Louis Althusser – Przeobrażenie filozofii (1976 rok)

7/25/2019 Louis Althusser Przeobraenie filozofii (1976 rok)

1/15

Louis Althusser

Przeobraenie filozofii

Studenckie Koo Filozofii Marksistowskiej (Uniwerstet !arszawski"WARSZAWA 2006


2/15

Louis Althusser Przeobraenie filozofii (1976 rok)

Studenckie o!o "ilozofii #arksisto$skie% (&')- 2 -

$$$skf*u$$+l

Artyku Przeobraenie filozofii (Laran!for"a#i$n %e la filo!ofia& zo!ta na'i!any'rzez Loui!a Altu!!era ) *+zyku i!z'a,!ki"'o%#za! 'obytu ) rena%zie na ta"te*!zy"uni)er!yte#ie (.ni/er!i%a% %e rana%a& ) 16 r34a!t+'nie )!ze% %o zbioru *e5o artyku$) 't3ilozofia i !'ontani#zna filozofia nauko)#$) iinne e!e*e3

Po%!ta)a ninie*!ze5o )y%ania7 'i!"o 'olity#zno-arty!ty#zne Le)8 4o589 nr 09 11:3

u"a#zenie z *+zyka fran#u!kie5o7 Zbi5nie);ar#in


3/15


>#iaby"9 eby=#ie 'oz)olili "i 'rze%!ta)i? kilka roz)aa, o filozofii "ark!i!to)!kie*3@y*e"y ) okre!ie i!tory#zny"9 ) kt$ry" "ark!iz"9 teoria "ark!i!to)!ka i filozofia

"ark!i!to)!ka nale8 %o na!ze* kultury3 Po)ie%zenie9 e "ark!iz" naley %o na!ze* kultury )#ale niezna#zy9 e *e!t z ni8 ze!'olony3 Wr+#z 'rze#i)nie "ark!iz" %r+#zy na!z8 kultur+ *ako y)io i !ia%ziel8#a3 4iko5o nie za!ko#zy !t)ier%zenie9 e "ark!iz" *e!t 'rze%"iote" konfliktu9 %oktryn8 bronion8

'rzez *e%ny# i 5)ato)nie atako)an8 lub fa!zo)an8 i zniek!zta#an8 'rzez inny#9 'onie)a )"ark!iz"ie9 ) *e5o teorii i filozofii9 ) 5r+ )#o%zi bez'o=re%nio )alka kla!3 W!zy!tki" za= bar%zo %obrze)ia%o"o9 e za )ybora"i teorety#zny"i9 %o kt$ry# !kania "ark!iz"9 kry*8 !i+ )ybory 'olity#zne i'olity#zne )alki kla!o)e3

Pozo!ta)i+ *e%nak na boku ten a!'ekt !'ra)y9 #o? *e!t on bar%zo intere!u*8#y9 i !ku'i+ !i+ ) "oi"refera#ie na% 'ara%ok!alny"i #e#a"i filozofii "ark!i!to)!kie*3

ilozofi+ "ark!i!to)!k8 #e#u*e bo)ie" z5oa z%u"ie)a*8#y 'ara%ok!9 kt$ry 5%y !i+ na% ni"za!tano)i"y okae !i+ bar%zo za5a%ko)y3 ;ona 5o )yrazi? "$)i8# 'o 'ro!tu7 filozofia "ark!i!to)!kai!tnie*e9 a *e%nak nie )yt)orzono *e* *ako filozofii3 >o to zna#zyB Cto kon!tatu*e"y9 e )!zy!tkie znanena" filozofie9 o% Platona 'o Du!!erla9 Witt5en!teina i Dei%e55era9 zo!tay )yt)orzone *ako filozofie9'rzy!zy na =)iat *ako filozofie9 !a"e za%eklaro)ay !i+ filozofia"i i %o!tar#zyy %o)o%u !)o*e5o i!tnienia

filozofi#zne5o ) ra#*onalny# !y!te"a# teorety#zny#9 !t)arza*8# !'o!obno=? %o %y!kur!$)9 traktat$) iinny# 'i!" !y!te"aty#zny#9 kt$re bez tru%u "ona )yo%r+bni? i zi%entyfiko)a? ) %zie*a# kultury *ako%ziea filozofi#zne3 o nie )!zy!tko7 te ra#*onalne i !y!te"aty#zne !y!te"y teorety#zne za)!ze %o!tar#zay%o)o%u !)o*e5o i!tnienia filozofi#zne5o 'o'rzez 'oznanie lub o%!oni+#ie )a!ne5o 'rze%"iotu #zy toE%ei9 >ao=#i9 Fytu9 Pra)%y9 #zy te a'riory#zny# )arunk$) )!zelkie5o 'oznania lub )!zelkie5o"oli)e5o %ziaania9 Po#z8tku9 !en!u #zy by#ia bytu3 W!zy!tkie znane filozofie 'rezento)ay !i+ )i+# )%zie*a# na!ze* kultury *ako filozofie9 ) 'olu %zie*$) filozofii9 ) for"ie %y!kur!$)9 traktat$) lubra#*onalny# !y!te"$) oferu*8#y# 'oznanie )a!ne5o 'rze%"iotu3

P$*%G"y *e%nak %ale*3 W!zy!tkie znane filozofie9 )yt)arzane ) 'olu kultury *ako filozofie9 za)!zeo%r$niay !i+ !tarannie o% inny# for" %y!kur!u lub i!tnie*8#y# %zie 'i!any#3 %y Platon 'i!ze %ialo5ilub %ziea %y%akty#zne9 !tara !i+ o%5rani#zy? *e o% )!zelkie5o %y!kur!u litera#kie5o9 retory#zne5o #zy

!ofi!ty#zne5o3 %y 'i!z8


4/15


)i+# 'o%le5a nauko" rze#zy)i!ty" *ako !)o*e"u )arunko)i "oli)o=#i ta !a"a filozofia o%)ra#a )filozofii )!'o"niany !to!unek 'o%'orz8%ko)ania za"ienia*8# 5o ) !to!unek 'ano)ania3 ilozofia !ta)ia!i+ ) filozofii 'ona% nauka"i9 to zna#zy )yno!i !i+ %o )a%zy na% ni"i3

4a te* za!a%zie "ate"atyka zo!ta*e ze'#ni+ta u Platona %o 'o%le5e5o 'orz8%ku %ianoia9 %y!#y'lini'otety#zny# 'o%le5y# ai'otety#e9 kt$ra *e!t 'rze%"iote" filozofii3 4a te* !a"e* za!a%zie u

o%zi na" o zba%anie o!obli)e5o i na% )yraz kontra%yktory*ne5o'o)i8zania filozofii z nauka"i9 zba%anie o'era#*i9 kt$ra 'rzeobraa )arunki i!tnienia filozofii9 a"iano)i#ie nauki9 ) okre=lenia 'o%le5e !a"e* filozofiiJ o'era#*i9 za 'o=re%ni#t)e" kt$re* filozofia )yno!i!i+ !a"a %o )a%zy o=)ia%#za*8#9 e ona *e%ynie 'o!ia%a 'ra)%+ nauk o nauka#9 kt$re %o!tar#za*8 *e*"o%elu =#i!e5o9 ra#*onalne5o i !y!te"aty#zne5o %y!kur!u 5%y o'era#*a ta *e!t nieroz8#zna o%)yt)arzania filozofii *ako filozofii3 4aley 'o%e*rze)a?9 e "i+%zy 'ier)!zy" za!y5nalizo)any" 'rzezna! roz5rani#zenie" ty"9 za 'o=re%ni#t)e" kt$re5o filozofia o%r$nia !i+ o% "it$) i reli5ii9 o%'rze!tro5i "oralne* i kra!o"$)!t)a 'olity#zne5o9 o% 'oez*i i literatury 'i+kne* a %ru5i"

roz5rani#zenie"9 na kt$re 'rze% #)il8 )!kazali="y9 a kt$re %oty#zy nauk9 i!tnie*e 5+boka )i+G'okre)ie,!t)a3 Albo)ie" *e=li 'rzy*rzy"y !i+ *e* z bli!ka9 to %o!trzee"y9 e filozofii nie za%o)ala)ynie!ienie !i+ %o )a%zy na% !a"y"i tylko nauka"i i "$)ienie 'ra)%y *e%ynie o ni#3 Wyno!i !i+ onar$)nie %o )a%zy na% reli5i8 i "oralno=#i89 na% 'olityk89 na% e!tetyk89 a na)et na% ekono"i8 (o% #za!$)Platona9 u kt$re5o )y!t+'u*e z%u"ie)a*8#a teoria 'a#y9 i Ary!totele!a9 u kt$re5o )y!t+'u*e teoria )arto=#ii nie)olni#t)a&3

Ke!t ona nauk8 o >ao=#i9 to zna#zy o )!zy!tki"3 o!i 'ra)%+ o )!zy!tki# 'rze%"iota#ze)n+trzny#9 "$)i to9 #ze5o !a"e nie !8 ) !tanie 'o)ie%zie? o !obie7 "$)i "iano)i#ie #zy" !8na'ra)%+3 .za!a%nione *e!t )i+# 'rzy'u!z#zenie9 e for"ua !to!o)ana )obe# nauk (nie# tu nie )#o%zinikt9 kto nie *e!t 5eo"etr8& obo)i8zu*e na !)$* !'o!$b ) !to!unku %o 'ozo!tay# rze#zy3 Ke=li filozof##e "$)i? o reli5ii "u!i by? reli5i*ny9 *e=li ##e "$)i? o "oralno=#i "u!i by? "oralny9 *e=li ##e "$)i?

