Long Nan Booklet | 1

2 | จลสารลองนาน

คมเจาทองยนชมชนศรพนตน ต.ในเวยง อ.เมองนาน จ.นาน

พพธภณฑชมชนพระเกดวดพระเกด ต.ในเวยง อ.เมองนาน จ.นาน

พพธภณฑชมชนน�าลอมวดน�าลอม ต.ในเวยง อ.เมองนาน จ.นาน

B-5

E-3

F-2

1

2

3

วดพระธาตเขานอยวดพระธาตเขานอย ตงอยบนยอดดอยเขา

นอย ซงอยทางดานทศตะวนตกของตวเมองนาน เปนระยะทางไมไกลนก พระธาตเขานอย เปนศลปะพมาผสมลานนา สรางในสมยเจาปแขง ประมาณป พ.ศ. 2030 และไดรบการบรณะปฏสงขรณในสมยพระเจาสรยพงษผรตเดชฯ ในชวงป พ.ศ. 2449-2454 โดยใชชางชาวพมา และมการสรางพระวหารขนในสมยนนดวย ทงยงมทประดษฐานพระพทธมหาอดมมงคลนนทบรศรเมองนาน ซงเปนจดชมววทสามารถมองเหนทวทศนของตวเมองนานไดโดยรอบและสามารถมองเหนแสงอาทตยแรกของเมองนานไดอกดวย (รปเพมเตมหนา 3)

A B C D E F

6

5

1

2

3

4

แผนทชมชนนาน

เวยงเหนอ

เมองนาน

แนวล

�าน�านาน

เกา

เวยงใต

1

แผนทแสดงอาณาเขตของเวยงเหนอ เวยงใต และเมองนานในยคของเจาผครองนคร ซงเรมตนจากยคของเวยงใตของพญาผากองจนถงสมยเจาสมนเทวราช และยคเวยงเหนอในสมยของเจาสมนเทวราชจนถงสมยเจาอนนตวรฤทธเดช และยคเมองนานปจจบนในสมยของเจาอนนตวรฤทธเดชจนถงเจามหาพรหมสรธาดา

พพธภณฑชมชนสถานทจดแสดงพระไม

เรอนโบราณ

3

2

Long Nan Booklet | 3

ทปรกษา | Adviser

บรรณาธการ | Editorกองบรรณาธการ | Editorial Staff

สรพล เธยรสตร, รศ.ดร. ศกดดา จงแกววฒนา,เพลนจต พวงเจรญณวทย อองแสวงชยสกนยณภทร กนธะวงค, บรรจง อปแกว,วราวธ ธจนะ, วธญญ ภวงค

จลสาร “ลองนาน” เปนจลสารรายสองเดอน จดท�าโดยโครงการ “การจดการทรพยากรทางสถาปตยกรรมและวฒนธรรมในชมชน เพอสงเสรมการทองเทยวบนฐานวฒนธรรมในเขตเมองนาน” ภายใตการสนบสนนจาก ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

LongNan is a bimonthly magazine published by Faculty of Architecture, Chiang Mai University. The project is supported by Area-Based Collaborative Research-Upper Northern Region (ABC-UN), The Thailand Research Found (TRF).

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม239 ถนนหวยแกว ต.สเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหมโทร: 0 5394 2806, แฟกซ: 05 322 1448www.arc.cmu.ac.th

ตดตอโฆษณา หรอรวมสนบสนนโครงการ โทร: 08 7496 4142

สงแรก ครงแรก มกเปนเรองราวทนาตนเตนและชวนใหตดตามอยเสมอ เพราะจะสงผลถงสงทปรากฏใหเหน และลกษณะทเปนอยในปจจบน การจะเขาใจบางสงบางอยางวาเพราะเหตใดถงเปนเชนนน เชนน จงตองมองยอนกลบไปทจดก�าเนดของสงนนวามความเปนมาอยางไร ประวตศาสตรแรกเรมของสงหนงจงเปนเรองทมความส�าคญพอๆ กบลกษณะของมนทเปนอยในปจจบน

สงแรกทเกดขนในเมองนาน ครงแรกทมขนของเมองนาน หรอวถปฏบตเพอเรมกระท�าการใดๆ ของชาวนาน จงเปนสงทนาสนใจเกนกวาทใครจะคาดคด และกลายเปนทมาของลองนานฉบบน ทภาพปกเปนรปแผนทเกาเมองนาน ซงผมคาดเดาวานาจะเปนแผนททจดท�าขนดวยความถกตองของขนาด และระยะพกดเปนครงแรกของเมองนาน นอกเหนอจากแผนทโบราณทเปนลกษณะของภาพวาดสามมต หรอตามการกะระยะเอาเองของผวาด นอกจากภาพปกและเนอหาดานในแลว ผอานลองถามตวเองดสครบวา มสงใดอกทนาจะเปนสงแรก ครงแรกของเมองนาน ทลองนานฉบบนยงไมไดกลาวถง ผมคดวานาจะยงมอกหลายสงหลายอยาง ทเราสามารถมาชวยกนฟนความทรงจ�ารวมดวยกนไดไมยาก ไมวาจะเปน ถนนสายแรกทลาดยางของเมองนาน การแขงเรอครงแรกในล�าน�านาน โรงแรมหรอธนาคารทเปดท�าการเปนครงแรกในเมองนาน หรอสงทตองท�าเปนสงแรกในการประกอบพธการ หรอเรมงานประเพณทองถนของชาวนาน

อานลองนานเลมนจบแลว ผอานทานใดพบสงแรก ครงแรกของเมองนานทพอนกออก และอยากจะบอกเลาใหคนในชมชน เยาวชนรนหลงไดรบฟง สามารถเขาไปรวมแบงปนเรองราว และประสบการณไดใน Facebook ของลองนานท www.facebook.com/LongNanProject ผมเชอวายงมเรองราวทคนรนหลง เยาวชนคนรนใหมไมเคยรบทราบอกเปนจ�านวนมาก ซงนาเสยดายทจะปลอยใหเรองราวเหลานสญหายไปกบกาลเวลา โดยไรการบนทกไวจากคนรนเราในปจจบน

ณวทย อองแสวงชย | บรรณาธการ

สญลกษณไดรบแรงบนดาลใจมาจากตวอกษรพนเมองทอานวา “นาน” ภายใตกรอบรปทรงวงรหลายโคงอนไมสมมาตร ซงแสดงถงการหลอมรวมกนของผคนและศลปวฒนธรรม จนเปนเนอเดยวกน ทเปนเอกลกษณเฉพาะเมองนาน กรอบรปนนจงไมใชวงร วงกลม หรอสเหลยมพนฐานทพบเหนไดทวไป

ชอ “ลองนาน” สอความถง ความผกพนกบสายน�านานของคนนาน และยงเปนทมาของฟอนลองนาน ซงเปนศลปะการแสดงดงเดมของเมองนาน “ลองนาน” ยงใหนยยะถง การเขามาคนหาความนาตนตาตนใจในศลปวฒนธรรม ทผานการสบทอดมาอยางยาวนานไดอยางไมรจบจากผมาเยอน ดจดงการลองไปในจนตนาการ ในขณะท “Long Nan” เชอมโยงกบประวตศาสตรอนยาวนานของเมองนาน และศลปวฒนธรรมทมรากฝงลกมาแตอดตชานาน จนผมาเยอนอาจตองใชเวลานานกวาทคดไวในการเขาไปสมผส

อนญาตใหใชไดตามสญญาอนญาตครเอทฟคอมมอนส

แสดงทมา-ไมใชเพอการคา-อนญาตแบบเดยวกน 3.0 ประเทศไทย

จลสารลองนาน ฉบบอเลกทรอนกสตดตามอานลองนานฉบบอเลกทรอนกสไดในระบบของ ebooks.in.th ระบบทเขาถงไดงาย สามารถเปดอานหนงสอ eBooks ไดหลากหลายอปกรณ ทง iPhone iPad Android และ PC โดยท�าตามขนตอนดงน

โหลดแอปชอ “ebooks.in.th” จาก App Store หรอ Google Play เปดแอปแลวคนหา ลองนาน หรอ Long Nan โหลดหนงสอฉบบทชอบเกบไวอานไดตลอดเวลา

http://www.ebooks.in.th/longnanproject เลอกโหลด PDF ไฟล จากหนาเวบ

1. โหลดผานอปกรณพกพา Smart Phone, Tablet

2. โหลดผาน Web Browser

4 | จลสารลองนาน4 | จลสารลองนาน

(รปบน) ปจจบนก�าแพงเมองนานทยงอยในสภาพสมบรณมความยาวเพยง 25 เมตร และสง 5 เมตร เทานน ซงเปนแนวก�าแพงดานทศตะวนตกและทศเหนอ บรเวณถนนมหาวงศเชอมตอกบถนนอนนตวรฤทธเดช กรมศลปากรไดท�าการบรณปฏสงขรณแนวก�าแพง และสวนทช�ารดทรดโทรมไปทงสน 415 เมตร เมอพ.ศ. 2536 และครงลาสดเมอป พ.ศ. 2555 ก�าแพงเมองนไดรบการขนทะเบยนเปนโบราณสถานของชาต โดยประกาศในราชกจจานเบกษา เลมท 61 ตอนท 64 ลงวนท 25 ตลาคม 2537

