195
l l Ö Ö p p w w D D w w d d b b p p w w (Malayalam) واﻟﻌﻤﺮة اﳊﺞ] ﺎﻟﻠﻐﺔ ﻣﻠﻴﺎﱂ[ lwk Pamen a®mÀ¡mSv ﺑﻤﻨﺎرﻛﺎد, اﳉﲈﱄ ﲪﺰة]cntim[\ : sI.]n . i¡oÀ lpssk³ kzemln k¿nZv klv^À kzmZnJv ﻣﺮاﺟﻌﺔ: ﺻﺎدق ﺻﻌﻔﺮ ﺳﻴﺪ ﺻــﻼﺣـﻲ ﺣﺴﲔ ﺷــﺎﻛﺮtIm]tdäohv Hm^okv t^mÀ ImÄ & ssKU³kv d_vh þ dnbmZv þ kuZn Atd_y اﻟﺮﻳﺎض ﺑﻤﺪﻳﻨﺔ ﺑﺎﻟﺮﺑﻮة اﳉﺎﻟﻴﺎت وﺗﻮﻋﻴﺔ ﻟﻠﺪﻋﻮة اﻟﺘﻌﺎوﲏ اﳌﻜﺘﺘﺐ اﳌﻤﻠﻜﺔ اﻟﺴﻌﻮدﻳﺔ اﻟﻌﺮﺑﻴﺔ1429 – 2008 l l Ö Ö p p w w D D w w d d b b p p w w واﻟﻌﻤﺮة اﳊﺞ1 BapJw ﻋﲆ وأﺳﻠﻢ وأﺻﲇ اﻟﻌﺎﳌﲔ رب اﳊﻤﺪ أﲨﻌﲔ وﺻﺤﺒﻪ آﻟﻪ وﻋﲆ اﻟﻜﺮﻳﻢ رﺳﻮﻟﻪ. وﺑﻌﺪCkvemans³d ]©kvXw`§ fnsem¶mb lÖnsâ t{ijvTX bpw acymZIfpw hnhcn¡p¶Xm Wv Cu sNdp{KÙw. lÖn\pw Dwd¡pw t]mIp¶ BfpIfn ]ecpw At\Iw AÔ hnizmk§fpw A\mNmc§fpw sh¨p ]peÀ¯p¶Xmbn ImWp

lÖpw Dwdbpw ةﺮﻤﻌﻟاو - Adam Travel · lÖpw Dwdbpw (Malayalam) [ ﱂﺎﻴﻠﻣ ﺔﻐﻠﻟﺎﺑ] ةﺮﻤﻌﻟاو ﺞﳊا lwk Pamen a®mÀ¡mSv دﺎﻛرﺎﻨﻤﺑ,ﱄﲈﳉا

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

llÖÖppww DDwwddbbppww (Malayalam)

]ملياملاللغة ب [ احلج والعمرةlwk Pamen a®mÀ¡mSv

محزة اجلاميل, بمناركاد]cn-tim-[\ :

sI.]n . i¡oÀ lpssk³ kzemln k¿nZv klv^À kzmZnJv

سيد صعفر صادق :مراجعة شــاكر حسني صــالحـي

tIm]tdäohv Hm^okv t^mÀ ImÄ & ssKU³kv d_vh þ dnbmZv þ kuZn Atd_y

املكتتب التعاوين للدعوة وتوعية اجلاليات بالربوة بمدينة الرياض العربية السعودية اململكة

1429 – 2008

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

1

BapJw

احلمد هللا رب العاملني وأصيل وأسلم عىل . رسوله الكريم وعىل آله وصحبه أمجعني

وبعدCkvemans³d ]©kvXw`§

fnsem¶mb lÖnsâ t{ijvTX bpw acymZIfpw hnhcn¡p¶Xm Wv Cu sNdp{KÙw.

lÖn\pw Dwd¡pw t]mIp¶ BfpIfn ]ecpw At\Iw AÔ hnizmk§fpw A\mNmc§fpw sh¨p ]peÀ¯p¶Xmbn ImWp

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

2

¶p. aX¯nse AdnhnÃmbvabm WnXn\v {][m\ImcWw. AXn \m  Hcp hnizmkn \nÀ_Ôambpw a\Ênem¡nbncnt¡− hfsc {] [m\s¸« ]e hnjb§fpw DÄ sImÅn¨pÅXmWv Cu IrXn. Ign bp¶{X kq£vaXbpw Ah[m\X bpw ]peÀ¯nbn«ps−¦nepw a\p jyklPamb sXäpIpä§Ä kw` hnt¨¡mw. klrZbcmb hmb\ ¡mÀ {i²bn s¸Sp¶ sXäp Ifpw A]mIXIfpw Nq−n ImWn ¡pIbpw, A`n{]mb \nÀtZi§Ä Adnbn¡pIbpw sN¿psa¶v {] Xymin¡p¶p. Cu sNdp {KÙw F \n¡pw apkvenw D½¯n\pw D]Imcs¸Ss«.

lwk Pamen a®mÀ¡mSv

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

3

Cu {KÙw

]cnNbanÃm¯ Hcp Øet¯ ¡v HcmÄ bm{X ]pds¸SpI bm sW¦n bm{XbpsS ap¼v hgnbn  {]bmk§sfm¶panÃmsX k am[m\ambn AhnsS F¯nt¨cp ¶Xn¶mbn B Øes¯¡pdn ¨pw AhntS¡pÅ hgnsb¡pdn ¨pw Adnbp¶htcmSv tNmZn¨v a\ Ênem¡mdp−v. F¶m tJZIc sa ¶v ]dbs« aX]camb Imcy §fn A[nIamfpIÄ¡pw Cu Bthiw ImWp¶nÃ. CXv Bcm[ \bpsS Imcy¯nepÅ hogvNbm sW¶v ]dtb−XnÃtÃm .

lÖpw Dwdbpw hnhcn¡p¶ Cu sIm¨p IrXnbn \n§Ä ho «nÂ\n¶v ]pds¸«v Xncns¨¯p¶

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

4

Xphsc \nÀÆlnt¡− apgph³ Imcy§fpw DÄs¡mÅn¡m³ ]c amh[n {ian¨ncn¡p¶p. Dwd IÀ ½w am{Xw \nÀÆln¡p¶Xn ¶mbn t]mIp¶hÀ¡v Bhiyamb \nÀ t±i§Ä DÄs¡mÅn¨ncn¡p¶ Xv t]mse lmPnamÀ {]tXyIw A dntb−hbpw AXXv kab§fn {]tXyIw DWÀ¯nbncn¡p¶p. A Xp t]mse lÖp IÀ½¯n ]nÂIme¯v IS¶p IqSnb \qX \mNmc§sf¡pdn¨v {]tXyIw D WÀ¯pIbpw sNbvXn«p−v. Imc Ww Ckvemanse GXv IÀ½hpw kzoImcyamIm³ c−v \n_Ô\ Ifp−v. H¶v: AÃmlphnsâ {]oXn Imw £n¨p sIm−v am{Xambncn¡pI. AÃmlp ]dbp¶p :

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

5

أمروا إال ليعبدوا اهللا خملصني له الدين ما و حنفاء )٥: البينة ...........(

IogvhW¡w AÃmlphn\v am {Xw B¡n sIm−v EPp a\kvIcm b \nebn AÃmlphns\ Bcm [n¡phm\ÃmsX AhtcmSv IÂ]n ¡s¸«n«nÃ.. (AÂ_¿n\x : 5)

c−v: kp¶¯n Øncs¸«Xmbn cn¡Ww.

lZokv ]¬UnX·mcpw lZo kv \nZm\ imkv{X ]¬UnX·m cpw IÀ½imkv{XImc·mcpw kp¶ ¯ns\ \nÀÆNn¡p¶Xv C{]Imc

amWv. kp¶s¯¶m \_n bn \n¶v Øncs¸« hm¡v, {] hr¯n, AwKoImcw F¶nh. Nne

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

6

]¬UnX·mÀ \_n bpsS

KpWw' (صفة) F¶pIqSn tNÀ¯ncn

¡p¶p. \_n bn \n¶v "Ønc s¸«Xv' F¶mWv icoA¯v ]¬UnX·mÀ lZokns\ \nÀÆNn ¨Xv .

CÉman kp¶¯nsâ {]m[m \yhpw Øm\hpw D¶Xhpw al ¯chpamIp¶p. AXv JpÀB³ IgnªmepÅ c−mw ASnØm\ {]amWambn \n¡p¶p. H¶ma s¯ ASn¯d AÃmlp Ahsâ {]hmNI\v AhXcn¸n¨p sImSp ¯ amÀKZÀi\amb JpÀB\m Ip¶p.

aX¯nsâ FÃm Imcy§fpw JpÀB\pw lZokpamIp¶ al ¯mb c−v {]amW§fnte¡v aS

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

7

§p¶p. XXvkw_\v[amb {]hmN I \nÀt±iw amenIv _n³ A\kv

\nthZ\w sN¿p¶Xv t\m¡q,

كت فيكم أمرين لن تضلوا ما متسكتم هبام تر كتاب اهللا وسنة نبيه )١٣٩٥املوطأ (

"" Rm³ \n§fn c−pImcyw

hnt«¨p t]mIp¶p. Ah c−pw \n§Ä apdpsI ]nSn¡pIbm sW ¦n \n§Ä Hcn¡epw hgn ]ng ¡pIbnÃ. AÃmlphnsâ InXm _pw Ahsâ \_nbpsS Ncybp amWXv. ( aphXz : 1395)

ImcWw {]hmNINcy ssZho

I ktµiw (وحي) BIp¶p.

وما ينطق عن اهلوى إن هو إال وحي}٣{

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

8

يوحى ) ٤و٣−النجم ( }At±lw (apl½Zv \_n) X

¶njvS {]Imcw kwkmcn¡p¶nÃ. AXv At±l¯n\v Znhyktµiam bn \ÂIs¸Sp¶ Hcp DÂt_m[ \w am{XamIp¶p. ( \Pvav : 3,4)

At¸mÄ kp¶¯v AÃmlp Ahsâ {]hmNI\v \ÂInb Znhy ktµiamIp¶p. {]hmNI Xncpta \n ssZhoI ktµi¯nse IÂ] \Ifpw \ntcm[§fpw P\ §fnte s¡¯n¡p¶p. Ckvemanse Bcm [\IfpsS cq]hpw `mhhpsaÃmw

\_n bmWv apkvenw D½¯ns\ ]Tn¸n¨Xv . DZmlcWw lÖv \nÀ _\v [amsW¶v hnip² JpÀB³ ]Tn¸n¡p¶p. F¶m lÖnsâ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

9

kabw, cq]w F¶nh \_n lÖ¯p hnZmC Hmtcm¶m bn ImWn¨psImSp¯p. F¶n«v ]d

ªp : _m_nÀ \nthZ\w :

خذوا عني مناسككم : صحيح اجلامع (٧٨٨٢(

\n§fpsS lÖnsâ IÀ½§ Ä \n§Ä F¶nÂ\n¶pw kzoIcn ¡pI.(kzlolpÂPmanAv: 7882)

A§s\ lÖnsâ IÀ½§Ä

\_n Hmtcmt¶mtcm¶mbn hni ZoIcn¨p sImSp¯p. AXv ZÀin¨ kzlm_nIÄ dnt¸mÀ«v sNbvX {]Imcw lÖv IÀ½w kzoIcn ¡m³ \t½mSv {]hmNI Xncpta \n IÂ]n¡pIbpw sNbvXp.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

10

kp¶¯ns\Xncv {]hÀ¯n¡p Ibpw {]hmNIs\ [n¡cn¡pI bpw sN¿p¶h\v kzÀ¤{]thi

\w XSbs¸Spsa¶pw \_n kaq ls¯ Xm¡oXp sNbvXp. A_q

lpssdd \nthZ\w :

كل أمتي يدخلون اجلنة إال من أبى قالوا يا رسول اهللا وم ن يأبى قال من أطاعني دخل اجلنة

ومن عصاين فقد أبى )٦٧٣٧:البخاري(Fsâ kaql¯nseÃmhcpw

kzÀ¤¯n {]thin¡pw hnk½ Xn¨ hscmgnsI klm_nIÄ tNm Zn¨p \_nsb BcmWv hnk½

Xn¨hÀ? \_n ]dªp: Fs¶ A\pkcn¨h³ kzÀ¤¯n {]th in¨p. Ft¶mSv A\pkcWt¡Sv

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

11

ImWn¨h³ hnk½Xn¡pIbpw sNbvXp. (_pJmcn : 6737)

Cu hn`mKs¯ AÃmlp iIvXnbmbn Xm¡oXv sN¿p¶p.

فليحذر الذين خيالفون عن أمره أن تصيبهم فتنة أو يصيبهم عذاب أليم )٦٣: النور ()

\_n bpsS IÂ]\bv¡v FXnÀ {]hÀ¯n¡p¶hÀ X§Ä ¡v hà B]¯pw h¶v `hn¡p Itbm thZ\tbdnb in£ _m[n ¡pItbm sN¿p¶Xv kq£n¨v sImÅs«. ( \qÀ : 63)

kXyhnizmkn AÃmlphnsâ bpw {]hmNIsâbpw hn[n a\Ên em¡nbm Ah ]qÀ® a\tÊm sSbpw kt´mjt¯msSbpw kzo Icn¡pIbmWv sNt¿−Xv. AÃm

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

12

lphnsâbpw {]hmNIsâbpw Xo cpam\w hn«v kzm`n{]mbw Xnc sªSp¡m\pÅ kzmX{´yw Ah \nÃ. ImcWw AÃmlphpw {]hmN I\pw sIm−ph¶sXms¡ \· bpw t\ÀamÀ¤hpamIp¶p. Bsc ¦nepw X\n¡v Cu hnjb¯n JpÀB\ntâbpw kp¶¯ntâbpw ]cn[n¡v ]pd¯v Xocpam\n¡phm \pÅ Ignhp−v F¶v hnNmcn¨m AXv amÀ¤{`wihpw {]hmNIsâ IÂ]\sb [n¡cn¡epamIp¶p.

وما كان ملؤمن وال مؤمنة إذا قىض اهللا

ورسوله أمرا أن يكون هلم اخلرية من أمرهم ومن يعص اهللا ورسوله فقد ضل ضالال مبينا (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

13

)٣٦: األحزاب (AÃmlphpw Ahsâ dkqepw

Hcp Imcy¯n Xocpam\saSp¯p Ignªm kXyhnizmknbmb H cp ]pcpj\mIs« kv{XobmIs« X §fpsS Imcys¯ kw_\v[n¨v kzX {´amb A`n{]mbw D−mbn cn¡mhp¶XÃ. hÃh\pw AÃmlp thbpw Ahsâ ZqXt\bpw [n¡ cn¡p¶ ]£w Ah³ hyIvXamb \nebn hgn ]ng¨p t]mbncn¡p ¶p. (Alvkm_v:36)

{]hmNI³ Xsâ hm¡pw, {]hÀ¯nbpw AwKoImchpw apdp sI¸nSn¡m³ \nÀt±in¡p¶ tXm sSm¸w aX¯nenÃm¯ _nZvA¯p IÄ shSnbm³ IÂ]n¡pIbpw sN¿pIbp−mbn. CÀ_mfp _v\p

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

14

kmcnb \nthZ\w \_n ]d ªp:

إنه من يعش منكم بعدي فسريى اختالفا كثريا ف فعليكم بسنتي وسنة اخللفاء املهديني الراشدين متسكوا هبا وعضوا عليها بالنواجذ

وإياكم وحمدثات األمور فإن كل حم دثة بدعة وكل بدعة ضاللة قال ٤٦٠٧رواه أبوداود ( "

)صحيح : الشيخ األلباين F\n¡v tijw Pohn¨ncn¡p

¶hÀ¡nSbn [mcmfw A`n{]mb hyXymk§Ä ImWm³ km[n t¨¡mw, B kµÀ`¯n \n§Ä Fsâ Ncybpw k·mÀKnIfpw, k

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

15

¨cnXcpamb Jpe^mDÀdminZpIfp sS Ncybpw apdpsI¸nSn¡pIbpw, AXns\ AW¸ÃpIÄ sIm−v I Sn¨v]nSn¡pIbpw sN¿pI. Imcy §fn \qX\mNmc§sf IcpXn bncn¡pIbpwsN¿pI. FÃm ]pXn bXpw A\mNmcamIp¶p. FÃm A \mNmchpwhgntISmIp¶p. (A_q ZmhqZv: 4607)

من كان مستنا : (قال عبد اهللا بن مسعود فليستن بمن قد مات أولئ ك أصحاب حممد

كانوا خري هذه األمة , وأبرها قلوبا , وأعمقها علام , وأقلها تكلفا , قوم اختارهم اهللا لصحبة

ونقل دينه فتشبهوا بأخالقهم وطرائقهم ; نبيه

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

16

فهم كانوا عىل اهلدي املستقيم أخرجه )( و البدع والنهي » «رشح السنة « : البغوي يف

اإلبانة « : و رواه ابن بطة يف . البن وضاح» عنها )٦/١٤٧: و السلسلة الصحيحة »

A_vZpÃmln_v\p akvDuZv

]dbpIbp−mbn : Bsc¦nepw PohnX Ncy kzoIcn¡p¶p sh¦n  acWaSª (ke^pIsf) h

sc ]n´pScs«. AhÀ apl½Zv bpsS A\pNc·mcmWv. AhÀ Cu kapZmb¯nse D¯acpw, k·\ Ên\pSaIfpw, aX¯n ]mÞnXy apÅhcpw, IrXyaw sI«n¨a¡p¶ kz`mhw CÃm¯hcpamIp¶p. A Ãmlp Xsâ \_nbpsS klhmk

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

17

¯n\pw, Ahsâ aXw {]Ncn¸n ¡p¶Xn\pw XnscsªSp¯ P\X bpamWv AhÀ. AXn\m Ahcp sS kz`mhKpW§fpw amÀ¤§fpw A\pKan¡pI. AhÀ t\cmb amÀ¤¯nembncp¶p.

(knÂkne kzlolx : 6/147)

كل عبادة ال يتعبدها «: قال وعن حذيفة حجة النبي ( فال تعبدوها;أصحاب رسول اهللا

١٠٠ /١( لأللباين( lpssZ^ ]dbp¶p: AÃm

lp hnsâ dkqensâ A\pNc·mÀ (klm_nIÄ) \nÀÆln¡m¯ Hscmä Bcm[\bpw \nÀÆln¨p IqSm.

(ssiJvAÂ_m\nbpsS lÖ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

18

¯p¶_n F¶ {KÙ¯n \n¶v. hmfyw : 1 t]Pv : 100 )

و كل خري يف اتباع من سلف و كل رش يف ابتداع من خلف

"ke^pIfpsS (s]ucmWnI cpsS) amXyI ]n³]äp¶XnemWv \½psS FÃm \·bpw ØnXn sN ¿p¶Xv. ]n³Ime¡cpsS ]p¯³ \nÀamW§fnemWv FÃm Xn·bpw \ne sImÅp¶Xv.' F¶ hN\w F{X al¯camIp¶p.

asämcn¡Â \_n ]dbpI

bp−mbn :

من أحدث يف أمرنا هذا ما ليس فيه فهو رد )٣٢٤٢ومسلم ٢٤٩٩رواه البخاري (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

19

\½psS Cu (aX)Imcy¯n AXnenÃm¯ Fs´¦nepw Bsc ¦nepw ]pXpXmbn \nÀ½n¨m AXv XÅs¸SWw. (_pJmcn: 2499, apkvenw : 3242)

AXn\m Ckvemanse Hmtcm Bcm[\IÄ sN¿p¶Xn\v ap¼pw CkvemanI {]amWa\pkcn¨v A Xns\ kw_Ôn¨v IrXyambn hmbn¡pIbpw,a\Ênem¡pI bpw sNbvXXn\v tijw am{Xw sN¿pI. {]tXyIn¨v PohnX¯n Hcn¡Â am{Xw sN¿p¶ lÖpw , Dwdbpw. ImcWw F{X hmbn¨mepw, ]Tn¨m epw kwib§Ä D−mIp¶ IÀ½ amWv lÖpw Dwdbpw. AXp sIm

−mWv {]hmNI³ lÖnsâ Imcy§Ä \n§Ä IrXyambn ]Tn ¡Wsa¶v \s½ D]tZin¨Xv.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

20

BbXn\m lÖn\pw Dwd¡p ambn t]mIp¶hÀ icn¡pw IÀ½ §Ä ]Tn¡pI. a\Ênem¡pI. A Xn\pth−nbmWv CXp t]mepÅ IrXnIÄ cNn¡p¶Xv.

e£yw

\mw sN¿p¶ FÃm kÂIÀa §Ä sIm−pw AÃmlphnsâ {]o Xnbpw ]ctemI hnPbhpw am{Xam Wv B{Klnt¡−Xv. AXv sIm−v Xs¶ lÖn\v t]mIp¶ Hmtcm hyànbpw temI c£n Xmhmb AÃmlphnsâ `h\¯nÂsN¶v BßmÀ°ambn {]mÀ°n¡pIbpw Ah\nte¡Sp¡pIbpamWv e£y amt¡−Xv. Xsâ lÖpsIm−v GsX¦nepw `uXnI t\«tam lmPn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

21

sb¶ t]cv e`n¡mt\m temI am\yXtbm {]ikvXntbm D−mh Wsa¶ B{Klw lÖpw Dwd bpw kzoImcy amImXncn¡m³ Im cWamhpw. AÃmlp ]dbp¶p :

من كان يريد احلياة الدنيا وزينتها نوف إليهم

ماهلم فيها وهم فيها ال يبخسون أولـئك *

الذين ليس هلم يف اآلخرة إال النار وحبط ما صنعوا فيها وباطل ما كانوا يعملو : هود ( ن

)١٦و١٥sFlnI PohnXs¯bpw AXn

sâ Ae¦mct¯bpamWv Bsc¦n epw Dt±in¡p¶sX¦n AhcpsS {]hÀ¯\§Ä AhnsS (Cltem I¯v) sh¨v AhÀ¡v \mw \ndth

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

22

än sImSp¡p¶XmWv. AhÀ¡hn sS bmsXmcp Ipdhpw hcp¯s¸ SpIbnÃ. ]ctemI¯v \cIaÃm sX asäm¶pw In«m\nÃm¯hcm Ip¶p A¡q«À. AhÀ ChnsS {] hÀ¯n¨sXÃmw s]mfnªp t]m bncn¡p¶p. AhÀ sNbvXp sIm −ncp¶sXÃmw ^eiq\yas{X.

( lqZv 15,16 )

من كان يريد العاجلة عجلنا له فيها ما نشاء ( ملن نريد ثم جعلنا له جهنم يصالها مذموما

مدحورا ومن أراد) ١٨( اآلخرة وسعى هلا سعيها وهو مؤمن فأولئك كان سعيهم مشكورا (

}١٩:اإلرساء {

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

23

£WnIambXns\ (CltemI s¯)bmWv hÃhcpw Dt±in¡p¶ sX¦n AhÀ¡v AYhm (Ahcn  \n¶v ) \mw Dt±in¡p¶hÀ¡v ChnsS sh¨pXs¶ thK¯n \ÂIp¶XmWv. ]ns¶ \mw A§n s\bpÅh\v \ÂIp¶Xv \cIam bn cn¡pw. Ah³ AXn ISs¶ cnbp¶XmWv.

Bsc¦nepw ]ctemIw Dt±in ¡pIbpwkXyhnizmknbmbn sIm −v AXn\pth−n AXnsâXmb ]cn{iaw \S¯pIbpw sN¿p¶ ]£w A¯c¡mcpsS ]cn{iaw {]Xn^emÀlambncn¡pw. (Ckvdm Av : 18,19 )

At¸mÄ `uXnI PohnX e £yw ]ctemI hnPbambncn¡ Ww. \izcamb sFlnI t\«§

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

24

Ä al\obamb a\pjy PohnX ¯nsâ BXy´nI e£yambncn ¡m³ tbmKyaÃ. \½psS {]bXv\ §Ä shdpw XmÂImenIamb t]cnt\m {]ikvXnt¡m BIm Xncn¡m\pw BßmÀ°X \ndª Xmbncn¡m\pw {ian¡p¶tXmsSm ¸w t]cpw {]ikvXnbpw A[aamb e£y§fpw Xsâ IÀ½§Ä \njv^ehpw AkzoImcyhpam¡n ¯oÀ¡p¶ ImcW§fpamsW¶ t_m[ap−mbncnt¡−XpamWv.

aäpÅhÀ ImWm\mbn sN¿p

¶hsc ]än \_n ]dªXv C {]ImcamWv.

عن أيب هريرة قال قال رسول اهللا قال اهللا تبارك وتعاىل أنا أغنى الرشكاء عن الرشك من

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

25

عمل عمال أرشك فيه معي غريي تركته ورشكه )٥٣٠٠صحيح مسلم (

A_qlpssdd At±lw ]d

ªp: \_n Acpfn AÃmlp X _mdI hXBem ]dbp¶p:inÀ¡n  \n¶pw ]¦mfnIfn \n¶pw sFizcyhm\mIp¶p Rm³.Ft¶m Sv ]¦v tNÀ¯p sIm−pÅ hà {]hÀ¯\hpw Bsc¦nepw sNbv Xm Ahs\bpw Ahsâ inÀ¡n s\bpw Rm³ Dt]£n¡p¶Xm Wv. (apkvenw:5300)

lÖpw Dwdbpw Dt±in¨v bm{X ]pds¸«Xp apX Xncns¨ ¯p¶Xphsc Xm³ Hcp al¯mb Bcm[\bnemsW¶ t_m[apÅ hcmbncn¡Ww. No¯hm¡pItfm

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

26

{]hÀ¯nItfm hcmsX kq£n ¡pIbpw lÖn\ptijw Xsâ amXmhv Xs¶ {]khn¨ Znhk t¯Xp t]mse ]cnip²ntbmsS aS§p¶Xn\p {ian¡pIbpw th Ww.

lememb k¼mZyw PohnX¯nse apgph³ taJe

bnepw km¼¯nI ]cnip²n hcp t¯−Xv Hmtcm apkven antâbpw _m[yXbmWv. A\Àlambn k ¼mZn¡pIbpw AXv sIm−v `£ Whpw ]m\obhpw hkv{X hpw ]mÀ¸nShpw IcØam¡n AÃmlp hnte¡v ssIIÄ DbÀ¯n {]mÀ °n¨m B {]mÀ°\¡v AÃm lp D¯cw \ÂIpIbnÃmsb ¶m

Wv {]hmNI³ \s½ ]Tn¸n¡p

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

27

¶Xv. AXvsIm−v km¼¯nI ]cnip²n hcpt¯−Xv Hmtcm hyànIfpw {]tXyIn¨v Bbpjv Ime¯n Hcp {]mhiyw am{Xw \nÀ_Ôamb lÖpw Dwdbpw \nÀÆln¡phm³ Dt±in¡p¶hÀ Xm³ AXn\v th−n kzcq]n¨n«p Å k¼mZyw IrXyambpw A\phZ \obamb cq]¯n am{Xw k¼m Zn¨Xmbncn¡Ww. F¦n am{Xta, AÃmlp B Bcm[\ kzoIcn¡p

IbpÅq. A_qlpssdd \nthZ

\w At±lw ]dªp \_n Acp fn :

أهيا الناس إن اهللا طيب ال يقبل إال طيبا .......الرجل يطيل السفر أشعث أغرب يمد يديه إىل

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

28

السامء يا رب يا رب ومطعمه حرام ومرشبه حرام وملبسه حرام وغذي باحلرا م فأنى

يستجاب لذلك مشكاة املصابيح ١٦٨٦صحيح مسلم (

)١٧١٧ صحيح الرتغيب − ٢٧٦٠AÃmlp \Ãh\mWv. \ÃXÃm

sX Ah³ kzoIcn¡pIbnÃ.... Xp

SÀ¶v dkq ]dªp: HcmÄ \o − bm{XsN¿p¶p. apSn PS ]nSn ¡pIbpw s]mSn]pcfpIbpw sNbv Xncn¡p¶p. AbmÄ c−p ssI Ifpw BImit¯¡pbÀ¯n F sâ c£nXmth, Fsâ c£nXmth F¶v {]mÀ°n¡p¶p.AbmfpsS

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

29

`£W]m\ob§fpw hkv{Xhpw \njn²amÀK¯neqsS k¼mZn¨ XmWv. F´nt\sd AbmÄ hfÀ ¶Xv Xs¶ \njn²amÀK¯neqsS bmWv. ]ns¶§nt\bmWv Ah¶v D¯cw \ÂIpI. (apkvenw : 1686 )

bm{X ]pds¸Sp¶Xn\v ap¼v hyànIfpambn hà CS]mSpI tfm _m[yXItfm Ds−¦n AXv XoÀ¡phm³ {iant¡−Xp−v. km¼¯nIamb CS]mSpIÄ XoÀ ¡pIbpw AXn\v th− ]cnlmc §Ä \nÀt±in¡pIbpw A`nam\ ¯nsâ Imcy¯nemWv _m[yXI fpÅsX¦n AXv Ahsc I−v t\cn«v XoÀt¡−Xpap−v. Ah tcmSv am¸v tNmZn¨Xn\v tijw AÃmlpthmSv Xu_ sN¿pIbpw sNt¿−Xp−v.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

30

lÖv {Kq¸v XncsªSp¡pt¼mÄ ltÖm Dwdtbm sN¿m³ Dt±in ¡pt¼mÄ Xm³ GXv cq]¯n epÅ kwL§fpsS IqsSbmWv t]mtI−Xv F¶v hfsc ZoÀL Zr jvSntbmsS Nn´n¨v a\Ênemt¡ −Xp−v. XnI¨pw {]hmNINcy ¡\pkcn¨v lÖpw Dwdbpw sN ¿phm³ kuIcyhpw, AXn\v th − ¢mkpIfpw, D]tZi§fpw \ ÂIp¶hcpsS IqsSbmWv \mw bm{X ]pds¸tS−Xv. AXpt]mse hnizmkw IrXyamb cq]¯n a\knem¡pIbpw, AX\pkcn¨v Pohn¡pIbpw sN¿p¶hcpsS Iq sSbmWv t]mtI−Xv. Iq«pImtc bpw, {Kq¸pItfbpw XncsªSp ¡pt¼mÄ AXmWv \mw {i²n

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

31

t¡−Xv. F¦n am{Xsa aJv_q epw a_vdqdpamb lÖv \nÀÆln ¡m³ km[n¡pIbpÅq.

kztZi¯pw hntZi¯pambn [mcmfw lÖv {Kq¸pIÄ {]hÀ ¯n¡p¶p. al¯mb Cu ]pWy IÀaw \nÀÆln¡p¶ lmPnamsc tkhn¡p¶Xn\ v]Icw AhcpsS hnizmk km¼¯nI cwKs¯ Nq jWw sN¿m\mWv ChÀ¡v IqSpX  XmÂ]cyw. AÚm\ Imes¯ _lpssZhmcm[IÀ t]mepw lm Pnsb tkhn¡Â ssZh {]oXn Ic Øam¡m\pÅ amÀKambmWv I −ncp¶Xv. F¶m ssZh hnizm knIsf¶hImis¸Sp¶ Cu l Öv {Kq¸pImÀ AÃmlphns\ kq £n¡Wsa¶v hn\b]qÀÆw DWÀ ¯s«.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

32

knbmd¯v Iw lÖv ]mt¡ Pv SqÀ,. C¯cw I¨hS_p²ntbm sS \S¯p¶ lÖv {Kq¸nemWv lÖn\v t]mIp¶sX¦n CXn knbmd¯pw, Sqdpw e`n¡pw. ]m t¡PvImc\v t]m¡äpw hoÀ¡pw F¶ÃmsX, ]eÀ¡pw lÖv e`n ¡pIbnà F¶XmWv kXyw. AXn \m an¡t¸mgpw HcmfpsS PohnX ¯nsemcn¡Â am{Xw \nÀÆln¡m ³ Ahkcw e`n¡p¶ IÀ½amb XpsIm−v AXv IpäaäXm¡m³ ] camh[n {ian¡Ww. AXv \jvSs¸ SmXncn¡m\pw \mw PmKcqIcmI

Ww. {]hmNI³ lÖv sNbv XXv t]mse lÖv sN¿m³ AÃm lphns\ `bs¸Sp¶ ]WvUnX·m cptSbpw hf−nbÀ amcptSbpw tkh\w e`n¡p¶ kwL¯nsâ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

33

IqsSbmWv lÖpw Dwdbpw \nÀÆ ln¡m\mbn ]pds¸tS−Xv. AÔ hnizmknIfpsSbpw AdnhnÃm¯ hcptSbpw ZpÀ\S¸pImcptSbpw Iq «psI«v kq£n¡pIbpw thWw. \

_n {]tXyIw FSp¯p ]dª Hcp hmNIw AXmWv \s½ ]Tn¸n ¡p¶Xv. AhnSp¶v ]dbpIbp−m bn;

خمترص إرواء الغليل ( خذ وا عني مناسككم ) صحيح ١١١٩ :

\n§Ä IÀ½§Ä F¶nÂ\n¶p kzoIcn¡pI.

sNbvXpt]mb sXäpIfn ] ivNmXm]n¨psIm−pw XnIª ` àntbmSpIqSnbpambncn¡Ww l Ön\v ]pds¸tS−Xv. ImcWw l

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

34

Ön\p t]mIp¶htcmSv AÃmlp IcpXnbncn¡m³ ]dbp¶Xv AXm Ip¶p. AÃmlp ]dbp¶p:

وتزودوا فإ ن خري الزاد التقوى واتقون

يا أويل األلباب }١٩٧: البقرة {\n§Ä bm{X¡pth− hn`h

§Ä Hcp¡nt¸mhpI. F¶m bm {X¡pth− hn`h§fn Gähpw D¯aambXv kq£vaXbmIp¶p. _p²nbpÅhsc \n§sfs¶ kq £n¨p Pohn¡pI. ( AÂ_Jdx 197 )

Cu Bb¯nÂ\n¶pw lÖn \p ]pds¸Spt¼mÄ AXn\mhiy amb hkvXp¡sfÃmw Hcp¡n sIm −mbncn¡Ww t]mtI−sX¶v D WÀ¯p¶tXmsSm¸w XJvhbpsS

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

35

A\nhmcyX \s½ {]tXyIw DWÀ ¯p¶p. BIbm asä´nt\¡m fpw \mw IcpXnsht¡−Xv `àn bmWv. ImcWw `ànbnÃm¯ B cm[\IÄ Poh\nÃm¯ icoc§ sft¸msebmIp¶p. bm{X¡pap¼v sNbvXncnt¡−h

ltÖm Dwdtbm Dt±in¨p

sIm−v bm{X ]pds¸SpIbmsW ¦n hnizmknIÄ F¶pÅ \ne ¡v Xmsg hniZam¡p¶ Imcy§ Ä {i²nt¡ −XmWv. 1) bm{Xt]mIm³ Xocpam\n¨mÂ

]m]§fn \n¶v ]ivNmX]n¨p aS§pIbpw, km[n¡p¶ ISanS ]mSpIfpw aäp FÃm AhImi §fpw sImSp¯p ho«pIbpw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

36

sNt¿−XmIp¶p. Ignbm¯ IS§Ä aäpÅhsc GÂ]n¨p AwKoIcn¸n¡pI.

2) BtcmsS¦nepw tamiambn s] cpamdpItbm A{Iaw {]hÀ¯n ¡pItbm sNbvXn«ps−¦n s]mcp¯s¸So¡pI.

A_qlpssdd \nthZ\w:

\_n Acpfn :

من كانت له مظلمة ألخيه من عرضه أو يشء فليتحلله منه اليوم قبل أن ال يكون دين ار وال

درهم إن كان له عمل صالح أخذ منه بقدر مظلمته وإن مل تكن له حسنات أخذ من

سيئات صاحبه فحمل عليه )٢٢٦٩صحيح البخاري (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

37

Bsc¦nepw Xsâ ktlmZ csâ A`nam\t¯tbm aäp hÃXn t\tbm `wKw hcp¯nbn«ps− ¦n ZnÀltam Zo\mtdm D]Icn ¡m¯ Zn\¯n\pap¼mbn C¶v Xs¶ AbmfXn\v ]cnlmcw tXSn sImÅs«. AÃm¯]£w k IÀ½§fpÅ BfmsW¦n A \oXn¡p ]Icambn AXnsâ tXmX\pkcn¨v (]ctemI¯v) A bmfpsS kÂIÀ½¯n \n¶m bncn¡pw FSp¯p sImSp¡pI. kÂIÀ½§fnsæn Ahsâ sXäp Ifn \ns¶Sp¯v Cbmfn  Npa¯s¸Spw. (_pJmcn :2269 ) 3) Ignbpsa¦n hymgmgvN bm{X ]pds¸S kp¶¯mIp¶p. IAv

_v _v\pamenIv ]dbp¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

38

خرج يوم اخلميس يف غزوة تبوك وكان حيب أن خيرج يوم اخلميس )٢٧٣١:البخاري (

\_n X_q¡v bp²¯n\v ]p ds¸«XvhymgmgvNbmbncp¶p. hym gmgvNbmWv AhnSp¶v bm{X]p ds¸Sm\njvSs¸«ncp¶Xv. (_pJmcn : 2731 ) 4) A]IS§Ä¡v IqSpX km[y XbpÅXmWv bm{X. GXp Øe ¯psh¨mWv GXp kab¯mWv a cWw ]nSnIqSpI F¶v HcmÄ¡pw AdnbpIbnÃ. X¶nan¯w bm{X sN¿m\pt±in¡p¶h³ ]pds¸Sp ¶Xn\p ap¼mbn hknb¯v Fgp Xn kq£nt¡−XmIp¶p. C_v\p

DaÀ \nthZ\w:

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

39

أن رسول اهللا قال ما حق امرئ مسلم له يشء يريد أن يويص فيه يبيت ليلتني إال ووصيته

مكتوبة عنده ومسلم ٢٥٣٣: رواه البخاري (:٣٠٧٤(

\nÝbw AÃmlphnsâ ZqX³

]dªp : X\n¡v hkn¿¯p sNt¿− Hcp Imcyap−mbncns¡ B hkn¿¯v Xsâ ]¡Â Ggp Xn kq£n¡msX c−v cm{Xnt]m epw Ign¨pIq«m³ apkvenamb Hcp a\pjy\pw ]mSpÅXÃ. ( _pJmcn: 2533 , apkvenw : 3074 )

At¸mÄ P\§fpsS AhIm i§Ä¡v Ckvemw hftcb[nIw ]cnKW\ \ÂIp¶p−v. A_qJ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

40

XmZx \nthZ\w At±lw ]d

ªp: Hcn¡Â \_n ]dªp: AÃmlphnsâ amÀ¤¯nepÅ Pn lmZpw AÃmlphnepÅ hnizmk hpamWv Gähpw t{ijvSamb IÀ ½w. DSs\ HcmÄ Fgpt¶äp\n¶p sIm−v ]dªp: AÃmlphnsâ ZqXsc, Rm³ AÃmlphnsâ amÀ¤¯n sImÃs¸SpIbmsW ¦n Fsâ ]m]§Ä ambv¡s¸

Sptam? \_n ]dªp: AsX \o £a ssIsIm−h\pw {]Xn^ew B{Kln¨h\pw bp²¯nÂ\n¶v ]n´ncnbmsX apt¶dnbh\pambn AÃmlphnsâ amÀ¤¯n \o h [n¡s¸SpIbmsW¦n (\nsâ]m ]w ambv¡s¸Sp¶XmWv). ]n¶oSv

AÂ]w Ignªv \_n tNmZn¨p:

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

41

F´mWv \n§Ä tNmZn¨Xv? Rm³ AÃmlphnsâ amÀ¤¯n sImÃs¸SpIbmsW¦n Fsâ ]m]§Ä ambv¡s¸Sptam? F¶v At±lw ho−pw tNmZn¨p. \-_n

]dªp: AsX \o £a ssI sIm−h\pw {]Xn^ew B{Kln¨ h\pw bp²¯nÂ\n¶v ]n´ncnbm sX apt¶dnbh\pambn AÃmlp hnsâ amÀ¤¯n \o h[n¡s¸Sp IbmsW¦nÂ. F¶m IS _m[y XsbmgnsI. (AXv sImSp¯pho«n bmeÃmsX ]m]w s]mdp¡s¸SpI

bnÃ.) Pn_vco C{]Imcw F t¶mSv ]dªncn¡p¶p. ( apkvenw: 3497 ) 5) X§fpsS IpSpw_§tfmSpw A b¡mtcmSp saÃmw bm{X tNmZn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

42

¡pIbpw AhtcmSv {]mÀ°n ¡m \mhiys¸SpIbpw sN¿pI. Imc

Ww \_n bm{X]dbpt¼mÄ AhnSp¶n§s\ ]dbpambncp¶p:

أستودعك اهللا الذي ال تضيع ودائعه رواه ( )٢٨٢٥صحيح وضعيف ابن ماجة

\n§sf Rm³ AÃmlphn hn izknt¨Â]n¨ncn¡p¶p. Ah\n hnizknt¨Â]n¡p¶sXm¶pw ]m gmbnt¸mIpIbnÃ.

(C_v\pamPx: 2825 ) A{]Imcw bm{Xt]mIp¶bmÄ¡p th−n

أستودع اهللا دينك وأمانتك وخواتيم عملك و وابن ماجه ٣٤٤٣رواه الرتمذي برقم (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

43

.) , وصححه األلباين يف السنن٢٨٢٦برقم \n§fpsS aXhpw hnizkvX

Xbpw {]hÀ¯ \§fpsS ]cnWn X ^e§fpsaÃmw Rm³ AÃmlp hn GÂ]n¨ncn¡p¶p. (XnÀapZn: 3443 ) F¶v {]mÀ°n¡Â \_n N cybmIp¶p.