o 'olity#e "u!i by? 'olitykie"9 *e=li o e!tety#e e!tet8 it%3 o !a"o o%)r$#enie9 kt$re *ak )i%zieli="y %okonu*e !i+ ) !to!unku %o nauk9 %okonu*e !i+ r$)nie 'o #i#u ) !to!unku %o )!zelki# inny#'rze%"iot$)3 W 'e)ien !'o!$b za"ie!zku*8 one filozofi+9 ale filozofia %o'u!z#za *e na !)o*e )o=#i 'o to

*e%ynie9 aby uzy!ka? na% ni"i )a%z+3 W !u"ie )yt)arzanie filozofii *ako filozofii %oty#zy )!zy!tki#lu%zki# 'raktyk i i%ei9 ale ) ra%ykalne* filozofi#zne* for"ie i# 'o%'orz8%ko)ania filozofii3 o )a=nie%okonu*e !i+ ) %ialo5a#9 traktata# i !y!te"a# filozofi#zny#3

W rezulta#ie kto= nai)ny "$5by za%a? na!t+'u*8#e 'ytanie7 'o #$ )i+# filozofiaB Hla#ze5o "aona 'otrzeb+ i!tnie? *ako o%r+bna %y!#y'linaB Hla#ze5o 'rze%!i+bierze te )!zy!tkie =ro%ki o!trono=#i9 za'o=re%ni#t)e" kt$ry# o%5rani#za !i+ o% nauk oraz inny# 'raktyk i i%ei !'oe#zny#9 !koro ni# tylko"$)i o ni# bez u!tankuB Pytanie to )#ale nie *e!t tak nai)ne3 Ke=li bo)ie" filozofia o%#zu)a 'otrzeb+ ara#ze* 'rzy'i!u*e !obie "i!*+ "$)ienia i za'i!y)ania te5o9 #o "a %o 'o)ie%zenia9 ) o%r+bny#9%a*8#y# !i+ zi%entyfiko)a? traktata#9 to %late5o9 e ) !)oi" na*5+b!zy" 'rzekonaniu i!tory#zny"u)aa9 i "a %o !'enienia za%anie9 ) kt$ry" ni# nie "oe *e* )yr+#zy?9 a kt$re 'ole5a na "$)ieniuPra)%y o )!zelki# 'ra)%a#9 o )!zelki# lu%zki# 'raktyka# i i%ea#3 W !)oi" 5+boki" 'rzekonaniui!tory#zny" u)aa ona9 e nikt nie "oe "$)i? za"ia!t nie* i e 5%yby nie filozofia9 na*z)y#za*nie* 'o%!o,#e" nie byoby Pra)%y9 kt$r8 5o!i3 y"#za!e" =)iat *e=li "a by? 'otrzebu*e9 eby Pra)%a tazo!taa 'o)ie%ziana3 C)a Pra)%a to Lo5o! lub 'o#z8tek #zy !en!3 Ponie)a za= i!tnie*e 'o#z8tko)ato!a"o=? Lo5o!u i "$)ienia9 Lo5o!u i le,ein9 Pra)%y i %y!kur!u inny"i !o)y9 'onie)a for"8i!tnienia lub u'oru #zy )ytr)ao=#i Lo5o!u nie *e!t "aterialno=? #zy 'raktyka lub *akakol)iek inna for"a9ale "$)ienie9 5o!9 !o)o )i+# *e!t *e%en tylko 'o% !o,#e" !'o!$b na u*a)nienie )!zy!tki" Lo5o!u9 naza'oznanie i# z Lo5o!e"9 a )i+# Pra)%87 for"a %y!kur!u9 5%y =#i!y z)i8zek za#o%z8#y "i+%zy

Lo5o!e" a "$)ienie" !'ra)ia9 e Pra)%+9 Lo5o!9 "ona u#)y#i?9 za)rze? i o%%a? ) #ao=#i tylko i

Studenckie o!o "ilozofii #arksisto$skie% (&')- -

$$$skf*u$$+l


5/15


)y8#znie ) %y!kur!ie filozofii3 Hlate5o filozofia 'o% a%ny" 'ozore" nie "oe obe*=? !i+ bez)a=#i)e5o !obie %y!kur!u3 Sta*e !i+ )i+# *a!ne9 e *e* %y!kur! nie *e!t =ro%kie" 'o"o#ni#zy"9'o=re%nikie" 'o"i+%zy ni8 a Pra)%8 %y!kur! ten *e!t !a"8 obe#no=#i8 Pra)%y *ako Lo5o!u3

u oto #zya na na! z%u"ie)a*8#y 'ara%ok! filozofii "ark!i!to)!kie*7 filozofia ta i!tnie*e9 a'rze#ie nie zo!taa )yt)orzona *ako filozofia ) zna#zeniu9 kt$re 'rze% #)il8 zanalizo)ali="y3 4ie

"u!i"y zbytnio !i+ za5+bia?9 by !i+ o ty" 'rzekona?3 Poza kr$tki"i9 o=le'ia*8#y"i i za5a%ko)y"iz%ania"i z -ez o "euerbachu za'o)ia%a*8#y"i filozofi+9 kt$ra ni5%y nie na%e!za9 'oza %ra'ieny"ikrytyka"i filozofi#zny"i ) .deolo,ii nieieckie%9 kt$re byy )y"ierzone ) neoe5li!t$) i o%rzu#ay #a8filozofi+ ) ni#o=? i%eolo5ii9 'oza o!a)iony"i aluz*a"i %o De5la ) 'o!o)iu %o %ru5ie5o )y%anianie"ie#kie5o a+ita!u9 ;ark! nie 'rzekaza na" a%ne5o traktatu9 a%ne5o %y!kur!u filozofi#zne5o3H)ukrotnie9 ) %)$# li!ta#9 obie#a9 e na'i!ze okoo %)u%zie!tu !tron o %ialekty#e9 ale !o)a ni5%y nie%otrzy"a3 Pe)nie okazao !i+9 e nie tak at)o to u#zyni?3 C#zy)i=#ie9 Mn5el! 'ozo!ta)i 'o !obie krytyk+filozofi#zn8 HNrin5a9 Lenin za= #aterializ a e+iriokr/t/c/z *e!z#ze *e%n8 krytyk+3 Z krytyki"ona za#zer'n8? 'e)ne ele"enty9 ale *ak te ele"enty 'o*"o)a?B Kako ele"enty *akie*= *e!z#zenieobe#ne* #ao=#i9 kt$r8 )y!tar#zy !kroi? na "iar+9 *ak to #zyni8 "ark!i=#i 'o'a%a*8#y ) ontolo5i+B >zyte *ako ele"enty9 kt$re naley z kolei zba%a? i o%!zyfro)a? 'yta*8#9 %la#ze5o 'ozo!ta*8 ) !tanie

ele"ent$)B ;a"y o#zy)i=#ie 0esz/t/Lenina o De5lu9 ale i )obe# ni# 5o%zi !i+ 'o!ta)i? 'ytanie9 *akiezna#zenie naley na%a)a? z)yky" )y'i!o" z lektury9 kt$re za)iera*8 by!kotli)e a#z za5a%ko)e)!kaz$)kiB Si8 rze#zy %o#o%zi"y )i+# %o )nio!ku9 e ) ka%y" razie ;ark!9 a na)et Mn5el! i Lenin9nie 'ozo!ta)ili 'o !obie ni# takie5o9 #o #o?by z bar%zo %aleka 'rzy'o"inao kla!y#zne for"y %y!kur!ufilozofii3

Sz#zyte" za= 'ara%ok!u *e!t to9 e ta nieobe#no=? %y!kur!u filozofi#zne5o )y)oaa nieby)ae!kutki filozofi#zne3 4ikt nie za'rze#zy9 e 'o%!ta)a"i9 ro!z#zenia"i9 tytua"i 'ra)o"o#no=#i filozofii9kt$r8 o%zie%zi#zyli="y )ielkie* filozofii kla!y#zne* o% Platona 'o


6/15


%efini#*8 )yt)orzono *ako filozofi+3 >zy"e bo)ie" *e!t for"a obiektu #zy te for"a o5l8%uB Ke!t to ty" raze" 'o% 'o!ta#i8 "etafory )i%zenia9 "etafory )y"ienne* z "etafor8 obe#no=#i lub "etafor8 !o)a9Lo5o!u 'rzekre=lenie ro!z#ze, )!zelkie* filozofii %o utrzy"y)ania ze !)oi" 'rze%"iote"

*aki"kol)iek 'rze%"iote" !to!unku obe#no=#i i %y!kur!u3 St)ier%zie" 'rze% #)il89 e %la filozofii)a=#i)o=#i8 Pra)%y9 )a=#i)o=#i8 Lo5o!u *e!t to9 i "oe i!tnie? *e%ynie ) for"ie "$)ienia9 ) for"ie