ยอนรอยตนก�าเนดเมองนาน

เมนนานนานนคร

ปฐมบทของเมองนานนนถอก�าเนดอยางไรไมปรากฏหลกฐานเปนลายลกษณอกษรทแนชด มเพยงต�านานอนเปนทรจกและไดรบบอกเลาสบตอกนมาเกยวกบ

ขนฟองผพและขนนนผนอง สองทายาทของพญาภคาเจาเมองยาง ทไดแยกยายกนไปสรางเมอง โดยขนนนไดเดนทางเลยบไปทางทศตะวนออกของแมน�าโขงและไดสรางเมองจนทบร (หลวงพระบาง) ขนตามหลกทกษา จนทพยหะ สวนขนฟองไดเดนทางขนไปทางเหนอของแมน�าโขงจนมาเจอชยภมทเหมาะสม หางจากฝงน�านาน 5,000 วา หรอทเปนบรเวณเมองปวในปจจบน จากนนไดสรางบานแปงเมองขนตามหลกทกษา เตชะกะพยหะ และตงชอวา เมองวรนคร ท�าใหทงสองเมองนเปนเหมอนดงเมองพเมองนองกน มการตดตอคาขายและเจรญสมพนธไมตรอนดกนมาอยางตอเนองยาวนาน เมอถงสมยของพญาการเมอง (พ.ศ. 1901-1906) กไดยายเมองจากเมองปว มาตงอยทดอยภเพยงแชแหง บรเวณดานทศตะวนออกของแมน�านาน หลงจากนนอกไมนานในสมยของพญาผากอง (พ.ศ. 1906-1931) ไดยายเมองอกครงมาตงอยทางฝงตะวนตกของแมน�านาน หรอเวยงใตในปจจบน เปนเวลา 400 กวาป จนเมอป พ.ศ.2360 ไดเกดน�าทวมครงใหญขน กระแสน�าพดพาบานเรอน วดวาอาราม ตลอดจนก�าแพงเมองไดรบความเสยหายเปนอนมาก พระยาสมนเทวราชซงเปนเจาหลวงนานในสมยนน จ�าตองยายเมองขนไปตงอยบรเวณดงพระเนตรชาง (เวยงเหนอในแผนทหนา 2) ซงอยหางจากตวเมองนานขนไปทางเหนอประมาณ 2 กโลเมตร ใชเวลาสรางอยหกเดอนจงแลวเสรจ พงศาวดารเมองนานไดกลาวไววา คเมองดานตะวนออกยาว 940 ตา ดานตะวนตกยาว 728 ตา ดานใตยาว 393 ตา ดานเหนอยาว 677 ตา ปากคกวาง 5 ศอก ทองคกวาง 4 ศอก ลก 9 ศอก ปจจบนยงพบรองรอยคน�าคนดนอยบรเวณถนนหวเวยง และถนนประชาราษฎร จนถงสมยของเจาอนนตวรฤทธเดช เมอวางแผนจดการระบบน�าและปองกนน�าทวมในเวยงใตส�าเรจ จงไดยายเมองกลบมายงเวยงใตอกครง และท�าการบรณะซอมแซม สรางบานแปงเมองขนใหมอกครงในปพ.ศ. 2400 โดยยงคงยดหลกทกษาทมมาแตโบราณ

Long Nan Booklet | 5

การสรางบานแปงเมองของนาน แสดงใหเหนถงคตความเชอเรองของหลกทกษาทสงผลตอการเลอกชยภม อนเปนมงคลทตงของเมอง รวมถงการวางผงเมองและการจดวางองคประกอบของเมอง ตามหลกทกษาเตชะกะพยหะคอ ใชหลกของทศทางลมมาก�าหนดในการวางทกษาเมองเปนหลก ซงคนโบราณเรยนรหลกการเลอกภมประเทศทดทสดในการสรางเมอง หรอทคนจนเรยกวา ฮวงจย หรอทกษา ในภาษาไทย หรอในปจจบนกคอการวางผงเมองนนเอง เมองนานถอหลกฮวงจยเชนเดยวกบลานนาโบราณคอ หลงองเขา หนาเนาน�า ซงหมายถงการหนหนาเมองไปทางแมน�าใหญดวยเหตผลทางภมศาสตรทวา น�าไหลจากทสงลงสทต�า กอนสรางเมองตองดระดบน�าวาในชวงฤดน�าหลากน�าทวมถงระดบไหน รวมถงลกษณะทางกายภาพอนๆ เชน ภมอากาศ แสงแดด แรงลม ฤดกาล จากนนจงเรมก�าหนดวางทกษาเมองขน ดทศของดาวอฐเคราะหทเปน บรวาร

อาย เดช ศร มล อตสาหะ มนตร และกาลกณ วาอยทางทศไหนกอน จากนนจงท�าการวางผง สรางองคประกอบตางๆ ของเมองขนตามทศเหลานน เมอก�าหนดวางผงเสรจแลว กเอาตนไมใหญเปนทหมายของเมอง หรอศรเมอง (สลเมอง) โดยเมองนานไดยดใหตนศรมหาโพธเปนไมสลเมอง และสรางเสาหลกเมองขนมา ในบรเวณใจเมองหรอสะดอเมอง โดยเสาหลกเมองเดมนนนาจะอยใกลกบตนโพธทหอค�า แตทปจจบนเสาหลกเมองอยทวดมงเมอง เนองจากชวง 200 ป ทเมองนานขนกบพมา เมองนานถกทงรางไปนานหลายครงหลายหน จนเมอถงสมยรตนโกสนทร ป พ.ศ. 2331 เจาอตถวรปญโญไดลงมาเขาเฝาพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช เพอขอเปนขาขอบขณฑสมา ซงหลงจากกลบขนไปแลวเจาอตถวรปญโญกยงมไดเขาไปอยเมองนานเสยทเดยวเนองจากเมองนานยงรกรางอย จนเมอไดบรณะซอมแซมเมองนาน

แลวเสรจพรอมทงไดขอพระบรมราชานญาตแลว จงกลบเขามาอยในเมองนานในป พ.ศ. 2344 และโปรดใหฝงเสาหลกเมองไวทวดมงเมอง โดยใชเสาทท�าจากไมสกทองขนาดใหญ เสนผานศนยกลางประมาณ 60 เซนตเมตร สงประมาณ 3 เมตร ทรงกลม หวเสาสลกเปนรปดอกบวตม ฝงลงกบพนดนโดยไมมศาลครอบ เมอผานไปกวารอยปเสาตนเดมไดผกรอนลงและถกน�าทไหลเขาทวมเมองนานในป พ.ศ.2504 ท�าใหเสาเดมโคนลมลง จงไดเปลยนเปนเสากออฐถอปนโดยน�าเสาตนเดมทโคนลมลงนนมาเกลาแตงใหมเปนรปพรหมสหนา ดงทเหนในปจจบน ซงในสมยแรกทยายเมองมาอยทราบลมรมน�านานปจจบนนน เจาหลวงนานตองไปเลยงผบรรพบรษทปว เพอขอยายลกหลานมาอยทเมองนาน และการฝงเสาหลกเมองกจะมพธเลยงผบานผเมอง ซงเรองผนถอเปนจารต เปนกฎทตองยดถอปฏบต โดยบรเวณทเสาหลกเมองถอเปนบรเวณ

คาราวานววตางมาตางมาจอดเทยบคาขายทน

ใชระบายน�าและเปนทางเขาออกสพะเยาและเชยงราย

ใชเดนทางสเมองขนของนครนานทางตอนเหนอ

ใหคนในเมองเขา-ออกไปท�าไรนา

ส�าหรบเปนทางออกไปตางเมอง ส�าหรบน�าศพออกไป

เผานอกเมอง ณ สสานดอนไชย

เปนทางเขาออกของเจานายและกองทพ

ใชตดตอคาขายทางน�าของคนทวไป

ประตอมร

สรางขนใหมเมอป ๒๔๕๐

ประตน�าเขม

ประตชย

ประตรม

วดมงคลประตปลองน�า

แนวค

เมองก

�าแพง

เมอง

แนวแ

มน�าน

านใน

อดต

แนวแ

มน�าน

านในป

จจบน

แนวคเมองก�าแพงเมอง

แนวคเมองก�าแพงเมอง

Long Nan Booklet | 5

ประตหนองหา

วดศรพนตน

วดหวขวงคมเจาราชบตร

คมเจาเมฆวด

คมเจาบวเขยว

คมเจาจนทรทองด

คมเจาจนทรทองด

คมเจาหมอกฟา

บานคณหลวงธนานสาร

วดหลวง

คมหลวงคมเจาทองยน

คมเจาเทพมาลา

วดไผเหลอง

วดมณเฑยร

วดมงเมองวดภมนทร

วดพญาภ

สะพานกรงศรวดกค�า

วดนอย

ใจเมอง

วดอภย

ประตเชยงใหมประตทาล

วด

คม

ใจเมอง

ประตเมอง ผงแสดงทกษาเมองนานทมา: หนงสอแผนทชมชนเมองเกานาน

ปอมปน

ปอมปน

ปอมปน

ปอมปน

6 | จลสารลองนาน

หลกในการชมนมทพ เปนจดนดพบ และเปนทท�าพธ สกการะ หรองานพระราชพธตางๆ ซงตองมพนทเปนบรเวณกวาง ส�าหรบเปนทชมนมคนจ�านวนมาก

