47
lr lr lr lr lr Hw cO‘ gê n Hw cO‘ gê n Hw cO‘ gê n Hw cO‘ gê n Hw cO‘ gê n {ZOZm‘ lrH¥ îU Or, AZm{X ANamVrV & {ZOZm‘ lrH¥ îU Or, AZm{X ANamVrV & {ZOZm‘ lrH¥ îU Or, AZm{X ANamVrV & {ZOZm‘ lrH¥ îU Or, AZm{X ANamVrV & {ZOZm‘ lrH¥ îU Or, AZm{X ANamVrV & gmo Vmo A~ Omhoa ^E, g~ {dY dVZ ghrV && gmo Vmo A~ Omhoa ^E, g~ {dY dVZ ghrV && gmo Vmo A~ Omhoa ^E, g~ {dY dVZ ghrV && gmo Vmo A~ Omhoa ^E, g~ {dY dVZ ghrV && gmo Vmo A~ Omhoa ^E, g~ {dY dVZ ghrV && ~‹Sm ³¶m‘VZm‘m ~‹Sm ³¶m‘VZm‘m ~‹Sm ³¶m‘VZm‘m ~‹Sm ³¶m‘VZm‘m ~‹Sm ³¶m‘VZm‘m ‘hm‘{V lr àmUZmW Zo ‘hmamOm NÌgmc H mo Hw amZ Ho g^r g§Ho Vm| H s {dñV¥V ì¶m»¶m H aHo g‘Pm¶m, CÝh| ldU H a NÌgmc Or A˶{YH à^m{dV hþE & V~ ‘hm‘{V Or NÌgmc Or H mo AmXoe XoVo h¢ {H Omo ^r Img C‘V AWm©V² ~«÷g¥{îQ hmoZo H m Xmdm co ~¡Ro h¢, CZgo OmH a H hmo {H ho ‘mo{‘Zmo, OmJ¥V hmo OmAmo, H ¶m‘V H m g‘¶ Am J¶m h¡ & ‘¢ Vw‘go Omo ^r H h ahm hÿ±, ¶h g~ ‘¢ Hw amZ Ho AZwgma H hVm hÿ± & (1) AV… Omo H moB© ^r AnZo AmnH mo {gaXma ~«÷g¥{îQ ‘mZ aho h¢, do g^r gMoV hmoH a Y‘© H s amh na I‹So hmo OmAmo, H ¶m‘V Ho gå~ÝY ‘| ‘¸ m go AmE dgr¶VZm‘| gmjr Xo aho h¢ {H ½¶mahdt gXr ‘| g^r Ho H ‘m] H m {hgm~ hmoJm & (2) ‘¸ m go Omo dgr¶VZm‘| AmE h¢, CZ‘| {cIm h¡ {H ‘¸ m go Xþ{Z¶m H s ~aH V, Hw amZ VWm ’ H sam| H s H¥ nm H mo CRmH a O~amBc AnZo ‘wH m‘ {hÝX ‘| co Om¶oJm & (3) Cg g‘¶ ‘¸ m ‘| AkmZVm H m A§YH ma gd©Ì ì¶mßV hmo Om¶oJm & j‘m ¶mMZm Ho à{V ‘m’ s Ho Ûma ~ÝX hmo Om¶|Jo & cmoJm| H m ahZ-ghZ {d{MÌ hmoJm & V~ H moB© ^r {H gr H m gå~ÝYr Z ah nm¶oJm & (4) AV… A~ H hmo {H Omo ‘¸ m XrZ H m ‘w»¶ Ho ÝÐ H hm OmVm h¡, dhm± ³¶m ah J¶m ? O~{H H ¶m‘V Ho {ZemZ Omhoa hmoZo Ho {cE H hm h¡ {H Cg g‘¶ B©em H s nmVgmhr Mmcrg df© VH hmoJr & ¶h ~mV Hw amZ Ho ARmB©gd| {gnmao ‘| {cIr h¡ & (5) Mmho H moB© {hÝXÿ hmo ¶m ‘wgc‘mZ Cg g‘¶ g^r EH hr na~«÷ na‘mË‘m na lÕm Ed§ {dídmg cm¶|Jo & Bg ~mV H mo ñd¶§ {dMma H aHo XoImo {H ³¶m Eogr pñW{V Omhoar ê n ‘| Hw amZ Ho CRZo go hmoJr ? (6) ‘wh§‘X gmh~ Ho Hy M H aZo Ho níMmV Zm¡ gm¡ Zã~o df© O~ ì¶VrV hþE, V~ hOaV B©em AWm©V² gX²Jwé lr XodMÝÐOr H m AdVaU hþAm & ¶h ~mV Hw amZ Ho ½¶mahdt {gnmao ‘| {cIr h¡ & ‘¢ H moB© ^r ~mV Hw amZ Ho {dnarV Z H hÿ±Jm & (7) Hw amZ Ho NRo {gnmao ‘| {cIm h¡ {H ê hAëcmh Xmo Om‘m nhZ|Jo, VXZwgma gX²Jwé lr XodMÝÐ Or Zo EH eara ñd¶§ Ho ê n ‘| YmaU {H ¶m Am¡a Xÿgam eara ‘ohamO H s AÝVamË‘m ‘| {damOH a nyU© {H ¶m, O¡gm Hw amZ ‘| CëcoI h¡ d¡gm hr hmoJm, {Ogo Bg ~mV ‘| g§Xoh hmo do Hw amZ H mo ñd¶§ n‹TH a XoI c| & (8) Hw amZ ‘| Am¡a ^r B©em H s nmVemhr Mmcrg df© VH ‘mZr h¡, CgH s ^r ì¶m»¶m

lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

lrlrlrlrlr

Hw$cO‘ gê$nHw$cO‘ gê$nHw$cO‘ gê$nHw$cO‘ gê$nHw$cO‘ gê$n

{ZOZm‘ lrH¥$îU Or, AZm{X AN>amVrV &{ZOZm‘ lrH¥$îU Or, AZm{X AN>amVrV &{ZOZm‘ lrH¥$îU Or, AZm{X AN>amVrV &{ZOZm‘ lrH¥$îU Or, AZm{X AN>amVrV &{ZOZm‘ lrH¥$îU Or, AZm{X AN>amVrV &

gmo Vmo A~ Omhoa ^E, g~ {dY dVZ ghrV &&gmo Vmo A~ Omhoa ^E, g~ {dY dVZ ghrV &&gmo Vmo A~ Omhoa ^E, g~ {dY dVZ ghrV &&gmo Vmo A~ Omhoa ^E, g~ {dY dVZ ghrV &&gmo Vmo A~ Omhoa ^E, g~ {dY dVZ ghrV &&

~‹S>m ³¶m‘VZm‘m~‹S>m ³¶m‘VZm‘m~‹S>m ³¶m‘VZm‘m~‹S>m ³¶m‘VZm‘m~‹S>m ³¶m‘VZm‘m‘hm‘{V lr àmUZmW Zo ‘hmamOm N>Ìgmc H$mo Hw$amZ Ho$ g^r g§Ho$Vm| H$s {dñV¥Vì¶m»¶m H$aHo$ g‘Pm¶m, CÝh| ldU H$a N>Ìgmc Or A˶{YH$ à^m{dV hþE & V~‘hm‘{V Or N>Ìgmc Or H$mo AmXoe XoVo h¢ {H$ Omo r Img C‘V AWm©V² ~«÷g¥{îQ>hmoZo H$m Xmdm co ~¡R>o h¢, CZgo OmH$a H$hmo {H$ ho ‘mo{‘Zmo, OmJ¥V hmo OmAmo,H$¶m‘V H$m g‘¶ Am J¶m h¡ & ‘¢ Vw‘go Omo ^r H$h ahm hÿ±, ¶h g~ ‘¢ Hw$amZ Ho$AZwgma H$hVm hÿ± & (1) AV… Omo H$moB© r AnZo AmnH$mo {gaXma ~«÷g¥{îQ> ‘mZ ahoh¢, do g^r gMoV hmoH$a Y‘© H$s amh na I‹S>o hmo OmAmo, H$¶m‘V Ho$ gå~ÝY ‘| ‘¸$mgo AmE dgr¶VZm‘| gmjr Xo aho h¢ {H$ ½¶mahdt gXr ‘| g^r Ho$ H$‘m] H$m {hgm~hmoJm & (2) ‘¸$m go Omo dgr¶VZm‘| AmE h¢, CZ‘| {cIm h¡ {H$ ‘¸$m go Xþ{Z¶m H$s~aH$V, Hw$amZ VWm ’$H$sam| H$s H¥$nm H$mo CR>mH$a O~amBc AnZo ‘wH$m‘ {hÝX ‘| coOm¶oJm & (3) Cg g‘¶ ‘¸$m ‘| AkmZVm H$m A§YH$ma gd©Ì ì¶mßV hmo Om¶oJm &j‘m ¶mMZm Ho$ à{V ‘m’$s Ho$ Ûma ~ÝX hmo Om¶|Jo & cmoJm| H$m ahZ-ghZ {d{MÌhmoJm & V~ H$moB© ^r {H$gr H$m gå~ÝYr Z ah nm¶oJm & (4) AV… A~ H$hmo {H$ Omo‘¸$m XrZ H$m ‘w»¶ Ho$ÝÐ H$hm OmVm h¡, dhm± ³¶m ah J¶m ? O~{H$ H$¶m‘V Ho${ZemZ Omhoa hmoZo Ho$ {cE H$hm h¡ {H$ Cg g‘¶ B©em H$s nmVgmhr Mmcrg df© VH$hmoJr & ¶h ~mV Hw$amZ Ho$ AR>mB©gd| {gnmao ‘| {cIr h¡ & (5) Mmho H$moB© {hÝXÿ hmo¶m ‘wgc‘mZ Cg g‘¶ g^r EH$ hr na~«÷ na‘mË‘m na lÕm Ed§ {dídmg cm¶|Jo& Bg ~mV H$mo ñd¶§ {dMma H$aHo$ XoImo {H$ ³¶m Eogr pñW{V Omhoar ê$n ‘| Hw$amZHo$ CR>Zo go hmoJr ? (6) ‘wh§‘X gmh~ Ho$ Hy$M H$aZo Ho$ níMmV Zm¡ gm¡ Zã~o df© O~ì¶VrV hþE, V~ hOaV B©em AWm©V² gX²Jwé lr XodMÝÐOr H$m AdVaU hþAm & ¶h~mV Hw$amZ Ho$ ½¶mahdt {gnmao ‘| {cIr h¡ & ‘¢ H$moB© ^r ~mV Hw$amZ Ho$ {dnarV ZH$hÿ±Jm & (7) Hw$amZ Ho$ N>R>o {gnmao ‘| {cIm h¡ {H$ ê$hAëcmh Xmo Om‘m nhZ|Jo,VXZwgma gX²Jwé lr XodMÝÐ Or Zo EH$ eara ñd¶§ Ho$ ê$n ‘| YmaU {H$¶m Am¡aXÿgam eara ‘ohamO H$s AÝVamË‘m ‘| {damOH$a nyU© {H$¶m, O¡gm Hw$amZ ‘| CëcoIh¡ d¡gm hr hmoJm, {Ogo Bg ~mV ‘| g§Xoh hmo do Hw$amZ H$mo ñd¶§ n‹T>H$a XoI c| & (8)Hw$amZ ‘| Am¡a ^r B©em H$s nmVemhr Mmcrg df© VH$ ‘mZr h¡, CgH$s ^r ì¶m»¶m

Page 2: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$ OmogÎma df© eof ah OmVo h¢, do nwcgamV Ho$ AWm©V² ào‘ Ho$ ‘mJ© na Vcdma H$s Ymana McZo Ho$ g‘mZ H$ho J¶o h¢ & Cg amh H$mo J«hU H$a ~«÷m§JZmE± {dÚwV J{V goMcH$a na‘Ym‘ nh±þMr Am¡a ‘wVH¡$ AWm©V² Bídar g¥pîQ> Kmo‹S>o H$s Mmc J«hU H$aAja Ym‘ JBª & (10) Vrgar g¥pîQ> Omo Am‘ IcH$ h¡ dh Omhoar AWm] H$mo J«hUH$a McVr h¡ & Cgo Xg àH$ma H$s XmoOI H$s Ap½Z ‘| Ocm¶m Om¶oJm & nwcgamVOmo Vcdma H$s Yma Ho$ g‘mZ ào‘‘mJ© h¡, Cggo {dM{cV hmoH$a Omo {JaVo h¢, dog§gma gmJa H$mo nma hr Zht H$a nm¶|Jo & (11) ¶h ~mV Hw$amZ Ho$ Vrgao {gnmaoA‘oV gmcyZ ‘| H$hr h¡, Cgo AmË‘ÑpîQ> Ûmam hr XoImo & ¶h ~¶mZ dhm± Omhoa ê$n‘| {H$¶m J¶m h¡, {H$ÝVw {Xc Ho$ A§Yo Cgo Z g‘P gH|$Jo & (12) Xedt gXr ‘| B©emAdV[aV hm|Jo & ½¶mahdt gXr ‘| B‘m‘ ‘|hXr H$m AdVaU hmoJm Am¡a ~mahdt gXr‘| g‘ñV Xþ{Z¶m H$m ݶm¶ hmoH$a kmZ H$m àH$me hmoJm & ¶h ~mV Am‘ {gnmao ‘|,{Ogo Vrgdm§ {gnmam ^r H$hVo h¢, {cIr h¡ & (13) Cnamo³V H$WmZwgma B©em,‘wh§‘X Am¡a B‘m‘ ‘|hXr {hÝX Ho$ ‘ܶ àJQ> hmo MwHo$, CZHo$ MaUm| ‘| g^r AmH$aàUm‘ H$amo, {H$ÝVw CZH$m ñdê$n BZ M‘©ÑpîQ> go Zht A{nVw AmË‘ÑpîQ> go XoIH$a{MÎm ‘| YmaU H$amo & (14) Bgo ‘hm‘{V {ZåZ ÑîQ>mÝV Ûmam g‘Pm aho h¢ {H$ nhcoAOmOrc ’$[aíVo Zo IwXm H$s Amkm go AmX‘ H$s ‘y{V© {‘Å>r go {Z{‘©V H$s Am¡a O~IwXm Zo Cg ‘y{V© H$mo Z‘Z H$aZo H$s Amkm Xr, V~ AOmOrc Zo Amkm H$mo Z ‘mZZ‘Z Zht {H$¶m Am¡a Cgo A{^emn cJm & AÝV ‘| CgZo AmX‘ H$s Am¡cmX Ho${Xcm| na ~¡R>H$a AZÝV ~ma Z‘Z {H$¶m, {H$ÝVw dh Z‘Z AñdrH$ma {H$¶m J¶m &(15) ³¶m|{H$ AOmOrc Zo AmX‘ Ho$ ñdê$n H$mo dmø ÑpîQ> go ‘Zwî¶ ê$n ‘| XoIm,Bgr H$maU dh lm{nV hmoH$a ~dm©X hþAm & V~ AOmOrc Zo IwXm go ‘m±J H$s {H$AmX‘ ‘oam Xþí‘Z hmo J¶m h¡ & (16) Bg H$maU ‘wPo daXmZ X| Vm{H$ ‘¢ AmX‘ H$sAm¡cmX H$mo nW «îQ> H$a gHy±$ Am¡a g~Ho$ {Xcm| na ~¡R>H$a amÁ¶ H$a gHy±$ & ¶hgånyU© {H$ñgm Hw$amZ Ho$ AmR>d| {gnmao ‘| Omhoa {H$¶m J¶m h¡ & (17) {’$a ^r Vw‘g^r gam Ho$ ‘mJ© na McH$a Cgr AOmOrc H$s ~w{Õ J«hU H$a aho hmo & Vw‘ g~H$amoJo ^r ³¶m H$maU {H$ Vw‘ g^r Cgr H$s Am¡cmX hmo & Vw‘ cmoJ Z‘mO H$aVog‘¶ XÁOmc H$mo ~mha ImoOVo hmo, O~{H$ dh XÁOmc lm{nV hmoH$a g~Ho$ {Xcm|na ~¡R>m h¡ & (18) D$nar Omhoa AW© coZo go dmñV{dH$Vm àmßV Zht hmo gH$Vr,Cgo AÝVamË‘m Ho$ H$mZm| go ldU H$amo & na‘mË‘m Y‘© ajmW© O¡go gX¡d AmVo h¢,Cgr Vah {’$a go B‘m‘ ‘|hXr Ho$ ê$n ‘| AdV[aV hþE h¢ & (19) Bg{cE g^rn¡Jå~a ¶hÿ{X¶m| AWm©V {hÝXþAm| ‘| AdV[aV hþE h¢ & Bg ~mV H$mo AÝVamË‘m go{dMma H$a XoImo, do Vmo {hÝXþAm| Ho$ ‘ܶ AdV[aV hmo MwHo$ h¢, {OZ {hÝXþAm| H$mo Vw‘g~ H$m{’$a H$hVo hmo & (20) Vw‘ cmoJ AnZr ‘wgc‘mZ Om{V ‘| Cgo ImoO aho hmo& Cg Om{V ‘| Vmo IwXm Am¶m hr Zht h¡ & {OZ {hÝXþAm| H$s Om{V H$mo Vw‘ H$m’$aH$hVo hmo, dhr Om{V ApÝV‘ g‘¶ g~H$mo ‘wp³VñWmZ àmßV H$am¶oJr & (21)

Page 3: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

na‘mË‘m {H$gr H$m K‘§S> pñWa Zht aIVm, dh Vmo gX¡d Jar~m| na H¥$nm H$aVm h¡& hOaV ‘h§‘X Ho$ ‘wI na naXm hmoJm, Eogm Hw$amZ ‘| coI h¡ & ³¶m Cg coI H$sVwåh| I~a Zht h¡ ? (22) nXm© H$m Omo CëcoI h¡, dh {hÝXþAm| ‘| AdVaU hmoZoH$m hr ÚmoVH$ h¡ & {H$ÝVw n‹T>o {cIo cmoJ ^r BZ Bemam| H$mo Zht g‘P nmVo & OmoeãXm| ‘| H$mZm‘mV H$s ݶyZm{YH$Vm XoIVo h¢, do dmñV{dH$Vm àmßV Zht H$a nmVo &(23) Hw$amZ ‘| {hÝXþAm| H$s BVZr ~‹S>r à{VîR>m dU©Z H$s JB© h¡ {H$ ApÝV‘ g‘¶{hÝXþAm| ‘| n¡Jå~am| H$m Xoe hmo Om¶oJm Am¡a ñd¶§ IwXm H$m g§Xoe cmZo dmco agyc{hÝXÿ ’$H$sam| ‘| nmVemhr H$a|Jo & (24) Hw$amZ Ho$ nm§M‘| {gnmao ‘| ¶h dU©Z {H$¶mJ¶m h¡ & ¶{X ‘oar ~mV na {dídmg Zht h¡, Vmo Hw$amZ H$mo n‹T>H$a XoI cmo & H$Vo~J«§Wm| Ho$ A{V[a³V nm¡am{UH$ J«§Wm| ‘| ¶h CëcoI h¡ {H$ H${c¶wJ Ho$ AÝV ‘| ~wÕ Am¡a{ZîH$c§H$ AdVma hm|Jo & (25) do AdV[aV hmoH$a AnZo {Xì¶ kmZ go g~H$mo EH$g˶ Y‘© H$m CnXoe X|Jo & Mmho {hÝXy hmo ¶m ‘wgc‘mZ g^r ào‘ ‘mJ© H$m Adcå~ZH$a CZHo$ AYrZ hm|Jo & H$moB© ¶h àíZ H$ao {H$ ³¶m ~wÕ Am¡a {ZîH$c§H$ XmoZm| EH$hr g‘¶ AdV[aV hm|Jo, Cg àíZ H$m r ‘¢ {ZamH$aU H$a XoVm hÿ± & (26) ¶o ahñ¶{ZO ~w{Õ Ho$ ñdê$n ‘hm‘{V hr ImocH$a ~Vm gH$Vo h¢, {~Zm kmZ XmVm Ho$ BgH$sI~a {‘cZm Agå^d h¡ & emñÌm| ‘| H$ëH$s AdVma Kmo‹S>o Ho$ ê$n ‘| hmoJm Eogm coIh¡, {H$ÝVw dh H$ëH$s ³¶m| H$hm J¶m BgH$s I~a {H$gr H$mo ^r Z hþB© & (27)Á¶mo{Vf emñÌ nwH$ma H$a H$hVm h¡ {H$ {dO¶m{^ZÝX H$m AdVma hmoJm, OmoH${c¶wJ H$mo ZîQ> H$aoJm & B§Orc {H$Vm~| H$hVr h¢ {H$ B©em hr nwZ… loîR> AdVmac|Jo Am¡a g~H$mo gÀMo ‘mJ© H$m CnXoe X|Jo & (28) ‘ygm Ho$ ‘mZZo dmco ¶hÿXr H$hVoh¢ {H$ ‘ygm H$m hr nwZ… AdVaU hmoJm Am¡a CZHo$ hmW go g^r ‘w³V hm|Jo & Bg Vahgo g^r Y‘© dmcm| Zo AnZr AcJ-AcJ amh J«hU H$a aIr h¡, O~{H$ ¶o g^rà{VîR>m Ym‘YZr ñdê$n ‘hm‘{V Ho$ {cE h¡ & (29) g^r cmoJ AcJ-AcJ Zm‘J«hU H$a nañna CcP aho h¢, O~{H$ g§gma Ho$ ‘m{cH$ ApÝV‘ g‘¶ lr àmUZmWOr Ho$ ê$n ‘| AdV[aV hmo J¶o & g^r Y‘© dmco AnZr-AnZr ^mfm ‘| CZgog‘PH$a kmZ co aho h¢ & H$moB© ^r A~ AcJ Z ah gH$m, g^r gÝ‘mJ© J«hU H$aaho h¢ & (30) ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Ho$ AdVaU H$s gmjr g^r Y‘©J«§Wm| Zo XoXr & Omo n¥WH$-n¥WH$ ^mfmAm| ‘| AcJ-AcJ Zm‘m| go {cIo Wo & ‘hm‘{V Zo~oeH$kmZ XoH$a gM Am¡a PyR> XmoZm| AcJ-AcJ H$aHo$ ‘m¶m Am¡a ~«÷ H$s n{hMmZH$am Xr & (31) {hÝXÿ Am¡a ‘wgc‘mZ XmoZm| Y‘m©dcå~r H$‘©H$mÊS> Am¡a ear¶V H$mnmcZo H$a nañna PJ‹S>Vo Wo & ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Zo Hw$amZ Ho$ gm§Ho${VH$eãXm| H$m AW© ñnîQ> H$a {dkmZ‘¶ AjamVrV Ym‘YZr Ho$ öX¶ H$s {N>nr ~mV|àJQ> H$a Xr, {Ogo àmßV H$a Amg‘mZ Am¡a O‘rZ Ho$ cmoJm| Ho$ {Xc n{dÌ hmo J¶o& (32) ~«÷mÊS> H$s ZmpñVH$Vm H$m CÝ‘ycZ H$a g~H$mo EH$ gyÌ ‘| ~m±YH$a {‘cmnH$am {X¶m & na‘mË‘m Ho$ AdVaU H$s Jdmhr Vmo na‘mË‘m hr Xo gH$Vo h¢, Aݶ VmoYm‘YZr H$s Amkm H$mo {eamoYm¶© H$a hr dU©Z H$aVo h¢ & (33) Ym‘YZr H$m {Xì¶g§Xoe Hw$amZ nwH$ma H$a H$h ahm h¡ {H$ AÝV g‘¶ AdV[aV Xþ{Z¶m Ho$ ‘m{cH$ H$s

Page 4: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

g^r cmoJ nyO|Jo & ¶h ~mV Vrgao {gnmao ‘| h¡, {OZ nyU©~«÷ ñdê$n Zo na‘Ym‘ Ho${Xì¶ Ûma g~Ho$ {cE Imoc {X¶o & (34) Hw$XaV H$s am{Ì Ho$ VrZ ~«÷mÊS> H$ho J¶oh¢, Vrgao ~«÷mÊS> ‘| hr g‘ñV Ordm| Ho$ ew -Aew H$‘m] H$m {hgm~ hmoJm & BgrVrgao ~«÷mÊS> ‘| hr ~«÷m§JZm Am¡a B©ídarg¥pîQ> Zo eara YmaU {H$E h¢ & (35) BÝhtHo$ dmñVo hOma ‘hrZo VH$ lr ‘wIdmUr H$m AdVaU hþAm, {Ogo J«hU H$a XmoZm|g¥pîQ>-~«÷ Am¡a B©ídar {gaXma hmo JBª & BZHo$ hr hmWm| ‘| Ym‘YZr Zo AnZr Amkmgo g§gma H$mo ‘w³V H$aZo H$m A{YH$ma {X¶m & BZHo$ Ûmam hr Xþ{Z¶m ‘wp³V àmßV H$agH$s & (36) N>Ìgmc Or H$hVo h¢ {H$ ‘¢ Hw$amZ go Am¡a {H$VZr gmjr Xÿ± ? BÞmBÝOwcZm Am¶V ‘| ¶h ~¶mZ {H$¶m J¶m h¡ & ½¶mahdt gXr ‘| Vrgao ~«÷mÊS> Ho$A§VJ©V kmZ H$m à^mV hþAm, Cgo AmË‘ÑpîQ> go ñd¶§ {dMma H$a XoImo & (37) Am¡a^r nhco {gnmao ‘| Omo ~mV| {cIr h¢, CÝh| ³¶m Vw‘ g~Zo Zht XoIm & {cIm h¡ {H$Hw§$Z Ûmam Omo CËn{Îm hþB© h¡ CgH$s Omo gmjr Xo Cgo g‘Pmo {H$ ¶hr Img C‘V~«÷g¥pîQ> h¡ & (38) AV… A~ Omo H$moB© Img C‘V H$m Xmdm coZo dmcm hmo dhJdmhr XoH$a AnZo H$mo ~«÷g¥pîQ> hmoZm {gÕ H$a Xo & AV… AnZo öX¶ go AkmZVmH$m nXm© hQ>mH$a gMoV hmo OmAmo Am¡a n‹T>o {cIo hmoZo H$m K‘ÊS> ˶mJ Xmo & (39)A~ Omo ^r gÀMm B©‘mZ dmcm Am¡a gwZH$a {dídmg cmZo dmcm hmoJm, dh gd©àW‘‘oar ~mVm| na {dídmg H$aoJm & nrN>o Vmo ‘oao gmho~ H$s à{VîR>m Omhoa hmoZo na g^rlÕm cm¶|Jo & (40) ‘oao ‘m{cH$ ‘hm‘{V àmUZmW Or Ûmam ‘wp³V ñWc Am¡aXmoOI H$s Ap½Z H$m ahñ¶ Omhoa hmo J¶m & H$moB© ^r {H$gr H$mo Z’$m Z Xo gHo$Jm &A~ ‘¢ N>Ìgmc Bg Vah AnZo hmXr Ho$ MaUm| H$mo J«hU H$a gMoV hmo ahm hÿ± &(41)

&& àH$aU && 1 && Mm¡nmB© && 41 &&

Hw$amZ EH$ Vmo na‘mË‘m H$m {Xì¶ g§Xoe h¡, BgHo$ AW© H$mo g‘PZo ‘| Omhoar ‘m¶ZoJ«hU H$aZm C{MV Zht h¡ & Xÿgar ~mV ¶h h¡ {H$ Hw$amZ ‘| g^r ~mV| Bemam| ‘| H$hrh¢, Bgo g‘PZo ‘| H$moB© Xmdm co, Vmo CgH$m Xmdm coZo ¶mo½¶ Zht h¡ & (1) Vrgar~mV ¶h h¡ {H$ g^r ~mV| AcJ-AcJ àH$aUm| ‘| H$hr JB© h¢, Cg‘| Mm¡Xh cmoH$ Ho$Ordm| H$s ~w{Õ H$m‘ Zht H$a nmVr & Omo g^r EH$Ì H$a ~«÷mË‘mAm| Ho$ {Xcm| ‘|nh±þMmZm h¡, Bg H$m¶© H$mo H$aZo Ho$ {cE na‘mË‘m Ho$ A{V[a³V H$moB© ^r g‘W© Zhth¡ & (2) Hw$amZ Ho$ n‹T>Zo dmco AnZo AmnH$mo H$mOr H$hcmZo H$m Xmdm H$aVo h¢,O~{H$ CÝh| Z IwXm Ho$ g§Xoe dmhH$ agyc H$s, Z C‘V-~«÷g¥pîQ> H$s, Z Hw$amZ H$sAm¡a Z AnZo AmnH$s n{hMmZ h¡, {’$a ^r AnZo AmnH$mo Hw$amZ Ho$ dm[ag Am¡a XrZHo$ nmcZhma ~ZZo H$m Xmdm H$aVo h¢ & (3) Hw$amZ Ho$ Omhoar AWm] H$mo J«hU H$aA§YH$ma ‘| Sy>~Zo dmcm| Ho$ {cE Hw$amZ ‘| {cIm h¡ {H$ Eogo cmoJm| H$mo cmZV cJoJr &¶o Hw$amZ Ho$ àH$me H$mo Xÿgam| go {N>nmVo h¢, A§VamË‘m ‘| ~¡R>m B~crg CÝh| Eogr hr[ejm Xo ahm h¡ & (4) B~crg g^r Ho$ {Xcm| na ~¡R>H$a nmVemhr H$a ahm h¡,{OgZo XrZ-Y‘© H$s amh go g^r H$mo {dM{cV H$a {X¶m & g^r cmoJ JwU, A§J Am¡a

Page 5: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

B§{жm| Ho$ der yV hmo hdm H$mo nyOZo cJo & e¡VmZ Zo BÝh| AÝYm ~Zm {X¶m & (5)¶h B~crg g^r Ho$ à˶oH$ A§Jm| ‘| Xþí‘Z Ho$ ê$n ‘| ~¡R>m h¡, BgZo g^r H$sAmË‘ÑpîQ> ’$mo‹S> Xr & Bg Xþí‘Z Zo H$moB© ^r ñWmZ Zht N>mo‹S>m, Mm¡Xh cmoH$m| ‘|BgH$s nh±þM h¡ & (6) ¶h B~crg go EH$ ~«÷mË‘mE± gwa{jV h¢ Am¡a Xÿgar ’$[aíVm|H$s O‘mV, {OZ‘| ApÝV‘ g‘¶ B‘m‘ ‘|hXr àJQ> hþE & ¶h e¡VmZ {hÝXÿ ’$H$sam|‘| ~¡R>H$a nmVemhr H$a ahm h¡ & (7) BZ B‘m‘ ‘|hXr ‘hm‘{V lr àmUZmW Or ZoVm¡aoV Am¡a Hw$amZ Ho$ Jwø g§Ho$Vm| H$mo Omhoa H$a g~H$mo gÀMo Y‘© H$s amh {XIm XrAm¡a g~Ho$ öX¶ go ZmpñVH$Vm ZîQ> H$a Xr & Omo ^r AmnHo$ CnXoe H$mo J«hU H$alÕm Zht cm¶m, dh ApÝV‘ g‘¶ XmoOI H$s Ap½Z ‘| OcH$a Y‘© ‘| gpå‘{cVhmo gHo$Jm & (8) A~ VH$ Omo Mm¡Xh cmoH$ Ho$ Ordm| ‘| A§YH$ma ì¶mßV Wm, Cge¡VmZ Ho$ Ûmam Mcm¶o CëQ>o ‘mJ© H$mo ZîQ> H$a g~H$mo nyU©~«÷ ñdê$n, Omo {Z˶ dAIÊS> h¡, na Z‘Z H$am¶m & (9) ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Zo Img {Jamoh~«÷mË‘mAm| H$mo {Xì¶ ~«÷nwa ‘| nh±þMm {X¶m Am¡a Xÿgar B©ídar g¥pîQ> H$mo AjaYm‘‘| nh±þMm¶m & Vrgar g¥pîQ> Omo Xþ{Z¶m Ho$ Am‘ Ord h¢, CÝh| Aja H$s ÑpîQ> ‘|‘wp³VñWc {Z{‘©V H$a ‘w³V H$a {X¶m & (10) Bg Vah go g^r ‘wp³VñWcm| ‘|{d^m{OV H$a g~Ho$ H$m¶© {gÕ H$a {X¶o, AWm©V² g~H$mo AmdmJ‘Z go ‘w³V H$a{X¶m & N>Ìgmc Or H$hVo h¢ {H$ Omo ^r ‘hm‘{V Ho$ CnXoe H$mo J«hU H$a gd©àW‘lÕm cm¶oJm, Cgo hr Img C‘V-~«÷g¥pîQ> g‘Pmo & (11)

&& àH$aU && 2 && Mm¡nmB© && 52 &&

Hw$amZ Ho$ MVwW© {gnmao ‘| {cIm h¡ {H$ ~«÷mË‘mAm| H$mo na‘mË‘m Ho$ g^r Vah Ho$gwI àmßV hmoVo h¢ Am¡a Omo XrZY‘© Ho$ ‘mJ© H$mo ˶mJH$a AnZo AnZo Kam| ‘| Amam‘H$aVo h¢, do ‘¸o$ Ho$ H$m’$a AWm©V² ZmpñVH$ H$ho J¶o h¢ & Ym{‘©H$ ñWcm| ‘| ZdVZnwar‘¸$m H$s Cnm{Y go {d y{fV h¡, Ohm± gX²Jwé nwÌ {~hmar Or AnZo H$mo Y‘© H$mà‘wI g‘P Ka ~¡R>o hr gwImZw d H$aVo h¢ & (1) {Og {H$gr Zo ‘¸$m Ho$ H$mconËWa H$s CnmgZm H$s, CgZo nËWa H$mo hr gÀMm na‘mË‘m ‘mZ {c¶m & {OÝh|na‘mË‘m Ho$ dmñV{dH$ ñdê$n H$s n{hMmZ h¡, do XþIm| H$mo ghZ H$aVo hþE ^r Y‘©go {d‘wI Zht hmoVo, AWm©V² ‘hm‘{V H$m gmW Zht N>mo‹S>Vo & (2) Eogr ~«÷mË‘mAm|H$mo {Xcmgm XoZo Ho$ {cE hr AmIar h¸$s ñdê$n ‘hm‘{V H$mo Ym‘YZr H$s AmkmàmßV hþB© h¡, BÝht ~«÷mË‘mAm| H$mo Hw$amZ ‘| gÀMm ’$H$sa H$hm h¡ & ¶o hr ~«÷mË‘mE±Y‘© Ho$ dmñVo ’$H$sar of YmaU H$aZo go Img C‘V H$hr JB© h¢ & (3) BZ~«÷mË‘mAm| H$s àe§gm H$aVo hþE Hw$amZ ‘| H$hm h¡ {H$ ¶o gXm Y‘© H$s CÝZ{V H$sMmh H$aVr ahVr h¢ & BZHo$ A{V[a³V Omo Am{Iar ‘wh§‘X H$mo {‘϶mdmXr H$hVo h¢,do ‘hm‘{V Ho$ ñdê$n H$mo g‘P hr Zht gHo$ & (4) BZ ‘hm‘{V Ho$ nmg gm§gm[aH$Zída gwIm| H$s àmpßV H$s H$m‘Zm coH$a Omo gm¡XmJar Ho$ {cE AmVo h¢, do ZmpñVH$erK« hr Xÿa {H$¶o OmVo h¢ Am¡a Omo ~«÷g¥pîQ> h¢, do gXm Ym‘YZr Ho$ gpÝZH$Q> godm‘| VËna ahVo h¢ & (5) Omo ‘hm‘{V Ho$ ñdê$n na Am{Ia g‘¶ g§Xoh cm¶|Jo, do