%y!kur!u3 ;ark! "$)i to !a"o 'o!u5u*8# !i+ inn8 "etafor83 ;$)i7 %la filozofii )a=#i)o=#i8 Pra)%y *e!tto9 e "oe i!tnie? *e%ynie ) for"ie )i%zenia9 ) for"ie o5l8%u3 W obu 'rzy'a%ka# "a"y %o #zynienia zty" !a"y" 'rzy)ile*e"9 z ty" !a"y" ro!z#zenie"3 Hla filozofii lu%zie y*8 i %ziaa*8 'o%le5a*8# 'ra)o"!)oi# )a!ny# 'raktyk !'oe#zny#7 nie )ie%z8 #o #zyni83 Wierz89 e 'o!ia%a*8 'ra)%+7 nie )ie%z8 o#zy" )ie%z83 Fo5u %zi+ki *e!t filozofia9 kt$ra )i%zi za ni#9 "$)i za ni# i "oe 'o)ie%zie? i" #o #zyni8i #o )ie%z83 ak )i+# )tar5ni+#ie 'raktyki )!trz8!a t8 bu%o)l89 to zna#zy ty"i 'e)nika"i i ty"ro!z#zenie"3 Wtar5ni+#ie 'raktyki *e!t o!karenie" filozofii )yt)orzone* *ako filozofia3 Ke!t to )bre)'reten!*i filozofii %o obe*"o)ania o5$u 'raktyk i i%ei !'oe#zny#9 )i%zenia )!zy!tkie5o9 *ak "a)iaPlaton9 "a*8#e5o na #elu uzy!kanie )a%zy na% ty"i 'raktyka"i9 )bre) 'reten!*i filozofii %o nie'o!ia%aniaze)n+trza beza'ela#y*ne !t)ier%zenie9 e filozofia "a ze)n+trze9 a %oka%nie*9 e filozofia i!tnie*e tylko'o'rzez to ze)n+trze i %la nie5o3 y" ze)n+trze"9 )z5l+%e" kt$re5o filozofia y)i zu%zenie

'o%'orz8%ko)ania Pra)%zie9 *e!t 'raktyka !8 'raktyki !'oe#zne3Aby 'o*8? kon!ek)en#*e te* krytyki9 trzeba %obrze zrozu"ie? *e* ra%ykalno=?3W 'rze#i)ie,!t)ie %o Lo5o!u9 to zna#zy 'rze%!ta)ienia #ze5o= na*)y!ze5o9 z)ane5o Pra)%89

#ze5o #aa i!tota !'ro)a%za !i+ %o "$)ienia9 to *e!t !'enia !i+ ) "$)ieniu (lub ) bez'o=re%nie*!a"o)ie%zy9 kt$r8 )ykazu*e )i%zenie lub 5o!&9 'raktyka o% 'o#z8tku %o ko,#a ob#a Lo5o!o)i nie *e!tPra)%8 i nie !'ro)a%za !i+ %o "$)ienia #zy )i%zenia9 nie !'enia !i+ ) "$)ieniu #zy )i%zeniu3 Praktyka

*e!t 'ro#e!e" 'rzet)arzania 'o%le5y" za)!ze !)oi" )a!ny" )arunko" i!tnienia9 a *e* )yt)ore" nie*e!t Pra)%a9 le#z !8 ni" 'ra)%y lub *aka= 'ra)%a 'o)ie%z"y7 rezultaty #zy 'oznania ) obr+bie 'ola *e*)a!ny# )arunk$) i!tnienia3 C ile 'raktyka "a !)oi# a5ent$)9 o tyle nie "a 'o%"iotu *akoontolo5i#zne5o #zy tran!#en%entalne5o Gr$%a !)o*e5o za"ierzenia9 'ro*ektuJ nie "a te >elu *ako 'ra)%y!)o*e5o 'ro#e!u3 Ke!t to 'ro#e! bez 'o%"iotu i >elu3

Ke=li ter"ino)i Pra)%a na%a !i+ zna#zenie filozofi#zne takie9 *akie na%a*e "u !i+ o% Platona 'oDe5la i !konfrontu*e !i+ z ni" 'raktyk+9 b+%8#8 )e%u5 ;ark!a 'ro#e!e" bez 'o%"iotu i >elu9 to okae!i+9 e nie "a #ze5o= takie5o *ak Pra)%a 'raktyki3

Po% a%ny" 'ozore" nie #o%zi )i+# o to9 aby 'raktyka "iaa o%5ry)a? rol+ Pra)%y9 'o%!ta)y9Gr$%a ) *akie*= no)e* filozofii9 kt$ra byaby filozofi8 'raktyki3 Wyraenia te5o nie 'rzyta#za" 'o to9 ebykrytyko)a? ra"!#ie5o9 5%y 'o!u5i)a !i+ on ni" "a*8# #o= inne5o na "y=li3 Praktyka nie *e!t!ub!tytute" Pra)%y #zyni8#y" z filozofii nie)zru!zon8 o'ok+7 'rze#i)nie9 *e!t ty"9 #o )!trz8!a filozofi89ty" #zy"= inny"9 z #zy" #zy to ) for"ie b8%z8#e* 'rzy#zyny "aterii9 #zy )alki kla! filozofia nie bya) !tanie u'ora? !i+ ) #i85u #ay# !)oi# %zie*$)3 Ke!t to #o=9 #o nie tylko 'oz)ala )!trz8!n8? filozofi89ale i #o=9 #o !'ra)ia9 e za#zyna"y )i%zie? *a!no9 o #o ) nie* #o%zi3

Po)ie%ziae"7 'raktyka z"u!za filozofi+9 aby ta uznaa9 e "a ze)n+trze3 Zna"y 'o)ie%zenieDe5la7 !a"o)ie%za "a 'le#y i o ty" nie )ie3 Przy#o%zi na "y=l )yznanie ran#oi!a ;auria#a9 e 5%y by%zie#kie" "nie"a9 i lu%zie %oro=li nie "a*8 tyka3 Wtar5ni+#ie 'raktyki *e!t atakie" na filozofi+ o% tyu tak *ak ) %ziaania# )o*enny# ob#o%zi !i+ 'rze#i)nika9 aby za!ko#zy? 5o na tya#3 Praktyka teza!kaku*e filozofi+ na tya#3 Po'atrz"y #o !i+ %zie*e3 zy nie )'ro)a%zia ) !fer+ !)o*e5o "y=lenia )!zy!tkie5o #o i!tnie*e na)et boto9

*ak "a)ia Sokrate!9 na)et nie)olnika9 *ak "a)ia Ary!totele!9 na)et aku"ula#*+ bo5a#t)a na *e%ny"bie5unie i n+%zy na %ru5i"9 *ak "a)ia De5elB ilozof )i%zi )!zy!tko9 "$)i Platon9 on "y=li o)!zy!tki"9 "$)i De5el7 fakty#znie9 ) filozofii !8 )!zelkie 'raktyki !'oe#zne9 'ro%uk#*a but$) iokr+t$)9 'ieni8%z i 'a#a9 'olityka i ro%zina oraz )!zelkie i%ee !'oe#zne9 "oralno=? i reli5ia9 nauki i !ztuki

'i+kne9 *ak r$)nie 5)iaz%y na niebie3 Ke=li ta" *e!t )!zy!tko9 *e=li )!zy!tko !ku'ia !i+ ) filozofii9 to


$$$skf*u$$+l


7/15


5%zie *e!t ze)n+trzeB >zy %la )!zelkie* na)et i%eali!ty#zne* filozofii nie i!tnie*e =)iat rze#zy)i!ty9=)iat "aterialnyB >o? Ferkeley by bi!ku'e"9 kt$re"u *ak "a)ia Alain 'rzyno!zono 5oto)y'o!iek9 to 'rze#ie bi!ku' ten by taki" !a"y" #zo)iekie" *ak )y i *a i nie "yli !i+ #o %o i!tnienia'ie#zeni9 to zna#zy #o %o i!tnienia =)iata ze)n+trzne5o3

Po #$ )i+# te fa!zy)e o!karenia 'o% a%re!e" filozofiiB Ct$ *e!t 'e)ien a!'ekt te* !'ra)y9

kt$ry" trzeba !i+ za*8?3 >o%zi o to9 e filozofia9 'rzeno!z8# )!zelkie 'raktyki i i%ee !'oe#zne ) %o"en+!)o*e* "y=li9 )yno!z8# !i+ %o )a%zy na% ni"i i "$)i8# o ni# Pra)%+9 nie u#zynia te5o ot9 tak 'o 'ro!tu9re!'ektu*8# !kru'ulatnie i# natur+3 W #elu afir"a#*i )a%zy )a!ne* Pra)%y na% ni"i "u!iaa 'o%%a? *e'ra)%zi)e"u 'rzet)orzeniu9 na)et *e=li *e!t ono #z+!to nie%o!trze5alne3 Kake "o5oby by? ina#ze*9 *e=li"a *e )!zy!tkie %o !iebie %o'a!o)a? i roz'atry)a? 'o% *e%no=#i8 *e%ne* i te* !a"e* Pra)%yB u te nietrzeba !i+ zbytnio za5+bia?9 eby !i+ o ty" 'rzekona?7 )y!tar#zy 'rzy*rze? !i+ zabie5o"9 kt$ry"


8/15


Le#z !8 to %robne !abo=#i filozof$)9 a filozofii nie naley o#enia? na te* 'o%!ta)ie tak !a"o9 *aknie naley o#enia? "ate"atyki na 'o%!ta)ie ele5an#*i "ate"atyk$)3

Pra)%a *e!t 5%zie in%zie*7 aby *8 %o!trze#9 trzeba nie tylko zlek#e)ay? '!y#olo5i+ filozof$)9 aler$)nie zu%zenie9 ) kt$ry" filozofia zna*%u*e )yt#nienie7 zu%zenie )a%zy na% 'raktyka"i!'oe#zny"i3 Wane i %e#y%u*8#e o )!zy!tki" nie *e!t to9 e filozofia )yno!i !i+ %o )a%zy na%

'raktyka"i i i%ea"i !'oe#zny"i )ane !8 for"y !'ra)o)ania 'rzez ni8 te* )a%zy i i# rezultaty3 >#+'rzez to 'o)ie%zie?9 e )ane *e!t9 aby="y !kon!tato)ali9 i filozofia nie )'ro)a%za 'raktyk !'oe#zny#'o% *e%no=? !)o*e* "y=li ) *akikol)iek !'o!$b9 le#z e #zyni to roz"onto)u*8# 'raktyki i i%ee !'oe#zne iu!tana)ia*8# "i+%zy ni"i )e)n+trzn8 ierar#i+ oraz 'o%'orz8%ko)u*8# t+ ierar#i+ )e)n+trzne"u'orz8%ko)i9 kt$ry !tano)i o i# 'ra)%zi)y" !#aleniu3