ตามหลกทกษา วงหลวงจะสรางคกบวดหลวง และเนองจากทศตะวนออกเปนทศกาลกนของเมอง จงไดสรางวดหลวงบงวงหลวงไว เพอปองกนรงสของกาลกณ ลดพลงทไมด เอาพลงทดของศาสนาเขามา วดชางค�าจงตงอยระหวางหอค�ากบล�าน�านาน และไดชอวาเปนวดหลวงราชสถานกลางเวยง ฉะนนพนทของวดชางค�าจะมบรเวณกวางขวางกวาวดอนๆ แตเดมนนวดชางค�าไมไดมก�าแพงและถนนกน ท�าใหพนทวดและขวงหลวงเปนพนทเดยวกนจงยงท�าใหมองเหนเปนลานกวางขวางยงขน ชาวบานจงเรยกพนทวางระหวางวดหลวงและวงหลวงวา “ขวงหลวง” มบนทกของเมองนานของ เฮอรเบรท วารงตน กลาวถงเมองนานไวในบนทกการเดนทางสแมน�าโขงตอนบนประเทศสยามในชวงป พ.ศ. 2436 วา “มตลาดเชาอยภายในก�าแพงเมอง ตรงบรเวณลานโลงทเปนคลายสนามหรอลานบาน แวดลอมดวยวดทงสามดาน สวนทางดานทศตะวนตกเปนวง ซงมรปทรงเปนเรอนหลงใหญ ไมมลกษณะสะดดตามากนก” ซงวดทงสามกคอวดชางค�า วดหวขวง และวดภมนทร สวนวงหลวงหรอหอค�าในทศตะวนตกของขวงหลวงทเฮอรเบรท วารงตน บรรยายถงคอ เรอนไม 7 หลง ของเจาอนนตวรฤทธเดช เนองจาก เฮอรเบรท วารงตน เขยนบนทกเกยวกบเมองนานในชวง

6 | จลสารลองนาน

โรงเรยนสรยานเคราะหเปนสถานศกษาแหงแรกในเมอง

นาน ทพระเจาสรยพงษผรตเดชฯ ทรงตงขน เมอ พ.ศ. 2450

ปจจบนเปนทตงของโรงเรยนสตรศรนาน

คมหลวงหอค�าในอดต สงเกตเหนสญลกษณโคอศภราช

บนหนาบนและก�าแพงแกวลอมรอบวง

รปสนนษฐาน ตลาดเกาบรเวณสแยกวดภมนทร และวดชางค�าในปจจบน

ตลาดเมองนานในอดต ปจจบนคอ ตลาดราชพสดดานหนาของโรงแรมเทวราช

แนวคเมองเวยงเหนอดานทศเหนอ บรเวณชมชนเชยงแขงในปจจบน

ซากแนวก�าแพงเมองโบราณใตถนบาน ในบรเวณชมชนพญาภ

วดหลวงราชสถานกลางเวยงหรอวดชางค�าในปจจบน

สะพานกรงศร เดมเปนสะพานขามแมน�านานสายเกาทปจจบนไดเปลยนทศทางไปแลว

Long Nan Booklet | 7

พ.ศ.2436 ซงเปนปฐมสมยของเจาสรยพงษผรตเดช เปนเจาหลวงนาน หอค�าจงยงคงเปนอาคารหลงเดมในสมยของเจาอนนตวรฤทธเดช

ค�าวา “หอค�า” คอ อยของเจาผครองนคร แตมใชเมองประเทศราชทกเมองจะสามารถมหอค�าได เนองจากหอค�าเปนเปนเครองแสดงถงเกยรตยศของเจาประเทศราชทไดรบเกยรตยศพเศษเหนอเจาผครองเมองสามญ ค�าวา “คม” นนตรงกลบภาษาไทยใตทเรยกวา “วง” แตทางเหนอเรยกวา “คมแกว” เพอใหยกใหเปนสถานทวเศษ และ “หอค�า” นนตรงกบภาษาไทยใตทเรยกวา “ต�าหนกทอง” การทจะเรยก หอค�า หรอสรางหอค�าขนมาไดนน เจาผครองเมองประเทศราชนนจะตองไดรบการอวยยศเปนพเศษเหนอประเทศราชอนๆ ซงในสมยของพระยาอนนตยศ ทรงไดรบพระราชทานพระอสรยยศเปน เจาอนนตวรฤทธเดช ด�ารงต�าแหนงเปนเจานครนานคนแรก เนองจากในสมยรตนโกสนทรเจาเมองนานองคกอนหนานนมยศเปนเพยงพระยาเทานน เจาอนนตวรฤทธเดชจงเปนเจาเมองนานคนแรกทไดรบพระราชทานยศเปนเจาราชวงศผครองนครนาน ทานจงไดสรางหอค�าขนพรอมกบการยายเมองนานกลบมายงเวยงใตอกครง

หอค�าในสมยเจาอนนตวรฤทธเดชเปนกลมอาคารเรอนไมยกใตถนสง 7 หลงตดกนสรางดวยไมสกผสมไมตะเคยน ตอมาในสมยเจาสรยพงษผรตเดช ในป พ.ศ. 2446 ดวยความดความชอบท

เมองนานรวมปราบกบฏเงยวทเมองแพรไดส�าเรจ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 จงทรงโปรดเกลาฯ ใหสถาปนาเจาสรยพงษผรตเดชฯ เลอนพระฐานนดรศกดขนเปน พระเจานครนาน ท�าใหทรงเปน พระเจานครนานองคแรกและองคเดยวของเมองนาน เมอกลบมาจากการรบต�าแหนง จงไดรอหอค�าทเปนเรอนไมตดกน 7 หลงของพระบดาออก และโปรดใหสรางคมหลวงขนมาใหมเพอประดบเกยรตยศพเศษทไดรบพระราชทานมา ซงเปนครงแรกทมการกอสรางอาคารกออฐถอปนทรงยโรปขนเปนวงหลวง ซงอาคารนในปจจบนคอ พพธภณฑสถานแหงชาต นาน แตเดมบรเวณ หนาบนของอาคารเปนสญลกษณองคนาคเกยว ตรงกลางวงกลมเปนรปววอสภราช สะทอนใหเหนวาเมองนานนบถอพระพทธศาสนาเปนหลกชย จงน�าสญลกษณของพระสมณโคดม หรอพระพทธเจาองคปจจบนไวดานบน เมองนานจงมหอค�าเปนวงหลวง และมคมเจาราชบตรเปนวงหนาหรอคมเจาอปราช ซงตงอยดานตะวนออกของวดหวขวง โดยมหอค�าตงอยดานทศตะวนตกของขวงหลวง และมแนวก�าแพงแกวลอมรอบวงอกชนหนง กนวดหวขวงกบวง ซงในสมยนนยงไมมถนนผากอง มขวงหลวงเชอมวงกบวดหลวงหรอวดชางค�าและวดภมนทรทอยทางดานทศใตของวง มคมเจานาย และเรอนของเหลาเสนาบดอยรายรอบภายในก�าแพงเมองไมไกลจากวงหลวง เพอสะดวกในการเรยกใชงาน แนวถนนสมนเทวราชเดมคอแนวก�าแพงเลยบแมน�านานเกา ซงเปนยานเศรษฐกจของเมองนาน ในชมชนหวเวยงใตจงมศาลเจาปงเถากงอย เนองจากมคนจนอพยพเขามาตงรกรากท�ามาคาขายอยบรเวณนนเปนจ�านวนมาก โดยมประตน�าเขมทอยดานทศตะวนออกของเมอง เปนประตส�าหรบการเขาออกเพอตดตอคาขายขนถายสนคาของประชาชนทวไป ซงตามหลกทกษาของเมอง นอกจากการวางผงต�าแหนงทตงของเวยง วง และวดแลว สงส�าคญทขาดไมไดคอ การวางผงประตเมอง มการก�าหนดวาการออกจากเมองไปยงทศทางใดเหมาะสมกบการประกอบกจกรรมประเภทใด เชน ออกจากเมองทศไหนเปนมงคลตอการท�าศกสงคราม เปนตน โดยก�าแพงเมองถอเปนเครองหมายทส�าคญทางประวตศาสตรวาเมองนานเปนนครรฐอสระหนง ทสามารถปกครองตนเองได และสามารถรกษาเอกลกษณทางวฒนธรรมของตนไวไดเปนอยางด ก�าแพงเมองนานไดรบการสรางขนครงแรกในสมยพญางวฬารผาสม (เจางวผาสม) เมอป พ.ศ. 1969 โดยก�าแพงเมองแตเดมนนเปนเนนดนกอสง มรวไมลวกทยอดเนนและมธงปก จนเมอถงในสมยของเจาอนนตวรฤทธเดช ไดมการสรางก�าแพงกออฐถอปนขนเปนครงแรกในเมองนาน มทงอฐสเหลยมและอฐบว แนวก�าแพงเปนสเหลยมผนผาดานยาวทอดไปตามล�าน�านาน ก�าแพงเมองทสรางขนมประตทง 4 ทศ โดยสรางขนตามหลกทกษาโบราณดงน

ทศตะวนออก มประตชย ซงเปนประตทเจาผครองนครและเจานายฝายในใชในการเสดจลองชลมารคสพระนครรตนโกสนทร หรอเปนทางออกของกองทพทจะออกไปรบ และประตน�าเขม ซงเปนประตทาน�า ส�าหรบการใชตดตอคาขายและเขาออกสแมน�านานของประชาชนทวไป ตอมาในสมยเจามหาพรหมสรธาดา เจานครนานองคสดทาย ไดโปรดใหรอแนวก�าแพงดานตะวนออก เพอน�าอฐบางสวนไปสรางเปนสะพานกรงศรทอดขามแมน�านานเกา(คลองหลวง) ในป พ.ศ. 2473 และไดมการตดถนนสมนเทวราชขนไปตามแนวของก�าแพงเมองดานตะวนออกในสมยตอมา