Page 6: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

ZmpñVH$ XmoOI H$s Ap½Z ‘| {Ja|Jo Am¡a Omo gmdYmZ hmoH$a Y‘© Ho$ ‘mJ© na McZodmco ~«÷g¥pîQ> h¢, do gX¡d na‘mË‘m go S>aVo ahVo h¢ & (6) ApÝV‘ g‘¶ Bgr~«÷g¥pîQ> H$mo àe§gm àmßV hmoJr & ¶o hr nyU©~«÷ na‘mË‘m Ho$ A§Jm§Jr h¡, BÝh| hrAIÊS> na‘Ym‘ Ho$ ~mJm| Ho$ gwI àmßV h¢ & (7) {Og {Xì¶ na‘Ym‘ ‘| XÿY Am¡aehX H$s Z{X¶m± ~mJm| ‘| Xa»Vm| Ho$ ZrMo àdm{hV hmoVr h¢ & BZ ~mJm| H$s àmpßV ZhtgÀMo Y‘m©Zw¶m{¶¶m| H$mo àmßV h¡ Am¡a BÝht Ho$ D$na Ym‘YZr H$s ‘oha hmoJr & (8){Og {Xì¶ Ym‘ ‘| Vah-Vah H$s ݶm‘V| ‘odm-{‘îR>mÝZ Am{X {dÚ‘mZ h¡, dhm± ¶o~«÷mË‘mE± Aja~«÷ H$s àH¥${V H$m V‘mem XoIH$a AnZo ‘m{cH$ Ho$ MaUm| ‘|nh±þMH$a àmßV H$a|Jr & (9) ¶o A§JZmE± gXm gd©Xm AjamVrV nyU©~«÷ H$s {ZdmgñWcr a§J‘hc ‘| Ym‘YZr Ho$ lr MaUm| ‘| ~¡R>r h¢ & BZHo$ A{V[a³V Omo AmË‘g§¶‘rh¢, do BZ ~«÷mË‘mAm| Ho$ Xe©Zm| H$s Mmh H$a ~{híV àmpßV H$s MmhZm H$aVo h¢ &(10) Omo gXm gËH$‘© H$aVo h¢, CÝhm|Zo hr Ym‘YZr Ho$ Xe©Z {N>nH$a àmßV {H$¶oh¢ Am¡a Omo Hw$amZ Ho$ {gÕmÝVm| H$m nmcZ H$aVo h¢, do hr loîR> AmË‘m ~«÷m§JZmAm| ‘|{eamo‘{U h¢ & (11) ¶o Omo VrZ {H$Vm~| B§Orc-amg, Oå~ya-àH$me Am¡a Vm¡aoV-H$cg ‘hm‘{V Ho$ ‘wImaqdX go H$hr JB© & BZ {H$Vm~m| na {OZH$s lÕm h¡, dona‘mË‘m Ho$ D$na lÕm aIVo h| & ¶o ‘hm‘{V hr Am{Iar O‘mZo Ho$ n¡Jå~a h¢,BZHo$ dMZm| na lÕm aIVo hþ¶o IwXm H$m S>a aImo & (12) Cnamo³V A§Orc, Vm¡aoVAm¡a Hw$amZ BZHo$ {gÕmÝVm| Ho$ AZwgma hr Ym‘YZr H$m g§Xoe ~«÷m§JZmAm| Ho$ dmñVoAm¶m h¡ & h~go Ho$ nmVemh ‘hm‘{V lr àmUZmW Or h¢, CÝhm|Zo BÝht {H$Vm~m| gona‘Ym‘ H$s amh àmßV H$s h¡ & (13) BZ {H$Vm~m| Ho$ {gÕmÝVm| H$mo n‹T>H$a Omo YZrHo$ Xe©Zm| H$s MmhZm H$aVo h¢, do Ym{‘©H$ {gÕmÝVm| Ho$ ahñ¶ àmßV H$a AnZr‘ZmoH$m‘Zm nyU© H$a coVo h¢ & ¶o lÕmcw ~«÷g¥pîQ> na‘Ym‘ Ho$ {Zdmgr Am¡a YZr Ho${චXmoñV H$ho J¶o h¢ & BZHo$ AmMaU gX¡d Ym‘YZr H$mo AnZo {gÞH$Q> aIZo Ho${cE hmoVo h¢ & (14) ¶o ~«÷mË‘mE± ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Ho$ EH$ eãX H$mo r BgPyR>r Xþ{Z¶m Ho$ gwIm| H$s àmpßV Ho$ {cE Zht N>mo‹S>Vo & ApÝV‘ g‘¶ AnZr à{VîR>mH$s ajm Ho$ {cE ¶o ~«÷mË‘mE± ‘hm‘{V H$m Aml¶ H$^r Zht VO|Jr & (15) BZ~«÷mË‘mAm| Ho$ g^r H$V©ì¶ g’$c hþE Am¡a {ga na go H$‘©H$mÊS> ê$nr ’$O©, Omo{nVm‘hm| go àmßV Wo, Ny>Q> J¶o & AIÊS> kmZ H$mo àmßV H$a BÝh| O~ AnZo Ym‘ H$sݶm‘V| IOmZo Ho$ ê$n ‘| àmßV hm|Jr, V~ A˶{YH$ àgÝZVm hmoJr & (16) BZ~«÷mË‘mAm| H$m Ym‘YZr Ho$ gå‘wI nhw±MZo na erK«m{VerK« {hgm~ hmoJm & BZ~«÷mË‘mAm| H$s gÀMr CnmgZm ¶hr h¡ {H$ ¶o AnZo öX¶ ‘| {N>no H$m‘, H«$moY, ‘mohAm¡a Ah§H$ma ñdê$n Xþí‘Zm| H$mo ‘ma ^Jm¶| & (17) ho ~«÷mË‘mAm| ! ‘¢Zo Vw‘ g~go¶hr dmñV{dH$Vm H$hr h¡ {Ogo nmcZ H$aZo Ho$ {cE Ym‘YZr H$s Amkm ñdrH$maH$amo & Y‘© Ho$ ‘mJ© na Amê$‹T> hmoZo Ho$ {cE AnZo n¡a ‘O~yVr Ho$ gmW aImo Am¡a OmoJwU, A§J, BpÝжm± Vwåh| gÀMr amh go {dM{cV H$a|, CZHo$ gmW c‹S>Zo H$mo VËnaahmo & (18) ¶h B~crg Omo g^r H$s AmË‘m H$mo na‘mË‘m go {d‘wI H$aZo {Xcm| na~¡R>H$a nmVemhr H$a ahm h¡ & ¶hr g~H$m Xþí‘Z h¡ & Omo Y‘© go {d‘wI hmoH$a

Page 7: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

ZmpñVH$ ~Z ~¡R>o, do ~hþV emoa ‘MmVo h¢ {H$ÝVw CZH$s VmH$V ~«÷mË‘mAm| na ZhtMc nmVr & (19) Hw$N> Eogo ^r cmoJ h¢, Omo ZOXrH$s ~ZH$a àmW©Zm H$aVo h¢ Am¡ahþ³‘ H$s AmdmO AWm©V² Acm¡{H$H$ dmUr gwZH$a ^r S>aVo Zht h¢, O~{H$ àmW©ZmH$aZo Ho$ níMmV na‘mË‘m go S>aVo ahmo Eogm Hw$amZ ‘| H$hm h¡ & (20) Omo ^r‘hm‘{V Ho$ dMZm| H$mo J«hUH$a VXZwgma Mmc Mco, dh erK«m{VerK« Bg dgmJago Nw>Q>H$mam nm gHo$Jm & {Og {H$gr Zo ^r Hw$amZ H$mo n‹T>H$a kmZ àmßV {H$¶m,CgZo ¶hr ~mV {Xc go ñdrH$ma H$s h¡ & (21) AnZr BpÝжm| H$mo de ‘| H$amo, PyR>rH$m‘ZmAm| H$mo ‘mamo, hdm {hag H$mo g§¶‘ go namñV H$amo Am¡a {Xc go ЋT>Vmnyd©H$g§Vmof J«hU H$amo, V^r gÀMr CnmgZm na‘mË‘m Ho$ à{V gmW©H$ hmoJr & (22)lÕm nyd©H$ CnmgZm H$aZo dmco H$s na‘mË‘m gX¡d ajm H$aVm h¡ Am¡a AZoH$ àH$maH$s Amn{Îm¶m| go ~MmVm h¡ & AV… na‘mË‘m H$mo àmßV H$aZo Ho$ {cE, ho ~«÷mË‘mAmo,ApÝV‘ g‘¶ Omo Xþ{Z¶m Ho$ AÀN>o-~wao H$‘m] H$m ݶm¶ hmoZm h¡, Cg hþ³‘ H$mo{eamoYm¶© H$aZo Ho$ {cE VËna ahmo & (23) Omo ^r na‘mË‘m H$s àmpßV ‘| {‘϶mH$m‘ZmE± h¢, CÝh| Xÿa H$amo Am¡a gÀMo Y‘© Ho$ ‘mJ© H$mo J«hU H$amo V^r Ym‘YZr H$sH¥$nm H$s cÁOV Vwåh| àmßV hmo Am¡a Omo {Z{fÕ Ed§ AJ«mø dñVwE± h¢, CZH$mn[a˶mJ H$amo & (24) na‘mË‘m H$s àmpßV ‘| ¶h Zída eara hr nXm© Ho$ Vwë¶ h¡,Omo Vwåhmar AmË‘m H$mo AnZo de ‘| {H$¶o h¡, {H$ÝVw Bg Zída eara H$mo ˶mJ XoZogo g^r Vah H$m cm^ {‘c gH$Vm h¡ Am¡a na‘mË‘m Ho$ {Xì¶Ym‘ H$s A‘yë¶ Xm¡cVV^r {‘c gH$Vr h¡ & (25) ¶{X AIÊS>Ym‘ àmßV H$aZo H$s Mmh h¡, Vmo Bg Zídaeara H$m ‘moh ˶mJmo & {~Zm ˶mJ {H$¶o H$moB© ^r AIÊS>Ka Z nm gH$m & Bg{cEjwÐ H$m‘ZmAm| H$m n[a˶mJH$a Zída eara H$mo ˶mJ Xmo & (26) N>Ìgmc Org‘ñV Xþ{Z¶m H$mo gMoV H$aVo hþE H$hVo h¢ {H$ Hw$amZ Ho$ {N>no ahñ¶ Omo AmO VH$T>Ho$ aho, {OÝh| H$moB© ^r Z Imoc gH$m, do Jwø AWm] go n[anyU© g§Ho$V ‘hm‘{V lràmUZmW Or Zo ImocH$a Omhoa H$a {X¶o & (27)

&& àH$aU && 3 && Mm¡nmB© && 78 &&

Hw$amZ Ho$ Vrgao {gnmao ‘| B‘m‘ Am¡a ‘h‘yX JOZdr ~mXemh H$m d¥hX ê$n ‘| dU©Z{H$¶m J¶m h¡ & {cIm h¡ {H$ ‘h‘yX JOZdr ~mXemh go O~ B‘m‘ H$m {‘cmn hþAm,V~ gmao OhmZ Ho$ cmoJm| H$mo ~hþV hr gwI hþAm & ~mVyZ AW© ‘| ‘hm‘{V lràmUZmW Or Am¡a N>Ìgmc Ho$ {‘cmn go Bg àH$maU H$mo g‘Pmo & (1) CgH$s~mXemhV ‘| {hÝXÿ Am¡a ‘wgc‘mZm| Ho$ gmW d¡‘Zñ¶Vm Wr & ‘h‘yX JOZdr gwëVmZZo {hÝXþAm| Ho$ ‘§{Xa T>m {X¶o Wo Am¡a Cgo B‘m‘ Ho$ Xe©Zm| H$s {Xc ‘| Mmh Wr &‘hmamOm N>Ìgmc Zo r Xodr-XodVmAm| Ho$ D$na go lÕm hQ>mH$a ‘hm‘{V Ho$ Xe©Z{H$¶o Wo & (2) dh ~mXemh AnZo g‘¶ ‘| Y‘© Ho$ à{V nyU© AmñWm aIVm Wm Am¡aHw$Vw~ Am¡{c¶m| ‘| AnZo H$mo {gaXma ‘mZVm Wm & IwXm H$s ~§XJr go g~go AJ«UrahVo hþE AnZr O‘mV ‘| g~go nrN>o H$s H$Vma ‘| I‹S>m ahVm Wm & ‘hmamOmN>Ìgmc H$s ^r Y‘© Ho$ à{V ¶hr ^mdZm Wr & (3) na‘mË‘m H$s àmW©Zm H$aZo Ho$

Page 8: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

níMmV² ’$m{Vhm n‹T>H$a Amerf ‘| AnZr à{VîR>m H$s Mmh aIVm Wm & O~ gwëVmZgo ’$H$sa H$s ~mV| hþBª, V~ Cgo ’$H$sa Ho$ D$na nyU© lÕm CËnÝZ hmo JB© & ‘oar ^rO~ ‘hm‘{V Ho$ gmW kmZMMm© hþB©, V~ ‘wPo ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Ho$ ñdê$n nanyU© lÕm hþB© & (4) B‘m‘ ‘|hXr lr àmUZmW Or Zo ‘wPgo H$hm Wm {H$ {OgH$s ‘oaoD$na nyU© lÕm hmo, dh h‘mao {cE |Q> An©U H$ao, V~ ‘¢Zo nm±M hOma H$moe H$s~ñVr ñdê$n ¶h n§M^m¡{VH$ eara Am¡a ‘wëH$ ‘XrZo H$s Vah H$B© eha d ~mOmaê$nr {d{dY H$m‘ZmE± CZHo$ MaUm| ‘| An©U H$a Xt & (5) ‘oao gyú‘ eara ‘| nm±MkmZopÝжm±, nm±M H$‘}pÝжm±, n§M àmU, ‘Z, ~w{Õ ¶o gÌh VËd, gÌh gm¡ hm{W¶m| Ho$gÑe h¢ Am¡a cmIm| eya‘m| Ho$ gÑe ¶h ‘Z Kmo‹S>o Ho$ g‘mZ Xm¡‹S>Zo dmcm h¡ & BZg^r gåàXmAm| H$mo nwamZr H$‘ar H$s Vah Jar~r Am¡a AYrZVm J«hU H$a ‘¢ZoJwéX{jUm An©U H$s & (6) ‘h‘yX JOZdr B‘m‘ Ho$ g‘j Z§Jo n¡a g~go nrN>oH$Vma ‘| I‹S>o hmoH$a XrZVm Ho$ gmW {ga PwH$mH$a ~mocm {H$ ‘wPo j‘m àXmZ H$amo &(7) ‘wPo g§VwîQ> H$aHo$ ’$H$sam| Ho$ g‘yh ‘| gpå‘{cV H$s{O¶o, Cgr Vah ‘¢Zo ^ràmW©Zm H$s, V ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Zo ‘wPo g§gma H$s H$m‘ZmAm| go ‘w³VH$a~«÷g¥pîQ> Ho$ g‘yh ‘| gpå‘{cV H$a {c¶m & (8) Vmo AO‘§{Vgm Am¶V Ho$ AZwgmaJOZdr H$mo {Og Vah B‘m‘ Zo à{VîR>m àXmZ H$s, Cgr Vah ‘wPo ^r ~mah hOma~«÷m§JZmAm| ‘| {gaXma ~Zm¶m & Eogo B‘m‘ ‘|hXr Ho$ ñdê$n H$s n{hMmZ H$amo,{Oggo do Vw‘ g~Ho$ g§Xoh Xÿa H$a X| & (9) ‘¢ Vw‘ g~H$mo Hw$amZ H$s gmjr XoH$a H$hahm hÿ±, {~Zm Hw$amZ H$s gmjr {XE EH$ eãX r Z ~mocy±Jm & ¶h ~¶mZ Hw$amZ Ho$ N>R>o{gnmao ‘| Am¶m h¡ {H$ B©em Oam‘aU go ‘w³V H$aZo dmcr Xdm XoZo ‘| loîR> Wm &(10) Am¡a ^r Vrgar gmjr Hw$amZ Ho$ VÛV {H$Vm~m| H$mo {Xc ‘| J«hU H$a XoVm hÿ±{H$ ½¶mahd| {gnmao ‘| Ohm± ~«÷m§JZmAm| Ho$ AdVaU Ho$ gå~ÝY ‘| ¶h coI {H$¶mJ¶m h¡ & (11) ‘wh§‘X gmh~ g§gma go OmZo Ho$ níMmV² O~ Zm¡ gm¡ Zã~o df© ì¶VrVhmo J¶o, V~ XrZ Ho$ ‘mJ© na McZo dmco ‘mo{‘Z g§gma ‘| AdV[aV hþE & CZ‘| ê$hAëcm ^r Am¶o, Omo Xÿgao eara ‘| OmH$a {‘c|Jo & (12) V~ ¶o g^r H$s AmamYZmñdrH$ma H$aHo$ EH$ ~ma Ho$ Z‘Z H$m hOma JwUm ’$c X|Jo & ¶o B©go Ho$ Xÿgao Om‘mAWm©V eara ‘| àdoe H$m Ame¶ ~mVyZ ‘m¶Zo J«hU H$aZo go hr àmßV hmoJm & (13)Mm¡Wr gmjr ZyaZm‘m Zm‘ H$s nwñVH$ h¡, Cg‘| ê$h Aëcm Ho$ kmZ ñdê$n Am¡f{YH$m {ddaU {X¶m J¶m h¡ & Zm¡ g¡ Zã~o df© Ho$ D$na O~ Zm¡ ‘mg A{YH$ hþ¶o, V^rê$h Aëcm Ho$ kmZ ñdê$n Am¡f{Y H$mo ¶mo½¶ ~«÷g¥pîQ> H$s O‘mV Zo J«hU {H$¶m &(14) B‘m‘ ‘|hXr ‘hm‘{V Ho$ AÝXa Agam’$sc Zo ~¡R>H$a VmaV‘kmZ ñdê$nZwñIo go Hw$amZ Ho$ {gÕmÝV VmaV‘dUr H$s Mm¡Xh {H$Vm~m| ‘| Omhoa hþE & J‹T>o H$s‘Oc ‘| EH$ {XZ {H$Vm~ ImZo ‘| O~ lrOr Am¶o V~ CZ {H$Vm~m| ‘| dmUr àMmaH$m ^{dî¶ XoIm & ^{dî¶ XoIVo hr lrOr ~moco {H$ ‘oao AmZo H$m g§Xoe N>Ìgmc Ho$nmg nh±þMmAmo & (15) dhr dV©‘mZ ‘| ‘h‘yX JOZdr H$s Vah h¢ & ‘oao AmJ‘Z H$mogwZVo hr do ‘oar dmUr gwZZo VËna hmo Om¶|Jo & O~ N>Ìgmc Or Zo dmUr-VmaV‘kmZ ldU H$aZo Ed§ Xe©Zm| H$s BÀN>m H$s, Cgr g‘¶ nÝÐh {XZ nyd© XrdmZ

Page 9: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

XodH$aU H$mo AmJdmZr H$aZo oOm & (16) N>Ìgmc Ho$ gmW {‘cZ hmoVo hr‘hm‘{V Ho$ gmW Am¶o ~«÷g¥pîQ>, N>Ìgmc Ho$ gmW Am¶o {hÝXÿ Am¡a ‘wgc‘mZ g^rEH$-Xÿgao go {‘co Am¡a AZoH$ Om{V¶m± AmH$a {‘ct & g^r lr‘wIdmUr H$mo OmhoaH$aZo cJo & (17) {H$VZo cmoJm| Zo AnZm gd©Ì ݶm¡N>mda lrOr H$mo nyU©~«÷OmZH$a {H$¶m & ‘hm‘{V Ho$ gmW nm±M gm¡ {Xì¶ kmZ ñdê$n ~«÷{à¶mE± Wt &(18) Hw$amZ ‘| H$hm h¡ {H$ O~ Eogm g‘¶ Amdo, V^r g‘Pmo H$¶m‘V H$m g‘¶ Amnh±þMm & N>Ìgmc Or Ho$ Omo ^r AnamY A~ VH$ AkmZmdñWm ‘| hþE, do g^r j‘m{H$E JE & O¡go hr N>Ìgmc Zo VmaV‘ kmZ J«hU {H$¶m, CZH$m öX¶ n{dÌ hmo J¶m& (19) ~mah hOma ~«÷m§JZmE± Omo ‘m¶m Ho$ ~§YZ ‘| n‹S>H$a namYrZ Wt, CÝh| ‘m¶mHo$ ~§YZ go ‘w³V {H$¶m & g^r H$mo cmIm| ZJm| go O{‹S>V {Xì¶ Ym‘ {eamonmd Ho$ ê$n‘| àXmZ {H$¶m, {Ogo àmßV H$a g^r H$mo {Z˶ gwIm| H$m AZw d hþAm Am¡a CZHo$Xþ…I Xÿa hmo J¶o & (20) nMmg hOma ¶moOZ O‘rZ Ho$ AÝVJ©V ¶h Zída eara~«÷mÊS> ‘| pñWV h¡ & O~ Bg eara ‘| pñWV Ztd H$mo lrOr Zo VmaV‘ kmZ ê$nrZwñIm ~»grg H$s V~ g~H$mo I¡amV ‘| AIÊS> kmZ H$s CncpãY hþ¶r Omo earakmZeyݶ Wo, CÝh| lrOr Zo H¥$nm H$a {Xì¶ VmaV‘ kmZ àXmZ H$a ‘wp³V ñWmZm| ‘|I‹S>m H$a {X¶m & (21) Omo ~mV| Hw$amZ ‘| H$hr h¡, CÝht ~mVm| H$mo ‘¢Zo ¶WmW© ê$n‘| Omhoa H$s h¢ & g˶ ~mVm| H$mo Vmo g‘ñV g§gma ‘mݶVm XoH$a dU©Z H$aVm h¡ Am¡aOmo Hw$amZ Ho$ {dê$Õ AnZm ‘Z‘mZm dU©Z H$aVo h¢, do AnamYr h¢ & (22) Vw‘ g~Hw$amZ Ho$ D$nar AW© J«hU H$a H$hVo hmo {H$ Hw$amZ ‘| Omo {H$ñgo {cIo h¢, do g~hmo MwHo$ h¢ & {H$ÝVw Omo nhco Ho$ hþE {H$ñgo h¢, do g^r aÔ {H$E Om MwHo$ h¢ Vmo {’$aBZ {H$ñ‘m| H$mo yc H$aHo$ JwOao g‘¶ ‘| ³¶m| S>mcVo hmo ? (23) ¶h Omo B‘m‘ Am¡a‘h‘yX JOZdr H$m {H$ñgm h¡, BgHo$ {cE {cIm h¡ {H$ ¶h Am{Ia Ho$ g‘¶ OmhoahmoJm & Cg {H$ñgo H$mo H$hVo hmo {H$ ¶h {H$ñgm hmo MwH$m, O~{H$ Bgo H$¶m‘V Ho$g‘¶ Omhoa hmoZo H$mo H$hm h¡ & (24) AV…, ho Omhoar AWm] H$mo coZo dmco ‘wpñc‘mo,BgH$mo {Xc Ho$ H$mZ XoH$a gwZmo {H$ Omo {hÝXÿ h¢, do ñdV… Hw$amZ H$mo {~Zm n‹T>mE n‹T>aho h¢ & agyc Zo Omo H$hm Wm {H$ ApÝV‘ g‘¶ ñd¶§ nada{XJma Xþ{Z¶m H$m BÝgm’$H$aZo AmEJm, do H$mOr ~ZH$a H$Om H$aZo Am J¶o h¢, CÝh| AnZr öX¶ H$s Am±I|ImocH$a XoI cmo & (25) N>Ìgmc Or H$hVo h¢ {H$ CZ ñdê$n na AnZm {dídmgcmAmo & Omo Agc ~«÷mË‘mE± h¢, do ñdê$n Ho$ Xe©Z H$aVo hr n{dÌ Am¡a amOr hmoJE & (26)

&& àH$aU && 4 && Mm¡nmB© && 105 &&

ZyaZm‘m {H$Vm~ ‘| {cIm h¡ Cgo OmH$a XoImo Ohm± ‘wh§‘X H$m àVmn Omhoa {H$¶mJ¶m h¡ & Omo ‘wgc‘mZ AnZo AmnH$mo Hw$amZ Ho$ OmZH$ma ~ZZo H$m Xmdm H$a aho h¢,CÝhm|Zo Hw$amZ H$m öX¶ Jwø ahñ¶ hr Zht àmßV {H$¶m & (1) ‘wh§‘X H$s ê$h H$moAmg‘mZ H$m ‘wJ© H$hm h¡ & CgH$s nohMmZ Vwåh| ‘¢ H$am¶o XoVm hÿ±, Cg ‘wJ© go ñZmZ{H$E Am¡a AnZo na {Z‘©c Oc go YmoH$a gm’$ {H$E & (2) O~ Cg ‘wJ© Zo ñZmZ

Page 10: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

Ho$ níMmV² AnZo nam| H$mo ’$Q>H$mam, Cg d³V CZ nam| go Omo nmZr H$s ~y±X| {Jat &CÝht ~yXm| go EH$ cmI ~rg hOma n¡Jå~a hþE, {OÝhm|Zo na‘mË‘m H$m g§Xoe g~H$mo{X¶m Am¡a do n¡Jå~am| ‘| {gaXma H$ho JE & (3) Hw$amZ ‘| Vmo Cnamo³VmZwgma dU©ZhþAm h¡, {H$ÝVw Xþ{Z¶m Ho$ cmoJm| H$s ~w{Õ H$mo Vmo XoImo {H$ Omo ‘wh§‘X H$s ê$h H$moAݶ cmoJm| Ho$ g‘mZ g‘P aho h¢ & Xþ{Z¶m ‘| ahZo dmco cmoJm| H$s ¶hr n{hMmZ h¡& (4) Omo earAV Ho$ AZwgma McH$a ‘h§‘Xr XrZ H$mo ‘mZZo dmco H$hcmVo h¢, doEogo öX¶ Ho$ A§Yo h¢ {H$ ‘wh§‘X H$s ê$h H$mo n{hMmZ hr Zht nmVo & AnZo AmnH$mo‘wgc‘mZ H$hcmZo H$m Xmdm H$aVo h¢ Am¡a ‘wh§‘X H$mo Aݶ cmoJm| H$s Vah ‘mZ ahoh¢ & (5) Omo earAV Ho$ AZwgma McH$a ‘wh§‘X XrZ H$mo ^OZo dmco H$hcmVo h¢, doEogo öX¶ Ho$ A§Yo h¢ {H$ ‘wh‘X ê$h H$s nhMmZ hr Zht H$a nmVo & AnZo AmnH$mo‘wgc‘mZ H$hcmZo H$m Xmdm H$aVo h¢ Am¡a ‘wh§‘X H$mo Aݶ cmoJm| H$s Vah ‘mZ ahoh¢ & (6) ¶o earAV Ho$ nmcZ H$aZo dmco ‘wgc‘mZ Hw$amZ Ho$ D$nar Omhar AWm]H$mo coH$a ^yco hþE h¢ & BÝh| Hw$amZ Ho$ {N>no ahñ¶m| H$m H$moB© dmñV{dH$ kmZ ^r Z hmogH$m & ‘wh§‘X Zo Omo earAV H$s ~mV| ‘mZZo Ho$ {cE nhco H$ht, Vw‘ cmoJm| Zo AnZo{Xcm| go J«hU H$a CÝh| nmcZ H$aZo H$mo hr ‘wgc‘mZr g‘P {c¶m & (7) Hw$amZ ‘|~mdZ àH$ma Ho$ {Z¶‘ nmcZ H$aZo H$m {dYmZ h¡, Omo CÝh| nmcZ H$aVo h¢ CÝh| hrVw‘ ‘mo{‘Z g‘PVo hmo & hmW n¡a YmoH$a {Z‘mO n‹T>Zm, amoOm aIZm, g§¶‘ nyd©H$dñVwAm| H$mo ˶mJZm, ¶o {Z¶‘ Vmo BZ ‘wgc‘mZm| H$mo ’$O© AXm H$aZo Ho$ Vwë¶ ~moPh¢ & (8) Hw$amZ ‘| earAV Ho$ {Z¶‘m| ‘| B^amB‘ Ho$ {cE Eogm H$hm h¡ {H$ B^amB‘Zo {Og eara Ho$ A§Jm| go {ZåZ H$m¶© {H$E Am¡a Hw$amZ Ho$ {gÕmÝVm| Ho$ {dê$ÕAmMaU {H$E do g^r A§J H$mQ>o JE & (9) O~{H$ cmZV B~«mhr‘ H$mo Xr JB© Wr,{Og gwÞV H$mo n‹T>o {cIo ‘w„mAm| Zo ~‹S>r ‘mZH$a J«hU {H$¶m h¡ & {Og Jdmh Ho$H$maU Cgo gOm {‘cr, Cgo ‘w„mAm| Am¡a nra ’$H$sam| Zo emo m Ho$ ê$n ‘| ‘mݶVmXo aIr h¡ & (10) Hw$amZ H$s H$hmZr H$mo Z g‘PH$a BÝhm|Zo Bgr H$mo ‘wgc‘mZr‘mZ {c¶m h¡ & D$nar AW© coZo go BÝh| cmZV Xr JB©, BÝhm|Zo Cgr cmZV H$mo AÀN>mg‘PH$a J«hU H$a {c¶m h¡ & (11) ¶o ‘w„m H$mOr AnZo AmnH$mo Hw$amZ Ho$OmZH$ma ‘mZ ~¡R>o h¢, O~{H$ Hw$amZ Ho$ EH$ Aja H$m r AW© ¶o Zht nm gHo$ & ‘wIgo Vmo H$hVo h¢ {H$ A§Orc, Oå~ya, Vm¡aoV Am¡a Hw$amZ ¶o Mmam| {H$Vm~| h‘mao dmñVoAmB© h¢ & ¶o öX¶ Ho$ A§Yo BZ {H$Vm~m| Ho$ {gÕmÝVm| H$mo {dMma nyd©H$ J«hU Zht H$anmVo & (12) Vm¡aoV, A§Orc Am¡a Oå~ya d Mm¡Wr Hw$amZ E Mmam| {H$Vm~| {OZn¡Jå~am| Ho$ Ûmam AdV[aV hþBª, CZ Mmam| Ho$ Zm‘ Bg àH$ma h¢ & (13) B©em, ‘ygmAm¡a XmCX ¶o Mmam| n¡Jå~a ¶hÿ{X¶m| ‘| AmE & ApÝV‘ Omo ‘wh§‘X H$ho J¶o BÝht VH$n¡Jå~ar H$s hX ahr, BgHo$ níMmV n¡Jå~ar IË‘ H$a Xr JB© & (14) CZ Mmam|{H$Vm~m| ‘| VrZ {H$Vm~| A§Orc, Oå~ya Am¡a Vm¡aoV, ‘ZgyH$ AWm©V² aÔ H$a Xr JBª& Eogm Hw$amZ ‘| dU©Z h¡, {H$ÝVw ¶o ‘w„m H$mOr {H$Vm~m| Ho$ AW© g‘PVo hr Zht h¡{H$ BZ‘| ³¶m {cIm hþAm h¡ & (15) Vm¡aoV {H$Vm~ ~rg àH$ma Ho$ gå~ÝYm| H$mo coH$a{^ÝZ-{^ÝZ Zm‘m| na Xr JB© h¡, CÝht ‘| Hw$amZ ^r h¡, {Og Hw$amZ ‘| H$¶m‘V H$m

Page 11: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

dU©Z h¡ Am¡a Omo Bñcm‘ Y‘© Ho$ nmcZ H$aZo dmcm| na {Z ©a h¡ & (16) BZ Mmam|{H$Vm~m| ‘| H$m¡Z {H$Vm~ aÔ H$s JB© Am¡a H$m¡Z {H$Vm~| gÀMr H$hr JBª, Bg ~mV H$mog‘PZo ‘| H$moB© r g‘W© Z hmo gH$m & Am¡a r ‘¢ Vw‘go g˶ ~mV H$hVm hÿ± ³¶m|{H$O~ VH$ {N>no oX Vw‘ Z nmAmoJo, V~ VH$ Vwåhmam {Xc g§Xoh a{hV Z hmo gHo$Jm &(17) Hw$amZ H$mo na‘mË‘m Zo Mma ñWmZm| na {cIm h¡ & àW‘ ~«÷m§JZmAm| Ho$ {Xcm|na {~Zm H$c‘ {cIm h¡, Xÿgao {O~«rc ’$[aíVo Ho$ nam| na ³¶m|{H$ dhr Hw$amZ H$mocmZo dmcm h¡, Vrgao ‘wh§‘X H$s {Oˆm na, {Og {Oˆm Zo Hw$amZ earAV Ho$ cmoJm|Ho$ ~rM Omhoa H$s Am¡a Mm¡Wo h¸$s ñdê$n ‘hm‘{V H$s {Oˆm na {Og {Oˆm gohH$sH$V Am¡a ‘ma’$V Ho$ {N>no ahñ¶ àJQ> hþE & {OÝh| Agam’$sc Zo gwÝXa AmdmOgo Jm¶m, dh h¡ AR>mah hOma lr ‘wIdmUr {Ogo J«hU H$a MamMa g^r Ord ‘w³VhþE & BgHo$ A{V[a³V Am¡a ^r doX emñÌ gmYw ‘hmË‘mAm| H$s dmUr go AZoH${H$Vm~| Xt & A~ H$m¡Z {H$Vm~ àmaå^ H$s h¡ Am¡a H$m¡Z ApÝV‘ g‘¶ H$s, Bgo Vw‘ñd¶§ AÀN>r Vah Vcme H$amo & (18) Vw‘ g~ Hw$amZ Ho$ {H$ñgo Cg g‘¶ Ho$ {cEH$h aho hmo, Omo O‘mZm aÔ {H$¶m Om MwH$m & Omo àH$me H$¶m‘V Ho$ g‘¶ hmoJm,Cgo Vw‘ JwOao g‘¶ ‘| hmo J¶m, ³¶m| H$h aho hmo ? (19) Hw$amZ Ho$ AR>mahd| {gnmao‘| {cIm h¡ {H$ Omo Hw$amZ Ho$ D$nar AW© J«hU H$a|Jo, do hmaH$a XmoOH$s hm|Jo &D$nar AW© Vmo {Xcm| na Omo e¡VmZ ~¡R>m h¡, dh coH$a Xo ahm h¡ {Ogo Amkm C„§KZH$aZo dmcm H$hZm Mm{hE & (20) Omo Amkm C„§KZ H$aZo dmco hm|Jo, CÝh| {ZíM¶ê$n ‘| XmoOIr g‘Pmo & Cgo Vmo OJh-OJh JwZmhJmar {cIr h¡, Cgo hr OmhoarAW© coZo dmcm| Zo öX¶ go J«hU H$a aIm h¡ & (21) A~ Am¡a ^r ‘¢ Vw‘go H$h ahmhÿ± {H$ Vw‘ cmoJ ‘wh§‘X H$mo Aݶ cmoJm| H$s Vah ‘mZ aho hmo & ‘wh§‘X H$s O‘mV H$sn{hMmZ V^r hmo gH$Vr h¡, O~ Hw$amZ Ho$ {N>no AWm] H$mo Vw‘ g‘PH$a J«hU H$amo& (22) {OZ cmoJm| Zo AmH$a IwXm H$m g§Xoe {X¶m, do g~ EH$ cmI ~rg hOma{gaXma hþE & CZ‘| gmV cmoJ H$c‘| dmco n¡Jå~a hþE, CZ g^r H$s O‘mV H$m’$aAWm©V² ZmpñVH$ H$hr JB© & (23) BZ g^r H$c‘| dmco H$s Omo O‘mV hþB©, CZg^r Zo Amkm H$m C„§KZH$a g^r H$m¶© {H$E & Bgr H$maU CZ g^r H$s O‘mV aÔH$s JB© & A‘oV gmcyZ Zm‘ H$s Omo gyaV h¡, Cg‘| ¶h {ddaU {cIm h¡ & (24)‘wh§‘X H$s Omo O‘mV earAV H$mo ‘mZZo dmcr H$hr h¡, Cgo r Xg Vah H$s XmoOIH$s Ap½Z ‘| OcZm hmoJm & CÝht ‘| ~hÎma Zmar {’$aHo$ H$ho J¶o h¢, CZ‘| EH$ ZmOrOmo ~«÷m§JZmAm| H$s O‘mV h¡, Cgo hr AÝXa {c¶m J¶m & (25) BZ‘| H$moZ O‘mVAÝXa cr JB© Am¡a H$m¡Z ZmpñVH$ hþE, Bgo g‘Pmo & Bgr H$maU ‘| nwc{gamV H$m^r dU©Z Am¶m h¡, dh H$m¡Z O‘mV Eogr h¡, Omo {~Ocr H$s Vah McH$a AnZo{ZOYm‘ ‘| Om nh±þMr ? (26) H$m¡Z O‘mV Kmo‹S>o H$s Mmc McH$a nma nh±þMr Am¡aH$m¡Z O‘mV h¡ Omo nwc{gamV (ào‘ Ho$ ‘mJ©) go n{VV hmo Vcdma H$s Yma go H$Q> JB©? H$m¡Z O‘mV Eogr h¡ {Ogo na‘mË‘m Zo ñd¶§ àe§gZr¶ H$hm Am¡a H$m¡Z O‘mV h¡,Omo Bg O‘mV Ho$ nrN>o nrN>o McH$a nma hwB© ? (27) H$m¡Z O‘mV Eogr h¡ {Ogoe¡VmZ B~crg Zo na‘mË‘m go {d‘wI H$a XmoOI H$s Ap½Z ‘| Ocm¶m & g^r Hw$amZ