Enny"i !o)y =)iat9 o kt$ry" "y=li filozofia9 *e!t =)iate" !#alony" %late5o9 e rozoono 5o izoono3 Ke!t to =)iat u'orz8%ko)any =)iat9 ) kt$ry" r$ne rozoone i zoone 'raktyki !'oe#zne !8uoone ) 'e)ny" r$ni#u*8#y" i zierar#izo)any" 'orz8%ku3 Rze#z nie ) ty"9 e filozofia 'anu*e na%!)oi"i 'rze%"iota"i9 ale ) ty"9 e *e rozka%a i !ka%a tak9 aby "ona byo uoy? *e ) 'e)ny"'orz8%ku zr$ni#o)ania i ierar#ii )e)n+trzne*9 kt$ry na%a*e zna#zenie #ae* o'era#*i 'rze'ro)a%zane*'rzez filozofi+3 Ke!t o#zy)i!te9 e aby *8 'rze'ro)a%zi?9 uoy? 'rze%"ioty ) taki" 'orz8%ku9 "u!i ona

za'ano)a? na% ni"i %late5o )yno!i !i+ %o )a%zy3Le#z na)et ) 'olity#e )a%zy nie bierze !i+ %la )a%zy9 le#z %la te5o9 #o !i+ z ni8 #zyni9 a )i+# %la

te5o9 #o ona 'rzyno!i *ako rezultat *e* !'ra)o)ania3 Ke=li )i+# filozof *e!t na'ra)%+ ty"9 kt$ry )i%zi#ao=?9 )i%zi *8 tylko 'o to9 eby u'orz8%ko)a?9 eby ele"ento" #ao=#i narzu#i? 'e)ien okre=lony'orz8%ek3

4ie "o5+ )#o%zi? tuta* ) !z#ze5$y9 #o? at)o byoby 'rzy)oa? o%'o)ie%nie 'rzyka%y9 ale!8%z+9 e 'rzyzna "i !i+ ra#*+ o5rani#z+ !i+ %o *e%ne5o 'ro!te5o 'rzyka%u e fakt9 i to #o


9/15


i%eo" !'oe#zny" zniek!zta#e,9 kt$ry# )y"a5a z kolei okre=lony 'orz8%ek te5o !y!te"u3 ;$)ie"'rze% #)il8 o teorii 'oznania9 o ty"9 e tak *e* obe#no=? u


10/15


bo*o)e9 kt$re nie %o'u!z#zay a%ne* %)uzna#zno=#i3 Wa=nie na tle te* 'o)!ze#ne* )alki naley !tara?!i+ 'o*8? rezultaty9 kt$re 'rzyno!i i!tnienie filozofii i!tory#zne*3 W ty" 'unk#ie %e#y%u*8#e zna#zenie "a"y=l ;ark!a3

W Prze%"o)ie %o Prz/cz/nkaz :O1 roku ;ark! )y!t8'i z 'o5l8%e"9 e )!zelka for"a#*a!'oe#zna !'o#zy)a na 'o%bu%o)ie ekono"i#zne*9 kt$r8 !tano)i *e%no=? !i )yt)$r#zy# i !to!unk$)

'ro%uk#*i3 W 'o%bu%o)ie zakorzeniona *e!t )alka kla!9 kt$ra 'rze#i)!ta)ia 'o!ia%a#zy =ro%k$) 'ro%uk#*ibez'o=re%ni"9 )yzy!ki)any" 'rzez ni# 'ra#o)niko"3 ;ark! %o%a9 e na te* 'o%bu%o)ie )zno!i !i+ #aana%bu%o)a9 obe*"u*8#a z *e%ne* !trony 'ra)o i 'a,!t)o9 a z %ru5ie* i%eolo5ie3 4a%bu%o)a nieo%z)ier#ie%la *e%ynie 'o%bu%o)y9 5%y naley o#zy)i=#ie nat#n8? y#ie" t+ to'ik+9 kt$ra 'rezentu*e !i+) i!torii for"a#*i !'oe#zny# *ako 'rzekr$*9 i 'rzy*8?9 e *e=li *aka= for"a#*a !'oe#zna i!tnie*e ) 'eny"te5o !o)a zna#zeniu9 to zna#zy9 e 'o%obnie *ak )!zelka y)a i!tota9 *e!t z%olna !i+ re'ro%uko)a?9 ale ) 'rze#i)ie,!t)ie %o inny# y)y# i!tot re'ro%uku*8# !)o*e )arunki i!tnienia3 ;aterialne )arunkire'ro%uk#*i za'e)nia !a"a 'ro%uk#*a9 kt$ra ) %ue* "ierze za'e)nia te )arunki re'ro%uk#*i !to!unk$)'ro%uk#*i3 Le#z ekono"i#zne i 'olity#zne )arunki re'ro%uk#*i za'e)nia 'ra)o i 'a,!t)o3 Ke=li za= #o%zio i%eolo5ie9 to 'rzy#zynia*8 !i+ one %o re'ro%uk#*i 5)arantu*8# i%eo)8 lub kulturo)8 e5e"oni+ kla!y'anu*8#e*9 5)arantu*8# !to!unki 'ro%uk#*i i #aok!ztat !to!unk$) !'oe#zny#3 W=r$% i%eolo5ii "ona

)yr$ni? z 5rub!za i%eolo5i+ 'ra)n89 i%eolo5i+ 'olity#zn89 i%eolo5i+ "oraln89 i%eolo5i+ reli5i*n8 i to9 #o;ark! nazy)a i%eolo5i8 filozofi#zn83

;ark!9 "a*8# na "y=li te i%eolo5ie9 "$)i9 e to ) i# onie lu%zie u=)ia%a"ia*8 !obie konfliktykla!o)e i )al#z8 o i# roz!trzy5ni+#ie3 Pozo!ta)ia" na boku k)e!ti+9 #zy to9 #o ;ark! nazy)ai%eolo5i8 filozofi#zn89 obe*"u*e %oka%nie to !a"o9 #o %oty##za! ozna#zali="y z 'o"o#8 !o)afilozofia3 Za#zer'n+ z te5o *e%nak %)ie i!totne )!kaz$)ki7 e to9 #o !i+ %zie*e ) filozofii9 'ozo!ta*e )=#i!y" z)i8zku z ty"9 #o !i+ %zie*e ) i%eolo5ia#9 i e to9 #o !i+ %zie*e ) i%eolo5ia#9 'ozo!ta*e ) =#i!y"z)i8zku z )alk8 kla!3

Hla u'ro!z#zenia "$)ie" %ot8% 'rze%e )!zy!tki" o 'raktyka# !'oe#zny# o ty"9 e filozofia!ta)ia !obie za #el 5o!zenie Pra)%y o ni#9 'onie)a u)aa9 e tylko ona !a"a *e!t %o te5o z%olna3 Le#zzaraze" "$)ie" o 'raktyka# i i%ea# !'oe#zny#9 aby="y )yraGnie o%#zuli9 e *ak to )i%a? u

Platona9 Ary!totele!a i De5la filozofia nie intere!u*e !i+ *e%ynie )yrobe" roz"aity# 'rze%"iot$)9'ro%uk#*8 $ek9 okr+t$) i to)ar$)9 e *ak to )i%a? u )!zy!tki# autor$)9 nie intere!u*e !i+ *e%ynie'ro%uk#*8 )ie%zy nauko)e* lub inne*9 e nie intere!u*e !i+ *e%ynie 'raktyk8 'ra)n89 "oraln8 #zy'olity#zn89 e ) !u"ie nie intere!u*e !i+ *e%ynie )!zelki"i 'raktyka"i 'rzet)arza*8#y"i lubkon!er)u*8#y"i #o= ) i!tnie*8#y" =)ie#ie9 5%y intere!u*8# !i+ 'raktyka"i !'oe#zny"i intere!u*e !i+

*e%no#ze=nie i%ea"i 'o5l8%a"i9 kt$re lu%zie )yrabia*8 !obie o 'raktyka# a #zyni to 'o to9 eby 'ot+'i?i !krytyko)a? *e%ne9 )yrazi? a'robat+ %la inny# i ) o!tate#zny" ra#unku za'ro'ono)a? no)8inter'reta#*+9 no)8 Pra)%+3 W rze#zy)i!to=#i 'raktyki !'oe#zne i 'o5l8%y9 kt$re lu%zie !obie o ni#)yrabia*89 !8 ze !ob8 =#i=le z)i8zane3 ;ona 'o)ie%zie?9 e nie "a 'raktyki bez i%eolo5ii i e )!zelka'raktyka9 na)et nauko)a9 'o%le5a *akie*= i%eolo5ii3 We )!zelki# 'raktyka# !'oe#zny#9 bez )z5l+%u nato9 #zy %oty#z8 one 'ro%uk#*i ekono"i#zne*9 nauki9 !ztuki lub 'ra)a9 #zy te "oralno=#i i 'olityki9 lu%zie%ziaa*8#y !8 ##8# nie ##8#9 a na*#z+=#ie* o ty" nie )ie%z8# 'o%%ani o%'o)ia%a*8#y" i" i%eolo5io"3