ทศเหนอ มประตรมหรอประตอญญาณ ซงแตเดมนนมเพยงประตเดยวตอมาในป พ.ศ.2450 ไดมการเจาะชองประตเพมขนอก 1 ชอง คอประตอมร ซงอยใกลต�าแหนงสแยกอมรศร เพอสรางถนนมหายศ

ทศตะวนตก มประตหนองหา ส�าหรบชาวเมองเขาออกไปท�าไรท�านา และประตปลองน�า ซงเปนประตทใชในการระบายน�าจากบรเวณภายในตวเมองดานเหนอ ซงเปนทลมน�าออกสคเมองดานนอก ประตดงกลาวนตงอยในบรเวณถนนมหาวงศ ตรงจดทปรากฏซากก�าแพงทเหลออยในปจจบน

ทศใต มประตเชยงใหม ส�าหรบเปนทางออกไปตางเมอง และประตทาล ส�าหรบน�าศพออกไปเผานอกเมอง และใหราษฎรทอยในก�าแพงเมองและนอกก�าแพงเมองไปมาหาสกนได

ก�าแพงเมองทสรางจากอฐนมความสงจากระดบพนดนถงพนเชงเทนประมาณ 3.80 เมตร กวางประมาณ 3.50 เมตร เชงเทนกวาง 2.20 เมตร เหนอเชงเทนประดบดวยใบเสมารปสเหลยมตดมมบน 60 องศา ทงสองดาน กวาง 0.80 X 1.00 X1.20 เมตร มมก�าแพงทง 4 ดาน กอเปนปอมและมปนประจ�าปอม ปอมละ 4 กระบอก ทประตกอเปนซมทรงเรอนยอด ตวประตเปนไม มการเปด-ปดตลอดเวลา โดยมนายประตเปนผรกษา และมบทลงโทษส�าหรบผปนปายก�าแพงหรอรอก�าแพงเมอง แตอาญานยกเลกไปเมอครงพระเจาสรยพงษผรตเดชฯ เปนเจานครนาน มการตรวจตราคนเขาออกเมอง ดงนนหากมการการเขาออกเมองจะตองแจงใหเจาหนาทรบทราบ เชน หากตองการออกไปคาขายจะตองแจงวาไปกคน สนคาอะไร เปนตน ซงการตงกฎเหลานกเพอใหงายตอการจดการปกครองและการรกษาความปลอดภยและความสงบเรยบรอยใหกบผคนภายในก�าแพงเมอง มเวลาเปด-ปดประต ท�าใหเกดการสรางแพนอกก�าแพงเมองเพอใชเปนทพกผอนของพอคาแมคาทเขาในเมองไมไดหลงประตเมองปด ท�าใหบรเวณแพเหลานนเปนแหลงแลกเปลยนและพกสนคาววตางมาตาง ในยามเชาเมอประตเมองเปดกจะพากนน�าสนคาไปวางขายทขวงหลวง ซงเปนจดแลกเปลยนสนคากนภายในก�าแพงเมอง มการก�าหนดเสนทางสนคา โดยแยกประเภทเปนสนคา เกษตรกรรม หตถกรรม เพราะ

Long Nan Booklet | 7

ก�าแพงเมองนานสมยรชกาลท 5

โรงเรยนประชาบาล (โรงเรยนจมปวนดาภรณ)

8 | จลสารลองนาน

ขอมลอางอง:• สมภาษณ อาจารยสมเจตน วมลเกษม วนท 3 เดอนพฤศจกายน 2556 และวนท 25 เดอนกมภาพนธ 2557• ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, หนงสอแผนทชมชน เมองเกานาน• ส�านกงานวฒนธรรมจงหวดนาน, หนงสอชดนาน อนนตกาล ต�านานแหงขนเขา เมองเกาทมชวต• ส�านกศลปากรท ๗ นาน ส�านกโบราณคด กรมศลปากร กระทรวงวฒนธรรม, หนงสอภมหลงเมองนาน โครงการสบคนแหลงวฒนธรรมลมแมน�านาน-แมน�าวา โดยประชาชนมสวนรวม• เฮอรเบรท วารงตน สมธ, บนทกการเดนทางสแมน�าโขงตอนบนประเทศสยาม• http://www.lannatouring.com/Nan/Interesting-article/BokluaSintoun-Nan.htm เรองบอเกลอสนเธาวภเขา อ�าเภอบอเกลอ จงหวดนาน27

แตละประตจะมนายดานจดบนทก ซงนอกจากมกฎกตกาการเขาบานเมอง เมองนานยงมกฎหมายระหวางประเทศมานานแลว เนองจากผคาทมานานสวนใหญตองการซอเกลอจากฉางหลวง ซงเมองนานมการคาขายเกลอในปรมาณมหาศาล เนองจากเกลอเปนหนงในทรพยากรทส�าคญของเมองนาน แมจะไมปรากฏหลกฐานวาเรมมการสงเกลอเปนสวยใหกบเจาเมองนานไดอยางไร แตมต�านานบอกเลาตอกนมาวา เจาหลวงภคาไดเกณฑคนจากเชยงแสนเขามาแผวถางพงอยอาศยกนทบอมางหรอบรเวณอ�าเภอบอเกลอเนองจากมแมน�าล�าธารอดมสมบรณ และใหมาท�าเกลอ โดยเจาหลวงภคาทลใหเจาเมองนานไปขอพญาเมงราย เพอขอเกณฑคนจากเชยงแสนมาอยทบอมางเมอราวป พ.ศ. 2323-2327 ชาวเมองบอตองสงสวยเกลอไปถวายเจาหลวงนานถงปละ หาลาน หาแสน หาหมน หาพน หรอประมาณ 7,395 กโลกรมตอป โดยเจาหลวงนานจะสงคนไปรบเกลอทนาปางถน หรอทสนามบนนานในปจจบน จนกระทงถงสมยของเจามหาพรหมสรธาดา จงไดยกเลกการสงสวยเกลอไป

เกลอของเมองนานมอทธพลตออาณาจกรรอบขาง ทงสโขทย ลานนา ลานชาง ตลอดจนถง อโยธยา (อยธยา) และเปนสาเหตใหพระเจาตโลกราชยกทพมาตเมองนานเปนประเทศราชใตอทธพล

ของลานนา เพอกดกนไมใหนานท�าการคากบสโขทยและอโยธยาได ดวยในสมยนนเกลอถอเปนยทธ ปจจยในกองทพ ใชในการท�าอาหารและถนอมอาหาร ซงในสมยกอนเกลอสามารถใชแทนเงนตราได และเมองนานกเปนแหลงผลตเกลอบกแหลงใหญทมความส�าคญตอเมองใหญทรายลอม แมแต อโยธยาทมพนทออกสทะเลกไมอาจผลตเกลอดวยตนเองไดกอนสมยของพระบรมไตรโลกนาถ เนองจากสมยนนภมปญญาการท�านาเกลอหรอเกลอสมทรถอเปนความลบของรฐบาลจนราชวงศหมง ท�าให อโยธยาเกดวกฤตการณขาดแคลนเกลออยางหนกอยชวงหนง อกทงเกลอเมองนานยงมสขาวบรสทธ สามารถน�าไปใชไดทนทอยางหลากหลาย จงเปนทตองการของตลาดเกลออยางมาก ท�าใหเมองนานทแมจะเปนเพยงเมองเลกๆ แหงหนงในหบเขา แตกมอทธพลตอเมองใหญทรายรอบ ทงเมองนานมสมพนธไมตรอนดกบสโขทยมาอยางยาวนานเนองจากเปนคคาเกลอทส�าคญ ท�าใหเมองนานไดรบอทธพลของพระพทธศาสนาสวนใหญมาจากสโขทย และยงเปนเมองทมประวตศาสตรเคยงคมาดวยกนกบเมองสโขทย ซงพงศาวดารเมองนานไดกลาวถงพญาการเมอง (ครานเมอง) ไววา เจาเมองสโขทย (พระมหาธรรมราชาลไท) ไดเชญพญาการเมองใหไปรวมสรางวดหลวงอภย (วดอมพวนาราม) ขากลบเจาเมอง

สโขทยไดพระราชทานพระธาต 7 องค พระพมพทองค�า 20 องค และพระพมพเงน 20 องค ใหพญาการเมองน�ากลบมาบชาทเมองปวดวย ท�าใหพญาการเมองสรางพระธาตขนบนดอยภเพยงแชแหง กอนจะอพยพผคนยายเมองจากเมองปวมาตงเมองใหมอยทภเพยงแชแหงเมอ พ.ศ.1902 โดยมพระธาตแชแหงเปนศนยกลางของเมอง และในปจจบนไดรบแตงตงใหเปนพระอารามหลวง มชอในเรองของการเปนโบราณสถานศกดสทธคเมองนานและเปนอนสรณทแสดงถงสมพนธไมตรอนดระหวางเมองนานกบเมองสโขทยในอดต