Page 12: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

Ho$ kmVm ‘wI go AnZo H$mo OmZH$ma H$hVo h¢, {H$ÝVw {N>no AWm] H$mo H$moB© ^r Zhtg‘P nm¶m & (28) AR>mahd| {gnmao ‘| C„oI h¡ {H$ {N>no AWm] H$mo g‘Po {~ZmAm[a’$ H$m nX H$moB© Zht nm gH$Vm Am¡a Z ‘wh§‘X H$mo H$moB© n{hMmZ gH$Vm & Hw$amZHo$ ahñ¶m| H$mo nmE {~Zm H$moB© Hw$amZ H$mo n‹T>Zo dmcm r Zht hmo gH$Vm & (29) ~J¡aAmÝV[aH$ AW© àmßV {H$¶o Hw$amZ H$s dmñV{dH$Vm àmßV Zht hmoVr Am¡a Z ¶h nVmMc gH$Vm h¡ {H$ Hw$amZ {H$gHo$ {cE AmB© h¡ & ¶h ~mV V^r OmZZo ‘| Am gHo$Jr,O~ Hw$amZ Ho$ {N>no AW© ‘mcy‘ hmo Om¶| & (30) Hw$amZ H$mo {Z˶ n‹T>Zo dmco CgHo$AmÝV[aH$ AW© nm Z gHo$, O~{H$ B‘m‘ ‘|hXr H$s H¥$nm go AZn‹T> CgHo$ ahñ¶Imoc aho h¢ & ³¶m|{H$ agyc Zo nhco go hr H$hm Wm {H$ Hw$amZ Ho$ {N>no AW© H$¶m‘VHo$ g‘¶ Omhoa hm|Jo & (31) Bgr H$maU {H$gr Zo Hw$amZ Ho$ AW© Zht Imoco Am¡a do~J¡a hH$sH$V g‘Po CgH$mo Xÿgam| Ho$ gm‘Zo dU©Z H$aVo h¢ & earAV Ho$ ‘mJ© H$moJ«hU H$aZo dmco H$B© AnZo AmnH$mo Am{c‘, Am[a’$, kmZr Am¡a {dk H$hVo h¢,{H$ÝVw Hw$amZ Ho$ EH$ Aja H$m ^r AW© H$moB© ImocH$a Z ~Vm gH$m & (32) A~ ‘¢ñd¶§ Hw$amZ Ho$ Ûma ImocH$a {N>no AW© Omhoa {H$¶o XoVm hÿ±, {Ogo ‘ma’$V H$m ahñ¶Omhoa hmo gHo$ Am¡a H$¶m‘V Ho$ {XZ H$s n{hMmZ hmo gHo$ & (33) {OgH$s gmjrñd¶§ Hw$amZ Xo gHo$ Am¡a Xþ{Z¶m gÀMo Y‘© H$mo ñdrH$ma H$a gHo$ & ¶o Hw$amZ Ho$ ~mVyZrJwø AW© h¸$s ñdê$n Zo A~ ImocH$a Omhoa H$a {X¶o Am¡a ~«÷g¥{îQ> H$s ‘{h‘m ^rOmhoa H$a Xr & (34) Hw$amZ Ho$ g^r eãX gm§Ho${VH$ Am¡a Jwø AW© dmco Wo, CÝh|AmO {XZ VH$ H$moB© r Z Imoc gH$m & {Og Hw$amZ ‘| g^r eãX Jwø AW© dmco Wo,do eãX A~ IwcH$a g~‘| Omhoa hmo J¶o & (35) EH$ Vmo Hw$amZ H$m ‘hËd Bg{cEh¡ {H$ Cg‘| d{U©V na‘mË‘m H$m g§Xoe h¡ & Xÿgar Iy~r g˶Y‘© H$m nmcZ H$aZodmcr ~«÷mË‘mAm| Ho$ {cE AmB© h¢ & Vrgar {g’$V ¶h h¡ {H$ Bg‘| ~gar, ‘cH$sAm¡a h¸$s ñdê$n H$m dU©Z h¡, Omo ApÝV‘ g‘¶ ¶hÿX AWm©V² {hÝXþAm| ‘| AmH$aàJQ> hþE h¢ & (36) Hw$amZ ‘| agyc, ê$h A„m Am¡a B‘m‘ H$mo EH$ hr ñdê$n H$hmJ¶m h¡, BÝh| hr ~gar, ‘cH$s Am¡a h¸$s H$s Cn‘m Xr JB© h¡ & ¶o VrZm| ñdê$nAjamVrV Ym‘YZr Ho$ ào‘ag H$mo {ncmZo dmco h¢ & (37) AmX‘ g’$s A„m, ZyhZdr A„m, ‘ygm H$cr‘ A„m, B~«mhr‘, B~cre A„m Am¡a Acrdcr A„m ¶o nm±Mm|B‘m‘ ‘|hXr Ho$ ñdê$n ‘| AmH$a g‘m{dîQ> hmo J¶o h¢ & ‘wh§‘X Am¡a B©gm H$m dU©Znhco hr H$a MwH$m & ¶o gmVm| H$c‘m dmco ‘hm‘{V Ho$ ñdê$n ‘| AmH$a gpå‘{cVhmo J¶o h¢ & (38) {OVZo ^r Am¡a n¡Jå~a hþ¶o h¢, CZH$s ep³V¶m± ^r BÝht Am{IaHo$ hH$s ñdê$n ‘| Am JB© h¢ & Hw$amZ Ho$ gÌhd| {gnmao ‘| H$hm h¡ {H$ {~Zm ‘wh§‘XHo$ Aݶ H$moB© n¡Jå~a Z Am¶m h¡ Am¡a Z H$moB© ¶hm± go J¶m h¡ & (39) Hw$amZ Ho$AR>ma‘| {gnmao ‘| {cIm h¡ {H$ g^r n¡Jå~a EH$ ‘wh§‘X Ho$ Zm‘ H$s ep³V go hr Ow‹S>oh¢, Omo ^r {g’$V Aݶ n¡Jå~am| H$mo {‘cr h¡, dh g~ agyc H$s H$hr JB© h¡ & (40)¶h Hw$amZ H$m ahñ¶ ‘¢Zo ImocH$a Omhoa H$a {X¶m, Bgo {hÝXþ hm| ¶m ‘wgc‘mZ g^rgwZ c| & ‘oao H$ho dMZm| H$m ldU H$a Omo gmdYmZ hmoH$a I‹S>m hmo Om¶oJm, CgoYm‘YZr ~‹S>ßnZ X|Jo AWm©V na‘Ym‘ nh±þMm¶|Jo & (41) N>Ìgmc Or H$hVo h¢ {H$

Page 13: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

Cg AmË‘m H$m àVmn na‘Ym‘ ‘| gamhm Om¶oJm &&& àH$aU && 5 && Mm¡nmB© && 147 &&

ho ~«÷g¥pîQ>¶m| ‘| {gaXma g{I¶mo, h‘ Vwåhmao nmg Ym‘YZr H$m ^oOm g§Xoe coH$ana‘Ym‘ go Am¶o h¢ & Bg‘| Vwåhmar gånyU© hH$sH$V Am¡a h‘mam r d¥ÎmmÝV h¡, CgoXoImo & (1) Ym‘YZr Ho$ oOo Bg g§Xoe ‘| agyc ‘whå‘X H$s {g’$V H$s JB© h¡ &B©em ê$h A„m Am¡a n{dÌ B‘m‘ ‘|hXr Ho$ ñdê$n H$s {deofVm H$m ^r dU©Z h¡ &gmW-gmW ‘h§‘X H$s Omo Img C‘V {OgH$s {g’$V Ho$ {cE H$moB© ^r eãX Zhtnh±þMVo, CZH$m {ddaU h¡ & (2) ‘¢ dhr H$hÿ±Jm Omo Hw$amZ ‘| dU©Z {H$¶m J¶m h¡ &{~Zm Hw$amZ Ho$ C„oI {H$¶o EH$ eãX ^r Z ~mocyy±Jm & ¶m Vmo ‘h§‘X H$s hXrgm| H$mhdmcm Xÿ±Jm, Cgo g‘PZo ‘| Mmho AnZm {hV g‘Pmo ¶m Jwñgm H$amo & (3) ‘¢ gÀMrHw$amZ H$s gmjr XoH$a H$hÿ±Jr, {Ogo ‘oar ~mVm| ‘| g§Xoh hmo do Hw$amZ H$mo n‹T>H$a ñd¶§XoI c| & AmO VH$ ‘h§‘X Ho$ Ûmam McmE J¶o earAV Ho$ {gÕmÝVm| H$m àMcZ Wm,{H$ÝVw A~ Vmo B‘m‘ ‘|hXr Zo Hw$amZ Ho$ Jwø AW© ImocH$a Omhoa H$a {X¶o h¢ & (4)A~ Hw$amZ Ho$ {N>no AW© àJQ> hmo OmZo go g~‘| H$¶m‘V Omhoa hmo JB© & O~ Hw$amZHo$ {N>no AW© Omhoa hmoZo H$m g‘¶ Am J¶m, g^r eãXm| Ho$ dmVyZ AW© IwcH$aOmhoa hmo J¶o & Hw$amZ Ho$ gmochd| {gnmao ‘| {cIm h¡ {H$ nhco ~‹S>o-~‹S>o ~wOwJ©Cë‘mh hmo J¶o {H$ÝVw {H$gr Zo r g§gma go nao H$s amh Zht nmB© & (5) ³¶m|{H$ ¶hOmo Mm¡Xh cmoH$ H$s g¥pîQ> h¡, BZH$s nh±wM Amg‘mZ ‘| pñWV d¡Hw$ÊR> VH$ hr h¡ & O~VH$ agyc ‘whå‘X g§gma ‘| Zht Am¶o, V~ VH$ {H$gr Zo ^r A³gm ‘ohOX H$moZ‘Z H$aZm Zht N>mo‹S>m & (6) O~{H$ å¶mamO Zm‘m nwñVH$ ‘| {cIm h¡ {H$ O~agyc H$mo IwXm H$m XrXma hþAm, V~ agyc A³gm ‘ohOX Ho$ {ga na n¡a aIH$a EH${O~«rc ’$[aíVo H$mo gmW coH$a Mco & (7) Cg g‘¶ agyc H$mo Mm¡Xh V~H$ H$sI~a {‘cr & CgHo$ AmJo Vmo cm ‘H$mZ hdm H$m hr dU©Z h¡ & {Ogo {ZamH$ma Am¡aeyݶ‘ÊS>c H$hVo h¢, Cgo hr Hw$amZ ‘| ~oMyZ Am¡a ~oMJyZ H$hm h¡ & (8) ¶o g^rN>mo‹S>H$a agyc AmJo H$mo ~‹T>o Am¡a Zya dZ AjaYm‘ H$s hX ‘| O¡go hr Xm{Ic hþE,{O~«rc ’$[aíVm Bgr hX VH$ ah J¶m, Omo eyݶ ‘ÊS>c go AmJo ¶h AjaYm‘n¥WH$ h¡ & (9) {O~«rc ’$[aíVm AmJo {H$gr ^r Vah Z Mc gH$m, H$hZo cJm {H${Xì¶ àH$me ‘oao BíH$ B©‘mZ ê$nr nam| H$mo OcmVm h¡ & Bggo AmJo EH$ agyc hrnh±þMo, dhm± H$s AZoH$ BemaV| CÝhm|Zo Hw$amZ ‘| dU©Z H$s h¢ & (10) coI h¡ {H$ dhm±{‘lr go ^r A{YH$ ‘rR>m EH$ n{dÌ gmJa h¡ & dhm± ‘wJ© AnZr Mm|M ‘| ImH$ {cE~¡R>m h¡ & dhm± IwXm Zo agyc go BgmaV ‘| {Jamoh Am¡a ’$[aíVm| H$s Va’$ XoIZo H$moH$hm Am¡a H$hm {H$ ¶h {Xì¶ ~«÷mË‘mAm| H$m g‘yh Aja~«÷ Ûmam a{MV Ioc ‘|ImH$s eara YmaU {H$¶o h¡ & (11) Am¡a ¶h H$hm {H$ AnZr Xm{hZr Va’$ XoImo &BZ ~«÷mË‘mAm| Ho$ ‘wI na ~ohmoer H$m Vmcm cJm h¡ & V~ agyc Zo IwXm go nyN>m ¶hVmcm ³¶m| {X¶m J¶m h¡, Vmo IwXm Zo à˶wÎma ‘| H$hm {H$ Voar O‘mV Zo JwZmh {H$¶mh¡ & BÝhm|Zo Zída Ioc XoIZo H$s hQ> H$s, ¶hr BZH$m JwZmh h¡ & (12) ‘h§‘X Zo

Page 14: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

IwXm go nyN>m [H$ BZH$m JwZmh H¡$go ‘m’$ hmoJm ? V~ IwXm Zo H$hm {H$ BZHo$ JwZmhH$mo ‘m’$ H$aZo H$s Hw§$Or Voao {Xc ‘| pñWV h¡ & Cg Hw§$Or go O~ Vmcm IwcoJm, V^rg~ {‘cH$a Ioc go cm¡Q>H$a ¶hm± Am gH$moJo & ¶h gånyU© dU©Z Hw$amZ ‘| h¡, {H$ÝVwCgo do hr g‘P gH$Vo h¢, {OZH$mo {N>no ahñ¶ ImocZo H$m A{YH$ma àmßV h¡ & (13)BgHo$ A{V[a³V Am¡a ^r H$B© Vah H$s ~mV| ‘h§‘X Zo IwXm go H$s¨ & IwXm Zo Zã~ohOma ha’$ àXmZ {H$¶o CZ ha’$m| H$mo agyc Zo AnZo {Xc ‘| YmaU H$a {c¶m, CZha’$m| ‘| Vrg hOma ha’$ earAV Ho$ Omhoa H$aZo H$s Amkm Xr {H$ BÝh| Xþ{Z¶m ‘|OmH$a Vw‘ Omhoa H$amo & (14) Am¡a Omo Vrg hOma ha’$ CnmgZm H$aZo dmcm| Ho${cE h¢, CÝh| Omhoa H$aZo H$m A{YH$ma Vwåh| Xo ahm hÿ±, ¶{X nÌ J«mhH$ hmo Vmo CÝh|XoZm & eof Vrg hOma ha’$ Omo eof ah OmVo h¢ BÝh| Omhoa H$aZo H$m A{YH$ma AÝV‘| AdV[aV hmoZo dmco B‘m‘ ‘ohXr H$mo h¡ & (15) ¶o g^r {ZemZ H$¶m‘V Ho$ g‘¶Omhoa H$aZo Ho$ {cE à{V~pÝYV h¢, O~ ¶h g‘¶ Amdo V^r Hw$amZ Ho$ {N>no ahñ¶àJQ> hm| & A‘oV gmcyZ Zm‘H$ Am¶V ‘| ¶h ~mV Vah-Vah go Omhoa hmoZo H$mo{cIr h¡ & (16) na‘Ym‘ ‘| ~mah hOma ~«÷m§JZmE± {Zdmg H$aVr h¢, ¶h ~mVHw$amZ ‘| H$hr h¡ & BZ ~«÷mË‘mAm| H$s ‘hÎmm H$m Vmo nmamdma hr Zht h¡ & BZ~«÷mË‘mAm| H$s BÀN>m H$aZo go Vmo ¶h ~«÷mÊS> CËnÝZ hþAm Am¡a BÝh| ‘ma’$V H$sgw{Y XoZo Agam’$sc ’$[aíVm hþAm, Omo g^r ’$[aíVm| ‘| ~‹S>m H$hm J¶m h¡ & (17)¶o g^r ~«÷mË‘mE± loîR> na‘Ym‘ ‘| Ym‘YZr Ho$ MaUm| ‘| ~¡R>r h¢, BZHo$ g‘mZna‘mË‘m Ho$ g{ÞH$Q> Aݶ H$moB© Zht h¡ & ¶o hr Bg g§gma ‘| ‘Zwî¶ H$s e³c ‘|AdV[aV hþB© h¢ & g§gma Ho$ g^r AmX‘r BZH$s hr ZH$c Ho$ h¢ & (18) AR>mahd|{gnmao ‘| {cIm h¡ {H$ ¶o ~«÷mË‘mE± {Xì¶ ~«÷nwa go AdV[aV h¢, BZHo$ g^r H$m¶©d AmMaU {Xì¶Vm go n[anyU© h¢, Cgr {Xì¶ à^m H$mo YmaU H$a ¶o Xw{Z¶m ‘| {dñV¥Vh¢ & (19) BZHo$ A{V[a³V Omo g§gmar Ord AkmZVm ñdê$n {ZÐm go CËnÝZ h¢,CÝh| Vmo H$m’$a AWm©V² ZmpñVH$ Zm‘ go H$hm J¶m h¡ & do g^r Ord ‘Z Ho$ D$na~¡R>|Jo & B~crg Ho$ {’$amZo go CëQ>o ‘mJ© H$mo J«hU H$a aho h¢ & BZ g~Ho$ H$m¶© dAmMaU AkmZVm go n[anyU© h¢ & (20) Hw$amZ Ho$ Cgr {gnmao ‘| Am¡a ^r {cIm h¡{H$ ¶o Hw$amZ go n¥WH$ Zht hmoVo & {O~«rc ’$[aíVm Hw$amZ H$mo Omhoa H$aZo Ho$ {cEhr Am¶m & (21) Hw$amZ H$m Vrgdm§ {gnmam {Ogo BÞmBÝOwcZm Zm‘ go H$hVo h¢,Cg‘| ¶h C„oI h¡ {H$ ~«÷g¥pîQ> Omo ’$[aíVm| Ho$ Zm‘ go H$hr OmVr h¡, CZH$m g‘yh{Xì¶ kmZ go nyU© hmoJm Am¡a CÝht ‘| ~¡R>H$a Agam’$sc gya ’y±$Ho$Jm & (22)Ym‘YZr Ho$ gmW ahZo dmcr ¶o ’$[aíVo ñdê$n ~«÷mË‘mE± ~‹S>r à{VîR>m dmcr h¢,BZHo$ gmW gXm Ym‘YZr H$s Amkm H$m¶© H$aVr h¡ & ¶o AmË‘mE± Hw$XaV H$s amV ‘|AdV[aV hþB© h¢, Cg am{Ì Ho$ VrZ ~«÷mÊS> h¢ & (23) {Og‘| ~«÷mË‘mAm| Am¡aAja~«÷ H$s B©ídar g¥pîQ> Zo Ym‘YZr H$m Omoe coH$a eara YmaU {H$E h¢ & ¶hHw$XaV H$s am{Ì kmZ Ho$ àH$me go n[anyU© H$hr JB© h¡, {Og am{Ì ‘| í¶m‘m Or Zoeara YmaU {H$E h¢ & (24) EH$ ~«÷mÊS> dh h¡ Ohm± hÿX Ho$ Ka AWm©V² ZÝX Or Ho$~«O ‘| ½¶mah df© VH$ ~«Ocrcm hþB© & Xÿgao ~«÷mÊS> ‘| Zyh H$s Zmd na ~¡R>mH$a

Page 15: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

Jmo{n¶m| H$mo g§gma go nma CVmaH$a amg a‘U {H$¶m & Vrgam ~«÷mÊS> ¶h OmJ¥VkmZ Ûmam AmË‘OmJ¥{V H$m h¡, {Og ~«÷mÊS> ‘| ~«÷m§JZmE± Am¡a B©ídar g¥pîQ>n¡Jå~a Ho$ ñdê$n ‘| AdV[aV h¢ & (25) Bg Vrgao ~«÷mÊS> ‘| EH$ hOma df© VH$‘hm‘{V Ho$ ‘wImaqdX go lr‘wIdmUr H$m AdVaU ‘ohoa Ho$ ê$n ‘| hþAm, {Ogo J«hUH$a ~«÷mË‘mE± Am¡a B©ídar g¥pîQ> {gaXma AWm©V² {eamo‘{U hþB© & Ym‘YZr Zo BZ~«÷mË‘mAm| Ho$ hmW ‘| AnZr Amkm ñWm{nV H$s, {Og Amkm Ho$ gmW ahZo gog‘ñV g§gma H$mo AmdmJ‘Z go ‘w³V H$a ‘wp³VñWcm| ‘| OrdZ ‘w³V {H$¶m J¶m &(26) Ohm± ~«÷m§JZmE± Am¡a B©ídar g¥pîQ> n¡Jå~a Ho$ ê$n ‘| AdV[aV h¢, BÝht Ho$‘ܶ A{ÝV‘ g‘¶ ‘| B‘m‘ ‘|hXr ñdê$n Ym‘YZr H$m AdVaU hmoJm & Hw$amZ Ho$Vrgd| {gnmao H$s N>Îmrgdt gyaV ‘| Eogm C„oI h¡, {Ogo Vw‘ g~ AÀN>r VahXoIH$a {Z…g§Xoh hmo OmAmo & (27) BÝht VrZm| ~«÷mÊS>m| ‘| AjamVrV Ym‘YZr Ho$VrZ ñdê$n ~«÷m§JZmAm| Ho$ ‘ܶ H$m¶© H$aVo aho & àW‘ ~«O Ho$ ~«÷mÊS> ‘| ~mcñdê$n ‘|, Xÿgao amg Ho$ ~«÷mÊS> ‘| {H$emoa ñdê$n ‘| Am¡a Vrgao OmJZr Ho$ ~«÷mÊS>‘| d¥ÕmdñWm H$s crcm H$a kmZ H$s à^mV H$s & (28) BZ VrZm| ñdê$nm| Ho$A{V[a³V BZ‘| Xmo ñdê$n Am¡a H$ho J¶o h¢ & EH$ ñdê$n agyc ~ZH$a Hw$amZ cm¶o,Xÿgao í¶m‘m Or ñdê$n VmaV‘kmZ H$s Hw§$Or coH$a Am¶o & ¶o nm±Mm| ñdê$n ‘hm‘{VHo$ AÝVamË‘m ‘| AmH$a {‘c J¶o & na‘Y‘m H$m {Xì¶ àH$me VmaV‘ ~rO ê$n ‘|Amn‘| AmVo hr AR>mah hOma dmUr A§Hw$[aV hmo Omhoa hmo JBª & (29) ‘hm‘{V H$meara ¶Ú{n n§MVËd go {Z{‘©V h¡, {H$ÝVw BZHo$ nm±M VËd Ed§ nMrg àH¥${V gXmn{dÌ h¢ & AR>mahd| {gnmao ‘| ¶h ~¶mZ Hw$amZ ‘| {cIm h¡ & (30) ¶h OmoAOmOrc XÁOmc H$m ñdê$n h¡, BgH$m hr {ZåZ H$mo{Q> H$m Ord g‘ñV àm{U¶m|‘| ì¶mßV h¡, Omo Am{Iar AmX‘ ñdê$n ‘hm‘{V Ho$ ñdê$n na {gOXm Zht H$aZoXoVm & Bg XÁOmc Zo ‘¸$m go Am¶o Mma dgr¶VZm‘m| H$mo ^r A‘mݶ H$a {X¶m &(31) ¶h XÁOmc g‘ñV àm{U¶m| Ho$ {Xcm| ‘| B~crg Ho$ ê$n ‘| ~¡R>H$a g~H$mo ImJ¶m & n‹T>o-{cIo cmoJ Bg XÁOmc H$mo AcJ go Omhoar ê$n ‘| XoIZm MmhVo h¢,{H$ÝVw BZ Omho[a¶m| H$mo AnZo hr {Xcm| ‘| ~¡R>o XÁOmc H$m ñdê$n {XImB© Zht XoVm& D$nar AWm] Zo hr BÝh| wcm {X¶m h¡ & (32) Xm^Vwc AO© H$m {ZemZ n¥Ïdr goCËnÝZ hmoJm Eogm C„oI Hw$amZ ‘| h¡ {H$ CgH$m ‘wI Vmo AmX‘r Ho$ g‘mZ hmoJm,{H$ÝVw eara JYr Ho$ Vwë¶ hmoJm & BZHo$ eara Ho$ g^r A§Jm| H$mo ~mVyZ AW© go hrg‘PH$a J«hU H$aZm h¡ & ApÝV‘ H$¶m‘V Ho$ g‘¶ hmoZo Ho$ {OVZo r {ZemZm| H$mHw$amZ ‘| C„oI h¡, CÝh| Jwø AWm] H$mo hr J«hU H$a|Jo, V^r CgH$s dmñV{dH$pñW{V g‘P ‘| Am¶oJr & (33) Bg XÁOmc H$s EH$ hr Am±I h¡, Bggo dh Omhoareara XoIVm h¡, AmË‘m H$s n{hMmZ Zht H$a nmVm & Bgr H$maU Bgo lmn cJr Am¡a{^ñV go {ZH$mcm J¶m & Bg XÁOmc H$s AmË‘ÑpîQ> h¡ hr Zht {H$ {OgHo$ Ûmam‘ma’$V Ho$ kmZXmVm Ym‘YZr Ho$ ñdê$n H$s n{hMmZ H$a gHo$ & (34) ¶hXÁOmc g^r Ho$ {Xcm| na Xþí‘Z H$s ^m±{V ~¡R>H$a AmË‘ÑpîQ> ImocZo hr Zht XoVm& ¶h Vmo AnZo {Xc ‘| ZmpñVH$Vm J«hU H$a g~Ho$ {Xcm| na nmVemhr H$a ahm h¡

Page 16: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

& (35) B©gm ê$h Aëcm Mmcrg df© VH$ nmVemhr H$a|Jo & BZHo$ OmJ¥V kmZ gog§gma EH$ag hmoH$a g˶Y‘© H$m nmcZ H$aoJm & BZH$s C‘V ~«÷g¥pîQ>¶m| H$snmVemhr ^r Xg df© VH$ hmoJr & Mm¡Xh cmoH$ ‘| BZH$m ¶e ’¡$coJm & (37) Omhoaê$n ‘| g‘ñV àm{U¶m| H$mo AIÊS> ‘wp³VñWcm| ‘| ¶o ‘w³V H$a|Jo & BZH$m àVmng‘ñV g§gma ‘| {dñV¥V hmoJm & g‘ñV àmUr Xm¡‹S>-Xm¡‹S>H$a BZgo {‘c|Jo Am¡aAmngr dU© of Ny>Q>H$a ZîQ> hmo Om¶|Jo & (38) Ym‘YZr H$s Acm¡{H$H$ crcm VmoH$hr hr Zht OmVr & CÝhm|Zo Omo ~«÷m§JZAm| go BZ Zída g§gma ‘| oOVo g‘¶AmídmgZ {X¶m Wm, VXZwgma g‘ñV A§JZmAm| H$s Amem CÝhm|Zo nyU© H$a Xr Am¡a^r Omo crcmE± d hm±g {dZmoX H$a|Jo CgH$m gwI g‘ñV ~«÷m§JZmE± c|Jr & (39)ApÝV‘ g‘¶ {eî¶ naånam H$mo J«hU H$a OmJ¥VkmZ Ho$ àH$me H$mo coH$a EogoXm¡‹S>|Jo O¡go ndZ CÎm‘ gwJ§Y H$mo Mmam| Amoa co OmVr h¡ & BZ g~Ho$ öX¶ ‘| ào‘ H$mEogm A§Hw$a CX¶ hmoJm Omo œmg ^r Z coZo XoJm & O¡go Ap½Z àÁÁd{cV hmo OmZo naXmZm Kmg g^r H$mo Ocm XoVr h¡, VÛV g^r Ho$ {Xc ào‘ go n[anyU© hmo Om¶|Jo & (40){OgH$s AmË‘m ào‘ Ho$ a§J ‘| {d^moa hmo {dah ‘| O~ n[ad{V©V hmo OmVr h¡, V~CgHo$ g^r A§Jm| H$m cmohÿ ‘m§g JcH$a ewîH$ hmo OmVo h¢ & ½¶mahdt gXr Ho$ níMmVVrg df© VH$ {Xì¶ kmZ H$m àgma-àMma hmoJm, CgHo$ ~mX nwcgamV ào‘ H$m ‘mJ©àeñV hmoJm & (41) ào‘ H$m ‘mJ© Vmo Vcdma H$s Yma na McZo Ho$ Vwë¶ h¡ & Cgna gÎma df© VH$ McH$a {dah H$s Ap½Z àÁÁd{cV hmoJr & B©ídar g¥pîQ> AnZoAjaYm‘ ‘| Om nh±þMoJr & AOmOrc Ho$ Ord {dah H$s Ap½Z ‘| O~ Oc|Jo, V~Agam’$sc {Xì¶ AR>mah hOma dmUr H$mo ’y±$H$H$a g~H$s AmË‘m {Z‘©c H$a XoJm &(42) BgHo$ níMmV Agam’$sc ‘hm‘{V Ho$ AÝVamË‘m ‘| ~¡R>H$a g^r Ordm| H$moAmR> àH$ma Ho$ ‘wp³VñWcm| ‘| nh±þMm¶oJm, Voahdt gXr ‘| {OÝh| Aja~«÷ AnZrZyaÑpîQ> ‘| J«hU H$a|Jo & O~ g^r Ord Aja H$s ÑpîQ> ‘| Om nh±þM|Jo, V~ g^r H$moAnZo AÀN>o-~wao H$‘m] H$s ¶mX Am¶oJr & AÝV ‘| g^r OmJ¥V ~w{Õ H$mo àmßV H$a ‘w³Vhmo Om¶|Jo & (43) g^r Ord AnZo AnZo {H$E H$‘m] H$m ’$c àmßV H$a|Jo & ¶h AmkmN>Ìgmc Ho$ hmWm| ‘| hmoJr & (44)

&& àH$aU && 6 && Mm¡nmB© && 181 &&

ho gmHw$ÊS>cm gIr, gm¡ m½¶dÝVr g{I¶m| ‘| Omo emo m Ym‘YZr Zo Vwåh| Xr h¡, dh‘¢ Bg {‘϶m {Oˆm go dU©Z Zht H$a gH$Vm & ¶h Omo ‘mZZr g{I¶m| H$m {‘cZhmo ahm h¡, CZ‘| VwPo Ym‘YZr Zo à{VîR>m àXmZ H$s h¡ & (1) ‘oao {ga na hmXr Ho$MaUmqdXm| H$s H¥$nm h¡, Omo g^r Y‘m] Ho$ {gÕmÝVm| H$m g§Xoe XoZo dmco n¡Jå~a h¢,BÝh| hr hOaV B©gm ê$h Aëcm Zm‘m| go gå~mo{YV {H$¶m J¶m h¡ & ‘¢ dhr ~mV àJQ>H$ê±$Jr, Omo Ym‘YZr Ho$ g§Xoe Hw$amZ ‘| {cIr h¡ & (2) agyc, ê$h Aëcm Am¡aB‘m‘ ‘|hXr BZ VrZm| ñdê$nm| Zo {‘cH$a ‘wPo VmaV‘ kmZ H$s AmË‘ IwamH$ àXmZH$s h¡ & CZHo$ {Xì¶ dMZm| H$mo ‘¢Zo {eamoYm¶© H$a {c¶m & {OZ ñdê$n Zo Bg Zídag§gma ‘| AmH$a AIÊS> na‘Ym‘ Ho$ {Xì¶ H$nmQ> ImocZo H$s Hw§$Or ‘wPo BZm‘ ‘|

Page 17: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

~p»ee H$s & (3) Bg ~mV H$s gmjr Hw$amZ Ho$ {gnmao Am¡a àH$aUm| ‘| Xr JB© h¡,Omo Am¶V| Ym‘YZr Ho$ Ûmam ^oOo {Xì¶ g§Xoe Hw$amZ ‘| CVat h¡ & ¶m Vmo ‘¢ ‘h§‘XHo$ Ûmam H$hr hXrgm| Ho$ AZwgma H$hÿ±Jm ¶m {~Zm Hw$amZ Am¡a hXrgm| Ho$ ‘¢ EH$ eãX^r Z H$hÿ±Jm & (4) Hw$amZ ‘| ~mdZ àH$ma Ho$ VarHo$ nmcZ H$aZo H$m {dYmZ h¡ & OmoBÝh| nmcZ H$ao dhr gÀMm ‘wgc‘mZ ‘mZm OmE & BZ ~mdZ àH$ma Ho$ {Z¶‘m| H$monmcZ H$aZo dmcm| H$m BVZo {XZm| VH$ ¶hr H$hZm Wm {H$ O~ ApÝV‘ g‘¶ B‘m‘‘|hXr Am¶|Jo, V^r h‘| gÀMo {Xc go H$s JB© ~ÝXJr H$m ’$c {‘coJm & (5) ¶h VmoearAV Ho$ {Z¶‘m| H$m nmcZ H$aZo dmcm| H$s ~§XJr H$m ’$c H$hm h¡, {H$ÝVw Hw$amZHo$ {N>no ~mVyZ AWm] Ho$ IwcZo na hr ¶h ’$c {‘c gHo$Jm Am¡a O~ ‘ma’$V Ho$ ÛmaIwcH$a Omhoa hm|, V^r g‘Pmo {H$ H$¶m‘V H$m g‘¶ Am nh±þMm & (6) Am¡a ^rHw$amZ Ho$ nm§M‘| {gnmao ‘| Omo {cIm h¡ Cgo Vw‘ ^cr ^m±{V {dMma H$a XoImo {H$Ym‘YZr H$s H¥$nm {hÝXþAm| na hr hþB© h¡, {OZ {hÝXþAm| Ho$ ~rM ApÝV‘ g‘¶gmjmV Ym‘YZr ñd¶§ AmE h| & (7) CÝht ñdê$nm| Ho$ ~rM g^r n¡Jå~a ¶hm± Am¶o& hXrgm| ‘| H$hm h¡ {H$ Am{Ia Ho$ g‘¶ n¡Jå~am| H$m ‘wëH$ hmoJm & Bg{cE {OVZo^r n¡Jå~a Am¶o do g^r OhÿXm| Ho$ AWm©V {hÝXþAm| Ho$ Kam| ‘| AdV[aV hþE & (8)O¡go g^r n¡Jå~a àmaå^ ‘| {hÝXþAm| ‘| AmE d¡go hr ApÝV‘ g‘¶ ‘| r AmE & g^rVah H$s emo^m Am{Iar ‘h§‘X ‘hm‘{V H$mo hr àmßV h¡ & Bg ~mV H$mo Vw‘ {ZíM¶nyd©H$ g‘Pmo, gånyU© Hw$amZ ‘| OJh-OJh ¶hr ~mV {cIr h¡ & (9) Omo hXrgm| ‘|B‘m‘ ‘|hXr H$m AdVaU hmoZm {cIm h¡ Cgo ¶o earAV Ho$ ‘mZZo dmco ‘wgc‘mZm|‘| Ty>‹T>Vo h¢ & Omo Hw$N> Hw$amZ ‘| {cIm h¡ Cgo ¶o Zht XoIVo & Hw$amZ Ho$ Aì~c {gnmao‘| ¶h ~mV ñnîQ> {cIr h¡, Cgr ~mV H$mo ‘¢ Omhoa H$a ahm h±ÿ & (10) Hw$amZ Ho$Aì~c {gnmao ‘| Ac’$, cm‘ Am¡a ‘r‘ ¶o VrZ ha’$ H$ho h¢ & ¶o VrZm| ha’$ EH$hr ñdê$n Ho$ ÚmoVH$ h¢ & Ac’$ A„mh H$m, cm‘ ê$hA„m í¶m‘m Or H$m Am¡a ‘r‘B‘m‘ ‘|hXr H$m, Omo g~‘| loîR> AdVma H$ho J¶o h¢ & {OÝhm|Zo ¶h ahñ¶ ^cr-^m±{V Zht g‘Pm, CÝhm|Zo Bg ha’$m| H$mo Hw$amZ go H$mQ>H$a AcJ {cI {X¶m &(11) Bg ~mV H$mo EH$ IwXm-na‘mË‘m hr OmZVo h¢, {OÝhm|Zo Eogm {ddoH$ nyU©~ÝYZ ~m±Y {X¶m h¡ & Hw$amZ ‘| ¶h ~mV ñnîQ> ê$n go H$hr JB© h¡, Bgo g‘PZo ‘|n‹T>o-{cI| ‘w„m Ed§ H$m{O¶m| H$m Xmdm H$aZm {ZaW©H$ h¡ & (12) Hw$amZ Ho$ Xÿgao{gnmao ‘| ^r {cIm h¡ {H$ BZ ha’$m| H$m {OZHo$ Ûmam ahñ¶ IwcH$a àJQ> hþAm h¡CZ ñdê$n H$m {Xc go {dMma H$amo & (13) ¶o oX Omhoa H$aZo H$m {IVm~ AmIar‘h§‘X lr àmUZmW Or H$mo àmßV h¡, {OÝhm|Zo Hw$amZ Ho$ {N>no AW© ImocH$a OmhoaH$a {X¶o & BZ ‘m¶Zm| H$mo n{hMmZ H$a J«hU H$aZo dmcr ~«÷m§JZmE± hr h¢, {OÝh|Hw$amZ ‘| Img C‘V Zm‘ go gå~mo{YV {H$¶m J¶m h¡ & (14) BÝht ~«÷mË‘mAm| H$moApÝV‘ ‘h§‘X hH$s ñdê$n H$s n{hMmZ ¡ Am¡a ¶o hr ~«÷mË‘mE± Hw$amZ H$mo cr m±{VJ«hU H$aZo dmcr h¢ & {Og Vah go n{hMmZ H$aZm Mm{hE, BZ ~«÷mË‘mAm| H$mon{hMmZ H$aZo ‘| H$moB© g§Xoh Zht ahVm & (15) {Og ñdê$n H$mo IwXm Zo Vm¡aoV{H$Vm~ ~p»ee H$s dhr H$cg {H$Vm~ g^r H$mo kmZ àmpßV H$m gwI àXmZ H$a

