĄDY PŁCIOWE
ból
pieczenie
świąd
dyspareunia
dysuria
Buffon R.B., 2009, Hashimoto M., 2006 Setterfirld J.E., 2006
Błona śluzowa
dziąseł
policzków
języka
podniebienie
twarde
warg
dna jamy ustnej
VULVOVAGINAL-GINGIVAL LP
Setterfield J. i wsp., JAAD, 2006, Eisen i wsp., 2005,; Mignogna i wsp., 2005; Plemons i wsp., 2000; Scully i wsp., 2000
VULVOVAGINAL-GINGIVAL
LICHEN PLANUS (VVG LP)
75% - kobiety w okresie około- i
pomenopauzalnym
przewlekły przebieg
70-90% - bliznowacenie związek z chorobami
autoimmunizacyjnymi
(autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, bielactwo, łysienie plackowate)
w 80% przypadków HLA DQB1*0201
Cooper pogladowka i zwiazek
Setterfield E. 2006, Cooper, 2008, Chew 2013
w 7-10% klasycznego LPP
zmiany błony śluzowej jamy
ustnej
M LP VVG LP
Skóra gładka 16% 18-40%
Skóra owłosiona 1% 13-20%
Paznokcie 2% 13-14%
Settterfield J, JAAD, 2006
OBJAWY POZAŚLUZÓWKOWE
Mucosal LP VVG LP
VULVOVAGINAL LP i
LICHEN PLANOPILARIS
u 19% (16/67) pacjentek z vulval LP
współistnienie LPP
81% (13/16) vulvovaginal-gingival LP z
zajęciem skóry owłosionej głowy
dominująco często postać FFA
Chew A Br J Dermatol, 2013
złuszczanie okołomieszkowe
Różowa powierzchnia pozbawiana ujść mieszków oraz niebieskawa barwa
hair casts wydłużone n.krwionośne
Olszewska i wsp.
Atlas of Trichoscopy, 2012
Badanie: Dr Kurzeja
DERMOSKOPIA
LISZAJA PŁASKIEGO JAMY USTNEJ
Zmleczenia / nadżerki otoczone
wydłużonym pętlami naczyniowymi
SES-ANA
stratified-epithelium specific
antinuclear antibodies
(Al
-
Ha
shi
mi
i
ws
p.,
20
07)
.
(Kr
as
ow
sk
a i
Le
ce
wic
z-
Tor
uń,
20
05
LECZENIE LISZAJA
PŁASKIEGO JAMY USTNEJ
?
(),
(),
(),
(),
(),
() a także tiazydów
LISZAJ PŁASKI JAMY USTNEJ
32 badania
randomizowane
kontrolowane
Cheng. 2012; Lodi, 2012
STERYDY
INHIBITORY
KALCYNEURYNY
6 badań head to head klobetazol-cyklosporyna, klobetazol-takrolimus
triamcynolon-pimekrolimus, triamcynolon-takrolimus,
triamcynolon-cyklosporyna
bez istotnych różnic w efektywności,
w większości badań, więcej objawów
niepożądanych w grupie inh. kalcyneuryny
Conrotto D, 2006,Yoke PC 2006,, Gorouhi F 2007,
Corrocher G, 2008, Laeijendecker R, 2006 . Sonthalia 2012
PORÓWNANIE RÓŻNYCH
GLIKOKORTYKOSTEROIDÓW
8 badań flutikazon-betametazon, klobetazol-triamcynolon,
prednizolon-triamcynolon, klobetazol 0,025%-klobetazol 0,05%.
klobetazol mikrosfery lipidowe-klobetazol maść,
minipulsy betametazon p.o.- triamcynolon, betametazon
doogniskowo 1,4 mg- triamcynolon doogniskowo 8 mg,
triamcynolon doodgniskowo-triamcynolon roztwór
bez istotnych różnic w zmniejszaniu
bólu i występowaniu objawów
niepożądanych
Hegarty AM 2002, Rodstrom PO 1994, Campisi G, 2004, Carbone M, 2009, Malhotra AK 2008, Ghabanchi J, 2009
PIMEKROLIMUS
0,5%
TAKROLIMUS
0,05%
8 tygodni RCT, 30 pacjentów
lepsza odpowiedź na takrolimus
pimekrolimus- bardziej trwałe remisje
Arduino P.G, 2013
(Al
-
Ha
shi
mi
i
ws
p.,
20
07)
.