6) kz´w IpSpw_¯n¶pw Xm³ Nnehv sImSp¡Â \nÀ_Ôhp ambhÀ¡v Xsâ bm{X Ignbp¶ Xvhsc Bhiyamb Imcy§Ä¡v kuIcy§Ä Hcp¡pI. Ignbpsa ¦n hnizkvX cmbhsc AXn\v NpaXes¸Sp¯p¶Xpw \ÃXmIp ¶p. C§s\ IpSpw_§sf ]cnK Wn¡msX Dt]£n¨psIm−v C _mZ¯nt\m aäp hÃXnt\m t]m

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

44

IpIbmsW¦n {]Xn^et¯¡m tfsd Ipäambncn¡pw e`n¡pI. 7) bm{Xt]mIpt¼mÄ Hcp t\Xm hns\ XncsªSp¡pI. CXv sF Iy¯n\pw A\pkcW¯n\pw A

\nhmcyamIp¶p. A_qlpssdd

\nthZ\w \_n Acpfn :

)) إذا كان ثالثة يف سفر فليؤمروا أحدهم(( ),صحيحه األلباين٢٦٠٩: رواه أبو داود (

""aq¶pt]À tNÀ¶v bm{X t]m IpIbmsW¦n Ahcn Hcmsf AhÀt\Xmhm¡nsImÅs«.'' (A _q ZmhqZv : 2609 )

am{Xaà \njn²aÃm¯ Imcy

§fn Cu t\Xmhns\ A\pkcn ¡Â \nÀ_ÔamWv. ImcWw t\

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

45

Xmhns\ A\pkcn¡Â AÃmlp hnt\bpw dkqent\bpw A\pk cn¡epw AhtcmSv A\pkcWt¡ Sp ImWn¡Â AÃmlphnt\mSpw {]hmNIt\mSpapÅ A\pkcW t¡SpamIp¶p F¶v JpÀB\n \n¶v {Kln¡mw. bm{Xbn t\ Xmhns\ [n¡cn¨m henb hnj aw D−m¡pw. {]tXyIn¨v lÖv t]mse P\e£§Ä Hcpan¨v Iq Sp¶ Øe¯v t\Xmhnt\mSv k½ Xw tNmZn¡msX NneÀ a¡bn ]e Øe§fnepw t]mhpIbpw C Xvaqew aäpÅhÀ¡v icnbmb lÖvsN¿m³ km[n¡msX hcnI bpw sN¿mdp−v. C¡mcyw Kuch ]qÀÆw kq£n¡pI. Hcp apkvenw aäpÅhÀ¡v KpWw sN¿p¶h\pw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

46

D]ImcnbpamIm\mWv {iant¡− Xv.

8) X\n¡v kwc£Ww \ÂIp¶ hn

hml_Ôw A\phZ\nbaÃm¯ alvdapIfpsS IqsSbmbncn¡Ww kv{XoIÄ bm{X]pds¸tS−Xv.

\ _n ]dbpIbp−mbn :

ال خيلون رجل بامرأة إال ومعها ذو حمرم وال تسافر املرأة إال مع ذي حمرم فقام رجل فقال يا رسول اهللا إن امرأيت خرجت حاجة وإين

اكتتب ت يف غزوة كذا وكذا قال انطلق فحج مع امرأتك )٢٣٩١: ومسلم ٢٧٨٤: البخاري (

Hcp ]pcpj\pw, Hcp kv{XobpsS IqsS AhfpsS cà_Ô¯nÂ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

47

s¸« BcpanÃm¯ kmlNcy¯n  X\n¨mbnt¸mIcpXv. A{]Imcw Xs¶ cà_ÔapÅ Bsc¦nepw IqsSbnÃmsX kv{XoIfmcpw bm{X sN¿cpXv. At¸mÄ HcmÄ ]d ªp: AÃmlphnsâ ZqXtc, Fsâ `mcy lÖn\p t]mIm³ th−n ]pds¸«ncn¡bmWv. Rm \mIs« C¶men¶ bp²¯nte¡v t]mIm³ ssk\y¯n t]cp sImSp¡pIbpw sNbvXp. At¸mÄ AhnSp¶v C{]Imcw ]dªp: Xm ¦Ä t]mbn `mcybpsSIqsS lÖv sN¿pI. (_pJmcn : 2784 apkvenw: 2391 ) C¡mcy¯n bphXnsb t¶m Inghnsbt¶m, `wKnbpÅh sft¶m CÃm¯hsft¶m thÀXn cnhv {]amW§fn ImWpIbnÃ.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

48

ho«nÂ\n¶pw ]pds¸Spt¼mÄ A\kv \nthZ\w \_n ]d

ªp: HcmÄ Xsâ ho«nÂ\n¶pw ]pds¸Spt¼mÄ:

بسم اهللا توكلت عىل اهللا الحول وال قوة إال باهللا والنسائي وابن حبان ٤٤٣١: رواه أبوداود (

)١٦٠٥صحيح الرتغيب والرتهيب (_nkvanÃmln Xh¡ÂXpAeÃm ln emlue hem JpƯ CÃm _nÃm)

""AÃmlphnsâ \ma¯n F Ãmw AÃmlp hn `cta ]n¡p¶p. AÃmlphns\ sIm− ÃmsX bmsXmcp Ignhpw iIvXnbp anÃ'') F¶v ]dªm \n\¡v AXv aXnbmIp¶XmWv, \o k·m

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

49

À¤w {]m]n¨ncn¡p¶p. \o i{Xp¡ fn \n¶pw kwc£n¡s¸«ncn ¡p¶psh¶v Aht\mSv ]dbs¸Sp Ibpw, ]nimNv Ah\nÂ\n¶pw am dnt]mIp¶XpamIp¶p. (A_qZmhqZv: 4431 )

lÖn\mbn bm{X]pds¸Sp t¼mÄ {]tXyI \akvImcsam¶pw

\_n \nÀÆln¨Xmbn hyàam b tcJbnÃ. F¶m s]mXpsh bm{X t]mIpt¼mgpw bm{X Xncn ¡pt¼mgpw c−p dIA¯v \akv

Icn¡m³ \_n \nÀt±in¨Xm

bn A_qlpssdd hnÂ\n¶pw

\nthZ\w \_n ]dªp:

إذا خرجت من منزلك فصل ركعتني السوء و إذا دخلت خمرج متنعانك

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

50

ركعتني متنعانك مدخل إىل منزلك فصل )١٣٢٣: السلسلة الصحيحة . ( السوء

\o \nsâ ho«nÂ\n¶v ]pds¸Sp IbmsW¦n c−p dIA¯v \a kvIcn¡pI Ah Zpjn¨ ]pd¸m Sns\ XSp¡p¶XmWv. \nsâ ho«n  {]thin¡pIbmsW¦n c−p dIA¯v \akvIcn¡pI. Ah Zp jn¨ {]thi\s¯ XSp¡p¶ Xp amIp¶p.

(knÂkne¯pÊlolx : 1323 )

hml\¯n Ibdpt¼mÄ

hml\¯n Ibdpt¼mÄ بسم اهللا

""_nkvanÃmlv'' F¶v ]dbpI. hml\¯n Ibdnbncp¶mÂ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

51

AÃmlp AIv_À'' F¶v"" أكرباهللاaq¶v {]mhiyw ]dbpI. tijw

سبحان الذي سخر لنا هذا وما كنا له مقرنني وإنا إىل رب نا ملنقلبون اللهم إنا نسألك يف سفرنا هذا

الرب والتقوى ومن العمل ما ترىض اللهم هون علينا سفرنا هذا واطو عنا بعده اللهم أنت

الصاحب يف السفر واخلليفة يف األ هل اللهم إين أعوذ بك من وعثاء السفر وكآبة املنظر

وسوء املنقلب يف املال واأل هل (kp_vlm\ÃZo kJvJde\m

lmZm ham Ip¶m elp apJvcn\o ³ h C¶m Cem dºn\m e ap³J

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

52

en_q³. AÃmlp½ C¶m \kv AepI ^o k^cn\m lmZ _n Àd h¯Jvhm han\ Aaen am XÀfm. AÃmlp½ lÆn³ Asse \m k^d\m lmZm. hXvhnA¶m _pAvZlp. AÃmlp½ A³XÊzm ln_p ^nÊ^À. h Jeo^Xp ^n AlvÂ. AÃmlp½ C¶o ADuZp_nI an³ hAYmCÊ^À. h IB_¯n a³fcn h kqC ap³Je_n ^nÂamen h Alv )

""R§Ä¡v CXns\ Iogvs¸Sp ¯n¯¶ (AÃmlp) F{X ]cnip ²³! R§fXns\mcn¡epw Ign hpÅhcmbncp¶nÃ. R§fmIs« Ah¦te¡v aS§m\pÅhcpamWv. AÃmlpth Cubm{Xbn Rm³ \nt¶mSv `IvXnbpw, ]pWyhpw, \o

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

53

CjvSs¸Sp¶ IÀ½§Ä sN¿p¶ Xn\pÅ klmbhpw tNmZn¡p¶p. AÃmlpth Cu bm{X R§Ä¡v Ffp¸am¡pIbpw CXnsâ Zqcw \o Npcp¡pIbpw sNt¿Wta. A Ãmlpth \obmWv Fsâ bm{Xbn se Iq«pImc³ \o Xs¶bmWv F sâ IpSpw_¯nsâ kwc£I\pw, AÃmlpth bm{Xbnep−mIp¶ t¢i§fn \n¶pw ZpxJIcamb ImgvNIfnÂ\n¶pw [\¯nepw Ip Spw_¯nepw kw` hnt¨¡mhp¶ FÃmhn[ No¯ ]cyhkm\¯n Â\n¶pw Rm³ c£tXSp¶p'' bm{XbnÂ

a\pjysâ km[mcW PohnX {Ia¯n amäap−mIpI hgn {] bmk§Ä klnt¡−n hcp¶Xm

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

54

Wv bm{Xsb¶v ]dtb−XnÃtÃm. bm{X t]mIpt¼mgpÅ {]mÀ°\ bnÂ\n¶v Xs¶ AXnsâ Kuchw \mw a\Ênem¡n. FÃmhn[ ku Icy§fpapÅ Cu B[p\nI bpK ¯n t]mepw bm{X]pds¸«m Xncns¨¯p¶Xv hsc {]bmk§ Ä klnt¡−nhcp¶p. A_qlp

ssdd \nthZ\w {]hmNI Xncp

ta\n Acpfn :

السفر قطعة من العذاب يمنع أحدكم طعامه ورشابه ونومه فإذا قىض هنمته فليعجل إىل أهله

)١٦٧٧:البخاري ( Dd¡w \jvSs¸Sp¯pIbpw `

£W]m\ob§Ä¡v apS¡w hcp ¯pIbpw sN¿p¶ Hcp Xcw in

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

55

£bmWv bm{X. AXn\m Bh iyw \ndthän ¡gnªmepSs\ ho «pImcpsS ASpt¯¡v thK¯n Xncn¨psImÅpI. (_pJmcn:1677, apkvenw: 3554 ) C§s\ bm{Xbn ]e{]bmk §fpw _p²nap«pIfpw klnt¡ −nhcp¶Xn\m Ckvemw C hÀ¡v ]e CfhpIfpw \ÂInbn

«p−v. A_qlpssdd \nthZ\w

\_n ]dªp:

ثالث دعوات مس تجابات ال شك فيهن دعوة املظلوم ودعوة املسافر ودعوة الوالد عىل ولده

١٩٠٥سنن الرتمذي (\nÊwibw aq¶v {]mÀ°\

IÄ¡v D¯cw In«pw. aÀ±nXsâ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

56

{]mÀ°\, bm{X¡mcsâ {]mÀ° \, a¡Äs¡Xncn ]nXmhnsâ {]mÀ°\. ( kzlolp XnÀapXn: 1905 )

Jkzvdv (Npcp¡n) \akvIcn¡Â

bm{X¡mc³ bm{X]pds¸«v Xn cns¨¯p¶Xv hsc \mev dIA ¯pÅ \akvImc§Ä c−m¡n Npcp¡n \akvIcn¡mhp¶XmWv. AÃmlp ]dbp¶p:

وإذا رضبتم يف األرض فليس عليكم جناح أن تقرصوا من الصالة )١٠١: النساء (

\n§Ä `qanbn bm{X sN ¿pt¼mÄ \akvImcw Npcp¡n \nÀ Æln¡p¶Xn\v \n§Ä¡p Ipäan Ã. ( \nkmAv : 101)

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

57

bm{Xbn Npcp¡n \akvI

cnembncp¶p \_nNcy. am{Xaà A hnSp¶v C§s\ ]dbpIbpw sN bvXp:

صدقة تصدق اهللا هبا عليكم فاقبلوا صدقته )١١٠٨−سلم برقم رواه م(

AÃmlp \n§Ä¡p \ÂInb Zm\amWXv. Ahsâ Zm\s¯ \n§Ä kzoIcn¡pI. ( apkvenw: 1108 , C_v\pamPx : 1065 )

F¶m \mep dIA¯pÅ \

akvImc§Ä c−m¡n Npcp¡n \ akvIcn¡mhp¶hÀ \mep dIA ¯v ]qÀ®ambn \akvIcn¡p¶ C amans\ XpSÀ¶v \akvIcn¡pIbm

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

58

sW¦n Npcp¡n \akvIcn¡mh

XÃ. ImcWw \_n Acpfn: إنام جعل اإلمام ليؤتم به فال ختتلفوا

عليه ) ٦٨٠صحيح البخاري (XoÀ¨bmbpw Camw \nÝbn¡

s¸«n«pÅXv At±ls¯ ]n´pSc s¸Sm³ th−nbmIp¶p.

( _pJmcn : 680 ) Camansâ \akvImc¯nsâ

XpS¡¯nepw Ahkm\¯nepw CSbnepw ]n´pScp¶hÀs¡Ãmw Cu hn[n _m[IamWv. AXmbXv Camansâ \akvImc¯nsâ CSbn Âsh¨mWv XpScp¶sX¦n Camw kemw ho«nbtijw \mep dIA ¯nse _m¡n ]qÀ¯nbmt¡−

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

59

XmIp¶p. \_n ]dbpIbp−m bn:

فام أدركتم فصلوا وما فاتكم فأمتوا

)٥٩٩صحيح البخاري (\n§Ä¡v Camant\msSm¸w e

`n¨Xv \akvIcn¡pI. \jvSs¸«Xv ]qÀ¯nbm¡pIbpw sN¿pI.

( _pJmcn : 599 ) bm{X¡mc³ X\n¨v \akvIcn

¡pt¼mÄ c−v dIA¯mbpw, \m «n Xmakn¡p¶ Camans\ ]n´p SÀ¶m \mep dIA¯mbpw \a kvIcn¡p¶Xns\¡pdn¨v C_v\p

Aºmkv hnt\mSv tNmZn¡s¸

«p. At±lw ]dªp: تلك السنة A

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

60

XmIp¶p \_nNcy. ( AlvaZv , CÀhmD Keo : 3/21 )

F¶m km[mcW kp¶¯p \akvImc§fn kp_lnbpsS kp¶¯v, hnXvdv, Xln¿¯v t]ep Åh bm{Xbnepw \akvIcnt¡− XmWv.

PwAv (tNÀ¯p) \akvIcn¡Â

A{]Imcw \_n bm{Xbnem bncn¡pt¼mÄ Zplvdpw Akdpw Hcpan¨v Hcp kab¯pw, aKvcn_pw CimDw Ahbn GsX¦nepsam ¶nsâ kab¯pw ap´n¨psIm t−m ]n´n¨psImt−m \nÀÆln ¡pambncp¶p.

AXmbXv Akdv \akvImc s¯ fplvdnsâ kab¯v \nÀÆln ¡pI. At¸mÄ _m¦pw C¡ma

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

61

¯pw hnfn¨ tijw BZyw fplvdv \akvIcn¡p Ibpw, tijw CJm a¯v hnfn¡pIbpw Akdv \akv Icn¡pIbpw sN¿pI. AXsæn  Akdn sâ kab¯v _m¦pw C¡ma¯pw hnfn¨ tijw BZyw fplvdv \akvIcn¡pIbpw tijw CJma¯v hnfn¡pIbpw Akdv \akvIcn¡pIbpw sN¿pI. C{] Imcw aKvcn_nsâ kab¯v _m ¦pw C¡ma¯pw hnfn¨tijw B Zyw aKvcn_v \akvIcn¡pIbpw tijw CJma¯v hnfn¡pIbpw Cim \akvIcn¡pIbpw sN¿pI. AXsæn CimCsâ kab¯v _m¦pw C¡ma¯pw hnfn¨ ti jw BZyw aKvcn_v \akvIcn¡p Ibpw tijw CJma¯v hnfn¡p

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

62

Ibpw Cim \akvIcn¡pIbpw sN¿pI.

Ip¶pIÄ Ibdpt¼mÄ "AÃm lp AIv_À' XIv_oÀ sNmÃpI bpw, Cd§pt¼mÄ "kp_vlm\Ãm' Xkv_olv sNmÃpIbpw sN¿pI.

Pm_nÀ \nthZ\w At±lw ]dªp :

كنا إذا صعدنا كربنا وإذا نزلنا سبحنا رواه ( )٢٧٧١−البخاري برقم

R§Ä Ip¶pIÄ Ibdpt¼m Ä XIv_oÀ ("AÃmlp AIv_À' F¶v) sNmÃpIbpw Cd§pt¼mÄ Xkv_olv ("kp_vlm\Ãm' F¶v ) sNmÃpIbpw sN¿pambncp¶p.

(_pJmcn: 2771)

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

63

hn{ia¯n\nd§nbm bm{XbpsS thfbn hn{ian¡p hmt\m, `£Ww Ign¡phm t\m, \akvIcn¡phmt\m atäm hgnbn sehnsSsb¦nepw Cd§pIbmsW ¦n \mw Xmsg ]dbp¶ Imcy§ Ä {i²nt¡−XmWv. C{]Imcw {]mÀ°n¡pI.

أعوذ بكلامت اهللا التامات من رش ما خلق ) )٤٨٨١: رواه مسلم

ADuZp _nIenam¯nÃmln¯m ½mXn an³ iÀdnam JeJzv.

"AÃmlphnsâ D¯aamb h

N\§sf sIm−v Ah³ krjvSn ¨n«pÅhbpsS sISpXnbn \n ¶pw Rm³ icWw tXSp¶p''. F ¶v ]dbpIbmsW¦n AhnSp¶v

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

64

t]mIp¶Xvhsc AhÀ¡v bmsXm cpt{Zmlhpw D−mIpIbnÃ.

(apkvenw: 4881,) hml\¯nepw ]hn{X Øe

§fnse Xmak Øe¯vhsc kw KoXw, ]m«pIt¨cn t]mepÅh B kzZn¡p¶Xv ImWmw. CXn¶v ]I cambn ]ctemI Nn´bpWÀ¯p ¶ HmUntbm hoUntbm am[ya §Ä D]tbmKs¸Sp¯m³ \mw AXoh XmÂ] cyapÅhcmIWw.

klbm{XnIÀ¡v tkh\w sN ¿m³ kµ² \mhpI. apPmlnZv(d) ]dbp¶Xv t\m¡q. Rm³ tkh \w sN¿p¶Xn¶mbn A_vZpÃmln

_v\p DaÀ hnsâIqsS bm{Xt] hpIbp−mbn F¶m At±lw F\n¡mWv IqSpX tkh\w sN bvXncp¶Xv.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

65

( kn^¯pÊ^vh:1/130 ) bm{Xbnse tkh\ klmb

§Ä IqSpX {]Xn^emÀlam bXmIp¶p. {]tXyIn¨v AkpJw t]msebpÅAhkc§fn an\, Ad^, t]mse bpÅ Øe§fn tkh\w BhiyapÅ Bbnc¡ W¡n\v lmPnamscImWmw. Hcp hm¡v aptJ\tbm, BwKywaptJ \tbm Ahsc klmbn¨m Ah cpsS {]mÀ°\ \ap¡v e`n¡p atÃm ,

\njn²ambhbn \n¶pw X sâ I®v, sNhn t]mepÅ Ahb h§sf kwc£n¡pIbpw, Ifhv ]dbpI aäpÅhsc¡pdn¨v kwkm cn¡pI, No¯ ]dbpI, XpS§o FÃm ldmapIfnÂ\n¶pw FÃmbv t¸mgpw hn«p\nÂt¡−XmIp¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

66

hgn, hn{iaØew, IpSnshÅ saSp¡p¶ Øew, hnkÀÖ\ Øew XpS§nb s]mXp Øe §Ä hr¯ntISm¡msX kq£n ¡pI.

Ip«nIsf {]tXyIn¨v AXn\v ]cninen¸n¡pIbpw IqSn sNt¿

−XmIp¶p. \_n ]dªp:

من آذى املسلمني يف طرقهم وجبت عليه رواه الطرباين , وحسنه األلباين أنظر ) (لعنتهم

)١٤٨ صحيح الرتغيب والرتهيب برقم GsXmcph³ apkvenansâ hgn bn (XSÊw krjvSn¨v) D]{Zhw sN¿p¶Xmbm Ah\v AhcpsS im]w D−mbncn¡p¶XmWv.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

67

(kzlolp¯ÀKo _p h¯Àlo_v: 148 )

BfpItftbm atäm `bs¸«mÂ

اللهم إنا نجعلك يف نحورهم ونعوذ بك من

رشورهم و صحيح ١٣١٤ داود رواه سنن أيب( )٤٧٠٦: اجلامع

AÃmlp½ C¶m \PvAepI ^o \plqcn lnw h\DuZp _nI an³ ipdqcnlnw. ""AÃmlpth, A hsc XSp¡m³ R§Ä \ns¶ G Â]n¡pIbpw, AhcpsS t{Zml ¯nÂ\n¶v \nt¶mSv A`bw tXSp Ibpw sN¿p¶p. ( A_qZmhqZv: 1314 ) F¶v {]mÀ°n¡epw kp¶ ¯mIp¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

68

alXz§Ä lÖn\pw Dwd¡pw \nch[n

t{ijvSXIfpw alXz§fpap−v. ap kvenwIÄ PohnX¯n Hcn¡Â \nÀ_Ôambpw A\pjvSnt¡− Hcp IÀ½amWtÃm CXv. AXpsIm −vXs¶ CkvemanI \nbaa\pk cn¨v Bsc¦nepw hfsc IrXyambn AXv \nÀÆln¡p IbmsW¦n AXn\v hÀ±n¨ {]Xn^e aps−

¶mWv Xncp\_n \s½ ]Tn¸n ¡p¶Xv. Hcp lZokv {i²n¡q.

عن أيب هريرة أن رسول اهللا قال العمرة إىل العمرة كفارة ملا بينهام واحلج

املربور ليس له جزاء إال اجلنة رواه البخاري (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

69

)٢٤٠٣, ومسلم برقم ١٦٥٠برقم A_qlpssdd \nthZ\w

Hcp Dwd ASp¯ Dwd hscbpÅ ]m]§Ä¡p ]cnlmcamWv. ]p WyIcamb lÖn\v kzÀ¤aÃmsX {]Xn^e anÃ. ( _pJmcn : 1650 apkvenw: 2403 )

عن أيب هريرة قال سمعت النبي يقول من حج هللا فلم يرفث ومل يفسق رجع

كيوم ولدته أمه صحيح البخاري( ) ٢٤٠٤ومسلم ١٤٢٤

A_qlpssdd \nthZ\w

\_n C{]Imcw ]dbp¶Xv Rm ³ tI«ncn¡p¶p: HcmÄ kv{Xok

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

70

Ãm]¯nteÀs¸SpItbm tXm¶n hmkw ImWn¡pItbm sN¿msX AÃmlphnsâ {]oXn B{Kln¨p sIm−v lÖv sNbvXm Xsâ amXmhv Xs¶ {]khn¨ Znhk s¯t]mse (]m]apà \mbn) B bncn¡pw aS§p¶Xv. (_pJmcn: 1424, apkvenw: 2404 )

عن ابن عباس قال رسول اهللا تابعوا بني احلج والعمرة فإهنام ينفيان الفقر والذنوب

كام ينفي الكري خبث احلديد سنن النسائي ( )٢٥٣ و صحيح اجلامع ٢٥٨٣

C_v\p Aºmkv \nthZ\w

\_n Acpfn: lÖpw Dwdbpw \n§Ä. H¶n¨p sN¿pI. Ahc

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

71

−pw De Ccp¼nsâ IoSw \o¡w sN¿p¶Xp t]mse Zmcn{Zyhpw ]m ]hpw \o¡w sN¿pw. (\kmCu : 2583 , kzlolp PmanAv : 253)

عن أيب هريرة عن رسول اهللا أنه قال احلجاج والعامر وفد اهللا إن دعوه أجاهبم وإن

استغفروه غفر هلم . ٥٤٨٤صحيح اجلامع ( ))٢٨٨٣سنن ابن ماجه

A_qlpssdd \nthZ\w

\_n Acpfn: lÖv sN¿p¶ hcpw Dwd sN¿p¶hcpw AÃmlp hnsâ bm{Xm kwLamWv. AhÀ Aht\mSv {]mÀ°n¨m Ah³ AhÀ¡v D¯cw \ÂIpw. AhÀ Aht\mSv ]m]tamN\w tXSnbmÂ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

72

AhÀ¡v s]mdp¯p sImSp¡p ¶XpamWv. (kzlolp PmAnAv 5484 )

عن سهل بن سعد الساعدي عن رسول قال ما من ملب يلبي إال لبى ما عن يمينه اهللا

وشامله من حجر أو شجر أو مدر حتى تنقطع األ رض من هاهنا وهاهنا رواه الرتمذي وابن (

ماجه والبيهقي ورواه ابن خزيمة وصحيح )١١٣٤: الرتغيب

klvep_v\p kAZv \nthZ

\w \_n Acpfn: GsXmcmÄ XÂ_nb¯v sNmÃpt¼mgpw Ah sâ CSXp `mK¯p\n¶pw heXp

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

73

`mK¯p \n¶pambn `qanbnepÅ IÃpw, achpw, Nc¡Ãp IfpsaÃmw XÂ_nb¯v sNmÃp¶XmWv.

(XnÀanZn: 758 , kzlolp¯À Ko_v : 1134 )

عن عبد اهللا بن عمر قال سمعت رسول اهللا يقول من طاف بالبيت وصىل ركعت( ني كان

كعتق رقبة وصححه ٢٩٥٦رواه ابن ماجه برقم ) .األلباين يف السنن

A_vZpÃmln_v\p DaÀ \n

thZ\w \_n C{]Imcw ]dbp ¶Xv Rm³ tIÄ¡pIbp−mbn: HcmÄ IA_sb Xzhm^v sNbvX tijw c−v dIA¯v \akvIcn¨m

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

74

 HcSnasb tamNn¸n¨ {]Xn^e ap−v. ( C_v\p amPx 2956 )

lÖv IÀ½¯nsâ alXz§

fn s]« XWv C_v\p DaÀ dnt¸mÀ«v sN¿p¶ XmsgsImSp¯ lZokn \n¶pw a \Ênem¡mhp ¶XmWv. At±lw ]dbpIbp−m

bn \_n ]dªp:

أما خروجك من بيتك تؤم البيت فإن لك بكل وطأة تطأهاراحلتك يكتب اهللا لك هبا حسنة ,

وحيو عنك هبا سيئة وأما وقوفك بعرفة فإن اهللا , عز وجل ينزل إىل السام ء الدنيا فيباهي هبم

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

75

املالئكة فيقول, هؤالء عبادي جاءوين شعثا : غربا من كل فج عميق يرجون رمحتي ,

وخيافون عذايب ومل يروين , فكيف لو , رأوين?فلو كان عليك مثل رمل عال أو مثل , ج

أيام الدنيا أو مثل قطر السامء ذنوبا غسل اهللا , عنك وأما رميك اجلامر فإنه مذخور لك , وأما ,

حلقك رأسك فإن لك بكل شعرة تسقط حسنة , ,فإذا طفت با لبيت خرجت من ذنوبك كيوم ولدتك أمك : صحيح الرتغيب والرتهيب . (

١١١٣(

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

76

]hn{X`h\s¯ (IAv_sb) e£yam¡n sIm−v \nsâ ho«n Â\n¶v ]pds¸Sp¶XpapX \nsâ hml\¯nsâ Hmtcm NphSpIÄ ¡pw AÃmlp \n\¡v Hcp \· tcJs¸Sp¯pIbpw Hcp Xn·sb ambvNpIfbpIbpw sN¿p¶p. \o Ad^bn \n¡pt¼mÄ AÃm lp H¶m\mImit¯¡v Cd§n h cnIbpw ae¡pItfmSv A`nam\]q ÀÆw C§s\ ]dbpIbpwsN¿pw: ChÀ Fsâ ASnaIfmIp¶p. s]mSn]pc− icochpw PS]nSn¨ Xebpambn Fsâ A\p{Klw B {Kln¨psIm−pw Fsâ in£sb `b¶psIm−pw hnZqcamb ae¼m XIfpw Xm−n FsâbSp¡Â h ¶ncn¡p¶p. AhcmIs« Fs¶ I −n«nÃXm\pw C\n Ahscs¶

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

77

ImWpt¼mgpÅ AhØ F´m bncn¡pw? BIbm aWÂIq ¼mcw IW¡tbm, Zp\nbmhnse apgp Znhk§fpsS bs{Xtbm, ag ¯pÅnIWt¡tbm \n\¡v ]m] aps−¦n AÃmlp Ah \n¶n \n¶pw IgpIn¡fªncn¡p¶p. C\n \o Pwdbn Fdnbp ¶XmI s« \nsâ ]ctemI¯nte¡pÅ \nt£] amIp¶p. \o Xe apÞ \w sN¿p¶XmIs« \nsâ Hmtcm apSn hogp¶Xn\pw Hmtcm ]m]hpw sImgnªp hogp¶p. \o IAv_ sb {]Z£nWw sN¿pt¼mÄ \n sâ amXmhv \ns¶ {]khn¨ Znh kwt]mse ]m]¯nÂ\n¶v \o tamNnX\mhpIbpw sN¿p¶p.

(kzlolp¯ÀKo_v:1112)

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

78

lÖpw Dwdbpw \nÀ_Ôw _p²nbpÅ {]mb]qÀ¯nsb

¯nb apkvenan\v IAv_bn t]mbn lÖv sN¿m³ Ignhp−m bm lÖv \nÀ_ÔamIpw A Ãmlp ]dbp¶p :

وهللا عىل الناس حج البيت من استطاع إليه

سبيال ومن كفر فإن اهللا غني عن العاملني ) ٩٧: ال عمران (

B aµnc¯n F¯nt¨cm³ IgnhpÅ a\pjyÀ AXnte¡v l Öv XoÀ°mS\w \S¯Â Ah À¡v AÃmlpthmSpÅ _m²yX bmIp¶p. hà h\pw Ahnizkn ¡p¶]£w AÃmlp temIcpsS B{ibw CÃm¯h\mIp¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

79

( BepCwdm³ : 97 )

\_n Hcp {]kwK¯n ]d bpIbp −mbn :

أهيا الناس قد فرض اهللا عليكم احلج فحجوا )٢٣٨٠صحيح مسلم (

a\pjytc, AÃmlp \n§fpsS ta lÖp IÀaw \nÀ_Ôam ¡nbncn¡p¶p. AXn\m \n§Ä lÖp sN¿Ww. ( apkvenw: 2380 )

عن ابن عمر قال قال رسول اهللا بني اإلسالم عىل مخس شهادة أن ال إله إال اهللا وأن حممدا رسول اهللا وإقام الصالة وإيتاء الزكاة وصوم

رمضان وحج البيت ٢٠ ومسلم ٧البخاري (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

80

)٤٩١٥ والنسائي ٢٥٣٤والرتمذي Ckvemw A©v Imcy§fn t·Â Øm]nX ambncn¡p¶p. A ÃmlphÃmsX bmsXmcp ssZhhp

ansöpw apl½Zv AÃmlphn sâ ZqX\pamsW¶v km£yw hln ¡Â, \akvImcw apd{]Imcw \ne \nÀ¯Â, kIm¯v \ÂIÂ, daZm³ amk¯n t\m¼\pjvTn ¡Â, IAv_bnte¡pÅ XoÀ°m S\w. (_pJmcn: 7, apkvenw: 20 )

]ÞnX·mcpsS icnbmb A`n{]mb {]Imcw lnPvdbpsS 9þmw hÀjamWv lÖv \nÀ_Ô amIp¶Xv. lnPvdbpsS ]¯mw hÀ

jw \_n lÖv sN¿pIbpw sNbvXp. hnShm§Â lÖmbn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

81

cp¶p AXv. AhnSp¶v {]hmNIXz ¯n\v tijw CXÃmsX thsdmcp lÖv sNbvXn«nÃ. ]n¶oSv Xncpta

\n lnPvd ]Xns\m¶mw hÀjw CltemIhmkw shSnbpIbpw sNbvXp. Ignhp−mbn«pw lÖv \nÀÆln ¡mXncp¶mÂ

عن أيب سعيد اخلذري أن رسول اهللا إن اهللا يقول : قال إن عبدا أصححت له جسمه :

, و وسعت عليه يف املعيشة , متيض عليه مخسة أعوام ال يفد إيل ملحروم : أبو يعىل ( "

)١٦٦٢: والسلسلة الصحيحة ١٠٣١

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

82

A_qkCuZp JpZvcn \n

thZ\w dkq ]dªp: AÃm lp ]dbp¶p: HcSna Ahsâ ico c¯n\v \mw kuJyw \ÂIpIbpw, D] Poh\amÀ¤w hnimeam¡pI bpw sNbvXv A©v hÀjw XnI ªn«pw FsâbSp¡te¡v Ah³ bm{Xt]m¶n«nsæn (lÖv \nÀ hln¨n«nsænÂ) Ah³ (\· bn \n¶v) XSp¡s¸«h\mIp¶p. (C_v\p lnºm³ 3695, ss_lJn: 5/262, A_qbAve:1031, knÂkne ¯pÊlolx: 1662 ) Dwdbpw \nÀ_Ôw

C_v\p DaÀ \nthZ\w Pn

_vco \_n tbmSv Ckv emw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

83

F¶mse´v F¶v tNmZn¨Xn \v

\_n ]dªp :

اإلسالم أن شهد أن ال إله إال اهللا وأن حممدا رسول اهللا وأن تقيم الصالة وتؤيت الزكاة وحتج وتعتمر وتغتسل من اجلنابة وأن تتم الوضوء

وتصوم رمضان رواه ابن خزيمة ( ) ١٧٥: و صحيح الرتغيب والرتهيب

Ckvemw F¶m AÃmlp AÃmsX asämcmcm[y\pansöpw

apl½Zv AÃmlphnsâ dkqem sW¶pw \o km£yw hln¡pI. \akvImcw \ne \nÀ¯pI, kIm ¯v \ÂIpI, lÖpw Dwdbpw sN¿pI, kwtbmKm\´cw Ipfn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

84

¡pI hpZq ]qÀWambn \nÀÆ ln¡pI, t\m¼p t\m¡pI.

( kzlol¯ÀKo_v : 175 )

عن عائشة قالت قلت يا رسول اهللا عىل النساء جهاد قال نعم عليهن جهاد ال قتال فيه احلج

والعمرة ٢٨٩٢ –رواه يف سنن ابن ماجه ( و صحيح الرتغيب ٩٨١وإرواء الغليل

)١٠٩٩والرتهيب Bbni (d) \nthZ\w,AhÀ ]

dªp: AÃmlphnsâ dkqte kv{XoIÄ¡v PnlmZv \nÀ_Ôap t−m? \_n Xncpta\n Acpfn: AhÀ¡v \nÀ_Ôambn«pÅXv bp ²anÃm¯ PnlmZmWv. lÖpw Dw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

85

dbpw. ( C_v\p amPx : 2892) DSs\ sN¿Ww

\_n ]dªp:

تعجلوا إىل احلج يعني الفريضة فإن أحد كم ال يدري ما يعرض له رواه أمحد (

)٩٩٠ وحسنه األلباين يف إرواء الغليل ٢٧٢١ \nÀ_Ôamb lÖv Ign bpw thKw sN¿pI. ImcWw Ahn NmcnXambn X\ns¡´v kw`hn ¡psa¶v \n§fn BÀ¡pw Adn

ªpIqSm. (AlvaZv : ٢٧٢١)

Ip«nIfpsS lÖv

C_v\p Aºmkv \nthZ\w

فعت امرأة صبيا هلا فقالت يا رسول اهللا ر

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

86

أهلذا حج قال نعم ولك أجر )٢٣٧٨: مسلم ( Hcp kv{Xo AhfpsS Ip«nsb

{]hmNIsâ t\sc DbÀ¯n¸n Sn¨psIm−v tNmZn¨p: AÃmlp hnsâ ZqXsc, Cu Ip«n¡v lÖp t−m? Xncpta\n Acpfn: AsX, AXnsâ {]Xn^ew\n\¡mIp¶p. ( apkvenw : 2378)

Ip«nIÄ¡v lÖv \nÀ_Ôan Ã. ]s£ AhcpsS lÖv kzoIcn ¡s¸Sp¶XmWv. F¶m Ip«n¡v {]mb]qÀ¯nbmhpIbpw lÖv \n À_Ô amhpIbpw sN¿p¶ kab ¯v ho−pw lÖv \nÀÆlns¨¦n se lÖnsâ _m[yXbn \n s¶mgnhmIpIsbmÅq. A{]Imcw sNdp¸¯n lÖp \nÀÆln¨p sh¶XpsIm−v am{Xw lÖv \nÀ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

87

_ÔamhpIbnÃ. adn¨v lÖv \nÀ _ÔamIm\pÅ Imcy§Ä ]qÀ® amIpt¼msg AhÀ¡v lÖv \nÀ _ÔamIpIsbmÅq.

]Icw lÖv \nÀÆln¡Â C_\p Aºmkv \nthZ\w l Ö¯p hZmC {]hmNIt\m Sv JYvAw tKm{X¯nse Hcp kv{Xo Bcmªp : يا رسول اهللا إن فريضة اهللا عىل عباده يف احلج

أدركت أيب شيخا كبريا ال يثبت عىل الراحلة أفأحج عنه قال نعم )١٤١٧:البخاري ( .

AÃmlphnsâ ZqXtc, ASnaI Ä AÃmlphn\v \nÀ_Ôambpw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

88

sNt¿− lÖvIÀaw hmÀ[Iyaq ew hml\¯n bm{X sN¿m³ Ignbm¯ Fsâ ]nXmhn\v _m[y Xbmbncn¡p¶p. AXp sIm−v A t±l¯n\v ]Icambn Rm³ lÖv sN¿s«.? BIs«. F¶v {]hmNI

³ k½Xn¨p. ( _pJmcn : 1417 ) ]Icw lÖpw Dwdbpw sN¿p

¶ hyàn Xsâta \nÀ_Ô amb lÖpw Dwdbpw \nÀÆln ¨n«p−mbncn¡w.

C_\p Aºmkv \nthZ\w:

أن النبي سمع رجال يقول لبيك عن شربمة قال من شربمة قال أخ يل أو قريب يل قال

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

89

حججت عن نفسك قال ال قال حج عن نفسك ثم حج عن شربمة )١٥٤٦سنن أيب داود (

HcmÄ ip_vdpa¡p ]Icambn Rm\nXm lÖv sN¿p¶psh¶v

]dbp¶Xv tI«p. \_n tNmZn¨p BcmWv ip_vdpa? AbmÄ ]d ªp: Fsâ ktlmZc³; (AXsà ¦n Fsâ _Ôp). \_nXncp ta\n tNmZn¨p: \o \n\¡p th−n lÖv sNbvXn«pt−m AbmÄ C söv ]dªp: Xncpta\n Acpfn: F¶m \n\¡pth−n BZyw lÖv sN¿pI. A\´cw ip_vdpa ¡pw. ( A_qZmhqZv : 1546 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

90

C_\p Aºmkv \nthZ\w: Ppssl\ tKm{X¯nse Hcp kv{Xo

\_n tbmSv tNmZn¨p :

إن أمي نذرت أن حتج فلم حتج حتى ماتت أفأحج عنها قال نعم حجي عنها أرأيت لو كان عىل أمك دين أكنت قاضية اقضوا اهللا فاهللا أحق

بالوفاء )١٧٢٠: صحيح البخاري ( Fsâ amXmhv lÖn\v t\À¨

bm¡nbn cp¶p. A§s\ AXv \n ÀÆln¡m³ IgnbmsX AhÀ acn¨pt]mbn AXpsIm−v AhÀ ¡p ]Icambn Rm³ lÖp sN¿ s«tbm? {]hmNI³ ]dªp AsX. \o AhÀ¡p ]Icambn lÖv sN¿q. \nsâ amXmhv

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

91

sImSp¯p hot«− ISap−mbncp s¶¦n \o AXv ho«pambncp¶n tÃ? AÃmlphnsâ _m[yX \nÀÆ ln¡q. Ahsâ _m[yXbmWv \nÀÆln¡m³ IqSpX AÀl ambn«pÅXv. ( _pJmcn : 1720 )

Hcp XhW am{Xw

lÖpw Dwdbpw Hcp apkvenan sâta _m[yXbmbn«pÅXv Po hnX¯n Hcp XhW am{XamWv AXns\ kq_Ôn¨v Hcp lZokv {i²n¡pI.

عن ابن عباس قال خطبنا رسول اهللا فقال يا أهيا الناس كتب عليكم احلج قال فقام األقرع بن حابس فقال أيف كل عام يا رسول اهللا

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

92

فقال لو قلتها لوجبت ولو وجبت مل تعم لوا هبا ومل تستطيعوا أن تعملوا هبا احلج مرة فمن زاد

فهو تطوع أخرجه أبو ٢٥١٠رواه مسند أمحد ( داود والنسائي والدارمي والدارقطني واحلاكم

)١٤٩ص / ٤ج (إرواء الغليل C_v\p Aºmkv \nthZ\w

At±lw ]dªp: \_n R§Ä ¡v Hcp {]`mjWw \S¯pIbp −mbn Xncpta\n ]dªp: Hm P\§sf, \nivNbambpw AÃmlp \n§Ä¡v lÖv \nÀ_Ôam¡n bncn¡p¶p. DSs\ AJvdD _v\p

lm_nkv Fgpt¶äv tNmZn¨p: FÃm hÀj¯neptam {]hmNI

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

93

sc? Xncpta\n Acpfn: Rm³ AX §ns\ ]dªncps¶¦n AXv \nÀ_Ôam¡pambncp¶p. AXv \nÀ_ÔamIpI bmsW¦n \n§fXv sN¿pIbnà \n§Ä¡v A{]Imcw sN¿m³ km[yhpaÃ. BIbm lÖv Hcp XhW aXn. A[nIw XhW sNbvXm AXv sFOnIamWv. (AlvaZv: 2510, CÀhmS Keo 4/149 )

aoJm¯pIÄ

lÖv,Dwd F¶o IÀ½§fn {]thin¡m\pÅ AXnÀ¯nbmbn

\_n \nÀWbn¨pX¶ {]tXyI Øe§Ä¡mWv aoJm¯v F¶v ]dbp¶Xv. aoJm¯pIÄ As© ®amWv.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

94

1) aZo\¡mcpsS aoJm¯mb ""Zp lpsse^x'' (A_nbmÀ A en) F¶mWv AXnsâ C¶s¯ t]cv. a¡bnÂ\n¶pw IqSpX Zq capÅ aoJm¯mWnXv. ChnsS\n ¶v a¡bnte¡v GItZiw 425 In tem aoätdmfw ZqcamWpÅXv.