S8%z+9 e "o5+ )y!un8? "y=l9 i filozofia )y)i8zu*e !i+ ze !)o*e5o za%ania i!tory#zne5o 'o'rzezo%%ziay)anie na tle )alki kla! na kontra%yktory*ny #aok!ztat i!tnie*8#y# i%eolo5ii3 C%%ziay)anieto nie za#o%zi na 'r$no3 Z 'e)no=#i8 a%en "ark!i!ta nie b+%zie broni 'o5l8%u9 z5o%nie z kt$ry"o%%ziay)anie i%eolo5ii na 'raktyki )y!tar#za %o z"iany natury i o5$lne* orienta#*i 'raktyk7 'rze#ie to niei%eolo5ia *e!t %eter"inu*8#a ) o!tatnie* in!tan#*i3 Le#z !kute#zno=? i%eolo5ii nie *e!t a%na "oe by?%ua9 tote z5o%nie z %o=)ia%#zenie" rze#zy)i!te* i!torii ;ark! 'rzyzna *e* )an8 rol+ ) re'ro%uk#*i i'rzeobraaniu !to!unk$) !'oe#zny#3 ;ona )i+# for"alnie z5o%zi? !i+ z "oli)o=#i8 takie5oo%%ziay)ania i%eolo5ii na 'raktyki !'oe#zne9 kt$re ) %ane* fazie )alki kla! za'e)nia i" 'e)n8 *e%no=? iorienta#*+3


$$$skf*u$$+l


11/15


Ke=li )i+# uzna"y9 e o5$ i%eolo5ii *e!t z%olny %o takie5o o%%ziay)ania i *e=li )a=#i)o=?filozofii 'ole5a ) o!tatnie* in!tan#*i na o%%ziay)aniu na i%eolo5ie9 a za i# 'o=re%ni#t)e" na o5$ 'raktyk!'oe#zny# i i# orienta#*+9 z nie#o )i+k!z8 at)o=#i8 zrozu"ie"y ra#*+ bytu filozofii i *e* %onio!o=?3

Le#z #o 'o%kre=la" z u'ore" *e* ra#*+ bytu 'o*"u*e"y #i85le *e!z#ze for"alnie9 'onie)ana%al zu'enie nie rozu"ie"y9 %la#ze5o *e!t rze#z8 nieo%zo)n89 aby 'o% 'o!ta#i8 Pra)%y o5$ i%eolo5ii

uzy!ki)a o% filozofii t+ *e%no=? i orienta#*+3Aby to zrozu"ie?9 naley ) 'er!'ekty)ie ;ark!a o%)oa? !i+ %o te5o9 #o naz)+ 'olity#zn8for"8 i!tnienia i%eolo5ii ) #aok!zta#ie 'raktyk !'oe#zny#3 rzeba o%)oa? !i+ %o )alki kla! i 'o*+#iai%eolo5ii 'anu*8#e*3 Ke=li %ane !'oe#ze,!t)o *e!t !'oe#ze,!t)e" kla!o)y"9 )a%z+ 'olity#zn8 'a,!t)o)8 !'ra)u*e kla!a )yzy!ki)a#zy3 Aby *e* )a%za bya tr)aa o #zy" byo )ia%o"o na %u5o'rze% ;ark!e"9 o% #za!$) ;a#ia/elle5o9 kt$ry u#zyni z te5o teori+ 'olity#zn8 kla!a 'anu*8#a "u!i'rzeobrazi? )a%z+ o'art8 na 'rze"o#y )e )a%z+ 'rzyz)olon83 Za 'o=re%ni#t)e" %obro)olne5o iz)y#za*o)e5o 'rzyz)olenia "u!i uzy!ka? o% 'o%)a%ny# takie 'o!u!ze,!t)o9 *akie %oty##za!)y"u!zaa3 e"u !uy za)!ze kontra%yktory*ny !y!te" i%eolo5ii3

o9 #o ) =la% za ra"!#i" naz)ae" !y!te"e" 'a,!t)o)y# a'arat$) i%eolo5i#zny#9 *e!tbo)ie" o5$e" in!tytu#*i i%eolo5i#zny#9 reli5i*ny#9 "oralny#9 ro%zinny#9 'ra)ny#9 'olity#zny#9

e!tety#zny# it%39 'o'rzez kt$re kla!ie b+%8#e* u )a%zy u%a*e !i+ *e%no#ze=nie !#ali? !a"8 !iebie i narzu#i?)yzy!ki)any" "a!o" !)o*8 i%eolo5i+ ) taki !'o!$b9 aby 'o#zyty)ay *8 za )a!n83 %y rezultat tenzo!ta*e o!i85ni+ty9 "a!a lu%u9 'rzenikni+ta 'ra)%8 i%eolo5ii kla!y 'anu*8#e*9 ak#e'tu*e *e* )arto=#i iu%ziela i!tnie*8#e"u a%o)i !)o*e5o 'rzyz)olenia9 a 'rze"o#9 za)!ze 'otrzebn89 "ona na ile to *e!ttylko "oli)e o%oy? na bok9 *ako =ro%ek o!tate#zny3

Ct$ ten !tan rze#zy9 kt$ry 'oza okre!a"i )y*8tko)y"i ) %zie*a# )y!t+'u*e *e%ynie *akoten%en#*a9 zaka%a #o=9 #o )bre) roz'o)!ze#nione"u "nie"aniu nie i!tnie*e !a"o 'rzez !i+9 a"iano)i#ie zaka%a i!tnienie i%eolo5ii 'anu*8#e*3 E%eolo5ia 'anu*8#a "a)ia ;ark! *e!t i%eolo5i8 kla!y'anu*8#e*3 ak *e!t rze#zy)i=#ie9 ale tylko *e=li #o%zi o rezultat3 en rezultat *e!t bo)ie" rezultate"niez"iernie !ko"'liko)ane* )alki3 Ho=)ia%#zenie i!tory#zne )!kazu*e9 e kla!ie 'anu*8#e*9 kt$raz%obya )a%z+9 trzeba i to nieraz )iele #za!u %o )yku#ia i%eolo5ii9 kt$ra ) ko,#u !taaby !i+ 'anu*8#a3

Przy*rzy*"y !i+ buruaz*i7 aby to !i+ u%ao9 'otrzebo)aa #o na*"nie* 'i+? )iek$)9 o% QE %o QEQ3 WQEQ za= )ieku9 5%y "u!iaa !ta)i? #zoo 'ier)!zy" )alko" kla!o)y" 'roletariatu9 )al#zya *e!z#ze zo%zie%zi#zon8 'o feu%aliz"ie i%eolo5i8 zie"ia,!t)a3 Za'a"i+ta*"y z te5o9 e ukon!tytuo)anie i%eolo5ii'anu*8#e* *e!t %la kla!y 'anu*8#e* !'ra)8 )alki kla!o)e*9 a ) 'rzy'a%ku %zie)i+tna!to)ie#zne* buruaz*i!'ra)8 )alki kla!o)e* na %)$# fronta#3 a za= nie i%zie *ak 'o "a=le3 4ie #o%zi *e%ynie o!fabryko)anie i%eolo5ii 'anu*8#e* %late5o9 e *e!t ona 'otrzebna na "o#y %ekretu9 nie #o%zi *e%ynie o to9e trzeba ukon!tytuo)a? t+ i%eolo5i+ ) %u5i# %zie*a# )alki kla!o)e*9 le#z r$)nie o to9 e trzebaukon!tytuo)a? *8 na 'o%!ta)ie te5o9 #o i!tnie*e9 'rzy uy#iu ele"ent$)9 re5ion$) i!tnie*8#e* i%eolo5ii9%zie%zi#t)a 'rze!zo=#i9 a ono *e!t r$noro%ne i kontra%yktory*ne9 e na %o"iar ze5o trzeba 'rze%ziera? !i+'rzez 58!z#z nie'rze)i%ziany# )y%arze,9 kt$re na!t+'u*8 nieu!tannie tak ) nau#e *ak i ) 'olity#e3 >o%zio to9 aby ) )al#e kla!o)e* i 'o=r$% *e* !'rze#zno=#i9 na 'o%!ta)ie !'rze#zny# )za*e"nie ele"ent$)i%eolo5i#zny# o%zie%zi#zony# 'o 'rze!zo=#i9 ukon!tytuo)a? i%eolo5i+9 kt$ra 'rzez)y#i+yaby te)!zy!tkie !'rze#zno=#i9 i%eolo5i+9 kt$ra byaby !#alona )ok$ za!a%ni#zy# intere!$) kla!y 'anu*8#e* iza'e)niaa *ak to nazy)a ra"!#i e5e"oni+ te* kla!y3

Ke=li tak 'o*"ie"y rze#zy)i!to=? i%eolo5ii 'anu*8#e*9 to taka *e!t ) ka%y" razie i'oteza9 kt$r8##iaby" )y!un8? z%oa"y 'o!trze# funk#*+ )a=#i)8 filozofii3 ilozofia nie *e!t ani bezintere!o)n8o'era#*89 ani %ziaalno=#i8 !'ekulaty)n83 Pra)o=?9 #zy!te r+#e i !'ekula#*a to !'ra)a !a"o=)ia%o"o=#i3Le#z )iel#y filozofo)ie "ieli *u inn8 =)ia%o"o=? !)o*e* "i!*i3 Wie%zieli9 e o%'o)ia%a*8 na )ielkie'ytania 'rakty#zne i 'olity#zne7 *ak !i+ oriento)a? ) %zie%zinie "y=li i ) 'olity#e9 #o robi?9 %ok8% '$*=?BWie%zieli na)et9 e te 'ytania 'olity#zne !8 i!tory#zne9 to zna#zy na)et *e=li u)aali *e za o%)ie#zne9)ie%zieli9 e !ta)ia*8 *e y)otne intere!y !'oe#ze,!t)a9 %la kt$re5o "y=l83 Z #a8 *e%nak 'e)no=#i8 nie