Page 18: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

ahr h¡ & Hw$amZ Ho$ CÞrgd| {gnmao ‘| Eogm {cIm h¡ {H$ {Ogo IwXm Omo ^r ~{»eeH$ao, Cg‘| {H$gr H$mo ^r H«$moY H$aZm ì¶W© h¡ & (16) B©gm ê$h Aëcm Am{X {OVZon¡Jå~a Am¶o, do g^r AgamBc H$s ¶hÿXr O‘mV ‘| AmE Am¡a Omo O‘mV AgamBcH$s hþB© Cgo hr ¶mHy$~ H$s O‘mV Zm‘ go gå~mo{YV {H$¶m J¶m & ~mVyZ AW© ‘|‘hm‘{V lr àmUZmW Or H$m {eî¶ g‘wXm¶ hr {hÝXþAm| ‘| AdV[aV hmoZo goAgamBc H$s O‘mV H$hm J¶m h¡ & ¶mHy$~ Cnm{Y ^r ‘hm‘{V H$s h¡ & (17) O~agyc ‘h§‘X B©gm ñdê$n gX²Jwé Ho$ AÝVJ©V {damOo, V~ ê$h Aëcm H$m Zm‘Ah‘X hþAm & O~ Ah‘X ñdê$n gX²Jwé ‘|hXr ñdê$n ‘hm‘{V Ho$ AÝVamË‘m ‘|{damOo V^r CZHo$ Ûmam Vm¡aoV AWm©V² H$cg Hw$amZ AWm©V² gZ§Y E XmoZm| {H$Vm~|AdV[aV hþBª & {OÝh| BZ {H$Vm~m| na {dídmg Zht hþAm, do g˶Y‘© go d§{MV ahJ¶o & (18) ApÝV‘ g‘¶ B‘m‘ ‘|hXr ‘hm‘{V H$m AdVaU {hÝXþAm| ‘| hmoZo go{hÝXþAm| H$s ‘{h‘m gd©loîR> H$hr JB© h¡ & BZHo$ ^m½¶ gamho J¶o & BZ ñdê$n Ho$D$na Omo g§Xoh H$aVo h¢, do ZmpñVH$ AWm©V² H$m’$a h¢ & (19) Cëcy H$^r ^r ZhtMmhVm {H$ gy¶© H$m CX¶ hmo, ³¶m|{H$ BZ A§Ym| Ho$ {cE àH$me Xþí‘Z Ho$ g‘mZ h¡ &Cnamo³V eãXm| H$mo gwZH$a Omo ‘hm‘{V Ho$ ñdê$n na lÕm Zht aIVo, do M‘JmX‹S>Am¡a Cëcy Ho$ g‘mZ h¢ & (20) ¶o Omo Omhoar g[a¶V Ho$ ‘mJ© na {dídmg H$a‘h§‘X Ho$ O‘mV dmco ‘wgc‘mZ H$ho OmVo h¢, do EH$ IwXm Ho$ D$na {dídmg H$a‘wIgo H$c‘m n‹T>Vo h¢ Am¡a ~«÷g¥pîQ> H$s g‘mZVm coVo h¢ & (21) ¶{X BZH$sAmË‘m ‘| ào‘ H$s ‘hÎmm Am¡a {dídmg H$s àYmZVm hmo, {’$a ^r ~«÷m§JZmAm| H$s~am~ar H$a coZm ì¶W© Am¡a PyR>m h¡ & Hw$amZ ‘| C„oI h¡ {H$ Eogo cmoJm| Ho$ H$moB© ^rH$m¶© H$^r g’$c Zht hmo gH$Vo h¢ & (22) Hw$amZ Ho$ Vrgao {gnmao ‘| nm±M Vah H$sCËn{Îm H$m dU©Z h¡ & Xþ{Z¶m Ho$ g^r Ord Hw§$Z H$hZo go CËnÝZ h¢, EH$ hmW goagyc gmh~ Am¡a Xmo hmWm| go Xmo ñdê$n ê$h Aëcm Am¡a B‘m‘ ‘|hXr EH$ gmWAdV[aV hþE & (23) EH$ ñdê$n agyc EH$ hmW go H$ho J¶o Am¡a Xmo ñdê$n ê$hAëcm Am¡a B‘m‘ ‘|hXr XmoZm| hmWm| go EH$ gmW CËnÝZ hþE & agyc, ê$h A„m Am¡aB‘m‘ ¶o VrZm| EH$ hr ñdê$n h¢, Ho$dc BZHo$ Zm‘ AcJ-AcJ h¢ & (24) BZñdê$nm| Ho$ gmW EH$ ~«÷m§JZmAm| H$s O‘mV ‘yc na‘Ym‘ go AdV[aV hþB© h¡, OmogXm na‘Ym‘ H$s {Xì¶ EH$mÝVñWcr ‘yc{‘cmdm ‘| {damO‘mZ h¡ & Xÿgar O‘mVAm¡a h¡, {Ogo ‘cm¶H$ Am¡a ‘wVH¡$ H$s g§km Xr JB© h¡ & BZH$m ñWmZ AjaYm‘ h¡ &(25) Vrgd| {gnmao ‘| ¶h {d{Y dU©Z H$s JB© h¡, {H$ÝVw {OZHo$ öX¶ ‘| gw{Y Zhth¡, do Bgo H¡$go g‘P gH|$ ? Zyh Zdr n¡Jå~a Ho$ VrZ nwÌ hþE, CZ‘| í¶m‘ g~H$mogwa{jV H$aZo dmco {gaXma h¢ & (26) í¶m‘ Omo lr H¥$îU Or h¢, CÝhm|Zo ~«÷m§JZmAm|H$mo ¶moJ‘m¶m H$s Zm¡H$m ‘| ~¡R>mH$a amg Ho$ ~«÷mÊS> ‘| nh±þMm¶m Am¡a H$m{’$a AWm©VZmpñVH$ Omo Ord Wo, CÝh| H$mc‘m¶m Ho$ àc¶ ‘| Sy>~mo H$a ZîQ> H$a {X¶m & í¶m‘,{hgm‘ Am¡a ¶m{’$g BZ VrZm| Zo {‘cH$a nwZ… Bg g§gma H$s aMZm H$s & ¶o VrZm|ñdê$n AcJ-AcJ ñWmZm| na hþE & (27) Ama~ Am¡a ’$mag ‘| í¶m‘ Zo agyc Ho$ê$n ‘| MÝБm Ho$ g‘mZ àH$m{eV hmoH$a ¶e àmßV {H$¶m & Ama~ H$s O‘rZ ‘|

Page 19: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

MÝБm Ho$ g‘mZ àH$m{eV BZ ‘h§‘X Ho$ ~J¡a Aݶ H$m¡Z hmo gH$Vm Wm & (28)nhco ~«O Ho$ ~«÷mÊS> ‘| lrH¥$îU Or Zo ¶moJ‘m¶m H$s Zm¡H$m na ~¡R>mH$a ~«÷m§JZmAm|H$mo amg Ho$ ~«÷mÊS> ‘| nh±þMm¶m Am¡a Bg ~«÷mÊS> ‘| Ym‘YZr H$m {Xì¶ g§Xoe cmZoHo$ H$maU agyc H$ho J¶o & {hgm‘ hcYa H$mo {hÝXþñVmZ H$m Mm§X H$hm J¶m &{hÝXþAm| Zo AnZm ‘m{cH$ g‘PH$a BZH$s hr nyOm H$s & (29) ¶m{’$g VwH©$ ‘|Am¶m, Cgo H$moB© ^r n{hMmZ Z H$a gH$m & BÝht H$s Am¡cmX AmOyO Am¡a ‘mOyOAWm©V {XZ Am¡a amV h¢, Omo VrZ ’$m¡Om| Ho$ Ûmam g‘ñV g§gma H$mo ImH$a ZîQ> H$aahr h¢ & VrZ ’$m¡O| àmV, ‘ܶm• Am¡a gm¶§H$mc h¢, BÝht ‘| ‘Zwî¶ eara ˶mJVo h¢& (30) Vrgao {gnmao ‘| ¶h ~¶mZ {H$¶m J¶m, {H$ÝVw n‹T>o {cIo cmoJ AmË‘ÑpîQ> BgoZht XoIVo & Zyh dgwXod Ho$ ~oQ>o H$m Zm‘ í¶m‘ h¡ & CZH$m Zm‘ {hÝXþAm| ‘| H¥$îU Zm‘go Am¡a ‘wgc‘mZm| ‘| ‘h§‘X Zm‘ go ໶mV h¡ & (31) í¶m‘ ñdê$n ‘h§‘X XmodñVwE± g§gma ‘| coH$a Am¶o, Omo Mm¡Xh cmoH$ ‘| H$^r ^r {H$gr H$mo àmßV Z Wt &àW‘ dñVw agyc IwXm H$s gmjr XoVo h¢ {H$ IwXm H$m ñdê$n {H$emoa AdñWm H$m h¡& Xÿgar dñVw IwXm H$m {Xì¶ g§Xoe h¡, {Ogo AnZr Amkm go àM{cV H$a aho h¢ &(32) agyc go CZHo$ ¶mam| Zo Xmo-EH$ ~mV| nyN>r {H$ H$¶m‘V H$~ hmoJr Am¡a ‘wX}H¡$go CR>|Jo ? {Ogo ‘h§‘X Zo à˶wÎma ‘| H$hm {H$ ¶o XmoZm| ~mVo ñd¶§ IwXm Ho$ Ûmamhm|Jr & O~ do IwX B‘m‘ ‘|hXr Ho$ ê$n ‘| AdV[aV hm|Jo, V~ g^r CZH$s nyOmH$a|Jo & (33) Vmo’$Vc Zm‘ Ho$ ~¶mZ H$s EH$ {H$Vm~ h¡, CgHo$ AmR>d| àH$aU ‘|{cIm h¡ {H$ g^r n¡Jå~am| H$s O‘mV| ApÝV‘ g‘¶ EH${ÌV hmoH$a {‘c|Jr, CgHo${H$E H$‘m] H$m {hgm~ B‘m‘ ‘|hXr H$a|Jo & {OZ cmoJm| Zo AmIar B‘m‘ H$s n{hMmZZht H$s, CZHo$ {Xcm| ‘| XmoOH$ H$s Ap½Z àÁÁd{cV hmoJr & (34) do g^r XmoOIH$s Ap½Z ‘| OcVo hþE AnZo n¡Jå~am| Ho$ nmg OmH$a nwH$ma H$a|Jo, {H$ÝVw CZH$moAp½Z go epÝV àmßV hmo Eogr erVc Xdm {H$gr Zo ^r Zht Xr Am¡a AnZo hmWm| H$moPQ>H$Vo hþE H$hm {H$ h‘ g^r n¡Jå~a e{‘©ÝXo h¢ & (35) Bg XmoOI H$s Ap½Z go~MmZo H$m Z’$m EH$ Am{Iar ‘h§‘X H$mo hr àmßV h¡ & Eogm Odm~ O~ Xþ{Z¶m H$mon¡Jå~am| Zo {X¶m, V~ g‘ñV Xþ{Z¶m OcVr hþB© Am{Iar ‘h§‘X Ho$ eaUmJV hþB© &CÝhm|Zo hr g‘ñV Xþ{Z¶m H$mo XmoOI H$s Ap½Z go ~MmH$a ‘wp³VñWcm| ‘| ‘w³V{H$¶m & (36) Bg Vah g^r Ordm| H$mo B‘m‘ ‘|hXr ‘hm‘{V Zo gwI àXmZ H$aAja H$s ÑpîQ> ‘| ‘wp³VñWcm| H$m {Z‘m©U H$a g~H$mo ‘w³V H$a {X¶m & N>Ìgmc Org^r go AnZËd Xem©H$a H$hVo h¢ {H$ ‘w³V hmoZo H$m Eogm gwÝXa Adga ‘V N>mo‹S>mo& (37) A~ Vmo kmZ H$m àH$me gd©Ì ’¡$c H$a gw~h hmo JB© & AV… A~ Omo ^rAdga nmH$a ^yc|Jo do níMmVmn hr H$a|Jo & (38)&& àH$aU && 7 && Mm¡nmB© && 219 &&

Hw$amZ Ho$ ApÝV‘ {gnmao H$s gÌhdt gyaV ‘| Hw$amZ H$s g^r Jwø ~mV| àH$Q> H$a{cIr h¢ & Cg gyaV ‘| ~«÷m§JZmAm| H$s ~mV| Omo Ym‘YZr Ho$ gmW na‘Ym‘ ‘| hþBª,do {cIr h¢ & ‘¢ CZ g^r ~mVm| H$mo H$h ahm hÿ±, AV… CZ ~mVm| H$mo ‘hËd àXmZ H$a

Page 20: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

g‘Pmo & (1) B‘m‘ ‘|hXr ‘hm‘{V Ho$ Ûmam g^r ~«÷m§JZmAm| Zo g§gma gmJa go‘wp³V àmßV H$s Am¡a g~H$mo AIÊS> OmJ¥VkmZ H$s àmpßV hþB© & Eogm AIÊS> kmZàmßV H$aZo dmco Omo ^r h¡, CÝh| gÀMr ~§XJr H$aZo dmcm g‘Pmo & (2) Bg{cE ho~«÷m§JZmAmo, AnZo {Xc go gXm Ym‘YZr go S>aVo ahmo & ha jU Ym‘YZr Ho$ MaUm|‘| Z‘Z hmoVm aho, Bg ~mV H$mo ÑpîQ> ‘| aImo & {Og {H$gr Zo Am{Iar ‘h§‘X B‘m‘‘|hXr Ho$ OmJ¥VkmZ H$mo ñdrH$ma {H$¶m do gXm na‘Ym‘ ‘| Ym‘YZr Ho$ MaUm| ‘|pñWV h¢ & (3) hOaV ‘h§‘X n¡Jå~a Zo H$hm h¡ {H$ gÀMo {Xc go H$s JB© {Z‘mOD$na H$ho AZwgma H$aZm hr gmW©H$ h¡ & O~ Eogm CnXoe Xo aho Wo, V^r D$naAIÊS> Ym‘ go O~amBc Am¶V coH$a Am¶m & Am¶V H$mo n‹T>H$a g~H$s Ñ{îQ>{ÌJwU H$s CnmgZm go Nw>‹S>mH$a na‘Ym‘ H$s Va’$ cJmB© & (4) V~ g^r Zo ‘ycdVZ AIÊS> na‘Ym‘ H$mo Z‘Z {H$¶m, Omo AIÊS>Ym‘ gdm}n[a àH$medmZ h¡ &cdm~ Zm‘H$ hXrg ‘| H$hm h¡ {H$ Omo cmoJ ‘ycKa H$mo Z‘Z H$aVo h¢, CÝh| CgH$mà{V’$c gX¡d àmßV hmoVm h¡ & (5) Omo {Xì¶ na‘Ym‘ AjamVrV Ym‘YZr H$m{ZOKa h¡, dhm± {damO‘mZ Ym‘YZr Ho$ Xe©Z ‘| hr AnZr ÑpîQ> cJmE ahmo & Xe©Zm|H$s Eogr {Xì¶ÑpîQ> V^r hmoJr, O~ AmË‘m ‘| AnZo {ZOKa H$s Iy~r XoIZo H$s MmhhmoJr & (6) O~ AmË‘m H$mo YZr Ho$ Xe©Zm| H$s Eogr àgÞVm hþB© V~ Omo ì¶W© ‘|à{V‘mAm| H$s nyOm à{VîR>m ‘| lÕm Wr, dh yc JB© & {OgZo àmW©Zm H$aVo g‘¶Eogr lÕm {Xc ‘| J«hU H$s CgH$s ZOa XmE±-~mE± H$‘©H$mÊS> Am¡a earAV Ho$à{V~ÝY go Ny>Q> JB© & (7) CgHo$ g^r H$‘© Ym‘YZr Ho$ Am{lV hmo J¶o, {OgZona‘Ym‘ Ho$ EH$mÝVñWcr ‘yc{‘cmdm Ho$ ahñ¶ àmßV H$a {cE & CgH$s àmW©Zm BgàH$ma ñdrH$ma H$s JB© {H$ dh AnZo àmUn{V go gXm gd©Xm Ho$ {cE AmZÝX ‘|gam~moa hmo J¶m & (8) CZ ~«÷mË‘mAm| Ho$ {ga go H$‘©H$mÊS> Am¡a earAV H$mà{V~ÝY hQ> J¶m, do g§gma H$s {‘϶m H$m‘ZmAm| go {Zd¥Îm hmo JBª Am¡a ‘ycna‘Ym‘ ‘| Omo Ym‘YZr H$s Amkm Wr {H$ ‘wPo Ioc ‘| OmH$a yc OmAmoJr, dhAmkm r Ny>Q> JB© & CZH$s gÀMr àmW©Zm Ym‘YZr Ho$ MaUm| ‘| Z‘Z H$aZo go gmW©H$hmo JB© & (9) N>Ìgmc Or H$hVo h¢ {H$ ‘¢ Bg ~mV H$mo gQ>rH$ dU©Z H$a jra-ZraAWm©V ‘m¶m Am¡a ~«÷ AWdm g˶ Ed§ {‘϶m H$m {Zê$nU H$a XoVm hÿ± & agyc Ho$Bg g§gma ‘| AmZo go nyd© ¶h g§gma newdV Ordm| H$m X[a¶m Wm & Cg g‘¶ CÝh|BÝgmZ ~ZmZo Ho$ {cE Hw$amZ Ho$ {Z¶‘m| H$m nmcZ H$aZo Am¡a gam Ho$ AZwgma McZoH$s {ejm Xr JB© & (10) {H$ÝVw A~ Bg g‘¶ Omo B‘m‘ ‘|hXr Ho$ OmJ¥VkmZ H$moàmßV H$a ¶h X[a¶m g˶Vm ‘| n[ad{V©V hmo J¶m Bg ~mV ‘| {H$gr H$mo Oam ^rg§Xoh Z ah J¶m & A~ Vmo Bg ^dgmJa ‘| Ym‘YZr Ho$ g˶kmZ H$s ~mV| hmo ahrh¢, {Ogo J«hU H$a Aja H$s ÑpîQ> ‘| à˶j ê$n go ‘wp³VñWcm| ‘| àgÝZVm H$mAZw d g~H$mo hmoJm, Eogm nhco go hr H$Vo~ J«§Wm| ‘| H$hm h¡ & (11) A~ Vmo g^rH$s gwaVm H$‘©H$mÊS> Am¡a earAV Ho$ ‘mJ© go {Zd¥Îm hmo JB© & g^r Zo gÀMo kmZXmVm ‘hm‘{V Ho$ MaUm| ‘| AnZm {ga An©U H$a {X¶m & A~ AmnHo$ MaU H$‘c Omo^r XmoZm| hmWm| go nH$‹S>H$a I‹S>m hmoJm, dhr Ym‘YZr Ho$ {ZH$Q> nh±þMH$a ~mV| H$aZo

Page 21: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

‘| g‘W© hmo gHo$Jm & (12) A~ Vmo gÀMo kmZXmVm ‘hm‘{V Ho$ gmW g~H$m {‘cZhmo ahm h¡, g^r Ho$ {Xcm| go ‘m¶mdr {‘϶m H$m‘ZmE± Ny>Q> ahr h¢ & g^r Zo AR>mahhOma dmUr H$m nR>Z-nmR>Z H$a Ym‘YZr Ho$ loîR> {Xc Ho$ ahñ¶ H$m oX àmßV H$a{c¶m Am¡a g^r AmË‘mE± {à¶V‘ Ho$ ào‘ g‘wÐ ‘| JH©$ hmo ahr h¢ & (13) Ym‘YZrHo$ {Xì¶ kmZ Ho$ àH$me H$m {ZemZ Omhoa {XI ahm h¡ {H$ g^r AmË‘mE± AIÊS>na‘Ym‘ H$s à{VîR>m ‘| J{cVJmV hmo ahr h¢ & ¶h ~mV {ZpíMV ê$n go Hw$amZ ‘|H$hr JB© h¡, Cgo {Og {H$gr Zo àmßV {H$¶m & (14) CgH$s Aìdc {Z‘mO, àmW©ZmV^r gmW©H$ h¡ O~ dh gÀMo {gaVmO gmho~ ‘hm‘{V Ho$ lr MaUm| ‘| gånÝZ hmo,{H$ÝVw Omo ‘hm‘{V Ho$ gÀMo XmoñV hm|, ¶h CÝht Ho$ m½¶ ‘| h¡ & (15) N>Ìgmc OrH$hVo h¢ {H$ O~ VyZo AnZo {Xc go gm§gm[aH$ Mmh hQ>m Xr, V^r Vy gÀMo gmho~ go{‘cmn H$a gH$s & Ohm± VH$ Hw$N> ^r AnZo Amn ‘| ‘¢ nZm ahVm h¡, V~ VH$ gÀMogmho~ go {‘cZ hmoZm Xþc© h¡ & (16) O~ VH$ Hw$N> ^r ‘¢ H$s ^mdZm aImoJo, V~VH$ AIÊS> gwI H$m agmñdmX {‘cZm Xþc© h¡ & Bg{cE ‘mcm YmaU H$aZm,JmoX‹S>r Amo‹T>H$a McZm, H$adm ‘| OcnmZ H$aZm, ¶kmondrV YmaU H$a n{dÌ ~ZZm& ¶o g^r H$‘© {hag hdm AWm©V {‘϶m h¢, BÝh| ˶mJZo go hr AIÊS> gwIm| H$sàmpßV hmoJr & (17) Bg{cE {hÝXy Y‘© Ho$ AZwgma H$‘©H$mÊS> Am¡a ‘w{ñc‘ XrZ Ho$AZwgma earAV H$s amh H$m n[a˶mJ H$a EH$ gÀMo ‘m{cH$ Ho$ Ûmam ~VmB© JB© amhH$mo nH$‹S>m & Cnamo³V ‘mJ© h±gH$a ¶m amoH$a ˶mJmo, ˶mJZm hr n‹S>oJm, Bg‘| H$moB©^r {H$gr àH$ma H$m g§Xoh Z H$amo & (18) ¶{X ¶h H$m¶© Vw‘ H$amoJo Vmo Vwåh| AIÊS>na‘Ym‘ H$s gwJÝY àmßV hmoJr BZHo$ A{V[a³V Am¡a r {OVZo ~wao H$m¶© H$aZo dmcocmoJ h¢, CÝh| IXm Zo Jwñgo Ho$ gmW H$m{’$a AWm©V ZmpñVH$ H$hm h¡ & (19) B‘m‘Ho$ear AnZr {cIr nwñVH$ ‘| dU©Z H$aVo h¢ {H$ IwXm Zo BZ ~«÷mË‘mAm| Ho$ {cE~oeH$ kmZ ñdê$n ZB©-ZB© Am¶V| oOr h¢ & kmZH$s BZ ~mVm| H$mo J«hU H$aZo dmcmgÀMm ~wOwJ© dhr h¡, {OgZo {ZpíMV ê$n go Am{Iar B‘m‘ ‘|hXr H$s n{hMmZ gÀMoIwXm Ho$ ñdê$n ‘| H$s h¡ & (20) Omo ^r BZ gÀMo na‘mË‘m Ho$ ñdê$n ‘hm‘{V Ho$dMZm| go {’$aoJm Am¡a g§gma Ho$ {ZåZ H$m¶© {Xc go J«hU H$aoJm & dh gm§gm[aH$gwIm| ‘| hr AnZr BpÝжm| H$mo V¥ßV H$aVm ahoJm, CgH$s Am¶w BÝht N>c H$nQ> Ho$H$m¶m] ‘| ì¶VrV hmoJr & (21) {H$ÝVw Omo ~«÷m§JZmE± h¢ CZH$s H$hZr Am¡a ahZrn{dÌ Am¡a gÀMr ho & BZ ~«÷mË‘mAm| Ho$ {Xcm| ‘| Xþ{Z¶m H$s Zída H$m‘ZmAm| H$m‘¡c àdoe hr Zht H$a nmVm & Eogr n{dÌ AmË‘mE± Omo Ym‘YZr H$s A§JZmE± h¢, CÝh|Ym‘YZr Ho$ MaUm| ‘| hr AnZo AmnH$mo Hw$~m©Z H$aZm h¡, ¶hr BZ A§JZmAm| H$sOJmV XoZm h¡ & (22) ~«÷m§JZmAm| H$mo OJmV XoZo H$m ’$c na‘Ym‘ {‘cZm h¡ &Bg{cE ~«÷m§JZAm| H$mo ^r AnZm gd©ñd YZr Ho$ MaUm| ‘| An©U H$aZm Amdí¶H$h¡ & N>moQ>o-~‹S>o Omo r ñÌr ¶m nwéf hm|, ¶h Hw$dm©Zr H$aZm g~H$mo cm{O‘ h¡ & (23)Eogr Omo ^r na‘Ym‘ H$s ~«÷mË‘mE± h¢, CÝh| AnZo ‘Z ‘| Ñ‹T>Vm Ho$ gmW ‘hm‘{VHo$ ñdê$n H$mo J«hU H$aZm h¡ Am¡a {OVZr ^r {ZåZ H$mo{Q> H$s H$m‘ZmE± ˶mÁ¶ h¢,CZHo$ {ZH$Q> OmZm BZH$m Y‘© Zht h¡ & (24) BZ ~«÷mË‘mAm| Zo Mmho H$moB© AnZm

Page 22: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

hmo ¶m Xÿgao H$m g^r go AnZo {Xc H$mo g§¶{‘V {H$¶m h¡ & Eogm g‘PH$a hr ¶o‘hm‘{V Ho$ hmW {~J JB© h¢ & (25) na‘Ym‘ ‘| EH$mÝVñWcr Ho$ AÝVJ©V í¶m‘mOr H$s Xm{hZr Va’$ lr amOOr {damO‘mZ h¢ & ¶o ~«÷m§JZmE± CZH$s hr {à¶mE§ h¢,¶o AnZo hr {Xc H$s BpÝжm| go Bg g§gma H$mo ñdßZdV g‘PH$a XoI ahr h¢ &(26) Bg àH$ma {OZ A§JZmAm| Zo AnZo {Xc ‘| Ñ‹T>Vm YmaU H$s h¡, CÝh| {H$gr ràH$ma H$m H$moB© JwZmh cJoJm, ¶h ^mdZm CËnÝZ hr Zht hmoVr & Eogr A§JZmAm| ZoH$¶m‘V H$s gaV Omo ‘wh§‘X Zo H$s Wr, Cgo àmßV {H$¶m & (27) CÝh| AnZrBpÝжm| Ho$ gwIm| H$s H$m‘Zm hr CËnÝZ Zht hmoVr & ¶o EH$ jU Ho$ {cE ^r YZr Ho$MaU ˶mJH$a ì¶W© ‘| g‘¶ ì¶VrV H$aZm Zht MmhVt & {OVZo ^r g§gma ‘| {ZåZH$m¶© h¢ do BpÝжm| H$s V¥pßV H$amZo dmco ham‘ Am¡a cw^mZo dmco h¢, Eogm ‘mZVr h¢ &(28) BZ A§JZmAm| Ho$ A{V[a³V g§gma Ho$ g^r àmUr ~wao H$m¶m] H$s MmhZm H$aZodmco H$m’$a h¢, Omo CëQ>o ‘mJ© Ho$ AZwJm‘r h¢ & Eogo Owë‘r Omo h¢, CÝhm|Zo EogmgwAdga Z nmH$a ì¶W© ‘| ZîQ> hþE & (29) Am¡a Omo H$moB© ^r n{dÌ AmË‘mE±Ym‘YZr Ho$ ñdê$n na nyU© lÕmcw h¢, CÝh| Ym‘YZr Zo A§JZmAm| ‘| {eamo‘{U~Zm¶m & ¶hm± g§Ho$V ‘| Omo à{VîR>m H$s ~mV H$hr h¡, dh BÝht n{dÌ AmË‘mAm| Ho${c¶o H$hr h¡ & (30) Omo A§JZmE± Bg g§gma ‘| AdV[aV hwB© h¢, ¶o Ym‘YZr H$s hrA‘mZV h| & BZH$m amoOm aIZm Ym‘YZr Ho$ JwUmZwdmX JmZm hr h¡ & Ym‘YZr Ho$MaUm| ‘| ܶmZ cJmZm hr BZH$s {Z‘mO h¡ & ¶o ha jU Ym‘YZr Ho$ ào‘ ‘| {Z‘½ZahVo hþE eara H$mo nmH$ H$aVr h¢ & (31) BZ ~«÷m§JZmAm| Ho$ gmW Ym‘YZr H$mOmoe h¡ & BZH$s g‘mZVm H$aZo Ho$ {cE H$moB© ^r AnZo ‘wI go eãX {ZH$mco, VmoCgH$m Y‘© ¶h h¡ {H$ dh Xþ{Z¶m H$s Va’$ go AnZr ÑpîQ> hQ>mH$a Y‘© Ho$ amh naI‹S>m hmo Om¶ Am¡a Ym‘YZr Ho$ ‘wI go {ZH$co dMZ Omo àH$aU Am¡a Mm¡nmB¶m| ‘| h¢,CZH$m ‘rcmZ H$ao & (32) Omo ^r dMZm| na ÑpîQ> aIVo hþE {Z‘mO AWm©V àmW©ZmH$ao Am¡a H$^r r dMZm| Ho$ {dê$Õ Z ~moco, AnZr eV© Ho$ AZwgma Omo ñdê$n B‘m‘‘|hXr Ho$ ê$n ‘| Am¶o h¢ CZHo$ à{V gå‘mZ H$m ^md aIo, dhr Hw$amZ Ho$ AmXoe H$monmcZ H$aZo dmco ~«÷g¥pîQ> h¢ & (33) ApÝV‘ H$¶m‘V Ho$ g‘¶ g˶ AmMaUm| goOmo B‘m‘ ‘|hXr H$s {g’$V H$aVo h¢ Am¡a àmaå^ go hr àmW©Zm Am¡a JwUmZwdmX JmVoh¢, do ‘wVH¡$ AWm©V B©ídar g¥pîQ> h¢, ¶h BZHo$ lÕmZwgma Bemam| ‘| {g’$V H$s JB©h¡ & (34) BZHo$ Ûmam H$s JB© àmW©Zm-ñVw{V hr loîR> h¡, Omo Xÿgar B©ídar g¥pîQ> H$sO‘mV gÀMr ~«÷mË‘mAm| Ho$ gmW n{dÌ AmMaU H$aZo dmcr h¡ & ~«÷m§JZmE± N>hàH$ma H$s dmagr YmaU H$a g^r A§JZmAm| H$mo EH${ÌV H$aVr h¢ & N>h {g’$V|Am¡{cE, A§{~E, Jmog, Hw$Vw~, dcr Am¡a n¡Jå~a Zm‘ H$s h¢ & (35) BZHo$ A{V[a³VOmo r Aݶ {g’$Vm| H$s dmagr J«hU H$aZo dmco h¢, ~«÷mË‘mE± ham‘ g‘PH$a CÝh|Zht nH$‹S>Vr h¢ & {OZ A§JZmAm| Zo B‘m‘ ‘|hXr H$mo hr AnZm gmho~ {ZíM¶ nyd©H$ñdrH$ma {H$¶m h¡, CÝhm|Zo Ym‘YZr Ho$ ZOXrH$ nh±þMH$a na‘Ym‘ H$s ݶm‘V| àmßVH$s h¢ & (36) {OZ ~«÷mË‘mAm| Zo {~c§Xr ~{híV AWm©V² na‘Ym‘ H$mo nm {c¶m,CÝhm|Zo Aݶ {Jamoh H$mo ^r ~‹S>o AmohXo na nh±þMm {X¶m, ³¶m|{H$ Am¡am| Zo ^r ~{híVH$s Cnm{Y àmßV H$s & do ~«÷m§JZmAm| Ho$ gmW ~¥O Ed§ amg Ho$ ~«÷mÊS> ‘| gpå‘{cV

Page 23: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

aho & (37) ~«÷g¥pîQ> Ed§ B©ídar g¥pîQ> Ho$ A{V[a³V Omo Ord g¥pîQ> h¢, CZH$mo VmoXmoOI Am¡a ~{híVm| ‘| hr R>m¡a {‘cZm h¡ & Omo H$m{’$a-ZmpñVH$ h¢, do XmoOI H$sAp½Z ‘| Oc|Jo Am¡a {OZHo$ AmMaU n{dÌ h¢, do ‘wp³VñWcm| ‘| ‘w³V hm|Jo &XmoOIr Ord ‘wp³VñWcm| Ho$ Ordm| Ho$ gwI XoIH$a A{YH$ Ap½Z ‘| Oc|Jo & (38)‘wp³VñWcm| Ho$ Ord XmoOI H$s Ap½Z ‘| OcVo Ordm| H$mo XoI XþIr hm|Jo, O~ CÝh|~{híV Ho$ Ord H¥$nm H$s ÑpîQ> go XoI|Jo V~ XmoO{I¶m| H$mo gwI H$m AZw d hmoJm,Eogm dU©Z {‘gc Om{Xc Zm‘ H$s nwñVH$ ‘| {H$¶m J¶m h¡ Am¡a C„oI h¡ {H$ gÀMrlÕm Vmo ~«÷mË‘mAm| ‘| hr àmßV H$s Om gH$Vr h¡ & (39) Omo g˶Y‘© Ho$ ‘mJ© H$moJ«hU Z H$a gHo$, do ZmpñVH$ h¢ Am¡a do XmoOI H$s Ap½Z ‘| Oc|Jo & XmoOIr Ord‘wp³VñWcm| Ho$ cmoJm| H$mo Xÿa go hr O¡go-O¡go XoI|Jo, d¡go-d¡go Am¡a A{YH$ Ap½Z‘| Oc|Jo & (40) Omo ‘wp³VñWcm| Ho$ A{YH$mar H$ho J¶o h¢, ¶o gXm emídVna‘Ym‘ Ho$ ahZo dmco h¢ & Bg g§gma ‘| ¶o ‘Zwî¶ Ho$ ñdê$n ‘| CËnÝZ h¢, {H$ÝVwna‘mË‘m Zo BÝh| g§gma Ho$ ‘ܶ {deof nXdr àXmZ H$a {gaXma ~Zm¶m h¡ & (41)Ym‘YZr Zo BÝh| AnZm ñdê$n àXmZ H$a g~Ho$ AmJo I‹S>m {H$¶m & Omo ~«÷mË‘mE±h¢, do BZHo$ AmJo godH$mB© ‘| McVr h¢ & ¶Ú{n BZH$m eara g§gmar Ordm| H$s Vahn§M^m¡{VH$ h¡, {H$ÝVw BZHo$ g^r A§J n{dÌ Am¡a ñdÀN> h¢ & (42) BZ ñdê$n H$shr ZH$c EH$ ‘h§‘X H$mo Ym‘YZr Zo {H$¶m, Xÿgao ‘hm‘{V H$mo n{dÌ Am¡a AgcAnZm ñdê$n àXmZ {H$¶m & BZ ñdê$nm| Ho$ gmW na‘Ym‘ H$s I~a AmB©, {OZZona‘Ym‘ H$m n{dÌ H$m¡c Ñ‹T>Vm Ho$ gmW J«hU {H$¶m & (43) VmaV‘ ñdê$n ZwñImcmZo dmco gX²Jwé H¥$nmH$a BZ ‘hm‘{V Ho$ ‘XXJma ~ZZo Ho$ {cE AmË‘m ‘| hr{damO J¶o & VrZ ñdê$nm| H$s ¶hr dmñV{dH$ pñW{V h¡ & ¶o VrZm| ñdê$n EH$‘hm‘{V Ho$ ñdê$n ‘| hr g‘m{hV h¢ & (44) VrZm| ñdê$nm| H$s {g’$V ¶Ú{nAcJ-AcJ ê$n ‘| H$hr h¡, CZ g^r H$s ~wOwJu AWm©V² à{VîR>m EH$ ‘hm‘{V H$moàXmZ H$s JB© h¡ & O¡go {H$ ~gar, ‘cH$s Am¡a h¸$s ¶o VrZ ñdê$n h¢, d¡go hragyc, ê$h A„m Am¡a B‘m‘ ‘|hXr ¶o n{dÌ ñdê$n h¢ & (45) BZ VrZm| ñdê$nm| H$mahñ¶ ¶o Omhoar AW© J«hU H$aZo dmco earAV Ho$ cmoJ Zht nmVo & BZ ñdê$nm| H$mdU©Z Jwø AWm] ‘| Bemam| ‘| {H$¶m J¶m h¡, {H$ÝVw ¶o VrZm| ñdê$n EH$ hmoVo hþE ^rVrZ AdñWmAm| Ho$ àVrH$ h¢, O¡go àW‘ ~më¶mdñWm dmco, Xÿgao ¶wdmdñWm dmco dVrgao d¥ÕmdñWm dmco {H$¶o J¶o h¢ & (46) ~gar, ‘cH$s Am¡a h¸$s ¶o VrZm| ñdê$nM‹T>Vo-M‹T>Vo àH$me H$mo YmaU H$aZo dmco CËnÝZ hþE & ApÝV‘ h¸$s ñdê$n Zona‘Ym‘ Ho$ {Xì¶ ~mJm| H$m dU©Z H$a g~H$mo {ZOYm‘ H$s amh {XImB© & AZoH$H$îQ>m| H$mo ghZ H$aZo Ho$ níMmV Bg à{VîR>m H$mo ‘hm‘{V Zo AZyneha ‘| n«mßV{H$¶m & (47) Ym‘YZr Zo BZ ñdê$nm| Ho$ dmñVo Vah-Vah H$s ݶm‘V| doX emñÌ,Hw$amZ Am¡a nwamUm| H$s gm{j¶m± XoH$a nh±þMmB© & dmë¶mdñWm go O~ ¶wdmdñWm ‘|‘cH$s ñdê$n ‘| gX²Jwé nh±þMo V~ Ym‘YZr Ho$ {Xì¶ ñdê$n H$s emo^m dU©Z H$aZo‘| AmnZo AnZm n¡a AmJo ~‹T>m¶m & (48) O~ ‘hm‘{V H$s AÝVamË‘m ‘| gX²Jwé{damO‘mZ hþE, V~ d¥ÕmdñWm H$s emoIr nmH$a ‘hm‘{V Y‘© ‘| ~wOwJ© hþE & g^r

