LITERASI BAHASA AKTIVITI PRA BACAAN
LITERASI BAHASA(WAJ 3104)
< Kesediaan membaca >
MOHD FIRDAUS BIN SALAMATMUHAMMAD HAFIZ BIN MANSORDEFINISI &
KONSEP MEMBACADefinisi dan konsep kesediaan membacaFaktor-faktor
yang mempengaruhi kesediaan membacaFaktor-faktor yang menghalang
kesediaan membaca Konsep kematangan mental
Gangguan kepada mental akan mengakibatkan masalah kepada
kebolehan membaca.
Aspek kemahiran kesediaan membacaFaktor-faktor yang mempengaruhi
kemahiran membacaKognitifPersekitaranBudayaSosioekonomi
Kognitif Persekitaran Budaya Sosioekonomi PERINGKAT KESEDIAAN
MEMBACA
Pada peringkat awalnya, murid didedahkan kepada
aktiviti-aktiviti yang boleh mendorong mereka mempertingkatkan
ketajaman penglihatan dan pendengaran.
Syed Abu Bakar (1994) mengkategorikan aktiviti kesediaan membaca
kepada dua, iaitu peringkat prabacaan dan peringkat bacaan.
Peringkat prabacaan meliputi kemahiran pengamatan pendengaran,
kemahiran pengamatan penglihatan, aktviti koordinasi psikomotor,
latihan menajamkan daya ingatan dan latihan bahasa pertuturan.
Peringkat bacaan pula meliputi kemahiran mengenal abjad hingga
membaca ayat.Aktiviti PrabacaanBertujuan memberikan asas kepada
kanak-kanak sebelum mereka boleh membaca. Walaupun
kemahiran-kemahiran pra bacaan dapat dipelajari secara semulajadi
di rumah atau di prasekolah, kemahiraniniadalah penting dalam
perkembangaan kemahiran membaca kanak-kanak.
Secara ringkasnya kemahiran-kemahiran ini dapat dibahagikan
kepada tiga jenis iaitu pengamatan penglihatanpendengaranpergerakan
mata & tangan.Pelaksanaan aktiviti pengamatan penglihatan
Terdapat empat belas komponen dalam pengamatan penglihatan dan
setiap satu komponen mempunyai aktiviti serta tujuannya yang
tersendiri. Komponen-komponen itu ialah :- a)
diskriminasipenglihatan atau visualb) ingat kembalic) orientasi
kedudukand) turutane) menyudahkan atau melengkapkanf) menyaling)
rajah dan latar bertindihh) koordinasi mata dan tangani) pertalian
jarak (ruang)j) ketetapan bentuk/kedudukan dalam rajahk) gambar
bersiril) pembalikanm) mencari jalan keluarn) benda
tersembunyia)Diskriminasi penglihatanKomponen ini juga dikenali
sebagai visual, merangkumi keupayaan murid untuk melihat dan
mengamati persamaan dan perbezaan sesuatu objek, bentukgeometri,
gambar, huruf dan perkataan. Ada dua tujuan, iaitu membolehkan
murid membezakan perkataan, huruf, nombor dan perkataan yang hamper
sama manakala tujuan kedua untuk melatih murid mencari cirri-ciri
persamaan yang terdapat pada objek, huruf, nombor, corak dan
sebagainya.i)Aktiviti diskriminasi yang sama
Contoh 1Arahan: Bulatkangambaryang sama.
Aktiviti diskriminasi yang tidak sama. Arahan: Tandakan (X)
jenis yang tidak sama
b)Rajah dan latar bertindihAktiviti ini menguji kebolehan murid
mengesan dan menentukan jenis imej seperti bentuk, huruf atau
nombor dari latar belakang sesuatu rajah. Kemudian murid diminta
melukis bentuk yang ada pada sehelai kertas putih.ContohArahan:
Lihat dan lukis bentuk
Aktiviti mengesan imejc)mencari benda tersembunyi
Aktiviti ini menguji kebolehan murid untuk menyelesaikan masalah
secara abstrak. Berbantukan sekeping gambar, murid-murid
dikehendaki mengesan semua objek yang tersembunyi pada gambar
berkenaan.ContohArahan: Cari objek tersembunyi ( pensel, topi,
baldi, huruf S dan kasut )
Aktiviti mencari benda tersembunyia)Diskriminasi
pendengaranBertujuan melihat keupayaan murid-murid untuk mengenali
dan mengamati persamaan dan perbezaan bunyi atau perkataan yang
telah didengar. Untuk melaksanakan aktiviti ini, guru boleh
menggunakan pita rakaman dan kad gambar sebagai bahan bantu
mengajar.Contoh aktiviti diskriminasi yang samaGuru memperdengarkan
pita rakaman yang mengandungi bunyi kucing jantan, kucing betina
dan anak kucing.