2) AÂ Pplv^x kndnb, CuPn]vXv, samtdmt¡m F¶nhcp tSbpw, CXneqsS lÖnt\m Dwd t¡mth−n bm{Xt]mIp¶hcptSbpw aoJm ¯mb "" AÂ Pplv^x

1'' dm_nKn

\Sp¯pÅ P\hmkanÃms¯mcp {KmaamWv CXv. C¶v dm_nKn sh¨mWv BfpIÄ Clvdman {]

1 dm_nKn\Sp¯pÅ shÅs¸m¡¯m D·qe\miwtaÀs¸«XmWo {Kmaw. "" aZo\bnÂ

tImfd ]SÀ¶p ]nSn¨t¸mÄ \_n AXns\ Ckvemansâ i{Xp¡Ä Xmakn¨ncp¶ Pplv^bnte¡v amäm³th−n AÃmlphnt\mSv {]mÀ°n¡pIbp−mbn . ( _pJmcn : 5677,

apkvenw : 1376 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

95

thin¡mdpÅXv. Pplv^tb¡mÄ AÂ]wIqSn Zqcw IqSnbXmWv dm_Kv. ChntS\n¶v a¡bnte¡v GItZiw Ccp¶qdv Intemaoätdm fwZqcamWpÅXv.

3) \PvZpImcpsS aoJm¯mb ""JÀ\p a\mknÂ'' (sskep I_oÀ) F¶t]cnemWnXv C¶v A dnbs¸Sp¶Xv. ChntS\n¶v a¡bn te¡v GItZiw 75 Intemaoä tdmfwZqcamWpÅXv. XzmC^n\Sp ¯mWv Cu Øew.

4) ba³ImcpsS aoJm¯mb ""bewew'' (kAZn¿) F¶ t]cn emWnXv C¶dnbs¸Sp¶Xv. C´y bnÂ\n¶p hcp¶hÀ¡papÅ ao Jm¯mWnXv. ChntS\n¶v a¡bn te¡v GItZiw 92 Intemaoätdm fw ZqcamWpÅXv.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

96

5) CdmJpImcpsS aoJm¯mb ""Zm¯p CÀJv'' (Zco_x) F¶ t]cnemWXn¶v Adnbs¸Sp¶Xv. ChntS\n¶v a¡bnte¡v GItZ iw 94 Intemaoä tdmfw ZqcamWp ÅXv.

Cu aoJm¯pIÄ ap³ ]dª \m«p ImÀ¡pw lÖn\pw Dwd¡p ambn AhbneqsS IS¶pt]mIp¶

aäp \m«pImÀ¡pw \_n \nÝbn ¨p sImSp¯n«pÅXmWv. AXv sIm−v B aoJm¯pIÄ hgn IS ¶pt]mIp¶hÀ AhnsS sh¨pX s¶ Clvdman {]thin¡p¶Xp \nÀ_ÔamWv. lÖnt\m, Dwd t¡m t]mIp¶hÀ ClvdmtamSp IqSnbÃmsX B aoJm¯pIfneq sS IS¶p t]mIp¶Xp ssZhnI

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

97

\nbaewL\amWv. AÃmlp ]dbp ¶p:

من يتعد حدود اهللا فأولـئك هم الظاملون و ) ٢٢٩: البقرة (

AÃmlphnsâ \nba ]cn[nI Ä BÀ ewLn¡p¶pthm AhÀ X s¶bmIp¶p A{IanIÄ. ( AÂ _Jd: 229 )

thyma amÀKwhgnbmWv lÖn t\m Dwdt¡m t]mIp¶sX¦n hnam\w Ibdpw ap¼v Ipfn¨v kpK Ôw]qin Clvdmw hkv{XaWn bpI. hnam\w ]pds¸«v aoJm¯n \p t\sc F¯p¶Xn\v AÂ]w ap¼pXs¶ Clvdman {]thin t¡−XpamIp¶p. ImcWw hnam \w thKXIqSnb hml\ambXn\m

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

98

 AXnthKw AXnÀ¯n IS¶p t]mIp¶Xn\m kq£vaX¡mbn t\cs¯bmIp¶Xn hntcm[anÃ.

ChnsS NneÀ aoJm¯n\papI fneqsS hnam\¯n IS¶pt]mIp Ibpw tijw Pn±bn hnam\and §n AhnsS\n¶v Clvdman {]thin¡mdpap−v. CXv {]hmNI sâ IÂ]\¡v hncp²hpw AÃm lphnsâ \nbas¯ adnIS¡ep amIp¶p.

bm{X `qanbneqsS Bbmepw, BImi¯n eqsS Bbmepw icn.

\_n ta ]dª aoJm¯p IÄ \nÝbn¨psIm−v ]dªp :

هن هلن وملن أتى عليهن من غريهن ممن أراد احلج والعمرة

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

99

Ah AhnSp¯pImÀ¡pw Ah bneqsS lÖpw Dwdbpw Dt±in¨v IS¶phcp¶ aäpÅhÀ¡pw DÅ

aoJm¯pIfmWv. tijw \_n ]dªp :

فمن كان دوهنن فمن أهله حتى إن أه ل مكة هيلون منها

Ahbv¡n¸pdapÅhÀ A hcpsS hoSpIfnÂ\n¶mWv Clv dman {]thint¡−Xv. a¡¡mÀ a¡bnÂsh¨p Xs¶ (lÖn\v) Clvdman {]thin¨m aXn. (_pJmcn: 1431, apkvenw:2022) a¡¡mÀ a¡bnÂsh¨p X s¶ Clvdman {]thin¨m aXn

F¶ \_n bpsS {]kvXmh\ sIm−v lÖv am{XamWv Dt±in

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

100

¡p¶Xv. ImcWw alXn Bbni (d) X\n¡pw Dwd sN¿Wsa¶v

\_n tbmSv Bhiys¸«t¸mÄ ktlmZc³ A_vZpd lvamt\mSv Bbnitbbpw sIm−v ldansâ ]pd¯pt]mbn Clvdman {]thin

¨p hcphm³ \_n \nÀt±in¡p Ibp−mbn. Cu lZokn \n ¶pw ldansâ ]cn[n¡pÅn Xmakn¡p¶bmÄ Dwd sN¿m\p t±in¨m ldansâ ]pd¯pt]m bn Clvdmw sIt«−XmIp¶p sh ¶v sXfnbp¶p. At¸mÄ ta ]d ª a¡¡mÀ a¡bnÂsh¨p X s¶ Clvdman {]thin¨m aXn

F¶ \_n bpsS {]kvXmh\ sIm−v lÖvam{XamWv Dt±in¨n «pÅXv Dwdbà F¶v hyàam

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

101

Ip¶p. ldanÂsh¨v Dwd¡v Clvdman {]thin¡Â A\phZ \obamIp ambncps¶¦n Bbni (d) tbmSv ldan\v ]pd¯pt]mbn Clvdman {]thin¨v hcm³ \nÀ _Ôn¡pambncp¶nÃ. a¡bn sh¨p Xs¶ Clvdman {]thin ¡m³ A\phZn¡p ambncp¶p.

F¶m C¶v ]ecpw sN¿p

¶Xvt]mse X³Cuantem ( تنعيم )

PnAvdm\ ( جعرانة) bntem atäm

t]mbn Clvdmw sNbvXv [mcmfw Dwd sNbvXp sIm−ncn¡p¶Xv ASnØm\ clnXamIp¶p. Imc

Ww \_n bpw klm_¯pw A§ns\ sNbvXXmbn AdnhnÃ. Bbni (d) Dwd¡pw IqSnbmbn cp¶p Clvdman {]thin¨ncp¶Xv

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

102

]s£ a¡bn {]thin¨t¸mÄ EXpaXnbmbXp sIm−v aäpÅh tcmsSm¸w Dwd sN¿m³ km[n¨n Ã. ]n¶oSv ip²nbmb tijw AXn \v ]Icsat¶mfw X\n¡pw Dwd

sN¿Wsa¶v \_n tbmSv Bh

iys¸SpIbpw \_n AXn\v A \phZn¡pIbpam bncp¶p. Bbni (d)¡v t\cn«Xpt]mepÅ {]Xn_ 豈 BÀs¡¦nepw t\cn«m A¯c¡mÀ¡v am{Xw C{]Imcw Dwd \nÀÆln¡msa¶Xn\v am{Xam Wv sXfnhpIfpsS ]n³_eap ÅXv. Bbni (d) bpsS IqsSt¸m

b A_vZpdlvam³ Dwd sNbv Xn«nà F¶Xv {]tXyIw {it² bamWv.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

103

DwdbpsS cq]w

DwdbpsS dpIv\pIÄ Clvdman {]thin¡pI Xzhm^v k^m aÀh¡nSbnse kAvbv

F¶nhbmWv. DwdbpsS hmPn_pIÄ

aoJm¯n sh¨v Clvdman {]thin¡pI

apSnsbSp¡Â F¶nhbmWv.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

104

dpIv\pIfn GsX¦nepw \ jvSs¸«m {]kvXpX IÀ½w icn bmIp¶XÃ. {]mbivNn¯w sIm −pw ]cnlcn¡s¸Sp¶XÃ. DZml cW¯n\v ZpÂlÖv 9 \v Ad^ bn \n¡pI F¶ dpIv\v \nÀÆ ln¡mXncp¶m AbmfpsS l Öv kzoIcy amhpIbnÃ.

hmPn_pIfn GsX¦nepw \jvSs¸«m {]mbivNn¯ambn ldanÂsh¨v _enbdp¯v [Àaw sN¿p¶XvsIm−v ]cnlcn¡s¸ Spw. DZmlcWw Clvdman {]thin¡msX aoJm¯neqsS IS ¶pt]mIpI. CXn\v ]Icw AbmÄ Hcp _enarKs¯ Adp¯psImSp ¯m aXnbmIpw.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

105

aoJm¯n\v ap¼v

lÖv Imew, daZm³t]mse

Xnc¡pIf\p`hs¸Sp¶ kab¯m Wv aoJm¯nse¯p¶ sX¦n aoJm¯n\Sp¯v kuIcys¸Sp¶ temUvPpIfn \nt¶m atäm Ip fn¨v hy¯nbmbn Clvdm an\pÅ hkv{X§Ä [cn¡p¶Xv IqSpX kuIcyamIpw. ]n¶oSv aoJm¯n eqsS IS¶p t]mIpt¼mÄ Clvdm an {]thin¡p¶psh¶v IcpXp Ibpw XÂ_nb¯v sNmÃn¯p S§pIbpw sNbvXm aXnbmIp¶ XmWv. ImcWw C¯cw kokWp Ifn temI¯nsâ \m\m `mK ¯p \n¶pw AÃmlphnsâ AXn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

106

YnIÄ AhnsS hs¶¯nt¨À ¶ncn¡pw. aoJm¯nse¯nbm HcmÄ lÖnt\m, Dwdt¡m a¡ bnte¡v ]pds¸Spt¼mÄ ta kqNn¸n¡s¸« aoJm¯pIfn sh¨v Nne Imcy§Ä sNt¿−Xp −v. Ah Xmsg sImSp¡p¶p. 1) Clvdman\p ap¼mbn I£¯n

tebpw, Kply Øm\¯ntebpw tcma§Ä \o¡w sN¿pI. aoi sh«pI, \Jwapdn¡pI. ImcWw Clvdman {]thin¨p Ignªm  Ch \njn²amIp¶p.

2) Clvdman\pth−nsb¶ Dt±iy t¯msS Ipfn¡pI.

\_n Clvdman {]th in¨t¸mÄ Xp¶nb hkv{Xw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

107

Agn¨pamäpIbpw Ipfn¡pIbpw sNbvXp. (kzlolp¯nÀapZn:830) sNdnbhs\t¶m henbhsc t¶m BÀ¯hImcnsbt¶m, {] kh cà apÅhsct¶m hyXym kanÃmsX FÃmhÀ¡pw Clvdm an\pÅ Ipfn kp¶¯mIp¶p.

3)Clvdmansâ hkv{X¯nemIm¯ hn[w icoc`mK§fnepw XmSnbn epsaÃmw kpK\v[w ]qipI.

عن عائشة ريض اهللا عنها زوج النبي قالت كنت أطيب رسول اهللا إلحرامه حني حيرم

وحلله قبل أن يطوف بالبيت : رواه البخاري ) ٨١ومسلم ١٤٣٩

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

108

Bbni (d) ]dbp¶p: \_n Clvdman {]thin¡p¶Xn\v ap ¼mbn Clvdman\pth−n At±l ¯n\p Rm³ kpKÔw ]qin s¡mSp¡pambncp¶p. Clvdman  \ns¶mgnhmIp¶Xn¶p th −n Xzhm^n¶v ap¼pw.

(_pJmcn: 1439, apkvenw : 81 ) CXnsâ ASbmfw Clvdman\p tijw icoc¯n Ahtijn ¡p¶XpsIm−v hntcm[anÃ. Im cWw Clvdman {]thin¨ ti

jw \_n bpsS icoc¯n kpKÔ¯nsâ ASbmfw I− Xmbn Bbni(d) bn \n¶v dnt¸mÀ«v sN¿p¶p−v.

( _pJmcn : 263 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

109

4) XpSÀ¶v Clvdman\pÅ hkv {Xw [cn¡pI. ]pcpj³ Hcp Xp WnbpSp¡pIbpw, Hcp X«w sIm−v icocw ]pX¡pIbpw, sNcn¸Wnbp Ibpw sNt¿−XmIp¶p. Xe

ad¡cpXv. C_v\p DaÀ \nthZ\w

\_n ]dªp :

رواه (وليحرم أحدكم يف إزار ورداء ونعلني )٢٩٣ /٤أمحد أنظر إرواء الغليل

XpWnbpw X«hpw c−p sNcn ¸pw AWnªp sIm−mWv \n §tfmtcmcp¯cpw Clvdman {]thint¡−Xv. ( CÀhmKp Keo : 293) AXv shfp¯Xpw hy¯nbp ÅXpambncn¡m³ {iant¡−

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

110

XmIp¶p. s]mXpth \_n ¡v {]nbapÅXmbncp¶p CXv. shfp ¯ hkv{Xw [cn¡phm\pw acW s¸«hsc AXn I^³ sN¿p hm\pw \nÀt±in-¡p¶ \_n hN \w klolmb ]c¼cbneqsS dnt¸mÀ«v sN¿s¸«ncn¡p¶p. (XnÀapZn, \kmCu, C_v\pamP) kv{XoIÄ apJhpw aq³I¿pa Ãm¯ _m¡n icoc`mK§Ä ap gph\pw adbp¶ \ne¡pÅ GXv hkv{Xhpw [cn¡mhp¶XmWv. kv{XoIÄ¡v BÀ¯hw, {]kh càw F¶nh D−v F¶ Imc W¯m lÖnt\m, Dwdt¡m Clvdman {]thin¡msX aoJm ¯v IS¶p t]mIm³ ]mSnÃ. adn ¨v Clvdman {]thin¡Â \nÀ_ÔamIp¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

111

عن عائشة ريض اهللا عنها قالت خرجنا مع رسول اهللا ال نذكر إال احلج حتى جئنا رسف

فطمثت فدخل عيل رسول اهللا وأنا أبكي فقال ما يبكيك فقلت واهللا لوددت أين مل أ كن

خرجت العام قال ما لك لعلك نفست قلت نعم قال هذا يشء كتبه اهللا عىل بنات آدم افعيل ما يفعل احلاج غري أن ال تطويف بالبيت حتى

تطهري ) ٢١١٥مسلم ... ( Bbni(d) \nthZ\w dkqÂbp sSIqsS R§Ä ]pds¸«p lÖp IÀ½aÃmsX asäm¶pw R§Ä Dt±in¨ncp¶nÃ. kcn^v {]tZi¯v

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

112

F¯nbt¸mÄ F\n¡v BÀ¯h ap−mbn. Rm³ IcªpsIm−n

cns¡ \_n Fsâ ASpt¯¡v IS¶ph¶p. AhnSp¶v tNmZn¨p: \osb´mWv Icbp¶Xv? Rm³ ]d ªp AÃmlphmWv kXyw Cu hÀjw Rm³ ]pds¸«nÃmbncp¶p sh¦n \¶mbncp¶psh¶v F\n

¡v tXm¶nt¸mIp¶p. \_n]d ªp: F´p ]än! \o EXpaXn bmtbm? Rm³ ]dªp AsX,

\_n ]dªp: AXp kv{XoIÄ ¡v AÃmlp \nÝbn¨ ImcyamWv. lmPnamÀ sN¿p¶sXms¡ \obpw sNbvXpsImÅpI. ]s£ ip²n bmIp¶Xvhsc IAv_sb Xzhm^v sN¿cpXv. ( apkvenw : 2115 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

113

taÂ]dª Imcy§Ä aoJm ¯nÂ\n¶p Xs¶ sN¿Wsa¶nÃ. aoJm¯nse¯p¶Xn\p ap¼v kz ´w ho«n sh¨pw, apdnbnÂsh ¨pw \nÀÆln¡mhp¶XmWv. hnam \amÀ¤tam I¸Â hgntbm lÖn t\m Dwdt¡m ]pds¸Sp¶hÀ hm l\w Ibdp¶Xn\p ap¼p Xs¶ ta ]dª Imcy§Ä \nÀÆ ln¡pIbpwtijw aoJm¯nt\mS Sp¯m Clvdman {]thin¡p Ibpw sNbvXm aXnbmIpw.

\akvImc kabamsW¦n AXn\tijw Clvdman {]thin ¡pI. Clvdman¶mbn {]tXyI \akvImcw \_nNcybnenÃ. F ¶m A_nbmÀ Aen F¶ t] cn C¶dnbs¸Sp¶ 'hmZo AJoJnse ' "ZpÂlpsse^' F¶

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

114

aZo\bpsS ASp¯pÅ aoJm¯n  \n¶mWv Clvdmw sN¿p¶ sX ¦n AhnsS sh¨v \akvIcn¡Â

kp¶¯mIp¶p. DaÀ ]dbp¶p:

\_n 'hmZo AJoJn sh¨v C {]Imcw ]dbp¶Xv Rm³ tI«p: Cu cm{Xnbn Fsâ c£n Xmhnsâ bSp¡Â\n¶v Hcp BK

X³ (Pn_vcoÂ) h¶p C{]Im cw ]dbpIbp−mbn

صل يف هذا الوادي املبارك وقل عمرة و حجة ) ٦٧٩٧: البخاري (

Cu A\p{KloX Xmgvhcbn \akvIcn¡pIbpw Dwdbpw l Öpw \nÀÆln¡p¶Xn {]thin

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

115

¡p¶p sh¶v ]dbpIbpw sN¿p I. . ( _pJmcn : 6797 ) 6) hml\¯n Ibdnbncp¶v AÃmlphns\ kvXpXn¡pIbpw {] IoÀ¯n¡pIbpw alXzs¸Sp¯p Ibpw sNbvX tijw ClvdmanÂ

{]thin¡ emWv \_n bpsS kp¶¯v. (_pJmcn 1450, A_q ZmhqZv 1531) A[nIt]cpw {i²n ¡msX t]mIps¶mcp kp¶¯m WnXv. Camw _pJmcn(d) Cu hnj b¯n Hc[ymbwXs¶ \ÂIp ¶p sh¶Xv hfsc {it²bamIp ¶p. 7) Jn_ve¡`napJambn ClvdmanÂ

{]thin¡pI F¶Xpw {]hmN I NcybmIp¶p. ( _pJmcn: 1451)

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

116

(essº¡ Dwd¯³ ) ''لبيك عمرة (8

F¶v ]dªv Clvdman {]th

in¡pI. \_n C{]Imcw ]d ªXmbn A\kp_v\p amenIv

\nthZ\w sN¿p¶p. ( kzlolp A_qZmhqZv: 1795, kzlolp \kmCu: 2729, C_v\p amPx: 2968 ) F¶m \n¿¯v F¶ \ne¡v Aà CXv. \n¿¯n sâ Øm\w lrZbamIp¶p. \

_n ]dªp F¶XvsIm−m Wv \mw C{]Imcw ]dbp¶Xv.

9) tcmKw i{Xp `bw t]msebpÅ ImcW§fm `bs¸Sp¶ hÀ ¡v ""FhnsSsb¦nepw sh¨v F \n¡p hà XSÊhpw t\cn«m AhnsS sh¨p Rm³ Clvdman

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

117

Â\n¶v HgnhmIpw. F¶ \n_ Ô\tbmsS Clvdman {]thin ¡mhp¶XmWv . Bbni (d) \n thZw. Zp_mA¯v _n³Xp kp

ss_À (d) \_n tbmSv C{] Imcw tNmZn¨p: AÃmlphnsâ dkqte, Rm³ tcmKnbmWv. F \n¡p lÖp sN¿Wsa¶v Dt±

iap−v . \_n Acpfn :

حجي واشرتطي أن حميل حيث حبستني )٢١٠٢: و مسلم ٤٦٩٩: البخاري (

""XSÊap−mIpt¶S¯psh¨v Rm³ ClvdmanÂ\n¶v HgnhmIp sa¶ \n_Ô\ tbmSpIqSn \o lÖn\v Clvdmw sN¿pI'' ( _p Jmcn: 4699, apkvenw: 2102, A_q ZmhqZv : 1513 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

118

C§s\ \n_Ô\tbmsS C lvdman {]thin¨ BÄ¡v tcm Ktam i{Xp¡fpsS XSÊtam ImcWw lÖv ]qÀ¯nbm¡m³ km[n¡msX h¶m AbmÄ¡v ClvdmanÂ\n¶v HgnhmImhp ¶Xm Wv. AbmÄ {]mbivNn¯w \ÂtI −XnÃ. Clvdman\p tijw ]mSnÃm¯h

Clvdman {]thin¨p Ign

ªm Xmsg ¸dbp¶h ldmam Ip¶p. 1) ImcWw IqSmsX apSn FSp¡ Â. F¶m a\x¸qÀÆaÃmsX i coc¯n \nt¶m Xebn \nt¶m apSn hogp¶Xn\v hntcm[anÃ. 2) \Jw apdn¡Â. ]s£,

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

119

\Jw apdnªp \n¡p¶Xv sIm−v {] bmka\p`hs¸SpIbm sW¦n \o¡w sN¿p¶Xn\v hn tcm[anÃ. 3) icoc¯ntem hkv{X¯ntem kpKÔw D]tbmKn¡Â ad¶p sIm−mWXv sNbvXsX¦n F{X bpw s]s«¶v AXv IgpIn¡f tb−XmIp¶p. 4) kwtbmKw,AXpambn _Ôs¸« Npw_\w, lkvXssaYp\w Benw K\w t]mepÅh 5) I¿pd [cn¡Â 6) am³, apbÂ, {]mhv XpS§nb th«P´p¡sf sImÃpI, th«bm Sn¸nSn¡pI, AXn¶mbn klmbn ¡Â, B«ntbmSn¡pI. F¶nh \n jn²amWv. F¶m D]{ZhIm cnIfmb {]mWnIÄ, h\y ayK§

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

120

Ä XpS§nbhsb sImÃp¶Xv sIm −v hntcm[anÃ. A{]Imcw C_v\p

DaÀ D²cn¡p¶ lZoknÂ

\_n ]dªp : tXÄ, Fen, I Sn¡p¶ \mb, Im¡, ]cp´v F ¶o A©p arK§sf Clvdmanem bncns¡ Bhiysa¦n h[n¡p ¶Xn\v hntcm[ansöv _pJmcn bn ImWmw. (: 3068) 7) ]pcpj³ icocw ]qÀ®amtbm `mKnIamtbm ad¡p¶Xmb ASn hkv{Xw, _\nb³, Ip¸mbw, Im epd, jqkv, XpS§n a\pjymhb h§Ä¡v A\pkrXambn Iq«n Xp¶s¸« hkv{Xw [cn¡epw, kv{Xo apJhpw ap³ I¿pw ad¡p ¶Xpw. F¶m XpWn In«m¯ hÀ¡v Imepdbpw sNcn¸v In«m¯

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

121

hÀ¡v _q«vkpw IodmsX¯s¶

[cn¡mhp¶XmWv. \_n ]d ªp:

من مل جيد ن( علني فليلبس خفني ومن مل جيد إزارا فليلبس رساويل ٥٣٥٧البخاري ( )

) ٢٠١٦: ومسلم BÀs¡¦nepw sNcn¸v In«nbn«n sæn AbmÄ¡v _q«vkv [ cn¡mw. BÀs¡¦nepw XpWn In«n bn«nsæn AbmÄ Imepd AWn bs«. (_pJmcn 5357,apkvenw 2016) 8) ]pcpj³ sXm¸n, Xe¸mhv, X«w XpS§nbh sIm−v Xe ad¡Â. F¶m Xe ad¡m\msW¶ Dt± ianÃmsX IpSNqSp¶Xn\pw, hml \¯n Ccn ¡p¶Xn\pw, Xebn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

122

 X\n¡mhiyapÅ km[\ §f S§nb _mKv, s]«n F¶nh Npa ¡p¶ Xn\pw hntcm[anÃ. 9) hnhmlw, hnhmlt\zjWw, kv{XoIfp ambn cXneoeIÄ XpS §nbh ldmamWv. 10) Clvdmanembncns¡ acWs¸ «m Abmsf Ipfn¸n¨tijw A bmfpsS Clvdmansâ hkv{X¯n ÂXs¶ I^³ sN¿Ww . \_n

]dbpIbp −mbn :

اغسلوه بامء وسدر وكفنوه يف ثوبيه وال متسوه بطيب وال ختمروا رأسه فإنه يبعث يوم

القيامة ملبيا ) ١٧١٩البخاري ( \n§Ä Abmsf Xmfnbp] tbmKn¨p Ipfn¸n¡pI AbmfpsS

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

123

c−p hkv{X¯n I^³ sN¿p I. Xe ad¡pIbpw, kpKÔw ]pc «pIbpw AcpXv. ]p\cp°m\Zn\ ¯n "XÂ_nb¯v' sNmÃp ¶h \mbn«mWv AÃmlp Abmsf Fgp t¶Â]n ¡pI.( _pJmcn : 1719 ) {]tXyIw HmÀ¡pI. :þ ldansâ ]cn[nbnepÅ k kyeXmZnIÄ apdn¡Â Clvdman {]thin¨hÀ¡pw AÃm¯ hÀ ¡pw ]mSnÃm¯XmIp¶p.

IpäIyXy§Ä¡pÅ {]mbivNn¯w

CXn\v aq¶v AhØIfmWp−m IpI. 1) sN¿m³ ]mSnÃm¯h AImcW

ambn sN¿Â: - CbmÄ Ipä¡m

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

124

c\mIp¶Xpw {]mbÝn¯w \Â tI−XpamIp¶p.

2) AXymhiyw \nan¯amWXv sN

bvXsX¦n AbmÄ Ipä¡mc \mIp¶XÃ. ]s£, {]mbÝn ¯w \ÂtI−XmIp¶p. DZml cW¯n\v AXnITn\amb XWp ¸pÅt¸mÄ tcmKap−m Ipsa¶v `bs¸«psIm−v jÀ«v t]mepÅ hkv{Xw [cn¡Â. AÃmlp ]dbp¶p:

وال حتلقوا رؤوسكم حتى يبلغ اهلدي حمله { فمن كان منكم مريضا أو به أذى من رأسه ففدية

من صيام أو صدقة أو نسك ,]١٩٦البقرة, [} \n§fnemsc¦nepw tcmKnbmhpI

tbm, Xebn hà ieyhpw A\p`

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

125

hs¸SpItbm BsW¦n (apSn \o¡p¶Xn\v){]mbÝn¯ambn t\m t¼m, Zm\[À½tam _en IÀ½tam \nÀÆln¨m aXnbmIpw. ( A _Jd : 196) IA_p_v\p DPvdhn¶v X ebn t]³ A[nIcn¨v iÃyam

bn¯oÀ¶t¸mÄ \_n At² lt¯mSv ]dbpIbp−mbn :

احلق رأسك و صم ثالثة أيام أو أطعم ستة مساكني أو انسك بشاة )١٦٨٦: البخاري (

\o Xe apÞ\w sN¿pIbpw ({]mbÝn¯ambn) aq¶v Znhkw t\ms¼Sp¡pItbm , Asæn Bdp km[p¡Ä¡v `£Ww \ÂIpItbm, AXpasà ¦n Hcm Sns\bdp¯v [m\w sN¿pItbm

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

126

sN¿m \pw Iev]n¨p. (_pJmcn: 1686, apkvenw : 2083 ) 3) \nbaw AdnbmtXtbm adt¶m \nÀ_ÔnX \mtbmBWv sNbvX sX¦n Ipä¡mc\mIp¶XÃ. G ähpw icnbmb A`n{]mb {]Imcw AbmÄ {]mbÝn¯w \ÂtI− XpanÃ. HmÀ¯ncn¡pI : þ Clvdman {]thin¨hÀ sN ¿m³ ]mSnÃm¯hbn \n¶pw \n À_Ôambpw AI¶p \nÂt¡ −XmIp¶p. hyàamb ImcWw IqSmsX Ah Hcn¡epw sNbvXp t]mIcpXv. NneÀ CXv emLh _p²ntbmsS ImWpIbpw {]mb Ýn¯w \ÂIn bm Ipä¯n \ns¶mgnhmImsa¶ \nebn A

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

127

ImcWambn Ah sN¿p¶Xmbn I−phcp¶psh¶Xv tJZIcam Wv. {]mbÝn¯sa¶Xv \njn² amb Imcy§Ä sN¿p¶Xn\pÅ Cfhsöv {]tXyIw HmÀ¡pI. !! {]mbivNn¯w \ÂtI−h DwdbnÂ\n¶v XlÃpemIp¶Xn \vap¼v kv{Xobpambn _Ôs¸«m  a¡bnÂsh¨v HcmSn s\ Adp ¯v km[p¡Ä¡nSbn hnXcWw sN¿pIbpw ]ivNmX]n¡pIbpw B Dwd ]qÀ¯n bm¡pIbpw sNt¿−XmIp¶p. am{Xhpaà ]n ¶oSv Dwd JfmAv hot«−Xpam Ip¶p. lÖn {]thin¨hÀ H¶m as¯ XlÃp emIp¶Xn\v (Zp lÖv 10\v) sNt¿− \mep {]hÀ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

128

¯nIfn GsX¦nepw cs−®w \nÀÆln¡p¶Xn\v) ap¼v kv{Xo bpambn _Ôs¸«m a¡bn Âsh¨v Hscm«Is¯ Adp¯v km [p¡Ä¡nSbn hnXcWw sN¿p Ibpw ]ivNmX]n¡pIbpw B lÖv ]qÀ¯nbm¡pIbpw sNt¿ −XmIp¶p. am{Xhpaà B l Öv ]n¶oSv JfmAv hot«−Xpam Ip¶p. \Jw apdn¡Â, apSn \o¡w sN¿Â, kpKÔw D]tbmKn¡Â, ]pcpj³ P«n, _\nb³, jÀ«v Xp S§n Iq«nXp¶nb hkv{Xw [cn ¡pI, Xe ad¡pI, kv{XoIÄ ap Jtam ap³It¿mad¡Â, Chbn tesX¦nepw sNbvXm H¶pIn HcmSns\ Adp¯p sImSp¡pI, AXsæn a¡bnepÅ Bdp

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

129

km[p¡Ä¡v `£Ww \ÂIpI. AXpasæn aq¶v Znhkw t\m s¼Sp¡pItbm sN¿pI. {]mbivNn¯ambn BSns\ Adp¯p sImSp ¡pIbmsW¦n AXnÂ\n¶v Ah\v `£n¡m³ ]mSnÃ. apgph³ amwkhpw km[p ¡Ä¡v hnXcWw sNt¿−Xm Ip¶p. th«bmSpItbm atäm sNbv Xm sIm¶ Xn\v Xpeyambn c−v \oXnam·mÀ XoÀ¸v IÂ]n¡p¶ ImenIsf a¡bnÂsh¨v _enb dp¡pI. Asæn AXnsâ hne ¡v `£Ww hm§n Ac kzmAv (GItZiw Ht¶Im Intem {Kmw) hoXw ]mh§Ä¡v hnX cWw sN¿pI. AXpasæn A Xnsâ hnesIm−v F{X km[p

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

130

¡Ä¡v Blmcw sImSp¡m³ Ignbptam B km[p¡fpsS F®¯nsâ A{Xbpw Znhkw t\m¼\pjvTnt¡−XmWv. hnhmlw, hnhmlt\zjWw, irwKmcw, kÃm]w t]mepÅ Im cy§Ä kw`hn¨m ]m]tamN\w tXtS−XmIp¶p.

Clvdman\p ap¼pw tijhpw ]mSnÃm¯h

Clvdman {]thin¨hÀ¡pw AÃm¯hÀ¡pw \njn²ambhbm Wv Chsb¦nepw Clvdman {] thin¨hÀ AXv {]hÀ¯n¡p t¼mÄ AXnsâ Kuchw IqSp¶ XmIp¶psh¶Xn\m Ah kw` hn¨p t]mImXncn¡m³ {]tXyIw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

131

{i²n¡Ww. GjWn, ]cZqjWw, Ifhp ]dbÂ,No¯ ]dbÂ, kw KoXw t]mepÅ \njn²ambh tI Ä¡Â, \njn²ambh t\m¡Â, hg¡p IqSÂ, XÀ¡n¡Â, tXm

¶nhmkw {]hÀ¯n¡Â… XpS §nhb Ch¡pZmlcW§fmWv . AÃmlp ]dbp¶p.

حلج أشهر معلومات فمن فرض فيهن احلج فال رفث وال فسوق وال جدال يف احلج البقرة , [

١٩٧[ lÖv Imew Adnbs¸« amk§fmIp¶p. B amk§fn Bsc¦nepw lÖv IÀ½¯n {] thin¨m ]n¶oSv kv{Xo ]pcpj

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

132

kwkÀ¤tam ZpÀhy¯ntbm hg t¡m lÖn\nSbn ]mSpÅXÃ.

( AÂ_Jd : 197 ) AXn\m Hgnhp kab§fn ZnIdpI fnepw {]mÀ°\Ifnepw Xkv_olpIfnepambn Igntb− XmIp¶p.

Clvdman {]thin¨hÀ¡v A\p hZ\n bambh

• IpS, I®S, tamXncw, hm¨v, s_ Âäv, samss_Â, t]gvkv t]mep Åh D]tbmKn¡Â

• apSn NohpI. CXpaqew hÃXpw icoc¯n \nt¶m Xebn \nt¶m hogp¶Xn¶pw hntcm [anÃ.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

133

• shÅw e`n¡msX hcnItbm, tcmKtam AXp t]mepÅ aäp hà ImcW¯mtem shÅw D] tbmKn¡m³ km[n¡msX hcnI tbm sNbvXm Xb½pw sN¿ Â. ( Ccp ssI¸¯nbpw `qXe ¯n ASn¨v apJhpw ssI¸ S§fpw XShemWv Xb½pansâ cq]w. )

• ]mkvt]mÀ«v, CJma t]mepÅ aäp tcJIÄ ssIhiw sh¡Â.

A_²§fpw kp_²§fpw 1) NneÀ Clvdman\pap¼v Ipfn¡Â \nÀ _ÔamsW¶v IcpXn kzbw Ipfn¡pIbpw Ip«nIsf \nÀ_ Ôn¨v Ipfn¸n¡pIbpw sN¿p¶p. CXv Hcp ]s£ sImSpwXWp¸pÅ kabm¯msW¦n ]e tcmK§

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

134

Ä¡pw ImcWamIpIbpw Btcm KyIcambn lÖp sN¿p¶Xn\v AXv XSÊamhpIbpw sNbvtX ¡mw. 2) Clvdman {]thin¡msX ao Jm¯v hn«pIS¡Â. C§s\ ao Jm¯nÂ\n¶v Clvdmw sN¿msX aoJm¯n\v tijamWv Clvdman {]thin¨sX¦n Hcp hmPn_v (\n À_ÔIÀ½w) Dt]£n¨Xnsâ Ip ä¡mc\mbn¯ocpw, AXn\p {]mb ivNn¯ambn Hcp _enbdp¯p Zm\w sN¿Â \nÀ_ÔamWv.

2

F¶m AdnbmsXtbm ad¶p sImt−m BWv HcmÄ Clvdman {]thin¡msX aoJm¯vhn«pt]mb sX¦n AbmÄ aoJm¯nte¡v

2 ^Xmhm Ckveman¿x 2/204 , ssiJv C_v\p_mknsâ ^Xmhm XXAáp _n lÖn

h Dwd t]Pv : 45

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

135

Xncn¨phcnIbpw Clvdman {]th in¡pIbpw sNt¿−XmIp¶p. {]mbivNn¯w \ÂtI−XnÃ.

3

3) Clvdman\v ap¼v c−p dIA¯v \akvImcaps−¶v hnizkn¡p¶p. CXn\v {]hmNI Ncybn amXyI bnÃ. 4) DSp¯ hkv{Xw Agn¨pamän Hcp XpWnbpw taÂap−pw [cn¡emWv Clvdmsa¶v hnizkn¡p¶p. hmkv Xh¯n CXv Clvdman\pÅ Xbm sdSp¸v am{XamWv. ImcWw lÖv Asæn Dwd F¶o IÀ½§ fn {]thin¡p¶psh¶ Dt±i (\n¿)¯n\mWv Clvdmw F¶Xp sIm−v hnh£. km[mcW H«p an¡ BfpIfpIÄ¡pw Adnbm s¯mcp ImcyamWnXv. Cu ASn

3 ^Xmhm Ckveman¿x 2/199

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

136

Øm\ ¯n Clvdm an\ptijw \njn²amb Imcy§Ä CXp sIm−v \njn²amIp¶psh¶p t]mepw IcpXp¶hcp−v. F¶m Clvdman {]thin¡p¶p F¶ \n¿t¯mSpIqSnbmWv Ah \njn ²ambn¯ocp¶Xv.

5) \n¿¯v sNmÃn¸db \_n ]Tn¸n¨n«nÃm¯Xn\m CXv _nZv A¯mIp¶p. am{Xaà \akvImcw t\m¼v, Xzhm^v F¶o IÀ½ §fnsem¶pw Xs¶ C{]Imcw ]d bm³ ]mSpÅXpaÃ.

DkzÃnb . .. أصيل فرض الظهر

^dfÅplvd ..... hbvXp kua\ ....نويت صوم غد

KZn³…….

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

137

hbvXp A³\ ......نويت أن أطوف

AXzq^.. F¶n§s\ sNmÃn¸dbp¶ k {¼Zmbw aX¯n ]pXpXmbn IS ¶pIqSnb _nZvA¯mIp¶p. CXv D¯acmb klm_nIfn \n¶p D²cn¡s¸«n«nÃm¯Xn\m Dt] £n¡Â \nÀ_ÔamWv. \n¿¯v a\Ên IcpXemWv \_nNcy. \mhpsIm−v ]dtb−XnÃ. Camw

\hhn ( رمحه اهللا ) ]dbp¶p :

فتح الباري )النية القصد وهي عزيمة القلب ١/١٩

\n¿¯v F¶m Dt±in¡ emWv AXv a\Ênsâ Dd¸mWv.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

138

( ^Xvlp _mcn: 1/19 ) 6) Clvdman {]thin¡p¶Xp ap X ]pcpj³ X«¯nsâ a[yw heXp I£¯nepw c−ä§Ä CS s¯ Npaenepw Bhp¶ cq]¯n  (CfvXzn _mAv) [cn¡p¶p. CXv a¡bnse¯nbm BZy ambn \n ÀÆln¡p¶ Xzhm^p JpZqan am{Xta kp¶¯pÅq. Xzhm^n\v apt¼m tijtam ]mSnÃ. 7)kp¶¯msW¶ \ne¡v aoJm ¯nse¯p¶Xn\p ap¼mbn Clvdm an {]thin¡Â. CXv {]hmNI IÂ]\¡v hncp²amIp¶p. aZo\ ]ÅnbnÂsh¨v Clvdman  {]thin¡m³ B{Klw {]ISn ¸n¨bmtfmSv Camw amenIv ( رمحه اهللا )

فليحذر الذين خيالفون عن أمره أن تصيبهم فتنة

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

139

أو يصيبهم عذاب أليم )٦٣:النــور (} ""BIbm At±l¯nsâ ({] hmNIsâ) Iev]\bv¡v FXnÀ {]hÀ¯n¡p¶hÀ X§Ä¡v hà B]¯pw h¶p `hn¡pItbm th Z\tbdnb in£ _m[n¡pItbm sN¿p¶Xv kq£n¨p sImÅpI.'' F¶ kqd¯p¶qdnse 63þmw hN \w HmXns¡mSp¡pIbmbncp¶p. 8) Clvdman {]thin¨hÀ¡v Xp ¶s¸« hkv{Xw [cn¡m³ ]mSnà F¶XvsIm−v Xp¶nb Hcp hkv{X hpw ]mSnsöv hnizkn¡p¶p. bYmÀ°¯n CXvsIm−v Dt±in ¡s¸Sp¶Xv a\pjymhbh§ Ä¡v A\pkrXambn Xp¶s¸«Xv F¶mIp¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

140

9)ClvdmanÂ\n¶v HgnhmIp¶Xvh sc Clvdmansâ hkv{Xw IgpIphm t\m ]Icw thsd amäphmt\m ]m Snsöv hnizkn¡p¶p. CXv sXän ²mcWbmIp¶p. adn¨v Clvdman sâ hkv{Xw amäp¶Xnt\m IgpIn hr¯nbm¡p¶Xnt\m hntcm[an söv am{Xaà Nne kµÀ`§fn hkv{X¯n \Ptkm atäm BIp t¼mÄ AXv IgpI \nÀ_Ô amIpI Xs¶ sNb v tX¡mw.

aoJm¯n\pw a¡bptSbpanSbn XÂ_nb¯v sNmÃpI

Cldman {]thin¨XpapXÂ

a¡bnse¯p¶Xphsc AXn{][m \ambpw sNt¿−Xv XÂ_nb¯v sNmÃemIp¶p. CXv hfsc {][m\

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

141

ambXmIp¶p.