(Kr
as
ow
sk
a i
Le
ce
wic
z-
Tor
uń,
20
05
LECZENIE LISZAJA
PŁASKIEGO NARZĄDÓW
PŁCIOWYCH
?
(),
(),
(),
(),
(),
() a także tiazydów
ANKIETA NA TEMAT LECZENIA POSTACI
NADŻERKOWEJ
LISZAJA PŁASKIEGO NARZĄDÓW PŁCIOWYCH
najczęściej stosowane
leczenie miejscowe
glikokortykosteroidy
takrolimus
leczenie ogólne
prednizolon
mykofenolan mofetylu, cyklosporyna A
hydroksychlorochina
metotreksat Simpson R.C., Br J Dermatol, 2012
Cooper S.M. i wsp. Arch Derm 2008
Simpson R.C., Br J Dermatol, 2012 w druku
Cooper SM i wsp. Arch Derm 2008
LISZAJ PŁASKI NARZĄDÓW PŁCIOWYCH
Cooper S.M. i wsp. Arch Derm 2008
nie ma badań
randomizowanych
w postaci nadżerkowej
remisja u 55-75% pacjentek
po zastosowaniu miejscowo
silnych glikokortykosteroidów
Kontrowersje
LISZAJ PŁASKI NARZĄDÓW PŁCIOWYCH
grudkowa. nadżerkowa przerostowa mieszkowa
005
- nie ma badań
randomizowanych
- w postaci nadżerkowej remisja
u 55-75% pacjentek po
zastosowaniu miejscowo silnych
-glikokortykosteroidów
Cooper S.M. i wsp. Arch Derm 2008
G
LISZAJ PŁASKI JAMY USTNEJ
29 badań
randomizowanych
nie ma istotnych różnic
w skuteczności
stosowanych
miejscowo
glikokortykosteroidów i
inhibitorów kalcyneuryny
Cheng. 2012; Lodi, 2012
VULVOVAGINAL GINGIVAL
LICHEN PLANUS (VVG LP)
1982
VULVOVAGINAL GINGIVAL
LICHEN PLANUS (VVG LP)
ok.30% - początek: jama ustna
ok. 20-35% - początek: narządy płciowe
ok. 25-50% - jednocześnie: jama ustna i
narządy płciowe
Belfiore P, Br J Dermatol, 2006 Rogers R.S., Clin Dermatoo, 2003
Cooper S., Arch Dermatol, 2006
LISZAJ PŁASKI JAMY USTNEJ
29 badań
randomizowanych
- nie ma istotnych różnic
w skuteczności stosowanych
miejscowo
glikokortykosteroidów i
inhibitorów kalcyneuryny
Cheng. 2012; Lodi, 2012
LECZENIE metotreksat
5-20 mg/7 dni
azatiopryna
100-150 mg/d
mykofenolan mofetylu
0,5-2,0 g/d
retinoidy ogólnie
Jang N, Australas J Dermatol, 2008 Tort D.C, A rch Dermatol, 2007 Nylander LE, Acta Dermatol Venereol, 2002 Wee J.S, Br J Dermatol, 2012 Ho J.K., J Am Acad Dermatol, 2011
LECZENIE
cyklosporyna A
