1

Połączenie Polska-Litwa:

najwyższy priorytet

dr Dalius Šulga

Dyrektor Departamentu Rozwoju Energetycznego

Lietuvos Energija AB

Warszawa, 30 listopada 2006

Power Ring – Bezpieczeństwo europejskiego rynku energetycznego

2

Stan posiadania: •Sieć przesyłowa 110-330 kV;

•Elektrociepłownia Kaunas i hydroelektrownia Kruonis;

•Centrum przesyłowe;

•System telekomunikacyjno-informatyczny.

Główne zadania: •Utrzymanie i rozwój systemu przesyłowego;

•Zapewnienie działania systemu;

•Zapewnienie równowagi systemu;

•Kształtowanie rynku;

•Zapewnienie bezpieczeństwa dostaw dla Litwy.

Właściciele: 96,62% - skarb państwa;

3,38% - prywatni udziałowcy.

LIETUVOS ENERGIJA AB:

3

LITEWSKA SIEĆ PRZESYŁOWA 330 KV

ŁOTWA

BIAŁORUŚ

ROSJA

POLSKA

Šiauliai Panevėžys

Kaunas

Vilnius

Lietuvos E

Alytus

Klaipėda Utena

Ignalinos AE

Jonava Jurbarkas

Sovietskas

Neris

Telšiai

Grobinia Jelgava

Plavinu HPP

Liksna

Mo lodečnas

Gardninas

Elk

Polockas

Smorgonys

Belorusskaja

Kruonio HAE

400 kV

330 kV

330 kV

Narew

PP

Mątki

B-T-B

Długość linii 330 kV:

1670,38 km

4

MOC PRODUKCYJNA ZAINSTALOWANA

NA LITWIE (BRUTTO)

Paliwo MW

2006 2010 2015

Jądrowe: Ignalina jądrowe 1300 - -

Konwencjonalne:

Elektrėnai (kondensacyjna)

Wilno (kogen.)

Kaunas (kogen.)

Mažeikiai (kogen.)

Inne

Gaz, olej opałowy,

olej emulgowany

Gaz, olej opałowy

Gaz, olej opałowy

olej opałowy

2330

1500

380

180

160

110

2380

1500

370

170

160

180

2460

1500

370

170

160

260

Elektrownie wodne:

Kaunas

Kruonis (szczytowo-pompowa)

Inne małe elektrownie wodne

1020

100

900

20

1030

100

900

30

1030

100

900

30

Inne odnawialne:

Wiatrowe

Inne

40

30

10

220

200

20

340

300

40

Produkcja łącznie 4690 3630 3830

Łącznie bez wodnych i

wiatrowych 3640 2400 2500

Zapotrzebowanie dzienne 1880 2370 2750

Zapotrzebowanie w szczycie 2100 2450 2900

5

ZBILANSOWANIE SYSTEMU

ENERGETYCZNEGO LITWY

W SEZONIE ZIMOWYM (ETSO)

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025

MW

Obciążenie Moc dostępna

6

ZBILANSOWANIE SYSTEMU

ENERGETYCZNEGO LITWY

W SEZONIE LETNIM (ETSO)

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025

MW

Obciążenie Moc dostępna

7

REGION BAŁTYCKI

• Systemy energetyczne regionu bałtyckiego odizolowane są od rynku UE („wyspa”);

• Moc dostępna poprzez Estlink zaspokoi 6% szczytowego zapotrzebowania państw bałtyckich (częściowy dostęp północnego rynku energii elektrycznej);

• Elektrownia jądr. Ignalina - blok 1 zamknięto w 2004;

• Zamknięcie bloku 2 Ignaliny – 2009;

• Po zamknięciu Ignaliny (2009):

Utrata ~70% najtańszej energii na Litwie;

Zmniejszenie dywersyfikacji paliw;

Produkcja energii elektrycznej oparta o rosyjskie dostawy gazu;

Spadek bezpieczeństwa energetycznego regionu bałtyckiego.