)ie%zieli o ty"9 #o 'oz)ala na" zrozu"ie? ;ark! i o #zy" ##iaby" 'o)ie%zie? ) kilku !o)a#3 Ct$

Studenckie o!o "ilozofii #arksisto$skie% (&')- -

$$$skf*u$$+l


12/15


)y%a*e "i !i+9 e nie "ona zrozu"ie? %eter"inu*8#e5o ) o!tatnie* in!tan#*i za%ania filozofii ina#ze*9 *ako%no!z8# *e %o )y"o5$) )alki kla!o)e* ) i%eolo5ii9 to zna#zy 'rze%e )!zy!tki" %o #entralne* k)e!tiie5e"onii9 kon!tytuo)ania i%eolo5ii 'anu*8#e*3 o #o9 *ak )i%zieli="y9 %zie*e !i+ ) filozofii to #ae'rzerabianie i 'orz8%ko)anie 'raktyk i i%ei !'oe#zny# ) !y!te"aty#zne* *e%no=#i9 'o% Pra)%8 ty#'raktyk i i%ei9 to )!zy!tko #o9 *ak )i%zieli="y9 %zie*e !i+ 'ozornie bar%zo %aleko o% reali$)9 ) ab!trak#*i

filozofi#zne* %zie*e !i+ te na na!zy# o#za#9 ) #akie" 'or$)ny)alne* i nie"al naka%a*8#e* !i+9 #o?nie *e%no#ze!ne*9 for"ie ) i%eolo5i#zne* )al#e kla!o)e*3W obu 'rzy'a%ka# #o%zi o 'rzerobienie9 roz#zonko)anie9 rozoenie i !#alenie ) ra"a#

okre=lone* orienta#*i o5$u 'raktyk !'oe#zny# i o%'o)ia%a*8#y# i" i%eolo5ii ) taki !'o!$b9 aby u)a%zy na% ele"enta"i 'o%'orz8%ko)any"i 'o!ta)i? 'e)n8 Pra)%+9 kt$ra narzu#i i" 'e)n8 orienta#*+9oraz ) taki !'o!$b9 aby orienta#*+ t+ 5)aranto)aa )!'o"niana Pra)%a3 Ke=li rze#zy)i=#ie za#o%zi takaz5o%no=?9 "oe"y )y#i85n8? z te5o )nio!ek9 e filozofia9 kt$ra na !)$* !'o!$b kontynuu*e )alk+ kla!o)8) teorii i *e!t )alk8 kla!o)8 ) teorii9 o%'o)ia%a na za'otrzebo)anie za!a%ni#zo 'olity#zne3 Za%anie9 kt$re'rzy%ziela *e* i 'o)ierza )alka kla! ) o5$le9 a bar%zie* bez'o=re%nio i%eolo5i#zna )alka kla!9 'ole5a naty"9 e "a 'rzy#zyni? !i+ %o !#alenia i!tnie*8#y# i%eolo5ii ) i%eolo5i+ 'anu*8#8 i u%zieli? te* i%eolo5ii'anu*8#e* 5)aran#*i9 e *e!t Pra)%83 Kak !i+ ona %o te5o 'rzy#zyniaB Wa=nie !ta)ia*8# !obie za #el

roz'atry)anie teorety#zny# )arunk$) "oli)o=#i roz)i8zania i!tnie*8#y# !'rze#zno=#i9 a )i+# !#alenia'raktyk !'oe#zny# i i# i%eolo5ii3 >o%zi o 'ra#+ ab!trak#y*n89 a )i+# "y=lo)8J #o%zi o #zy!t8 'ra#+"y=lo)89 a )i+# o #zy!t89 a'riory#zn8 teoretyza#*+3 Ke* rezultate" 'o% *e%no=#i8 i 5)aran#*8 te* !a"e*orienta#*i *e!t roz'atry)anie r$noro%no=#i 'raktyk i i# i%eolo5ii3 >o #zyni filozofia !'enia*8# ten)y"$59 kt$ry 'rzey)a *ako )e)n+trzny9 a kt$ry !ta)ia*8 *e* )ielkie konflikty kla!o)e i )ielkie)y%arzenia %zie*o)eB Wyt)arza #ay uka% kate5orii9 kt$re 'oz)ala*8 roz'atry)a? i u!ta)ia*8 r$ne'raktyki !'oe#zne 'o% i%eolo5ia"i na taki# "ie*!#a#9 kt$re "u!z8 za*8?9 aby ) kon!tytuo)aniui%eolo5ii 'anu*8#e* "o5y o%e5ra? role9 *aki# !i+ o% ni# o#zeku*e3 Wyt)arza 'roble"atyk+ o5$ln89 tozna#zy !'o!$b !ta)iania9 a ty" !a"y" roz)i8zy)ania )!zelki# 'roble"$)9 *akie "o58 )ynikn8?3Wyt)arza )re!z#ie !#e"aty teorety#zne9 fi5ury teorety#zne9 kt$re !u8 za =ro%ek 'rzez)y#i+ania!'rze#zno=#i i za )+ze )i88#y r$ne ele"enty i%eolo5ii3 Wyno!z8# !i+ %o )a%zy na% tak

u'orz8%ko)any"i 'raktyka"i !'oe#zny"i9 5)arantu*e Pra)%+ te5o 'orz8%ku9 #o o5a!za ) for"ie5)aran#*i ra#*onalne5o %y!kur!u3

;y=l+9 e ) taki" razie filozofi+ "ona 'rze%!ta)i? ) !'o!$b na!t+'u*8#y3 4ie i!tnie*e ona naze)n8trz =)iata9 'oza i!tory#zny"i konflikta"i i )y%arzenia"i3 W for"ie !kon#entro)ane*9 na*bar%zie*ab!trak#y*ne* ) for"ie %zie )ielki# filozof$) rezy%u*e 5%zie= ) okoli#a# i%eolo5ii *ako ro%za*laboratoriu" teorety#zne5o9 ) kt$ry" %o=)ia%#zalnie9 ) ab!trak#*i9 'o%%a*e !i+ 'r$bie za!a%ni#zo'olity#zny 'roble" e5e"onii i%eolo5i#zne*9 to *e!t 'roble" ukon!tytuo)ania i%eolo5ii 'anu*8#e*3 o ta"'o%le5a*8 )yre5ulo)aniu kate5orie i te#niki teorety#zne9 kt$re u"oli)i8 !#alenie i%eolo5i#zne9!tano)i8#e *e%en z za!a%ni#zy# a!'ekt$) k)e!tii e5e"onii 'olity#zne*3 Pra#a )ykonana 'rzezna*bar%zie* ab!trak#y*ny# filozof$) nie 'ozo!ta*e bo)ie" "art)8 liter87 to #o filozofia otrzy"aa o%)alki kla! *ako )y"$59 z)ra#a *e* ) for"ie "y=li9 kt$re b+%8 'o%%a)a? i%eolo5ie obr$bko" ) #elu i#'rzet)orzenia i !#alenia3 ak9 *ak "ona ) %zie*a# ob!er)o)a? e"'iry#znie )arunki )y"o5u !ta)iane5ofilozofii9 tak te "ona ob!er)o)a? e"'iry#znie !kutki9 *akie 'rzyno!i filozofia ) %zie%zinie i%eolo5ii i'raktyk !'oe#zny#3 Wy!tar#zy 'o!uy? !i+ %)o"a %obrze znany"i 'rzyka%a"i 'o"y=le? ora#*onaliz"ie QEE )ieku i o filozofii C=)ie#enia aby %o!trze#9 *ak rezultaty 'ra#y 'ole5a*8#e* na)y'ra#o)aniu filozofii 'rzenika*8 %o i%eolo5ii i 'raktyk !'oe#zny#3 e %)a eta'y filozofii buruazy*ne*!8 zaraze" "o"enta"i kon!tytuu*8#y"i i%eolo5i+ buruazy*n8 *ako i%eolo5i+ 'anu*8#83 .kon!tytuo)aa!i+ ona ) )al#e9 a filozofia o%e5raa ) te* )al#e rol+ teorety#zne5o !'oi)a *e%no=#i i%eolo5ii 'anu*8#e*3

Le#z *e=li 'oz)ala"y !obie !t)ier%zi? to )!zy!tko9 a 'rze%e )!zy!tki" *e=li to )!zy!tko9 #o'o)ie%zieli="y9 !tao !i+ "oli)e za !'ra)8 %okonane5o 'rzez ;ark!a o%kry#ia natury !'oe#ze,!t)akla!o)e5o9 roli 'a,!t)a i i%eolo5ii ) na%bu%o)ie9 to k)e!tia filozofii "ark!i!to)!kie* okazu*e !i+ *e!z#ze

bar%zie* 'ara%ok!alna3 Ke=li bo)ie" )obe# i%eolo5ii 'anu*8#e* filozofia o%5ry)a ) o!tatnie* in!tan#*i rol+


$$$skf*u$$+l


13/15


laboratoriu" !#ala*8#e5o i !'oi)a teorety#zne5o to #o ) taki" razie z ty"i9 kt$rzy o%"a)ia*8 !ueniai%eolo5ii 'anu*8#e*B >o z ki"= taki" *ak ;ark!9 kt$ry ) 'o!o)iu %o %ru5ie5o )y%ania nie"ie#kie5oo=)ia%#za9 e *e5o k!i8ka 't3 a+ita!*e!t krytyk8 re'rezentu*8#8 kla!+9 kt$re* "i!*8 %zie*o)8 *e!t obaleniekla!y 'anu*8#e* i znie!ienie )!zelki# kla!B Enny"i !o)y9 *e=li to #o za'ro'ono)ae" *e!t ) o5$le %o'o"y=lenia9 to #zy *e!t "oli)a filozofia "ark!i!to)!kaB