100-300 mg/d
antybiotykoterapia erytromycyna 500 mg–1000 mg/ d lub limecyklina
adalimumab 160 mg s.c, po 2 tyg 80 mg s.c, 40 mg co 2 tyg
Nylander LE, Acta Dermatol Venereol, 2002 Wee J.S, Br J Dermatol, 2012 Cooper S., Arch Dermatol, 2008 Eisen D, JAAD, 1993 Ho J.K., J Am Acad Dermatol, 2011
Jang N, Australas J Dermatol, 2008 Tort D.C, A rch Dermatol, 2007
LECZENIE metotreksat
5-20 mg/7 dni
azatiopryna
100-150 mg/d
mykofenolan mofetylu
0,5-2,0 g/d
retinoidy ogólnie
Jang N, Australas J Dermatol, 2008 Tort D.C, A rch Dermatol, 2007 Nylander LE, Acta Dermatol Venereol, 2002 Wee J.S, Br J Dermatol, 2012 Ho J.K., J Am Acad Dermatol, 2011
LECZENIE
cyklosporyna A
100-300 mg/d
antybiotykoterapia erytromycyna 500 mg–1000 mg/ d lub limecyklina
adalimumab 160 mg s.c, po 2 tyg 80 mg s.c, 40 mg co 2 tyg
Nylander LE, Acta Dermatol Venereol, 2002 Wee J.S, Br J Dermatol, 2012 Cooper S., Arch Dermatol, 2008 Eisen D, JAAD, 1993 Ho J.K., J Am Acad Dermatol, 2011
Jang N, Australas J Dermatol, 2008 Tort D.C, A rch Dermatol, 2007
LISZAJ PŁASKI JAMY USTNEJ
29 badań
randomizowanych
- nie ma istotnych różnic
w skuteczności stosowanych
miejscowo
glikokortykosteroidów i
inhibitorów kalcyneuryny
Cheng. 2012; Lodi, 2012
LECZENIE
• postać nadżerkowa LP
• nadciśnienie tętnicze
• cukrzyca typu II
Grinspan i wsp., V Congreso Ibero Latino Americano de
Dermatología. Buenos Aires, Agrentyna 1963.
Grinspan D, Diaz J, Villapol LO, Schneiderman J, Berdichesky R,
Palese D, Fearman J. Lichen rubber planus of buccal mucosa, its
association with diabetes. Bull Soc Fr Dermatol
Syphiligr.1966;3:898–899
ZESPÓŁ GRINSPANA ?
LECZENIE
ZMIANY LISZAJOPODOBNE
(ORAL LICHENOID LESIONS)
zmiany zlokalizowane jednostronnie
leki przyjmowane systemowo,
preparaty mające kontakt bezpośredni
z błoną śluzową
okres inkubacji śr. 2-3 miesiące
badanie histopatologiczne różnicujące z LP
oral lichenoid drug reaction większe ryzyko
oral lichenoid contact reaction mniejsze
ryzyko rozwoju SCC niż liszaj płaski ?