قال ما عن رسول اهللا وعن سهل بن سعد من ملب يلبي إال لبى ما عن يمينه وشامله من

ر أو مدر حتى تنقطع األرض من حجر أو شجرواه الرتمذي ( هاهنا وهاهنا عن يمينه وشامله

وابن ماجه والبيهقي ورواه ابن خزيمة يف )١١٣٤صحيحه وصحيح الرتغيب

klvep_v\p kAZv \nthZ\w

\_n Acpfn: GsXmcmÄ XÂ_n b¯v sNmÃpt¼mgpw Ahsâ CS Xp `mK¯p \n¶pw heXp `mK ¯p \n¶pambn `qanbn se IÃpw, achpw, Nc¡ÃpIfpsaÃmw XÂ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

142

_nb¯v sNmÃp¶XmWv. (XnÀanZn : 758, kzlolp ¯Àko_v : 1134 )

A_q_¡À \nthZ\w Gähpw D¯aamb lÖv GXmIp¶psh

¶ tNmZy¯n\v. \_n ]dªXv

أفضل احلج العج والثج الرتمذي برقم رواه( والدارمي برقم ٢٩٢٤, وابن ماجة ٨٢٧ .)ححه األلباين يف السنن, وص١٧٩٧

XÂ_nb¯v D¨¯n sNmÃp¶ Xpw _enbS§nbXpamWv D¯ aamb lÖv . ( XnÀanZn 827, C_v\p amPx 2924 ,Zmcnan 1797 )

F¶m XÂ_nb¯v HcmÄ sNmÃnsImSp¡pIbpw aäpÅhÀ Gäp sNmÃpIbpw sN¿p¶Xv \_n Ncy¡v hncp²amWv.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

143

i_vZapbÀ¯pI:\_n ]d ªp :

أتاين جربيل ف أمرين أن آمر أصحايب أن يرفعوا أصواهتم باإلهالل و أبوداود ٢٩٢٣ابن ماجه (

) ٨٢٩ والرتمذي ١٨١٤Pn_vco FsâbSp¡Â

h¶v Fsâ kzlm_nItfmSv Dd s¡ XÂ_nb¯p sNmÃphm³ I Â]n¡phm³ \nÀt±in¡pIbp −mbn. (AlvaZv 5/192, A_qZm hqZv 1814, XnÀapZn 829, \kmCu 2853, klzolpC_v\pamP 2923 )

\_n bpsS A\pNc·mÀ D ¨¯n XIvv_oÀ sNmÃnbncp¶ Xn \m i_vZhyXymka\p`h s¸«ncp¶Xmbn C_v\p A_ossi

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

144

_ ^Xplp _mcn 3/324  dnt¸mÀ«v sNbvXXmbn ImWp¶p. ssiJv AÂ_m\n CXnsâ ]c¼c klolmsW¶v tcJs¸Sp¯p¶p. (a\mknIp lÖn h Dwdx /t]Pv : 17 )

\_n ]dbpIbp−mbn

كأين أنظر إىل موسى هابطا من الثنية وله جؤار إىل اهللا بالتلبية )٢٤١صحيح مسلم (

]ÀÆX¯nse CSp§nb hgnbn eqsS D¨¯n XIv_oÀ sNmÃn

s¡m−v aqkm Cd§n hcp¶ Xmbn Rm³ t\m¡n¡mWp ¶Xp t]msebp−v. ( apkvenw 241 )

XÂ_nb¯v sNmtÃ− cq]w

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

145

لبيك اللهم لبيك لبيك ال رشيك لك لبيك إن احلمد والنعمة لك وامللك ال رشيك لك

وصحيح ١٤٤٨صحيح البخاري رقم ( )١١٨٤مسلم برقم

( essº¡Ãmlp½ essº¡v essº¡ em icoI eI ess º¡v C¶Â lwZx h¶nAvaX eI hÂapÂIv em icoI eIv )

AÀ°w : ""AÃmlpth, \nsâ hnfn¡nXm Rm\p¯cw \ÂIn bncn¡p¶p. \nsâ hnfntIs«¯n bncn¡p¶p. \nsâ hnfn Rm\nXm sNhnsIm−ncn¡p¶p. \n\¡p bmsXmcp ]¦pImc\p anÃ. \nsâ hnfn¡nXm Rm\p¯cw \ÂInbn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

146

cn¡p¶p. kvXpXnbpw A\p{Kl hpw \n\¡p am{XamWv cmPm[n Imchpw \n\¡v Xs¶ \n\¡v ] ¦pImcnÃ.'' XuloZnsâ Cu a{´w Ignbp¶{X hÀ±n¸nt¡−Xpw hn ip² IAv_sb t\cn ImWp ¶Xv hsc CXv XpStc−XpamIp ¶p.

taÂ]dª XÂ_nb¯nsâ cq]w Xs¶ sNmÃWsa¶v \nÀ_

ÔanÃ. A_qlpssdd ]dbp

¶p \_n

بيك إله احلق لبيك ل صحيح سنن ابن ماجة ( )٢٧٥٢ وصحيح سنن النسائي ٢٩٢٠

""essº¡ Ceml lJv e ssº¡v'' F¶v XÂ_nb¯v sNm

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

147

Ãnbncp¶p. (C_v\p amPx: 2920, \kmCu 2752 ) XÂ_nb¯nt\msSm¸w Xu loZnsâ aäp hN\§fpw DcphnSm

hp¶XmWv. \_n bpsS k¶nXn bn P\§Ä

لبيك ذا املعارج لبيك ذا الفواضل إرواء ( ) ٤/٢٠٢: الغليل

essº¡ Z aBcnPv, essº¡ Z ^hmfn F¶n§s\ Iq«n¸

dbpambncp¶p ]s£ \_n A Xns\ hne¡pItbm atäm sNbvXn «nÃ. ( CÀhmKp Keo 4/202 )

A{]Imcw C_v\p DaÀ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

148

لبيك لبيك وسعدي ك واخلري بيديك لبيك والرغباء إليك والعمل (

ورواه أبوداود ٢٠٣٠ و٢٠٢٩رواه مسلم (١٥٤٧(

""essº¡ essº¡ hkAssZ I hÂssJdp _n bssZbvI e ssº¡ hÀdKv_mD CsseI h AaÂ'' F¶n§s\ XÂ_nb¯n  ]dbpambncp¶p.( apkvenw 2029 ) a¡bnse¯p¶Xn\p ap¼mbn ho −pw Ipfn¡Â kp¶¯mIp¶p.

ldansâ {]tXyIX

1)AhnizmknIÄ¡v {]thi\anÃ.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

149

AÃmlp ]dbp¶p.:

® $yϑΡ Î) šχθ ä.Î ô³ßϑø9 $# Ó§pg wΥ Ÿξ sù (#θ ç/u ø)tƒ

y‰ Åfó¡ yϑø9 $# tΠ#u ysø9 $# y‰ ÷è t/ öΝ ÎγÏΒ$tã #x‹≈yδ 4

]٢٨: التوبة ⟩ _lpssZhhnizmknIÄ A

ip²À Xs¶bmIp¶p. AXn\m AhÀ Cu sImïn\v tijw akvPnZpÂldmans\kao]n¡cpXv.

( Xu_ : 28 ) 2) aäp ]ÅnItf¡mÄ t{ijvSX

عن جابر أن رسول اهللا قال صالة يف ( مسجدي أفضل من ألف صالة فيام سواه

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

150

إالاملسجد احلرام وصالة يف املسجد احل رام أفضل من مائة ألف صالة فيام سواه رواه ابن ما)

. ) وصححه األلباين يف السنن١٤٠٦جه برقم Pm_nÀ \nthZ\w \_n

]dªp: Fsâ ]Ånbn \akvI cn¡p¶Xn¶v akvPnZp ldmaÃm ¯ aäp ]ÅnIfn \akvIcn¡p ¶Xn t\¡mÄ Bbncw \akvImc ¯nsâ {]Xn^e ap−v. akvPnZp ldman \akvIcn¡p¶XmIs« aäp ]ÅnIfn \akvIcn¡p¶Xn t\¡mÄ Hcp e£w \akvImc¯n sâ {]Xn^eamWpÅXv.

( C_v\pamPx :1406 )

3) Ce ]dn¡m³ ]mSnÃ. \_n ]dªp :

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

151

إن مكة حرمها اهللا ومل حيرمها الناس فال حيل المرئ يؤمن باهللا واليو م اآلخر أن يسفك هبا دما

وال يعضد هبا شجرة ٤/٣١رواه أمحد (, ١٣٥٤, ومسلم برقم ١٠٤والبخاري برقم

) ٢٨٧٦, والنسائي برقم ٨٠٩والرتمذي برقم \nÝbw AÃmlphmWv a¡sb BZcWobam¡nbncn¡p¶Xv. A Xns\ P\§Ä BZcWobam¡n bXÃ. AXn\m AÃmlphn epw A´yZn\¯nepw hnizkn¡p¶ H cmÄ¡v AhnsSsh¨v càw Nn ´phmt\m, AhnSps¯ acw apdn ¡phmt\m ]mSpÅXÃ.

( _pJmcn : 104 , apkvenw : 1354 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

152

4)temI apkvenwIfpsS Jn_vebm WXv. 5) adIqSmsX IAv_¡`napJambn aeaq{X hnkÀÖ\¯n\ncn¡p¶ Xv \njn²amIp¶p. 6) H¶mas¯ Bcm[\m aµncw. AÃmlp ]dbp¶p. :

¨β Î) tΑρr& ;M øŠt/ yì ÅÊãρ Ĩ$Ψ=Ï9 “Ï% ©# s9 sπ©3t6 Î/

% Z.u‘$ t7ãΒ “ Y‰èδuρ t⎦⎫ Ïϑn=≈yè ù=Ïj9 ∩®∉∪ ⟨ ] ٩٦آلعمران,[

XoÀ¨bmbpw a\pjyÀ¡vth−n kvYm]n¡s¸« H¶mas¯ Bcm [\m aµncw _¡bn DÅXs{X. (AXv) A\pKrloXambpw temI À¡v amÀKZÀiI ambpw (\nesIm

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

153

Åp¶p.) (Bep Cwdm³ : 96 ) 7) AÃmlphn\v Gähpw {]nbs¸« Øew .

\_n a¡bnÂ\n¶v aZo \bnte¡v lnPvd t]mbt¸mÄ IAv_sbbpw Npäpw t\m¡nsIm −v ]dbpIbp−mbn :

واهللا إنك خلري أرض اهللا وأحب أرض اهللا إىل اهللا ولوال أين أخرجت منك ما خرجت

) ٣٨٦٠الرتمذي ( AÃmlphmWv kXyw XoÀ¨ bmbpw \o (a¡) AÃmlphnsâ `qanbn Gähpw D¯aambXpw, AÃmlphnsâ `qanbn AÃmlp hn\v Gähpw {]nbs¸«XpamIp¶p. \n¶nÂ\n¶v Rm³ ]pd¯m¡s¸

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

154

«n«nÃmbncp¶psh¦n Rm³ ]pd ¯p t]mIpambncp¶nÃ. ( XnÀanZn: 3860 ) 8) ZÖm ImÂsh¡m¯ cmPy amWv a¡bpw, aZo\bpw.

عن أنس بن مالك عن النبي قال ليس من بلد إال سيطؤه الدجال إال مكة واملدينة ليس له

من نقاهبا نقب إال عليه املالئكة صافني حيرسوهنا ثم ترجف املدينة بأهلها ثالث

رجفات فيخرج اهللا كل كافر ومنافق صحيح () )١٧٤٨البخاري

A\kv() \nthZ\w: \_n(k) Acpfn: ZÖm Im sh¡m¯

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

155

Hcp cmPyhpw CÃ. a¡bpw aZo \bpw HgnsI. B c−p cmPy§ fpsSbpw kÀÆ {]thi\ Zzmc§ fnepw ae¡pIÄ AWnbWnbmbn Imh \n¡pw. tijw aZo\ A Xnsâ \nhmkn ItfmSv IqSn aq¶v {]mhiyw I¼\w sImÅpw. AXn epÅ kÀÆ kXy\ntj[nItfbpw I]S hnizmkn Itfbpw AÃmlp ]pd¯p sIm−phcpw. (_pJmcn: 1748) 9) ldanÂsh¨v Xn· sN¿p¶Xn s\ hnip² JpÀB\n iàam bn Xm¡oXv \ÂIp¶p. AÃmlp ]dbp¶p.:

من يرد فيه بإحلاد بظلم نذقه من عذاب أليم و )٢٥: احلج (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

156

AhnsSsh v (ldanÂ) A\ym bambn [À½ hncp²amb hÃXpw sN¿m\pt±in¡p¶ ]£w Ah ¶v thZ\tbdnb in£bn \n ¶pw \mw BkzZn¸n¡p¶XmWv. (lÖv: 25)

عن ابن عباس − أن النبي قال أبغض الناس إىل اهللا ثالثة ملحد يف احلرم ومبتغ يف اإلسالم سنة اجلاهلية ومطلب دم امرئ بغري حق

ليه ريق دمه )٦٣٧٤صحيح البخاري () C_v\p Aºmkv \nthZ\w

\_n ]dªp: P\§fn AÃm lphn¶v Gähpw \nIrjvScmbhÀ aq¶v t]cmIp¶p. ldan [À½ hncp² {]hÀ¯n sN¿p¶hÀ,

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

157

Ckveman Pmlnenb¯nse \S ]Sn B{Kln¡p¶hÀ, A\ym bam bn HcmfpsS càw Nn´m³ Bh iys¸Sp¶hÀ.

( _pJmcn : 6374 ) 10) a¡bn hoWIn«p¶ km[\

§Ä FSp¡m³ ]mSnÃ. a¡bn hoWp In«p¶ km[\§ Ä AhbpsS DSaØs\ GÂ]n¡m \ÃmsX FSp¡mhp¶XÃ. C¶v a¡ bnepw aZo\bnepw hoWpIn«nb km[\§Ä kq£n¡m\pw Ahbp sS DSaØÀ At\zjn¡pt¼mÄ sImSp¡p¶Xn\pw {]tXyIw kuI cytaÀs¸Sp¯nbn «p−v.

ldanse¯nbmÂ

temI¯nsâ \m\m `mK¯p

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

158

\n¶pambn AÃmlphnsâ AXnYn Ifmb P\e£§Ä Htc kabw ]s¦Sp¡p¶ AÃmlphnsâ `h \amb ldante¡mWv \n§Ä {]thin¡p¶Xv. hnhc apÅ hcpw AÃm¯hcpamb P\kap¨bw A hnsS kZm kabhpw \akvImcw, JpÀB³ ]mcmbWw,Xzhm^v t]m epÅ C_mZ¯pIfnepambncn ¡pw. AXn\m AhÀ¡v bmsXm cphn[ _p²nap«pIfpw \mw hcp ¯cpXv. {]tXyIn¨v \akvIcn¡p ¶ hcpsS ap¶neqsS \S¡p ¶Xv IpäIcamWv. CXv ldanepw AÃm ¯n S¯psaÃmw _m[IamIp¶p.

\_n ]dbpIbp−mbn:

لو يعلم املار بني يدي املصيل ماذا عليه لكان

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

159

أن يقف أربعني خريا له من أن يمر بني يديه ) ) ٧٨٥ و مسلم ٤٨٠البخاري

\akvIcn¡p¶hsâ ap¶neqsS \S¶p t]mIp¶h³ Ah\p e`n ¡mhp¶ in£sb¡pdn¨v Adn ªncp¶psh¦n \mÂ]Xv (\m ]Xv Znhksat¶m, amksat¶m, hÀjsat¶m ]dªXv F¶Xn hyàaÃ.) AbmÄ (AhnsS¯ s¶) \nÂt¡−n hcnIbmsW ¦n A§s\ \n¡emWv \S ¶p t]mIp¶Xnt\¡mÄ AbmÄ ¡p¯aw. (_pJmcn: 480, apkvenw: 785 )

IAv_sb ImWpt¼mÄ thW

sa¦n ssIIfpbÀ¯mhp¶Xm

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

160

Wv. C_v\p Aºmkv hn \n¶pw CXv Øncs¸«ncn¡p¶p. (ss_lJn 5/72 ssiJv AÂ_m \nbpsS a\mknIp lÖv t]Pv: 20 )

IAv_sb ImWpt¼mÄ {] tXyI {]mÀ° \Isfm¶pw \_n

bn Øncs¸«n«nÃ. F¶mÂ

DaÀ

اللهم أنت السالم ومنك السالم فحينا ربنا بالسالم ( مناسك احلج والعمرة لأللباين ( ""

١٩ / ١( AÃmlp½ A³XÊemw han³I Êemw ^l¿n\m dº\m _nÊ emw. C{]Imcw {]mÀ°n¨Xmbn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

161

Øncs¸«ncn¡p¶psh¶Xn\m AXn\v hntcm[anÃ. (ssiJv AÂ_m\nbpsS a\mkn Ip lÖv t]Pv : 20 )

XÂ_nb¯v \ndp¯n kuIcy s¸Sp¶ hmXnen eqsS {]thint¡

−XmIp¶p. \_n _m_p _\o ssi_bneqsSbmWv ldan {] thin¨Xv. ImcWw Xncpta\n¡v lPdp AkvhZnt\mSv Gähpw ASp¯ hmXn AXmbncp¶p. ssiJv apl½Zv C_v\p DssYao³ (d) ]dªXvt]mse Cu hmXnen eqsS {]thin¡p¶Xv Ffp¸am Ip¶hÀ¡v AXmbncn¡pw kp¶ ¯v F¶XmWv ChnsS hyàamIp ¶Xv ( idlp apwXnAv : 7/264 )

am{Xhpaà \_n C¶ hmXnen

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

162

eqsSbmWv ldan {]thint¡ −sX¶v IÂ]n¨n«panÃ.

heXpIm sh¨v C{]Imcw {]mÀ°n¡pI.

بسم اهللا والصالة والسالم عىل رسول اهللا أللهم افتح يل أبواب رمحتك صحيح (

)٧١٣مسلم برقم ""_nkvanÃmln hÊemXp hÊ emap Aem dkqenÃmln AÃmlp ½^vXlveo A_vhm_ dlvaXnIv''

(AÃmlphnsâ \ma¯n A Ãmlphnsâ ZqXcn c£bpw k am[m\hpw D−mhs«, AÃmlp th \nsâ ImcpWy¯nsâ IhmS §Ä F\n¡v Xpd¶v XtcWta.) AsænÂ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

163

أعوذ باهللا العظيم وبوجهه الكريم وسلطانه القديم من الشيطان الرجيم : سنن أيب داود (

٣٩٤( ""ADuZp _nÃmln Afow h_n hPvlnln Icow hkpÂXzm\n ln JZow an\ssÈXzm\nÀ dPow'' (alm\mb AÃmlp Ahsâ _lpam\yamb apJs¯sIm−pw, Ahsâ A\mZnbmb A[nImc {]`mhs¯sIm−pw i]n¡s¸« ]nimNnÂ\n¶pw Rm³ A`bw {]m]n¡p¶p. ) ta ]dª {]mÀ°\IÄ tNÀ¯v sNmÃp¶Xn\pw hntcm[ anÃ. A{]Imcw Ch akvPnZp ldman {]thin¡pt¼mÄ am{Xw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

164

sNmÃm\pÅXÃ. adn¨v FÃm ]Ån Ifn {]thin¡pt¼mgpw sNmtà − {]mÀ°\IfmIp¶p.

Xzhm^v

lÖntâbpw DwdbptSbpw ^ ÀfpIfnÂs¸«XmWv Xzhm^v. ld an {]thin¨p IgnªbpSs\ Xzhm^v (IAv_sb {]Z£nWw sN¿Â) Bcw`n¡p¶Xn¶mbn t\sc lPdp AkvhZn\p t\sc t]mIpIbmWv th−Xv. ChnsS kp¶¯v \akvIcn¡m³ \n¡ cpXv. lÖnt\m Dwdt¡m Clvdm an {]thin¨hÀ akvPnZp ld an {]thin¨bpSs\ ]Ånbn {]thin¨mepÅ Xlnb¯v \akv Icn¡pIbà sNt¿−Xv. adn¨v

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

165

AhÀ Xzhm^n\v tijw aJmap C_vdmloan\v ]pdIn c−p dI A¯v \akvIcn¡pIbmWv th

−Xv. ImcWw \_n ldan {] thin¨v BZyambn AhnSp¶v hpfq sNbvXp. F¶n«v IAv_mebs¯ Xzhm^v sN¿pIbmbncp¶p.

( _pJmcn : 1510, 1533)

عن عبد اهللا بن عمر قال سمعت رسول اهللا يقول من طاف بالبيت وصىل ركعتني كان (

كعتق رقبة ٢٩٥٦رواه ابن ماجه برقم ). .يف السنن وصححه األلباين

A_vZpÃmln_v\p DaÀ \n

thZ\w \_n C{]Imcw ]d bp¶Xv Rm³ tIÄ¡pIbp−m

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

166

bn: HcmÄ IA_sb Xzhm^v sN bvXv c−v dIA¯v \akvIcn¡p Ibpw sNbvXm HcSnasb tamNn ¸n¨ {]Xn^eap−v.

( C_v\p amPx 2956 ) F¶m \akvImcw \S¶p sIm −ncn¡p¶ kµÀ`¯ntem Asà ¦n ^dfv \akvImctam hnXvdv t]mepÅhtbm \jvSs¸Sptam F ¶v `bs¸Sp¶ kµÀ`¯ntem B Wv \mw ldan {]thin¨sX ¦n Ah \nÀÆln¨Xn\v tij amWv Xzhm^v Bcw`nt¡−Xv.

Xzhm^n\v hpfq \nÀ_Ôam Ip¶p. hpfq FSp¯psIm−mWv

\_n Xzhm^v sNbvXsX¶v Bbni (d) ]dª lZokv \mw ap Ifn hmbn¡pIbpw sNbvXph

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

167

tÃm? AtXmsSm¸w \_n {]tXy Iw FSp¯p ]dªp :

: خمترص إرواء الغليل (خذ وا عني مناسككم ) صحيح١١١٩

""\n§Ä IÀ½§Ä F¶n \n¶p kzoIcn¡pI.''

Cu \_n hN\w AXmWv \ s½ ]Tn¸n¡p¶Xpw.

BÀ¯hImcn¡v ip²nbmhmsX Xzhm^v sN¿m³ ]mSnÃ. AXp t]mse \ácmbns¡m−pw Xzhm ^v sN¿m³ ]mSnÃm¯XmIp¶p. (_pJmcn: 294, 4290, apkvenw : 2115, 2401)

Cu Xzhm^v Bcw`n¡pt¼mÄ Xs¶ ]pcpj³ X«¯nsâ a[yw heXp I£¯nepw c−ä§Ä

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

168

CSs¯ Npaenepw Bhp¶ cq] ¯nenSpI. X«w Cu coXnbn −nSp

¶Xn\v CÄXzn_mAv (اإلضطباع) F¶mWv ]dbpI.

lPdp AkvhZn\p t\sc Xn cnªpsIm−v Xzhm^v Bcw`n ¡Â kp¶¯mWv

Xzhm^n IAv_ CSXp hi ¯mbncn¡Ww. Xzhm^v Ignbp¶ {X IAv_bpsS kao]¯p IqSn bmbncn¡m³ {ian¡pI. (]s£ AXv asämcmÄ¡v {]bmkap−m ¡ns¡m−mIcpXv.) CXv lPdp AkvhZv ap¯p¶Xn\pw dpIv\p bam\n XShp¶Xn\pw Ffp¸am Ipw. am{Xhpaà \akvImc¯n ]pdInepÅ AWntb¡mÄ D¯ aambXmWtÃm ap¶nepÅ AWn.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

169

IAv_sb Xzhm^v sN¿Â \akv

ImcamIp¶p. \_n ]dbpI bp−mbn: ""IAv_sb {]Z£nWw sN¿p¶Xv \akvImcamWv. F¶m  CXn kwkmcw A\phZn¨ncn ¡p¶p sh¶v am{Xw.'' ( CÀhmD Keo 1/154 )

asämcp dnt¸mÀ«n AXn\m AXn kwkmcw Ipd¡pI F¶p IqSnbp−v. (CÀhmD Keo 1/156 )

A{]Imcw Xsâ dºnt\mSv A t§bäs¯ IogvhW¡hpw hn\ bhpw ImWnt¡−XmsW¶v {] tXyIw ]dtb−XnÃtÃm. A{] Imcw Xzhm^n \nSbn [mcmfam bn AÃmlpsh kvacn¡pIbpw Ahs\ {]mÀ°n¨p sIm−ncn¡p Ibpw th−XmIp¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

170

Xzhm^v XpS§p¶Xpw Ahkm \n¸n¡p¶Xpw lPdp AkvhZn sâ ASp¯p \n¶mbncn¡Ww.

Xzhm^nsâ BZys¯ aq¶v du−n ]pcpj·mÀImepIÄ ASp¸n¨psIm−v thK¯n \S ¡Â (daÂ) kp¶¯mWv. daepw CfvXzn_mDw a¡bnse¯nbm BZyw sN¿p¶ Xzhm^n am{X ta kp¶¯pÅq. _m¡nbpÅ \mep du−pIfn km[mcW t]msebmWv \St¡−Xv.

Xnc¡pÅ kab§fn aäpÅ hsc D]{Zhn¡msX thK¯n \S¡m³ km[n¨m am{Xw A{] Imcw sN¿pI. Csæn km[n ¡p ¶Xpt]mse sN¿pI. aäpÅ h\v iÃyap−m¡p¶ Hcp IÀ½ hpw Ckveman CÃm F¶v

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

171

{]tXyIw HmÀ¡pI. Ignbpsa¦n lPdp AkvhZv Npw_n¡pI. AÃm¯ ]£w ssIsIm−v sXm«p ap¯pItbm, BwKyw ImWn¡pItbm sN¿pI. F¶m BwKyw ImWn¨tijw ssI Npw_n¡m³ ]mSnÃ. Chbn GXv cq]w kzoIcn¨m

epw " بسم اهللا أهللا أكرب " _nkvanÃmln

AÃmlp AIv_À'' ((AÃmlphn sâ \ma¯n AÃmlphmWv Gähpw alm³ )) F¶v ]dbpI. (A_vZpÀdkmJv 8894, ss_lJn 5/79 kmZp aBZv 2/226)

Xn¡pw Xnc¡pw Iq«n P\§ Ä¡v {]bmk ap−m¡p¶Xv Ipä

IcamWv. DaÀ \nthZ\w \_n

At±lt¯mSv ]dbpIbp−mbn:

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

172

إنك رجل قوي فال تؤذ الضعيف وإذا يا عمر أردت استالم احلجر فإن خال لك فاستلمه وإال

مناسك احلج والعمرة ( "فاستقبله وكرب )٢٠ / ١( للشيخ ألباين

""Datd, Xm¦Ä iànbpÅ HcmfmIp¶p. ZpÀ_es\ _p²nap «n¸n¡cpXv Xm¦Ä lPdp Akv hZv Npw_n¡m³ Dt±in¨m (Xnc ¡v) HgnªXmsW¦n AXns\ Npw_n¡pI. Asæn AXn\p t\sc Xncnªv XIv_oÀ sNmÃpI.

(AlvaZv : 190 ) A{]Imcw hm¡v sImt−m {]hÀ¯n sImt−m aäpÅhÀ¡v D]{Zhw h¶pt]mIm³ ]mSnÃ.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

173

ssiJv apl½Zv C_v\p DssYao³ (d)]dbp¶p: IqSpX Xnc¡pÅ kµÀ`§fn lPdp AkvhZv Npw_n¡p¶Xnt\¡mÄ AXn\p t\scBwKywImWn¡emWv Gähpwt{ijvTambXv. Xnc¡pÅ

kµÀ`§fn \_n A§t\ bmWv sNbvXn«pÅXpw. am{Xhpaà CXpaqew aäpÅhÀ¡v X¶nÂ\n ¶pw aäpÅhcnÂ\n¶v X\n¡v {]bmkanÃmXm¡m³ klmbIamIp¶p. (AÂapAvXadp h lmPv ^o aokm\n JXC hÊhm_v F¶ {KÙ¯nÂ\n¶v t]Pv : 27 )

\akvImc¯n Camw kemw ho«p¶Xn\p ap¼mbn lPdp A kvhZv Npw_n¡p¶Xn¶mbn [r XnImWn¡Â sXämIp¶p. Ch

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

174

cpsS \akvImcw _mXznemsW¶ Imcyw ad¡mXn cn¡pI.

lPdp AkvhZv

lPdp AkvhZn\v Ckv eman hfscb[nIw Øm\ap−v. temI¯v hnizmknIÄ¡v Npw_n ¡m\pw, sXm«pap¯phm\pw A\p hmZw \ÂInbn«pÅ Htcsbmcp IÃv kzÀK¯nÂ\n¶pw sIm−p h¶n«pÅ lPdp AkvhZv am{X amIp¶p. hnizmknIÄ lPdp AkvhZns\ ap¯p¶Xpw, sXm«pap ¯p¶Xpw AhcpsS {]hmNIs\ ]n³]än sIm−mWv. {]hmNI³

sNbvXXv apgph\pw hnizm knIÄ ]n³]tä−Xp−v. C§s\ lPdpÂAkvhZns\ ap¯p¶Xn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

175

eqsS {]hmNIs\ A\p[mh\w sN¿pIsb¶ Dt±iy ambncn¡

Ww D−mth−Xv. DaÀ lPdp AkvhZv Npw_n¨p sIm−v ]dª hm¡pIÄ ChnsS {]tXyIw HmÀ¡pI :

إين أعلم أنك حجر ال ترض وال تنفع ولوال أين رأيت النبي يقبلك ما قبلتك رواه البخاري ()

) ٢٢٢٩ ومسلم ١٤٩٤"" \o D]Imctam D]{Zhtam sN ¿m³ Ignbm¯ Hcp IÃmsW¶v

F\n¡dnbmw. \_n \ns¶ Npw _n¡p¶Xp Rm³ I−n«n Ãmbn cps¶¦n XoÀ¨bmbpw Rm³ \n s¶ Npw_n¡pambncp¶nÃ. '' (_pJmcn 1494,apkvenw : 2229)

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

176

F¶m CXv tIhew Hcp km [mcW IÃmsW¶v [cn¸n¡p¶h cp−v. AXv A_²hpw lZokns\ ¡pdn¨v aXnbmb Úm\anÃmbva tbm, lZokv \ntj[¯n \n¶v DSseSp¯tXm BIp¶p. CXnsâ

alXzs¯¡pdn¨v \_n ]dª

Xmbn C_v\p DaÀ ]dbp¶p :

إن الركن واملقام ياقوتتان من ياقوت اجلنة طمس اهللا نورمها ولو مل يطمس نورمها

صحيح (ألضاءتا ما بني املرشق واملغرب )٨٧٨ والرتمذي ١٦٣٣: اجلامع

\nÝbambpw lPdp Akvh Zpw, aJmapC_vdmloapw kzÀK¯n se c−p cXv\§fmWv. AXnsâ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

177

{]Imiw AÃmlp CÃmXm¡nbn Ãmbncps¶¦n DZbmkvXab Ø e§Ä¡nSbn apgph\pw AXp {]Imiam\am¡pambncp¶p. (XpÀapZn: 878, kzlolp PmanAv: 2513 )

C_v\p Aºmkv \nthZ\w

\_n ]dªp :

واهللا ليبعثنه اهللا يوم القيامة له عينان يبرص هبام ( ولسان ينطق به يشهد عىل م ن استلمه بحق رواه )

وصححه األلباين ٩٦١الرتمذي برقم A´yZn\¯n AÃmlp A

Xn\v (lPdp AkvhZn\v) ImgvN bpÅ c−p I®pIfpw kwkmcn ¡p¶ Hcp \mhpambn \ymb{]Im cw AXns\ ap¯nbh\v km£n

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

178

bmbnsIm−v Ab¡p¶XmWv. ( XnÀapZn 961 )

C_v\p Aºmkv \nthZ\w sN¿p¶ asämcp lZokn \_n

]dªp :

نزل احلجر األسود من اجلنة وهو أشد بياضا ( من اللبن فسودته خطايا بني آدم رواه الرتمذي ). وقال حديث حسن صحيح سنن الرتمذي . (

.) وصححه األلباين يف السنن٨٧٧برقم kzÀK¯nÂ\n¶v lPdp A kvhZv sIm−p hcs¸«Xv, AXv ]ment\¡mÄ shfp¯ \ndambncp ¶p. ]n¶oSv a\pjycpsS ]m]§ fmWv AXns\ Idp¸n¨p IfªXv. (XnÀapZn ; 877 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

179

A_vZpÃmln_v\p DaÀ l Pdp AkvhZv sXm«v ssI Npw_n ¡pIbp−mbn ]n¶oSv C{]Imcw

]dªp: \_n AXns\ Npw_n ¡p¶Xv Rm³ I−XpapX Rm \Xv Npw_n¡p¶Xv Hgnhm¡nbn «nÃ. ( apkvenw 1268 ) IAv_meb¯nsâ hS¡p`mK ¯v AÀ² hr¯mIrXnbn DbÀ ¶p \n¡p¶ `n¯nIÄ¡pÅn epÅ (lnPvdv) Øe¯nsâ ]pd ¯pIqSnbm bncn¡Ww Xzhm^v sN¿p¶Xv. ImcWw AXpw IAv _bn s]«XmIp¶p. CXn\v l

Xzow ( احلطيم ) F¶mWv t]cv. Zmcn

{Zyw ImcWw C_vdmlow \_n Øm]n¨ AkvYnhmc¯ns³d aq¶v aoätdmfw Hgnhm¡nsIm−m

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

180

Wv JpssdinIÄ IA_ \nÀan ¨ncp¶Xv.

Bbni(d) dkq tbmSv lnPvdns\ Ipdn¨p AXv IA_ bn s]«XmtWm F¶v tNmZn¡p

Ibp−mbn Xncpta\n Acpfn: AsX, AhÀ ho−pw tNmZn¨p ]ns¶´mWv AXns\ IA_bnÂ

DÄs]Sp¯m¯Xv? Xncpta\n ] dªp: \nsâ P\X¡v AXv ]qÀ ¯nbm¡m\pÅ km¼¯nIti jnbnÃmbncp¶p.

( _pJmcn : 1584 ) AXmbXv JpssdinIÄ IAv _mebw ]p\À\nÀamWw \S¯nb t¸mÄ km¼¯nI sRcp¡w Imc Ww B `mKw Hgn¨nSpIbmbncp ¶p. ]n¶oSv A_vZpÃmln _v\pkp

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

181

ss_À IAv_mebw tISp]mSp IÄXoÀ¯v ]p\À \nÀan¨t¸mÄ Cu ØewIqSn IA_bpsS DÅn em¡nbncp¶psh¦nepw lÖmPp_v\p bqkp^v ho−pw C¶v ImWp¶t]mse Jpssdin IÄ \nÀan¨ cq]¯n ]qÀÆ ØnXnbnte¡p Xs¶aS¡pIbm Wp−mbXv. (apkvenw 1233) Bbni(d) ]dbp¶p: Rm³ IAv_bn {]thin¨v AXn \akvIcn¡m³ CjvSs¸«ncp¶p.

A §ns\ \_n Fsâ ssI]n Sn¨psIm−v lnPvdn {]thin¸n ¡pIbpw C{]Imcw ]dbpI bpap−mbn :

صيل يف احلجر إن أردت دخول البيت(

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

182

فإنام هو قطعة من البيت سنن النسائي برقم () )٨٠٢, سنن الرتمذي ٢٨٦٣

IAv_meb¯n {]thin¡m\p t±in¨m \o lnPvdn \akv Icn¨m aXnbmIpw. AXv IA _meb¯nsâ `mKw Xs¶bmIp ¶p. ( \kmCu 2863, XnÀapZn 802) asämcp dnt¸mÀ«nÂ

Bbni (d) \_n tbmSv Rm³ IAv_bn {]thin¡s« F¶v tNmZn¡pIbp −mbn \_n

]dªp :

ادخيل احلجر فإنه من البيت ( سنن النسائي ()٢٨٦٢ (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

183

\o lnPvdn {]thin¨psIm ÅpI AXv IA_meb¯nÂs¸« Xv Xs¶bmIp¶p. (\kmCu 2862)

dpIv\p bam\n¡pt\sc F¯p t¼mÄ km[n¡psa¦n ssIsIm −v XSh kp¶¯mWv. (Xzhm ^n lPdp AkvhZnsâ sXm «pap¼pÅ ]Snªmtd aqe¡mWv dpIp\p bam\nsb¶v ]dbs¸ Sp¶Xv. ba\n\pt\scbpÅ aqe bmbXpsIm−mWXn\v Cu t]cv h¶sX¶v ]dbp¶p (ssiJv C _v\p DssYao³ (d) bpsS idlp  apwXnAv: 7/ 281) CXns\ Npw _n¡pItbm, BwKyw ImWn¡pI tbm, XIv_oÀ sNmÃpItbm sN ¿m³ ]mSnÃ.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

184

lPdp AkvhZnt\bpw dpIv \p bam\ntbbpw XShp¶Xv ]m ]§Ä ambvNp Ifbp¶XmIp¶p

sh¶v \_n ]dªXmbn C_v

\p DaÀ hn \n¶pw \nthZ\w sN¿s¸«ncn¡p¶p. (kzlolp PmanAv : 2194 )

lPdp AkvhZv, dpIp\pÂb am\n Hgn¨pÅ IAv_bpsS aäp c−p aqeIÄ, NpacpIÄ, aJmap C_vdmlow, k^m, aÀh, \_nam cp tStbm aäp kÖ\§fptStbm J_dpIÄ Chsbm¶pw Xs¶ sXm«p XSh A\phZ\obaÃ. adn¨v A§s\ sN¿Â _nZvA ¯mIp¶p. Ahbn \n¶v _d ¡¯v B{Kln¨psIm−msW¦n  AXv inÀ¡pamIp¶p. (ssiJv

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

185

AÂ_m\nbpsS a\mknIp l Önh Dwdxt]Pv: 22)

ho−pw lPdp AkvhZnsâ ASp¡se¯p t¼mÄ Npw_n ¡pItbm, sXm«p ap¯pItbm, A Xn\p t\sc XncnªpsIm−v Bw Kyw ImWn¡pItbm sN¿pI. Cu kµÀ`¯n ""AÃmlp AIv_À'' F¶v ]dtb−XmIp¶p.

C§s\ Ggv {]mhiyamWv IAv _sb Nptä−Xv.

aJmap C_vdmloansâ ]n¶neq sSbpw Xzhm^v sN¿mhp¶XmWv Xzhm^nsâ kµÀ`¯n Adnbm hp¶ GXv ZnIvdpIfpw ZpBIfpw sNmÃnbm aXnbmIpw. JpÀB³ ]mcmbWhpw Bhmw, F¶m dpIv\p bam\n¡pw lPdp AkvhZnsâbpanSbnÂ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

186

ربنا آتنا( يف الدنيا حسنة ويف اآلخرة حسنة وقنا عذاب النار (

""dº\m BXn\m ^n±p³bm lk \X³ h^n BJndXn lk\ X³ hJn\m AZm_¶mÀ '' ""R§fpsS c£nXmth \o R§ Ä¡v Cu Zp\nbmhnepw ]ctem I¯pw \· sNbvXp XcnIbpw \cI in£bnÂ\n¶pw R§sf Im¡pIbpw sNt¿Wta.'' (Alva Zv :15435 , A_qZmhqZv 1616 ) F¶v sNmtÃ−XmIp¶p. AXpt]mse kuIcys¸Spsa¦n lPdp AkvhZnsâbpw IAv_ bpsS hmXnensâbpw CSbnepÅ

Øe¯v امللتزم ( AÂ apÂXkw )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

187

c−v ssIIfpw apJhpw s\©pw sh¨v {]mÀ°n¡Â A`nImayam Ip¶p. (kzlolp C_v\p amPx :1962 , knÂkne¯pÊlol:2138)

Hmtcm Npäenepw {]tXyIw, {] tXyIw {]mÀ°\IÄ sNmÃp¶Xv ASnkvYm\ clnXamWv.

{]mÀ°\IfpsS kmctam Bi btam {Kln¡msX Btcm FgpXn A¨Sn¨p hn«Xv A§ns\¯s¶ DcphnSp¶Xn AÀ°anÃ. Nne t¸mÄ A¨Sn¸nitIm ]IÀ¸nse sXäpItfm \nan¯w FXncmb B ibtam DÅXmbn hcmw. A§n s\ Xm\dnbmsX X\ns¡Xncmb {]mÀ°\Ifpambn¯oÀt¶¡mw.

A{]Imcw Xzhm^nepw aäpw HcmÄ {]mÀ°\IÄ sNmÃn s¡m Sp¡pIbpw aäpÅhÀ kwLSnX

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

188

ambn D¨¯n Htc kzc¯n Gäp sNmÃpIbpw sN¿p¶Xmbn ImWmw. bYmÀ°¯n AhÀ ]dbp¶sX´msW¶v Ahcne[nI t]À¡pw AdnbpI t]mepanÃ. am{Xhpaà CXv aäp lmPnamÀ¡v D]{Zhhpw, X§fp sS `àn \jvS s¸Sp¯epamIp

¶p. \_n ]Ånbn CAvXnIm ^v Ccp¶ncp¶ kµÀ`¯n kzlm_nIÄ D¨¯n JpÀB³ ]mcmbWw sN¿p¶Xv tI«t¸mÄ \n§Ä ]ckv]cw D]{Zhn¡cpXv. JpÀB³ ]mcmbW¯n NneÀ aäp Nnetc¡mÄ i_vZ apbÀ¯p Ibpw sN¿cpXv. (A_qZmhZv:1332)

F¶v \_n ]dªn«ps−¦n Xzhm^vsN¿p¶ hÀ¡pw {]bmk

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

189

ap−m¡mXncn¡m³ ]camh[n {i ²nt¡−Xp−v.

aX¯n AwKoIrXamb GXv ZpBIfpw BImhp¶XmWv. Cl ]c hnPb¯n\mbn X§Ä¡njv SapÅXv {]mÀ°n¡pIbmWv \mw th−Xv. CXv Ad_n `mjbnem bncn¡Wsa¶v \n_Ô\bpanÃ. AXn\m XnIª `àntbmSpw BßmÀ°XtbmSpw IqSnbpamWv \mw Xzhm^v sNt¿−Xv.

Xzhm^nsâ F®¯n kwibn ¨m IpdªXv ]cnKWn¡pI. Xz hm^n\nSbn \akvImc kabam bm \akvIcn¨ tijw \ndp¯n sh¨ kvYe¯p\n¶v _m¡n F ®s¯ ]qÀ¯nbm¡pI.

Xzhm^pIgnªm taÂX«w Xz hm^n\p ap¼p−mbncp¶Xv t]m

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

190

se (Npa adbp¶ {]Imcw) CSpI.

tijw : " واختذوا من مقام إبراهيم مصىل '' ""C{_mlow \n¶v {]mÀ°n

¨ kvYm\s¯ \n§fpw \akvImc ({]mÀ°\) thZnbmbn kzoIcn ¡pI.'' F¶ JpÀB³ hN\w ]mcmbWw sNbvXpsIm−v

4 aJmap

C_vdmloansâbSp¡te¡v t]m IpIbpw, AXns\ Xsâbpw I Av_bptSbpw CSbnem¡ns¡m −v c−p dIA¯v \akv¡cn¡p Ibpw sN¿pI. Xnc¡pÅ kab ¯v F{X ]n¶nembmepw CXv ldansehnsSsh¨pw \nÀÆln¡m hp¶Xp amIp¶p. CXn H¶ma

4 apkvenw : 2137

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

191

s¯ dIA¯n ^mXnl¡v ti

jw قل ياأيها الكافرون F¶ kqd

¯p Im^ndq\pw c−mas¯

dIA¯n قل هواهللا أحد F¶v

XpS§p¶ kqd¯p CJvemkpw HmX kp¶¯mWv. Xzhm^v sN¿p¶ aXzm^n ({]Z£nW Øew) aJmap C_vdm loansâ sXm«Sp¯mbn \akvIcn¡m³th−n hfb§ fp−m¡n Xzhm^v sN¿p¶hsc _p²nap«n¡p¶Xv lÖvthfIfn  Hcp Øncw ImgvNbmWv. kq £n¡pI. aäpÅ hÀ¡v IqSpX kuIcyw sN¿pI. Xnc¡pÅ kab§fn \akvImcw Ignªn «pw BfpIÄ aXzm^n Ccp¶v

{]mÀ°n¡p¶Xv ImWmw. \_n

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

192

bpsS Hcp lZokv ChnsS {]tXy Iw HmÀ¡p¶Xv \¶mbncn¡pw.