ก�าเนดและพฒนาการของเมองนานแสดงใหเหนเปนประจกษถงการเปนนครรฐทมความอดมสมบรณทงทรพยากรธรรมชาต ศาสนา รวมถง ศลปวฒนธรรม และความหลากหลายของผคนแตละชาตพนธทอาศยอยรวมกนอยางถอยทถอยอาศย ประเพณและวฒนธรรมตางๆ ของเมองนานถกผสมผสาน สะสมบมเพาะมายาวนานกวา 700 ป การสรางบานแปงเมองจนส�าเรจสบตอเปนเมองนานในปจจบนน โดยทความคด ความเชอ ตลอดจนวฒนธรรมประเพณตางๆ อนหลากหลาย ไดถกกลนกรองและหลอมรวมมาอยางยาวนานและปรบเปลยนใหเหมาะสมตามแตละยคสมย และจากการทเมองนานเปนศนยกลางการคาของลานนาตะวนออก ความรเกยวกบเรองตางๆ เชน ทกษาเมอง ศลปวทยาการ ศาสนา ตลอดจนความเชอเรองผ เชน การก�าหนดทศอาง เจาทเจาทาง หรอขอหามเกยวกบวถปฏบต จงเขามาพรอมกบการตดตอคาขาย ท�าใหเกดการเรยนร ลองผดลองถก ผสมผสาน จนพฒนาเปนกฎระเบยบปฏบต ทเปนทยอมรบกนโดยทวไปของเมองนานขนมา ซงเปนสงทชวยรกษาความเปนระเบยบเรยบรอยของสงคม ผดงไวซงความสงบสขในการด�ารงชวตของผคนในเมอง เปนเครองมอในการขดเกลาสงคม ซงในสมยโบราณทการศกษายงไมทวถง วถปฏบตเหลานเปนสงทคนในสงคมยอมรบและยดถอด�าเนนตาม สบทอดตอกนมา ยงผลใหเมองนานยงคงสามารถรกษาแบบแผนวถชวต ตลอดจนโบราณสถาน และโบราณวตถไวไดภาคภม และสงผลใหเกดการสรางสรรคองคประกอบของเมองทเปนเอกลกษณเฉพาะของตนเอง อนแตกตางไปจากเมองในวฒนธรรมลานนาอนๆ โดยทวไป

8 | จลสารลองนาน

พพธภณฑสถานแหงชาต นาน หรอหอค�าในอดต ซงเปนอาคาร กออฐถอปนสองชนแบบตรมข รปแบบผสมผสานระหวางศลปะไทย

และตะวนตก เคยเปนทประทบของพระเจาสรยพงษผรตเดชฯ และเจามหาพรหมสรธาดา

ตนโพธภายในบรเวณพพธภณฑฯ สนนษฐานวานาจะเปนตนไมสลเมอง (ศรเมอง)

Long Nan Booklet | 9

มาจากแมน�านานไปถวายวด ถอเปนการน�าทรายกลบคนสวดในรปของเจดยทราย และเพอถวายเปนพทธบชา แตในสมยปจจบนนยมสงซอทรายมากองไวหนาวด เพอใหพทธศาสนกชนทมาท�าบญไดตกเอาทรายเขาไปถวายในวด เพอสรางเจดยทราย โดยมการถวายเปนเงนเปนปจจยคาทรายใหแกวดแทน เพอใหวดน�าเงนไปใชประโยชนในการท�านบ�ารง ศาสนสถานในดานอนๆ ตอไป ซงแมประเพณดงเดมจะถกเปลยนแปลงและปรบใหเปนไปตามยคสมย แตกยงตงอยบนความเชอของการน�าทรายกลบคนสวดเพอถวายเปนพทธบชาเชนเดม และในการกอเจดยทรายนจะมการประดบเจดยทรายดวยตง ซงเปนธงท�าดวยกระดาษส ตดเปนรปสามเหลยม หรอฉลเปนลวดลายตางๆ แตตงทเปนทนยมกนมากของชาวนานคอ ตงนกษตร ซงเปนตงทท�ามาจากกระดาษพมพลายปนกษตร การปกตงนมคตความเชอทวา ชายตงจะชวยน�าผถวายเจดยทรายไปสสวรรค หลงจากการถวายตงแลวจะเปนพธสรงน�าพระพทธรป โดยใชน�าสะอาดผสมแปงและสมปอยในการสรงน�า จากนนจงน�าน�าจากภาชนะทใชรองน�าสรงพระพทธรปกลบไปรดน�าด�าหวใหกบสมาชกในบาน เพอเปนสรมงคลกบตนเองและครอบครว ซงวนปากปนคนนานถอเปนวนเรมตนใหม จงควรทจะน�าสงทดงามและเปนสรมงคลมาสตนเองในวนแรกของป เพอจะไดประสบแตสงดงามตลอดทงปตอไป

วนปากปปใหมเมอง

วนปากปถอเปนวนแรกของจลศกราชใหมเมองนาน หรอทเรยกกนตดปากวา ปใหมเมอง ซงเปนวนสดทายของเทศกาลสงกรานตของเมองนาน ค�าวา สงกรานต มาจากค�าสนสกฤตหมายถง

การเคลอนยาย เปนการอปมาถงการเคลอนยายของการประทบในจกรราศ ซงคนโบราณยดถอวาเปนการเคลอนเขาสปใหม โดยในสมยกอนทยงไมมปฏทน กจะใชวธการถามพระสงฆทรอบรเรองของโหราศาสตร ซงพระสงฆในสมยกอนมกจะมต�าราค�านวณระยะเวลาของฤกษยามและวนส�าคญอนเปนมงคลตางๆ ในแตละป สวนในปจจบนกยดถอเอาตามปฏทนสากลเปนหลก

รปโดย อภวฒน ธนะวต

วนปากปถอเปนประเพณอนเปนมงคลหนงทกระท�าสบตอกนมาตงแตบรรพบรษ มความเชอวา การสบทอดประเพณทจดขนในวนปากปน จะชวยเสรมสรางสรมงคลใหแกตนเองและครอบครว ทงยงเปนการสบสานวฒนธรรมและประเพณทดงามใหคงอยตอไป โดยในวนนชาวนานจะไปท�าบญตกบาตรรวมกนทวด โดยของทน�าไปท�าบญประกอบดวย ขาวสารอาหารแหง ดอกไมธปเทยน และปจจย (เงน) ตามแตศรทธา ผคนจะเรมไปท�าบญใสบาตรตงแตเชาตร

ตอจากนนจะมพธถวายเจดยทราย คณยายสวน มณรตน ผสงอายชาวชมชนมหาโพธไดเลาใหลองนานฟงวา คนนานมความเชอเกยวกบการถวายเจดยทรายวาเปนการน�าทรายมาคนใหแกวด เนองจากตลอดทงปทเราเขาวดท�าบญในแตละครง เราไดเหยยบย�าน�าทรายตดเทาออกไปจากวดดวย ถงแมวาจะไมตงใจกตาม แตกถอเปนบาปแกตวเพราะน�าของวดออกไปภายนอก ดงนนในวนปากปซงเปนฤกษดถขนปใหมตามความเชอพนเมอง ชาวนานกจะพากนขนทราย

10 | จลสารลองนาน

คนพระไมใหเมองเกา

ตอน ศรทธาจากคนสไม

ชาวนานเปนผทมความศรทธาในพระพทธศาสนามาอยางมนคงและยาวนาน ดงเหนไดจากการสรางวดวาอาราม

ตลอดจนการน�าสญลกษณของโคอศภราช อนเปนตวแทนแหงพระสมณโคดมหรอพระพทธเจาองคปจจบน ประดษฐานบนหนาบนของหอค�า อนเปนทอยอาศยของเจาผครองนคร และในปจจบน แมจะไมมการปกครองในระบอบสมบรณาญาสทธราชยแลว แตเมองนานยงคงสญลกษณของศาสนาแหงสมณโคดมไวในตราประจ�าจงหวด เปนรปพระธาตแชแหงประดษฐานบนหลงโคอศภราช แสดงใหเหนวาดนแดนแหงนมพระพทธศาสนาสถตอยอยางมนคง จงไมแปลกทจะสามารถพบพระพทธรปเกาแกมากมายไดในเมองนาน โดยเฉพาะพระพทธรปไม ซงคานยมในการถวายพระพทธรปไมเกดขนมาไดอยางไรไมปรากฏหลกฐานแนชด มเพยงขอสนนษฐานทเลาสบตอกนมาวา สมยกอนเมองนานไดตกเปนเมองประเทศราชทงของลานนาและพมา มาอยางยาวนาน ผคนในเมองถกกวาดตอนจนตองทงใหเมองรางอยหลายครงหลายครา ดงนนโลหะส�ารดจงเปนวตถทหายากและถกตรวจตราเขมงวด เนองจากมความส�าคญในการใชสรางเปนอาวธในการสรบ ในชวงเวลาดงกลาวการหลอองคพระพทธรปดวยโลหะจงเปนเรองทเปนไปไดยาก อนแตกตางจากการใชไม ทในสมยกอนเปนวสดทหาไดงายในทองถน ชาวบานจงนยมสรางพระพทธรปไมโดยการแกะสลกแทนการหลอพระพทธรปส�ารดแทน ผนวกกบงานชางฝมอถอเปนทกษะทคนโบราณสวนใหญตางมความสามารถเปนเรองปกต นอกจากทเมองนานแลว เรายงสามารถพบพระพทธรปไมไดมากในภาค อสาน และในประเทศลาว เนองจากตามประวตศาสตรนานและลานชางมกตกเปนเมองขนภายใตการปกครองของพมาและสยามอยเสมอท�าใหเกดการถายทอดศลปวฒนธรรมประเพณระหวางกนอยเสมอ