• Ograniczenia dot. emisji wymagać będą zamykania elektrowni estońskich poczynając od 2016 r.

8

ZBILANSOWANIE SYSTEMU

ENERGETYCZNEGO REGIONU BAŁTYCKIEGO

W SEZONIE ZIMOWYM (ETSO)

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

7,000

8,000

9,000

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

MW

Moc dostępna Rezerwy systemowe Obciążenie

9

ZBILANSOWANIE SYSTEMU

ENERGETYCZNEGO REGIONU BAŁTYCKIEGO

W SEZONIE LETNIM (ETSO)

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025

year

MW

Obciążenie Moc dostępna (11=6-(7+8+9+10))

10

ZBILANSOWANIE SYSTEMU

ENERGETYCZNEGO REGIONU BAŁTYCKIEGO

W SEZONIE ZIMOWYM (wariant optymistyczny,

nie ETSO)

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

7,000

8,000

9,000

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

MW

Moc dostępna Rezerwy systemowe Obciążenie

11

POŁĄCZENIA

Oczekiwane przyszłe połączenia:

•Polska – Litwa;

•Estonia – Finlandia;

•Szwecja – Litwa.

Główne cele i korzyści:

•Integracja bałtyckich systemów energetycznych i budowa wewnętrznego rynku energetycznego UE;

•Zapewnienie bezpieczeństwa dostaw dla rynku bałtyckiego.

142,8 mln € na połączenia na lata 2007-2013 w ramach programu likwidacji elektrowni jądrowej Ignalina;

12

OCZEKIWANE POŁĄCZENIA W RAMACH

BAŁTYCKIEJ SIECI PRZESYŁOWEJ

Krievija

Ukraina

Baltkrievija

Polija

Čehija

Vācija

Lietuva

Latvija

Igaunija

Somija

Norvēģija

Dānija

Zviedrija

NORDEL

UCTI/ CENTRAL

Rosja

Ukraina

Białoruś

Polska

Czech

Niemcy

Litwa

Łotwa

Estonia

Finlandia

Norwegia

Dania

Szwecja

Połączenie systemu

bałtyckiego z systemem

energetycznym WNP

NORDEL

UCTE/ CENTRAL Europe

ESTLINK

350 MW

11.2006

Litwa -

Szwecja

1000 MW

Litwa -

Polska

1000 MW

13

POŁĄCZENIE ESTONIA – FINLANDIA

(ESTLINK)

• Trzy firmy energetyczne z państw bałtyckich (Lietuvos Energija, Latvenergo i Eesti Energia) oraz dwie fińskie firmy podpisały umowę 7 lipca 2004 r.;

• Udziały: Lietuvos Energija - 25%, Eesti Energia – 39,9%, Latvenergo – 25 %, Pohjolan Voima – 6,06%, Helsingin Energia – 4,04 %;

• Moc - 350 MW;

• Wielkość nakładów - 110 milionów € ;

• Uruchomienie – listopad 2006.

14

POŁĄCZENIE

LITWA-SZWECJA

~350 km

15

POŁĄCZENIE

LITWA-SZWECJA

• Zakończone wstępne badanie wykonalności;

• Moc ~700-1000 MW;

• Wielkość nakładów – ok. 400 million €;

• Następny krok – studium wykonalności;

• Podpisano umowę o współpracy pomiędzy Lietuvos energija a Svenska Kraftnat na opracowanie projektu i przygotowanie studium wykonalności;

• Studium wykonalności uwzględni dane techniczne i analizę ekonomiczną połączenia;

• Korzyści:

– Połączenie bałtyckich systemów energetycznych z rynkiem energii elektrycznej Nordel;

– Większe bezpieczeństwo dostaw do systemów energetycznych rejonu bałtyckiego i nordyckiego;

– Lepsze wykorzystanie zasobów energetycznych państw bałtyckich i w państwach objętych Nordel.