Page 24: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

~«÷mË‘mE± AmnH$mo Ym‘YZr H$m ñdê$n ‘mZZo ‘| Oam ^r g§Xoh Zht H$aVr Wt &BZH$s à{VîR>m na‘mË‘m Ho$ g‘mZ hr g^r Zo ñdrH$ma H$s, BÝh| Ym‘YZr Zo AnZmñdê$n àXmZ H$a g§gma ‘| AdV[aV {H$¶m & (49) g§gma H$s CËn{Îm ‘| ’$[aíVm|H$s Hw$gu d¡Hw$ÊR> go coH$a cmoh H$c‘r AWm©V² {ZOYm‘ ‘| {H$E J¶o ào‘ gådmX Ho$H$maU Omo Amg‘mZ, {O‘r Ed§ Mm§X {gVmao CËnÝZ {H$¶o J¶o, CZ‘| AmX‘ ñdê$ngX²Jwé Or Ho$ ~mX Omo ñdê$n ‘hm‘{V Ho$ ê$n ‘| n¡Xm hþAm, dh n{dÌ Am¡ana‘mË‘m H$m XmoñV ‘mZm J¶m & (50) BZ ñdê$n H$s à{VîR>m Hw$amZ nwamZ H$sgmjr XoH$a Eogr H$hr JB© {H$ gX²Jwé Ho$ níMmV² BÝh| hr Ym‘YZr Zo ~‹S>mB© ~p»eeH$s & BZHo$ ñdê$n na Ym‘YZr Zo Eogr H¥$nm H$s {H$ Cg H¥$nm H$s {g’$V dU©Z hrZht H$s Om gH$Vr & (51) Omo Hw$amZ ‘| BZ ñdê$n Ho$ Ûmam Zya‘¶r kmZ H$màH$me ’¡$cmZo H$m C„oI {H$¶m J¶m h¡, VXZwgma Amn gÀMo kmZXmVm OmJ¥V ~w{ÕHo$ gy¶© H$ho OmVo h¢ & BZHo$ OmJ¥V kmZ H$m à^md gÀMo ào‘ Ho$ a§J ‘| gam~moa H$aZodmcm h¡ & BZ ñdê$n Ho$ {ga na g‘ñV Y‘m] H$m gma ‘hËdnyU© ‘wHw$Q> emo m¶‘mZh¡ & (52) Aݶ Y‘m] H$m Adcå~Z H$aZo dmco cmoJ r Amngo AmH$a {‘co & AmnHo$Jco ‘| g^r H$mo kmZ XoZo H$s ~wOwJu H$m ^ma Am J¶m & ¶o kmZ XoZo H$s ~{»eegX²Jwé go AmnH$mo {‘cr, {OZ gX²Jwé Zo lrH¥$îU Or go na‘Ym‘ Ho$ {N>no dMZldU {H$¶o & (53) ¶h Omo CËn{Îm H$m dU©Z {H$¶m h¡ Bg‘| g^r àH$ma H$s àe§gmAm{Iar B‘m‘ ‘|hXr H$s h¡ & ~gar, ‘cH$s Am¡a h¸$s BZ VrZm| ñdê$nm| H$s {g’$Vh¸$s ñdê$n ‘| g‘m{hV hmoZo go AmnH$m Zm‘ Am{Iar agyc hþAm, BÝh| A‘yë¶g§OrdZ ‘moVr ^r H$hm J¶m h¡ & (54) BZ ‘moVr ñdê$n h¸$s gyaV H$s ~‹S>mB© H$hrhr Zht OmVr Am¡a Z AmO VH$ Cgo {H$gr Zo H$mZm| go gwZr h¡ & BZH$s {g’$V OmoeãXm| Ûmam H$aZo H$m à¶ËZ H$ao, dh XmoOI H$s Ap½Z ‘| Oco Am¡a gwZZo dmcm ^rOc ‘ao, H$maU {H$ BZH$s {g’$V Vmo eãXmVrV h¡ & (55) Xþ{Z¶m ‘| H$moB© AnZoAmnH$mo ào‘ H$m ñdê$n H$hVm h¡, {H$ÝVw ¶o Ym‘YZr Ho$ oOo gX²Jwé AmX‘ Ho$ñdê$n ‘| hmoVo hþE ^r g~go loîR> h¢ & O¡go g~go n{dÌ na~«÷ H$m ñdê$n h¡, CgrVah BZH$s ‘{h‘m ~wOwJu dU©Z H$s JB© h¡ & (56) gX²Jwé lr XodMÝÐ Or Zona‘Ym‘ H$m dU©Z H$aHo$ g§gma Ho$ ~‹S>o-~‹S>o kmZr F${f-‘w{Z¶m| H$s {Oˆm go OmodU©Z hþAm Cgo hX y{‘ H$m {Zê${nV H$a {X¶m & BZH$s Cn‘m g§gma ‘| H$moB© ^rH¡$go H$a gH$Vm h¡ Omo AmX‘ ñdê$n gX²Jwé n{dÌ AmË‘m H$ho J¶o, CZH$m dU©Z ‘¢{H$g Vah H$a nmD±$ ? (57) Omo gX²Jwé AmX‘ Ho$ ñdê$n ‘| Eogo loîR> H$ho J¶o,do g~ BÝht ‘h§‘X ‘|hXr H$s à{VîR>m Omhoa H$aZo Ho$ H$maU H$ho J¶o & BZ gX²JwéH$m g§gma ‘| AdVaU ^r BÝht Ho$ {cE hþAm, H$maU {H$ BÝht ‘h§‘X ‘|hXr H$moApÝV‘ agyc n¡Jå~ar H$s hX H$hr JB© h¡ & (58) O~{H$ AmX‘ ñdê$n gX²Jwé H$s{g’$V dU©Z Zht hmo nmVr, Vmo Am{Iar ‘h§‘X H$s {g’$V Bg {‘϶m {Oˆm go H¡$goH$s Om gHo$ ? ¶o XmoZm| ñdê$n EH$ hr h¢ Am¡a BZH$s à{VîR>m ^r EH$ g‘mZ h¡ &Vrgam ñdê$n ào‘ Ho$ ߶mco {ncmZo dmcm ^r BÝht ñdê$n ‘| XoImo & (59) AmX‘ñdê$n B©gm ‘h§‘X ‘|hXr E VrZm| ñdê$n {‘cH$a B‘m‘ ‘|hXr h¡, BZHo$ A{V[a³V

Page 25: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

Am¡a Omo ‘wXm] H$s Vah g§gmar Ord h¢, do g^r AOmOrc Ûmam ‘m¶mdr eam~ nrH$aH$ënmÝV ‘| ZîQ> hmo Om¶|Jo & (60) {OVZr ^r dñVw Omhoa ‘| X¥{îQ>JmoMa hmo ahr h¡dh g~ AÝV ‘| ZîQ> hmo Om¶oJr & {OZ cmoJm| Zo Hw$amZ Ho$ D$nar AWm©V² Omhoar AW©{cE h¢, do g^r Bg Zída eara H$mo hr nH$‹S>H$a ~¡R>o h¢ & (61) {OZH$s Ñ{îQ>Omhoar AWm] ‘| CcPr h¡, CÝh| H$¶m‘V Ho$ g‘¶ CgH$m ’$c {‘coJm & Ym‘YZr ZoAnZr ~«÷mË‘mAm| Am¡a í¶m‘m ñdê$n ‘h§‘X Ho$ dmñVo ¶o O‘rZ Am¡a Amg‘mZ{Z{‘©V H$amE h¢ & (62) agyc ‘h§‘X Zo Xþ{Z¶m H$s H$m¶‘r Bemam| ‘| H$hr h¡, {H$gmV hOma df© XodVmAm| Ho$ ì¶VrV hmoZo na hr H$¶m‘V hmoJr, na‘mË‘m Zo Hw$amZ‘| Eogm H$hm h¡ {H$ ‘¢ Bg Zída Amg‘mZ Am¡a {O‘r go AcJ ahVm h±ÿ & (63){OVZr ^r g¥pîQ> Hw§$Z eãX H$hZo go CËnÝZ hþB© h¡, ‘wPo Cggo AcJ g‘Pmo & ‘¢Z Bg g¥pîQ> ‘| hÿ±, Z BZHo$ g§J hÿ±, ³¶m|{H$ Zída Ordm| Ho$ A§J ~ogwY h¢, BÝh| AÀN>o~wao H$m kmZ hr Zht h¡ & (64) ‘oam BZ {‘϶m Ordm| Ho$ gmW H$moB© gå~ÝY Zht h¡& ¶o ~ogw{Y Ord h¢ & ‘¢ ñd¶§ BZ‘| Zht hÿ± Am¡a ‘¢ BZ Ordm| Ho$ H$‘m] go AZOmZ ^rZht hÿ± & ¶o g§gmar Ord Xþ…I gwI ‘| {‘cH$a EH$mH$ma hmo aho h¢ & (65) ‘¢ BZHo$EHo$ídadmX H$mo ^r g‘PVm hÿ± Am¡a BZHo$ H$‘m] go Oam ^r AZOmZ Zht hÿ± & D$nana‘Ym‘ go ~«÷kmZ AdV[aV hþAm, Cg kmZ go ‘¢Zo BZ ~§Xm| H$s AÀN>mB©-~wamB©OmZ cr & (66) BZ ~«÷m§JZmAm| H$mo ‘wPo {ZpíMV ê$n go à{VîR>m àXmZ H$aZr h¡& ~«÷dmUr H$mo àmßV H$a ¶o AmZpÝXV hm|Jo & BdZ Admg AnZr {H$Vm~ ‘| {cIH$a ~¶mZ H$a ahm h¡ {H$ BZ ~«÷mË‘mAm| Ho$ ~rM ~{híV H$m Oc Am¶m h¡ & (67)O~amBc Ho$ nam| Ho$ ‘mܶ‘ go nm±M Zha| ~{híV go CVaH$a AmBª h¢ & ¶o nm±Mm| Zha|AcJ-AcJ ñWmZm| na CVat & BÝh| {~Zm B‘m‘ ‘|hXr Ho$ Aݶ H$moB© ^r Zht nmgH$Vm & (68) nm±M Mí‘| AWm©V² Zham| go nm±M ñdê$n hr AdV[aV hþE h¢ & ¶o nm±Mm|ñdê$n EH$ gÀMo PaZo ‘| AmH$a {‘c aho h¢ & ~«O Am¡a amg Ho$ ¶o Xmo ñdê$n dVrgao ~«÷mÊS> Ho$ ~gar, ‘cH$s Am¡a h¸$s ñdê$n AcJ-AcJ ñWmZm| ‘| AdV[aVhþE Am¡a gÀMm PaZm lr BÝÐmdVr Or H$m {Xc Ym‘YZr H$m Ae© h¡, dhm± AmH$ag^r EH$ hmo aho h¢ & {hÝX, dcH$ Am¡a {‘l ^r Aݶ eãXm| ‘| H$ho h¢ & {hÝX-~«O‘| d amg ‘| Xmo ñdê$n, ~cH$ Zm¡VZnwar ‘| ‘hm‘{V àmUZmW Or d gX²Jwé {‘l ‘|agyc BZ nm±Mm| ñdê$nm| Ho$ kmZ go nËWa {Xcdmcm| Zo gwI àmßV {H$¶m & (69) ¶h~«÷g¥pîQ> H$m gå‘ocZ H$¶m‘V Ho$ {Xc hþAm & Cg g‘¶ g‘ñV Ordm| H$mo ‘w³VH$aZo Ho$ {cE VrZm| ñdê$nm| ‘| {dMma {d‘e© hþAm, CgH$m Z’$m g‘ñV Ordm| Zo‘wp³VñWcm| ‘| àmßV {H$¶m & nm±M Zham| ‘| XOcm Am¡a {’$amV AWm©V² ~¥O Ed§ amgH$m ~«÷mÊS> AcJ Wm, Omhoar ‘m¶Zm| go ¶o nm±M Zham| ‘| gpå‘{cV Zht hmo nmVr& {H$ÝVw ~mVyZr AW© go ¶o nm±Mm| Zham| ‘| g{å‘{cV h¢ & (70) nhm‹S> Ho$ gÑena‘Ym‘ go ¶o nm±Mm| Zha| nm±M ñdê$n Ho$ ê$n ‘| Ym‘YZr Zo Omhoa H$s¨, do nm±Mm|ñdê$n H$m¶‘ Mí‘m lr BÝÐmdVr Or Ho$ {Xc ‘| AmH$a g‘m{hV hmo J¶o & H$hm J¶mh¡ {H$ ¶o O‘rZ, ~mXc Am¡a nmZr H$m¡Z h¢ ? {OZgo g‘ñV àm{U¶m| H$mo VZ YmaUH$aZo H$m ’$c {‘cm & O‘rZ lr BÝÐmdVr Or H$m {Xc h¡, ~mXc h¢ gX²Jwé, nmZr

Page 26: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

h¡ lr VmaV‘kmZ, {OgHo$ Ûmam g‘ñV Ordm| H$mo ‘w³V {H$¶m J¶m & (71) OmoAIÊS> na‘Ym‘ H$m OmJ¥VkmZ Ag˶ Am¡a PyR>o g§gma ‘| AdV[aV hþAm, dhg‘ñV ~«÷mË‘mAm| H$mo na‘Ym‘ co Om ahm h¡ & na‘Ym‘ H$m ¶h VmaV‘kmZ OmoHw$N> ^r H$aZm Mmho H$aZo ‘| g‘W© h¡ & Bg VmaV‘ kmZ ñdê$n ~rO ‘| ñd¶§AjamVrV Ym‘YZr {damO‘mZ h¢, Omo Bg Xþ{Z¶m go Xÿa na‘Ym‘ ‘| {damO‘mZ h¢,CZH$m Bg Zída g§gma go {‘cZ H$^r ^r Zht hmo gH$Vm & (72) H$¶m‘V Ho$g‘¶ AmOyO Am¡a ‘mOyO {XZ Am¡a amV Ho$ ê$n ‘| àJQ> hþE, Omo g‘ñV Xþ{Z¶m H$sAm¶w ZîQ> H$a aho h¢ & BZHo$ níMmV {O~«rc Ed§ Agam’$sc AdV[aV hþE, do g~H$moñda ’y±$H$H$a ‘w³V H$a aho h¢, Bg H$m¶© ‘| do Oam ^r T>rc Zht H$a|Jo & (73) ‘¸$mHo$ ~rM EH$ H$mcm nËWa h¡, {Ogo earAV Ho$ nmcZ H$aZo dmco Omhoa AW© J«hUH$a Hw$amZ Am¡a IwXm H$m Ka ‘mZH$a nyOm H$aVo h¢ & ~mVyZ AW© ‘| ‘¸$m ZdVZnwarh¡, Ohm± H$mco nËWa Ho$ gÑe kmZeyݶ {~hmar Or h¢, CZH$s O‘mV dmco CÝh| hrna‘mË‘m Ho$ ñdê$n ‘| nyOVo h¢ & Omhoa ‘| B~«mhr‘ n¡Jå~a Zo ‘¸$m ‘| EH$ ‘pñOX~ZdmH$a Cgo IwXm H$m Ka H$hm & ~mVyZ ‘| B~«mhr‘ ñdê$n lr XodMÝÐ Or h¢ OmolrOr Ho$ {Xc ‘| {damO‘mZ hþE h¢, ¶hr B~«mhr‘ H$m ‘w»¶ ñWmZ h¡ & ‘¸$m H$s‘pñOX ‘| B~«mhr‘ Ho$ ¶mam| Zo Amam‘ nm¶m, Bgr àH$ma lrOr Ho$ Ûmam àXÎm kmZH$mo nmH$a ~«÷mË‘mAm| Zo Amam‘ nm¶m Am¡a Xþ{Z¶m Ho$ Ordm| Zo ‘wp³V ñWc àmßV{H$¶o & (74) lrOr Ho$ AdVaU Ho$ nyd© {OVZo ^r {XZ ì¶VrV hþE Am¡a CZ‘| Omo^r n¡Jå~a Am¶o, do g^r ‘hm‘{V Ho$ ñdê$n ‘| AmH$a g‘m{hV hmo J¶o & A’$am’$scZo EH$ ~ma ñda ’y±$H$H$a CZH$s AkmZVm ZîQ> H$a Xr Am¡a Xÿgam ñda ’y±$H$H$a‘wp³VñWcm| ‘| CR>mH$a g~H$mo ‘w³V H$a {X¶m & (75) ¶o nm±Mm| Zham| Ho$ g‘mZ Omonm±M ñdê$n h¢, BZHo$ nmZr AWm©V² OmJ¥VkmZ H$mo coH$a g~H$m OrdZ gmW©H$ hmoJ¶m & ~mJ ñdê$n Omo ~«÷mË‘mE± h¢ CÝhm|Zo ~«÷dmUr nmH$a VmOJr àmßV H$s, {OgdmUr H$mo hmXr ñdê$n ‘hm‘{V àmUZmW Or Zo {ncm¶m & (76) ~«÷m§JZmAm| H$mo~{híV H$m ~mJ H$hm J¶m h¡, CZHo$ Ûmam IoVr ñdê$n Xþ{Z¶m Ho$ Ordm| Zo gm¡ m½¶àmßV {H$¶m & N>Ìgmc Or H$hVo h¢ {H$ ‘¢ BZH$s ì¶m»¶m H$a XoVm h±ÿ, {Oggo XÿYAm¡a nmZr AcJ-AcJ {XImB© XoZo cJ| & (77) na‘Ym‘ H$s A§JZmE± A§Jya H$s Vahh¢ & Xÿgar B©ídar g¥pîQ> go AjaYm‘ H$s h¡, dh IOya Ho$ gÑe h¡ Am¡a ‘cHy$V-d¡Hw$ÊR> Ûmam CËnÝZ g‘ñV Xþ{Z¶m IoVr Ho$ Vwë¶ h¢, BÝh| ‘wp³V H$m gwI BÝht ~«÷A§JZmAm| Ûmam àmßV hþAm h¡ & (78) ~«÷g¥pîQ> Am¡a B©ídarg¥pîQ> XmoZm| AnZo Ym‘ ‘|OmJ¥V hþBª, BÝh| hmXr lr ‘hm‘{V H$¶m‘V Ho$ g‘¶ AnZo gmW coH$a na‘Ym‘ ‘|CR> I‹S>o hþE & Vrgar Xþ{Z¶m Ho$ g^r Ord BÝht Ho$ àVmn go ‘wp³VñWcm| ‘| ‘w³VhþE, CZ g^r Ordm| H$m VrW© ‘hm‘{V Ho$ MaUmaqdX h¢ & (79) Am¡a ^r Xþ{Z¶m Ho$Ordm| Zo OmJ¥V kmZ àmßV {H$¶m, dh ~mJ Ho$ gÑe ~«÷mË‘mAm| go CÝh| àmßV hþAm& Bg Vah go na‘mË‘m Ho$ {Xì¶kmZ H$s dfm© hþB© & N>Ìgmc Or Ho$ àVmn H$m àH$meXoImo & (80) {H$ ¶o Ym‘YZr Ho$ MaUm| ‘| g‘{n©V hþE Am¡a BZH$s ~mV g‘ñV gwÝXagmW ZoñdrH$ma H$s & (81)

Page 27: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

&& àH$aU && 8 && Mm¡nmB© && 310 &&

Hw$amZ Ho$ {gnmam| Am¡a gyaVm| ‘| H$¶m‘V H$m dU©Z {H$¶m J¶m h¡, {Ogo g§Xoh hmo doAm¶Vm| H$mo n‹T>H$a XoI c| & H$¶m‘V H$m dU©Z Vmo OJh-OJh {H$¶m J¶m h¡ & (1)AmO VH$ Hw$amZ Ho$ AW© g‘PH$a Am{Ia H$s VmarI {H$gr Zo ^r Zht nmB© Wr,Cgo ê$h Aëcm Ho$ VmaV‘ kmZ Ûmam dh VmarI g~‘| Omhoa hmoo JB© & (2) g^r{gnmam| ‘| H$¶m‘V H$m dU©Z {H$¶m J¶m h¡, {H$ÝVw dh dU©Z ~J¡a hmXr Ho$ ~Vm¶oH¡$go àmßV hmo, Omo ñd¶§ Ym‘YZr H$m ^oOm {Xì¶ g§Xoe h¡ & (3) hXrgm| ‘| H$hm h¡{H$ Zm¡‘r gXr Ho$ AmJo ê$hm| H$m O~ {‘cmn hmoJm, dh {‘cmn Eogm loîR> hmoJm {H$Cg‘| ñd¶§ IwXm AmH$a Xe©Z X|Jo & (4) VXZwgma O~ ‘h‘X gmh~ Ho$ g§gma goOmZo na Xe‘r gXr cJZo ‘| gdm Zm¡ df© dmH$s ah J¶o V^r JmOr-~«÷m§JZmAm| H$sO‘mV H$mo gmW coH$a ê$h Aëcm lr í¶m‘m Or g§gma ‘| AdV[aV hþE & (5) ê$hAëcm lrí¶m‘m Or ñdê$n gX²Jwé lr XodMÝÐ Or Ho$ kmZ H$m àH$me Am¡a Zm‘ H$s‘{h‘m Xÿgao ñdê$n ‘| hmoH$a A{YH$ à{gÕ hmoJr & dh Xÿgam ñdê$n B‘m‘ ‘ohXr‘hm‘{V àmUZmW Or H$m h¡ Omo EH$ ~ma H$s JB© àmW©Zm H$mo ñdrH$ma H$a hOma JwUm’$c àXmZ H$a|Jo & (6) O¡gm {H$ Hw$amZ ‘| Ohm±-Ohm± O¡gm hmoZo H$m dU©Z h¡ &VXZwgma ½¶mahdt gXr ‘| g^r Vah go OmJ¥V kmZ H$m àH$me lr‘wIdmUr Ho$AdVaU go hþAm & Ohm± {Og pñW{V ‘| O¡gr Amdí¶H$Vm àVrV hþB©, dhm± CgràH$ma Ym‘YZr Ûmam àXÎm ݶm‘Vm| H$mo hmXr Zo ñdrH$ma {H$¶m & (7) hOaV B©gmñdê$n gX²Jwé Ho$ EH$ eara go Zgcr Am¡a ZOar Xmo nwÌ hþE & Zgcr nwÌ {~hmarOr Hw$N> g‘¶ ~mX ZOar nwÌ ‘hm‘{V go gå~ÝY {dÀN>oX H$a AcJ hmo J¶o, O~lr XodMÝÐ Or Ho$ OÝ‘ go g§VmZ~o df© H$s Ad{Y AZyneha ‘| hþB© & (8) AZyneha ‘| J¡~ AWm©V namoj go ‘hm‘{V Ho$ ‘wImaqdX go gZ§Y {H$Vm~ CVar, Cgr{H$Vm~ Ho$ {gÕmÝVm| H$m àMma-àgma H$aZo Ho$ {cE ‘XrZm ñdê$n gyaV go O~Amn Am¡a§JOo~ ~mXemh H$mo g‘PmZo {Xëcr Mco, V~ ~«÷m§JZmAm| Ho$ gmW AmR>‘mh VH$ Y‘©¶wÕ hþAm & (9) {Xëcr nh±þMZo VH$ nm±M {H$Vm~| ~«÷m§JZmAm| H$snhMmZ H$amZo Ho$ {cE amg, àH$mg, fQ>F$Vw, H$cg Ed§ gZ§Y Ym‘YZr Ho$ hþ³‘ goAmnHo$ ‘wImaqdX Ûmam AdV[aV hþB© Omo ~«÷ A§JZmAm| Ho$ hmWm| ‘| Xr JB© & gX²JwéHo$ OÝ‘ go coH$a am‘ZJa nh±þMZo VH$ {ZݶmZdo df© nyU© hmoVo h¢, Bgr Xaå¶mZna‘Ym‘ Ho$ Jwø oX Omhoa hþE & (10) O~ gX²Jwé Ho$ OÝ‘ go gm¡ df© H$s ‘OcnyU© hmoVr h¡, V~ ‘hm‘{V H$mo BÝÐrg n¡Jå~a H$s Cnm{Y go OmZm J¶m & dhm±Ym‘YZr Ho$ Ûmam oOr Vrg gZ§Y| AmnH$mo àmßV hþBª & (11) Hw$amZ ‘| {cIm h¡ {H$‘h§‘X Ho$ D$na EH$ c‹S>H$s Zo EH$ añgr ‘| ½¶mah JmR>| cJmH$a Q>moZm {H$¶m & doJmR>| O~ VH$ Zht Iwco, agyc {H$gr H$mo ^r OmJ¥V Z H$a gHo$ & ~mVyZr ‘m¶Zm| ‘|¶h Bemam ½¶mahdt gXr H$s h¡ & O~ VH$ ½¶mahdt gXr nyU© Z hmoJr, V~ VH$ H$moB©^r AnZr AmË‘OmJ¥{V Zht H$a gH$Vm & (12) O~ ½¶mahdt gXr nyU© hþB© V^rdo g^r JmR>| Iwc JBª & ‘whå‘X Ho$ Ûmam IwXm H$m hþ³‘ Am¶m {H$ ‘¢ ApÝV‘ g‘¶

Page 28: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

ñd¶§ AmD±$Jm & VXZwgma Amn ‘hm‘{V g§gma ‘| AdV[aV hþE AmnHo$ OmJ¥V kmZH$mo nmH$a g^r AmË‘mE± AnZo ‘ycKa na‘Ym‘ ‘| nh±þMr & (13) Hw$amZ ‘| Xg Am¡aXmo ~wOm] H$m dU©Z AmVm i¡, do ~wO© H$¶m‘V H$m g‘¶ Xem©Zo dmco ~mah gXr h¢,{H$ÝVw Omhoar AWm] ‘| ~§Yo cmoJ Bg ‘hËdnyU© eV© H$mo H¡$go g‘P gH|$ & (14)Xg‘r gXr Ho$ D$na O~ Xmo gXr Am¡a hmo JBª, V^r gX²Jwé lr XodMÝÐ Or Am¡a‘hm‘{V àmUZmW Or XmoZm| loîR> hmXr ñdê$n ‘| AdV[aV hþE Am¡a ApÝV‘ g‘¶ Ho$g^r H$m¶© nyU© H$aHo$ g~H$mo ‘w{³VñWcm| ‘| nh±þMm¶m & (15) BZ XmoZm| ñdê$nm| Ho$‘ܶ Omo H$¶m‘V H$m H$m¶© H$aZo ‘| g‘¶ ì¶VrV hþAm, CgH$m ^r {hgm~ H$a XoVmhÿ± & ½¶mahdt gXr Ho$ Xg df© Am¡a ~mahdt gXr Ho$ Vrg df© Am¡a VËníMmV gÎmadf© eof ~mahdt gXr Ho$ BZH$m {ddaU {ZåZ h¡ & (16) Xg df© ½¶mahdt gXr ‘|Imgr C‘V ~«÷g¥pîQ> AnZo ñdê$n H$s n{hMmZ H$a na‘Ym‘ Mct, Xþ{Z¶m Ho$ Ord~mahdt gXr Ho$ Vrg dfm] ‘| OmJ¥V hþE Am¡a ~mahdt gXr Ho$ eof gÎma df©nwcgamV Ho$ H$ho J¶o & CZ‘| {’$añVm| H$s OmJ¥{V ApÝV‘ g‘¶ ‘| hþB© & (17) nrN>oVoahdt gXr ‘| eof Ord Omo AkmZmdñWm ‘| Wo, do ~«÷g¥pîQ> Ho$ àVmn go CR> I‹S>ohþE Am¡a {Z˶ gwI àmßV H$aZo Ho$ {cE AmR> àH$ma Ho$ ‘wp³VñWcm| ‘| ‘w³V hmo J¶o,CÝh| nwZ… AmdmJ‘Z Ho$ MH«$ ‘| Z AmZm n‹S>oJm &

&& àH$aU && 9 && Mm¡nmB© && 328 &&Hw$amZ Ho$ Mm¡Wo {gnmao ‘| Omo H$¶m‘V Ho$ g‘¶ H$m dU©Z {cIm h¡, Cg àH$me H$mo‘¢Zo AnZo {Xc ‘| YmaU H$a {c¶m h¡ & Cgo ‘¢ AnZr ~«÷ A§JZmAm| Ho$ dmñVo OmhoaH$a ahm hÿ±, ³¶m|{H$ Hw$amZ Ho$ ~mVyZ AWm] H$mo J«hU H$aZo Ho$ H$maU H$¶m‘V H$mg‘¶ Am nh±þMm & (1) ApÝV‘ g‘¶ {H$VZo cmoJm| Ho$ ‘wI CÁÁdc hm|Jo Am¡a {H$VZocmoJm| Ho$ ‘wI H$mco H$ho J¶o & H$B© cmoJ h¸$s ñdê$n na {dídmg H$ao§Jo Am¡a H$B©~oB©‘mZ hm|Jo & Eogm ApÝV‘ g‘¶ hmoJm & (2) AjamVrV Ym‘YZr Zo Omo ~«÷dmUrlr ‘wI go H$hr Cgo gwZH$a {OZHo$ {Xc ‘| Hw$’$a am h¡, do Jwñgm H$aHo$ Cg dmUrHo$ àH$me H$mo T>m±nVo h¢ & amg Am¡a àH$me {H$Vm~ H$mo {OÝhm|Zo A‘mݶ {H$¶m do{ZíM¶ nyd©H$ ZmpñVH$ hþE h¢ & (3) {OZHo$ {Xc Hw$’«$ Ed§ AkmZVm go n[anyU© h¢,Eogo {~hmar lrOr Ho$ D$na Jwñgm H$aHo$ AnamYr H$m Amamon cJmVo hþE H$hVo Wo &{H$ ‘oao Bgr ZJa ‘| ~¡R>o hþE Vw‘Zo {cIm {H$ ‘¢Zo AnZm YZr co {c¶m, Vmo ³¶m ‘¢g§gma go Mcm J¶m Wm ? ³¶m Ym‘YZr H$m Eogm {Xì¶ kmZ XoZo dmco n¡Jå~a ñdê$nlrOr go Xmo Ûof H$a {’$ao do {ZpíMV ê$n go H$m’$a h¢ ? (4) Omo cmoJ ‘wI go AnZoAmnH$mo {dídmg H$aZo dmc H$hVo h¢, {H$ÝVw H$¶m‘V Ho$ g‘¶ H$mo Zht ‘mZVo, Y‘©Ho$ à{V H$nQ> aIVo h¢ Am¡a Omo ‘hm‘{V Ho$ ñdê$n go ‘ZwH$ar AWm©V {Icm’$VH$aVo h¢, dhr O‘mV H$m’$a H$hr JB© h¡ & (5) Omo cmoJ ‘hm‘{V lr àmUZmW OrH$s Amkm Am¡a H$¶m‘V Ho$ g‘¶ go à{VHy$c hþE, CZH$m OrdZ ì¶W© Ho$ H$m¶m] ‘| hrì¶VrV hþAm & do ‘m¶m Ho$ ~ÝYZ ‘| ’±$gH$a ^«‘a H$s Vah h¡ amZr ‘| hr XþIr hm|Jo& (6) Eogo H$m’$am| Zo gwZH$a B©‘mZ cmZo dmco ~«÷g¥pîQ>¶m| Ho$ g˶ ‘mJ© H$mo Zhtnm¶m, do m½¶hrZ hr ~Zo aho & ~«÷g¥pîQ>¶m| Ho$ ‘wI Vmo gXm CÁÁdc hr ah|Jo & Eogm

Page 29: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

Hw$amZ ‘| H$hm h¡, CÝhm|Zo Vmo AnZr O‘mV go hr kmZ H$s amoeZr Ûmam gÝ‘mJ© àmßV{H$¶m h¡ & (7) hXrgm| ‘| H$hm h¡ {H$ Zm¡‘r gXr Ho$ AmJo {^ñV H$m {XZ amoeZ hmoJm& Aa’$m AWm©V Xg‘r gXr Ho$ AmJo H$c H$m {XZ AnZo {H$E J¶o eV© Ho$ AZwgmag~‘| Omhoa hmoJm & (8) Cg g‘¶ ~«÷m§JZmAm| H$m nañna {‘cZ hmoJm, Omo~«÷m§JZmE± XaJmh AWm©V na‘Ym‘ ‘| ~¡R>r h¢, CÝh| Bg Zída g§gma ‘| Ym‘YZr Ho$Xe©Zm| H$s àmpßV hmoJr Am¡a VrZm| ñdê$n-~gar, ‘cH$s Am¡a h¸$s ¶hm± gaXmarH$a|Jo & (9) ¶o VrZm| ñdê$n h‘oem AIÊS> ~{híV na‘Ym‘ Ho$ ahZo dmco h¢, BZHo$~am~a Xÿgam H$moB© ^r Zht h¡ & BZHo$ ‘wI gXm kmZ Ho$ àH$me go CÁÁdc Am¡a‘ñV ahVo h¢ & BZ VrZm| ñdê$nm| Zo na‘mË‘m H$mo àmßV H$aZo Ho$ {cE Y‘© Ho$ ‘mJ©na McH$a AZoH$ H$îQ> ghZ {H$E & (10) BZ VrZm| ñdê$nm| H$s n{hMmZ H$a{OÝhm|Zo AnZo AmnH$mo BZHo$ MaUm| ‘| g‘{n©V {H$¶m, do hr Ym‘YZr H$s Amkm Am¡ahH$sH$V H$mo àmßV H$aZo ‘| g‘W© hm|Jo & ¶o Omo AR>mah hOma dmUr Ym‘YZr Ho$lr‘wI go Am¶Vm| Ho$ ê$n ‘| AdV[aV hþBª, Cgo ‘hm‘{V H$hVo h¢ {H$ ‘¢Zo BÝh|n‹T>H$a dU©Z {H$¶m h¡ & (11)