10 | จลสารลองนาน

Long Nan Booklet | 11

การเสอมความนยมในการถวายพระพทธรปไมแกะสลกของเมองนาน สนนษฐานไดวาเมอสนสดการท�าศกสงครามและเกดการเปลยนแปลงระบอบการปกครองของสยาม ท�าใหโลหะส�ารดไมไดเปนสงทเขาถงยากอกตอไป คานยมของการสราง พระพทธรปดวยส�ารดจงสงขนดวยคณสมบตทม ความคงทนและทรงคณคากวา ดวยคานยมทมมาแตสมยโบราณวา รปปนรปเคารพจะตองสรางขนจากโลหะทมคา เชน ทองค�า ทองแดง ส�ารด โดยเฉพาะส�ารด เปนโลหะสทองทมความมนวาวเชนเดยวกบทองค�า และในสมยโบราณหากพดถง “ทอง” จะหมายถงทองส�ารด หากพดถง “ค�า” จะหมายถง “ทองค�า” อกทง “ส�ารด” สามารถเขยนอกอยางหนงไดวา “สมฤทธ” ซงนาจะมรากศพทมาจากภาษาสนสกฤต และตรงกบภาษาบาลวา สมทธ ทแปลวา “ความส�าเรจ” จงนยมน�ามาสรางศลปะรปเคารพตางๆ เพอความเปนสรมงคลและทรงคณคา ซงนอกจากส�ารดจะมทงความหมายและความคงทนมากกวาไมแลว ในปจจบน ไมหลายชนดถกตรากฎหมายขนควบคมการตด ท�าใหไมมงคลหลายชนดกลายเปนวตถทหาไดยาก อกทงยคสมยทเปลยนแปลงไปท�าใหงานชางฝมอไดรบความสนใจจากเยาวชนรนหลงลดนอยลง เนองจากตางมทางเลอกในการท�ากจกรรมทตนเองสนใจมากขนกวาการแกะสลกไม งานชางแกะสลกไมจงเปนงานทจ�ากดกลมคนทมจ�านวนแคบลงเรอยๆ คณลงสมบรณ แกวอน สลาแกะสลกพระพทธรปไมทานหนงแหงบานอภยไดกลาววา ปจจบนนหาเยาวชนทสนใจงานศลปะการแกะสลกพระพทธรปไมไดยาก เทาทพบสวนใหญจะเปนกลมพระสงฆ เนองจากงานแกะสลกไมตองใชเวลานานอกทงราคาทใหเชาบชากไมสงมากนกเชน งานพระพทธรปไม 5 นว ใชเวลาแกะสลกประมาณ 3-4 วน ใหเชาในราคา 1,500 บาท ซงหากราคาเชาสงกวานกจะไมคอยมคนสงท�า จงเปนอกปจจยหนงทท�าใหการแกะสลกพระไมถวายวดเรมเสอมความนยมลง และไดหายไปจากเมองนานในทสด

การถวายพระพทธรปไมจงกลายเปนอดต ทในปจจบนเปนเรองยากทจะกระท�ากน ลองนานจงไดจดโครงการ “คนพระพทธรปไมสเมองเกา” ขนมาเพอเปนการฟนความทรงจ�ารวม และสานตอวฒนธรรมอนดงามนใหคงอยคคนนานตอไป ซงกจกรรมแรกของโครงการคอ การฝกอบรมการแกะสลกพระพทธรปไมในระหวางวนท 28 เมษายน - 4 พฤษภาคม 2557 ทผานมา เพอเปนจดเรมตนในการฟนฟวถปฏบตทเปนเอกลกษณเฉพาะถนของเมองนานใหกลบมาอกครง ซงตองเรมจากการสรางวถทางในการ

ความสงบเงยบวางเฉย พระวรกายสงางาม เสนรอบนอกพระวรกายออนชอย พระขนงโกง พระเนตรประดจตากวาง พระนาสกโดง ชายผาสงฆาฏแยกเปนเขยวตะขาบ นวพระหตถทงสยาวเสมอกน อยในลกษณะปางมารวชย เปนตน สองตองมความรในลกษณะของเนอไม ลายไม การแกะไปตามแนวเสยนไมทางไหนทจะไมท�าใหองคพระไมเกดการแตก ดงค�าพนเมองทสอนสบตอกนมาวา “จวดดนได จวดไมเสย” หมายถง ไมทใชในการแกะสลก หากไมแตกหรอแกะไมแลวเกดความเสยหายผดรป หรอแกะไมไดสดสวน เปนเรองทแกไขไดยาก โดยมากหากแกะเสยแลวกตองทงไปกลายเปนฟน ตางจากดนทหากปนไมไดสดสวนหรอปนเสยหรอขาดสดสวนไปกสามารถน�ามาปนเพมเตมได นอกจากนยงตองรจกไมมงคลตลอดจนคณสมบตของไมแตละชนดทจะน�ามาแกะสลก และขอสามเรองของจตใจ ผแกะสลกตองมความมานะพยายาม มความอดทน และจตใจสงบในขณะทแกะสลกพระพทธรป เนองจากอารมณของผแกะสลกจะถกถายทอดออกมาในงานพทธศลปนนๆ และสงส�าคญเหนอสงอนใดคอ ความพยายามและความศรทธา ดงเรองจากอดตทเลาสบตอกนมาเกยวกบนายพราโต ซงเปนผทศรทธาในพระพทธศาสนามาก ไมมอปกรณในการแกะสลกอะไรเลยนอกจากพราโตหนงเลม แตเขากสามารถใชพราโตแกะสลกพระพทธรปไดส�าเรจ แสดงใหเหนถงจตใจทมงมน เพยรพยายาม และศรทธาอนแรงกลา น�ามาซงความส�าเรจ

นอกจากพระมหาธนพล ธมมพโล จะสอนถงวธการแกะสลกพระพทธรปไมเชงปฏบตการแลว ทานยงใหความรแกผฝกอบรมในเรองทเกยวของอกมากมายเชน ความเชอเกยวกบไมแตละชนด ความเชอในการถวายพระพทธรปไม ตลอดจนความแตกตางของผลงานทางพทธศลปของแตละสกลชางไม ซงเรองราวทงหมดลวนท�าใหวถปฏบตเกยวกบพระพทธรปไม เปนมรดกทางวฒนธรรมอนทรงคณคา ทพบเหนไดทเมองนานเพยงแหงเดยว

เขาใจพทธศลป เขาใจลกษณะเนอไม และมจตแหงศรทธาคอ หวใจของการแกะสลกพระไม

สบสานงานชางแกะสลกมาสคนรนปจจบน โดยลองนานไดรบความกรณาจาก พระมหาธนพล ธมมพโล วดแสงดาว อ�าเภอภเพยง จงหวดนาน มาเปนพระวทยากรส�าหรบการฝกอบรมน ซงทานไดกลาวถงหวใจของการแกะสลกพระพทธรปไมวา หนงจะตองมความเขาใจในพทธศลปและพทธลกษณะขององคพระเชน พระแบบเชยงแสน จะมพทธลกษณะทเรยกวา พระสหลกษณะคอ มพระวรกายสงาผาเผย อวบอม พระอระอม พระพกตรกลม เมดพระศกเปนกนหอยขนาดใหญ รศมเปนบวตมหรอลกแกว ประทบขดสมาธเพชร ปางมารวชย ชายผาสงฆาฏพาดเหนอพระถนดานซาย พระพทธชนราชแบบสโขทย จะม พรหมลกษณะคอ องคพระม

พระพทธรปไมลกษณะตางๆ ทถกแกะขนโดยชางชาวบาน มลกษณะทเปนเอกลกษณ ไมตายตว สะทอนถงตวตนและศรทธาของผแกะไดอยางชดเจน ปจจบนถกเกบไวตาม

พพธภณฑชมชน ไวส�าหรบเปนแหลงเรยนรของคนรนหลง

สงส�าคญในขนตอนของการแกะสลกพระพทธรปไมทจะท�าใหงานออกมาสวยงามคอ การเขาใจสดสวนทถกตองและหมนตรวจทานระหวางการแกะสลกอยเสมอ

Long Nan Booklet | 11

12 | จลสารลองนาน

พระมหาธนพล ธมมพโล วทยากรผสอนการแกะสลกพระพทธรปไมไดกลาวถงขนตอนในการแกะสลกพระพทธรปไม โดยเรมจากการรางแบบคราวๆ ลงบนกระดาษหรอเนอไม จากนนจงก�าหนดสดสวน ตามต�ารามการก�าหนดสดสวนออกมาเปน 5 สวนคอ ความกวางของหนาตกม 5 สวน เทากบความสงของสวนท 5 จะอยทระหวางคว ขององคพระ และสวนท 6 จะเทากบโคนพระเกศโมล สวนท 4 จะเทากบปลายคางหรอคอ สวนท 3 เทากบพระอระ สวนทนนทสดคอ ราวพระถนใกลรองพระพาหา เมอก�าหนดสดสวนและวางเคาโครงรปรางองคพระพทธรปไดแลวจงท�าการโกนคอ การตดสวนทไมใชออก โดยใชขวานหรอมดพรา จากนนจงใชสวตอกเซาะใหเกดเปนรปรางขององคพระขนมา พรอมทงเกบรายละเอยดตางๆ ขององคพระ และขนตอนสดทายคอ การขดแตงองคพระใหมผวเรยบเนยนสวยงาม จากนนจงน�าไปลงรก ปดทอง ลองชาด ตามแตความตองการของผสรางหรอผถวาย ในสวนของฐานพระสวนใหญจะท�าเปนฐานแบบทรงพระอาทตย ทรงบว หรอท�าเปนลกษณะของฐานแมบทของสถาปตยกรรมลานนาคอ ฐานแบบบวคว�า บวหงาย ประโยชนของฐานพระจะท�าไวเพอจารกขอมล อกขระ ค�าอธษฐานตางๆ ขอมลเชงพทธประวต อาจมการกลาวถงวนเมง วนไตรศร ขางขน ขางแรม หรอปนกษตร หรอจารกชอของคณะศรทธาผสรางถวายความกวางของหนาตก 5 สวน