A\kv \nthZ\w: \_n ]dªp :

ال يؤمن أحدكم حتى حيب أل خيه ما حيب لنفسه ) ٦٤: و مسلم ١٢: البخاري (

X\n¡p Xm³ CjvSs¸Sp¶Xv Xsâ ktlmZc\pw CjvSs¸Sp ¶Xv hsc \n§fn Bcpw hnizm knbmhpIbnÃ.

( _pJmcn : 12 , apkvenw : 64 )

aJmap C_vdmlow P\§Ä¡v H¶maXmbn Øm ]n¡s¸« Bcm[\maµncamb IAv _sb¸än ]dbp¶nS¯v AÃmlp

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

193

]dbp¶p:

فيه آيات بيـنات مقام إبراهيم( : آل عمران( )٩٧ (

AXn hyIvXamb ZrjvSm´ §Ä D−v. (hninjym) C{_mlow \n¶ kvYew ( Bep Cwdm³ : 97 ) aJmap C_vdmlow F¶mÂ

C_vdmlow \_n \n¶ Øew F¶mWv hm¡À°w. IAv_bpsS ASp¯v AXnsâ hmXnen\v ap³ hi¯v hmXnens\ A`napJoIcn ¨p \n¡p¶ hcpsS AÂ]w he Xp`mK¯mbn ØnXnsN¿p ¶Xp amb {]kn² IÃmWv AXv. IAv_ ]Sp¯pbÀ¯m³th−n C_vdm

low \n¶ncp¶ IÃmWnsX¶v C_v\p IYoÀ( رحمه اهللا ) D²cn¡p¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

194

kwkw زمزم \akvImctijw kwkw sh Åw IpSn¡pIbpw AXnÂ\n¶v X ebn Hgn¡pIbpw sN¿Â kp¶ ¯mWv. (AlvaZv:15280) lZokv ] ÞnX\mb ipsF_p AÀ\Du Xzv Cu lZokv klolmsW¶v tcJs¸Sp¯p¶p.)

\_n ]dbpIbp−mbn :

ماء زمزم ملا رشب له( ٣٠٦٢سنن ابن ماجة ( ) ) ١١٢٣ :صححه األلباين و اإلرواء

kwkw shÅw Fs´mcpt± iyw sh¨mtWm IpSn¨XvAXn¶p th−nbpÅXmWv. (AlvaZv : 14892, C_v\p amP: 3062, CÀhmD Keo  1123 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

195

hni¸n\v `£Ww.

A_qZÀdp Kn^mcn hn sâ Ckvemw kzoIcWhpambn _Ôs¸«v a¡bnÂh¶ kµÀ` ¯n ap¸Xv Znhkt¯mfw aäp ` £Wsam¶p anÃmsX kwkw shÅw am{Xw IpSn¨psIm−v Ign

¨pIq«nb hnhcw \_n tbmSv ]dªt¸mÄ AhnSp¶v ]dbpI bp−mbn :

إهنا مباركة إهنا طعام طعم( ٢٤٣٨: مسلم ( ) ٤٥٢٠(

AXv A\pKrloXhpw hni¸n\v ` £WhpamWv . ( apkvenw : 2428 ) CubSp¯ Ime¯v Cu sh ůnsâ imkv{XobX Hcp

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

196

Pà³ imkv{XÚ³ ]dbp¶Xv hmb\¡mcpsS Adnhnte¡mbn ChnsS ]IÀ¯s«. km[mcW shůn\nÃm¯ imkv{Xob khntijXIÄ ]pWy XoÀ°amb kwk¯n\ps−¶v P ¸m\nse imkv{XÚ³ tUm: a kmtdm Ctamt«m ]dªp. \mt\m kmt¦XnI hnZy D]tbmKn¨v \S ¯nb ]T\, KthjW§fn kwkw shůnsâ t{]tXyIX Ifn amäw ZriyambnÃ. Bbncw XpÅn km[mcWshůnte¡v Hcp XpÅn kwkw tNÀ¯m apgph³ shůn\pw kwk¯n sâ t{]tXyIXIÄ kzmwioIcn ¡m\mIpsa¶pw tSmIntbmbnse lmtUm kbân^nIv dnkÀ¨v C³ Ìnäyq«v ta[mhnIqSnbmb tUm:

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

197

akm tdm Ctamt«m ]dªp. PeK thjW¯n Ct±l ¯nsât] cn kz´w kn²m´w Xs¶bp −v. Pn±bnse Zmdp lnIva tIm tfPv kwLSn¸n¨ imkv{X skan \mdn {]`mjWw \S¯p Ibm bncp¶p At±lw. temI¯nsâ hnhn[ `mK§fn \n¶pÅ 500 e[nIw KthjIÀ skan\mdn ]s¦Sp¯p. kwk¯n Xm³ \nc h[n KthjW§Ä \S¯n bXmbn tUm: akmtdm Ctamt«m ]dªp. kwkw shůnse ]c epIÄ({InkväÂ) temIs¯ asäm cp shůntebpw ]cepIÄ¡v kam\aÃ. kwkw shůn sâ {]tXyIX amäm³ em_pIfn \S¶ ]T\ KthjW§fn km [n¨nÃ. CXnsâ ImcWw CXphsc

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

198

a\Ênem¡m³ Ignªn«nÃ. (ae bmfw \yqkv 2008 G{]n 2 _p[³ )

tcmK¯n\v ia\w.

C_v\p Aºmkv \nthZ\w:

\_n ]dªp :

خري ماء عىل وجه األرض ماء زمزم فيه طعام ( من الطعم وشفاء من السقم املعجم الكبري ( )

والسلسلة الصحيحة ١١٠٠٤−للطرباين ١٠٥٦(

`qapJ¯nÂsh¨v Gähpw D ¯aamb shÅw kwkamIp¶p. AXn hni¸n\v `£Whpw tcmK ¯n\v ia\hpap−v. ( Xz_vdm\n

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

199

11004 , knÂkne kzlolx 1056 )

\_n Xsâ IqsSbp−mbn cp¶ tXm ]m{X¯n kwkw Npa¶p sIm−p t]mIpIbpw tcm KnIÄ¡v IpSn¡m³ \ÂIpIbpw AhcpsS ta Hgn¡pIbpw sN bvXncp¶Xmbn Camw _pJmcnbp sS A¯mcoJnepw ssiJv A _m\nbpsS knÂkne¯pÊzlo lx: 883 epw hyàam¡p¶p−v. C§s\ ]e tcmK§Ä¡pw ia\¯n\mbn kwkw shÅw D ]tbmKn¨v AÂ`pXIcamb ^e kn²nbp−mbXmbn {]kn² ke ^o ]ÞnX\mb Camw C_v\p J¿nw (d) s\ t¸mepÅ alm·mÀ

tcJs¸Sp¯nbn«p−v. أعلماهللا (

kmZp aBZv 4/393 t\m¡pI )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

200

kwkw sIm−pt]mIÂ

عن عائشة ريض اهللا عنها أهنا كانت حتمل من ( ماء زمزم وخترب أن رسول اهللا كان حيمله (

لباين و وصححه األ٨٨٦رواه الرتمذي برقم ( )٨٨٣السلسة الصحيحة رقم

Bbni (d) kwkwshÅw Np a¶p sIm−p t]mIpIbpw {]hmN

I³ C{]Imcw Npap¶p sIm −pt]mIpambncp¶psh¶v ]dbp Ibpw sNbvXn«p−v. ( XnÀanZn: 886, knÂkne¯p Êzlolx: 883 ) C§s\ H«\h[n t{ijvSX If S§nbXmWv kwkw shÅsa ¶Xv kzoImcytbmKyamb lZokp

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

201

IfnÂ\n¶pw hyàamIp¶p. kz lm_nIÄ AXn\Àln¡p¶ {]m [m\yt¯msS¯s¶bmWv AXn s\ I−ncp¶Xpw. hkvXpX CXm bncns¡ CXnsâ {]m[m\yw Ip d¨p ImWn¡m³ Nnesc¦nepw \S¯p¶ PpKp]vkmhlamb {i aw \_n NcytbmSpÅ AhKW\ bÃmsX asä´mWv. AÃmlp \ s½ Im¯p c£n¡pamdmIs«.

AXn\m \_n AXv IpSn¨ Xp t]mse \mapw IqSn¡p¶Xm Ipw kp¶¯v. F¶m Nnesc¦n epw kwkw shÅwsIm−v hpfq sN¿pItbm Ipfn¡pItbm XpS §n aäp Bhiy§Ä¡v AXv D] tbmKn¡m³ ]mSnsöv sXän²cn ¨ncn¡p¶p. ]s£ bYmÀ°¯n  Bhiyw t\cnSpIbmsW¦nÂ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

202

AXv sIm−v hpfq sN¿pI bpw iuNw sN¿pIbpw sN¿mhp¶ XmWv. A{]Imcw P\m_¯v Ipfn ¡p¶Xn\v t]mepw hntcm[anÃ.

ImcWw \_nbpsS hncepIÄ ¡nSbnÂ\n¶v Aam\pjnI Zyj v Sm´ambn Ddhps]m«pIbpw Ahn Sps¯ A\pbmbnIÄ AXn \n¶v IpSn¡phm\pw hkv{Xw Igp Iphm\pw iuNw sN¿phm\psa Ãmw D]tbmKn¡pIbpap−mbn.

kwkw shÅw \_nbpsS hn cepIÄ¡nSbnÂ\n¶v Ddhp s]m«n b Pew t]msebsænepw AXn t\¡mÄ alXztadnbXÃ. adn¨v Ah c−pw t{ijvSambhbm Ip

¶p. \_n bpsS hncepIÄ¡nS bnÂ\n¶v Ddhp s]m«nb Pe¯n

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

203

Â\n¶v hpfq FSp¡p¶Xpw h kv{Xw IgpIp¶Xpw iuNw sN¿p ¶XpsaÃmw A\phZ\nbam sW ¦n kwkw shůn \n¶pw Ah A\phZ\obamIp¶p.

tijw Ignbpsa¦n ho−pw lPdp AkvhZv XShpI, Imc

Ww \_n A{]Imcw XShpIbp −mbn(apkvenw:2137)ChnsSNpw_n¡Â kp¶¯nÃ.

Xzhm^nse A\mNmc§Ä 1) Xzhm^n\vth−n Ipfn¡Â 2) lPdp AkvhZv Npw_n¡Â \nÀ_ÔamsW¶v hnizkn¡Â. 3) lPdp AkvhZn\pt\sc Bw Kyw ImWn¡pt¼mÄ \akvImc ¯n ssIIfpbÀ¯p¶Xvt]mse c−p ssIIfpw DbÀ¯Â

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

204

4) lPdp AkvhZn\pt\sc BwKyw ImWn¨ tijw ssI Npw_n¡Â. 5) lPdp AkvhZnt\m IAv_ bpsS Npacnt\m aJmap C_vdm loant\m atäm D]Imctam D]{Z htam sN¿m³ Ignbpsa¶p hniz kn¡Â. Cu hnizmkt¯msS NneÀ lPdp AkvhZpw aäpw sXm«psIm−v apJ¯pw icoc ¯nepw Ip«nIfpsS tZl¯pw XS hp¶Xp ImWmw CsXÃmw inÀ¡p t]mepÅ A]IS¯nte¡v F ¯nt¨cpw. bYmÀ°¯n CXv sXämb hnizmkamIp¶p. D]Im chpw D]{Zhhpw sN¿m³ Aãm lphn\v am{Xta km[n¡pIbpÅq. 6) Hmtcm Xzhm^n\pw {]tXyIw {]mÀ°\IÄ \nÝbn¡Â

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

205

7) IAv_bpsS apIfnÂ\n¶pw

shÅw hogp¶ ]m¯n ( ميزاب) bpsS Xmsg {]tXyIw {]mÀ°\ 8) IAv_bpsS apIfnÂ\n¶pw ao km_neqsShogp¶ shůn\v {]tXyIXbps−¶v hnizkn¡Â 9) IAv_bpsS Npacv Inà F¶nh XSh 10) kwkw shÅw sIm−v Ipfn ¡p¶Xn ]pWy aps−¶v hn izkn¡Â 11) kwkw shÅwsIm−v I^³ ]pSh IgpIÂ. 12) aJmap C_vdmlow sXmSepw Npw_n¡epw. 13) lPdp AkvhZn\v ap¼v dp Iv\p bam\nbpsS CSbnÂ\n¶p Xs¶ Xzhm^v Bcw`n¡Â

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

206

kAvbv

tijw k^maÀh¡nSbneqsS kAvbv sN¿pI.

hpZq CÃmsX HcmÄ kAvbv sN bvXm AXv kzoImcyamWv. Axp t]mse¯s¶ Xzhm^n\v tijw Hcp kv{Xo¡v BÀ¯htam {]kh càtam D−mbm AhÄ¡v k Avbv sN¿mhp¶XmWv. F´psIm s−¶m kAvbn\v ip²n \n_ Ô\bnà F¶XmWXn\v ImcWw.

k^mbpsS ASp¯v F¯nbmÂ

إن الصفا واملروة من شعآئر اهللا فمن حج البيت أو اعتمر فال جناح عليه أن يطوف هبام ومن

تطوع خريا فإن اهللا ش اكر عليم )١٥٨: البقرة(

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

207

(C¶ kz^m hÂaÀh¯ an ³ iBbncnÃm ^a³ lÖ ss_¯ AhnAvXad ^em Pp \ml Asseln A³b¯zÆ^ _nlnam ha³ XXzÆA ssJd³ ^C¶Ãml imIndp³ Aeow )

""XoÀ¨bmbpw k^mbpw aÀ hbpw AÃmlp hnsâ NnÓ§ fnÂs]«XmWv. ltÖm Dwdtbm \nÀÆln¡p¶hÀ AXn {]Z £nWw \S¯p¶Xn\v hntcm[anÃ. \·sb A[nIcn¸n¡phm³ hà hcpapt±in¡p¶psh¦n XoÀ¨ bmbpw AÃmlp IrXÚ\pw A dnhpÅh\pamWv.'' F¶ Bb t¯mXpI. AXn\p tijw

بد أ بام بد أ اهللا به أ )٢١٣٧ رواه مسلم(

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

208

(A_vZD _nam _ZAÃmlp _nln) ""AÃmlp XpS§nbXn \n¶v Rm³ XpS§p¶p'' F¶v ]d bepw kp¶¯mIp¶p. CXv k Avbnsâ Bcw`¯n am{XamWv sNmàkp¶¯v.

Ignbp¶{X k^m Ip¶n Ib dpI. ]n¶oSv IAv_sb (ImWp ¶ cq]¯nÂ) A`napJambn ""emCeml CÃÃmlp AÃmlp AIv_À'' F¶v aq¶v {]mhiyw ]dª tijw XpSÀ¶v Xmsg ImWp¶hbpw aq¶v {]mhiyw sNmÃpI.

ال إله إال اهللا أهللا أكرب ال إله إال اهللا وحده ال رشيك له له امللك وله احلمد حييي ويميت

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

209

وهو عىل كل يشء قدير ال إله إال اهللا وحده أنجز وعده ونرص عبده وهزم األحزاب و حده (

)١٦٢٨: وأبوداود ٢١٣٧:مسلم ( (emCeml CÃÃmlp Aãm

lp AIv_À emCeml CÃÃmlp hlvZlp em icoI elp elp apÂIp help lwZp bplvbo h bpaoXp hlph Aem IpÃnssi C³ JZoÀ. emCeml CÃÃmlp hlvZx A³Pk hAvZx h \kd A_vZx h lka Alvkm_ hlvZx) ""AÃmlphÃmsX asämcmcm[y\p anÃ. AÃmlp Gähpw alm\mWv. AÃmlp hÃmsX asämcmcm[y\p anÃ. cmPm[n]Xyhpw kÀÆkvXp

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

210

Xnbpw Ah\pÅXp Xs¶bmWv. Ah³ Pohn¸n¡pIbpw acn¸n¡p Ibpw sN¿p¶p. Ah³ kÀÆ i IvX\mWv. AÃmlphÃmsX asäm cmcm[y\panÃ. Ah³ GI³ am{Xw. Xsâ hmKvZ¯w Ah³ \n dthän. Xsâ ASnbs\ klmbn ¨p. i{Xp tk\Isf Ah³ Xs¶ ]cmPbs¸Sp¯n.''

tijw ssIIfpbÀ¯n [mcm fw {]mÀ°n¡pI. ssIIfpbÀ ¯n {]mÀ°n¡Â A\phZ\ob amb Øe§fnsem¶mWnXv. Cu kp¶¯v \S¸nem¡p¶hÀ hfsc hncfamWn¶v. Cu t{ijvTX And bmsX F{Xsb{Xt]cmWv [rXn ]nSn¨v ChntS\n¶v t]mImdpÅXv! BIbm IqsSbpÅ Adnbm ¯htcmSpw Ip«nItfmSpw CXnsâ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

211

alXz§Ä t_m[ys¸Sp¯pI. tijw kAvbv sN¿m\mbn k ^m Ip¶n \n¶pw Cd§pI.

\_n ]dbpIbp−mbn :

رواه )( اسعوا فإن اهللا كتب عليكم السعي ( ) ٢٦٨ / ٤(إرواء الغليل

""\n§Ä kAvbv sN¿pI \nÝ bw AÃmlp \n§fpsS ta k Avbv \nÀ_Ôam¡nbncn¡p¶p.'' (CÀhmD KeoÂ:268, AlvaZv: 27407 ) XpSÀ¶v Ccp `mK§fnepw ]¨\n d¯nepÅ sseäpIfnepambn {] tXyIw ASbmfs¸Sp¯nbn«pÅ H¶mas¯ ASbmfw hsc \S ¡pI. tijw H¶mas¯ Cu AS bmfw apX AXn\Sp¯ c−ma

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

212

s¯ ASbmfwhsc HmSpI. Nc IÃp IfpsS Hcp Xmgvhcbmbncp

¶p CXv. \_n k^m aÀh¡nS bn HmSp¶ Øe¯v Xncpta\n

bpsS hkv{Xw AhnSps¯ ap«p hsc F¯p¶ coXnbn shfnhm ¡ns¡m−v thK¯n HmSpam

bncp¶psh¶v Aen ]dbp¶Xm bn Camw AlvaZv dnt¸mÀ«v sN¿p ¶Xmbn¡mWmw. (AlvaZv: 597 AlvaZv im¡nÀ Cu lZokv klolmsW¶v tcJ s¸Sp¯p¶p.)

tijw c−mas¯ ASbmfw apX \S¶v aÀhbn IbdpI. k^mIp¶n sNbvXXv t]mse ChnsSbpw sN¿pI. ]s£ ""C¶ kz^m hÂaÀh¯ an³ iB

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

213

bncnÃm'' F¶v XpS§p¶ B b¯pw ""A_vZD _nam _ZA Ãmlp _nln'' F¶Xpw ]db ChnsS kp¶¯nÃ. C¶v aÀh bnÂ\n¶pw IAv_sb ImWpI km[yaÃ.

XpSÀ¶v ho−pw k^mbnte¡v ]pds¸SpI. \St¡− Øe¯v \S¡pIbpw HmtS− Øe¯v HmSpIbpw sN¿pI.

GgpXhW CXv sNt¿−Xm Ip¶p.

k^mbnÂ\n¶v aÀhbnte¡v t]mIp¶Xv Hcp XhWbpw, Ahn sS\n¶v Xncn¨v k^bnte¡v aS §p¶Xv asämcp XhWbpambmWv ]cnKWnt¡−Xv. AYhm k^bn  XpS§n aÀhbn Ahkm\n ¸n¡pI.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

214

k^mIp¶n \n¶mWv kAvbv XpSt§−Xv. AYhm aÀhbnÂ\n ¶mWv XpS§nbsX¦n AXn se H¶mat¯ XhW ]cnKWn¡pI bnÃ. \akvImcw XIv_od¯p Clvdmw sIm−v XpSt§−Xn\v ]Icw kpPqZvsIm−v XpS§nbm  kzoImcyaÃm¯Xv t]msebm WnXv.

kAvbnsâ kµÀ`w ZnIvdpIfpw {]mÀ°\Ifpw A[nIcn¸n¡pI. C¶ {]mÀ°\ bmbncn¡W sa¶v \nÀ_Ôanà F¶mÂ

رب اغفر وارحم إنك أن ت األعز األكرم , أنظر مناسك ٣/٤٠٤مصنف ابن أيب شيبة (

)٢٦,٥٣احلج والعمرةلأللباين ص

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

215

(dºnKv^nÀ hÀlw C¶¡ A³ X AAÊp AIvdw ) ""Fsâ c£nXmth, \o s]mdp ¡pIbpw IcpW ImWn¡pIbpw sNt¿Wta, XoÀ¨bmbpw \o G ähpw henb HuZmcyhm\pw IqSp X {]Xm]apÅh\pamIp¶p.''

F¶v C_v\p DaÀhpw C_v\p

akvDuZvhpw kAvbn {]mÀ °n¨ncp¶Xmbn Øncs¸«ncn¡p ¶p. (apk¶^p_v\p A_o ssi_: 3/404 )

{]mÀ°\ GXv `mjbnepw BImhp¶XmWv. \_n bpsS lÖv A{]Imcam bncp¶p. F¶m kAvbn\nSbn  shÅw IpSn¡pI, Bhiyw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

216

t\cn«m aeaq{X hnkÀÖ\w sN¿pI XpS§nbXv t]mepÅXn \v hntcm[anÃ.

D´ph−nIÄ t]mepÅhbn Xzhm^p t]mse¯s¶ kAvbpw \nÀÆln¡mhp¶XmWv. ImcWw

\_n AhnSps¯ hnShm§Â lÖn Xhm^v sNbXXpw k^m aÀh¡nSbn kAvbp sNbvXXpw hml\¯nembncp¶p. (apkvenw :1273 ) F¶m aäpÅhÀ¡v ieyamIcp Xv Ch¡v t]mIm\mbn t{]tXyI hgnIÄ \nivNbn¨n«p−v. Ah D]tbmKs¸Sp¯emWv IqSpX \¶mhpI.

kAvbp sN¿p¶hÀ CkvamCu

 \_n sâ amXmhv t¢i§

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

217

fpw {]bmk§fpw kln¨p sIm −v \odp¶ a\tÊmsS Aãmlp hnsâ klmbw {]Xo£n¨psIm −v CXneqsS kAvbv sNbvX kµÀ`w HmÀ¡pIbpw Ahsct¸m se AÃmlphn XnIª Xh ¡pep−m¡pIbpw thWsa¶v ]dtb−XnÃtÃm !

C_vdmlow s\ t]mse AÃmlphn `ctaÂ]n¡p¶hsc Ah³ Hcn¡epw ssIshSnbpI bnà F¶Imcyw {]tXyIw HmÀ t¡−Xm Ip¶p. AÃmlphnsâ IÂ]\ inc kmhln¨p sIm−pw {]Xn^ew B{Kln¨psIm−pw AãmlphÃm sX bmsXmcp klmbnbpanÃm¯ ^eiq\yhpw Peiq\yhpamb ae bnSp¡n kz´w aIt\bpw `mcy

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

218

tbbpw X\n¨m¡nt¸mIp¶ Aãm lp hnsâ {]hmNI³ C_vdmlow

s\ kvacn¨p t\m¡q.

kAvbnse A\mNmc§Ä 1) k^mIp¶nÂ\n¶pw Cd§p¶ Xn\v {]tXyIw {]mÀ°\bps−¶v hnizkn¡pI. 2)k^bnepw aÀhbnepw Ibdnb tijw Jn_ve¡`napJambn \akv Imc¯nteXvt]mse ssIIÄ Npa en\pt\sc DbÀ¯n amSn hnfn ¡p¶Xp t]msebpw D´n\o¡p ¶Xpt]msebpw ]eXcw tKmjvSn IÄ ImWn¡Â 3) kAvbn\nSbn ]pcpj³ X« ¯nsâ a[yw heXp I£¯nepw c−ä§Ä CSs¯ Npaenepw B

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

219

hp¶ cq]¯nenSpI. ( اإلضطباع ) 4) k^m aÀh¡nSbn Hcäw ap X CXc Aäw htc [rXn ]nSn ¨p HmSÂ. 5) k^mbnÂ\n¶v aÀhbnte¡pw Xncn¨v aÀhbnÂ\n¶v k^bnte ¡pw t]mIp¶Xv Hcp XhW F¶n §s\ ]Xn\mev XhW kAvbv sN¿Â. 9) ldan \akvImcw \S¶psIm −ncn¡pt¼mÄ AXn ]s¦Sp ¡msX kAvbn XpScÂ.

kAvbnÂ\n¶pw hncan¨mÂ

kAvbv \nÀÆln¨p Ignªm apSn apÞ\w sN¿pItbm sh«p Itbm sN¿pI. (]pcpj\v apSn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

220

Ifbp¶XmWv D¯aw. \_n apSn IfªhÀ¡p th−n aq¶v {]mhiyw {]mÀ°n¨t¸mÄ sh«n bhÀ¡pth−n Hcp {]mhiyw am {XamWv {]mÀ°n¨Xv. apSn apÞ \w sN¿pt¼mÄ BZyw XebpsS heXp `mK¯p\n¶pw tijw C SXp `mK¯p \n¶pw Bcw`n¡Â kp¶¯mIp¶p. ( apkvenw :2298) CtXmsS ClvdmanÂ\n¶v Hgn hmIp¶XmWv.

Dwd \nÀÆln¡msX lÖn\v am{Xw Clvdmw sNbvX C^vdm ZpImcpw, Jndm³ coXn kzoIcn¨ hcpw apSn apÞ\w sN¿pItbm sh«pItbm sN¿cpXv. F¶m ap^vcnZmbn Clvdmw sNbvXhcpw, _en ayKw IqsS sIm−ph¶hcpw Clvdman \n

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

221

s¶mgnhmIp¶XmWv D¯aw. apSn sh«pIbmsW¦n Xebp sS FÃm `mK¯p\n¶pw apSn sh«nt¡−XmIp¶p. ct−m aqt¶m apSn am{Xw apdn¡p¶Xv \_nNcy¡v hncp²amWv. Xebn \n¶pw AÂ]w apSn am{Xw FSp ¯v Dwd hÀ²n¸n¡p¶Xmbn ImWmw apSn apÞ\w sN¿p ¶hcpw AÂ]w am{Xw apÞ\w sN¿p¶Xmbpw ImWmw, CXv \_nNcy¡v hncp²amWv.

kv{XoIÄ hnc Xp¼v \of ¯n apSnbpsS Aäw sh«nbm aXnbmIpw. ]mSnÃm¯h 1) XebpsS Nne `mKw Hgnhm ¡ns¡m−v ap¬Þ\w sN¿Â.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

222

CXv \_n hne¡nbXmIp¶p. (apkvenw : 3959 ) Cu \nbaw FÃm kab¯pw _m[ IamIp¶p. 2) apSn FSp¡p¶Xnsâ ap¼mbn km[mcW hkv{Xw [cn¡Â 3) NneÀ aÀhbnÂ\n¶pXs¶ apSn apdn¡p¶Xmbn ImWmw. CXv Xn I¨pw hÀÖnt¡−XmIp¶p. Im cWw AÃmlphnsâ NnÓs¯ A\mZcn¡emIp¶p CXv.

Dwdbpambn _Ôs¸« Nne kp{][m\ Imcy§Ä

• Xzhm^nsâ F®¯n kwibn ¨m IpdªXv ]cnKWn¡pI. Xzhm^v \nÀÆln¨v Øew hn« Xn\v tijamWv kwibn¡p¶ sX¦n F®w Ipdªn«p−v

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

223

F¶v Dd¸mbmeÃmsX Xncn¨p h tc−XnÃ. kAvbnsâ F® ¯n kwibap−mbmepw C{] Imcw Xs¶bmWv sNt¿−Xv. (ssiJv C_v\p DssYao³ (d) bpsS A a³lPp en apcoZn lÖn h Dwd t\m¡pI. t]Pv: 32 )

• \S¶psIm−mWv Xzhm^pw k Avbpw \nÀÆlnt¡−Xv. F¶m  {]bm[nIyw sImt−m, tcm KwsImt−m AXn\v {]bm kamIp¶p sh¦n Npa¶psIm t−m, XÅph−nbntem \nÀÆ ln¡mhp¶XmWv. ImcWw \

_n bpsS hnhShm§Â l Ön AhnSp¶v hml\¯n embncp¶p Xzhm^pw kAvbpw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

224

\nÀÆln¨ncp¶Xv. ( apkvenw: 1273 )

• kzbw Xzhm^v kAvbv \nÀ Æln¡m³ Ignbm¯hsc Npa ¶p sIm−v t]mIp¶hÀ¡v da epw (ImepIÄASp¸n¨psIm−v thK¯n \S¡Â ) CfvXzn_m Dw ( ]pcpj³ X«¯nsâ a[yw heXp I£¯nepw c−ä§Ä CSs¯ Npaenepw Bhp¶ cq ]¯nenSpI.) kp¶¯nÃ. F ¶m Npa¡p¶ hyàn Xzhm t^m kAvtbm \nÀÆln¡p¶p s−¦n Ah \nÀÆlnt¡− XmIp¶p.

• Xnc¡pImcWtam adhn aptJ\ tbm da ad¡pIbmsW¦n ]n¶oSv AXv sNt¿−XnÃ.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

225

• aJmap C_vdmloansâ ]n¶neq sS Xzhm^v sN¿mhp¶Xpt]m se akvPnZp ldman\v apIfn eqsSbpw Xzhm^v sN¿mhp¶ XmWv . A{]Imcw akvA ( k Avbv sN¿p¶ Øew ) bpsS apIfneqsS kAvbv \nÀÆln¡m hp ¶XmWv.

• Xzhm^v sNbvX DSs\¯s¶ kAvbpw \nÀÆln¡Wsa¶v \nÀ_ÔanÃ. AYhm Xzhm ^n \v tijw XmakØe¯v t]m bn hn{ian¡pItbm, Dd§pI tbm, `£Ww Ign¡pItbm a täm sNbvXtijw kAvbv sN ¿p¶Xn\v hntcm[anÃ. F¶mÂ

\_n sNbvXXp t]mse XpSÀ ¨bmbn \nÀÆln¡p¶XmIpw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

226

D¯aw.

• Dwd \nÀÆln¡p¶bmÄ¡v hnS

hm§Â Xzhm^v (طواف الوداع) \nÀ_Ôansænepw, AXv \nÀ Æln¡p¶XmIpw D¯aw. ]s£ lÖv \nÀÆln¡p¶ hÀ¡v CXv \nÀ_Ô amIp¶p. ( apkvenw : 1327 ) hnShm§Â Xzhm^n\v tijw IqSpX Xma knbmsX a¡bnÂ\n¶pw Ø ew hntS−XmIp¶p.

• \akvIcn¡pt¼mÄ Npaev ad ªncnt¡− XmIp¶p. CXv Clvdmanembncn¡p¶ kab sat¶m AÃm¯ kab§fnse

t¶m hyXymkanÃ. \_n ]d bpIbp−mbn:

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

227

ال يصيل أحدكم يف الثوب الواحد ليس ( عىل عاتقيه يشء ) ٣٤٦ :البخاري ()

\n§fnemcpw Hä hkv{X¯n  \akv¡cn¡cpXv. Ahsâ NpaepIfn bmsXm¶pw CÃm ¯ \nebv¡v : (_pJmcn: 346, apkvenw : 801 )

• Dd§nb tijw hpfq CÃmsX \akv¡cn¡p¶Xv sXämIp¶p.

• ASn hkv{Xw [cn¡m¯Xn\m Clvdman {]thin¨hcpsS Hu d¯v shfnhmIm³ IqSpX km[yXIfp−v. AXn\m ImäSn¡p¶ kµÀ`¯nepw, Ccn ¡pt¼mgpw, Dd§pt¼mgpsaÃmw aäpÅhÀ ImWm\nSbmIcpXv.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

228

Ip«nIsf kwc£n¡pI. hnip² ldanepw aäpw Xnc¡\p `hs¸Sp¶Xn\m ChnS§fn {]tXyIn¨v Ip«nIsf \mw ]c amh[n kwc£nt¡−Xp−v. Ip«n Isf Npa¡pItbm ssI]nSn¡p Itbm sN¿pIbpw {i²n¡pIbpw thWw. Ip«nbpsS I¿ntem IS emkntem atäm Ip«nbpsS t]cv, samss_ \¼À F¶nh Fgp Xnsh¡p¶Xv \¶mbncn¡pw. Ld an\v NpäpapÅ hnimeamb Øe §fn Ip«nIsf Ifn¡m³ A\p hZn¡cpXv. ImcWw \akvIcn¡p ¶hÀ¡pw aäpw AXv iÃyamhp Ibpw, ]et¸mgpw Ip«nIsf \jvS s¸Sp¶Xn\p t]mepw CXv ImcW amIpIbpw sN¿pw. hnkÀÖ\ Øe¯vt]mbn kzbw aeaq{X

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

229

hnkÀÖ\w sN¿m³ hIXncnhn Ãm¯ sNdnb Ip«nIÄ¡v ]t¼gv kv t]mepÅh [cn¸n¡pI. c£n Xm¡fnÂ\n¶v ssIhn«pt]mIp¶ Ip«nIsf kwc£n¡m\mbn {] tXyIw kuIcytaÀs¸Sp ¯nbn «p−v F¶Xv hfsc D]Imc{]Zam Ip¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

230

lÖv sNt¿− cq]w

lÖv aq¶v hn[w lÖv aq¶v hn[¯n \nÀÆ ln¡mhp¶XmWv.

lÖnsâ (Xa¯pAv) متتع (1

amk§fn (iÆmÂ, ZpÂJAvZv, ZpÂlÖnse BZys¯ ]¯p Znhk§Ä) BZyw Dwd \nÀÆln¨ tijw Clvdman \n¶v hncan¨v a¡bnÂXs¶ Ignªp IqSpI. ]n¶oSv ZpÂlÖv F«n\v lÖn ¶mbn Clvdmw sNbvXv an\mbn te¡v t]mIpI. XpSÀ¶v Xmsg ]dbm³ t]mIp¶ Øe§fnepw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

231

kab§fnepw lÖv IÀ½§Ä ]qÀ¯nbm¡Ww. C§s\ BZyw Dwdbpw ]ns¶ lÖpw sN¿p¶ coXn¡v kmt¦XnIambn Xa¯pAv F¶p ]dbp¶p. C§s\ \nÀ Æln¡p¶ hyàn¡v "ap¯a¯n Av' F¶pw ]dbp¶p.

lÖn\pw Dwd (Jndm³) قران (2

¡pw H¶n¨v Clvdman {]thin¨v Dwd¡vtijw Clvdman \n¶v Hgn hmImsX lÖn {]thin¡pI. C§s\ Dwdbpw lÖpw H¶n¨v sN¿p¶ coXn¡v kmt¦XnIambn Jndm³ F¶p ]dbp¶p. C§s\ \nÀÆln¡p¶ hyàn¡v "Jmcn³' F¶pw ]dbp¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

232

lÖn\v am{Xw ( C^vdmZv ) إفراد (3

Clvdmw sN¿pI. CXn\v C^vdmZv F¶v ]dbp¶p. C§s\ \nÀÆ ln¡p¶ hyàn¡v "ap^vcnZv' F¶pw ]dbp¶p. Xa¯pDw, Jndm\pw Xncsª Sp¡p¶hÀ _enbdp¡Â \nÀ_ \v[amWv. F¶m C^vdmZn\v _enbdpt¡−XnÃ. _enbnÂ\n¶v c£s¸Sm³ Nn eÀ C^vdmZv kzoIcn¡pIbpw ]n ¶oSv lÖn\ptijw Dwd \nÀÆ ln¡pIbpw sN¿p¶Xv ImWmw. AXv \_nNcy¡v hncp²amWv. Adnhn¶v km¼¯nI tijnbn Ãm¯hÀ 10 Znhkw t\s¼Sp¡p IbmWv th−X.v aq¶v Znhkw a¡bnÂsh¨pw _m¡n Xncns¨

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

233

¯nb tijhpw. Cu t\m¼v A¿m ap¯ivco¡nepw A\pjvTn¡mhp ¶XmWv. ( AÂ_Jd : 196 )

dpIv\pIfpw hmPn_pIfpw

lÖnsâ dpIv\pIÄ Clvdman {]thin¡pI Ad^bn \n¡ Xzhm^p C^mZ¯v k^maÀh¡nSbnse kAvbv

F¶nhbmWv.

lÖnsâ hmPn_pIÄ aoJm¯nÂsh¨v ClvdmanÂ

{]thin¡pI kqcymkvXabwhsc Ad^bn Â

\n¡Â

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

234

apkvZen^bn cm{Xn Xmakn ¡Â

ZpÂlÖv ]¯n\v Pwd¯p AJ_bnepw A¿map¯ivco Jn aq¶v PwdIfnepw IsÃdn bÂ

A¿map¯ivcoJnsâ cmhpIfn an\mbn Xmakn ¡Â

apSnsbSp¡Â Xzhm^p hnZmAv (hnShm

§Ä Xzhm^v ) F¶nhbmWv . dpIv\pIfn GsX¦nepw \

jvSs¸«m {]kvXpX IÀ½w icn bmIp¶XÃ. {]mbivNn¯w sIm −pw ]cnlcn¡s¸Sp¶XÃ. DZm lcW¯n\v Zp lÖv 9\v Ad ^bn \n¡pI F¶ dpIv\v

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

235

\nÀÆln¡mXncp¶m AbmfpsS lÖv kzoImcy amhpIbnÃ.

hmPn_pIfn GsX¦nepw \jvSs¸«m {]mbivNn¯ambn ldan sh¨v _enbdp¯v [Àaw sN¿p¶Xv sIm−v ]cnlcn¡ s¸Spw. DZmlc Ww: Clvdman {]thin¡msX aoJm¯neqsS IS ¶pt]mIpI. CXn\v ]Icw AbmÄ Hcp _en arKs¯ Adp¯psImSp ¯m aXnbmIpw.

ZpÂlÖv 8 ( يوم الرتوية ) \v

sNt¿−h Xa¯pAv coXn kzoIcn¨hÀ (Dwd Ignªp XlÃpembn a¡ bn Xmakn¡p¶hÀ) a¡m \n hmknIfnÂ\n¶p lÖn\pt±in

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

236

¡p¶hcpw AhchcpsS hmk Øe§fnÂ\n¶v essº¡ l Ö³ F¶v ]dªv lÖn\v Clv dman {]thin¨v XÂ_nb¯v sNmÃn¯pS§pI. Jndm³coXn kzo Icn¨hÀ t\cs¯¯s¶ Clvdm anembncn¡pw C^vdmZpImÀ aoJm ¯n \n¶pXs¶ lÖn¶mbn Clvdman {]thint¡−XpamWv. ap¼v aoJm¯n sNbvXXpt]m se Ipfn¡pI, Clvdmansâ hkv{X ¯nemIm¯hn[w icoc`mK§fn epw XmSnbnepsaÃmw kpK\v[w ]qipI, Clvdman\pÅ hkv{Xw [cn¡pI, XÂ_nb¯v sNmÃp Ibpw sN¿pI. s]cp¶mÄ Znhkw Pwdbn Fdnbp¶Xvhsc XÂ_n b¯v sNmÃns¡m−ncnt¡−Xm Ip¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

237

tijw fplvdn\pap¼v an\mbn se¯n A¶v AhnsS Xmakn¡p I. A¶s¯ fplvdv, Akdv, aKvcn _v, Cim, ZpÂlÖv 9se kp_vln F¶o \akvImc§Ä an\mbn sh¨v AXmXnsâ kab §fn embn \mep dIA¯pÅh c−m bn Npcp¡n \akvIcn¡pI. a¡m \nhmknIfpw AÃm¯hcpsaÃmw Npcp¡n¯s¶bmWv \akvIcn t¡−Xv. ZpÂlÖv9\v kqcy\p Zn¡pw aps¼ an\mbn \n¶v ]pd s¸ScpXv. XÂ_nb¯v IqSpX A[nIcn¸n¨p sImt−bncn¡pI ]mSnÃm¯h a¡bnÂ\n¶v an\mbn Xma

kn¡msX t\sc Ad^bnte¡v t]mIpI.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

238

Ad^mbpsS cm{Xn {]tXyIw Ipfn¡pI.

an\mbnÂ\n¶pw cm{Xnbntem, ZpÂlÖv 9 \v kqcy\pZn¡p¶ Xn\papt¼m Ad^bnte¡v ]pds¸ SpI.

ZpÂlÖv 9 (Ad^mZn\w) يوم عرفة ZpÂlÖv H¼Xn\v kqcy\p

Zn¨ DS³ XÂ_nb¯v sNmÃn s¡mt−m, XIv_oÀ apg¡ns¡m t−m Ad^bnte¡v t]mhpI. Ignbpsa¦n D¨hsc \andbn X§pIbmWv kp¶¯v. kqcy³ a²ymÓ¯n sXänbm Caman sâ Hcp {]kwKap−mbncn¡pw A Xn\ptijw fplvdpw, Akdpw fp lvdnsâ kab¯v Cu c−v dIA

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

239

¯mbn \nÀÆln¡pI. ChnsS aäp kp¶¯p \akvImc§sfm¶panÃ. Ad^bn \n¡Â

]n¶oSv lmPnamÀ kqcymkvX abw hsc Ad^bn \n¡Ww. Ad^bn \n¡ lÖnsâ dpIv\pIfnÂs¸«XmWv CXv Hgn hm¡n bm asä´v {]mbÝn¯w \ÂInbmepw lÖv kzoImcyamhp IbnÃ.

Ad^bn FhnsSbpw \n ¡mhp ¶XmWv. F¶m "_Xv\p DÀ\x' F¶ `mKw Ad^bn s¸ «XÃ.