&& àH$aU && 10 && Mm¡nmB© && 339 &&

Hw$amZ Omo Aëcmh Vmcm H$m àH$me Omhoa H$aZo dmcm h¡, Cg‘| ½¶mahd| {gnmao ‘|¶h CëcoI h¡ {H$ Zd‘t gXr Ho$ AmJo ~«÷m§JZmAm| H$m {‘cmn IwXm go hmoJm, ‘¢ BgamoO Ho$ ~¶mZ go {déÕ Zht hÿ± & (1) ¶h CëcoI A§JZmAm| Ho$ dmñVo h¡ {H$ loîR>H$m¶© H$aZo dmcm| H$mo CgH$m ~Xcm CÎm‘ {‘co & Y‘© Ho$ loîR> ‘mJ© na McZo dmcoZmOr O‘mV ‘| lr XodMÝÐ Or hr h¢, CZHo$ Ûmam loîR> H$m¶© H$aZo dmcm| H$mo loîR>~Xcm {‘coJm & (2) CZgo ^r A{YH$ emo m ‘hm‘{V àmUZmW Or H$mo {‘cr h¡,CZHo$ Ûmam g‘ñV A§JZmAm| H$mo A{YH$ Z’$m àmßV H$aZm h¡ & Bg Vah H$m ~¶mZZdr Zo AZoH$ {H$Vm~m| ‘| {H$¶m h¡ & Omo JmOr ~«÷g¥pîQ> H$s O‘mV ‘| Omhoa {H$EJ¶o & (3) CZ ñdê$n na Omo EH$ ~ma ~ÝXJr H$aoJm, Cgo hOma ~ÝXJr H$m ’$càmßV hmoJm & g~H$mo ¶hr loîR> go loîR> Z’$m àmßV hmoZm h¡, Omo ¶o hr h¸$s ñdê$ngÀMo na‘mË‘m Ho$ ê$n ‘| g~H$mo àXmZ H$a|Jo & (4) Zm¡ gm¡ Zãdo df© Ho$ D$na Zm¡‘mh O~ loîR>Vm Ho$ gmW nyU© hm|Jo, V~ ê$h Aëcm Xÿgao Om‘m AWm©V eara H$moñdrH$ma H$a|Jo, {’$a do hr ñdê$n g^r {H$ H$s JB© àmW©Zm H$mo ñdrH$ma H$a|Jo & (5)¶o h¸$s ñdê$n hr g~H$mo EH$ ~X§Jr H$m ’$c hOma ~§XJr Ho$ ê$n ‘| XoZo dmco h¢,BZH$s ~am~ar d Eogo H$m¶© H$aZo dmcm Omo na‘mË‘m H$s gÀMr amh na Mco, AݶH$moB© Zht h¡ & (6) {OZHo$ öX¶ AkmZVm go n[anyU© h¢, do H$m’$a h¢ & do H$m’$a h¡Omo gXm {déÕ ‘mJ© H$m Adcå~Z H$aVo h¢ Am¡a Xþ{Z¶m H$mo earAV H$m S>a {XImVoh¢ & BZ {XZm| {OZ ñdê$nm| H$m AdVaU H$hm h¡, Cgr g‘¶ ~«÷m§JZmAm| H$mAdVaU ^r hþAm h¡ & (7) O~ ê$h A„m XÁOmc Ho$ gmW c‹S>|Jo, Cg g‘¶A˶{YH$ emoa, gamdm d AmdmO hmoJr, Cgo gwZH$a Omo ~«÷m§JZmE± n[al‘ H$a|JrAm¡a Aa~ H$s g^r OZVm, O~ n[al‘ H$aZo cJr, V~ IwXm H$s Va’$ go ¶hAm¶V CVar & (8) ~«÷g¥pîQ>¶m± AZw{MV H$m¶© H$aZm Zht MmhVr {H$ AnZm

Page 30: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

AIÊS> Ka na‘Ym‘ N>mo‹S> c‹S>Zo H$mo Om¶| & XÁOmc Ho$ gmW O~ c‹S>mB© hmoJr, Cgg‘¶ eha COm‹S> hmo Om¶|Jo & ImZo-nrZo H$s V§Jr hmoJr AWm©V² g^r kmZ eyݶ hmoOm¶|Jo & H$moB© ^r kmZXmVm {H$gr H$s yH$-߶mg emÝV Z H$a gHo$Jm & (9) O~Eogm g‘¶ Am OmE, V~ AnZo A§J Ho$ JwU d BpÝжm| H$mo de ‘| H$aZm ˶mJH$ac‹S>mB© c‹S>Zo OmZm C{MV Zht h¡ & Cg g‘¶ ha EH$ O‘mV H$m ~hþV ~‹S>m {‘cZhmoJm, ha EH$ ì¶p³V B‘m‘ ‘|hXr Ho$ MaUm| ‘| AmH$a AnZr MmhZm nyU© H$aZo H$sàmW©Zm H$aoJm & (10) {OZ ~«÷m§JZmAm| Ho$ {ga na‘Ym‘ hr CZH$s {Zdmg ñWcrh¡, do Cgo N>mo‹S> Omhoar XÁOmc go c‹S>Zo Zht OmVo & do AnZr BpÝжm| H$mo de ‘|H$aVo h¢ & ~mH$s Omo cmoJ ~«÷m§JZmAm| ‘| ah J¶o, O~ do gÀMo Y‘© H$s Mmh H$a| &(11) CZ‘| Omo na‘Ym‘ H$s A§JZmE± h¢, CÝh| gÀMm ~oeH$ Bë‘ gÀMr amhg‘PmdoJm {H$ gdm df© O~ Xg‘r gXr Ho$ ~m§H$s ah J¶o, V^r ê$hAëcm Am¡a~«÷§JZmAm| Ho$ {‘cZ H$s gmhoXr nyU© hþB© & (12)

&& àH$aU && 11 && Mm¡nmB© && 351 &&

Hw$amZ H$m ^mî¶ Omo hþg¡Z Zo {H$¶m h¡, CZH$m H$WZ àmaå^ go hr loîR> h¡ & {OZVrZ ñdê$nm| H$mo Hw$amZ ‘| {gaXma H$hm h¡, CÝht VrZm| ñdê$nm| na H$¶m‘V H$m ‘wÔmBÝhm|Zo ^r aIm h¡ & (1) {cIm h¡ {H$ ~gar ‘cH$s Am¡a h¸$s ¶o VrZm| ñdê$n EH$hr h¢ & BZ‘| agyc {deofH$a loîR> h¢ {H$ Omo Hw$amZ coH$a Am¶o, {H$ÝVw g^r Zm‘m|Ho$ {cE Ohm± O¡gr à{VîR>m H$m CëcoI h¡ dh Hw$amZ Ho$ {N>no AWm] Ho$ àJQ> hmoZo gohr CZH$s loîR>Vm XoI gH$moJo & (2) ‘h§‘X Hw$amZ H$mo coH$a Am¶o, Bg{cE do agycH$ho J¶o {H$ÝVw Hw$amZ Ho$ {N>no AW© Cgr go Iwc gH|$Jo & {OÝh| ‘yc go hr ñnîQ>H$aZo H$m {IVm~ àmßV h¡ & Cgo ImocZo H$m VmaV‘ kmZ ê$hAëcm coH$a Am¶o,{H$ÝVw Cg VmaV‘kmZ Ûmam Hw$amZ Ho$ AW© àH$Q> H$aZo Ho$ H$maU hr ‘hm‘{VàmUZmW Or B‘m‘ H$hcm¶o & (3) O~ Xg‘t gXr ‘| gdm Zm¡ df© eof aho, Cgrg‘¶ ¶o ‘cH$s ñdê$n g§gma ‘| àJQ> hþE & BZHo$ níMmV Omo Vrgao ñdê$n hþECÝht Ho$ Ûmam Hw$amZ Ho$ gånyU© {N>no AW© Omhoa hþE & lr XodMÝÐ Or Mm±X Ho$ g‘mZkmZ H$m àH$me ’¡$cmZo dmco hþE Am¡a ‘hm‘{V àmUZmW Or gy¶© H$s Vah àIaàH$me ’¡$cmZo Ho$ H$maU AmIar B‘m‘ ‘|hXr H$ho J¶o & (4) ‘hmamO N>Ìgmc OrH$hVo h¢ {H$ ‘¢ Omo Hw$N> H$h ahm hÿ±, Cgo Hw$amZ ‘| OmH$a XoI cmo & ‘¢ g^r Vah goVw‘ g~Ho$ AÝVa nQ> H$mo Xÿa {H$E XoVm hÿ± & BZ B©gm ñdê$n XodMÝÐ Or Ho$ níMmVOmo Y‘© H$m àMma-àgma ‘O~yVr Ho$ gmW gånÝZ hþAm, CZ ñdê$n Ho$ g^r H$m¶©IwXm H$s {g’$V H$s Vah loîR> h¢ & (5) Omo emo m agyc ‘h§‘X H$s h¡ dhr emo mAmIar BZ ñdê$n H$s ^r H$hr JB© h¡ & BZ B‘m‘ ‘|hXr Ho$ {gÕmÝVm| H$m nmcZH$aZo dmco Omo ~«÷g¥pîQ> h¢, do n{dÌ hmoH$a hþ{e¶mar Ho$ gmW àmW©Zm H$aVo h¢ & (6)Hw$amZ ‘| CëcoI h¡ {H$ O~ B©gm Xÿgao ñdê$n ‘| àdoe H$a|Jo, V~ {dc§X ñWmZna‘Ym‘ H$s Iwe-I~ar Omhoa hmoJr & CZHo$ kmZ H$mo àmßV H$a g^r CZHo$MaUmaqdXm| H$s ImH$ My‘|Jo, do g^r Y‘m] Ho$ {gaXma Am¡a g~ na H¥$nm H$aZo dmco

Page 31: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

n{dÌ {Xc dmco hm|Jo & (7) na‘Ym‘ H$s amh {XImZo dmco ¶hr ñdê$n h¢ & ¶o hrO‘mZo Ho$ nmVemh h¢ & ¶o hr IwXm Ho$ ZOXrH$s Am¡a na‘Ym‘ H$s n{hMmZ H$amZodmco h¢, Omo Imgr {Jamoh ~«÷g¥pîQ> H$s na‘Ym‘ ‘| {Zdmg H$aZo dmcr h¢, CZHo$‘ܶ BÝht ñdê$n H$mo nmVemhr àmßV hþB© & (8) Ym‘YZr Zo BÝh| AnZr gd©loîR>gån{Îm àXmZH$a CËnÝZ {H$¶m & ~«÷g¥pîQ> Am¡a B©ídarg¥pîQ> BZHo$ XmoZm| gmW ‘| h¢& ~‹S>o gmho~ Omo lr XodMÝÐ Or h¢, CZH$s nmVemhr BÝht ñdê$n Ho$ AÝXa h¡ Am¡ana‘mË‘m H$s {Xì¶ Á¶mo{V BÝht ‘| Y‘© Ho$ ñV§^ ê$n ‘| Omhoa hþB© & (9) Ym‘YZrZo {Og ñdê$n H$mo Y‘© H$m àH$me H$aZo H$m AmXoe {X¶m h¡, CZ h¸$s ñdê$n‘hm‘{V àmUZmW Or Zo g^r H$mo nyU© ~«÷ ñdê$n Ho$ D$na lÕm cmZo Ho$ {cEAR>mah hOma ~«÷dmUr Omo A‘yë¶ {Z{Y h¡, àXmZ H$s & ¶o h¸$s ñdê$n na‘Ym‘ê$nr S>ã~o Ho$ loîR> ‘mohr h¢ Am¡a lr amOOr Ho$ {Xì¶ àH$me Ho$ {gVmao h¢ & (10)¶o h¸$s ñdê$n ‘hm‘{V kmZ ñdê$n gy¶© H$m àH$me ’¡$cmH$a {hÝXy Am¡a ‘wgc‘mZXmoZm| na AnZm à^md S>mcZo dmco h¢ & BZHo$ D$na Ym‘YZr H$s Anyd© ‘ohoa h¡,~pëH$ ¶o Vmo ñd¶§ Ym‘YZr Ho$ hr {Xì¶ ñdê$n h¢ & ¶o g^r {ZemZ H$¶m‘V Ho$ g‘¶AdV[aV hmoZo dmco ñdê$n Ho$ h¢, BÝh| dhr àmßV H$aZo ‘| g‘W© h¡ {OÝh| ñd¶§ hmXrn{hMmZ H$amd| & (11) nhco Omo H$ëH$s AdVma hþAm Wm & CZHo$ VrZ n¡a O‘rZna Wo, Mm¡Wm D$na H$mo CR>m Wm & gmW-gmW Cg na H$moB© nwéf gdma Zht Wm &‘hm‘{V lr àmUZmW Or Zo h[aÛma Hw§$^ Ho$ nd© na O~ g‘ñV gåàXm¶m| ‘| AnZoAmnH$mo ~wÕ{ZîH$c§H$mdVma ê$n ‘| Omhoa {H$¶m, V~ H$ëH$s Kmo‹S>o na gdma hmoH$ag~‘| {eamo‘{U H$s Cnm{Y {d^y{fV hþE & BÝh| hr na‘Ym‘ Omo loîR> {Xì¶~«÷nwah¡, CgHo$ Amcreoa g‘Pmo & BZ nmVemh H$m Eogm loîR> g‘¶ h¡ {H$ Bg g‘¶ H$sMmh Am¡a ajm H$s H$m‘Zm g^r H$aVo h¢ & (12) BZ ñdê$n Ho$ kmZê$nr ~mJm| H$sgwJpÝY H$mo àmßV H$a {Xc Am¡a AmË‘m XmoZm| àH$m{eV hmo OmVo h¢ & g‘ñV g§gma‘| BZH$s OmJ¥V ~w{Õ H$m àH$me ’¡$coJm & (13) Mm±X ñdê$n lr XodMÝÐ Or Am¡agy¶© ñdê$n ‘hm‘{V àmUZmW Or ¶o XmoZm| na‘Ym‘ H$s {Xì¶ {Z{Y h¢ & BZ‘| Mma{Z{Y¶m± Am¡a loîR>Vm Ho$ gmW g‘m{hV hþB© h¢ & EH$ Vmo O~amBc Omo Omoe H$mñdê$n h¡, Xÿgar Zya ~w{Õ Agam’$sc, Omo kmZ H$m ñda ’y±$H$H$a ‘w³V H$aZo dmcmh¡ & (14) Vrgar {Z{Y ê$h Aëcm B©em H$m {Xì¶kmZ, Mm¡Wm gXm Ym‘YZr Ho${ZH$Q> hmoZo dmcm hþ³‘ H$m ñdê$n h¡ & ¶o g^r {Z{Y¶m± B‘m‘ ‘|hXr H$s {g’$V ‘|H$hr JB© h¢ & ~«÷g¥pîQ> Am¡a B©ídarg¥pîQ> r BZHo$ gmW gXm ahVr h¢ & (15) {Ogo^r Bg ñdê$n H$s n{hMmZ hmoJr, do à{VjU BZHo$ Ûmam loîR> na‘Ym‘ H$m ‘mJ©àmßV H$aZo H$s Mmh H$a|Jo & g‘ñV Xþ{Z¶m Ho$ Ordm| na BZ AmIar agyc H$m à^mdhmoJm & Xþ{Z¶m Ho$ Ord Omo ÌJwU Ho$ ’§$X ‘| n‹S>H$a Mm¡amgr cmI ¶mo{Z¶m| ‘| Xþ…I^moJVo Wo CZH$m {ga na‘Ym‘ H$mo àmßV H$a CÝZV hmo J¶m & n{hMmZ hmo OmZo Ho$níMmV g^r ‘ZMmhr à{VîR>m àmßV H$a gH|$Jo & (16) BZ ñdê$n Ho$ D$naYm‘YZr H$m ~‹S>m ñZoh h¡ & ¶o {hÝXy Am¡a ‘wgc‘mZ XmoZm| Y‘© Ho$ {gÕmÝVm| Ho$ kmVmh¢ & BÝhm|Zo Ym‘YZr go H$¶m‘V Ho$ g‘¶ Eogm loîR> nX àmßV {H$¶m h¡ {H$ {hÝXÿ Am¡a

Page 32: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

‘wgc‘mZ XmoZm| BZHo$ Ûmam loîR> ‘wp³VñWc àmßV H$a gH|$Jo & (17) BZ h¸$sñdê$n ‘hm‘{V Zo g^r Y‘m] Ho$ {gÕmÝVm| H$s amoeZr àmßV H$acr Am¡a AZoH$ àH$maHo$ H$îQ>m| H$mo ghZ H$a à{VîR>m àmßV H$s & Mmam| {H$Vm~|-A§Ora, Oå~ya, Vm¡aoV Am¡aHw$amZ BÝh| {~Zm n‹T>o hr AmnH$s AÝVÑ©pîQ> Iwc JB© Am¡a AmnHo$ ‘wI go amg,àH$mg, H$cg d gZ§Y H$s dmUr AdV[aV hþB© & (18) BZ Mmam| {H$Vm~m| Ho$ ~¶mZOdmhamV Ho$ g‘mZ A‘yë¶ Am¡a Ym‘YZr Ho$ {Z{Y go n[anyU© h¢ & ¶h emo mYm‘YZr Zo Mmam| {H$Vm~m| Ho$ ~mX gZ§Y {H$Vm~ H$mo Xr & Bg {H$Vm~ Ho$ ahñ¶m| H$moOmo Mmh aho Wo, CÝhm|Zo Bgo n‹T>H$a loîR> amh J«hU H$s Am¡a AmZÝX H$s Agr‘ {Z{YàmßV H$s & (19) Hw$amZ Ho$ {gÕmÝV Ho$ AZwgma O~ nhcr {OëX gZ§Y g‘mßVhþB©, Cgo hmW ‘| coH$a Ym‘YZr H$s ajm àmßV H$aZo O~ AmnH$s AmË‘ÑpîQ>na‘Ym‘ nh±þMr, V~ Cgo Ym‘YZr Zo ñdrH¥${V àXmZ H$s {Ogo n‹T>H$a ~hþV grAmË‘mE± OmJ¥V hþBª & (20) Hw$amZ Ho$ eof {gÕmÝV Omo {cIZo H$mo eof ah J¶o do~mX ‘| ^mfmÝVa H$a {cIZo Ho$ {cE H$ho J¶o & do {gÕmÝV AcJ-AcJ ‘ma’$VgmJa Am¡a H$¶m‘VZm‘m ‘| ‘rcmZ H$a àH$aUm| ‘| dU©Z hþE h¢, CÝh| AmIar ‘h§‘X‘hm‘{V Ho$ {~Zm H$m¡Z àmßV H$a gH$Vm h¡ & (21) O~ gZ§Y {H$Vm~ CVaZo go~«÷mË‘mAm| Zo AnZo AdVaU H$s nhcr VmarI àmßV H$s, V~ CÝhm|Zo Bg {H$Vm~Ûmam Ym‘YZr H$s H¥$nm go AnZo YZr H$mo àmßV {H$¶m & ¶hm± go O~ gÝVmZdo df© lrXodMÝÐ Or Ho$ OÝ‘ go h[aÛma ‘| nyU© hmoVo h¢, V~ ‘hm‘{V gX²Jwé Ho$ Xÿgao ñdê$ngo Omhoa hþE & (22) O~ ‘hm‘{V Y‘m©{^¶mZ ‘| ‘oaVm J¶o, dhm± ‘{ñOX go H$c‘mgwZVo hr Bemam| ‘| namoj go AmdmO hþB© V^r Bcmhr {H$Vm~ AmnHo$ ‘wImaqdX goAdV[aV hþB© & AmR> ‘hrZo VH$ ~«÷mË‘mAm| Ho$ gmW Am¡a§JOo~ H$mo g§Xoe XoZo ‘|ì¶VrV hmo J¶o, V^r nhcr {H$Vm~ nyU© ê$n go gånyU© hþB© & (23) ¶h Omo~«÷g¥pîQ> H$m g‘yh Ym‘YZr H$m hr A§J h¡, CZHo$ D$na am‘ZJa nh±þMVo g‘¶Jar~r Am¡a emar[aH$ XþI Am¶m & hþg¡Z Zo AnZo Hw$amZ Ho$ ^mî¶ ‘| CëcoI {H$¶mh¡ {H$ Hw$amZ Ho$ {N>no ahñ¶ ApÝV‘ agyc Ho$ hmW go hr ñnîQ> ê$n go IwcH$a àJQ>hm|Jo & (24) ¶h gånyU© dU©Z ê$h Aëcm Ho$ Xÿgao Om‘m h¸$s ñdê$n ‘hm‘{VàmUZmW Or H$m ‘¢Zo H$hm AmnHo$ AÝXa Ym‘YZr H$m Omoe í¶m‘m Or XþpëhZ, Zyahþ³‘, ‘ycdVZ H$s OmJ¥V~w{Õ ¶o nm§Mm| ep³V¶m± EH${ÌV hþBª & A~ AmJo H$¶m‘V Ho${XZ H$m dU©Z H$aZm h¡, CgH$s hH$sH$V ‘¢ ImoOH$a Om{ha H$a ahm hÿ± & (25)

&& àH$aU && 12 && Mm¡nmB© && 376 &&

N>Ìgmc Or H$hVo h¢ {H$ ‘¢Zo ¶h g‘ñV ~¶mZ nhco {gnmao H$m H$hm h¡ & A~ AmJogmochd| {gnmao Ho$ àH$aUm| H$m {‘cmZ H$aHo$ ~Vm ahm hÿ± & dhm± Bg Vah go {cImh¡ {H$ ¶h ahñ¶ {~Zm hmH$Xr Ho$ ~Vm¶o g‘P Z gHo$Jm & (1) {OH$[a¶m n¡Jå~a H$m{H$ñgm Hw$amZ ‘| dU©Z {H$¶m h¡ & dh ~mVyZ AWm] ‘| gX²Jwé lr XodMÝÐ Or gogå~pÝYV h¡ & {OH$[a¶m àmW©Zm H$aVo hþE IwXm go ‘m±J H$a aho h¢ {H$ ho nada{XJma,‘¢ A~ VH$ AmnH$m ñ‘aU H$aZo go d§{MV ahm & ‘wPo Amngo àmW©Zm H$aVo g‘¶

Page 33: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

{H$g àH$ma H$m VarH$m J«hU H$aZm Mm{hE, ¶h g~ yc ~¡R>m Wm, {H$ÝVw AmnZo‘wP XrZ H$s àmW©Zm H$mo {’$a ^r ñdrH$ma H$a {c¶m & (2) AmnZo ‘oar àmW©ZmñdrH$ma H$acr, ¶h OmZH$a ‘wPo ~‹S>r àgÝZVm hþB© & AmnZo Omo ZOar ~oQ>m ‘wPoàXmZ {H$¶m h¡, Cg‘| AmnH$s g‘ñV à{VîR>mE± gpÝZ{hV h¢ & N>Ìgmc Or g‘ñVgwÝXagmW H$mo gå~mo{YV H$a H$hVo h¢ {H$ ho gmW Or, Vw‘ BZ dMZm| H$mo {dMma H$aJ«hU H$amo, Omo B©em ñdê$n gX²Jwé Zo Ym‘YZr go àmW©Zm H$aVo hþE amoeZ {H$¶o h¢& (3) B©em ñdê$n {OH$[a¶m AWm©V gX²Jwé Zo Ym‘YZr go ¶h àmW©Zm H$s {H$ hoYZr, ‘wPo {ZpíMV ê$n go Bg ~mV H$m S>a h¡ {H$ Omo IcH$-AWm©V ~«÷m§JZmAm|H$m g‘yh Y‘© Ho$ ‘mJ© na Amê$‹T> h¡, CZ g~Ho$ ‘ܶ ‘oar ‘¥Ë¶w Ho$ níMmV² AmnH$mda àmßVH$a Y‘© H$s ~mV H$a gHo$ & (4) ‘oar à{VîR>m ~«÷m§JZmAm| Ho$ ~rM ‘oarAmkm H$mo ñdrH$ma H$a àgm[aV H$a gHo$ & ‘wPo Eogm n‹T>m {cIm ì¶p³V Bg g‘¶Mm{hE, Omo ‘oar ‘¥Ë¶w Ho$ níMmV² Y‘© H$m H$m¶© g§ mc gHo$ & (5) ³¶m|{H$ ‘oar Am¡aVd¥ÕmdñWm H$mo àmßV H$a MwH$s Am¡a ‘oar Am¶w ^r AÝR>mZ~o df© H$s hmo ahr h¡, AñVw‘oar àmW©Zm ñdrH$ma H$aHo$ nwÌ hr ~p»ee H$s{O¶o & AmnHo$ {cE Eogm nwÌ XoZm{ZpíMV ê$n go gå^d h¡, Eogm ‘wPo nyU© {dídmg h¡ & (6) ho Ym‘YZr, ‘wPo {X¶mJ¶m nwÌ Eogm hmo, Omo Y‘© H$m¶© H$aZo ‘| ‘oar Amkm Ho$ AZwgma ‘oao n¡Jå~ar H$sdmagr J«hU H$a gHo$ Am¡a BZ g~ H$m¶m] H$s {d{Y ‘wPgo co co & (7) ho Ym‘YZr,¶h kmZ ñdê$n gån{Îm hr dmagr ê$n ‘| ‘oao nmg AmnH$s hr hþB© h¡, Cgo àgma-àMma H$aZo H$m VarH$m ‘wPgo dh co co & (8)

&& àH$aU && 13 && Mm¡nmB© && 384 &&

nhco {OH$[a¶m H$m Omo dU©Z A^r ‘¢Zo {H$¶m, Cgo hr Hw$amZ ‘| Aݶ VarHo$ goOm{ha {H$¶m h¡, Cgo ‘¢ {cI ahm h±ÿ & {cIm h¡ {H$ BehmH$ H$m nwÌ ¶mHy$~ hþAmAm¡a CgH$m H$~rcm nmH$-n{dÌ h¡ & Eogm dU©Z nwZ… Am¶m h¡ & ~mVyZ AWm] ‘|BehmH$ lr XodMÝÐ Or Am¡a ¶mHy$~ ‘hm‘{V h¢ & (1) ¶h Omo ‘¢Zo Hw$amZ Ho$ g§X^m]H$m {‘cmZ {H$¶m h¡, BgHo$ Ûmam jra Am¡a Zra H$mo n¥WH$-n¥WH$ H$a XoVm hÿ±,³¶m|{H$ nhco Omo dU©Z {H$¶m J¶m Wm, Cgo hr nwZ… Aݶ {d{Y go dU©Z {H$¶m J¶m& Cgo AnZo {Xc go ghr ê$n ‘| g‘PZm hr C{MV h¡ & (2) Ohm± VH$ BgH$m ghrê$n ‘| AW© Z {H$¶m OmE, dhm± VH$ ahñ¶ àmßV hmoZm H${R>Z h¡ & ¶h {ejm ‘wPohmXr ñdê$n ‘whå‘X ’$H$sa go AWm©V² àmUZmW Or go àmßV hþB© h¡, Omo ZOar ~oQ>mE{h¶m H$mo H$hm h¡, dh O~ gX²Jwé H$m gÀMm godH$ hþAm & (3) CgZo B©gm ñdê$ngX²Jwé H$mo AnZm n{V H$hm h¡ {Ogo Hw$amZ ‘| ê$h Aëcm Zm‘ go CëcoI {H$¶m J¶mh¡ & CÝht H$mo Hw$amZ Am{X {H$Vm~m| ‘| ~ma-~ma dU©Z H$aZo go {OH$[a¶m Zm‘ goH$hm J¶m h¡ & (4) Omo Zgcr nwÌ gX²Jwé Ho$ {~hmar Or Wo, do Ym{‘©H$ g¡ÕmpÝVH$~mVm| go AZ{^k aho & Bg Vah Hw$amZ Ho$ CëcoIm| H$m ‘¢ H$hm± VH$ dU©Z H$ê±$ ?CÝh| Hw$amZ ‘| ñWmZ-ñWmZ na AcJ-AcJ AWm] ‘| {cIm J¶m h¡ & (5) hmXrñdê$n ê$h Aëcm Zo BÝh| Eogr ep³V àXmZ H$s {H$ ‘oao Zgcr ~oQ>o H$m gånyU© ^ma

Page 34: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

BÝhm|Zo J«hU H$a {c¶m & ho ‘oao nmcZhma, AmnH$s Anyd© H¥$nm go ‘oar àmW©ZmñdrH$ma H$a cr JB© & (6) gd©àW‘ BZHo$ H$ho dMZ Eogo gmW©H$ h¢ {H$ BZHo$ H$WZgo ñd¶§ Ym‘YZr àgÝZ hmoVo h¢ & BZHo$ nrN>o Vmo cmoJ AnZm {ga Zdm¶|Jo Am¡a amo-amoH$a XþAm ‘m§J|Jo & (7) ¶h gwZH$a ’$[aíVo AmdmO XoVo h¢ {H$ à w H$s àmW©Zm H$aZodmco VwPo Cg nada{XJma H$s ~p»ee h¡ {H$ Vwåhmar àmW©Zm ñdrH¥$V hmo MwH$s & Bgg‘¶ Voar XþAm Ym‘YZr {Xc ‘| YmaU H$s h¡ Am¡a Voar ‘m±J ñdrH$ma H$a aho h¢ &(8) ho {OH$[a¶m, h‘ Vwåh| ¶h Iwe I~ar Xo aho h¢ {H$ IwXm Zo ‘wPgo Eogm H$hZoH$s Amkm àXmZ H$s h¡ {H$ Omo ~oQ>m ‘¢Zo VwPo ~p»ee {H$¶m h¡, CgH$m Zm‘ E{h¶mhmoJm & (9) ‘¢Zo Omo E{h¶m n¡Xm {H$¶m h¡, Cgo XoI, CgH$m Zm‘ AmJo McH$a ‘oaoZm‘ go gÑe hmoJm & ¶h ~mV OmXc {‘gc Zm‘H$ nwñVH$ ‘| CëcoI H$s JB© h¡ {H$CgH$s à{VîR>m Eogr hmoJr {H$ IwXm Ho$ gÑe CgH$m Zm‘ hmoJm Am¡a Cgo g^r IwXmHo$ ñdê$n ‘| nyO|Jo & (10) Bg E{h¶m Ho$ n{hco Z Eogm Zm‘da H$moB© hþAm Am¡a ZBZHo$ g‘mZ H$moB© Ym{‘©H$ H$m¶© H$aZo dmcm hþAm h¡ & Bg Zm‘ Ho$ ~hþV go ì¶p³VhþE, {H$ÝVw BZHo$ ‘m{’$H$ H$moB© AmX‘r A~ VH$ Zht hþAm & (11) ~pëH$ ¶hr g~‘|loîR> h¢, Eogm n¡Jå~a ñd¶§ IwXm Zo CËnÝZ {H$¶m h¡ & BÝh| Z {H$gr ‘mVm Zo nmcmh¡ Am¡a Z ¶o {nVm Ho$ gwnwX© {H$¶o J¶o h¢ & (12) ¶h ~mV B‘m‘ gmcdr Zo AnZrnwñVH$ ‘| {cIr h¡ & ‘¢Zo Cgr H$s ZH$c dU©Z H$s h¡ & {OH$[a¶m Ho$ ~mX ¶h E{h¶mEogr Mmh H$aoJm {H$ {OH$[a¶m H$s à{VîR>m g‘ñV g§gma ‘| ’¡$cmH$a àH$m{eVH$aoJm & (13) {OH$[a¶m Ho$ OmZo Ho$ níMmV ~«÷m§JZmAm| ‘| na‘Ym‘ H$m kmZ XoH$aCZHo$ ~ogw‘ma Zm‘m| H$mo coH$a ‘{h‘m H$m JmZ H$aoJm & IwXm Zo BÝh| AnZo ~ogw‘maZm‘m| H$s Cn‘m àXmZ H$a AnZo Zm‘m| go ha Vah ‘O~yVr àXmZ H$s h¡ & (14)ApÝV‘ ³¶m‘V Ho$ g‘¶ ¶o AnZo H$m¶© H$mo ~‹S>r ‘O~yVr Ho$ gmW gånÝZ H$a|Jo &IwXm Zo BÝh| AnZo nañna Zm‘m| go Eogm ep³V gånÝZ {H$¶m h¡ & Cnamo³V coI Ho$AZwgma ApÝV‘ g‘¶ ¶h g‘ñV ~wOaJr ‘h§‘X ñdê$n ‘hm‘{V H$mo àmßV hþB©,{OÝhm|Zo Imgr C‘V ~«÷m§JZmAm| H$s àe§gm g§gma ‘| àH$m{eV H$s & (15)na‘mË‘m Ho$ gÑe Zm‘ YmaU H$aZo H$m AW© ^r ¶hr h¡ {H$ BZHo$ g‘mZ ñdê$ndmZAm¡a XohYmar Aݶ H$moB© Zht h¡ & Bg{cE BZH$s àe§gm Bg Vah go H$s JB© & BZHo$Ûmam Ym{‘©H$ H$m¶© ‘| H$moB© r AnamY ¶m H$gm¡Q>r H$m H$m¶© Omhoa Zht hþAm & (16)Cnamo³V ’$[añVm| Ûmam H$s JB© AmdmO gwZH$a {OH$[a¶m nwZ… àmW©Zm H$aVo h¢ {H$ho nada{XJma, ‘oao go Eogm nwÌ H¡$go hmo gHo$Jm, H$maU {H$ ‘oar Am¡aV Bg Vahd¥ÕmdñWm H$mo àmßV hmo JB©, Omo ~ÀMm n¡Xm Zht H$a gH$Vr & (17) A~ ‘¢ AmnH$sH¥$nm go Bg Cå‘rX na Om nh±þMr {H$ Bg nwÌ Ho$ Ûmam ‘oar à{VîR>m g§gma ‘| OmhoahmoJr & ‘wPo AmO VH$ Bg ~mV H$s H$moB© I~a Zht Wr Am¡a Z ‘¢Zo AnZo ‘Z ‘|AmnH$m S>a hr J«hU {H$¶m Wm & (18) ‘wP O¡go Jar~ Am¡a {Z~©c H$mo ¶h ~‹S>ßnZAmnHo$ Ûmam àmßV hþAm, ¶h n{hMmZ ‘wPo hmo JB© & Bg nwÌ H$mo ¶{X ‘oar n{hMmZhmo Om¶o Vmo ‘oar MmhZm Ho$ AZwgma Ym{‘©H$ H$m¶© H$mo àeñV H$aZo Ho$ {cE Hw$XaVH$mo AnZo {ga na CR>m co & (19) ’$[aíVo nwZ… AmdmO H$aVo h¢ {H$ ho {OH$[a¶m,

Page 35: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

IwXm H$s Amkm h¡ {H$ Omo ~mV Vw‘Zo nwÌ n¡Xm H$aZo H$s Agp³V Omhoa H$s dh{~ëHw$c ghr h¡ {H$ d¥ÕmdñWm ep³VhrZ H$hr OmVr h¡ & (20) {H$ÝVw IwXm ZoVwPgo ¶h H$hcdm¶m h¡ {H$ nwÌ n¡Xm H$aZo H$m H$m‘ Voao Ûmam hr hmoJm & na‘mË‘mMmho Vmo EH$ hr e»g go n¡Xm H$a gH$Vm h¡, Vmo {’$a Xmo e»gm| go n¡Xm H$aZm VmoIwXm Ho$ {cE AmgmZ h¡ & (21) Bgr H$maU gÀMo E{h¶m ñdê$n ‘hm‘{V H$mo IwXmZo CËnÝZ H$a {X¶m, Omo ‘m¶m Ho$ {‘϶m H$m¶© ‘| g§c½Z Wo dhm± go {ZH$mc H$a BÝh|Y‘© H$m¶© ‘| cJm {X¶m & IwXm Zo {OH$[a¶m ñdê$n gX²Jwé go àe§gm H$aVo hþE H$hm{H$ ho {OH$[a¶m, Vy {ZíM¶ H$aHo$ ¶h g‘P co {H$ VwPo nwÌ H$s àmpßV hmo JB© h¡ &(22) ¶h Iwe I~ar H$s AmdmO gwZH$a {OH$[a¶m ñdê$n ñdê$n gX²Jwé H$mo ~‹S>ràgÝZVm hþB© & AnZr emar[aH$ Xem H$mo XoI nohoco ¶h gw{Y {OH$[a¶m H$mo Z Wr,Bg ahñ¶ nyU© ~mV H$mo Omhoa ê$n ‘| H$moB© Z OmZ gH$m & O~ ‘hm‘{V Ho$ ñdê$n‘| gX²Jwé Am {damOo, V^r Bg ‘hËdnyU© ~mV Ho$ ‘hËd H$mo g‘PZo ‘| g‘W© Z hmogHo$ & (23) {’$a r {OH$[a¶m ñdê$n gX²Jwé àmW©Zm H$aVo h¢ {H$ ho ‘oao àmUmYma,AmnHo$ ¶o dMZ {H$g àH$ma g’$c hm|Jo ? ‘oar {ZemZr Omo Am¡ag nwÌ {~hmar Orh¢, CgH$s Xem XoI ‘wPo ¶h àVrV hmo ahm h¡ {H$ dh Y‘© Ho$ ^ma H$mo dhZ Z H$agHo$Jm & (24) ¶h àmW©Zm gwZ IwXm Zo H$hcm oOm {H$ Voam Am¡gV nwÌ Omo Voardmagr H$m hH$Xma h¡, dh ‘oar hH$sH$V dU©Z H$aZo ‘| g‘W© Z hmo gHo$Jm &~«÷m§JZmAm| go Vmo dh ~mV hr Z H$a gHo$Jm, ³¶m|{H$ CZHo$ gmW Vmo VrZ am{Ì Am¡aMm¡Wo {XZ H$m dU©Z hr H$hZm hmoJm & dh VrZ am{Ì ~«O, amg Am¡a OmJZr Ho$~«÷mÊS> H$m dU©Z Am¡a MVwW© H$¶m‘V Ho$ g‘¶ H$m dU©Z H$aZm hmoJm & (25) ¶h{OH$[a¶m ñdê$n gX²Jwé Ho$ Am¡gV nwÌ H$m hmc h¡ & VrZ am{Ì Am¡a MVwW© {XZ H$mhmc Vmo MVwa kmZdmg ~«÷m§JZmE± hr OmZVr h¢, Omo c¡cVwc H$Ð AWm©V Hw$XaV H$sam{Ì Am¡a H$¶m‘V Ho$ gå~ÝY ‘| OmZH$ma h¢ & (26) Bg ‘hËdnyU© ~mV H$mo gX²JwéHo$ Am¡gV nwÌ H¡$go g‘P gH|$ & Bgo Omhoa H$aZo H$m {IVm~ Vmo Ym‘YZr Zo ZOarnwÌ E{h¶m AWm©V ‘hm‘{V àmUZmW Or H$mo àXmZ {H$¶m h¡ & (27)