สดสวนของพระพทธรปไมทใชในการศกษา

ความสงของสวนท 5 จะอยทระหวางคว

พระพกตรกวาง1 สวน

เศยรองคพระขนาด 1 สวนครง

หวไหลกวาง 3 สวน

แขนยาว 2 สวน

มอยาว 1 สวน เทา 1 สวนเศษ

12 | จลสารลองนาน

1 2

3 4

5

6 7 8

9 10

1. วาดแบบรางลงบนกระดาษ2. คดลอกแบบลงบนไม3. ไมทคดลอกแบบเสรจแลว4. แกะไมตามโครงทลอกแบบไว5. วดสดสวนอนๆ เพมเตมลงไปเพอรกษาสดสวนไมใหหลดออกไปจากกรอบไมทงหมด6-9. ใชสวขนาดเลกส�าหรบการลงรายละเอยดปลกยอยอนๆซงการเกบรายละเอยดเลกๆ ตองอาศยความระมดระวงในการแกะสลกเพราะไมทถกตดออกไปจะไมสามารถน�ากลบมาได10. พระพทธรปไมทแกะสลกส�าเรจแลวในโครงการฝกอบรมเชงปฏบตการแกะสลกพระพทธรปไม รนท 1 ณ วดมหาโพธ

Long Nan Booklet | 13

พธแฮก เปนพธการเรมตนในการปลกพชชนดตางๆ ซงชาวบานยดถอความเชอการปลกเอาฤกษเอาวน เพอความเปนสรมงคล โดยการแฮกสามารถท�าไดกบพชทกชนด ขนอยกบเกษตรกรทตองการเพาะปลกเชน ชาวนากจะท�าพธแฮกขาว ทจะปลกในฤดการถดไป ชาวไรชาวสวนกจะท�าพธแฮก พชไรหรอไมผลทตองการปลกในพนทแปลงเกษตรของตนเอง เปนตน

เกษตรกรมความเชอวา การเรมตนเพาะปลกในวนทดจะท�าใหพชผลทผลตออกมาในอนาคตงอกงามสมบรณ ไมเปนโรค หรอประสบภยธรรมชาตตางๆ อนเปนผลใหตนกลาทปลกไดรบความเสยหาย หรอเพอใหผลผลตทไดมานนขายไดราคาด เกษตรกรเมองนานสวนใหญนยมท�าพธแฮก 2 ครงดวยกนคอ กอนท�าการปลกและกอนเกบเกยวพชผลทางการเกษตร ซงการแฮกทงสองครงนจะเรมตนจากการหาฤกษหาวนอนเปนมงคล เพอท�าพธแฮก โดยการถามวนมงคลจากผสงอายทเคยท�าพธนมากอน หรอถามพอหมอ (หมอสขวญ) ในหมบาน ซงแตละคนกจะมความเชอ และค�าแนะน�าในการใหฤกษวนทแตกตางกนออกไป บางคนกถอเอาวนพชมงคลเปนวนดในการท�าพธแฮก บางคนกถอเอาวนอาทตยหรอวนพฤหสบดเปนวนด หรอบางคนกยดถอตามต�าราจนทรคต ซงเมอเกษตรกรไดฤกษวนดอนเปนมงคลแลว กจะท�าพธเพอบวงสรวงบชาเทพยดาทคมครองเกยวกบการท�านาหรอการเพาะปลกอนๆ เชน ทาวจตโลกบาล พระแมโพสพ หรอพระแมธรณ เปนตน เพอท�าการบอกกลาวและขออนญาตสงศกดสทธเหลานนในการท�าการเพาะปลก และ

แฮก มความหมายเดยวกบค�าวา แรก ในภาษากลาง หมายถง การเรมตน คน

นานสบทอดวฒนธรรมการแฮกมาแตโบราณจากรนสรนและมการปรบเปลยนไปตามยคสมย โดยเฉพาะพธแฮกทเกยวของกบการเกษตรกรรม ซงถอเปนอาชพหลกของคนไทยมาแตโบราณ

อธษฐานขอพรใหพระแมธรณชวยดแลผลผลตใหเจรญงอกงาม ไมใหพชผลไดรบความเสยหายจากโรคพชหรอแมลงตางๆ โดยเครองเซนทใชในการประกอบพธเซนสรวงนนประกอบดวย กลวยสก 1 ใบ หมาก 1 ค�า ใบพล 1 ใบ ขาวเหนยว 1 ปน บรรจรวมกนอยในกระทงขนาดเลกทท�าจากใบตองหรอกระดาษพบตามแตสะดวก โดยมธป 2 ดอก เทยน 2 เลม และดอกไม ใชในการไหวบชาสงศกดสทธ โดยสวนใหญกจะท�าพธแฮกบรเวณทดนเรอกสวนไรนาของแตละคน แตหากเปนผเฒาผแกทไมคอยสะดวกไปไรนากจะท�าพธแฮกในบรเวณบานของตน เนองจากการแฮกเปนการถอเอาฤกษเอาวนดเทานน จงยดความสะดวกของผแฮกเปนหลก

นอกจากเพอความเปนสรมงคลแลวเชน การแฮกพชไร ยงเปนการทดสอบอตราการงอกของเมลดพนธไดในขณะเดยวกน โดยชาวบานจะนยมแฮกปลก 7 หลม หลมละ 7 เมลด หลงจากปลกพชเสรจกเปนอนเสรจพธการแฮก จากนนประมาณ 7-10 วน เกษตรกรกจะตรวจดการงอกของพชในแตละหลม ซงจะท�าใหทราบอตราการงอกของเมลดพนธเบองตนได สวนการแฮกครงทสองท�าในชวงฤดเกบเกยวผลผลต ซงจะมพธคลายกบการแฮกเมอเรมปลกคอ เรมจากการหาฤกษวนดกอน เมอไดฤกษวนแลวกท�าการเกบเกยวผลผลตเอาฤกษด ซงหากเปนการเกยวขาวกจะถอเอาเลขมงคลเชน เกยวขาว 7 มดเพอเอาฤกษกอน จากนนกจะก�าหนดวนเกบ

เกยวจรง ซงอาจขนอยกบความความสะดวกของเกษตรกรแตละคน โดยในสมยนจะมการจองควจางรถเกยวขาวตอๆ กน หรอการจางคนลงแขก ซงตองรอเวลาทสะดวกพรอมลงมอเกบเกยวผลผลต เมอเกยวขาวแลวเสรจกจะมการท�าพธสขวญขาว ซงหมายถงการท�าพธเพอเรยกขวญขาวทตกหลนอยในทตางๆ มาสเรอนขาว หรอหลองขาว (ยงขาว) และเพอสกการะพระแมโพสพหรอพระแมธรณทไดบนบานสานกลาวเอาไวตงแตพธแฮกปลก ซงการสขวญขาวจะมการเตรยมของเหมอนการสขวญคน โดยใหผอาวโสของหมบานมาท�าพธเรยกขวญขาวใหเขามาอยในหลองขาว นอกจากนยงมประเพณตานขาวใหม คอ การท�าบญโดยการน�าขาวเปลอก หรอขาวสารทเกบเกยวมาไดใหมๆ ไปถวายท�าบญทวด กลาวค�าอทศไปใหบรรพบรษของเจาของนาทลวงลบไปแลว หรออทศใหแกเทพยาดา เพอความเปนสรมงคลตอไป

ปจจบนการเกษตรสวนใหญไมคอยใหความส�าคญกบการแฮก หรอการสขวญขาว เนองจากคานยมทเปลยนไปตามยคสมย มการน�าเทคโนโลยสมยใหมมาชวยในการเกษตร มการพงพาธรรมชาตทนอยลง จากระบบชลประทานและการควบคมเมลดพนธ อกทงการใหความส�าคญแกการท�าเกษตรกรรมจากคนในสงคมทลดลง ท�าใหพธเหลานเรมหายไปจากสงคมอยางนาเสยดาย

คดฤกษงามสรรยามด

Long Nan Booklet | 13

พอหมอขณะท�าพธบวงสรวง และขอพรจากพระแมธรณใหชวยดแลผลผลตทางการเกษตร

14 | จลสารลองนาน

เจาทองยน รตนวงศไชย

14 | จลสารลองนาน

คมเจาทองยนคมเจาทองยน เปนชอเรยกตดปากกนของชาวบานในละแวกนส�าหรบเรอน

ขนาดใหญหลงน เนองจากเคยเปนทอยอาศยของเจาทองยน บตรของเจาอนตะ กบเจาบญยน สารรตน (ณ นาน) ซงทานทงสองเปนเชอสายของ เจามหาวงษ และเจาอนนตวรฤทธเดช เจาผครองนครนานองคท 61 และ 62 ตามล�าดบ ทดนและบานหลงนแตเดมนน เปนบานของรองอ�ามาตยตรเคยน รตนวงศไชย อดตขาราชการหองคลงหลวง ซงทานมลกชายโทนคอ คณสมบรณ รตนวงศไชย อดตผชวยศกษาธการจงหวด โดยในสมยกอนคณสมบรณ เปนชายหนมทหลอมาก สวนเจาทองยนกเปนผหญงทสวยมากเชนกน ทงสองพบรกกนทเมองนานนและไดแตงงานกนในทสด เจาทองยนจงไดยายออกมาจากคมเจาฟองค�า ซงเปนเรอนเกดของตน มาอาศยอยทนแทน เจาทองยนมลกชาย 2 คน และลกผหญง 1 คน ซงกคอคณอดสย วเศษวชร ซงเปนเจาของบานคนปจจบน