Aby zrozu"ie? t+ "oli)o=? *ako "oli)o=?9 )y!tar#zy za!tano)i? !i+ na% fakte"9 e )yraeniei%eolo5ia 'anu*8#a nie "a !en!u9 *e=li *e5o kontra'unkte" nie *e!t )yraenie i%eolo5ia z%o"ino)ana3Wynika to z !a"e* k)e!tii e5e"onii i%eolo5i#zne*3 Ke=li ) !'oe#ze,!t)ie kla!o)y" kla!a 'anu*8#a "u!i)yku? i%eolo5i+9 kt$ra byaby 'anu*8#a9 'o to9 eby !i+ !#ali? i narzu#i? !)o*e 'ano)anie kla!o"z%o"ino)any"9 to zna#zy9 e 'ro#e! ten na'otyka o'$r3 W !z#ze5$lno=#i zna#zy to9 e obok utrzy"u*8#e*!i+ 'rzy y#iu i%eolo5ii %a)ne* kla!y 'anu*8#e* i!tnie*e ) !'oe#ze,!t)ie kla!o)y" #o=9 #o Lenin naz)aele"enta"i zu'enie inne* i%eolo5ii9 a "iano)i#ie i%eolo5ii kla!y )yzy!ki)ane*3 E%eolo5ia kla!y'anu*8#e* kon!tytuu*e !i+ *ako 'anu*8#a 'rze#i)ko ele"ento" i%eolo5i#zny" kla!y z%o"ino)ane*3 o'rze#i)!ta)ienie )y!t+'u*e )e)n8trz filozofii *ako *e%en z ele"ent$) 'roble"u e5e"onii9 kt$ry "a onaroz)i8za?3 Hlate5o ) filozofii "a"y %o #zynienia z )o*n8 )!zy!tki# ze )!zy!tki"i9 )o*n8 nieu!ta*8#89kt$ra *e!t ) filozofii !kutkie" e#a )alki kla!9 i %late5o anta5oni!ty#zne !tano)i!ka anta5oni!ty#zny#

i%eolo5ii !8 re'rezento)ane ) !a"e* filozofii3 W !)oi" laboratoriu" teorety#zny" filozofia kt$ra nie)ie%z8# o ty" 'ra#u*e na% e5e"oni8 i%eolo5i#zn8 kla!y )!t+'u*8#e* lub 'anu*8#e* !ta)ia #zooa%)er!arzo"9 na o5$ )y!t+'u*8#y" 'o% naz)8 "aterializ"u3

Z filozofi8 *e!t za!a%ni#zo tak9 *ak ze !'oe#ze,!t)e" kla!o)y"7 tak *ak *e%no=? i )alka kla!y)yzy!ki)ane* or5anizu*e !i+ 'o% 'ano)anie" kla!o)y"9 tak te for"y !tronni#t)a filozofi#zne5o9 kt$rere'rezentu*e kla!+ )yzy!ki)an8 #zy kla!+ z%o"ino)an89 kon!tytuu*8 !i+ ) for"a# kon!tytuo)ania !i+filozofii ) filozofi+9 a )i+# ) for"a# k)e!tii e5e"onii i%eolo5i#zne*3 Hlate5o #aa i!toria filozofiirozbrz"ie)a 5u#y" e#e" )yzy!ki)any# lub o'onent$)3 4iekt$ry"9 *ak o!ie"na!to)ie#zny""ateriali!to"9 u%ao !i+ 'rze#i)!ta)i? )a!ny !y!te" Pra)%y !y!te"o)i Pra)%y kla!y 'anu*8#e*3 Fy?"oe *e%nak bar%zie* ni o!ie"na!to)ie#zny"i "ateriali!ta"i kt$rzy re'rezento)ali nie tyle)yzy!ki)any#9 ile inn8 kla!+ )yzy!ku*8#89 buruaz*+9 'o!zuku*8#8 )$)#za! na "o%+ an5iel!k8

'rzy"ierza z ary!tokra#*8 'o)inni="y zaintere!o)a? !i+ ty"i9 kt$ry" u%ao !i+ *e%ynie 'oo)i#znie lubnie u%ao !i+ 'ra)ie )#ale na%a? !)o*e* o'ozy#*i for"y filozofii )yt)orzone* *ako filozofia3 Ke=li o "nie#o%zi9 to )!kazaby" !z#ze5$lnie #+tnie na M'ikura i ;a#ia/elle5o e o5rani#z+ !i+ %o 'rzyto#zeniaty# %)$# tylko naz)i!k9 #o #zyni+ zre!zt8 'o to tylko9 by zrozu"ie? ;ark!a3 o zna#zy *e5o "il#zenie3

W i!to#ie tu tk)i #ay 'ara%ok! ;ark!a3 Cn9 kt$ry uzy!ka )yk!zta#enie filozofi#zne9 o%"$)i'i!ania %zie filozofi#zny#3 Cn9 kt$ry 'ra)ie ni# nie 'o)ie%zia o filozofii9 a )!trz8!n8 #a8 filozofi8tra%y#y*n89 za'i!u*8# ) EE ezie o euerba#u !o)o 'raktyka9 i 'raktyko)a filozofi+9 kt$re* nie na'i!a9'i!z8# a+ita!9 %a na" tak9 *ak nie u#zyni te5o nikt 'rze% ni" klu#ze9 kt$re 'oz)ala*89 aby="y za#z+lirozu"ie?9 o #o #o%zi ) filozofii9 a )i+# za#z+li 'i!a? #o= ) ro%za*u teorii filozofii3 Po ni" za= Lenin9'o%obnie *ak Mn5el!9 na'i!a *e%ynie tek!ty kryty#zne #zy *akie= ury)ki3 Kak zrozu"ie? ten 'ara%ok! i #zy"ona 5o zrozu"ie? ) =)ietle te5o9 #o za'ro'ono)ali="yB

S'r$bu*+ 'o%zieli? !i+ ) te* !'ra)ie "oi"i o%#zu#ia"i9 a nie ukry)a"9 e 'o%e*"u*+ ryzyko'o!ta)ienia bar%zo zu#)ae* i'otezy3 .)aa" *e%nak9 e ryzyko to trzeba 'o%*8?3

%y %zie*e "ark!i!to)!kie5o ru#u robotni#ze5o ob!er)u*e"y 'o% k8te" for" filozofi#zny#9 %okt$ry# !i+ 'rzyzna9 !ta*e"y ) obli#zu %)$# na% )yraz ty'o)y# !ytua#*i3 W 'ier)!ze* "a"y %o#zynienia z ;ark!e"9 Mn5el!e"9 Lenine"9 ra"!#i" i ;ao9 kt$rzy konie# ko,#$) !'ra)ia*8 )raenie9 e

*ak o% zarazy !troni8 o% )!zy!tkie5o9 #o 'rzy'o"ina filozofi+ )yt)orzon8 *ako filozofia9 ) for"a#e5e"onii i%eolo5i#zne*9 kt$re zanalizo)ali="y3 W %ru5ie* nato"ia!t "a"y %o #zynienia z taki"i lu%G"i

*ak Luk#!9 ale nie on *e!t na*)anie*!zy9 le#z Stalin9 kt$ry 'rze% filozofi8 "ark!i!to)!k8 )yt)orzon8 *akofilozofia ot)orzy %rz)i na o=#ie3 .#zyni to 'rze*"u*8# o% Mn5el!a 'ar+ nie!z#z+!ny# z%a, o "aterii iru#u9 o 'ra)a# %ialektyki *ako 'ra)a# ru#u it%3 oraz 'o'y#a*8# filozofi+ "ark!i!to)!k8 na %ro5+

ontolo5ii lub "etafizyki "ateriali!ty#zne*9 ) kt$re* tezy filozofii realizu*8 !i+ ) "aterii3 Wi%a? *ak na %oni9

Studenckie o!o "ilozofii #arksisto$skie% (&')- I -

$$$skf*u$$+l


14/15


e Stalin nie )ykaza niez)yke* o!trono=#i ;ark!a9 Lenina i ra"!#ie5o i 'o!ze% ) 'rze#i)ny" o% ni#kierunku3 Fyoby o#zy)i=#ie rze#z8 ab!ur%aln89 5%yby="y u)aali9 e to )a=nie !tano)i!ka filozofi#zneStalina !8 Gr$%e" *e5o linii 'olity#zne* i 'raktyk terrory!ty#zny#9 le#z nie tru%no *e!t )ykaza?9 e nie !8one ob#e te* linii i ty" 'raktyko"9 a %oka%nie* e i" !uyy3 4ie tru%no te )ykaza?9 ) *ak 5+boki"kryzy!ie9 z kt$re5o zale%)ie za#zyna"y !i+ )y5rzeby)a?9 !tano)i!ka te 'o5r8yy filozofi+

"ark!i!to)!k83W!zy!tko )!kazu*e )i+# na to9 e ) ty" #ie"ny" *e!z#ze 'unk#ie %zie*e "ark!i!to)!kie5o ru#urobotni#ze5o 'rzyznay %o=)ia%#zalnie ra#*+ ;ark!o)i9 Lenino)i i ra"!#ie"u9 nie za=9 'o)ie%z"y9Ple#ano)o)i9 Fo5%ano)o)i9 a *u ty" bar%zie* Stalino)i3 W!zy!tko )!kazu*e na to9 e ;ark!9 Lenin ira"!#i9 %okonu*8# inter)en#*i bez'o=re%nio filozofi#zny# z niez)yk8 !tano)#zo=#i89 a zaraze"niez)yk8 %y!kre#*8 i 8#z8# te inter)en#*e z nieu!tann8 'raktyk8 filozofii9 kt$re* nie ##ieli na'i!a?9za!u5ero)ali9 i filozofia9 kt$re* 'otrzebu*e "ark!iz"9 nie tyle *e!t filozofi8 )yt)orzon8 *ako filozofia9 ileno)8 'raktyk8 filozofii3