&& àH$aU && 14 && Mm¡nmB© && 411 &&

N>Ìgmc Or g‘ñV ~«÷m§JZmAm| H$mo gå~mo{YV H$a H$h aho h¢ {H$ ho gwÝXagmW Or,Ym‘YZr Ho$ ñdê$n H$m ñ‘aU g^r go {N>nH$a H$aZm hr C{MV h¡ & CgH$magñdmXZ Vmo Ym‘YZr Ho$ gpÝZH$Q> ~¡R>r A§JZmE± hr coZo ‘| g‘W© h¢ & Hw$amZ ‘| ^r¶hr CëcoI h¡ {H$ g~ go loîR> ~§XJr {N>nH$a Or OmZm hr lo¶ñH$a h¡, Omo g^rgå~ÝYr AmË‘mAm| go ^r {N>nH$a H$s OmZr Mm{hE & (1) gX²Jwé lr XodMÝÐ OrHo$ OÝ‘ go coH$a {ZݶmZ~o df© VH$ AWm©V O~ VH$ ‘hm‘{V am‘ZJa Zht nh±þMo,V~ VH$ Ym‘YZr Ho$ ñdê$n H$s ‘¶m©Xm H$m »¶mc aIH$a AmnZo ê$hAëcm H$m hrXmdm coH$a Y‘© H$m H$m¶© {H$¶m, CgHo$ níMmV hr h¸$s ñdê$n H$m Xmdm J«hU H$aHw$amZ-nwamZ Ho$ ahñ¶ Omhoa {H$E & ¶hm± VH$ B©gm H$m hr A‘c ahm, ¶h g‘PZmMm{hE & (2) Bgr H$maU gX²Jwé ñdê$n {OH$[a¶m ~ma-~ma ¶hr H$hVo aho {H$ ‘oar

Page 36: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

Am¶w nwÌ n¡Xm H$aZo cm¶H$ Zht h¡, {’$a ^r do nwÌ H$s H$m‘Zm H$aVo aho & gX²Jwéñdê$n A§{V‘ à¶mU Ho$ g‘¶ Omo eãX ‘wI go CÀMmaU H$aVo Wo, do BVZo Yr‘o ñdago {ZH$cVo Wo, {H$ CÝh| H$moB© g‘P Zht nmVm Wm & (3) Bg AdñWm VH$ nh±þMZona Amn lrOr Zo nm±M {H$Vm~| amg, àH$me, fQ>F$Vw, H$cg Ed§ gZ§Y àmßV H$s &¶hm± VH$ AmnZo Hw$amZ gå~ÝYr ~mV| Om{ha Z H$aHo$ {N>nmH$a aIt & {OVZr ^r~mV| Amn ~mVyZr AWm] dmcr dU©Z H$aVo Wo, CÝh| ldU H$a Y‘© Ho$ H$m¶© H$aZo ‘|H$moB© r {eamo‘{U Z Wm & (4) CZH$s AmdmO Bg àH$ma H$s Wr {H$ ¶{X H$moB© ñd¶§MmhZm H$ao, Vmo ‘wPgo AmH$a g˶Y‘© Ho$ ‘mJ© H$mo AmJo ~‹T>mZo H$s I~a àmßV H$aco & N>Ìgmc Or BgHo$ AmJo Xÿgao eara AWm©V² lrOr Ho$ ñdê$n ‘| gX²Jwé Ho$AmJ‘Z H$m hmc dU©Z H$aVo h¢, Cgo ldU H$[a¶o & (5) Amn lrOr àmW©Zm H$aVohþE H$hVo h¢ {H$ ho ‘oao àmUmYma, ‘oao eara Ho$ hm‹S> AñdñW hmo J¶o & d¥ÕmdñWm Ho$H$maU Ap½Z ‘§X hmo JB© & nrR> H$s arS> Ho$ ghmao ‘oam eara I‹S>m h¡ & Bg Vah ‘oaoeara H$s Xem h¡ & (6) ¶{X Bg AdñWm na nh±þMZo na ^r ‘oam eara g‘mpßV H$sAmoa ~‹T> ahm h¡, {’$a ^r Bg eara go g˶ Y‘© H$m H$m¶© ^cr-^m±{V hmo gH$Vm h¡& ¶{X ‘oao {ga Ho$ ~mc œoV ^r hmo J¶o {’$a ^r Y‘© H$m àH$me ’¡$cmZo ‘| ‘¢ ~ogwYZht hÿ± & (7) A^r ^r ‘oao AÝXa ¶wdm AdñWm H$s ep³V {dÚ‘mZ h¡ & O¡go H$mîR>Ap½Z H$mo J«hU H$aVr h¡, Cgr Vah ‘oao öX¶ H$s amoeZr go ‘oar àmW©Zm ñdrH¥$VhmoZm h¡ & d¥Õ hmoZo na ^r Y‘© H$s Ádmcm ycH$a ^r emÝV Zht hþB© & (8)

&& àH$aU && 15 && Mm¡nmB© && 419 &&¶h àg§J Hw$amZ Ho$ gmochd| {gnmao ‘| Am¶m h¡ {H$ Ohm± gX²Jwé Ho$ OÝ‘ go coH$a gm¡df© H$s ‘§[Oc na Amn lrOr nh±þMVo h¢, V~ Amn Hw$amZ Ho$ AÝVJ©V AmE hþE BÐrgn¡Jå~a H$s n{hMmZ H$mo ñ‘aU H$aVo h¢ & (1) dhm± CëcoI h¡ {H$ gmho~ Omo CJ«goZhþE CZH$m ZmVr c‹S>H$s H$m ~oQ>m {OgHo$ {nVm Zyh AWm©V dgwXod Wo, CgH$m Zm‘dhm± AdgyZ AWm©V H¥$îU Zm‘ go ໶mV Wm, {H$ÝVw dh lrH¥$îU Bg ñWmZ nalrOr Ho$ AÝVJ©V BÐrg Zm‘ go H$hm J¶m h¡ & (2) BÐrg H$m {IVm~ lrOr H$moCgHo$ {H$E H$m¶m] H$s gmW©H$Vm {gÕ H$aZo Ho$ {cE {X¶m J¶m h¡, {Oggo CgHo$H$m¶m] H$s {deofVm ‘mcy‘ hmo gHo$ & BÐrg EH$ Vmo Hw$amZ H$mo gwÝXa Ajam| ‘|{cIVm Wm Am¡a Xÿgam H$m‘ XOu H$m H$aVo hþE H$n‹S>o H$mo gwÝXa ê$n XoVm Wm & VÛVlrOr Zo Hw$amZ Ho$ dmñV{dH$ {gÕmÝVm| H$mo gwÝXa eãXmdcr ‘| dU©Z H$a à{Vnm{XV{H$¶m Am¡a doX emñÌ Hw$amZ nwamU Ho$ {‘WH$m| H$mo EH${ÌV H$a g§gma H$s ‘wp³V H$mg‘¶ {ZYm©[aV H$a {X¶m & Hw$amZ ‘| {Z{hV àg§Jm| H$mo H$mQ> N>m±Q>H$a {gÕ H$a {X¶m{H$ H$¶m‘V Ho$ g‘¶ d{U©V gmV {ZemZ Omhoa hmo J¶o h¢ & (3) gX²Jwé H$m Xÿgamñdê$n Omo lr Or H$m dmñV{dH$ h¸$s ñdê$n h¡, CÝh| Vrg gZ§Yo ‘wImaqdX ÛmamAdV[aV hþBª & AmX‘ ñdê$n gX²Jwé Ho$ gm¡ df© níMmV BÐrg {IVm~ lrOr H$moàmßV hþAm, ¶h ~mV BÐrg AnZr {H$Vm~ ‘| ñd¶§ ë¶mE h¢ & (4) g‘ñV g§gma Ho$Ord ¶hr H$hVo Wo {H$ BÝÐrg gÀMm n¡Jå~a h¡, ¶hr ApÝV‘ g‘¶ g~H$mo g˶ Y‘©

Page 37: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

H$m ‘mJ© ~Vm¶oJm & VXZwgma ‘hm‘{V Zo g‘ñV ~«÷ A§JZmAm| H$mo ~oeH$ kmZ XoH$aMm¡Wo Amg‘mZ na‘Ym‘ ‘| nh±þMm¶m Am¡a ‘h§‘X H$mo å¶mamO AWm©V² Xe©Z H$s am{Ì‘| ‘wp³V ñWcm| H$s n{hMmZ H$amB© & (5) n¡Jå~a H$s XaJmh Omo na‘Ym‘ h¡,CgH$s ~mV gmW©H$ H$aZo Ho$ {cE Omo agyc Zo å¶mamO H$s am{Ì ‘| XoIm Am¡a dU©Z{H$¶m dh gånyU© hmc ¶hm± AmH$a nyU© hþAm & (6)

&& àH$aU && 16 && Mm¡nmB© && 425 &&Hw$amZ Ho$ Am‘ {gnmao ‘| ½¶mahdt gXr ‘| hmoZo dmcm dU©Z {cIm h¡ & N>Ìgmc OrH$hVo h¢ {H$ ‘¢ AnZo hmXr H$s AmkmZwgma CZ Bemam| H$mo ImocH$a dU©Z H$a ahmhÿ±, {Oggo H$¶m‘V H$m g‘¶ àmßV {H$¶m Om gHo$ & (1) Hw$amZ Ho$ Vrgd| {gnmao‘| {cIm h¡ {H$ hOaV ‘whå‘X Ho$ D$na cd{X BãV Am{g‘ Zm‘ ¶hÿX H$s c‹S>H$sZo OmXÿ {H$¶m Am¡a Cg OmXÿ go Nw>Q>H$mam nmZo Ho$ {cE eV© {ZpíMV H$s & hOaV Ho$Zm‘ go Omo OmXÿ {H$¶m J¶m, Cg añgr ‘| ½¶mah Jm±R>| cJmB© JBª & (2) Cg añgrH$mo Hw$E± Ho$ AÝXa aIm J¶m Am¡a D$na go nËWa aIH$a Cg añgr H$mo X~m {X¶mJ¶m & O~ OmXÿ Ho$ H$maU agyc AñdñW hmo J¶o, V~ O~amBc Zo AmH$a agyc H$mogyMZm Xr {H$ Voao D$na OmXÿ {H$¶m J¶m h¡ & ¶h gwZH$a agyc Zo Acr H$mo ~wcmH$aHw$E± ‘| CVaH$a añgr cmZo H$s Amkm Xr Am¡a Acr Hw$E± ‘| CVma J¶o & (3) O¡go hrAcr añgr H$mo Hw$E§ go {ZH$mc H$a ~mha cm¶o, Cg‘| ½¶mah Jm§R>o {XImB© Xr & CÝh|XoIH$a ½¶mahdr gXr ‘| OmXÿ ZîQ> hmoZo H$s ~mV ZOam| ‘| Am¶r & Cgr g‘¶ IwXmZo O~amBc Ho$ gmW ½¶mah Am¶V| oOt & (4) BZ Am¶Vm| H$mo n‹T>Zo go ha Am¶VHo$ gmW JmR>| IwcVr JBª, Cgo XoI C‘a aOrAëcm Zo agyc go nyN>m {H$ ¶o OmoAOy~m Am¶V| g^r AmB© h¢, BZHo$ AmZo H$m H$maU ~VmB¶o & (5) ¶h gwZH$a agycZo O~m~ {X¶m {H$ ¶o Am¶V| OmXÿ H$m Aga ZîQ> H$aZo Ho$ {cE AmB© h¢ & BZ JmR>m|Ho$ IwcZo H$m VmËn¶© ¶hr h¡ {H$ ½¶mahdt gXr ‘| g^r n¡Jå~a OmXÿ go ‘w³V hm|Jo &Bg {H$ñgo Ho$ AZwgma {Og ñdê$n Zo kmZ H$s amoeZr XoH$a à^mV Ho$ gÑe àH$meH$a {X¶m CZgo ‘¢Zo Ym‘YZr Ho$ MaUm| H$m Aml¶ J«hU {H$¶m h¡ & (6)ZmoQ> …- Bg àH$ma H$m ~mVyZ AW© Bg Vah go g‘{P¶o {H$ añgr ~«÷m§JZmAm| H$sgwaVm h¡, Omo ^dgmJa ê$nr Hw$E± ‘| AmH$a ’±$g JB© Am¡a CZHo$ D$na AkmZVmñdê$n nËWa aI {X¶m J¶m h¡ & ½¶mah JmR>| ½¶mahdr gXr go Ame¶ h¡ & {OZH$moYm‘YZr Omoe Ûmam {dkmZ‘¶ VmaV‘ ñdê$n Am¶V| n‹T>H$a ~«÷ A§JZmAm| H$mo‘m¶m go ‘w³VH$a na‘Ym‘ ~wcm¶|Jo & VXZwgma ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Zo ½¶mahdtgXr ‘| ~«÷m§JZmAm| H$mo AkmZVm ñdê$n OmXÿ go ‘w³V {H$¶m &{Og Vah Amg‘mZ H$mo gd©Ì EH$ hr H$hVo h¢ Cgr Vah ‘hm‘{V àmUZmW OrAm¡a gX²Jwé lr XodMÝÐ Or EH$ hr ñdê$n h¢ & Bg ~mV H$mo {ddoH$ Ûmam {dMma H$aJ«hU H$aZm Mm{hE & ApÝV‘ ‘h§‘X ñdê$n ‘hm‘{V ImgcImg ~«÷m§JZmAm| H$moOmJ¥VH$a na‘Ym‘ ‘| coH$a CR>|Jo, V~ g^r A§JZmE± Ym‘YZr Ho$ {ZH$Q> nh±þMH$aAIÊS> AmZ§X àmßV H$a|Jr & (7) ~«÷m§JZmAm| Ho$ A{V[a³V Omo Ord ‘w³V hmoZo god§{MV ah|Jo, do g^r Zída Xþ{Z¶m H$s CËn{Îm h¡, CÝh| nËWa Am¡a Kmg Ho$ g‘mZ

Page 38: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

g‘Pmo & (8)&& àH$aU && 17 && Mm¡nmB© && 433 &&

Hw$amZ H$m Am‘ {gnmam nyU© hmoZo ‘| Ohm± AYyam ah J¶m, dhm± ‘¸$s Zm‘H$ gyaV ‘|’$Oa H$s amoeZr H$m dU©Z Am¶m h¡, Cgo ‘¢ Img C‘V ~«÷m§JZmAm| Ho$ AmJo dU©ZH$aVm h±ÿ, Cg dU©Z H$s amoeZr go AnZo AÝXa ~¡R>o hþE AkmZVm ê$nr e¡VmZ H$mo‘ma ^JmAmo & (1) agyc ‘h§‘X Zo AnZo Mmam| ¶mam| go gm¡J§Y ImH$a H$hm {H$H$¶m‘V Ho$ g‘¶ ñd¶§ IwXm AdV[aV hm|Jo Am¡a Cg g‘¶ Hw$amZ Ho$ {N>no AW©hH$sH$V ‘ma’$V H$m ahñ¶ g‘Pm H$a g§gma ‘| kmZ H$s à^mV H$a|Jo & CZ Mmam|XmoñVm| Zo H$¶m‘V Ho$ g‘¶ na IwX ^r g§gma ‘| OÝ‘ coZo Ho$ {cE IwXm go XþAm‘m±Jr {H$ à^mV Ho$ g‘¶ Omo IwXm H$s ~§XJr H$a|Jo, CÝh| gwI {‘coJm Am¡a g‘ñVOrd ‘wp³VñWcm| ‘| ‘w³V hmoH$a Y‘© H$m AIÊS> cm^ c|Jo Am¡a h‘| ^r dhr cm^{‘coJm & (2) Xgdt gXr hþa‘ ñdê$n gX²Jwé Ho$ àJQ> hmoZo H$m g‘¶ h¡, do hrñdê$n hmXr ‘hm‘{V Ho$ AÝVamË‘m ‘| {damOH$a H$¶m‘V hmoZo H$m g‘¶ {XIm ahoh¢ {H$ {Og g‘¶ à^mV H$m AIÊS> kmZ Omhoa hmoZm h¡, dh g‘¶ VmaV‘kmZÛmam ZOam| ‘| Am¶m & (3) ¶h Omo nhcm {XZ Xg‘r gXr h¡, Cgo am{Ì Ho$ g‘mZH$hm h¡ & {Og eVmãXr ‘| lr í¶m‘m Or ñdê$n gX²Jwé AdV[aV hþE & Xgdt gXrHo$ níMmV ½¶mahdt gXr ‘| àmV…H$mcrZ gy¶©dV kmZ H$s amoeZr Omhoa hþB© Am¡a OmoXmoñV ~«÷m§JZmE± h¢, CZgo {‘cH$a AIÊS>Ym‘ H$m {ddoMZ {H$¶m J¶m & (4)gX²Jwé lr XodMÝÐ Or O~ Xÿgao ñdê$n lrOr Ho$ AÝVamË‘m ‘| Am {damOo, V~ Y‘©H$mo {dñV¥V ê$n go ’¡$cmZo Ho$ {cE CÝhm|Zo AZoH$ àH$ma Ho$ H$îQ>m| H$mo ghZ {H$¶mAm¡a Y‘© na ݶm¡N>mda hmoZo dmco Omo Jar~ ~«÷g¥pîQ> h¢, CÝh| AIÊS> na‘Ym‘ H$samh {XImB© & Bgr H$mo Xe‘r gXr H$m AJcm {XZ ½¶mahdt gXr H$hm h¡ {Og½¶mahdt gXr ‘| Iwer H$m {XZ amoeZ hmoZm h¡ & (5) {Og ’$c H$mo àmßV H$aZo Ho${cE ~«÷m§JZmE± dOr’$m Zm‘H$ ñVw{V H$aHo$ Ûm ‘m±JVr Wr, VrW© H$aZo dmcr ~«÷A§JZmAm| H$mo ‘Z Ho$ ‘wVm{dH$ CgH$s àmpßV hþB© AWm©V CÝh| Ym‘YZr Ho$ àXe©ZàmßV hþE & hXrgm| ‘| ^r H$hm h¡ Cg g‘¶ g‘ñV àm{U¶m| H$s AmË‘mE± n{dÌ hmoJrAm¡a Cgr g‘¶ IwXm Ho$ Xe©Z H$s Iwer g~H$mo hmoJr & (6) nhcm {XZ Omo Xe‘rgXr h¡, Cg‘| H$¶m‘V hmoZo H$m g‘¶ dU©Z {H$¶m J¶m h¡, Cgo hr Bemam| ‘| hOmadf© H$m {XZ H$hm h¡ & ‘h§‘X agyc gmh~ go CZHo$ ¶mam| Zo àíZ {H$¶m {H$ ³¶m‘VH$~ hmoJr ? V~ agyc Zo Xmo A§Jwcr CR>mH$a g§Ho$V ‘| g‘Pm¶m {H$ O~ ‘cH$s Am¡ah¸$s ¶o XmoZm| ñdê$n EH$ gmW {‘c|Jo & XmoZm| A§Jwcr CR>mZm Xgdt gXr Ho$ ñdê$ngX²Jwé lr XodMÝÐ Or Am¡a ½¶mahdt gXr Ho$ ñdê$n lrOr h¢, ¶hr XmoZm| ñdê$nm|H$m {‘cZ h¡ & (7) O~ XmoZm| ñdê$n nañna {‘co, V^r ½¶mahdt gXr hþB© & Cgrg‘¶ Hw$amZ H$s g^r gm{j¶m± ^r {‘cmZ H$s JBª & H$cr‘ Aëcm gX²Jwé Ho$ kmZH$s amoeZr Xgdt gXr ‘| àmV…H$mcrZ AéUmoX¶ Ho$ g‘mZ Om{ha hþB© & ½¶mahdtgXr ‘| ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Ûmam {XZ ‘| àM§S> gy¶© H$s à^m Ho$ g‘mZ kmZ

Page 39: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

àgm[aV hþAm & (8) Xgdt gXr am{Ì Ho$ g‘mZ h¡, Cg‘| Omo kmZ H$m àH$me hþAm,dh Vmo n¥WH$ AéUmoX¶ Ho$ g‘mZ ahm & O~ B~«mhr‘ ñdê$n gX²Jwé ‘hm‘{V Ho$ñdê$n ‘| Am {damOo, V~ XmoZm| ñdê$nm| Zo {‘cH$a à^mV H$m dU©Z {H$¶m & {’$aà^mV Ho$ g‘¶ kmZ H$s amoeZr ~mXc Ho$ g‘mZ ^r H$hr JB© h¡, Omo í¶m‘m Orñdê$n gX²Jwé Ho$ {‘cZo Ho$ níMmV² {Xì¶ à^m‘¶r kmZ H$s dfm© H$aZo dmco hþE &(9) O~ {Xì¶ kmZ‘¶r ~mXcm| go Zyar dfm© hþB©, V~ {OZ g§gmar Ordm| Zo ‘hm‘{VHo$ ñdê$n H$mo Z n{hMmZ H$a ‘m¶m ‘| {cßV aho CZHo$ ZoÌm| go A{dac Alw {JaoAm¡a g^r e{‘©ÝXo hþE & ¶hr hmc g^r àm{U¶m| H$m hmoJm, g^r gm§gm[aH$ Ord BgrVah XþIr hm|Jo & (10)

&& àH$aU && 18 && Mm¡nmB© && 443 &&

Hw$amZ ‘| VrZ A˶ÝV loîR> H$ho h¢ & do VrZm| {XZ VrZm| gyaV|-~gar, ‘cH$s Am¡ah¸$s ñdê$n go gå~pÝYV h¢ & agyc Omo ~gar ñdê$n h¢, CZHo$ AdVaU go coH$aH$¶m‘V Ho$ g‘¶ AmZo dmco h¸$s ñdê$n Zo gÀMo Y‘© Ho$ {gÕmÝVm| H$m à{VnmXZ{H$¶m h¡ & Cgr H$m ñnîQ>rH$aU Vwåhmao gm‘Zo {H$¶m h¡ & (1) na‘mË‘m Ho$ ñdê$nH$m ñ‘aU H$amo, Ohm± g^r àH$ma Ho$ {XZm| H$s JUZm H$s JB© h¡, Cgo {dMmamo & ¶oOmo VrZ {XZ g~go loîR> H$ho h¢, BÝht VrZm| {XZm| ‘| Iwer àXmZ H$aZo dmco ~mahdtgXr Ho$ ñdê$n gmjmV nyU©~«÷ H$m AdVaU hþAm h¡ & (2) B‘m‘ AmO‘ Zo AnZr{H$Vm~ ‘| {cIm h¡ {H$ àmV…H$mcrZ ~ÝXJr H$m ’$c g~go CÎm‘ h¡, AWm©V² Omo kmZH$s gw~h H$aZo dmco ñdê$n lr àmUZmW Or h¢, CZHo$ D$na Omo CZHo$ ñdê$n H$snohoMmZ H$a ~ÝXJr H$aoJm, Cgo AIÊS> ‘wp³V H$m ’$c àmßV hmoJm & Aa’$m OmoXgdt gXr h¡, dhm± go coH$a B©X H$s Iwer H$m {XZ ½¶mahdt gXr h¡, BÝht g{X¶m|‘| XmoZm| ñdê$n gX²Jwé lr XodMÝÐ Or Am¡a ‘hm‘{V àmUZmW Or hþE h¢ & (3)Aa’o$ H$m {XZ Xg‘r gXr h¡, dhm± go coH$a ~mahdt gXr Ho$ AÝV VH$ gw~h Ed§AmIaV H$m Aga h¡ & BÝht ñdê$nm| Ho$ AdVaU H$s àVrjm ‘| g^r H$s MmhZm Wr,BÝht VrZm| ñdê$nm| Ho$ D$na ~«÷mË‘mAm| H$s VrZm| {XZm| H$s ~ÝXJr nyU© hþB© & (4)Bg Vah gm’$B© B‘m‘ AWm©V AmË‘m H$mo ewÕ n{dÌ H$aZo dmco ‘hm‘{V Ho$ g‘mZXÿgam H$moB© ^r Zht h¡ & BZHo$ Zm‘ H$s Cn‘m Vmo Ho$dc nyU©~«÷ Ho$ g‘mZ h¡ & OmoH$moB© ³¶m‘V hmoZo Ho$ gå~ÝY ‘| erK«Vm H$ao CÝh| Mm{hE {H$ do H$¶m‘V Ho$ g‘¶ H$m{‘cmZ H$a co & (5) ½¶mahdt Am¡a ~mahdt gXr ‘| Omo ñdê$nm| Ho$ D$na Amˑݶm¡N>mda H$a X|, do JwZmhm| go {H$gr àH$ma r Z S>a| & H$moB©-H$moB© Aa~ Ho$ cmoJ EogoZm g‘P Wo, Omo H$¶m‘V Ho$ g‘¶ Ho$ {cE erK«Vm H$s ~mV H$aVo Wo & (6) ‘h§‘Xagyc go IwXm Vmcm Zo Xe©Z H$s am{Ì ‘| H$hm Wm {H$ H$¶m‘V Ho$ g‘¶ ~«÷m§Ë‘mAm|H$m g‘yh g§gma ‘| AdV[aV hmoJm, Cg g‘¶ gm§gm[aH$ ~ÝYZm| go Omo ^r AmË‘mE±‘w³V hm|Jr, CÝh| {H$gr Vah H$m JwZmh H$^r ^r Z cJoJm & (7) Am¡a Omo H$moB© Cgg‘¶ AnZr AmË‘‘wp³V Ho$ {cE {dcå~ ^r H$ao Am¡a VrZm| am{Ì H$s ‘§{Oc ‘|ñdê$nm| Ho$ gmW ah|, CÝh| {H$gr àH$ma H$m emar[aH$ XþI Z hmoJm, ¶h {ZpíMV

Page 40: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

g‘Pmo & (8) BZ ‘§{Ocm| ‘| ahVo hþE Omo H$moB© JwU, A§J Am¡a B§{жm| Ho$ {dH$mam| gonahoO H$aVo hþE ñdê$nm| Ho$ à{V lÕm nyd©H$ Z‘Z H$ao Am¡a hOmam| àH$ma Ho$ JwZmhm|go S>ao, CÝh| H$moB© r gm§gm[aH$ XþI Z hmoJm & Omo r ì¶p³V ‘m¶mdr IVam| go ‘w³VhmoZo Ho$ {cE nahoO H$aoJm, dh Vmo AnZo hr Amam‘ Am¡a gwI àmpßV Ho$ {cE H$aoJm& (9) Bg{cE {OVZr Am¶w eof ~Mr h¡, Cg‘| na‘mË‘m H$m S>a öX¶ ‘| aImo &CgH$s ~ÝXJr H$¶m‘V Ho$ g‘¶ Om{ha hmoJr, CZH$mo ~§XJr H$m ~Xcm ZoH$ {‘coJm& (10)

&& àH$aU && 19 && Mm¡nmB© && 453 &&

&& VmarI Zm‘m &&{Og {H$gr H$mo H$¶m‘V hmoZo ‘| g§Xoh h¡ {H$ Cg g‘¶ H$~« go ‘waXo H¡$go CR>|Jo ?CZH$m Bg Vah {dMma H$aZm C{MV Zht h¡ & Omo H$m’$a AWm©V ZmpñVH$ h¢, do Bg~mV H$mo {dñVmandy©H$ Zht {dMmaVo & (1) Am¡a Z hr AnZr hmcmV H$m {dMma H$ag‘PVo h¢ {H$ na‘mË‘m Zo CZHo$ g‘mZ H$B© ‘mZd S>m{c¶m| H$s Vah CËnÝZ {H$E h¢& na‘mË‘m Zo ¶h ‘mZd eara n{dÌ {‘Å>r go ~Zm¶m h¡ Am¡a ‘mZd H$s EH$ {~ÝXþ goBVZm ~‹S>m {dñVma H$a {X¶m h¡ & (2) ¶o Omo g‘ñV Xþ{Z¶m H$s CËn{Îm hþB©, CgH$mIwcmgm ‘¢ ghr ê$n ‘| {H$E XoVm hÿ± & {Og ñdê$n Ho$ Ûmam ¶o g‘ñV H$m‘ZmE± nyU©hmoZr h¡, CÝh| Vmo Bg Zída g§gma go {Zd¥ÎmH$a na‘mË‘m Zo g˶ Y‘© H$m {dñVmaH$aZo Ho$ {cE I‹S>m {H$¶m h¡ & (3) Bg g§gma H$s CËn{Îm ‘| H$moB©-H$moB© BVZo ~ogwYh¢ {H$ CÝh| Ym{‘©H$ {gÕmÝVm| H$mo g‘PZo H$s ~w{Õ H$^r Zht AmVr-O¡go {H$ Am¡agnwÌ lr {~hmar Or & gX²Jwé H$s àmW©Zm H$mo ñdrH$ma H$a IwXm Zo Xmo nwÌ EH$ ZgcrAm¡a Xÿgam ZOar CËnÝZ {H$¶m, CZ‘| go H$¶m‘V H$m gånyU© H$m¶© Xÿgao ZOar nwÌ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Ûmam hr hmoJm & (4) na‘mË‘m O¡gr MmhZm H$ao, Cgo CgràH$ma H$aZo ‘| g‘W© h¡, Omo VwÀN> h¡, Cgo {Zhm¶V H$aHo$ AnZr ÑpîQ> Ûmam D±$MoCR>m gH$Vm h¡ & IwXm Zo ‘h§‘X go Xe©Z H$s am{Ì ‘| ¶h BH$ama {H$¶m Wm {H$ApÝV‘ H$¶m‘V Ho$ g‘¶ {gaXma ñdê$n AdV[aV hmoJm & (5) dh na‘mË‘m Ho$g‘mZ Zm‘ YmaU H$a g§gma H$mo ‘w³V H$aZo H$m H$m¶© H$aoJm & IwXm Zo CgH$màmUZmW ¶h Zm‘ nhco go hr aIm Wm, {H$ Omo c‹S>H$m A~ VH$ AnZo ‘mVm-{nVmHo$ JmoX ‘| {N>nm hþAm Wm {H$ Cgo Vwåh| g§gma go ‘w³V H$amZo Ho$ {cE ‘m¶m Ho$ H$m¶©go ~mhoa cmE & (6) Vy {ZpíMV ê$n go Jar~ Wm & VwPo Z Y‘© Ho$ H$m¶© ‘| Ñ‹T>Vm WrAm¡a Z H$m¶© H$aZo H$s j‘Vm hr Wr, {H$ÝVw na‘mË‘m Zo g^r Vah go Vwåh| Eogm{e{jV {H$¶m {H$ g‘ñV g§gma H$mo OrdZ ‘w³V H$aZo H$s Hw$XaV Voao hmW ‘| XoH$aBg ‘hËdnyU© nX na nh±þMm {X¶m & (7) Vo Eogr Ym{‘©H$Vm eyݶ AZn‹T> H$m¡‘ ‘| Wm{H$ IwXm Zo VwPo dhm± OmJ¥V ~w{Õ àXmZ H$a Xr & Ym{‘©H$ joÌ ‘| B©gm H$s nmVemhrMmcrg df© H$s H$hr JB© h¡, CZ Mmcrg dfm] ‘| ~mahdt gXr Ho$ Vrg df© Am¡a½¶mahdt gXr Ho$ Xg df© coZo go Mmcrg df© nyU© hmoVo h¢ & (8) CZ Mmcrg dfmª ‘|Vw‘‘| go H$moB© Eogm Ym{‘©H$ hmoJm, Omo IwXm Ho$ g‘rn nh±þMH$a g‘ñV Ordm| H$mo

Page 41: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

OrdZ ‘w³V H$am¶oJm, dht B©gm ~«÷m§JZmAm| Ho$ ‘ܶ na‘mË‘m Ho$ ñdê$n ‘| nwZ…àmUZmW Ho$ ê$n ‘| Omhoa hþE h¢ & (9)

&& àH$aU && 20 && Mm¡nmB© && 462 &&

Hw$amZ Ho$ Am‘ {gnmao H$s AmR>dt gyaV ‘| H$¶m‘V H$m dU©Z h¡ & Amg‘mZ Ho$ gmho~nyU©~«÷ na‘mË‘m H$s gm¡J§Y ImH$a agyc Zo BemaV ‘| H$hm {H$ ~mahdt gXr ‘|{ZpíMV ê$n go H$¶m‘V H$s amoeZr Omhoa hmoJr & (1) H$¶m‘V H$m H$m¶© H$aZo Ho${cE Xmo hmXr gX²Jwé lr XodMÝÐ Or Am¡a ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Xgdt gXr ‘|Am¶o, CÝhm|Zo OmJ¥VkmZ XoH$a ~«÷m§JZmAm| H$mo EH${ÌV {H$¶m & Xg Ho$ D$na Xmo~waO AWm©V gXr H$hr JBª & Bg ~rM ‘| XmoZm| hmXr Am¡a ~«÷m§JZmAm| Ho$ AdVaUH$s MMm© H$s JB© h¡ & (2) Xe Am¡a Xmo AcJ-AcJ H$ho J¶o h¢ & ¶h Bemao ‘| {H$¶mJ¶m dU©Z {OZHo$ {cE {H$¶m h¡ do hr g‘P gH$Vo h¢ & ¶o Omo Xg Am¡a Xmo ~wO© H$hoh¢, BZH$s JUZm MÝБm Ho$ ñdê$n agyc Ho$ Hy$M H$aZo Ho$ ~mX go coZm h¡ & (3) Mmho^dgmJa Ho$ {Zdmg H$aZo dmco Ord hm| ¶m Amg‘mZ Ho$ ahZo dmco Xod hm|, do g^rna‘mË‘m Ho$ {H$E J¶o H$m¡c H$mo H$^r ^r Z ^yc| & agyc Zo IwXm H$s gm¡J§Y ImH$a¶h eV© aIr {H$ ¶hr ~mahdt gXr IwXm Ho$ AmJ‘Z H$s h¡ Am¡a Bgr gXr ‘|H$¶m‘V H$m amoO Omhoa hmoJm & (4) ~ma-~ma IwXm H$s gm¡J§Y ImH$a ¶hr H$hmAm¡a Aëcmh Vmcm H$s Jdmhr r {XcmB© {H$ na‘mË‘m H$s ÑpîQ> g‘ñV àm{U¶m| naEH$ g‘mZ h¡ Am¡a dh g~Ho$ ‘Z H$s ~mV| OmZVm h¡ & (5) agyc Zo H$¶m‘V Ho$gå~ÝY ‘| na‘mË‘m H$s Jdmhr Xr Am¡a IwXm H$s gm¡J§Y r ImB© & Hw$amZ ‘| H$¶m‘VH$m H$m¶© H$aZo dmco ñdê$n H$mo IwXm H$m ~oQ>m ^r H$hm h¡ Am¡a ¶hr ñdê$n Am{Iarn¡Jå~a ^r hþAm h¡ & (6)