Ad^bn \n¡p¶hÀ¡v Cu Znhkw t\ms¼Sp¡p¶Xv kp

¶¯nÃ. ImcWw \_n Ad^

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

240

bnembncns¡ t\ms¼Sp¯n«nÃ. D½p ^Zv (d) \nthZ\w

شك ناس من أصحاب رسول اهللا يف صيام يوم عرفة ونحن هبا مع رسول اهللا فأرسلت

إليه بقعب فيه لبن وهو بعرفة فرشبه رواه مسلم ( ) ١٨٩٥برقم

Ad^m Znhk¯n t\m¼\p jvTn¡p¶ Imcy¯n kzlm_n amÀ¡v kwibw P\n¡pIbp−m bn. R§Ä dkqent\msSm¸ambn

cp¶p. Rm³ \_n bpsS ASp¡te¡v At±lw Ad^bnem bncns¡ Hcp ]m{Xw ]m sImSp ¯b¨p. At±lw AXv IpSn¨p ( apkvenw : 1895 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

241

Ad^m ssaXm\w hfsc hn imeambXmWv. AXn\v \nÝnX A XncpIÄ \nÀ®bn¨n«p−v. AXv sIm−vXs¶ Ad^bpsS \nÝnX ]cn[n¡pÅn Xs¶bmWv Rm³ \n¶Xv F¶v IrXyambn a\Ênem ¡pIbpw, Dd¸p hcp¯pIbpw sNt¿−XmWv. ImcWw HcmÄ Ad^¡v ]pd¯mWv \n¡p¶ sX¦n Ah\v lÖv e`n¡pIbn Ã. AhnsS Zqsc\n¶pt]mepw Im Wp¶ cq]¯n hyàamb cq] ¯nepÅ t_mÀUpIÄ Øm]n¨n «p−v. Cu \ndp¯w kqcymkvX abwhsc \n¡Ww. kqcy³ AkvXan¡p¶Xn\vap¼v Ad^ hnSm³ ]mSnÃ. A§ns\ Ad^bn Â\n¶v kqcr³ AkvXan¡p¶ Xn\v ap¼v ]pd¯pt]mhpIbmsW

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

242

¦n Ah³ Hcp _en A[nIw \ÂtI−nhcp¶XmWv. AXvsIm −v IrXyambn {i²n¡pI. Ad^ bn \mw {]mÀ°\Ifnepw, ZnIvdp Ifnepw ZqBIfnepamWv Ign¨pIq t«−Xv. \½psS sNdpXpw hepXp amb FÃm Imcy§fpw AÃmlp hnt\mSv Xpd¶v ]dbpI. \njvIf ¦ambn {]mÀ°n¡pI. Ad^ {]mÀ °\bpsS Zn\amWv.

DÂIrjvSamb Znhk§fn s¸« XmWv Ad^mZn\w. AXv Ckveman \v A`nam\n¡mhp¶ ZnhkamWv. ImcWw Ad^bn Hcpan¨p IqSp ¶Xv t]mse Hcp Øe¯pw apkv enwIÄ Hpcpan¨p IqSp¶nÃ. Ad ^m Zn\w `ànbptSbpw I®ocn tâbpw Zn\amWv. {]mÀ°\IÄ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

243

¡p¯cw e`n¡p¶ Znhkw, ]ng hpIÄ ambv¡s¸Spw, B Zn\s¯ AÃmlp hfsc al¯cam¡pI bpw AXnsâ Øm\s¯ aäp Znhk§tf¡mÄ DbÀ¯pIbpw sNbvXncn¡p¶p. Ckv emw aXhpw AÃmlphnsâ A\p{Klhpw ]qÀ ¯nbm¡nb ZnhkamWXv. ]m] §Ä s]mdp¡s¸SpIbpw \cI tamN\w \ÂIs¸SpIbpw sN¿p ¶ Znhkw.

C§s\bpÅ Hcp Znhk ¯nsâ alXz§fpw, AÃmlp Cu Znhks¯ aäp Znhk§tf ¡mÄ al¯cam¡nbXnsâ {] tXyIXbpsaÃmw \mw Adnªp sIm−v AXns\ {]tbmP\s¸Sp t¯−Xv A\nhmcyamWv.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

244

H¶v : Cu Znhk¯nsâ {ijvS XIÄ 1-þ Ckvemw aXhpw AÃmlphnsâ A\p{Klhpw ]qÀ¯nbm¡nb Zn hkw.

Dadp_v\p JXzm_v \nthZ \w blqZ\mb HcmÄ At±l¯n t\mSv ]dªp: Aaodp apAvan \o³! \n§fpsS {KÙ¯n \n§ Ä Hcp Bb¯p (kqàw) HmXn hcp¶p. PqX·mcmb R§Ä¡m bncp¶p AXp AhXcn¨sX¦n B Znhks¯ Hcp DÂkh Znhk

am¡pambncp¶p. DaÀ tNmZn¨p: GXv Bb¯mWXv? blqZ³ adp]Sn ]dªp :

ليوم أكملت لكم دينكم وأمتمتا( عليكم

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

245

عمتي ورضيت لكم اإلسالم دينا ن )٣: املائدة) ( ""C¶v Rm³ \n§Ä¡v \n§

fpsS aXw ]qÀ¯nbm¡n¯¶ncn ¡p¶p. Fsâ A\p{Klw \n§ Ä¡v Rm³ \ndthän¯cnIbpw sNbvXncn¡p¶p. aXambn Ckvem ans\ Rm³ \n§Ä¡v Xr]vXns¸ Sp¯n¯¶ncn¡p¶p.''

(amCZx:3) F¶pÅXmIp¶p. At¸mÄ DaÀ

]dªp: dkq Xncpta\n¡v Cu Bb¯v AhXcn¨ Znhkhpw, Øehpw, R§Ä¡dnbmw. \_n Xncpta\n Ad^bnÂ\nÂs¡ Hcp shÅnbmgvN Znhkambncp¶p CXv AXhXcn¨Xv.

(_pJmcn:45, apkvenw : 3017 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

246

2þ apkvenwIfpsS s]cp¶mÄ Znh kw

\_n ]dªp:

يوم عرفة ويوم النحر وأيام الترشيق عيدنا أهل ( اإلسالم وهي أيام أكل ورشب رواه أبوداود ()

, والنسائي ٧٧٣, والرتمذي برقم ٢٠٦٦برقم ) , وصححه األلباين يف السنن ٣٠٠٤برقم

Ad^mZn\w, _enZn\w, A¿m ap¯ivco Jnsâ (ZpÂlÖv11,12,13) Zn\§Ä \½Ä apkvenwIfpsS s]cp¶mfpIfmWv. A¶v A¶]m \ob§fpsS Znhk§fmWv.

(A_qZmhqZv : 2066 ) 3þ AÃmlp kXyw sN¿m³ D] tbmKn¨ Znhkw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

247

AÃmlp al¯msbmcpImcyw sIm−ÃmsX kXyw sN¿pIbnÃ.

""AXv وشاهد ومشهود km£nbpw

km£yw hln¡s¸Sp¶ Imcyhpw X s¶bmWv kXyw'' (_pdqPv: 3 ) F¶v AÃmlp kXyw sNbvXv ]d ª ZnhkamIp¶p. A_qlp ssd

d \nthZ\w \_n ]dªp:

hmKvZm\w sN¿s¸« Zn اليوم املوعود

hkw F¶XpsIm−v hnh£n¡ s¸Sp¶Xv A´y Zn\amIp¶p.

¸km£yw hln¡s واليوم املشهود

Sp¶ Znhkw sIm−pÅ hnh£

Ad^m Zn\hpw (والشاهد) km£n

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

248

sIm−pÅ hnh£ shÅnbmgvN ZnhkhpamIp¶p.

(XnÀapZn : 3339 ) 4þ kqd¯p ^Pvdnse 3þmw h

N\w والشفع والوتر Häbpw Cc«bpw

Xs¶bmWkXyw F¶Xnse Hä sIm−v Dt±in¡s¸Sp¶ Znhk

amWv Ad^. C_v\p Aºmkv

]dªp: الشفع Cc«sIm−v Dt±in

¡s¸Sp ¶Xv _enZn\hpw, والوتر Hä sIm−v Dt±in¡s¸Sp¶Xv Ad^m Zn\hpamIp¶p. 5þ AÃmlp BZw k´XnIfn \n¶pw IcmÀ hm§nb Znhkw.

C_v\p Aºmkv \nthZ\w

\_n Acpfn: Ad^bnÂsh¨v

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

249

AÃmlp BZansâ apXpIn \n¶pw IcmÀ hm§pIbp−mbn At±l¯nsâ apXpsIÃnÂ\n¶pw FÃm k´XnItfbpw (At±l ¯nÂ\n¶v D−mIm³ t]mIp¶ k´XnItf þ AhcpsS Bßm hpIsf) ]pds¯Sp¯v ap¶n NnXdpIbp−mbn ]n¶oSv Ahtcm Sv t\cn«v kwkmcn¡pIbp−mbn AÃmlp tNmZn¨p:

ألست بربكم قالوا بىل شهدنا أن( تقولوا يوم القيامة إنا كنا عن هذا غافلني, أو تقولوا إنام

أرشك آباؤنا من قبل وكنا ذرية من بعدهم أفتهلكنا بام فعل املبطل ون −١٧٢:األعراف) (

١٧٣ (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

250

Rm³ \n§fpsS c£nXmhà tbm? AhÀ ]dªp: AsX, R§ Ä km£ywhln¨ncn¡p¶p. XoÀ¨ bmbpw R§Ä CXns\¸än {i² bnÃm¯ hcmbncp¶p. F¶v DbnÀ s¯gpt¶Â]nsâ \mfn \n§Ä ]dtª¡pw F¶Xn\memWv (A §s\ sNbvXXv.) Asæn "ap¼v Xs¶ R§fpsS ]qÀÆ ]nXm¡Ä AÃmlpthmSv ]¦v tNÀ¯ncp¶p. R§Ä AhÀ¡ptijw k´Xn ]c¼cIfmbn h¶hÀ am{XamWv' F¶ncns¡ B AkXyhmZnIÄ {]hÀ¯n¨Xnsâ t]cn \o R §sf \in¸n¡pIbmtWm' F¶v \n§Ä ]dtª¡pw F¶Xn\mÂ. (AAvdm^v 172,173) (AlvaZv : 1/272, lmInw 2/593 , anivIm¯v : 121 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

251

6þ ]m]tamN\¯ntâbpw, \cI tamN\¯ntâbpw Znhkw. Ad^ bn \n¡p¶hscsIm−v AÃm lp A`nam\w {]ISn¸n¡p¶ Znh kw .

Bbnim (d) \nthZ\w \_n Acpfn :

ما من يوم أكثر من أن يعتق اهللا فيه عبدا من ( النار من يوم عرفة وإنه ليدنو ثم يباهي هبم

املالئكة فيقول ما أراد هؤالء −مسلم ()٢٤٠٢(

Bbni (ريض اهللا عنها) \nthZ\w A

d^m Znhkt¯¡mÄ AÃmlp Xsâ Zmk·msc \cI¯nÂ\n¶v tamNn¸n¡p¶ asämcp Znhkhpan

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

252

Ã. A¶v Ah³ ASp¯ vh¶v Ch sc´mWm{Kln¡p¶Xv F¶v A`n am\]qÀÆw ae¡pItfmSv ]dbpw

(apkvenw:2402) C_v\pDaÀ\nthZ\w:\_n ]d ªp: \nÝbw Ad^bn kt½ fn¨hsc¡pdn¨v AÃmlp sshIp t¶cw A`nam\t¯msS ae¡pI tfmSv ]dbpw ""s]mSn ]pc− icoc hpw PS]nSn¨ Xebpambn Fsâ Zmk·mÀ Fsâ hnfn¡p¯cw \ ÂIn h¶ncn¡p¶Xp t\m¡q'' (kzlolp PmanAv : 1868)

\mita, F¶v hnfn¨p A]am \`mcw \nan¯w ]nimNv Xebn a®phmcnbnSp¶ AhØbnemIp ¶ ZnhkamWnXv. At¶cw aäp ]nimNpIÄ AhnsS Hcpan¨pIqSn F´p]änsb¶v tNmZn¡pw? ]nim

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

253

Np ]dbpw Adp]tXm Fgp]tXm hÀjw Rm³ ]ng¸n¨hcmWo P\X I®nash«p¶ kab¯n\p Ån AhÀ¡v s]mdp¯p sImSp ¯ncn¡p¶p. ( A¯wloZv 1/121 ) c−v:ap³KmanIÄ Ad^bn \n ¶ncp¶sX§ns\? AXn`bt¯mSp IqSnbpw AtXm sSm¸w AÃmlphnsâ ImcpWy ¯n {]XymitbmSp IqSnbpam bncp¶p ap³KmanIÄ Ad^bn \n¶ncp¶Xv. A_vZpÃmln_v\p ap _mdIv(d)]dbpIbp−mbn:Ad^m Znhkw sshIpt¶cw Rm³ kp^v bm\pÊuco(d)bpsS ASp¯v sN ÃpIbp−mbn At±lw B kµ À`¯n c−p Imep Ifn ap«p Ip¯n \n¶v c−p I®pIfpw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

254

\ndsªmgpInb \nebn {]mÀ °n¡pIbmbncp¶p. A§s\ A t±lsas¶ Xncnªp t\m¡n. Rm³ tNmZn¨p Cu IqSnbXn Gähpw tamis¸« AhØbnep ÅXv BcmIp¶p.? At±lw ]d ªp: AÃmlp X\n¡v s]mdp¯p XcnIbnà F¶v hnNmcn¡p¶ h³.

BIbm Cu al¯mb Znh k¯nsâ t{ijvSXbpw Hu¶Xy hpw Adnb A\nhmcyamIp¶p. ImcWw Hcp hkvXphnsâ Øm\ hpw alnabpw Adnªp Ignªm  ]ns¶ AXn \Àln¡p¶ Øm \w \ÂtI−XmWv. Cu ]pWy Zn hkw {]tbmP\ambncn¡m³ k IÀ½§Ä A[nIcn¸n¡pI.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

255

1) Cu al¯mb Zn\¯n kvXp Xn IoÀ¯\§fpw {]IoÀ¯\§ fpw ]m]tamN\§fpw A[nIcn¸n

¡pI. C_v\p DaÀ \nthZ\w:

كنا مع رسول اهللا يف غداة عرفة فمنا املكرب ومنا املهلل ) ٢٢٥٣مسلم ....(

R§Ä Ad^mZnhkw cmhn

se \_n bpsS IqsSbmbn cp¶p. At¸mÄ R§fn XIv_o À sNmÃp¶hcpw, "emCeml Cà Ãmlv' F¶v sNmÃp¶hcpap −mbncp¶p.. (apkvenw: 2253 ) 2) XuloZnsâ km£yhN\w A

[nIcn¸n¡pI. \_n ]dªp :

خري الدعاء دعاء يوم عرفة وخري ما ق( لت أنا

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

256

والنبيون من قبيل الإله إالاهللا وحده الرشيك له له امللك وله احلمد وهو عىل كل شيئ قدير (

رواه الرتمذي وحسنه األلباين Ad^mbnse {]mÀ°\bmWv {]mÀ°\Ifn D¯aambXv. Rm \pw F\n¡p ap¼pÅ {]hmNI ·mcpw ]dªn«pÅ hmIy§ fn Gähpw D¯aambn«pÅXv .

(emCeml CÃÃmlp hlvZlp emicoI elp elp apÂIp he lp lwZp hlph Aem IpÃn ssiC³ JZoÀ)

""AÃmlphÃmsX asämcmcm [y\panÃ. Ah³ GI³am{Xw A h\v bmsXmcp ]¦pImc\panÃ. cm Pm[n]Xyhpw kÀÆkvXpXnbpw A

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

257

h\pÅXpXs¶bmWv. Ah³ kÀ ÆiIvX\pas{X. F¶ hmIyamWv.

( XnÀapZn 3585 )

7þ Ad^mZn\¯nse {]mÀ°\¡v

{]tXyIXbp−v.\_n ]dªp: Ad^mbnse {]mÀ°\bmWv {]mÀ °\Ifn D¯aambXv

(XnÀapZn 3585 ) CXc Znhk§tf¡mÄ Ad^m Znhk¯nse {]mÀ°\ al¯mb XmsW¶ ktµiw Cu lZokv DÄs¡mÅp¶psh¶v Xm_nAv Bb C_v\p A_vZnÂ_Àdv (d) ]dbpIbp−mbn.

Ad^mZn\¯nsâ {]tXyIX

Znhk§fn NneXn\v NneXnt\ ¡mÄ t{ijvSXbps−¶dnbn¡p

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

258

¶p. ]s£ {]amW§fnÂ\n¶ ÃmsX Ah GsXms¡bmsW¶v AdnbpIbnÃ. A§s\ {]amW§ fn h¶n«pÅXnÂs¸«XmWv Ad ^mZn\w. lmPnamÀ A¶v Jn_ve ¡`n apJambn AhcpsS hogvNIfpw ]m fn¨Ifpw k½Xn¨p sIm−v B ßmÀ°amb ]ÝmXm]hpambn C cp ssIIfpw DbÀ¯n hn\b t¯mSpw XmgvatbmSpw IqSn {]mÀ °nt¡−XmWv. DÂIrjvSamb Cu Znhk¯n apkvenwIÄ D ¯cw e`n¡psa¶ {]Xo£tbm Spw Cu A\p{Kl¯nsâ Ahk cw D]tbmKs¸Sp¯ns¡m−pw {]mÀ°\bn AXnbmb Xm ]cyw ImWnt¡−XmIp¶p. X\n ¡pw, Xsâ amXm]nXm¡Ä¡pw,

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

259

IpSpw_¯n\pw, Ckveman¶pw ap kvenwIÄ¡psaÃmwth−n {]mÀ °n¡pI.

AtXmsSm¸w Xm¦fpsS {]mÀ °\bn apkvenw ktlmZc·msc DÄs¸Sp¯m³ ad¶p t]mIcpXv. {]tXyIn¨v temI¯nsâ \m\m `m K§fn AÃmlphnsâ i{Xp¡ fpsS \njvTqc aÀ±\¯n\v Ccbm Ip¶hÀ¡vth−n {]mÀ°n¡p¶ XnÂ. A{]Imcw {]mÀ°\bn AXncpIhnbpItbm D¯cw e`n ¡p¶Xv ]n´p¶Xmbn ImWpI tbm sN¿cpXv. D¯cw e`n¡ Wsa¶ \nÀ_Ôt¯msS tNmZn t¡−XmIp¶p. AXn\m {]mÀ °\bpsS \mfn {]mÀ°\sb a\Ênem¡nbhÀ `mKyapÅhÀ.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

260

]m]tamN\hpw \cItamN \hpw {]Xo£n¡mhp¶ ImcW §fn {]tXyIw {i²sNept¯ −Xv Ahbn s]«XmWv .

Ahkm\ambn, Ad^mZn\w Hcp al¯mb ZnhkamIp¶p. {]mÀ°\IÄ¡p¯cw e`n¡p¶ ]pWyZn\§fnÂs¸«XmWXv. ]ng hpIÄ am¸m¡s¸Sp¶ Znhkw. AXn\m Cu Znhk¯n \mw Jn_ve¡`napJambpw ssIIfpbÀ ¯nbpw XmgvatbmSpIqSn ZnIvdv, ZpB, XÂ_nb¯v F¶nhbn IgnªvIqSpI. sFlnIhpw ]mc {XnIhpamb \·¡vth−n Xsâ dºnt\mSv tIWt]£n¡pIbpw Ignªpt]mb sXäpIÄ¡v am¸ t]£n¡pIbpw tJZn¨v aS§pI bpw sN¿pI. AÃmlphnsâ ]m]

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

261

tamN\hpw \cItamN\hpw e`n t¨¡mw. Camw C_v\p dP_v (d) ]dbpIbp−mbn \cI tamN\w s]mXpsh FÃm apkvenwIÄ¡pap ÅXmWv.

( eXzmC^p aBcn^v : 315 )

]mSnÃm¯h

{]mÀ°\Ifn apgpIp¶Xn \v ]Icw au\ambncn¡pI.

Ad^bnse aeIfn Ib dp¶Xv ]pWyamsW¶v hnizkn ¡Â

Camansâ {]kwKw Ah km\n¡p¶Xn\p ap¼v fplvdv, A kdv F¶nh \akvIcn¡Â

kqcymkvXab¯n\p ap¼v Ad^bn \n¶v ]pds¸SÂ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

262

Ad^m Zn\w shÅnbmgvN bmsW¦n "lÖp AIv_À' BsW¶pw aäp lÖp Itf¡mÄ al¯camsW¶pw hnizkn¡pI.

apkvZen^bnte¡v

kqcykvXab tijw Ad^bn Â\n¶v XÂ_nb¯v A[nIcn¸n ¨psIm−v hfsc im´ambn kmh Imiw apkvZen^bnte¡v \o§p I. aäpÅhÀ¡v bmsXmcphn[ D] {Zhhpw D−m¡mXncn¡m³ {i²n ¡pI.

apkvZen^bnse¯nbmepSs\PwDw Jkvdp ambn aKvcn_v aq¶v dIA¯pw Cim c−v dIA¯p ambn Hcp _m¦pw c−v CJma t¯mSpw IqSn \akvIcn¡pI.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

263

aKvcn_ntâbpw CimbptSbpw CS bntem Cim\akvImctijtam bmsXmcp \akvImchpanÃ.

\akvImc tijw Dd§pI. Cu cm{Xnbn apkvZen^bn Xs¶ IgnbWw .

kabamb DSs\ kp_vlv \akvIcn¨ tijw shfn¨am Ip¶Xvhsc aivAcn ldman\ Sp¯v ( apkvZen^bnse Hcp ae ) \n¶v AÃmlp hns\ alXzs¸Sp ¯pIbpw ZnIvdpw ZpBbpa[n Icn ¸n¡epw \ÃXmIp¶p. aivAcn ldman \n¡m³ Ignªnsà ¦n apkvZen^bn FhnsS \n¶mepw aXnbmhp¶XmWv. \_n

]dbpIbp−mbn :

ووقفت هاهنا ومجع كلها موقف( (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

264

)٢١٣٨: صحيح مسلم ( Rm\nhnsSbmWv ( aivAcnÂ

ldmanÂ) \n¶Xv F¶m apkv Zen^ apgph³ \n¡mhp¶ ØeamWv. ( apkvenw : 2138 )

kv{XoIÄ, Ip«nIÄ, _elo \À F¶nhÀ cm{XnbpsS A´y bma§fn an\mbnte¡v ]pd s¸Sp¶Xn IpäanÃ. AÃm¯h scÃmw kp_vlvhsc apkvZen^ bn Ignb lÖnsâ hmPn_p Ifn s]«XmWv. AXv \jvSs¸ Sp¯nbm _enbdp¡Â \nÀ_ ÔamWv.

]mSnÃm¯h

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

265

\S¶p t]mIÂ {]tXyIw ]p

Wyaps−¶v hnizkn¡Â

apkvZen^bn Dd§msX {]mÀ °\Ifnepw C_mZ¯pIfnepw apgpIÂ

apkvZen^bnse¯nbtijw a Kvcn_v \akvIcn¡msX IÃps]dp ¡p¶Xn hym]rXcmhpI.

ZpÂlÖv 10 (يوم النحر) _enZn\w kqtcymZb¯n\vap¼v im´am

bn an\mbnte¡v ]pds¸SpI. km [n¡psa¦n hmZnanlvkdneqsS thK¯n \S¡pI. Pwd¯p AJ_bn se¯p¶Xphsc X _nb¯v A[nIcn¸n¡Ww ^fvep

_v\p Aºmkv ]dbp¶p:

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

266

مل يزل يلبي حتى رمى اجلمرة أن النبي ) ١٥٧٣: صحيح البخاري (

\_n Pwd¯p AJ_ bnsednbp¶Xv hsc XÂ-_nb¯v sNmÃnsImt−bncp¶p.

( _pJmcn : 1573 )

Pwd¯p AJ_bn IsÃdnb Â

an\mbnse¯nbm BZyw sN t¿−Xv XÂ_nb¯v \ndp¯n Pwd¯p AJ_bn IsÃdnb emIp¶p. apkvZen^bnÂ\n¶v h cpt¼mÄ Ahkm\t¯Xpw a¡ tbmSv Gähpw ASp¯XmWnXv. ssIIfpbÀ¯n ((AÃmlp AIv _À)) F¶v ]dªpsIm−v ISe

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

267

aWnItf¡mfpw AÂ]w hen¸ apÅ Ggv sNdnb IÃpIÄsIm−v Pwd¯p AJ_sb XpSÀ¨bm bn FdnbpI.

AJ_sb CSXv `mK¯pw an\sb heXp `mK¯pam¡nsIm −v _Xzv\p hmZnbnÂ\n¶p sIm

−mWv \_n FdnªXv. aäp hi§fn \n¶vsIm−v Fdnbp ¶Xn\v hntcm[anÃ. IÃpIÄ Pwd bpsS XS¯n hoWmepw aXnbm Ip¶XmWv. Fdnbm\pÅ IÃpIÄ \nivNnX Øe¯p\ns¶Sp ¡W sat¶m IgpIn hy¯nbm¡W sat¶m bmsXmcp \nÀt±ihpanÃ. Pwd¯p Ip_vdbn FdnªXn \ptijw {]mÀ°n¡Â kp¶ ¯nÃ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

268

kqcy\pZn¨tijamWv Pwd bn Fdntb−Xv. AXv cm{Xnh tcbpw Xnc¡msW¦n AÀ²cm {Xnbnepw Fdnbmhp¶XmWv.

_enIÀaw

Pwd¯p AJ_bn Isà dnªXn\v tijw _enbdp¡m \pÅhÀ Adp¡pIbmWv th−Xv. ldansâ AXnÀ¯nbn FhnsS sh¨pw Adp¡mhp¶XmWv.

عن جابر بن عبد اهللا أن رسول اهللا قال كل عرفة موقف وكل منى منحروكل املزدلفة

موق ف وكل فجاج مكة طريق ومنحر أبو داود ( ) )حسن صحيح: قال األلباين ١٦٥٣

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

269

Pm_ndp_v\p A_vZnà \n

thZ\w \_n ]dªp Ad^bn sehntSbpw \n¡mhp¶XmWv. an\bnsehnsSsh¨pw Adp¡mhp ¶XmWv apkvZen^bnsehnsSbpw \n¡mw. a¡bnse apgph³ ae bnSp¡pIfpw hgnIfpw Adp¡mhp ¶ Øe§fmIp¶p.

( A_qZmhqZv : 1653 ) Ignbpsa¦n kzbw Adp¡p

¶XmWv D¯aw, aäpÅhsc GÂ ]n¡p¶Xn\pw hntcm[anÃ.

F¶m ]Icw Bsf GÂ]n ¡p¶Xv sIm−v hntcm[anÃXm\pw hfscb[nIw {]Xn^eaÀln¡p s¶mcp IÀ½amWv _enbdp¡Â.

\_n lÖ¯p hZmC 63 H«I§sf kz´wssIsIm−v A

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

270

dp¡pIbp−mbn. _m¡n 37 F®w

Aen s\ Adp¡m³ GÂ]n¡p Ibpw sNbvXp.

(kp_pepÊemw :4/177 )

AXn\m Ignh\pkcn¨v Ah bpsS F®w hÀ[n¸nt¡−Xm

Ip¶p. A_q_¡À \nthZ\w:

أن رسول اهللا سئل أي األعامل أفضل قال العج والثج ) ٢٩٢٤ ابن ماجه (

Gähpw t{ijvTamb lÖns\

¡pdn¨v \_n tbmSv tNmZn¡ s¸«t¸mÄ AhnSp¶v D¨¯n XÂ_nb¯v sNmÃepw ( _enb dp¯v ) cà samgp¡epamIp¶p sh¶mWv ]dªXv.

(kzlolp C_v\pamP : 2924 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

271

ZpÂlÖv 10, 11, 12, 13 F¶n hbmWv Adpt¡− Znhk§Ä At¸mÄ ZpÂlÖv ]¯n\vap¼v Adp¡m³ ]mSnÃm¯XmIp¶p.

Cfw {]mb¯nepÅ `wKnbpw BtcmKyhpw amwkhpapÅ A\yq \amb BSv amSv H«Iw F¶n hsb bmWv _enbdpt¡−Xv. _enb dp¡p¶ BSn H¶ne[nIw hy ànIÄ ]¦mfnIfmIcpXv. F ¶m H«I¯nepw ]ip hÀ¤ ¯n Âs¸«Xnepw GgmfpIÄ¡v hsc ]¦mfnIfmImhp¶XmWv.

Pm_nÀ \nthZ\w \_n ]d ªp :

البقرة عن سبعة واجلز( ور عن سبعة صحيح ( ) )٢٨٠٨أيب داود

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

272

]ip GgmfpIÄ¡pw H«Iw G gmfpIÄ¡pw Adp¡s¸Smhp¶ XmWv.

( kzlolp A_oZmhqZv : 2808 ) Adp¡m³ D]tbmKn¡p¶ B bp[w aqÀ¨bm¡pI.

_en arKs¯ Jn_ve¡v A`napJambn (InS¯Â kp¶ ¯mIp¶p)

5 CSXp `mK¯n\p ta

 sNcn¨pInS¯n CSt¯ ssI sIm−v _en arK¯nsâ Xebn ]nSn¨psIm−v heXp ssIsIm−v Adp¡pI. Adhv Ffp¸¯nemIm ³ AXv klmbIamIpw. _nkv anÃm F¶v sNmÃpI. AÃmlp ]dbp¶p.

فكلوا مما ذكر اسم اهللا عليه ( ).١١٨: األنعام) (

5 ssiJv AÂ_m\nbpsS a\mknIp lÖn h Dwdx 1/34 t\m¡pI)

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

273

AXn\m AÃmlphnsâ \m aw D¨cn¨v Adp¡s¸«Xn \n ¶pw \n§Ä Xn¶p sImÅpI. (A³Bw :118)

\_n Acpfn :

ما أهنر الدم وذكر اسم اهللا عليه فكلوا ( ( )٣٦٣٨ ومسلم ٢٣٢٤البخاري (

AÃmlphnsâ t]cv ]dªp sIm−v càsamgp¡nbXns\ \n §Ä Xn¶psImÅpI.

(_pJmcn : 2324 , apkvenw: 3638 ) _nkvan sNmÃp¶tXmsSm

¸w ""AÃmlp AIv_À'' F¶v XIv _oÀ sNmÃepw kp¶¯mIp¶p. A{]Imcw BÀ¡pth−nbmtWm Adp¡p¶sX¦n B hyànbp sS t]cv ]dtb−XpamWv. ImcWw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

274

\_n _enbdp¯ kµÀ`¯n C{]Imcw {]mÀ°n¡pIbp−mbn:

باسم اهللا اللهم تقبل من حممد وآل حممد ومن أمة حممد ) ٣٦٣٧مسلم (

AXn\m _enbdp¡pt¼mÄ \mapw "_nkvanÃmln AÃmlp AIv_À' F¶v sNmÃnb tijw AÃmlpth CXv C¶ hyànbpsS _en bmsW¶pw F¶n \n¶v CXv kzoIcnt¡Wta F¶pw {]mÀ°nt¡−XmIp¶p.

_enamwkw kz´w Xn¶pI bpw km[p¡Ä¡pw Bhiy¡mÀ ¡pw `£n¡m³ sImSp¡pIbpw sN¿pI AÃmlp ]dbp¶p :

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

275

والبدن جعل( ناها لكم من شعائر اهللا لكم فيها خري فاذكروا اسم اهللا عليها صواف فإذا وجبت جنوهبا فكلوا منها وأطعموا القانع واملعرت

كذلك سخرناها لكم لعلكم تشكرون احلج ( ) :٣٦(

_en arK§sf \mw \n§ Ä¡v AÃmlphnsâ Nnlv\§fn s]«Xm¡nbncn¡p¶p. \n§Ä¡ hbn KpWap−v. AXn\m A hsb hcnhcnbmbn \nÀ¯ns¡m −v AhbpsS ta \n§Ä A Ãmlphnsâ \maw D¨cn(¨psIm −v _enbÀ¸n)¡pI. A§s\ A h ]mÀiz§fn hoWv Ignªm  Ahbn \ns¶Sp¯v \n §Ä

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

276

`£n¡pIbpw,(bmNn¡msX) kw Xr]vXnbSbp¶h¶pw, Bhiys¸ «p hcp¶h¶pw \n§Ä `£n ¡m³ sImSp¡pIbpw sN¿pI. \n §Ä \µn ImWn¡phm³ th−n Ahsb \n§Ä¡v A{]Imcw \mw Iogvs]Sp¯n¯¶ncn¡p¶p. ( lÖv : 36 ) _enarK¯nt\mSv IcpW ImWn ¡pI. Adp¡p¶ Dcphnt\mSv \à kao] \w kzoIcn¡Wsa¶v Ckvemw IWnjambn \nÀt±in¡p¶p. \_n

]dbpIbp−mbn :

إن اهللا كتب اإلحسان عىل كل يشء فإذا قتلتم فأحسنوا القتلة وإذا ذبحتم فأحسنوا الذبح

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

277

وليحد أحدكم شفرته فلريح ذبيحته مسلم (٣٦١٥

\nÝbw AÃmlp FÃm Imcy ¯nepw \·sb \nÝbn¨p. A Xn\m \n§Ä Ipähmfnsb h[n ¡pIbmsW¦n B h[w \Ãcq ]¯n sN¿pI. \n§Ä Dcp hns\ Adp¡pIbmsW¦n B Adhv \à coXnbn sN¿pI. \n§fnsemcmÄ Ahsâ I¯n aqÀ¨Iq«pIbpw Dcphn\v Bizm kw \ÂIpIbpw sN¿s«.

( ap 3615 ) Adhn\pÅ \nba§Ä Fhn tSbpw ]ment¡−Xp−v. Bbp[w aqÀ¨ Iq«pIbpw Dcphn\v Biz kw \ÂIpIbpw thWw. Dcphn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

278

s\ hen¨ng¨vsIm−v t]mImsX \ à coXnbn sIm−v t]mIpI. Po h³ thÀ]ncnbp¶Xn\pap¼v arK ¯n\v thZ\n¡p¶ {]hÀ¯nIÄ sN¿mXncn¡pI.

Adp¡pt¼mÄ _nkvan sNm Ãm³ ad¶p t]mIcpXv. _nkvan sNmÃnb tijw Adp¡m³ Xma kap−mbm ho−pwsNmtÃ− XmIp¶p. _enarK¯nsâ amwkw ]mh §Ä¡v Zm\w sN¿pIbpw AXn \n¶v DSaIÄ¡v `£n¡pIbpw sN¿mhp¶XmWv. AÃmlp ]dbp ¶p :

فإذا وجبت جنوهبا فكلوا منها وأطعموا القانع ( واملعرت }٣٦: احلج { )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

279

B _en H«I§Ä AhbpsS ]mÀiz§fn hoWm Ahbn Â\n¶v \n§Ä `£n¡pIbpw (bmNn¡msX) kwXy]vXnbSbp¶ h\pw Bhiys¸«p hcp¶h\pw \n§Ä `£n¡m³ sImSp¡pI bpw sN¿pI. (lÖv : 36 )

F¶m lÖn kw`hn¡p ¶ A]mIXIÄ¡v {]mbivNn¯ ambn Adp¡p¶XnÂ\n¶v `£n ¡m³ ]mSnÃm¯XmIp¶p. adn¨v AXv a¡bnse ]mhs¸«hÀ¡nS bn hnXcWw sN¿pIbmWv th −Xv. AXv ImcWap−mIpt¼m Ä Adp¡mhp¶XmWv. Xa¯pBbpw Jmcn\mbpw lÖv sN¿p¶hÀ _ enbdpt¡−XmIp¶p. _enbdp ¡m³ Ignbm¯hÀ¡v lÖn aq¶pw kztZit¯¡v aS§nb

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

280

tijw Ggpw t\m¼pIÄ t\m äm aXnbmIp¶XmWv. Cu t\m ¼pIÄ A¿map¯ivcoJnsâ Znh k§fmb ZpÂlÖv 11,12,13 F¶o Znhk§fnepw FSp¡mhp¶XmWv.

C_v\p DaÀ \nthZ\w :

مل يرخص يف أيام الترشيق أن يصمن إال ملن مل جيد اهلدي )١٨٥٩ البخاري (

_enarKw e`n¡m¯hÀ¡Ãm sX A¿map¯ivcoJnsâ Znhk §fn t\ms¼Sp¡m³ Cfhv \ÂIs¸«n«nÃ.

( _pJmcn : 1859 ) Xa¯pBbpw Jmcn\mbpw

lÖv sN¿p¶hÀ _enbdp¡W sa¶pw AXn\v Ignbm¯hÀ l Ön aq¶pw kztZit¯¡v aS

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

281

§nbtijw Ggpw A§ns\ ]¯v t\ms¼Sp¡Wsa¶pw AÃmlp \n baam¡nbncn¡p¶p. F¶m _ enbdp¡m³ IgnhpÅ lmPn t\m s¼Sp¡pIbpw Xncns¨¯nb ti jw _enbdp¯v km[p¡Ä¡v hn XcWw sN¿p¶Xpw Asæn _enayK¯nsâ hne \m«nepÅ Zcn{ZÀ¡v [À½w sN¿p¶XpsaÃmw A\phZ\obaÃm¯XmIp¶p.

apSn\o¡Â

Adhn\vtijw XeapSn apgp h³ IfbpItbm sh«pItbm sN t¿−XmIp¶p. ]pcpj·mÀ apÞ \w sN¿pIbmWv D¯aw. C_v\p

DaÀ(d) \nthZ\w \_n C{]Im cw {]mÀ°n¨p :

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

282

اللهم ارحم املحلقني قالوا واملقرصين يا رسو ل اهللا قال اللهم ارحم املحلقني قالوا

واملقرصين يا رسول اهللا قال واملقرصين ) ) ٢٢٩٤ ومسلم ١٦١٢البخاري

AÃmlpth, apSn apÞ \w sNbvXhÀ¡v \o IcpW ImWn t¡Wta, AhÀ (kzlm_nIÄ) ]dªp: AÃmlphnsâ {]hmN Isc, apSn sh«nbhÀ¡pw ({]mÀ °n¡q) {]hmNI³ ]dªp: A Ãmlpth, apSn apÞ\w sNbvX hÀ¡v \o IcpW ImWnt¡Wta, AhÀ (kzlm_nIÄ) ]dªp: AÃmlphnsâ {]hmNIsc, apSn sh«nbhÀ¡pw({]mÀ°n¡q) {]

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

283

hmNI³ ]dªp : apSn sh«nb hÀ¡pw.

(_pJmcn :1612 , apkvenw :2294 ) C¶v NneÀ sN¿p¶Xvt]mse

XeapSnbn \n¶v AÂ]w apdn¨v amänbm aXnbmhpIbnÃ. adn¨v apÞ\w sN¿p¶Xv t]mse Xs¶ XebpsS apgph³ `mKhpw sht« −XmWv. kv{XoIÄ hnc Xp¼pI fpsS hen¸¯n sh«nsbSp¯m  aXnbmIp¶XmWv.

ZpÂlÖv 10\v Fdntb− Pwd bn FdnbpI, _enbdp¡pI, apSn \o¡pI, Xzhm^p C^mf \nÀÆln¡pI F¶o \mep {]hÀ ¯nIfn GsX¦nepw cs−®w \nÀÆln¨m `mcy`ÀXr_ÔaÃm ¯ ClvdmwsIm−v \njn²am Ip ¶ asäÃm IÀ½§fpw A\phZ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

284

\obam¯ocp¶XmWv. _m¡nbp Å IÀ½§sfÃmw km[mcW h kv{Xw [cn¨v sIm−v \nÀÆln¨m  aXn. C Xn\v H¶mw XlÃpse ¶v ]dbs¸Sp¶p. CXn\v tijw kpKÔw D]tbmKn¡p¶Xv kp¶ ¯mIp¶p. Bbni (d) \nthZ\w AhÀ ]d ªp:

كنت أطيب رسول اهللا ( إلحرامه قبل أن حيرم وحلله قبل أن يطوف بالبيت البخاري ( )

) ٢٠٤٢: و مسلم ١٤٣٩

Clvdman¶pth−n Clvdman {]thin¡p ¶Xn\vap¼pw XlÃp emhp¶Xn\p th−n IAv_sb Xzhm^v sN¿p¶Xn\p ap¼pw Rm

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

285

³ \_n bv¡v kpKÔw ]qin sImSp¡mdp−mbncp¶p.

( _pJmcn : 1439 apkvenw : 2042 )

]mSnÃm¯h Fdnbm\pÅ IÃpIÄ IgpI Â

Fdnbp¶ kabw XIv_oÀ sNmÃp¶Xn\v ]Icw aäp ZnIv dpIÄ sNmÃÂ

sNcn¸v henb IÃpIÄ t]mep ÅhsIm−v FdnbpI.

_en ayK¯nsâ hne Zcn{ZÀ ¡v [À½w sN¿Â

ZpÂlÖv ]¯n\vap¼v _en bdp¡Â

XebpsS Nne `mKw Hgnhm ¡ns¡m−v apÞ\w sN¿Â.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

286

_enZn\¯n an\mbnÂsh¨v s]cp¶mÄ \akvIcn¡Â

Xa¯pBbn lÖv sN¿p¶ hÀ Xzhm^p C^mf¡pti jw kAvbv \nÀÆln¡mXncn ¡Â .

Xzhm^p C^mf ( knbmdx )

]n¶oSv lÖnsâ dpIv\pIfn

sem¶mb Xzhm^p C^mf \nÀ Æln¡m³ a¡bnte¡v t]mhpI. CXnÃmsX lÖv icnbmhpIbnÃ. CXv FÃmhcpw \nÀÆlnt¡−Xm Ip¶p. AÃmlp ]dbp¶p:

ثم ليقضوا تفثهم وليوفوا نذورهم( وليطوفوا

بالبيت العتيق }٢٩: احلج { )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

287

]n¶oShÀ AhcpsS Agp¡v \o ¡n¡fbpIbpw X§fpsS t\À¨ IÄ \ndthäpIbpw ]pcmX\amb B `h\s¯ {]Z£nWw sh¡p Ibpw sNbvXpsImÅs«.

(lÖv : 29 ) ap¼v ]dªXpt]mse Cu Xzhm ^n ]pcpj³ X«¯nsâ a[yw heXp I£¯nepw c−ä§Ä C Ss¯ Npaenepw Bhp¶ cq]¯n

enSÂ CÄXzn_mAv (اإلضطباع ),

A{]Imcw thK¯n \S¡Â (daÂ) F¶nh kp¶¯nÃ.