16

POŁĄCZENIE

LITWA-SZWECJA (3)

Planowane

zakończenie

Studium wykonalności 09.2007

Zakończenie przygotowań i zatwierdzenie

projektu

11.2007

Procedura przetargowa 05.2008

Podpisanie właściwych kontraktów 10.2008

Ukończenie projektu 10.2010

Harmonogram realizacji

17

POŁĄCZENIE LITWA – POLSKA

1000 MW

Przyszła linia 330-400 kV -

BIAŁORUŚ

POLSKA

LITWA Kaunas

Lietuvos

ALYTUS

Grodno EŁK

KRUONIS

Istniejące podstacje 330 / 400 kV

Istniejące elektrownie

Istniejące linie 330 lub 400 kV

NAREW

MĄTKI

ROSJA

MIŁOSNA

PLOCK

GRUDZ IAZ

GDAŃSK B - to - B

MOŚCISKA

Olsztyn

Ostrol ę ka

Istniejące linie 220 kV

18

INWESTYCJE W RAMACH

POŁĄCZENIA LITWA-POLSKA

Jednostka mln €

Obszar

LT

1000 MW konwerter back-to-back 105

400 kV - linia Alytus – granica państwa (48 km) 20

330 kV - linia Kruonis – Alytus (double circuit, 53 km) 20

Obszar

PL

400 kV – linia granica państwa – Ełk (106 km) 43

400 kV - linia Ełk – Narew (134 km) i Ełk – Mątki

(169 km)

89

Prace wstępne nad promocją projektu 27

ŁĄCZNIE 304

Międzynarodowy fundusz związany z zamknięciem elektrowni

jądrowej Ignalina (wstępnie) 144

Część komercyjna 160

ŁĄCZNIE 304

Finansowanie projektu

19

OBECNY STAN PRAC NAD

POŁĄCZENIEM LITWA-POLSKA

• Projekt połączenia LT-PL umieszczony jest na „krótkiej liście” projektów Komisji Europejskiej i w uaktualnionych wytycznych TEN;

• Trasa linii na terytorium Litwy została już wytyczona;

• Strona litewska jest gotowa do natychmiastowego rozpoczęcia projektu poprzez utworzenie firmy odpowiedzialnej za jego realizację;

• Strona polska zmieniła schemat połączenia po stronie polskiej, co wymaga zmiany analiz technicznych, prawnych i finansowych.

20

POŁĄCZNIE

LITWA-POLSKA (3)

Planowane

zakończenie

Studium wykonalności Ukończone przez IPA

oraz EBRD

Zakończenie przygotowań i zatwierdzenie

projektu

10.2006

Procedura przetargowa 11.2008

Wytyczenie trasy i podpisanie właściwych

kontraktów

05.2009

Ukończenie projektu 10.2011

Harmonogram realizacji

21

WNIOSKI

• Po zamknięciu elektrowni Ignalina bezpieczeństwo dostaw w rejonie bałtyckim będzie bardzo małe;

• Nowe moce produkcyjne częściowo zastąpią moce istniejące obecnie, lecz nie uwzględniają wzrostu obciążeń;

• Zwiększenie bezpieczeństwa dostaw możliwe jest poprzez przyłączenie bałtyckich systemów energetycznych do innych obszarów rynkowych;

• Projektem o najwyższym priorytecie powinno być przyłączenie bałtyckich systemów energetycznych do rynku europejskiego;

• Bałtycki rynek energetyczny jest zbyt mały, by móc samodzielnie funkcjonować w efektywny sposób;

• Połączenie Litwa – Polska powinno być najwyższym priorytetem, gdyż połączy systemy energetyczne państw nadbałtyckich z rynkiem energetycznym UE.

22

dr Dalius Šulga

Dyrektor Departmentu Rozwoju Energetycznego

Lietuvos Energija AB

Zveju str. 14, LT -09310, Wilno

Litwa

www.le.lt

dalius.sulga@lpc.lt