W #elu zrozu"ienia %o5+bne* ra#*i9 kt$r8 !i+ kiero)ali9 "ona 'rzy*8? za 'unkt )y*=#ia u)a5+'o#zynion8 'rzez ;ark!a ) 'o!o)iu %o %ru5ie5o )y%ania nie"ie#kie5o a+ita!u9 ) kt$re* 'rze#i)!ta)ia!obie %)ie kon#e'#*e %ialektyki i %a*e %o zrozu"ienia9 e z *e%ne* bar%zo at)o )'a%a !i+ ) %ru587 )

'ier)!ze* kon#e'#*i %ialektyka !uy %o #ytu*+ u=)ietniania rze#zy)i!to=#i9 a )i+# *e!t a'olo5ety#znai 'ozo!ta*e na !ubie kla!y 'anu*8#e*3 W %ru5ie* *e!t kryty#zna i re)olu#y*na3 ylko ta %ru5a kon#e'#*a"oe !uy? 'roletariato)i3 .'ra!z#za*8# 'o)ie"9 e *e!t a na%to 'o)o%$)9 aby u)aa?9 i Stalin 'rzy*8'ier)!z8 kon#e'#*+ i e ;ark! trzy"a !i+ kur#zo)o %ru5ie* e nie na'i!a filozofii *ako filozofii %late5o9i ##ia u!trze# !i+ te5o o5ro"ne5o niebez'ie#ze,!t)a9 *akie !tano)i 'ier)!za3

;ark! u)aa )yraGnie9 e )yt)arzanie filozofii *ako filozofii to u%zia ) zaba)ie zor5anizo)ane*'rzez 'rze#i)nika9 e na)et ) for"ie o'ozy#*i ozna#za to u%zia ) 5rze9 ) kt$re* !ta)k8 *e!t k)e!tiae5e"onii i 'rzy#zynia !i+ 'o=re%nio %o u"o#nienia i%eolo5ii buruazy*ne* u)ierzytelnia*8# *e* for"+ek!'re!*i filozofi#zne*9 e naraa !i+ 'rzy!zo=?9 a ty" !a"y" teraGnie*!zo=? i%eolo5ii 'roletaria#kie*'rzyo%zie)a*8# *8 ) for"y9 kt$ry# )y"a5a k)e!tia buruazy*ne* e5e"onii i%eolo5i#zne*9 e )re!z#ie5rozi to !to#zenie" !i+ filozofii ) !zere5i !tronni#t)a 'a,!t)o)e5o3

Hzie*e !to!unk$) filozofii z 'a,!t)e"9 kt$re bar%zo %obrze 'o!trze5 fran#u!ki filozof Paul 4izan9to %u5a i!toria3 >ay zre!zt8 #za! "$)ie" o ni# "$)i8# o k)e!tii i%eolo5ii 'anu*8#e*3 E%eolo5ia'anu*8#a *e!t i%eolo5i8 kla!y 'anu*8#e*9 a )i+# te*9 kt$ra %ziery )a%z+ 'a,!t)o)83 C% Platona 'o


15/15


i%eolo5ia"i )8#znie9 a )i+# i %o i%eolo5ii 'anu*8#e*9 kt$ra *e!t )a=nie nieroz8#zna o% 'a,!t)a3 4ie"ona )yklu#zy?9 e z 'o)o%u z)i8zk$) tra%y#y*ne* filozofii z 'a,!t)e" i z 'o)o%u 'rze)i%y)ane5o'rzez ;ark!a obu"ar#ia 'a,!t)a9 o%no!i !i+ on %o filozofii tak nieufnie *ak %o 'a,!t)a3 ;i"o 'e)ny#!to!unk$) 'okre)ie,!t)a 8#z8#y# ;ark!a z anar#i!ta"i nie #o%zio o anar#i!ty#zne o%rzu#enie'a,!t)a tak !a"o9 *ak nie #o%zio o o%rzu#enie filozofii3 Z 'e)no=#i8 nato"ia!t "ieli="y %o #zynienia z

5+bok8 nieufno=#i8 )obe# te* in!tytu#*i9 *ak8 *e!t 'a,!t)o oraz )obe# te* for"y !#alania i%eolo5ii'anu*8#e*9 *ak8 *e!t filozofia9 kt$re to for"y )y%a)ay "u !i+ =#i=le ze !ob8 z)i8zane9 'onie)a obie !8zaan5ao)ane ) buruazy*ny "e#aniz" 'ano)ania kla!o)e5o3 .)aa"9 e to )a=nie *e!t 'o)$%9 %lakt$re5o ;ark! !troni o% )!zelkie* filozofii )yt)arzane* *ako filozofia7 e nie ##ia )'a=? ) 'ua'k+u=)ietniania rze#zy)i!to=#i3

Ke=li to 'ra)%a9 to ) taki" razie ;ark! 'ozo!ta)i "ark!i!to"9 okrutnie "8%ry"'rze#i)%o=)ia%#zenie" ontolo5ii !talino)!kie*9 !z#ze5$lnie tru%ne %o )ykonania za%anie3 ak bo)ie"9

*ak )yzna#zy ru#o)i robotni#ze"u za%anie )ynalezienia no)y# for" )!'$lnoty9 kt$re u#zyniyby'a,!t)o zb+%ny"9 tak te )yzna#zy filozofo" "ark!i!to)!ki" za%anie )ynalezienia no)y# for"inter)en#*i filozofi#zne*9 kt$re 'rzy!'ie!zyyby konie# buruazy*ne* e5e"onii i%eolo5i#zne* kr$tko"$)i8#9 za%anie )ynalezienia no)e* 'raktyki filozofii3

Po!u5u*8# !i+ 'or$)nanie" z 'a,!t)e" re)olu#y*ny"9 kt$re to 'a,!t)o 'o)inno by? nie-'a,!t)e"9 to zna#zy 'a,!t)e" z"ierza*8#y" %o obu"ar#ia9 za!t8'ienia !a"e5o !iebie for"a"i )olne5ozrze!zenia9 "ona 'o)ie%zie?9 e filozofia %r+#z8#a "y=l ;ark!a9 Lenina i ra"!#ie5o 'o)inna by?filozofi89 kt$ra byaby nie-filozofi89 to zna#zy 'rze!taa !i+ )yt)arza? ) for"ie filozofii9 a *e* funk#*ae5e"onii teorety#zne* obu"ieraaby u!t+'u*8# "ie*!#a no)y" filozofi#zny" for"o" i!tnienia3 ak *ak"ona 'o)ie%zie?9 e z5o%nie z 'o5l8%e" ;ark!a )olne zrze!zenie 'ra#u*8#y# 'o)inno za*8?"ie*!#e 'a,!t)a i o%5ry)a? zu'enie inn8 rol+ ni 'a,!t)o nie 'ole5a? na 'rze"o#y i re're!*i tak te"ona 'o)ie%zie?9 e no)e for"y i!tnienia filozofii9 z)i8zane z 'rzy!zo=#i8 ty# )olny# zrze!ze,9'o)inny za'rze!ta? 'enienia funk#*i 'ole5a*8#e* za!a%ni#zo na kon!tytuo)aniu i%eolo5ii 'anu*8#e* )raz ze)!zy!tki"i z)i8zany"i z ty" 'rzy"u!a"i i )yzy!ka"i oraz 'rzy#zynia? !i+ %o )yz)olenia i !)obo%ne5ou'ra)iania 'raktyk !'oe#zny# i i%ei lu%zki#3

Po%obnie *ak rze#z "a !i+ z 'er!'ekty)a"i %oty#z8#y"i 'a,!t)a9 )!'o"niane za%anie filozofii"ark!i!to)!kie* nie *e!t za%anie" na %alek8 'rzy!zo=?3 Ke!t to )r+#z za%anie na %zi= i *u teraz "ark!i=#i'o)inni 'rzy!'o!abia? !i+ %o nie5o3 ;ark! *ako 'ier)!zy %a na" 'rzyka% 'raktyku*8# filozofi+ )zbi*a*8#y z tro'u9 no)y !'o!$b9 o%"a)ia*8# )yt)arzania filozofii *ako filozofii9 ale 'raktyku*8# filozofi+ )!)oi" kryty#zny" i 'olity#zny" %ziele nauko)y"9 a )i+# inau5uru*8# no)e !to!unki9 kryty#zne ire)olu#y*ne to *e5o )a!ne !o)a "i+%zy filozofi8 a 'raktyka"i !'oe#zny"i9 kt$re !8 !ta)k8 i"ie*!#e" )alki kla!3 a no)a 'raktyka filozofii !uy 'roletaria#kie* )al#e kla!o)e* nie 'o'rzeznarzu#anie *e* 'rzy"u!o)e* *e%no=#i i%eolo5i#zne* ()ie"y9 %o #ze5o 'ro)a%zi taki 'rzy"u!&9 le#z 'o'rzezt)orzenie i%eolo5i#zny# )arunk$) )yz)olenia i !)obo%ne5o roz)o*u 'raktyk !'oe#zny#3 ak tylkofilozofia "oe !uy? znie!ieniu )yzy!ku i 'ano)ania kla!o)e5o oraz )yz)oleniu lu%zi3

Studenckie o!o "ilozofii #arksisto$skie% (&')- O -

$$$skf*u$$+l

Documents

Louis Althusser – Przeobrażenie filozofii (1976 rok)