Xzhm^pw, aJmap C_vdmlo ansâ ]n¶n \n¶v c−p dIA ¯v \akvImchpw Ignª tijw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

288

Xa¯pBbn 6 lÖv sN¿p¶hÀ

k^m aÀh¡nSbn kAvbv sN ¿pI. F¶m C^vdmZmbpw Jndm \mbpw lÖv sN¿p¶hÀ t\ c s¯ Xzhm^nt\msSm¸w kAvbv sNbvXhcmsW¦n AhÀ ho −pw kAvbv sNt¿−XnÃ.

Cu Xzhm^v ZpÂlÖv 10 \v Xs¶ \nÀÆ ln¡Â \nÀ_Ô anÃ. A¿map¯ivcoJv F¶dnb s¸Sp¶ 11, 12, 13 F¶o Znhk§ fnte¡v ]n´n¸n¡mhp¶XmWv.

CtXmsS ]qÀ®ambpw Clv dmanÂ\n¶v Hgnhmbn. Pwdbnsedn bpI, _enbd¡pI, apSn Ifbp I, Xzhm^v kAvbv F¶nh hgn ¡v hgnbmh kp¶¯mWv. F

6 t]Pv 115 Â t\m¡pI.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

289

¶m {Iaw sXäp¶Xv sIm−v lÖns\ _m[n¡pIbnÃ.

ZpÂlÖv 11,12,13

an\mbn cm¸mÀ¡epw, PwdIfnse Gdpw

Xzhm^p C^mf Ignªv k Avbv sNt¿−hÀ kAvbpw \nÀÆ ln¨p Ignªm an\mbnte¡p Xs¶ aS§pI. XpSÀ¶pÅ aq¶v cmhpw ]Iepw an\bn Ign¨p Iqt«−XmIp¶p. lÖnsâ hmPn _pIfnÂs¸«XmWv an\bn Xma kn¡Â. F¶m lÖpambn _Ôs¸« Hgn¨pIqSm³ ]äm¯

ImcWapÅhÀ¡v \_n an\ bn cm¸mÀ¡p¶XnÂ\n¶v hn«p \n¡m³ Cfhp \ÂInbn«p−v.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

290

Cu Znhk§fn kqcy³ a ²ymÓ¯n \n¶pw sXän D¨ Xncnª tijw aq¶v PwdIfnÂ

Fdntb−XmIp¶p. Pm_nÀ \n thZ\w :

رمى رسول اهللا ( اجلمرة يوم النحر ضحى وأما بعد فإذا زالت الشمس )٢٢٩٠− مسلم ( )

\_n _enZn\w fplm ka b¯pw tijapÅ Znhk§fn kqcy³ a²y¯nÂ\n¶pw \o§nb tijhpamWv Pwdbn Fdn bpIbp−mbXv. (apkvenw: 2290 ) C_v\p Aºmkv (d) \nthZ\w :

سئل النبي فقال رميت بعد ما أمسيت فقال ال حرج )١٦٠٨البخاري (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

291

sshIpt¶camb tijw Rm ³ FdnbpIbp−mbn F¶v \_n

tNmZn¡s¸«t¸mÄ AhnSp¶v hntcm[anà F¶v adp]Sn ]dªp. (_pJmcn 1608 )

asämcp lZokn \_n ]dbp Ibp−mbn :

( " الراعي يرمي بالليل , و يرعى بالنهار " ) ٢٤٧٧ −السلسلة الصحيحة

B«nSb\v cm{Xnbn Fdnbp Ibpw ]Ien BSns\ ta¡pI bpw sN¿mw

(knÂkne¯pÊlolx : 2477 ) AXn\m ]Ien Fdnbm³ km[n¡psa¦n AXmWv\ÃXv. AÃm¯hÀ¡v cm{Xnbnepw Fdn bmw. C¶v IsÃdnbm³ th−n

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

292

]ÞnX·mcpsS A\phmZt¯mSp IqSn lmPnamÀ¡v {]tXyIw kabw \nÝbn¡p¶p. AX\pk cn¨v \nÝbn¨ kab¯v am{Xw FdnbpIbmsW¦n \ap¡pw a äpÅhÀ¡pw kuIcyamIpw.

Fdnbm³ t]mIpt¼mÄ _mKv, k©n, aäp etKPpIÄ F¶nh sIm−p t]mImXncn¡pI. \nÀt±i §Ä ]qÀ®ambpw ]men¡pI. aäpÅ hÀ¡v X§fm bmsXmcp {]bmkhpap−m IcpsX¶v \mw Dd¸p hcp¯pI.

A{]Imcw aq¶v PwdIfnsedn bm\pÅ IÃpIÄ 7 hoXw 21 F®w IqsS IcpXnbncn¡pI. Xnc ¡n\nSbn Fdnbm³ IcpXnbn «pÅ IÃpIfn \n¶v hÃXpw Xm sg hogpItbm, Asæn Fdn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

293

bp¶ kab¯v PwdbpsS XS¯n  hogmsX ]pd¯v t]mIpItbm sNbvXm IÃv FSp¡m\mbn Ip\nbp¶Xv henb A]ISap−m tb¡pw. AXn\m Fdnbm\pÅ IÃpIfpsS F®t¯ ¡mÄ IqSp Xembn ct−m aqt¶m IÃpIÄ IqsS IcpXp¶Xv D]Imcs¸ t«¡pw.

sNdnb Ip«nIÄ, htbmhr²À XpS§nbhÀ Xnc¡v Hgnª ka b¯v Fdnbp¶Xv IqSpX A]I Sw Hgnhm¡m³ klmbIamIpw. ChÀ¡v kz´ambn Fdnbm³ Ign bm¯]£w ]Icw Fdnbm³ aäp Åhsc GÂ]n¡p¶Xn\v hntcm[ anÃXm\pw. ]s£ ]Icw Fdnbp ¶ hyàn BZyw kzbw Fdnª

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

294

tijamWv ]IcapÅ hyàn¡p th−n Fdntb−Xv.

BZyw akvPnZpÂssJ^nt\mS

Sp¯pÅ H¶mas¯ PwdbnemWv Fdntb−Xv. Ggv sNdnb IÃpI ÄsIm−v Ggv {]mhiyambn XIv _oÀsNmÃn s¡m−mWv Fdntb −Xv. IÃpIÄ IqSpX I¿nep s−¦n AXv Pwdbnte¡v hen s¨dnbcpXv. ImcWw Ggp IÃpIÄ am{XamWv Fdnb kp¶¯v. AXn\ptijw heXp`mKt¯¡m bn AÂ]w apt¶m«v \o§n\n¶v ssIIfpbÀ¯n Jn_ve¡`napJam bn [mcmfw {]mÀ°n¡pI. F¶m  aäp lmPnamÀ¡v {]bmkap −mIp¶ coXnbn hgnbn {]mÀ °n¡m³ \n¡cpXv .

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

295

tijw c−mas¯ Pwdbmb Pwd¯p hpkvXbnepw CtX {]Imcw FdnbpIbw CSXp hi t¯¡p amdn\n¶v {]mÀ°n¡pI bpw sNt¿− XmIp¶p. AXn\v tijw aq¶mas¯ Pwdbmb Pw d¯p Ip_vdbnepw C{]mcw Fdn tb−XmIp¶p. F¶m Pwd¯p  Ip_vdbn FdnªXn\v ti jw {]mÀ°n¡Â kp¶¯nÃ. CtX{Ia¯n ZpÀlÖv 12 \pw 13 \pw Fdntb−XmIp¶p.

Ignbp¶{X JpÀB³ ]mcmb Ww, ZnIvdpIÄ, Xkv_olpIÄ F ¶nh A[nIcn¸n ¡pIbpw [mcm fw {]mÀ°n¡pIbpw sNt¿−Xm Ip¶p. \akvImcw PamA¯mbn Xs¶ \nÀÆln¡pI. an\mbnse akvPnZp ssJ^n \akvIcn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

296

¡m³ km[n¡psa¦n AXs{X

D¯aw. \_n ]dbpIbp−mbn :

)صىل يف مسجد اخليف سبعون نبيا(رواه الطرباين يف األوسط أنظرالسلسلة (

)٢٠٢٣الصحيحة akvPnZp ssJ^n Fgp]Xv \_namÀ \akvIcn¨ncn¡p¶p.

(knÂkne¯pÊlolx:2023 ) 11,12 F¶o Znhk§fnse Gdp

Ignªv [yXn]nSn¨p t]mIp¶Xn\v hntcm[anÃ. F¶m 13 \pw IqSn Fdnbp¶XmWv D¯aw. AÃmlp ]dbp¶p :

واذكروا اهللا يف أيام معدودات فمن تعجل

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

297

يومني فال إثم عليه ومن تأخر فال إثم عليه يف ملن اتقى }٢٠٣: البقرة {

F®s¸« (_en s]cp¶mfn\v tijapÅ aq¶v) Znhk§fn \n§Ä AÃmlpsh kvacn¡pI. (AhbnÂ) c−p Znhkw sIm−v aXnbm¡n Bsc¦nepw [rXns¸«v t]mcp¶ ]£w Ah\v IpäanÃ. (Hcp Znhkhpw IqSn) Xmakn¨p t]mcp¶h¶pw IpäanÃ. kq£vaX ]men¡p¶h¶v (AXmWv D¯aw).

(AÂ_Jd : 203) ]{´−n\v Fdnªp aXnbm

¡p¶hÀ A¶v kqcy³ AkvXan ¡p¶Xn\p ap¼mbn an\bn \n ¶pw Øew hn«ncn¡Ww.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

298

Xzhm^p hnZmAv ( hnShm§Â Xzhm^v )

a¡bn \n¶v ]pd¯v t]mIm

\pt±in¨m IAv_sb Xzhm^v sNt¿−XmIp¶p. Xzhm^p hn ZmAv (hnShm§Â Xzhm^v) F¶m WnXn\v t]À. IAv_bpambpÅ k¼À¡w Cu Xzhm^n eqsSbm Wv Ahkm\n¸nt¡−Xv. C_v\p

Aºmkv ]dbp¶p: P\§Ä ] e `mK¯p \n¶pw ]ncnªp

t]mbn sIm−ncp¶t¸mÄ \_n ]dªp:

ال ينفرن أحد حتى يكون آخر عهده الطواف ( بالبيت )٢٣٥٠: مسلم ( )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

299

IAv_sb Xzhm^v sN¿Â HcmfpsS Ahkm\s¯ IÀaamIm sX ]ncnªp t]mIm³ ]mSpÅ XÃ.(apkvenw:235 A_qZmhqZv:1711) F¶m kv{XoIÄ Cu Xzhm ^n\v ap¼mbn Aip²nbpÅhcm bm AhÀ¡nXnÂ\n¶pw Cfhv \ÂI s¸«n«p−v. C_v\p Aºmkv

\nthZ\w

أمر الناس أن يكون آخر عهدهم بالبي( ت إال أنه خفف عن احلائض )٢٣٥١ومسلم ١٦٣٦البخاري ()

P\§Ä AhcpsS (a¡bp ambpÅ) HSphnes¯ IÀ½w Xz hm^mbncn¡Wsa¶v IÂ]n¡s¸ «ncn¡p¶p. F¶m EXpaXnIfm b kv{XoIÄ¡hnSp¶v A¡mcy ¯n Cfh\phZn ¨ncn¡p¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

300

( _pJmcn : 1636 , apkvenw : 2351 ) AhÀ Xzhm^n\vth−n Im

¯ncn¡pItbm {]mbivNn¯w \ ÂIpItbm sNt¿−XnÃ. A{] Imcw kv{XoIÄ BÀ¯hImcnI fmbns¡mt−m {]khw Ignª AhØbntem aoJm¯nse¯n bm Ipfn¨v aäpÅhtcmsSm¸w Clvdman {]thin¨v Xzhms^mgn sI lmPnamÀ sN¿p¶ FÃm IÀ ½§fpw sN¿pIbpw, Xzhm^p C^mf (lÖnsâ Xzhm^v) sN¿m ³ th−n ip²nbmIp¶Xv hsc Im¯ncnt¡−Xp amWv.

Xzhm^v \nÀÆln¨p Ignªm Â]ns¶ aäp ]ÅnIfn \n¶pw ]pd¯p t]mI¶Xpt]mse akvPn Zp ldmanÂ\n¶pw ]pd¯p t]mIpI. Xncnªp \S¡pItbm

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

301

atäm sN¿p¶Xv A\mNmc amIp ¶p. CSt¯¡m ]pdt¯¡v sh ¨psIm−v C{]Imcw {]mÀ°n ¡pI:

سم اهللا والصالة والسب الم عىل رسول اهللا اللهم إين أسألك من فضلك

"_nkvanÃmln hÊemXp hÊem ap Aem dkqenÃmln AÃmlp½ C¶o AkvAepI an³ ^fvenIv'' (AÃmlphnsâ \ma¯n AÃm lphnsâ ZqXcn c£bpw kam [m\hpw D−mhs«, AÃmlpth \nsâ HuZmcy¯nÂ\n¶v Rm³ tNmZn¡p¶p.)

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

302

aZo\m kµÀi\w

قال سمعت النبي عن أيب هريرة من حج هللا فلم يرفث ومل يفسق :يقول

متفق عليه. رجع كيوم ولدته أمه A_qlpssdd \nthZ\w \

_n C{]Imcw ]dbp¶Xv Rm ³ tI«ncn¡p¶p: HcmÄ kv{Xo kÃm]¯nteÀs¸SpItbm tXm ¶nhmkw ImWn¡pItbm sN ¿msX AÃmlphnsâ {]oXn B {Kln¨psIm−v lÖv sNbvXm  Xsâ amXmhv Xs¶ {]k hn¨ Znhks¯t]mse Bbn cn¡pw aS§p¶Xv. (_pJmcn,

apkvenw)

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

303

aZo\m kµÀi\w (aZo\bpsS alXzw)

aZo\m kµÀi\w lÖntâ

tbm DwdbptStbm `mKaà F¶v \mw H¶maXmbn Adnªncn¡p

I. \_n bpsS ]Ånbmb akv PnZp¶_hnbn sh¨v \akvIcn ¡p¶XmWv AXvsIm−v Dt±iysa ¦n AXv ]pWyIcamWv.

lÖv, Dwd F¶o IÀ½§Ä ¡v aZo\bpambn _Ôansænepw hnip² Ckveman aZo\bptSbpw akvPnZp¶_hnbptSbpw alXz §Ä GsdbmWv. kv{Xo]pcpj hyXymkanÃmsX FÃmhÀ¡pw \a kvIcn¡p¶Xn¶mbn aZo\m]Ån kµÀin¡Â kp¶¯mWv. AXn

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

304

¶mbn bm{X t]mIÂ A\phZ\o

bhpamWv. \_n ]dªp :

صالة يف مسجدي هذا خري من ألف( صالة فيام سواه إال املسجد احلرام البخاري ( )

)٢٤٦٩ومسلم ١١١٦Fsâ Cu ]Ånbnse Hcp \a

kvImcw akvPnZp ldmaÃm¯ aäp ]ÅnIfnse Bbncw \akvIm ct¯¡mÄ t{ijvTamWv.

( _pJmcn 1116 apkvenw 2469 )

عن أيب هريرة يقول قال رسول اهللا مرت بقرية تأكل القرى يقولون يثرب وهيأ

املدينة تنفي الناس كام ينفي الكري خبث

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

305

احلديد ) ١٧٣٨صحيح البخاري ( A_qlpssdd(d) \nthZ\w: \

_n() Acpfn: FÃm \mSpItf bpw Xn¶p¶ (hnPbn¡p¶) Hcp \m«nte¡v t]mIm³ F\n¡v I¸\ In«n. BfpIÄ AXns\ bYvcn_v F¶p hnfn¡p¶p. AXp aZo\bmWv. De Ccp¼nsâ IoS s¯ ]pd¯p Ifbpw t]mse aZo \ AXnse ZpÀÖ\§sf ]pd¯p Ifbpw. (_pJmcn. 1738)

عن أيب محيد أقبلنا مع النبي من تبوك حتى أرشفنا عىل املدينة ف قال هذه طابة (

)١٧٣٩صحيح البخاري (A_qlpssaZv(d) ]dbp¶p:

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

306

\_n() bpsS IqsS X_p¡n  \n¶pw R§Ä aS§pt¼mÄ aZo\tbmSSp¯t¸mÄ \_n(k) Acpfn: CXp Xzm_ (]hn{X `qan) bmWv.

(_pJmcn: 1739)

عن سفيان بن أيب زهري أنه قال سمعت رسول اهللا يقول تفتح اليمن فيأيت

قوم يبسون فيتحملون بأهلهم ومن أطاعهم واملدينة خري هلم لو كانوا يعلمون وتفتح الشأم فيأيت قوم يبسون فيتحملون بأهليهم ومن

أط اعهم واملدينة خري هلم لو كانوا يعلمون

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

307

وتفتح العراق فيأيت قوم يبسون فيتحملون بأهليهم ومن أطاعهم واملدينة خري هلم لو كانوا

يعلمون ) ١٧٤٢البخاري ( ) kp^vbm³(d) ]dbp¶p: \_n

(k) Acpfp¶Xv Rm³ tI«n«p−v. ba³ Pbn¨S¡ s¸Spw. At¶cw Hcp hn`mKw BfpIÄ hml\ §sf thK¯ntemSn¨psIm−ph cpw. AhÀ kz IpSpw_¡mtcbpw AhÀ¡v Iogvs¸Sp¶htcbpw Iq«n aZo\ hn«vt]mIpw. AhÀ Adnbp ¶hcmsW¦n aZo\ Xs¶bmWv AhÀ¡v GÁhpw D¯aw. kndn bbpw Pbn¨S¡s¸Spw. At¸mÄ hml\§sf thK¯ntemSn¨p sIm−v Hcp Iq«w P\§Ä hcpw.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

308

AhÀ AhcpsS IpSpw_¡msc bpw Ahsc A\pkcn¡p¶htc bqw Iq«n aZo\hn«p t]mIpw. A hÀ Úm\nIfmbncp¶psh¦n aZo\ Xs¶bmbncn¡pw AhÀ¡p ¯aw. CdmJpw Pbn¨S¡s¸Spw. At¸mgpw Hcp hn`mKw a\pjyÀ hml\§sf thK¯ntemSn¨p sIm−phcpw. AhÀ AhcpsS Ip Spw_¡mtcbpw Ahsc A\p kcn¡p¶h tcbpwIq«n aZo\ D t]£n¡pw. aZo\bmWv AhÀ A dnhpÅhcmbncp¶psh¦n AhÀ ¡v GÁhpw D¯aw. (_pJmcn. 1742)

عن أيب هريرة أن رسول اهللا قال إن اإليامن ليأرز إىل املدينة كام تأرز احلية

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

309

ىل جحرهاإ )١٧٤٣صحيح البخاري ( )A_qlpssdd(d) \nthZ\w:

\nÝbw Cuam³ (hnizmkw)Hcp Ime¯p aZo\bnte¡v Npcp−p IqSpw. kÀ¸w AXnsâ amf¯n te¡v Npcp−p IqSp¶Xp t]mse. (_pJmcn. 1743)

عن أيب بكرة عن النبي قال ال يدخل املدينة رعب ا ملسيح الدجال هلا يومئذ

سبعة أبواب عىل كل باب ملكان البخاري (١٧٤٦(

A_q_¡d¯v(d) \nthZ\w: \_n(k) Acpfn: temIs¯ NpÁn k©cn¡p¶ ZÖmens\ kw_ Ôn¨ `bw aZo\¡msc _m[n

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

310

¡pIbnÃ. A¶v aZo\bv¡v Ggv IhmS§fp−mbncn¡pw. Hmtcm I hmS¯nepw Cu c−v ae¡pIÄ Imh¡mcmbn D−mbncn¡pw.

(_pJmcn. 1746)

عن أيب هريرة قال قال رسول اهللا عىل أنقاب املدينة مالئكة ال يدخلها الطاعون

وال الدجال )١٧٤٧البخاري ( )A_qlpssdd(d)\nthZ\w: \

_n(k)Acpfn: aZo\bpsS {]th i\ IhmS§fn ae¡pIÄ \n ¡pw. t¹tKm, ZÖmtem AXn {]thin¡pIbnÃ. (_pJmcn. 1747)

عن أنس بن مالك عن النبي قال ليس من بلد إال سيطؤه الدجال إال مكة

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

311

واملدينة ليس له من نقاهبا نقب إال عليه املال ئكة صافني حيرسوهنا ثم ترجف املدينة

بأهلها ثالث رجفات فيخرج اهللا كل كافر ومنافق ) ١٧٤٨صحيح البخاري ( )

A\kv(d) \nthZ\w: \_n(k) Acpfn: ZÖm Im sh¡m¯ Hcp cmPyhpw CÃ. a¡bpw aZo \bpw HgnsI. B c−p cmPy§fp sSbpw kÀÆ {]thi\ Zzmc§fn epw ae¡pIÄ AWnbWnbmbn Imh \n¡pw. tijw aZo\ A Xnsâ \nhmknItfmSvIqSn aq¶v {]mhiyw I¼\w sImÅpw. AXn epÅ kÀÆ kXy\ntj[nItfbpw I]S hnizmknItfbpw AÃmlp

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

312

]pd¯p sIm−phcpw. (_pJmcn : 1748)

عن سعيد اخلدري قال حدثنا رسول اهللا حديثا طويال عن الدجال فكان فيام حدثنا به أن قال يأيت الدجال وهو حمرم عليه أن يدخل نقاب املدينة بعض السباخ التي باملدينة فيخرج

إليه يومئذ رجل ه و خري الناس أو من خري الناس فيقول أشهد أنك الدجال الذي حدثنا عنك

رسول اهللا حديثه فيقول الدجال أرأيت إن قتلت هذا ثم أحييته هل تشكون يف األمر

فيقولون ال فيقتله ثم حيييه فيقول حني حيييه

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

313

واهللا ما كنت قط أشد بصرية مني اليوم فيقول الدجال أقتله فال أسلط عليه صحيح البخاري ()

(١٧٤٩

A_qkCuZv(d) \nthZ\w: \_n(k) ZÖmens\¡pdn¨v ZoÀ Lambn R§tfmSv kwkmcn¨p. \_n(k) R§tfmSv ]dªXn s]«XmWv ZÖm hcpw. aZo\m {]thiw Ah\v \njn²am¡s¸ Spw. At¸mgh³ aZo\¡p kao]w Hcp NXp¸v {]tZi¯v Cd§pw. Cu kµÀ`w P\§fnÂsh¨v D¯ a\mb HcmÄ sN¶v ]dbpw. AÃm

lphnsâ {]hmNI³ R§Ä ¡v Adnbn¨pX¶ ZÖm Xs¶ bmWv \osb¶v Rm³ km£yw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

314

hln¡p¶p. At¸mÄ ZÖm ]dbpw: Cu a\pjys\ Rm³ h[n ¨v ho−pw Pohn¸n¨m Rm³ ]dbp¶ Imcy¯n \n§Ä kw ibn¡ptam? CsöhÀ adp]Sn ]dbpw. ZÖm B a\pjys\ sIm¶p ho−pw Pohn¸n¡pw. A t¸mÄ B ]p\ÀP\n¨ a\pjy³ ]dbpw: AÃmlp kXyw. \o ZÖm emsW¶ Imcyw C¶s¯t¸mse asÁmcn¡epw F\n¡v t_m[y am bn«nÃ. At¸mÄ ZÖm ]dbpw: Rm\hs\ sIm¶p Ifbs«? ] s£ At±ls¯ sImÃm³ Ah\v km[n¡pIbnÃ. (_pJmcn :1749 )

عن جابر ( جاء أعرايب النبي فبايعه عىل اإلسالم فجاء من الغد حمموما فقال أقلني فأبى

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

315

ثالث مرار فقال امل دينة كالكري تنفي خبثها وينصع طيبها )١٧٥٠ :صحيح البخاري ()

Pm_nÀ(d) \nthZ\w: Hcp {Km aoW³ \_n(k)bpsS ASp¡Â h¶v CÉmambn Pohn¨p sImÅm sa¶v DS¼Sn sNbvXp. ASp¯ Zn hkw ]\n _m[n¨h\mbn AbmÄ \_n(k) bpsS ASp¡Â h¶p. A§s\ AbmÄ ]dªp: Fsâ DS¼Sn ZpÀºes¸Sp¯phm³ F s¶ A\phZn¨mepw F¶v aq¶p {]mhiyw ]dªp. \_n(k) hnk½Xn¡pIbpw sNbvXp. Ahn Sp¶cpfn. aZo\ Ccp¼v IoSs¯ ip²oIcn¡p¶ De t]msebmWv. \ÃXns\ AXv ]nSn¨p \nÀ¯p Ibpw sN¿pw. (_pJmcn. 1750)

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

316

عن زيد بن ثابت يقول ملا خرج النبي ىل أحد رجع ناس من أصحابه فقالت فرقة إ

نقتلهم وقالت فرقة ال نقتلهم فنزلت فام لكم ( يف املنافقني فئتني وقال النبي ) إهنا تنفي

الرجال كام تنفي النار خبث احلديد صحيح ( ) ١٧٥١البخاري

sskZv_v\p km_nXp(d) ]d bp¶p: \_n(k) DlvZv bp²¯n te¡v ]pds¸«t¸mÄ AhnSps¯ Nne A\pNc·mÀ aS§nt¸m¶p. At¸mÄ Hcp hn`mKw ]dªp. \ap¡v AhtcmSv bp²wsN¿Ww. asÁmcp hn`mKw ]dªp. \mw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

317

AhtcmSv bp²w sN¿cpXv. At¸m Ä ((F¶m I]ShnizmknI fpsS Imcy¯n \n§sf´mWv c−v I£nIfm Ip¶Xv?)) F¶ kqd¯v \nkmCse 88þmw kqàw AhXcn¸n¡s¸«p. \_n(k) ]d ªp: aZo\ ZpjvS·mcmb a\pjy sc ]pd¯m¡pw. Aán Ccp¼nsâ IoSs¯ ]pd¯m¡p¶Xpt]mse.

(_pJmcn. 1751 )

عن أنس ( عن النبي قال اللهم اجعل باملدينة ضعفي م ا جعلت بمكة من الربكة ( )

) ١٧٥٢البخاري A\kv(d) ]dbp¶p: \_n(k) {]m À°n¨p. AÃmlpth, \o a¡m cm Py¯n\v sNbvXXnsâ Cc«n \·

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

318

aZo\¡v sNt¿Wta. (_pJmcn. 1752 )

عن سعد قال سمعت النبي يقول ال يكيد أهل املدينة أح د إال انامع كام ينامع امللح يف

املاء )٢٤٥٦ومسلم ١٧٤٤:رواه البخاري ( kAZv \nthZ\w : dkq ]dªXmbn Rm³ tI«ncn¡p¶p. hÃh\pw aZo\¡mÀs¡Xncn X {´w {]tbmKn¡p¶psh¦n A h³ shůn D¸v Aenªp t]mIp¶Xp t]mse Aenªp t]mIp¶XmIp¶p.

( _pJmcn : 1877 ,apkvenw 1387 )

عن رسول اهللا عن عبادة بن الصامت

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

319

اللهم من ظلم أهل املدينة و أخافهم : إنه قال فأخفه , و عليه لعنة اهللا و املالئكة و الناس

رواه .( "أمجعني , ال يقبل منه رصف و ال عدل ) ٣٥١: السلسلة الصحيحة "الطرباين و

D_mZ¯p_v\p kmanXv \n

thZ\w: dkq ]dªp: AÃm lpth, aZo\hmknIsf Bsc¦n epw A{Ian¡pItbm `bs¸Sp¯p Itbm sN¿pIbmsW¦n \o A hsc `bs¸Spt¯Wta, Ahsâ ta AÃmlphntâbpw ae¡p IfptSbpw asäÃm P\§fptSbpw im]ap−mbncn¡pw. Ahsâ ^À tfm kp¶t¯m kzoIcn¡s¸SpI

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

320

bpanÃ. (Xz_vdm\n, knÂkne ¯pÊlolx : 351 )

aZo\m ]Ånbpw 40 hIvXv \akvImchpw

aZo\bptSbpw akvPnZp¶_hn bptSbpw alXzw \mw a\Ênem¡n ]s£ C¶v P\§Ä¡nSbn {] Nmc¯nepÅ akvPnZp¶_hnbn se \mÂ]Xv hIvXv \akvImchpw AXnsâ {ijvTXbpw hnhcn¡p¶ kIe lZokpIfpw ZpÀºeamWv. lZokv icnbmsW¶v GsX¦nepw B[nImcnI lZokv ]ÞnX·mÀ ]dªXmbn sXfnªm {KÙ IÀ¯mhns\ Adnbn¡mhp¶Xm sW¶v hn\b]qÀÆw Adnbn¡p ¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

321

ASnØm\ clnXamb 40 hIv Xn\vth−n lÖv kokWpIfn lmPnamÀ¡v {]bmkw krjvSn ¨psIm−v aZo\bn X§p¶p. IqSmsX ]cnanXamb Znhk§fn a¡bnse ldan \akvIcn¡p¶ Xn\v e`n¡p¶ Hcp e£w {]Xn ^ew \mw \jvSs¸Sp¯pIbpw sN¿p¶p.

Npcp¡¯n aZo\m]Ånbn 40 hIvXv \akvIcn¡p¶Xnsâ t{ijvTXbdnbn¡p¶ lZokpIsf Ãmw AkzoImcyamIp¶p. HcmÄ Ht¶m ct−m hIvXv \akvImc§ tfm, Asæn Ht¶m ct−m Znhk¯nse \akvImc§tfm, A Xne[nItam aZo\m¸Ånbn \a kvIcn¡Wsa¶v {]tXyI \nÀt±

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

322

itam, t{]cWtbm D−mbn«nÃ. adn¨v \ap¡v AXv kuIcywt]m se F{Xbpw \akvIcn¡mhp¶ XmWv. F¶m aäp ]ÅnItf ¡mÄ aZo\m ]Ånbn \akvIcn ¡p¶Xn\v Bbncw \akvImc t¯¡mÄ {]Xn^eaps−¦nepw a¡s¯¸Ånbmb akvPnZp ldman \akvIcn¡p¶XmIs« aäp ]ÅnItf ¡mÄ Hcp e£w \akvImc¯nsâ {]Xn^eamWp ÅXv F¶ Imcyw \mw ad¶pt]m IcpXv.

A{]Imcw kuIcys¸Spsa¦n  _JoC epÅ J_dpIfpw iplZm¡fpsS J_dpIfpw kµ Àin¨vv kemw ]dbpIbpw AhÀ ¡v ]m] tamN\¯n\pw IcpWbv

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

323

¡pwth−n {]mÀ°n¡epw A`nIm ayamIp¶p.

AtX{]Imcw \_n sNbv Xncp¶Xv t]mse Xsâ ho«n \n¶v hpfq FSp¯v Jp_mbnse ]Ån kµÀin¨v AhnsS c−v dI A¯v \akvIcn¡epw kp¶¯m

Ip¶p. C_v\p DaÀ \nthZ\w

كان رسول اهللا يأيت مسجد قباء راكبا وماشيا فيصيل فيه ركعتني ) ٢٤٧٩: مسلم (

\_n ImÂ\Sbmbpw hml \¯n Ibdns¡m−pw Jp_m ]ÅnbnÂh¶v c−v dIA¯v \a kvIcn¡pambncp¶p.

( apkvenw : 2479 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

324

klvep_v\p lpss\^v \n thZ\w :

قال رسول اهللا ( من تطهر يف بيته ثم أتى مسجد قباء فصىل فيه صالة كان له كأجر عمرة (

وصحيح الرتغيب والرتهيب ١٤٠٢ابن ماجه (١١٨١(

\_n ]dbpIbp−mbn: H cmÄ Xsâ ho«nÂ\n¶v ip²nbm hpI (hpfq FSp¡I) bpw tijw Jp_mbnse ]ÅnbnÂh¶vv c−v dIA¯v \akvIcn¡pIbpw sNbv Xm Ah\v Hcp Dwd \nÀÆln¨ {]Xn^ew e`n¡p¶XmWv.

( C_v\pamPx : 1402 )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

325

dufmico^pw

\_n bpsS J_dpw

\_n bpsS J_dn¶mWv du fm F¶v ]dbp¶sX¶v P\§fn e[nIt]cpw [cn¨ncn¡p¶Xv CXv XnI¨pw sXämb Hcp [mcW bm

Wv. \_n ]dbpIbp−mbn :

ما بني بيتي ومنربي روضة من رياض اجلنة ( ( )٢٤٦٣ومسلم ١١٢٠البخاري (

Fsâ hoSntâbpw Fsâ an¼ dnâbpw ({]kwK]oTw) CS¡pÅ Øew kzÀ¤t¯m¸pIfnsemcp tXm¸mIp¶p. (_pJmcn : 1120, ap kvenw : 2463 ) J_À kµÀin¡p¶XpsIm−v ]ctemI kvacWbmbncn¡Ww e

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

326

£yw. \_n J_dpIÄ knbmd ¯v sN¿pIbpw, knbmd¯v sN ¿m³ t{]cn¸n¡pIbpw sNbvXn «p−v. F¶m AsXm¶pw C¶v NneÀ PÂ]n¡p¶Xvt]mse _À ¡s¯Sp¡mt\m, acn¨pt]mbh cnÂ\n¶v B{Kl k^eoIcW ¯nt\m, {]bmk§Ä \o¡n¯ cmt\m Bbncp¶nÃ. adn¨v Ah \ÂtI−Xv AÃmlphmIp¶p. A h\ÃmsX aämÀ¡pw _À¡¯v \ÂIphmt\m, {]bmk§Ä \o¡n ¯cphmt\m, B{Kl§Ä k^ eoIcn¨v Xcphmt\m km[yaÃ, A Ãmlp ]dbp¶p:

ل ادعوا الذين زعمتم من دونه فال يملكون ق كشف الرض عنكم وال حتويال أولـئك ) ٥٦(

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

327

الذين يدعون يبتغون إىل رهبم الوسيلة أهيم أقرب ويرجون رمحته وخيافون عذابه إن عذاب

ربك كان حمذورا ) ٥٧:اإلرساء (]dbpI: AÃmlphn\v ]pdsa

\n§Ä (ssZh§sf¶v) hmZn¨v t]m¶hsc \n§Ä hnfn¨v t\m ¡q. \n§fnÂ\n¶v D]{Zhw \o ¡phmt\m (\n§fpsS kvYnXn¡v ) amäw hcp¯phmt\mDÅ Ignhv AhcpsS A[o\¯nenÃ. AhÀ hnfn¨v {]mÀXvYn¨p sIm−ncn¡p ¶Xv BscbmtWm AhÀ Xs¶ X§fpsS c£nXmhn¦te¡v kao ]\amÀKw tXSns¡m−ncn¡p I bmWv. AsX, AhcpsSIq«¯n AÃmlpthmSv Gähpw ASp¯

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

328

hÀ Xs¶ ( A{]Imcw tXSp¶p. ) AhÀ Ahsâ ImcpWyw B{Kln ¡pIbpw Ahsâ in£ `bs¸Sp Ibpw sN¿p¶p, \nsâ c£nXm hnsâ in£ XoÀ¨bmbpw `b s¸tS−XmIp¶p.

( CkvdmAv : 56,57 )

HcmÄ \_n bpsS J_À kµÀin¡m\mbn bm{X t]mIpI bmsW¦n AX\phZ\obaÃ. Im

cWw \_n ]dbpIbp−mbn:

ال تشد الرحال إال إىل ثالث( ة مساجد املسجد احلرام ومسجد الرسول ومسجد األقىص (

) ١١١٥ −صحيح البخاري (akvPnZpÂldmw, akvPnZp¶_hn, akvPnZp AJvkm F¶o aq¶v ]

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

329

ÅnIfnte¡ÃmsX XoÀ°mS\w \S¯cpXv.

( _pJmcn : 1115 , apkvenw : 2383 )

At¸mÄ \_n bpsS J_ dmsW¦n t]mepw AXv kµÀin ¡m³th−n am{Xw HcmÄ XoÀ° bm{X \S¯m³ ]mSnà F¶v a\ Ênembn. F¶m aZo\bn sN ¶ HcmÄ¡v kµÀi\w A\phZ

\obw. \_n bptSbpw AhnSp s¯ c−v klm_nIfmb A_q

_¡À hntâbpw, DaÀ hn tâbpw J_dpIÄ kµÀin¡p Ibpw AhÀ¡v

السالم عليك يا رسول اهللا و( رمحة اهللا وبركاته السالم عليك يا أبا بكر السالم عليك يا عمر (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

330

((AÊemap AsseI bm dkq eÃmln hdlva¯pÃmln h_dIm ¯plp AÊemap AsseI bm A_m_¡À, AÊemap AsseI bm DaÀ. )) F¶n§s\ kemw ]dbpIbpw sN

¿pI. C_v\p DaÀ C{]Imcw k emw ]dªncp¶Xmbn Øncs¸«n cn¡p¶p. (ssiJv AÂ_m\nbpsS lÖ¯p¶_n¿v F¶ {KÙ¯n \n¶v. 1/139 )

dkq bpsS ]Ånbn \mw ^dZv \akvImc§fpw, kp¶ v \a kvImc§fpw, ZnIvdpIfpw, {]mÀ° \Ifpw, \_nbpsSta [mcmfw kzem¯pw hÀ²n¸nt¡−XmIp ¶p. {]tXyIn v dufbn \mw Ign bp¶{X kp¶¯pIÄ A[nIcn¸n ¡pI.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

331

\_n bpsS J_À ØnXn sN¿p¶Xnsâ NpäpapÅ Npacv sXm«p XShpItbm, Npw_n¡p Itbm AXn\p Npäpw {]Z£nWw sN¿pItbm AcpXv. AXv henb sXämIp¶p. Xsâ Fs´¦nepw B{Kl k^eoIcW¯nt\m, {] bmk§Ä \o¡n¯cmt\m, tcmKn sb kpJs¸Sp¯mt\m, _Às¡

s¯Sp¡mt\m atäm \_n tbmSv {]mÀ°n¡m³ ]mSpÅXÃ. Ah

sbÃmw Xs¶ \_n tbbpw \t½bpw temIs¯ sbÃmwXs¶ ]S¨ AÃmlphnt\m Sv am{Xta ]mSpÅq.

CtX \nbaw Xs¶bmWv ssi Jv aplnbn²o³ A_vZpÂJmZnÀ Poem\nbptSbpw, APvaoÀ JmPbp

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

332

tSbpw, a¼pdw X§fptSbpw J_ dpItfbpw temI¯pÅ asäÃm J_dpIfptSbpw \nbaw. Ah sXm«pap¯mt\m, AXn\p Npäpw {]Z£nWw sN¿mt\m, AhnS§ fn Nµ\¯ncn I¯n¡phmt\m, PmdwaqSphmt\m, C¶p \m«n \S¸pÅ bmsXmcp A\mNmchpw ]mSnÃm¯XmIp¶p. J_À kµÀ in¡p¶Xntâbpw AÃmlphn\p Å Bcm[\bptSbpanSbn \mw thÀXncnt¡−Xp−v. Bcm[\ AÃmlphn\v am{Xta \nÀÆln¡m hq. acn¨pt]mbhcpsS J_À kµÀin¡p¶Xv ]ctemI kvac W¡mWv. sFlnI kpJw hÀÖn ¡m\pw acWs¸«hÀ¡v IcpW ¡vth−n {]mÀ°n¡m\pamWv. A XÃmsX AÃmlphn\p ]pdsa

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

333

aämtcsb¦nepw Bcm[n¡mt\m, {]mÀ°n¡mt\m, klmbw tXSm t\m AXpt]msebpÅXnt\m A Ã. ChsbÃmw \njn²amb inÀ ¡n s]«XmIp¶p. AÃmlp ]d bp¶p:

له دعوة احلق والذين يد عون من دونه ال يستجيبون هلم بيشء إال كباسط كفيه إىل املاء ليبلغ فاه وما هو ببالغه وما دعاء الكافرين إال يف

ضالل ) ١٤: الرعد ( Aht\mSpÅXp am{XamWv

\ymbamb {]mÀXvY\. Ah¶p ]p dsa BtcmsSÃmw AhÀ {]mÀ XvYn¨v sIm−ncn¡p¶pthm Ah cmcpw AhÀ¡v bmsXmcp D¯

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

334

chpw \ÂIp¶XÃ. shÅw Xsâ hmbn (X\nsb) hs¶¯m³ th −n Xsâ CcpssIIfpw AXnsâ t\sc \o«n¡mWn¡p¶hs\t¸m se am{XamIp¶p AhÀ. AXv (shÅw) hmbn hs¶¯pIbn ÃtÃm. kXy\ntj[nIfpsS {]m°\ \ jvS¯n Xs¶bmIp¶p.(dAZv:14)

وأن املساجد هللا فال تدعوا مع اهللا أحدا( ( ) ١٨: اجلن (

]ÅnIÄ AÃmlphn¶pÅXm Ip¶p. AXn\m \n§Ä AÃm lpthmsSm¸w Bscbpw hnfn¨v {]mÀXvYn¡cpXv . ( Pn¶v : 18 )

قل إنام أدعو ريب وال أرشك به أحدا( (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

335

)٢٠: ن اجل( ]dbpI: Rm³ Fsâ c£nXm

hns\ am{Xta hnfn¨p {]mÀXvYn ¡pIbpÅq. Aht\mSv bmsXmcm sfbpw Rm³ ]¦ptNÀ¡pIbnÃ.

( Pn¶v : 20 )

C_v\p Aºmkv hn\v \_n

\ÂInb Hcp D]tZiw t\m ¡q.

عن ابن عباس قال كنت خلف رسول اهللا يوما فقال يا غ الم إين أعلمك كلامت احفظ اهللا

حيفظك احفظ اهللا جتده جتاهك إذا سألت فاسأل اهللا وإذا استعنت فاستعن باهللا واعلم أن

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

336

األمة لو اجتمعت عىل أن ينفعوك بيشء مل ينف عوك إال بيشء قد كتبه اهللا لك ولو اجتمعوا

عىل أن يرضوك بيشء مل يرضوك إال بيشء قد كتبه اهللا عليك رفعت األقالم وجفت الصحف

)٢٤٤٠:سنن الرتمذي ( C_v\p Aºmkv \nthZ\w A t±lw ]dªp: HcpZnhkw Rm³

\_n bpsS ]pdInembncp¶p. At¸mÄ AhnSp¶v Ft¶mSv ]d ªp: G Ip«o, Nne hN\§Ä Rm³ \n\¡p ]Tn¸n¨p Xcmw, \o AÃmlphns\ kq£n¡pI. F¦n  AÃmlp \nt¶bpw kq£n ¡pw. \o AÃmlphns\ kq£n

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

337

¡pI. F¦n \nsâ ap¼n A hs\ \o F¯n¡pw. \o tNmZn ¡pIbmsW¦n AÃmlphnt\m Sv tNmZn¡pI. \o klmbw tNmZn ¡pIbmsW¦n AÃmlphnt\m Sv klmbw tNmZn¡pI. Adnbp I. kaqlw apgph\pw Hcp an¨v \n \¡v Hcp D]Imcw sN¿Wsa¶v sh¨m AÃmlp \n\¡v \nÝ bn¨XÃmsX Hcp D]Imchpw \n\ ¡hÀ sN¿nÃ. \n\¡v hà t{Zmlhpw sN¿m³ AhÀ Hcpan ¨p tNÀ¶m \n\¡v AÃmlp \nÝbn¨XÃm¯ Hcp t{Zmlhpw \n\¡hÀ sN¿nÃ. t]\IÄ DbÀ¯s¸«p. GSpIÄ DW§n.