&& àH$aU && 21 && Mm¡nmB© && 468 &&

&& A‘oV gmcyZ &&agyc ‘whå‘X Zo g§gma ‘| AdV[aV hmoH$a g˶ Y‘© Ho$ ‘mJ© na McZo Ho$ {cEg~H$mo Am‘§{ÌV {H$¶m Am¡a H$hm {H$ H$¶m‘V Ho$ g‘¶ ñd¶§ IwXm Am¶oJm Am¡ag~Ho$ {H$E J¶o H$m¶m] H$m {hgm~ coJm & AV… Cg g‘¶ Ho$ {cE AnZo öX¶ ‘| S>aaImo & Hw$amZ Ho$ D$na lÕm aImo & C³V ~mVm| H$mo g^r Zo n‹T>m {H$ÝVw BZ VrZm|~mVm| H$mo {H$gr Zo ^r Zht ‘mZm & (1) ZmpñVH$ Cg g‘¶ Ho$ ‘mo{‘Zm| go Bggå~ÝY ‘| nyN>Vo h¢ {H$ÝVw ‘whå‘X go AnZm {Xc ImocH$a Zht nyN>Vo & ¶h XoIIwXm Zo Am¶Vm| Ho$ Ûmam ¶h H$hm {H$ ¶o ZmpñVH$ {H$g MrO H$mo nyN>Vo h¢ ? (2)O~{H$ Hw$amZ ‘oao Ûmam ^oOm hþAm g§Xoe h¡, {’$a ^r Cg‘| g§Xoh cmVo h¢ Am¡a agycH$mo ¶o ZmpñVH$ PyR>m gm{~V H$aZo Ho$ {cE H$hVo h¢ {H$ ¶o H${dVm H$aZo dmcm PyR>mAm¡a OmXÿJa h¡ & (3) Zdr H$s {ejm H$s ~w{Z¶mX A˶ÝV loîR> h¡ & XaJmh Omona‘Ym‘ h¡, CgHo$ ~rM BZH$s loîR>Vm ‘hmZ h¡, {H$ÝVw BÝh| H$moB© n¡Jå~a ‘mZVm h¡Am¡a H$moB©-H$moB© em¶ar AWm©V H${dVm H$aZo dmcm XrdmZm H$hVm h¡ & (4) H$moB©-

Page 42: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

H$moB© H$¶m‘V H$s ~mV g˶ ‘mZVo h¢, Vmo H$moB© gm‘Zo VmZm ‘maZo cJVo h¢ {H$ ~Mmo,~Mmo H$¶m‘V Am JB© & Hw$amZ ‘| H$hm h¡ {H$ ApÝV‘ g‘¶ EH$ O‘mV ZmOr {’$aH$mH$s AmdoJr CZ‘| Z~ydV PcHo$Jr & dh O‘mV hr g‘ñV Ordm| H$mo H$¶m‘V Ho$g‘¶ ‘m¶m Ho$ ~ÝYZ go ‘w³V H$aoJr & (5) {H$VZo cmoJ Vmo gmho~ na‘mË‘m go{d‘wI hmo aho Wo, Vmo {H$VZo cmoJ H$¶m‘V hmoZo ‘| g§Xoh H$aHo$ ~oB©‘mZ hmo aho Wo,{H$Ýht-{H$Ýht H$mo Vmo g§gma H$s OrdZ‘wp³V {‘coJr Bg‘| {dídmg Wm Vmo {H$grH$mo Bg‘| r g§Xoh Wm & (6) agyc Zo IwXm H$s gm¡J§Y ImH$a H$hm {H$ {ZpíMV ê$ngo H$¶m‘V H$m g‘¶ {ZH$Q> Am¶m & Vw‘ cmoJ gd©àW‘ AnZr {Z¶V H$mo ñdÀN>aIVo hþE {dídmg H$amo {H$ na‘mË‘m AnZo H$ho dMZ H$^r ^r PyR>m Zht hmoZo X|Jo &(7) Hw$amZ ‘| g‘ñV n¥Ïdr H$mo ‘mZd ‘mÌ Ho$ {Zdmg hoVw {~N>mV H$s Cn‘m Xr JB©h¡ & Cgr n¥Ïdr na VrZm| àH$ma H$s g¥pîQ>-Ord, B©ídar Am¡a ~«÷ H$mo CËnÝZ {H$¶mOm¶oJm & Cg n¥Ïdr H$mo AnZo ñWmZ na pñWV aIZo Ho$ {cE g‘ñV nhm‹S> ‘oIAWm©V Iy§{Q>¶m| Ho$ g‘mZ Xmdo hþE h¢, Cgr na Xþ{Z¶m Ho$ ñÌr-nwéf CËnÝZ {H$E J¶oh¢ & (8) N>Ìgmc Or H$hVo h¢ {H$ ho ~«÷m§JZmAmo, Omo ^r Vwåhmao d§eO eof h¢,CZHo$ ‘wI ñ¶mh Am¡a œoV N>moQ>o-~‹S>o H$ho J¶o h¢, CÝht ‘| go {H$gr Zo AÀN>o loîR>H$m¶© {H$E Vmo {H$gr Zo {ZåZ H$m¶© {H$¶o Am¡a g§gma H$s ‘moh‘¶r am{Ì ‘| Amam‘H$aHo$ AnZo eara H$mo nwîQ> H$aVo aho & (9) AkmZVm H$s am{Ì Vmo AÀN>o H$m¶© H$aZodmcm| H$mo g˶‘mJ© go {dM{cV H$aVr h¡ Am¡a newd¥{Îm H$s ep³V CËnÝZ H$amVr h¡& Eogo AY‘ cmoJm| go na‘mË‘m H$s AmamYZm gXm Xÿa ahVr h¡ Am¡a do g˶ {gÕmÝVm|H$mo AÝYH$ma ‘| T>±H$Vo ahVo h¢ & (10) ’$VwAmV {H$Vm~ Ho$ coIH$ AnZr {H$Vm~ ‘|{cIVo h¢ {H$ Omo am{Ì ‘| OmJ¥V ahH$a na‘mË‘m H$s AmamYZm H$aVo h¢, CZHo$ n¡am|Ho$ ZrMo ‘m¶m O{ZV am{Ì H$m à^md eyݶ ahVm h¡ & BZ ~«÷mË‘mAm| H$s ÑpîQ> go,Omo nyU©~«÷ na‘mË‘m Ho$ hr A§J h¢, Xþí‘Z {N>no Zht ah nmVo & (11) Eogr~«÷mË‘mE± Bñcm‘ Y‘© ‘| eoI AWm©V ~«m÷U H$s Vah CÎm‘ ‘mZr OmVr h¢, Omoam{Ì ‘| AmamYZm H$aVr h¢ & ¶o Xþ{Z¶m Ho$ gwIm| go AnZo H$mo {Zd¥Îm H$a AIÊS> gwIm|H$s à[ßV Ho$ {cE gÝ‘mJ© J«hU H$aVr h¢ & {XZ ‘| ‘Zwî¶ H$s {MÎmd¥{Îm gm¡ Va’$AmH${f©V hmoVr ahVr h¡, Cgo ~mOma H$s Cn‘m Xr JB© h¡ & Cg ~mOma ‘| Vmo {déÕ’¡$gcm coZo dmco hr McVo h¢ & (12) ¶o Omo am{Ì ‘| OmJH$a na‘mË‘m go ào‘ H$aZodmco h¢, ‘¢ BZ n{dÌ AmË‘mAm| Ho$ D$na ~{chmar OmVm hÿ± & Hw$amZ ‘| Omo ApÝV‘g‘¶ nyU©~«÷ na‘mË‘m Ho$ AdVaU H$m {XZ H$hm h¡, Cg nwʶ {Xdg H$s Mmh~«÷mË‘mE± gXm H$aVr h¢ & (13) BÝht ñdê$n ‘| AnZr ‘ZmoH$m‘Zm nyU© H$aZo H$sCå‘oX aIH$a CÝh| ~«÷mË‘mE± VcmgVr h¢, ³¶m|{H$ BÝht ApÝV‘ AdV[aV ‘hm‘{Vlr àmUZmW Or Ûmam ~«÷mË‘mAm| H$mo ~«÷ kmZ H$s àmpßV hmoZr h¡ & BZ ~«÷mË‘mAm|Ho$ {Zdmg ñWmZ na‘Ym‘ go ~hþV ZrMo gmV Amg‘mZ h¢, BZH$m {Zdmg g~goD$na g‘Pmo & (14) BZ gmVm| Amg‘mZm| Ho$ ZrMo {Zdmg H$aZo dmco Omo gm§gm[aH$àmUr h¢, CÝh| CZHo$ H$‘m] Ho$ AZwgma XmoOI H$s Ap½Z ‘| Xþ…I {‘coJm & nyU©~«÷na‘mË‘m Zo gy¶© Ho$ gÑe kmZ H$m àH$me ’¡$cmZo dmco BÝht ‘hm‘{V H$mo AdV[aV

Page 43: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

{H$¶m h¡ & ‘ma’$Vr {dkmZ Ho$ àgma-àMma Ho$ {cE Ed§ ~«÷m§JZmAm| H$s OmJ¥{V Ho${cE ¶h {XZ Omhoa hwAm h¡ & (15) BÝht ~«÷mË‘mAm| Ho$ gmW gX²Jwé lr XodMÝÐOr ~mXc Ho$ gÑe g§gma ‘| AdV[aV hþE h¢, {OÝhm|Zo VmaV‘kmZ ê$nr {Xì¶~mXc go ~«÷kmZ H$s dfm© H$s & g§gma ‘| Omo VrZ àH$ma H$s g¥pîQ> H$s CËn{Îm H$hrh¡, BZH$s CËn{Îm Ho$ {cE XmZm Am¡a Kmg H$s Cn‘m Xr JB© h¡ & (16) {OÝh| Johÿ±,Om¡ Am¡a Kmg H$hm h¡, do VrZm| àH$ma H$s g¥pîQ> h¢ & CZ‘| J|hÿ± Ho$ gÑe ~«÷g¥pîQ>,Om¡ Ho$ gÑe B©ídar¶g¥pîQ> Am¡a Kmg Ho$ gÑe Ordg¥pîQ> h¡ & (17) Am{Iar‘wh§‘X ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Zo ^dgmJa ñdê$n X[a¶m~ go ‘moVr Ho$ g‘mZ~«÷mË‘mAm| H$mo ‘{O©¶m ~ZH$a {ZH$mcm & Eogo eãX Bg g‘¶ Ho$ {cE {cIo J¶o h¢& Kmg Ed§ Mmao H$s Cn‘m newd¥{Îm dmco Ordm| H$mo Xr JB© h¡ & ~«÷g¥pîQ> Am¡aB©ídarg¥pîQ> ¶o XmoZm| AIÊS> Ym‘m| go AdV[aV hþB© g‘Pmo & (18) BÝht ~«÷m§JZmAm|H$s na‘Ym‘ Ho$ ~mJ Xa»Vm| H$s Cn‘m Xr JB© h¡ & BÝht H$s g§J{V go B©ídarg¥pîQ>^r BZ‘| gpå‘{cV h¡ & BÝht Ho$ ‘ܶ nyU©~«÷ Ym‘YZr H$s Amkm gX¡d McVr h¡& BÝht Ho$ ‘ܶ ‘| H$¶m‘V Ho$ g‘¶ nyU©~«÷ ñdê$n ‘hm‘{V Omhoa hþE h¢ & (19)H$¶m‘V hmoZo Ho$ {cE Omo Hw$amZ ‘| BemaV H$s h¡, Ym‘YZr H$s Amkm go Cgo {gÕH$a {X¶m {H$ ¶h g‘¶ ~«÷m§JZmAm| H$mo kmZ H$s CncpãY hmoZo H$m h¡ Am¡a H$m’$aOmo ZmpñVH$ h¡, CÝh| ¶h g‘¶ XmoOI H$s Ap½Z ‘| ~dm©X hmoZo Ho$ {cE h¡ & (20)Bg g‘¶ Agam’$sc Hw$amZ Ho$ AÝVJ©V hH$sH$V Ho$ Omo eãX h¢, CÝh| àJQ> H$aZoHo$ {cE gwÝXa ñdam| go Hw$amZ H$mo Jm¶oJm & EH$ ñda Ho$ ’±y$H$aZo go g~H$mo H$¶m‘VH$m g‘¶ Omhoa hmoJm Am¡a Xÿgao ñda Ho$ ’y±$H$Vo hr g^r Ho$ VZ Bg Zída earaê$nr H$~« go ~{híVm| ‘| I‹S>o hmo Om¶|Jo & (21) g^r Ord AnZr-AnZr H$~« goO~ CR>|Jo, V~ H$¶m‘V Ho$ g‘¶ AdV[aV hmoZo dmco Ym‘YZr Ho$ ñdê$n ‘hm‘{VHo$ Ûmam g^r AIÊS> ‘wp³VñWcm| ‘| H$m¶‘ {H$E Om¶|Jo & (22) B‘m‘ gmcdrAnZo nwÌ go ¶h H$h aho h¢ {H$ H$¶m‘V Ho$ g‘¶ agyc AnZr O‘mV go OmH$anyN>oJm {H$ Vwåh| H$¶m‘V Ho$ g‘¶ H$~« go CR>m¶m Om ahm h¡ & Vw‘Zo AnZo OrdZ ‘|Omo Xg àH$ma Ho$ H$‘© {H$E h¢, CÝh| ~VmAmo & {OZ cmoJm| Zo Hw$amZ Ho$ {gÕmÝVm| H$sAdhocZm H$s h¡, CZH$m eara ~ÝXa H$s e³c H$m hmoJm ³¶m|{H$ CÝhm|Zo Hw$amZ H$moöX¶ go {dídmg nyd©H$ J«hU Zht {H$¶m & (23) {OÝhm|Zo gXm Xÿgam| H$m YZ coH$a^r H$m‘ Zht {H$E Am¡a ñd¶§ n[al‘ H$aHo$ ZOXrH$ Zht J¶o, CZH$m ñdê$n gwAaH$s Vah hmoJm VWm {OZHo$ H$m¶© gXm ~wao H$m‘m] ‘| ì¶VrV hþE, CZ ham‘Imoam| H$sgyaV JYo Ho$ g‘mZ hmoJr & (24) Omo cmoJ n¡gm XoH$a ã¶mO Ûmam AnZm OrdZA§Ym| H$s Vah ì¶VrV H$aVo aho, Cgr ItMmVmZr Ho$ H$maU do XmoOI H$s Ap½Z ‘|Oc|Jo Am¡a {OZ cmoJm| Zo h¸$s ñdê$n H$mo n{hMmZ H$a H$^r Z‘Z Zht {H$¶m Am¡aZ CZHo$ Ûmam H$s JB© kmZ H$s nwH$ma H$^r gwZr, do ~hao hm|Jo Am¡a XmoOI H$s ‘maghZ H$a|Jo & (25) Omo gXm Xÿgam| H$mo ñdmW©de AZw{MV XÊS> X|Jo, do g^r Ho$ ZrMoEogo Xmdo Om¶|Jo {H$ œmg r Z co gHo$ & Omo n‹T>o-{cIo hmoVo hþE r PyR>o H$m¶© H$aZoH$s gcmh ‘wI go XoVo h¢, CZH$s {Oˆm H$mQ>r Om¶oJr, Vm{H$ CZHo$ ‘wI go gXm nrd

Page 44: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

Am¡a cmohÿ ~hVm aho & (26) XmoOI H$s Ap½Z ‘| OcZo dmco AnZo XmoZm| nm±d ‘cVoah|Jo, CZH$s VH$cr’$ XoIH$a ~{híV Ho$ cmoJ AmíM¶© H$ao§Jo & ~«÷m§JZmE± {dÚwV H$sVah C‹S>Zo dmcr H$hr J¶r h¢ Am¡a ‘wVH$s-B©ídar g¥pîQ> r Kmo‹S>o H$s Mmc McZo dmcoCZHo$ n‹S>mogr H$ho J¶o h¢ & (27) CZ ~«÷mË‘mAm| H$mo {OZ Ordm| Zo XþI nh±þMm¶m dogycr ‘| cQ>H$mE Om¶|Jo Am¡a ZrMo go CÝh| Ap½Z ‘| Ocm¶m Om¶oJm & {OÝhm|Zo gXmEH$ Xÿgao H$s {ZÝXm Am¡a MwJcr H$s h¡, CZHo$ hmW n¡a H$mQ>o Om¶|Jo Vm{H$ CZHo${Xcm| H$mo MmoQ> cJVr aho & (28) Bg àH$ma Xg Vah H$s XmoOI CÝh| {‘coJr OmogXm nyU©~«÷ ñdê$n ‘hm‘{V H$s Amkm go {d‘wI hþE h¢ & {OgZo O¡go AÀN>o Am¡a~wao H$‘© {H$E h¢, ‘hm‘{V CÝh| Cgr Ho$ AZwgma ’$c àXmZ H$a|Jo & (29) VH$ã~arAWm©V K‘§S> ‘| {Z‘½Z ahZo dmco XmoOI H$s Ap½Z ‘| h‘oem Oc|Jo, CZ‘| r {H$VZocmoJ Vmo~m H$aZo go XmoOI go CR>m¶o Om¶|Jo Am¡a Omo ~«÷m§JZmAm| H$s Cnm{Y go{d y{fV h¢, do Vmo ImgcImg ~«÷g¥pîQ> d AjamVrV Ym‘ Ho$ {Zdmg H$aZo dmco hrh¢ & (30) BZ ~«÷m§JZmAm| go Omo gXm cJo aho, do B©ídar g¥pîQ> VmaV‘kmZ H$s ~y±Xm|H$mo J«hU H$aZo dmco BZ A§JZmAm| go {‘co H$ho J¶o h¢ & {Og {H$gr Zo BZ~«÷g¥pîQ>¶m| Ho$ gmW XmoñVr H$s h¡, CÝh| Ym‘YZr Zo ‘wp³VñWcm| ‘| nmVemhr àXmZH$s h¡ & (31) Am¡a ^r Xÿgar {d{Y ^r gw{Z¶o & AnZo {Xc go Ira Am¡a Zra H$mo{ddoH$ Ûmam XoImo & ¶h Omo Xþ{Z¶m H$m Amg‘mZ ~¡Hw$ÊR> h¡, CgHo$ ‘m{cH$ AOmOrcXþ{Z¶m Ho$ {Xcm| H$mo Qw>H$‹S>m| ‘| {d^m{OV H$a aho h¢ & (32) ¶h H$c H$m {XZ ~hþVg»V h¡ & H$¶m‘V Ho$ g‘¶ Bg Vah Bg Vah g^r H$mo ~‹S>r OcZ hmoJr, Omog§gma ‘| ~‹S>o ~wOwJ© H$ho OmVo h¢ do nhm‹S> g‘mZ ~‹S>o ~ZH$a ~¡R>o h¢, do g^r kmZ H$sAmdmO go hdm ‘| C‹S>|Jo AWm©V CZH$m A{^‘mZ Mya-Mya hmoJm & (33) Omo Xþ{Z¶m‘| ~wOwJ© n‹T>o-{cIo H$mOr ‘wëcm h¢, CZH$m g§Xoh Xÿa Zht hmo nmVm & Bgr H$maUEogm g»V g‘¶ BÝh| {XIm¶m J¶m h¡ & BZHo$ öX¶ ‘| X§Jm-{’$gmX V^r Om¶oJm,O~ ¶o Eogm H$R>moa g‘¶ XoI|Jo & (34) g‘¶ àmßV H$a BZHo$ eara O~ XmoOI H$sAp½Z go R>§S>o hm|Jo, V^r ¶o Hw$amZ Ho$ g¡ÕmpÝVH$ Jwø ahñ¶ g‘P gH|$Jo & g‘ñVXþ{Z¶m A{^‘mZ ‘| n‹S>H$a JwZohJma hþB©, V^r XmoO{I¶m| Zo ¶h g»V d³V XoIm &(35) N>Ìgmc Or H$hVo h¢ {H$ A~ Omo r Img C‘V ~«÷g¥pîQ> hm|, ‘oar ~mV gwZc| & XmoOI H$s Ap½Z OcVo g‘¶ Y¡¶© YmaU H$a I‹S>o ahmo, dhm± go ^mJm| ‘V &EH$mÝV ‘| I‹S>o hmoH$a XoImo {H$ XmoOIr Ordm| Ho$ JwZmh {H$VZo ~‹T> J¶o h¢ & (36)~«÷m§JZmAm| H$s ‘ohoa H$s X¥pîQ> go ~{híVm| Ho$ {Zdmg H$aZo dmcm| H$mo A˶{YH$àgÝZVm hmoJr Am¡a Hw$’$a Ho$ H$m¶© H$aZo dmcm| H$mo XmoOI H$m IOmZm àmßV hmoJm& ¶h g»V g‘¶ g~H$mo wJVZm n‹S>oJm, O~ D$nam-D$na XmoOI H$s Ap½ZOcoJr & (37) {OÝhm|Zo A{ÝV‘ g‘¶ H$mo Xÿa g‘Pm Wm, do ZmpñVH$ ~ohX XþIm| H$mo^moJ|Jo & XmoO{I¶m| Zo Bg Xem ‘| nh±þMH$a Hw$amZ H$m dmñV{dH$ AW© àmßV {H$¶mBgr H$maU BÝh| XmoOI Ho$ XþI cå~o g‘¶ VH$ Ho$ {cE XþIXm¶r hþ¶o & (38) Hw$amZHo$ n‹T>Zo dmco ‘m¡cdr AnZr {Oˆm Ûmam ~«÷m§JZmAm| H$s ZH$c H$aVo h¢, O~{H$ IwXmH$s gÀMr ~§XJr Am¡a {OH$a BÝht Ho$ Ûmam hmoZo H$mo H$hm J¶m h¡ & O~ Hw$amZ Ho$ Jwø

Page 45: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

AW© ImocH$a J«hU H$a|, V^r ~mVyZr eãX Omo BgmaVm| ‘| H$ho J¶o h¢, CZH$s àmpßVhmo gHo$ & (39) gmIr-Xþ{Z¶m H$s Am¶w H$m dU©Z Aì~c {gnmao ‘| {H$¶m J¶m h¡,dhm± gmV hOma Mmcrg df© H$m {ddaU Am¶m h¡, Cgo AÀN>r Vah {dMma H$a XoImo& (40) C‘« Ho$ Omo gmV hOma Mmcrg df© H$ho h¢, CZ‘| V¡Vmcrg OwâV AWm©VOmo‹S>m hmoVo h¢ & ha OwâV ‘| AÝVa ~hma hmoVo h¢, à˶oH$ ~hma gmV gm¡ df© H$m hmoVmh¡ & à˶oH$ df© ‘| VrZ gm¡ gmR> {XZ hmoVo h¢ & (41) CZ g^r {XZm| Ho$ B¸$sg cmIgmV hOma {XZm| H$s JUZm nyU© hmoVr h¡, Omo AmX‘ H$s ‘§{Oc go coH$a doX ì¶mgHo$ g‘¶ VH$ J«hU H$s OmVr h¡, A~ agyc ‘whå‘X Ho$ AmJ‘Z H$s ‘§{Oc H$m{hgm~ Vw‘ ñd¶§ H$aZm & (42) doXì¶mg Ho$ níMmV O~ nm±M hOma AmR> gm¡g¢Vmcrg df© hmoVo h¢, CZ‘| agyc H$s Am¶w Ho$ {VagR> df© {‘cmZo go doXì¶mg Ho$g‘¶ go N>¡ hOma df© nyU© hmoZo ‘| Zãdo df© H$‘ ah OmVo h¢ & (43) nm±M hOma Zm¡gm¡ Xg df© Ho$ níMmV agyc ‘h§‘X Bg Xþ{Z¶m go Hy$M H$aVo h¢, BgHo$ AmJo AWm©V‘hm‘{V Ho$ h[aÛma ‘| g‘ñV Y‘m] go {dO¶ àmßV H$aVo h¢, CgH$m dU©Z H$a ahmhÿ± & O~ ½¶mahdt gXr ‘| Xg df© ~mH$s ah OmVo h¢, V~ Xþ{Z¶m H$s Am¶w gmV hOmadf© nyU© hmoVr h¡ & (44) BgHo$ ~mX B‘m‘ ‘|hXr H$m A‘c àmaå^ hmoVm h¡ AWm©VOmJZr amg H$s crcm àmaå^ hmo OmVr h¡ & Omo Mmcrg df© B©gm H$s nmVemhr Ho$H$ho J¶o h¢, do df© H$s OmJZr amg H$mo H$aVo hþE kmZ H$s à^mV Ho$ H$ho J¶o h¢ & nwZ…Cgo ñnîQ> H$aVo h¢ {H$ O~ Omo‹S>m na Omo‹S>m ì¶VrV hmo AWm©V ~rg H$s Omo‹S>r na~rg AWm©V Mmcrg df© nyU© hm| V~ Xþ{Z¶m H$s Am¶w ¶hm± nyU© hmo & (45) BZMmcrg dfm} Ho$ AÝVJ©V Xg dfm] ‘| O~ ~«÷m§JZmAm| H$s OmJ¥{V hþB©, V^r g‘ñVXþ{Z¶m H$s ÑpîQ> EH$mJ« hmo gÀMo Y‘© H$s Amoa AmH${f©V hþB© AWm©V O~ ½¶mahdtgXr Ho$ D$na Vrg df© hmo J¶o, V~ g^r Xþ{Z¶m ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Ho${gÕmÝVm| H$mo àmßV H$a ApÝV‘ ‘wp³V ñWcm| ‘| ‘w³V hþB© & (46) CgHo$ níMmVgÎma df© nwcgamV Ho$ H$ho h¢, do H$¶m‘V Ho$ g‘¶ H$~« go CR>Zo Ho$ H$ho J¶o h¢,AWm©V Agam’$sc O~ kmZ H$m ñda ’y±$Ho$Jm, V~ g^r Bg n§M^m¡{VH$ eara ê$nrH$~« go ‘w³V hmoH$a ‘wp³VñWcm| ‘| CR> I‹S>o hm|Jo & nwcgamV Ho$ g‘¶ XmoOI H$sA{½Z H$s OcZ H$m dU©Z H¡$go H$ê±$ ? ApÝV‘ g‘¶ g^r H$m’$a ZmpñVH$ XmoOIH$s Ádmcm ‘| Oc|Jo & (47) Hw$amZ ‘| Xg Am¡a Xmo ~wO© H$ho h¢ do Xmo ~wO© ~mahdtgXr Ho$ ÚmoVH$ h¢ & Omo ~maht gXr H$¶m‘V Ho$ H$m¶© H$aZo ‘| nyU© hmo OmVr h¡ & ¶hr~mahdt gXr ’$[aíVm| H$s OmJ¥{V H$m g‘¶ h¡, CgHo$ níMmV Vmo g‘ñV Xþ{Z¶mAja~«÷ H$s ÑpîQ> ‘| AmR> àH$ma Ho$ ‘wp³VñWcm| ‘| ‘w³V hmo Om¶oJr & (48)

&& àH$aU && 22 && Mm¡nmB© && 516 &&‘hmamOm N>ÌgmcOr H$hVo h¢ {H$ ‘¢Zo H$¶m‘V Ho$ {XZm| H$m nyU© ê$n go dU©Z H$a{X¶m, {Ogo Img Cå‘V Omo ~«÷m§JZmE± h¢, CÝhm|Zo öX¶ ‘| J«hU H$a {c¶m, {OgXþ{Z¶m Ho$ m½¶ ‘| XmoOI H$s Ap½Z ‘| OcZm hr {cIm h¡ & CZHo$ öX¶ go H$¶m‘VhmoZo H$m g§Xoh OmVm hr Zht h¡ & (1) O~{H$ H$¶m‘V Ho$ g‘¶ g^r Ho$ H$‘m] H$snyN>VmN> hmoJr, dh {XZ g{ÞH$Q> Am J¶m & ¶h ~mV H$Om H$aZo dmco ‘m{cH$

Page 46: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

‘hm‘{V g~H$mo {XIm aho h¢, ³¶m|{H$ H$¶m‘V H$m g‘¶ BZHo$ A{V[a³V Xÿgam H$moB©Zht nm gH$Vm & Hw$amZ Ho$ Am‘ {gnmao ‘| nm±M gyaVm| H$m C„oI {H$¶m J¶m h¡ & ¶onm±M gyaV| nm±M ñdê$n h¢- ~¥O Am¡a amg Ho$ ñdê$n, ‘h§‘X, gX²Jwé XodMÝÐ Or Ed§‘hm‘{V lr àmUZmW Or & BZ nm±Mm| ñdê$nm| H$mo {OZ ~«÷mË‘mAm| Ho$ {Xc n{dÌAm¡a kmZ go àH$m{eV h¢, do hr g‘P gH$Vo h¢ & (2) BZ nm±Mm| ñdê$nm| H$s n{hMmZH$aHo$ Omo AÀN>o Y‘m©ZwHy$c AmMaU H$aoJm, dhr AIÊS> na‘Ym‘ H$m {Zdmgr h¡ &dhr ñdê$nm| H$s Amkm nmcZ H$aZo dmcm h¡ Am¡a Omo ñdê$nm| H$s ‘{h‘m Z g‘P ~waoH$m¶m] ‘| cJm ahoJm dh {Za§Va XmoOI H$s Ap½Z ‘| hr OcoJm & (3) XmoOI ‘| OmZodmcm Vmo h‘oem ~wao H$m¶m] H$mo hr H$aVm ahoJm & dh H$¶m‘V Ho$ g‘¶ ~dm©X hmoJm &¶h H$¶m‘V H$m g‘¶ AmO VH$ {H$gr Zo ^r {ZpíMV Zht {H$¶m, {Og ñdê$n ZoAdV[aV hmoH$a ¶h H$¶m‘V H$m g‘¶ ~Vm¶m, Cgo n{hMmZ H$a CgHo$ MaU J«hUH$amo & (4) AmO VH$ na‘Ym‘ H$s amh Am¡a H$¶m‘V H$m {XZ H$moB© Zht OmZVm Wm& Bg g‘¶ ñd¶§ hmXr Ho$ ê$n ‘| AdV[aV hmoH$a ‘hm‘{V Zo g~H$mo MoVZH$a {X¶mAm¡a gMoV {H$¶m {H$ Cg {XZ g~H$mo ew H$‘m] H$m ~Xcm {‘coJm & ñd¶§ nyU©~«÷na‘mË‘m AnZo hmWm| go CgH$s AmË‘m ‘m¶m go ‘w³V H$a AnZo MaUm| ‘| coJm &(5) nyU©~«÷ Ym‘YZr Ho$ ZOXrH$ nh±þMH$a Bg ~mV H$s gw{Y Vwåh| {H$gZo àXmZH$s Am¡a na‘Ym‘ Ho$ {Zdmg H$aZo dmco hmo ¶h à{VîR>m ¶hm± AmH$a Vwåh| {H$gZo Xr? {ZpíMV ê$n go Bg g‘¶ H$s I~a H$moB© Zht nm gH$Vm Wm, Cgo Vmo H$Om Ho$g‘¶ nyN>VmN> H$aZo dmcm gmho~ hr {XIm ahm h¡ & (6) H$¶m‘V Ho$ g‘¶ H$moB© ^r{H$gr H$mo Z’$m Z Xo nm¶oJm Am¡a Z H$moB© {H$gr Ho$ XþI gwI ‘| em{‘c hmoH$a Xþ…I~m±Q> gHo$Jm & YZ, ¶m¡dZ, {dÚm H$s ep³V Cg g‘¶ H$ht Xÿa Mcr Om¶oJr & H$moB©^r {H$gr H$mo {H$gr àH$ma H$m cm^ Z nh±þMm gHo$Jm & (7) ¶h Amkm hmXr ñdê$n‘hm‘{V H$s Ym‘YZr H$m hr AmXoe h¡ Omo Ym‘YZr AnZr A§JZmAm| H$mo n{hMmZH$a ~p»ee H$a aho h¢ & ~«÷m§JZmE± ^r Amkm H$m nmcZ Ym{‘©H$ {gÕmÝVm| na{dídmg H$aZo dmcm| H$mo öX¶ go MmhVr h¢ Am¡a CÝh| g˶ Y‘© ‘| gpå‘{cV H$acoVr h¢ & (8) O~ amoOm aIZm hÁO H$aZo H$m Ame¶ H$Om H$aZo dmco H$mOr ZoOmhoa {H$¶m, V^r Hw$amZ Ho$ {N>no hH$sH$V Am¡a ‘ma’$V Ho$ ahñ¶ Imoc {X¶o & ¶h~mV ‘hm‘{V lr àmUZmW Zo ‘wP N>Ìgmc Or go H$hr Am¡a Ka lr na‘Ym‘ Ho$‘mJ©Xe©H$ H$s à{VîR>m ‘wPo àXmZ H$a Xr & (9)&& àH$aU && 23 && Mm¡nmB© && 525 &&

Hw$amZ Am¡a hXrgm| ‘| Zm¡‘r gXr Ho$ AmJo Aa’$m B©X hmoZm H$hm h¡, Omo Xgdt gXrIwer H$m {XZ h¡ & Xgdt gXr Ho$ AmJo hr g^r crcmE± ~¥O, amg Am¡a OmJZr H$mdU©Z àmaå^ hþAm h¡ & ½¶mahdt gXr ‘| g^r àH$ma Ho$ AIÊS> OmJ¥VkmZ H$mAdVaU AR>mah hOma lr ‘wIdmUr Ho$ ê$n ‘| hþAm, {Ogo Hw$amZ ‘| H$B© VarH$m| goH$hm J¶m h¡ & (1) ½¶mahdt gXr ‘| Vmo d¥hV² ê$n ‘| g˶ Y‘© H$m {dñVma hþAm &Bgr gXr ‘| ~‹S>o-~‹S>o {gaXma hþ³‘ Ho$ ñdê$n gX²Jwé lr XodMÝÐ Or ~wÕ

Page 47: lrlrlr Hw$cO‘ gê$n · H$aHo$ ~Vm ahm hy± & Xg df© ½¶mahdt gXr Ho$ Am¡a Vrg df© ~mahdt gXr Ho$ gpå‘{cV H$a Mmcrg df© B©em H$s nmVemhr hmoVr h¡ & (9) ~mahdt gVmãXr Ho$

{ZîH$c§H$mdVma B‘m‘ ‘|hXr ‘hm‘{V lr àmUZmW Or àJQ> hþE & BÝht ñdê$nm| Ho$gmW g^r àH$ma H$s ݶm‘Vm| H$s {g’$V Ym‘YZr Zo Xr, {OgHo$ ’$cñdê$n Am¶Vm|H$s Vah lr‘wIdmUr H$m AdVaU Ñ‹T>Vm Ho$ gmW hþAm & (2) Omo H$¶m‘V H$m loîR>g‘¶ A~ VH$ {N>nm Wm, dh ‘hm‘{V lr àmUZmW Or Ho$ Ûmam Omhoa hmo J¶m Am¡aH$¶m‘V H¡$go hmoJr ¶h {XIm {X¶m & ½¶mahdt gXr ‘| ‘hm‘{V Ho$ gmW ahH$a{gaXma ~«÷m§JZmE± AIÊS> dmUr H$m gwI coH$a na‘Ym‘ JBª, CZHo$ nrN>o Omo ~wao’¡$c H$aZo dmco h¢, do ~mahdt gXr ‘| XmoOI H$s Ap½Z ‘| Oco & (3) {Og {H$grZo H$¶m‘V Ho$ amoO H$s amh Am¡a {XZ H$m kmZ àmßV H$a {c¶m do ’$O« Ho$ g‘¶Aja H$s ÑpîQ> ‘| OmJ¥V hmoH$a ‘wp³VñWcm| ‘| CR> I‹S>o hm|Jo & ’$O« Ho$ hmoZo na O~AIÊS>kmZ H$m àH$me ’¡$coJm V~ Vmo g^r Ho$ eara go Vmo~m-Vmo~m H$s AmdmO{ZH$coJr {H$ hm¶-hm¶ h‘ kmZXmVm nyU©~«÷ Ho$ ñdê$n H$s n{hMmZ Z H$a nm¶o &(4) Cg g‘¶ Vmodm Ho$ Ûma ~ÝX hmo Om¶|Jo Am¡a Vmo~m H$m Z’$m {H$gr H$mo r àmßVZ hmoJm & g^r XmoOI H$s Ap½Z ‘| Oc|Jo & ¶hm± VH$ {H$ AOmOrc ^r níMmVmnH$s Ap½Z ‘| OcoJm {H$ ‘¢Zo BÝh| Z‘Z Zht {H$¶m & BZHo$ eara H$mo {‘Å>r go {Z{‘©Vhr g‘Pmo & AÝV ‘| g^r H$mo Agam’$sc kmZ H$m ñda ’y±$H$H$a ‘wp³VñWcm| ‘|CR>m¶oJm & (5) Agam’$sc ‘hm‘{V H$s OmJ¥V dmUr H$m EH$ ñda AnZr H$aZm¶go ’y±$H$H$a g~H$s AkmZVm H$mo ZîQ> H$aoJm Am¡a Voahdt gXr ‘| nwZ… Xÿgar ~mañda ’y±$H$H$a g~H$mo AmR> àH$ma Ho$ ‘wp³VñWcm| ‘| AIÊS> H$a XoJm & Bg Vah‘hm‘{V lr àmUZmW Or Zo H$¶m‘V H$m {XZ Omhoa H$aHo$ g^r ~«÷mË‘mAm| H$moOmJ¥V kmZ go àH$m{eV H$a {X¶m & (6)

&& àH$aU && 24 && Mm¡nmB© && 531 &&

àH$aU VWm Mm¡nmB©¶m| H$m gånyU© g§H$cZ-àH$aU 527 Mm¡nmB© 18758 &&&& ~‹S>m ³¶m‘VZm‘m &&

&& gånyU© &&