van der Meji i van der Waal, 2007;
SES-ANA
u pacjentów:
z LP w obrębie skóry
gładkiej
błon śluzowych
skóry owłosionej głowy
paznokci
ze zmianami LP-like
Church i Schosser, 1992 ; Chorzelski i wsp., 1998; Cozzani i wsp., 2008; Kapińska-Mrowiecka i wsp., 2009; Lewis i wsp., 1996; Solomon i wsp., 2003.; Matusiak Ł.i wsp. 2008; Bańka-Wrona i wsp. 2009, Fourie i wsp., 2011
SES-ANA w liszaju płaskim
SES-ANA U PACJENTÓW Z LP
LP
(9, 39%)
23 pacjentów SES-ANA
SES-ANA U PACJENTÓW Z LP
VVG LP
(3, 13%)
LP
(9, 39%)
23 pacjentów SES-ANA
ZESPÓŁ GRINSPANA
ZMIANY INDUKOWANE
LEKAMI ? 9
CZY
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
100% 100% 95%
80% 80%
40% 40%
30% 30%
20%
LOKALIZACJA ZMIAN VVG LP
Setterfield E, JAAD, 2006
VULVAL LP
Kirstchig G,, JEADV, 2005
VULVOVAGINAL LP
NARZĄDY PŁCIOWE
Buffon R.B., 2009
Hashimoto M., 2006
Setterfirld J.E., 2006
VULVOVAGINAL LP
NARZĄDY PŁCIOWE
Buffon R.B., 2009
Hashimoto M., 2006
Setterfirld J.E., 2006
SES-ANA
Liszaj płaski skóra gładka
skóra owłosiona
błona śluzowa jamy ustnej
i narządów płciowych
Vulvovaginal gingival syndrome ciężka odmiana liszaja płaskiego o niedoszacowanej częstości występowania
przewlekły przebieg i liczne powikłania
SES-ANA w części przypadków
konieczność leczenia wielospecjalistycznego
LECZENIE 28 RCT badań
18 badań- porównanie z placebo 12 typów leczenia
Pimekrolimus versus placebo (redukcja bólu)
Passeron T, Arch Dermatol 2007
Volz T, Br J Dermatol 2008;
Swift JC, J Periodontol 2005
5 badań porównanie glikokortykosteroidów z inhibitorami
kacyneuryny
.18–20,34,36.
6 badań - bez różnicy porównanie różnych
glikokortykosteroidów
less effective at reducing pain compared with another
type or
dose of TCS.15,31,32,35,37,38
In conclusion, there are no trials comparing TCSs
Nadcisnienie tętnicze p sluzowkowa 52,3 wszystkie 56,2% wszystkie przypadki LP 9,5 wszstkie 15,2% Cukrzyca typu II Chomicka I i wsp WIMC, 2013
DERMOSKOPIA
LISZAJA PŁASKIEGO JAMY USTNEJ
Zmleczenia / nadżerki otoczone
wydłużonym pętlami naczyniowymi
lpp
Trichoskopia:
Zapalenie okołomieszkowe
Mankietowate złuszczanie okołomieszkowe
VULVOVAGINAL GINGIVAL
LICHEN PLANUS (VVG LP)
związek z chorobami autoimmunizacyjnymi
(autoimmunologiczne zapalenie tarczycy,
bielactwo, łysienie plackowate)
w 80% przypadków HLA DQB1*0201
Setterfield E. JAAD. 2006 Cooper s arch dermatol 2008
GINGIVITIS DESQUAMATIVA
Gingivitis
desquamativa stanowi
7-20 % przypadków
liszaja płaskiego jamy ustnej
Eisen i wsp., 2005, Mignogna i wsp., 2005; Plemons i wsp., 2000; Scully i wsp., 1985; Scully i wsp., 2000
GINGIVITIS DESQUAMATIVA
stanowi
7-20% przypadków
liszaja płaskiego
jamy ustnej
często jedyny
objaw
liszaja płaskiego
jamy ustnej
GINGIVITIS DESQUAMATIVA
Eisen i wsp., 2005, Mignogna i wsp., 2005; Plemons i wsp., 2000; Scully i wsp., 2000
Schosser B., Dermatol Ther 2010
Belfiore P, Br J Dermatol, 2006
HISTOPATOLOGIA
LOKALIZACJA LISZAJA PŁASKIEGO JAMY USTNEJ
policzki (60-90%)
podniebienie
język
dno jamy ustnej
dziąsła (gingivitis desquamativa)
wargi Eisen i wsp., 2005, Torrente-Castells i wsp., 2010
POSTACIE KLINICZNE LISZAJA PŁASKIEGO JAMY USTNEJ
siateczkowata
(grudkowa, plaque-like)
zanikowa (rumieniowa)
nadżerkowa
(wrzodziejąca, pęcherzowa)
Scully i wsp., 2000; Eisen i wsp., 2005; Schlosser, 2010