(XnÀanZn : 2440) A{]Imcw dkq tbmSv

ip]mÀi tXSm\pw ]mSpÅXÃ. F

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

338

´p sIms−¶m ip]mÀibpsS DSaس AÃmlphmWv. Aht\m SÃmsX AXmhiys¸Sm³ ]mSnÃm ¯XmIp¶p. AÃmlp ]dbp¶p :

قل هللا الشفاعة مجيعا( ) ٤٤ :الزمر ( )]dbpI : AÃmlphn\mIp¶p

ip]mÀi apgph³. ( kpaÀ : 44) A¼nbm¡fmbmepw Huenbm

¡fmbmepw icn AhtcmsSm¶pw Xs¶ ip]mÀitXSmt\m {]mÀ°n ¡mt\m ]mSpÅXÃ. A{]Imcw

\_n bpsS J_dn\Sp¯v sh¨v D¨¯n kwkmcn¡p¶Xpw J_ dn\pt\sc Xncnªv ssIIfpbÀ ¯n {]mÀ°n¡p¶Xpw sXämIp ¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

339

ChsbÃmw Xs¶ AÃmlphn sâ dkqensâbpw klm_nIfptS bpw AhcpsS D¯cacmb ]n³Km anIfptSbpw amXrIs¡XncmWv.

\_n bpsS XncphN\w ChnsS {it²bamWv.

فإنه من يعش منكم بعدي فسريى اختالفا كثريا ( فعليكم بسنتي وسنة اخللفاء املهد يني

الراشدين متسكوا هبا وعضوا عليها بالنواجذ وإياكم وحمدثات األمور فإن كل حمدثة بدعة

وكل بدعة ضاللة ٤٦٠٧رواه أبوداود ( ) وصححه األلباين

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

340

F\n¡v tijw \n§fn Po hn¨ncn¡p¶ hÀ¡nSbn [mcmfw A`n{]mb `n¶XIÄ It−¡mw At¸mÄ Fsâ kp¶¯pw, k·m ÀKnIfmb Jpe^mD dminZpIfpsS Ncybpw \n§Ä apdpsI¸nSn¡pI. AXns\ AW¸Ãv sIm−v ISn¨v ]nSn¡pI, aX¯nse \qX\mNmc §Ä kq£n¡pI. FÃm ]p¯\m Nmc§fpw A\mNmcamIp¶p. F Ãm A\mNmchpw hgntISmIp¶p. (A_qZmhqZv 4607)

asämcn¡Â \_n ]dbp Ibp−mbn :

من أحدث يف أمرنا هذا ما ليس فيه فهو رد( (

)٣٢٤٢ومسلم ٢٤٩٩رواه البخاري (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

341

\½psS Cu (aX) Imcy¯n AXnenÃm¯ Fs´¦nepw Bsc¦n epw ]pXpXmbn \nÀ½n¨m AXv XÅs¸SWw.

( _pJmcn : 2499, apkvenw : 3242 )

ال جتع( لوا بيوتكم قبورا وال جتعلوا قربي عيدا وصلوا عيل فإن صالتكم تبلغني حيث

كنتم ) : صححه األلباين ١٧٤٦: أيب داود ( )Fsâ J_dns\ \n§Ä DÕh

(tI{µ) am¡cpXv. \n§fpsS hoSpI Ä J_dpIfm¡bpacpXv. \n§sf sâ ta kzem v sNmÃWw. \n§ sfhnsSbmbncp¶mepw \n§fpsS kemw F\ns¡¯nt¨cpw.

(A_qZmhqZv 1746)

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

342

J_À sI«ns¸¡Â

عن جابر قال هنى رسول اهللا ( أن جيصص القرب وأن يقعد عليه وأن يبنى عليه ٦٦٧ / ٢مسلم )

Pm_nÀ hn \n¶v \nthZ\w: At±lw ]dªp: J_À Ip½mbw CSp¶Xpw, AXnt·Â Ccn¡p¶ Xpw, AXnt·Â sI«nSw D−m¡p

¶Xpw AÃmlphnsâ {]hmNI³ hntcm[n¨ncn¡p¶p. (apkvenw 2/667 apk¶^p _v\p A_ossi_ 3/25 apkv\Zv A_vZp_v\p lpssaZv 1/325)

عن ثاممة بن شفي حدثه قال كنا مع فضالة بن( عبيد بأرض الروم برودس فتويف صاحب لنا

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

343

فأمر فضالة بن عبيد بقربه فسوي ثم قال سمعت رسول اهللا يأمر بتسويتها ٢صحيح مسلم [ )

سنن ] [ ٢٣٣ / ٢سنن أيب داود ] [ ٦٦٦ / / ١٨املعجم الكبري ] [ ٨٨ / ٤النسائي

] ٢ / ٤سنن البيهقي الكربى ] [ ٣١٤ kpamaXp_v\p ip^¿v(d)\nthZ\w: At±lw ]dbp¶p: R§Ä ^fme

¯p_v\p Dss_Zv hnsâ IqsS tdmam km{amPy¯nÂs¸« sdmtU jy F¶ Øe¯mbncp¶t¸mÄ R§fpsS Hcp Iq«pImc³ acn¡pI bp−mbn A§ns\ ^fme¯nsâ IÂ]\ {]Imcw At±l¯nsâ J_À \nc¸m¡pIbp−mbn A\´

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

344

cw At±lw (^fme v) ]dªp: J_À \nc¸m¡phm³ Xncpta\n IÂ]n¡p¶Xv Rm³ tI«n«p−v. (apkvenw 2/666 A_qZmhqZv 2/233 \kmCu 4/88 A apAvPap I_oÀ 18/314 ) Camw im^o (d) F´p]dbp¶p ?

وإنام أحب أن يشخص عىل وجه األرض شربا يبنى وال جيصص فإن أو نحوه وأحب أن ال

ذلك يشبه الزينة واخليالء وليس املوت موضع واحد منهام ومل أر قبور املهاجرين واألنصار

أن : [ عن طاوس ) قال الراوي ( جمصصة

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

345

] هنى أن تبنى القبور أو جتصص رسول اهللا وقد رأيت من الوالة من هيدم : قال الشافعي

.( عيبون ذلكبمكة ما يبنى فيها فلم أر الفقهاء ي )٤٦٣/ ١األم

J_À `qanbpsS D]cn`mK¯p\n ¶v Hcp Nm¬ Asæn AXp t]mse DbÀ¯s¸Sp¶XmWv Rm ³ CjvSs¸Sp¶Xv. AXnt·Â H ¶pw \nÀ½n¡s¸SmXncn¡phm\pw, Ip½mbw CSmXncn¡phm\pw Rm ³ CjvSs¸Sp¶p. \nÝbw AXv Ae¦mct¯mSpw s]m§¨ t¯m Spw kmZriyamhpw. F¶m ac Ww Chsbm¶pw {]ISn¸n¡p hm \pÅ Øm\aÃ. aplmPndpIfptS

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

346

bpw A³kmdpIfptSbpw J_dp IÄ Ip½mban«Xmbn Rm³ I −n«nÃ.7 (dmhn ]dªp) Xmhqkv

(d) \nthZ\w XoÀ¨bmbpw \_n J_dpIfnt·Â \nÀ½n¡s¸Sp¶ Xpw Ah Ip½mbanSp¶Xpw hntcm [n¨ncn¡p¶p. im^o(d) ]dbp ¶p: \nÝbw a¡bnse `cWm[n ImcnIÄ J_dpIfnt·Â \nÀ½n ¡s¸«Xns\ s]mfn¡phm³ I ¸n¡p¶Xmbn Rm³ I−n«p−v. At¸mÄ ^pJlm¡Ä (IÀ½im kv{X ]¬UnX·mÀ) AXns\ B t£]n¡p¶Xmbn Rm³ I−n«n Ã. (A -D½v : 1/463 )

7 t\m¡q Cu kaql¯nse D¯asc¶v hnip² JpÀB\pw \_nNcybpw hyàam¡nb klm_nIfpsS J_À DbÀ¯nbXmbn I−n«nà . F¶mWv Camw im^n (d) ]dbp¶Xv . C¶pw A§s\¯s¶. CsXÃmw t\À¡pt\sc I−n«pt]mepw J_À sI«ns]m¡p¶Xns\ \ymboIcn¡p¶hÀ AÃmlphnsâ BfpIfà F¶v ]dtb−nbncn¡p¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

347

--\_n bpsS J_dpw \nÀ½nX lZokpIfpw

\_nbpsS J_dpambn _

Ôs¸«v Nne hymP lZokpIÄ k aql¯n {]Nmc¯nep−v.

حج البيت و مل يزرين فقد جفاينمن ) ٤٥ :السلسلة الضعيفة (

""hÃh\pw lÖv \nÀÆln ¡pIbpw Fs¶ kµÀin¡mXncn ¡pIbpw sNbvXm Ah³ F t¶mSv ]nW§nbncn¡p¶p.''

. من زارين بعد مويت , فكأنام زارين يف حيايت ) ١٠٢١: سننه والسلسلة الضعيفة" رواه الدارقطني يف(

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

348

""Fsâ acWtijw Fs¶ kµÀin¡p¶ h³ Fsâ PohnX Ime¯v Fs¶ kµÀin¨hs\ t¸msebmWv. ''

من زارين أو زار قربي كنت له شافعا أو شهيدا : وإرواء الغليل ٢٦٧. رواه أبو داود الطياليس ( ٤/٣٣٣ (

""Bsc¦nepw Fs¶ kµÀ in¡pIbmsW¦n Asæn F sâ J_À kµÀin¡pIbmsW ¦n A´yZn\¯n Rm\h\v km£nbpw ip]mÀiI\pamIp¶ XmWv.

C¯c¯nepÅ \_n bpsS J_dpambn _Ôs¸« lZokpI sfÃmw ZpÀºehpw hymP \nÀ½n

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

349

XhpamIp¶p. CXpt]mepÅ I ]nX lZokpIfmWv a\pjysc AÃmlphnsâ amÀK¯nÂ\n¶v km¯msâ amÀK¯nte¡v F¯n ¡p¶Xv. AÃmlp Cu kaqls¯ Im¯p c£n¡s«. {]kn² lZo kv ]ÞnX·mcmb Camw lm^nfp _v\p lPÀ AkvJem\n (d) A hnSps¯ A¯ÂJokp I_oÀ

التلخيص الكبري للشيخ ابن حجر العسقالين ( ) رمحه اهللا

F¶ {KÙ¯nepw, ssiJv \mkn dp²o³ AÂ_m\n (d) At²l ¯nsâ knÂkne¯p AlmZo kpÅCu^x, CÀhmD KeoÂ

األحاديث الضعيفة وإرواء الغليل للشيخ (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

350

)الدين األلباين رمحه اهللا نارص F¶ {KÙ¯nepw Cu lZokp IfpsSsbÃm ]c¼cIfpw ZpÀ_e amsW¶v hyàam¡p¶p−v. F¶m Camw A_qlpssdd

hnÂ\n¶pw \_n C{]Imcw ] dªXmbn D²cn¡s¸«ncn¡p¶p.

ال جتعلوا بيوتكم قبورا وال جتعلوا قربي عيدا وصلوا عيل فإن صالتكم تبلغني حيث كنتم (

) ٢٠٤٢صحيح وضعيف سنن أيب داود ( \n§fpsS hoSpIÄ J_dp I

fm¡cpXv, Fsâ J_dns\ DÕ hØehpam¡cpXv. \n§Ä Fsâ ta kzem¯v sNmÃWw \n§sf

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

351

hnsSbmbncp¶mepw \n§fpsS k emw F\ns¡¯nt¨cpw

( A_qZmhqZv : 2042 ) Npcp¡¯n ]pWyw {]Xo

£n¨psIm−v ihIpSoc§fnte ¡pÅ XoÀ°mS\hpw J_À X temSepw kv]Àin¡epsaÃmw \n jn²amIp¶p. ]s£ hensbmcp kaqlw C¶pw J_dpIfn _Ôn¡s¸«ncn¡p¶ ZpxJIcam b AhØbmWpÅXv. AXn\m Ckvemansâ {]amW§fnte¡v aS §pI. hnip² JpÀB\pw Xncp kp¶¯pw s]ucmWnI alm·mcp sS amXrIbpw ]n³]än PohnXw kwip²am¡pI.

آخر وال يصلح رحم اهللا مالكا حيث قال( )هذه األمة إال بام صلح به أوهلا

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

352

) ١/٢٢: فقه الواقع لأللباين ( Camw amenIv (d)]dªXv t]m

se : ""Cu kapZmb¯nsâ BZyw

\¶mbXv sIm−ÃmsX CXnsâ A´ywhpw \¶mIpIbnÃ.''

\s½bpw apgph³ apkvenwI tfbpw AÃmlp inÀ¡nÂ\n¶pw Im¯vc£n¡s«.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

353

kam]vXw AÃmlphnsâ {]oXnam{Xw Imw £n¨psIm−v lÖpw Dwdbpw \nÀÆln¨ am\ykplrt¯, Cu A\p{KloX ]pWyIÀ½w \ÀÆln ¡pIbpw, Ignªpt]mb apgph³ ]m]§fpw Gäp]dªv BßmÀ °ambn ]ÝmXm]n¡pIbpw, hcpwIme PohnX¯n AÃmlp hn\v hgns¸«p Pohn¡msa¶ Dd¨ Xocpam\saSp¡pIbpw sNbvX Xm¦fpsS PohnX¯n \nÀ_Ô ambpw Hcp ]pXnb PohnX¯n\v XpS¡w Ipdnt¡−Xp−v. Xn·IÄ {]hÀ¯n¨tijw AXns\ ambvNp Ifbp¶ ]pWy§Ä hmcn¡q«p ¶Xv F{X at\mlcamsW¦nepw, lÖn\vtijw \·IÄ¡p ]ndsI

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

354

\·IÄ XpScp¶Xv AXnt\¡mÄ al¯camWv.

\n§fpsS lÖvIÀ½w kwi bteiat\y kzoIcn¡s¸«ncn¡p ¶psh¶Xnsâ e£WamWXv. l Öv IÀ½w \nÀÆln¨psh¶ GI ImcW¯m Xm¦fpsS apgph³ ]m]§fpw ambv¡s¸«p sh¶vI cpXn ]gbPohnX¯nte¡p¯s¶ Xncn¨p t]mbn h©nXcmIcpXv. adn¨v Xm¦fpsS lrZb¯n A Ãmlphnsâ GIXzs¯ Du«n bpd ¸n¡pIbpw, \njvIf¦ambn Ah s\ am{Xw Bcm[n¡pIbpw, kÀÆ sXäpIpä§fnÂ\n¶pw Aht\mSv ]m]tamN\¯n\t]£n¡pIbpw sN¿pI.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

355

Ahkm\ambn

Cu {KÙw hmbn¡p¶ _lp am\y\mb ktlmZcm, CXn\pth −n {]bXv\n¨hÀ¡v th−n {]mÀ °n¡m³ ad¶p t]mIcpsX¶v A `yÀ°n¡p¶p. hogvNItfm A_ ²§tfm {i²bn s¸Sp¶psh ¦n ktlmZc_p²ym {i²bn s¸Sp¯p¶hÀ¡v {]mÀ°\bpw \ µnbpap−mIpw.

\n§fpsS hnes¸« Nn´Ifpw A`n{]mb§fpw D]tZi§fpw {] Xo£n¡p¶p.

\½psS lrZb§fpw {]hÀ¯ \§fpw \¶m¡p¶Xn\pw, \s½ Ahsâ k¨cnXcmb Zmk·mcn DÄs¸Sp¯p¶Xn\pw \ap¡v AÃm lp hnt\mSv tXSmw. Ah³ FÃmw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

356

tIÄ¡p¶h\pw {]mÀ°\¡p¯ cw \ÂIp¶h\pamIp¶p.

هللا عىل نبينا حممد وآله وصحبه وصىل ا أمجعني

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

357

XncsªSp¯ {]mÀ°\IÄ

ربنا آتنا يف الدنيا حسنة ويف اآلخرة حسنة { وقنا عذاب النار ]٢٠١: البقرة [}

R§fpsS c£nXmth, R§Ä¡v CltemI¯v \o \ÃXv XtcWta; ]ctemI¯pw \o \ÃXv XtcWta. \cIin£bnÂ\n¶v R§sf Im ¯p c£n¡pIbpw sNt¿Wta

(AÂ_Jdx :201 )

ربنا ظلمنا أنفسنا وإن مل تغفر لنا وترمحنا { لنكونن من اخلارسين ]٢٣: األعراف [}

R§fpsS c£nXmth, R§ Ä R§tfmSv Xs¶ A{Iaw sNbv Xncn¡p¶p. \o R§Ä¡v s]mdp

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

358

¯pXcnIbpw, IcpWImWn¡pI bpw sNbvXnsæn XoÀ¨bmbpw R§Ä \jvSw ]änbhcpsS Iq« ¯nembncn¡pw.

( AAvdm^v : 23 )

ربنا اغفر يل ولوالدي وللمؤمنني يوم { يقوم احلساب ]٤١:إبراهيم [}

R§fpsS c£nXmth, hnNmc W \nehn hcp¶ Znhkw F\n ¡pw Fsâ amXm]nXm¡Ä ¡pw kXyhnizmknIÄ¡pw \o s]mdp ¯p XtcWta. ( C_vdmlow : 41 )

رب اغفر يل ولوالدي وملن دخل بيتي مؤمنا { وللمؤمنني واملؤمنات وال تزد الظاملني إال

تبارا ]٢٨:نوح [}

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

359

Fsâ c£nXmth, Fsâ amXm]nXm¡Ä ¡pw Fsâ ho«n hnizmknbmbns¡m−v {]thin¨ h¶pw kXyhnizmkn\nIÄ¡pw \o s]mdp¯p XtcWta. A{Ia ImcnIÄ¡v \miaÃm sXm¶pw \o hÀ²n¸n¡cptX.

ربنا تقبل منا إنك أنت السميع العليم{ البقرة [} :١٢٧[

R§fpsS c£nXmth, R§ fn \n¶v \obnXv kzoIcnt¡W ta. XoÀ¨bmbpw \o FÃmw tIÄ ¡p¶h\pw Adnbp¶h\pam Ip¶p.

رب اجعلني مقيم الصالة ومن ذريتي{

ربنا وتقبل دعاء ]٤٠: إبراهيم [}

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

360

Fsâ c£nXmth, Fs¶ \o \akvImcw apd{]Imcw \nÀhln ¡p¶h\mt¡Wta. Fsâ k´ XnIfn s]«hscbpw (A{]Im cw Bt¡Wta) R§fpsS c£n Xmth, Fsâ {]mÀXvY\ \o kzoIcn¡pIbpw sNt¿Wta.

ربنا ال جتعلنا فتنة للذين كفروا واغفر لنا ربنا إنك أنت العزيز احلكيم ]٥: املمتحنة [}

R§fpsS c£nXmth, R§ sf kXy\n tj[nIfpsS ]co£ W¯n\v Ccbm¡cptX. R§fp sS c£nXmth, R§Ä¡v \o s]mdp¯p XcnIbpw sNt¿Wta. XoÀ¨bmbpw \o Xs¶bmWv {]Xm ]nbpw bpIvXnam\pw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

361

رب أوزعني أن أشكر نعمتك التي { أنعمت عيل وعىل والدي وأن أعمل صاحلا ترضاه وأدخلني برمحتك يف عبادك

الصاحلني ]١٩: النمل [}Fsâ c£nXmth, F\n¡pw

Fsâ amXm]nXm¡Ä¡pw \o sN bvXv X¶n«pÅ \nsâ A\p{Kl ¯n\v \µnImWn¡phm\pw \o Xr ]vXns¸Sp¶ kÂIÀ½w sN¿phm \pw F\n¡v \o {]tNmZ\w \ tIWta. \nsâ ImcpWy¯m \nsâ kZvhr¯cmb Zmk³amcp sS Iq«¯n Fs¶ \o DÄs]Sp ¯pIbpw sNt¿Wta.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

362

ال إله إال أنت سبحانك إين{ كنت من الظاملني ]٨٧: األنبياء [}

\obÃmsX bmsXmcp ssZhhp anÃ. \o F{X ]cnip²³! XoÀ¨ bmbpw Rm³ A{IanIfpsS Iq« ¯n s]«h\mbncn¡p¶p.

ربنا ال جتعلنا فتنة للقوم الظاملني { ونجنا {, برمحتك من القوم الكافرين ]٨٦,٨٥: يونس [}

R§fpsS c£nXmth, R§sf \o A{IanIfmb Cu P\hn`mK ¯nsâ aÀ±\¯n\v Ccbm¡cptX. \nsâ ImcpWywsIm−v kXy\n tj[nIfmb Cu P\XbnÂ\n¶v R§sf \o c£s¸Spt¯Wta.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

363

ربنا آتنا من لدنك رمحة وهيئ لنا من أمرنا { رشدا ]١٠: الكهف [}

R§fpsS c£nXmth, \nsâ ]¡Â \n¶pÅ ImcpWyw R§ Ä¡v \o \ÂIpIbpw R§fpsS Imcyw t\cmwh®w \nÀhln¡p hm³ \o kuIcyw \ÂIpIbpw sNt¿Wta.

رب زدين علام{ ]١١٤: طـه [}Fsâ c£nXmth, F\n¡p

\o PvRm\w hÀ²n¸n¨p XtcWta.

رب أعوذ بك من مهزات الشياطني{ وأ{,} عوذ بك رب أن حيرضون ]٩٨,٩٧: املؤمنون [ }

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

364

Fsâ c£nXmth, ]nimNp¡ fpsS ZpÀt_m[\§fn \n¶v Rm ³ \nt¶mSv c£ tXSp¶p.

AhÀ ( ]nimNp¡Ä ) Fsâ ASp¯v k¶nlnXcmIp¶Xn \n ¶pw Fsâ c£nXmth, Rm³ \nt¶mSv c£tXSp¶p.

رب اغفر وارحم وأنت خري الر{ امحني { ]١١٨ :املؤمنون [

Fsâ c£nXmth, \o s]mdp ¯pXcnIbpw IcpW ImWn¡p Ibpw sNt¿Wta. \o ImcpWnI cn Gähpw D¯a\mWtÃm.

ر بنا ال تؤاخذنا إن نسينا أو أخطأنا ربنا وال حتمل علينا إرصا كام محلته عىل الذين من

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

365

بلنا ربنا وال حتملنا ما ال طاقة لنا به واعف عنا ق واغفر لنا وارمحنا أنت موالنا فانرصنا عىل

القوم الكافرين ]٢٨٦البقرة [ }R§fpsS \mYm, R§Ä ad

¶pt]mIpItbm, R§Ä¡v sXäp ]äpItbm sNbvXp sh¦n R§ sf \o in£n¡cptX. R§fpsS \mYm, R§fpsS ap³KmanIfp sSta \o Npa¯nbXp t]mepÅ `mcw R§fpsSta \o Npa¯cp tX. R§fpsS \mYm, R§Ä¡v IgnhnÃm¯Xv R§sf \o hln ¸n¡cptX. R§Ä¡v \o am¸p \ÂIpIbpw R§tfmSv s]mdp ¡pIbpw, IcpW ImWn¡pIbpw sNt¿Wta. \obmWv R§fpsS

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

366

c£m[nImcn. AXpsIm−v kXy\n tj[nIfmb P\Xbvs¡Xncmbn \o R§sf klmbnt¡Wta.

ربنا ال تزغ قلوبنا بعد إذ هديتنا وهب لنا من { لدنك رمحة إنك أنت الوهاب ]٨: آل عمران [}

R§fpsS \mYm, R§sf \o k³amÀK¯nem¡nbXn\p tijw R§fpsS a\ÊpIsf \o sXän¡ cptX. \nsâ ASp¡Â \n¶pÅ ImcpWyw R§Ä¡v \o {]Zm\w sNt¿Wta. XoÀ¨bmbpw \o AXy[nIw HuZmcyhm\mIp¶p.

ربنا ما خلقت هذا باطال سبحانك فقنا عذاب { النار ربنا إنك من تدخل النار فقد }١٩١{

أخزيته وما للظاملني من أنصار ربنا إننا }١٩٢{

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

367

سمعنا مناديا ينادي لإليامن أن آمنوا بربكم فآمنا ربنا فاغفر لنا ذنوبنا وكفر عنا سيئاتنا وتوفنا مع

األبرار ربنا وآتنا ما وعدتنا عىل رسلك }١٩٣{ وال ختزنا يوم القيامة إنك ال ختلف امليعاد {

]١٩٤آل عمران [R§fpsS c£nXmth! \o

\ncÀXvYIambn krjvSn¨Xà CXv. \o F{Xtbm ]cnip²³! AXn\m  \cIin£bn \n¶v R§sf Im¯pc£n¡tW.

R§fpsS c£nXmth, \o hà hs\bpw \cI¯n {]thin¸n ¨m Ahs\ \nµy\m¡n¡gn ªp. A{IanIÄ¡v klmbnIfm bn BcpanÃXm\pw.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

368

R§fpsS c£nXmth, kXy hnizmk¯nte¡v £Wn¡p¶ Hcp {]t_m[I³ \n§Ä \n§fp sS c£nXmhn hnizkn¡phn³ F¶p ]dbp¶Xv R§Ä tI«p. A§s\ R§Ä hnizkn¨ncn¡p ¶p. R§fpsS c£nXmth, AXn \m R§fpsS ]m]§Ä R§ Ä¡v \o s]mdp¯p XcnIbpw R §fpsS Xn³aIÄ R§fn \n¶v \o ambv¨pIfbpIbpw sNt¿W ta. ]pWyhm³ amcpsS Iq«¯nem bn R§sf \o acn¸n¡pIbpw sNt¿Wta.

R§fpsS c£nXmth, \nsâ ZqX³amÀ aptJ\ R§tfmSv \o hmKvZm\w sNbvXXv R§Ä¡v \ ÂIpIbpw DbnÀs¯gpt¶Â ]n sâ \mfn R§Ä¡p \o \nµy

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

369

X hcp¯mXncn¡pIbpw sNt¿ Wta. \o hmKvZm\w ewLn¡pI bnÃ; XoÀ¨.

ربنا هب لنا من أزواجنا وذرياتنا قرة أعني واجعلنا للمتقني إماما ]٧٤: الفرقان [}

R§fpsS c£nXmth, R§ fpsS `mcy amcnÂ\n¶pw k´XnI fn \n¶pw R§Ä¡v \o I¬Ip fnÀa \ÂIpIbpw [À½\njvT ]men¡p¶ hÀ¡v R§sf \o amXrIbm¡pIbpw sNt¿Wta.

ربنا اغفر لنا وإلخواننا الذين سبقونا باإليامن { وال جتعل يف قلوبنا غال للذين آمنوا ربنا إنك

رؤوف رحيم ]١٠: احلرش [}

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

370

R§fpsS c£nXmth, R§ Ä¡pw hnizmkt¯msS R§Ä ¡vap¼v Ignªp t]mbn«pÅ R§fpsS ktlmZc§Ä¡pw \o s]mdp¯p XtcWta, kXyhnizm kw kzoIcn¨htcmSv R§fpsS a\ÊpIfn \o Hcp hntZzjhpw D−m¡cptX. R§fpsS c£nXm th, XoÀ¨bmbpw \o Gsd Zbbp Åh\pw IcpWm\n[nbpamIp¶p.

ربنا ال جتعلنا مع القوم الظاملني{ : األعراف [}٤٧[

R§fpsS c£nXmth, R§sf \o A{IanIfmb P\§fpsS Iq« ¯nem¡cptX.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

371

اللهم إين أعوذ بك من فتنة النار وعذاب النار ( وفتنة القرب وعذاب القرب ورش فتنة الغنى ورش

فتنة الفقر اللهم إين أعوذ بك من رش فتنة املسيح الدجال اللهم اغسل قلبي بامء الثلج والربد ونق قلبي من اخلطايا كام نقيت الثوب األبيض من الدنس وباعد بيني وبني خطاياي

كام باعدت بني املرشق و املغرب اللهم إين أعوذ بك من الكسل واملأثم واملغرم (

)٥٩٠٠البخاري (

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

372

AÃmlpth, \cI Ipg¸¯n \n¶pw \cI in£bnÂ\n¶pw, J _dnse Ipg¸¯nÂ\n¶pw J_ dnse in£bnÂ\n¶pw, k¼¶X bpsS ]co£W¯nse Ipg¸ ¯n \n¶pw Zmcn{Zy¯nsâ ]co £W Ipg¸¯nÂ\n¶pw Rm³ \nt¶mSv c£tXSp¶p. AÃmlp th, ZÖmensâ ]co£W¯nsâ Ipg¸¯nÂ\n¶pw Rm³ \nt¶mSv c£tXSp¶p. AÃmlpth, Fsâ lrZbs¯ \o aªv sIm−pw B en¸gw sIm−pw IgpIn \¶mt¡ Wta. Agp¡nÂ\n¶pw shÅ h kv{Xw ip²nbm¡p¶Xv t]mse Fsâ lrZbs¯ ]m]¯nÂ\n ¶pw \o ip²nbmt¡Wta. ]qÀÆ ]ÝnaZn¡pIÄ X½n AIänbXv t]mse Fs¶bpw Fsâ ]m]§

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

373

tfbpw \o AItäWta. AÃmlp th AekXbnÂ\n¶pw IpäIr Xy§fn \n¶pw IS_m[yXIfn  \n¶pw Rm³ \nt¶mSv c£ tXSp¶p.8

اللهم إين أعوذ بك من اهلم و احلزن و العجز ( و الكسل و البخل و اجلبن و ضلع ال دين و غلبة

الرجال )٥٣٨١: النسائي () ""AÃmlpth, hnjmZw, ZpxJw, ZpÀ_eX, AekX, ]nip¡v, `ocp Xzw, IS¯nsâ `mcw, BfpIÄ¡v hnt[bamI F¶nhbnÂ\ns¶ Ãmw Rm³ \n¶n A`bw tX Sp¶p.''

اللهم أنت ريب ال إله إال أنت خلقتني وأنا )

8 _pJmcn : 5900

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

374

بدك وأنا عىل عهدك ووعدك ما استطعت أعوذ ع بك من رش ما صنعت أبوء لك بنعمتك عيل وأبوء لك بذنبي فاغفر يل فإنه ال يغفر الذنوب

إال أنت )٥٨٣١:البخاري () (AÃmlpth, \obmWv Fsâ

\mY³. \o AÃmsX Bcm[y\nÃ. \o Fs¶ krjvSn¨p \nsâ Zm k\mWv Rm³. F\n¡v km[yam hp¶nSt¯mfw \nt¶mSpÅ Icm dpw DS¼Snbpw ]men¡p¶XmWv \o F\n¡v sNbvXp X¶ A\p {Kl§sf Rm³ \nt¶mSv k½Xn ¡p¶p. Rm³ sNbvX ]m]§fpw Rm³ \nt¶mSv k½Xn¡p¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

375

AXn\m F\n¡v \o s]mdp¯p XcWta. \nÝbw \o AÃmsX ]m]§Ä s]mdp¡p¶h\nÃ. )

اللهم اجعل يف قلبي نورا ويف لساين نورا ( واجعل يف سمعي نورا واجعل يف برصي نورا واجعل من خلفي نورا ومن أمامي نورا واجعل

عن يميني نورا وعن شاميل نوراواج عل من فوقي نورا ومن حتتي نورا اللهم أعطني نورا (

)٣٥٤١وأمحد ١٢٨٠مسلم (""AÃmlpth, Fsâ lrZb

¯nepw Fsâ \mhnepw \o {]Im iw \ÂtIWta! Fsâ ImXnepw \o {]Imiw \ÂtIWta! Fsâ I®nepw \o {]Imiw \ÂtIW

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

376

ta! Fsâ ap¶nepw ]n¶nepw \o {]Imiw \ÂtIWta! Fsâ he Xnepw CSXnepw \o {]Imiw \Â tIWta. Fsâ apIfnepw Xmtg bpw \o {]Imiw \ÂtIWta! AÃmlpth, F\n¡v \o {]Imiw \ÂtIWta.''

(apkvenw 1280,AlvaZv 3541 )

اللهم أصلح يل ديني الذي هو عصمة أمري ( وأصلح يل دنياي التي ف يها معايش وأصلح يل

آخريت التي فيها معادي واجعل احلياة زيادة يل يف كل خري واجعل املوت راحة يل من كل رش

) ٤٨٩٧:رواه مسلم ( )

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

377

AÃmlpth, Fsâ FÃm Im cy§fpsSbpw kpc£bmb F sâ aXs¯ F\n¡p \o \¶m¡n ¯tcWta. Fsâ PohnX Øe amb CltemIs¯ F\n¡p \o \¶mt¡Wta. Fsâ aS¡Ø eamb ]ctemIs¯ \o \¶m t¡Wta. PohnXw FÃm \·bnep apÅ hÀ²\ hmt¡Wta. acW s¯ FÃm hnja§fn \n¶pap Å kpJamt¡Wta.

اللهم إين أعوذ بك من العجز والكسل واجلبن ( والبخل واهلر م وعذاب القرب اللهم آت نفيس

تقواها وزكها أنت خري من زكاها أنت وليها وموالها اللهم إين أعوذ بك من علم ال ينفع

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

378

ومن قلب ال خيشع ومن نفس ال تشبع ومن دعوة ال يستجاب هلا ) ٢٧٢٢: رواه مسلم ( )

AÃmlpth, _elo\X, Ae kX, `ocpXzw, ]nip¡v, hmÀ² Iyw, J_À in£ F¶nhbn \n¶pw Rm³ \nt¶mSv A`bw tX Sp¶p. AÃmlpth, Fsâ lrZ b¯n\v \o kq£vaXm t_m[w \ÂtIWta. AXns\ \o kwkv Icn¡pIbpw sNt¿Wta, \obm WtÃm AXns\ \¶mbn kw kvIcn¡p¶h³. \o Xs¶bmW tÃm AXnsâ kwc£I\pw bP am\\pw. AÃmlpth, D]ImcanÃm ¯ hnÚm\¯nÂ\n¶pw, `àn bnÃm¯ lrZb¯nÂ\n¶pw, aXn hcm¯ a\ÊnÂ\n¶pw D¯cw

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

379

e`n¡m¯ {]mÀ°\bnÂ\n¶pw Rm³ \nt¶mSv icWw tXSp¶p. 9

اللهم إين أعوذ بك من زوال نعمتك وحتول (

عافيت ك وفجاءة نقمتك ومجيع سخطك رواه () )٢٧٣٩مسلم برقم

AÃmlpth, A\p{Kl§Ä \o§n t]mIp¶Xn¶pw, kpJku Jy§Ä amän adn¡s¸Sp¶Xn \n¶pw, s]s«¶p−mIp¶ in£ IfnÂ\n¶pw, \n¶nÂ\n¶p−m Ip¶ FÃmhn[ tIm]¯nÂ\n ¶pw Rm³ \nt¶mSv c£ tXSp¶p.

10

9 apkvenw : 2722

10 apkvenw : 2739

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

380

اللهم إين عبد( ك وابن عبدك وابن أمتك ناصيتي بيدك ماض يف حكمك عدل يف قضاؤك أسألك بكل اسم هو لك سميت به نفسك أو أنزلته يف كتابك أو علمته أحدا من خلقك أو

استأثرت به يف علم الغيب عندك أن جتعل القرآن ربيع قلبي ونور صدري وجالء حزين

وذهاب مهي , )٤٥٢, ١/٣٩١(رواه أمحد ( )وصححه األلباين يف ) ١/٥٠٩(واحلاكم

)١٩٩السلسلة الصحيحة برقم AÃmlpth, Rm³ \nsâ Zmk\pw \nsâ Zmksâ ]p{X\pw \nsâ

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

381

ZmknbpsS aI\pamWv. Fsâ aqÀ²mhv \nsâ I¿nemWv. \nsâ Xocpam\§fmWv F¶n \S¸m Ip¶Xv. \nsâ hn[nIsfÃmw F ¶n \oXn]qÀÆw am{XamWv. \o \n\¡v t]cmbn sh¨n«pÅtXm, \nsâ {KÙ¯n Cd¡n bn «pÅtXm, \nsâ krjvSnIfn \n ¶pw BÀs¡¦nepw \o ]Tn¸n ¨n «pÅtXm, AXpasæn \nsâ ] ¡Â \o kq£n¨n«pÅ \nsâ AZriyÚm\¯nepÅtXm Bb \nsâ apgph³ \ma§fpw ap³ \nÀ¯n Rm\nXm \nt¶mSv tNmZn ¡p¶p. JpÀB\ns\ \o Fsâ lrZb¯nsâ hk´hpw a\Ên sâ {]Imihpw ZpxJ¯nsâ ]cn lmchpw at\mhrYsb t]m¡n¡

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

382

fbp¶Xpw B¡n¯oÀt¡Wta. 11

اللهم مرصف القلوب رصف قلوبنا عىل( طاعتك )٢٦٥٤:رواه مسلم ()

lrZb§Ä \nb{´n¡p¶ A Ãmlpth, R§fpsS lrZb§ sf \n\¡v Iogvs]«v Pohn¡p¶Xn ¶mbn Xncn¨phntSWta.

12

اللهم إين أسألك اهلدى والتقى والعفاف ( والغنى رواه مسلم والرتمذي وابن ماجه, انظر ()

.) حيح اجلامع يف ص١٢٧٥: حديث رقم AÃmlpth, k·mÀ¤hpw, `àn bpw, hnip²nbpw, sFizcyhpw

11 knÂkne kzlol : 199

12 apkvenw : 2654

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

383

Rm³ \nt¶mSv tNmZn¡p¶p. 13

JpÀB\nepw lZoknepw h¶n «pÅXn GXm\pw Nne {]mÀ° \IÄ am{XamWnXv. C§s\ H«\ h[n {]mÀ°\Ifp−v. Øe]cnan Xn ImcWw FÃmw ChnsS ]IÀ ¯p¶nÃ. C¶Xv am{Xsa {]mÀ°n ¡mhq F¶v \nÀ_ÔanÃ. GXv Imcyhpw \ap¡v {]mÀ°n¡msa¶v \mw ap¼v kqNn¸n¨Xv HmÀ¡p atÃm. F¶m {]mÀ°\Ifm inÀ¡p hcmXncn¡m³ \mw kq £n¡Wsa¶p am{Xw. Ad_n `mjbn Xs¶bmIWsa¶pw \n _Ô\bnÃ. Adnbmhp¶ GXv `mjbnepw {]mÀ°n¡mw. F¶m AÀ°w AdnªpsIm−v a\Êm ¶n²yt¯msS {]mÀ°n¡p¶Xn

13 apkvenw : 4898

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

384

¶mWv IqSpXÂ {]m[m\yhpw

Im¼papÅXv. \_n bpsS {]mÀ °\IÄ {]mÀ°n¡p¶Xn\v {] tXyIw {]Xn^eaps−¶Xn\v k tµlanÃ. AXp Xs¶ AÀ°and ªp sIm−msW¦n hfsc D¯ahpamIp¶p.

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

385

Cu

X¡me PohnXw{]bmkclnXam¡m³ IjvSs¸ Sp¶ ktlmZcm..

Cu PohnXw Ahkm\n¡p¶Xn

\v ap¼v PohnX¯nsâ

bYmÀ° e£yw a\Ênem¡m³

Hgnhp kab§Ä D]tbmKs¸Sp

¯m³

{ian¡q ..

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

386

XmfpIfnÂ

1 BapJw 1

2 Cu {KÙw 3

3 e£yw 20

4 lememb k¼mZyw 26

5

lÖv {Kq¸v XncsªSp¡pt¼mÄ

30

6

bm{X¡p ap¼v sNbvXncnt¡−h

35

7

ho«nÂ\n¶pw ]pds¸Spt¼mÄ

48

8

hml\¯n Ibdpt¼mÄ

50

9

bm{XbnÂJkzvdv (Npcp¡n) \akvIcn¡Â,

56

10

PwAv (tNÀ¯p ) \akvIcn¡Â

60

11 alXz§Ä 68

12

lÖpw Dwdbpw \nÀ_Ôw

78

13 Ip«nIfpsS lÖv 85

14 ]Icw lÖv 87

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

387

\nÀÆln¡Â

15 aoJm¯pIÄ 93

16 DwdbpsS cq]w 103

17

Clvdman\p tijw ]mSnÃm¯h

118

18

IpäIyXy§Ä¡pÅ {]mbivNn¯w

123

19

Clvdman\p ap¼pw tijhpw ]mSnÃm¯h

130

20

aoJm¯n\pw a¡bptSbpanSbnÂ, XÂ_nb¯v

140

21 ldansâ {]tXyIX 148

22 ldanse¯nbm 157

23 Xzhm^v 164

24 lPdp AkvhZv 174

25 aJmap C_vdmlow 192

26 kwkw 194

27 kAvbv 206

28

kAvbnÂ\n¶pw hncan¨mÂ

219

29

Dwdbpambn _Ôs¸« Nne kp{][m\ Imcy§Ä

222

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

388

30 lÖv sNt¿− cq]w 230

31 dpIv\pIfpw hmPn_pIfpw 233

32

ZpÂlÖv 8 \v sNt¿−h

235

33

ZpÂlÖv 9 (Ad^mZn\w)

238

34 apkvZen^bnte¡v 262

35 ZpÂlÖv 10 _enZn\w 265

36 _enIÀaw 268

37 apSn\o¡Â 281

38

Xzhm^p C^mf ( knbmdx )

286

39

ZpÂlÖv 11,12,13 an\mbnÂcm¸mÀ¡epw,PwdIfnse Gdpw

289

40

Xzhm^p hnZmAv(hnShm§ÂXzhm^v)

298

41

aZo\m kµÀi\w (aZo\bpsS alXzw)

303

42

aZo\m ]Ånbpw 40 hIvXv \akvImchpw

320

llÖÖppww DDwwddbbppww احلج والعمرة

389

43

dufmico^pw \_n bpsS J_dpw

325

44 J_À sI«ns¸¡Â 342

45

\_nbpsS J_dpw Nne \nÀ½nX lZokpIfpw

347

46 Ahkm\ambn 355

47

XncsªSp¯ {]mÀ°\IÄ

357