ContohArahan: Padankan bunyi kucing ini
Aktiviti diskriminasi pendengaran yang samaAktiviti Diskriminasi
Pendengaran Yang Berbeza
b)Penerimaan pendengaranBertujuan melihat keupayaan murid-murid,
memperoleh atau mendapat makna daripada apa yang telah didengar
atau secara lisan. Contoh aktiviti adalah meneka bunyi yang
didengar secara langsung dengan pandangan mata yang terhad atau
mata ditutup. Aktiviti ini memerlukan murid mendengar dengan
teliti, fokus dan berfikir dalam tempoh masa yang singkat sebelum
membuat keputusan. Antara bunyi yang boleh diwujudkan untuk tujuan
ini adalah bunyi duit syiling jatuh ke lantai, bunyi ketukan meja,
ketukan tin dan botol.
c)Perkaitan pendengaranAktiviti memberikan peluang kepada
murid-murid untuk mengaitkan beberapa konsep tertentu yang
disampaikan secara lisan. Contoh aktiviti ialah murid melakonkan
watak emosi sedih dan gembira manakala rakan-rakan mereka yang lain
diminta menceritakan gambaran emosi yang dilakonkan.
d)Ingatan pendengaranMembolehkan murid-murid mengingati apa jua
yang telah didengar, kemudian mengulaginya. Contoh aktiviti ialah
permainan surat beratai di mana perlukan kerjasama setiap ahli
kumpulan. Orang pertama akan membaca mesej asal yang diberikan guru
secara bertulis. Kemudian orang yang pertama tadi akan menyampaikan
mesej secara lisan kepada orang yang kedua, manakala orang yang
kedua akan menyampaikannya kepada orang ketiga dan begitulah
seterusnya. Orang yang terakhir akan menulis semula mesej yang
diterima sebelum menyerahkan kepada guru.Tugas guru menyemak dan
membandingkan mesej yang diterima dengan mesej asal.
e)Melengkapkan pendengaranJuga dikenali sebagai Auditory
Closureyang memberikan peluang kepada murid-murid untuk mengenali
dan menggunkan unit-unit biasa dalam pengalaman pendengaran apabila
sebahagian sahaja unit-unit itu didengar secara lisan. Contoh
aktiviti ialah melengkapkan pantun dua kerat, melengkapkan lirik
lagu atau melengkapkan dialog oleh watak-watak terkenal dalam drama
Melayu.
f)Percantuman bunyi atau perkataanAktiviti ini memerlukan murid
mencantumkan bunyi-bunyi yang didengar secara terasing, menjadi
susunan perkataan atau mencantumkan perkataan menjadi beberapa
baris ayat yang lengkap.Antaranya aktiviti bercerita spontan di
mana juruacara akan menyebutkan perkataan di awal, di tengah dan di
akhir cerita. Untuk mengelakkan jalan cerita terpesong jauh, tema
cerita diberikan sebelum acara bermula. Contohnya Pada suatu malam
yang hening (ayat awal), terkejut apabila tiba-tiba seekor kerbau
melintas jalan (ayat tengah), dan rupa-rupanya aku bermimpi di
siang hari (ayat akhir).
Melaksanakan aktiviti pergerakan tangan dan mata
Aktiviti pergerakan tangan dan mata penting dalam pengamatan.
Aktiviti ini bertujuan membantu murid-murid menguasai kemahiran
asas menggerakan tangan secara kemas, berpandu dan bersistematik.
Ada empat kemahiran yang ditekankan dalam melaksanakan aktiviti
yang melibatkan pergerakan tangan dan mata iaitu;a)Melakukan
latihan pergerakan tangan.b)Menguasai gerak tangan secara bebas
supaya boleh menulis dengan selesa.c)Melakukan latihan pergerakan
mata.d)Melakukan latihan kordinasi tangan dan mataTerdapat dua
jenis aktiviti yang telah dikenal pasti dan sesuai untuk tujuan ini
iaitu menyambung titik dan aktiviti menyalin corak.
a)Menyambung titikAktiviti ini dilaksanakan dengan meminta
murid-murid melukis garisan dengan menggunakan pensel warna antara
titik-titik pada gambar mengikut urutan abjad yang disediakan. Jika
murid berjaya melukis garisan tersebut mengikut susunan yang betul,
maka hasilnya akan terbentuk satu gambar atau objek yang sempurna
binaannya. Tetapi jika murid gagal melaksanakannya, gambar atau
objek tersebut akan cacat dan tidak menarik.
Guru perlu melaksanakan aktiviti ini secara berperingkat demi
peringkat, iaitu dimulakan dengan gambar yang mempunyai bilangan
titik sedikit, kemudian gambar yang mempunyai titik sederhana
banyak hinggalah peringkat yang sukar dan rumit. Melalui cara ini
murid-murid berpeluang menikmati keseronokan serta cabaran membuat
aktiviti di samping mengalami aktiviti yang pelbagai aras
kesukarannya. Secara tidak langsung akan berlakulah latihan
kordinasi tangan dan mata.Contoh aktiviti ditunjukkan dalam rajah
berikut.
b)Menyalin corakCorak merupakan susunan motif (idea rekaan) sama
ada secara teratur,terancang atau secara bebas. Terbahagi kepada
dua jenis, iaitu corak terancang dan corak tidak terancang.Motif
corak pula terdiri daripada motif flora, fauna, geometrical dan
organik.Aktiviti menyalin corak ialah murid-murid meniru corak yang
ditunjukkan oleh guru kepada mereka sama ada secara pandang-lihat
kemudian lukis atau secara berpandu, iaitu menggunkan kaedah tekap
dengan menggunakan kertas karbon atau kertas surih. Guru juga perlu
menjalankan aktiviti ini secara peringkat demi peringkat, iaitu
dimulakan dengan corak yang mudah kemudian diikuti corak yang
sukar.Tujuan supaya murid-murid dapat melalui tahap kesukaran yang
pelbagai. Pada waktu yang sama guru perlu membimbing kerja murid
supaya proses menyalin corak berlaku dengan cermat dan kemas. Ini
penting supaya proses kordinasi tangan dan mata berlaku secara
teratur dan bersistematik.Contoh aktiviti ditunjukan dalam rajah
berikut.
Menyalin corak yang mudah Menyalin corak yang rumit
TAMAT