ดานหนาของคมมองเหนบนไดทางขนและระเบยงนงเลนส�าหรบใชพกผอนและรบรองแขก

หองครวเปดผนงโลงดานหลงคม

หองรบแขกดานขวาของตวเรอนทดดแปลงมาจากระเบยงบานในสมยกอน

ต�าแหนงในแผนท

B-51

ชานบนไดหนาบานและระเบยงส�าหรบใชพกผอนและรบรองแขก

Long Nan Booklet | 15

คณอดสยไดเลาถงบานของตนวา เรอนหลงนสรางขนเมอใดไมแนชด แตสนนษฐานวา นาจะสรางขนกอนป พ.ศ. 2455 เนองจากปเคยนไดสรางเรอนหลงนมานานกอนทคณสมบรณผเปนบดาของตนจะเกด บานหลงนแตเดมแบงเปนสองสวนคอ ตวบานและยงขาว เสาบานเปนเสากลมทท�าจากไมทงตน มชานระเบยงกวางดานหนา และมชานไมตากผาดานขาง บรเวณดานบนของฝาผนงเรอนใตชายคาจะมชองลม โดยตเปนไมระแนงตไขวกนเปนรปสเหลยมขนมเปยกปนเพอระบายอากาศใตหลงคา เรอนหลงเลกดานหลงทเชอมกบเรอนใหญดวยชานปจจบนยงสามารถเหนหลงคามงกระเบองดนขอไดทงหลง บนไดทางขนเรอนมสองทางคอ บนไดปนปองไขดานหนา และบนไดไมธรรมดาดานหลง คณอดสยอธบายวา เนองจากสมยกอนชานดานหนาใชส�าหรบรบแขก ตองดแลรกษาความสะอาดใหความสวยงามอยเสมอ สวนบนไดหลงบานเปนบนไดส�าหรบเจาของบานหรอบาวไพรในเรอนทกลบจากเรอกสวนไรนา ซงเนอตวมกจะเปอนดนโคลน กใหเดนขนบนไดดานหลงเพอไปอาบน�าลางตว หองรบแขกอยตรงสวนหนาของบานดานขวามอทตอออกไปอกสองชวง ซงเปนบรเวณทกวางมาก

ตอมาราวป พ.ศ. 2510 กไดกนหองตรงระเบยงฝงขวาใหเปนหองนอน และหองพระ มยงขาวอยใกลๆ ดานซายของเรอน ซงในสมยกอนบานหลงนเลยงววไวเยอะมาก เพอใชลากเกวยนขนขาวมาเกบในยง ถอกนวาในสมยนนหากใครมทนา มขาว มววตางเกวยนขาวเดนเขาบานเปนแถวยาวถอวาเปนคนทมหนามตามาก โดยววและควายเหลานจะถกเลยงไวในบรเวณใตถนยงขาว

ภายในบานคณอดสยยงคงมเครองมอเครองใชโบราณเชน ฮอกชาง ซงในสมยกอน จะใชส�าหรบแขวนไวทคอชาง เพราะชางเปนสตวเดนเบา เมอชางเดนหนไปจะท�าใหเราทราบได ซงโบราณสอนไววา ผหญงใหเดนเหมอนชางคอ เดนเบา เดนสวย เรยบรอย ไมวงกระโดกกระเดก บนบานยงม กะหลก ทใชส�าหรบตเพอสงสญญาณวามโจร หรอมเภทภยตางๆ สมยกอนในบรเวณบานจะมบอน�าอยทหนาบาน และคนในชมชนจะมาตกน�าจากทนไปใช เนองจากสมยกอน บอน�าไมไดเปนสมบตสวนบคคล แตเปนบอรวมททกคนใชรวมกน ซงในเดอนเมษายนของทกป คนในชมชนจะพากนมาชวยกนลางบอ โดยการตกน�าในบอออกใหหมด เพอใหน�าใหมทใสสะอาดไหลเขามาแทนท

เกบของ2.00

1.50

3.00

6.00

3.50

2.00

4.00

2.00

2.00

3.00

4.00 4.00 4.00 4.00 4.00 4.00

โถง

หองพกบรเวณ

รบประทานอาหาร

โถงบรการ

หองพก

หองพก

โถงนงเลน

โถงรบแขก

ขน

ขนขน

ขน

ขนบนไดทางเขา

หนาบานผงพนชนบน

คมเจาทองยน

หองน�า

หองพก หองนอน

หองนอน

หองน�า

หองน�า วางเกบภาชนะ

ชาน

ระเบยง

ครวไฟ

เตน

หองพก

คณอดสยยงเลาถงความรเกยวกบพนของเรอนทมระดบลดหลนกนไปวา เนองจากคนโบราณนยมนงบนพน แตบาวไพรจะนงเสมอเจานายไมได จงตองสรางเรอนทมการลดหลนระดบของพนบานลงมาทงหนาบานและหลงบาน จะไดไมถอเปนการตตนเสมอเจานาย และมการสรางเรอนนอนส�าหรบบาวไพรดานหลง ท�าใหเรอนหลงนมความสลบซบซอนขององคประกอบภายในเรอนมากมายทนาสนใจ อกทงดวยความเอาใจใสของลกหลานทยงคงรกษาดแลเรอนหลงนใหอยในสภาพทสมบรณอยเสมอ สงเกตไดจากความเปนระเบยบเรยบรอยภายในบาน และสงของเครองใชโบราณทยงคงเกบรกษาไวใหลกหลานไดเหน ถอไดวาคมเจาทองยนกเปนอกหนงสถาปตยกรรมททรงคณคาและเปยมดวยความทรงจ�าอนยาวนาน และเปนเรอนหลงแรกทเราสามารถพบได เมอเดนทางเขาสเขตเทศบาลเมองนาน โดยตวเรอนตงอยบรเวณสแยกบนถนนสรยพงษ ตรงขามวดศรพนตน เปนเรอนทรมรนไดดวยตนไมใหญนอย ทไดรบการดแลสบตอกนมาเปนอยางดจากเจาของบาน

Long Nan Booklet | 15

โถงบรการเชอมสวนนงเลนดานหนาและสวนรบประทานอาหารดานหลง

พนทส�าหรบเกบภาชนะดนเผาหลงบาน

16 | จลสารลองนาน

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชฯ และสมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถ เสดจพระราชด�าเนนมายงทวาการอ�าเภอสา จงหวดนาน ศาลากลางจงหวดนาน (พพธภณฑสถานแหงชาตนาน) และทรงเสดจพระราชด�าเนนไปสกการะพระเจาทองทพย ณ วดสวนตาล

ดร.ฮวจ เทเลอร มชชนนารในจงหวดนาน ไดสรางอาคารขนเปนอาคารตกกออฐสแดง 2 ชน (ตกลนกลน) และท�าพธเปดอาคาร เมอวนท 11 มถนายน 2450 ณ บานตนปลอง ถนนสมนเทวราช ใหชอวา “โรงเรยนลนกลนอะแคเดม” โดยเปดสอนเฉพาะนกเรยนชาย ปจจบนคอ “โรงเรยนนานครสเตยนศกษา”

โรงแรมไมสามชนแหงแรกในเมองนาน สรางประมาณป พ.ศ. 2478-2499 ในชวงกอนสงครามโลก

ดอยภคาเปนพนท ทพบ “ดอกชมพภคา” แหงแรกในประเทศไทย คนพบเมอวนท 20 กมภาพนธ 2529 โดย ดร.ธวชชย สนตสข ซงเปนพนธไมหายาก และไมพบในพนทใดอกเลย

พระเจาสรยพงษ ผรตเดชฯ ทรงไดรบพระมหากรณาธคณจากรชกาลท 5 ให

แรกเรมประเดมนาน

พระมหากษตรยไทยพระองคแรกทเสดจเยอนเมองนาน

ด�ารงยศเปน “พระเจานครนาน” นบไดวาเปนพระเจานครนานองคแรกและองคเดยวในประวตศาสตรนาน

ครงท 2 ไดมชาวจนเชอสายไหหล�าคณะหนงสรางโรงแรมไมสองชนเลกๆ ขนชอวา โรงแรม “นมเสงเฮง” (南盛兴) ตอมาไดขายกจการไป จนมาถงเจาของคณเปงหยวน ไดรอและสรางโรงแรมขนใหมในป พ.ศ.2498 เปนอาคารไมสามชนแหงแรกในเมองนาน และไดตงชอใหมวา “โรงแรมนานฟา” ตอมาไดขายกจการทงหมดใหกบคณบณฑร ล�าซ�า ซงไดปรบปรงและเปดกจการโดยเปลยนชอใหมเปน “โรงแรมภคานานฟา” ดงทเหนในปจจบน