LİSANSLI DEPOCULUK HİZMETLERİ

LİSANSLI DEPOCULUK HİZMETLERİ

FİZİBİLİTE RAPORU

ORDU TİCARET BORSASI

LİSANSLI DEPOCULUK HİZMETLERİ


Bu Fizibilite Raporu; Ordu Ticaret Borsası'nın Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı 2018 Yılı Fizibilite Desteği Programı kapsamında yürütmekte olduğu ''Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri'' projesi kapsamında Karadeniz Danışmanlık İlaçlama Temizlik ve Tarımsal Ürünler Sanayi Ticaret Limited Şirketi tarafından hazırlanmıştır. Fizibilite Raporu çalışmasında sektörel ihtiyaç analiz tespit raporları ve çalıştay sonuç raporuna bağımlı kalınarak seçimler yapılmıştır. Rapor içeriğinde referans olarak kullanılan bilgilerin kaynağı kaynakçada belirtilmiş olunup bilgilerin sorumluluğu kaynak sahibine aittir. Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı 2018 Yılı Fizibilite Desteği Programı kapsamında hazırlanan bu yayının içeriği ''Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı'' ve ''Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın'' görüşlerini yansıtmamakta olup, içerik ile ilgili sorumluluk Ordu Ticaret Borsası'na aittir.

Ordu Ticaret Borsası Mart 2019

ÖNSÖZ

1936 yılında kurulan Ordu Ticaret Borsası, hizmet anlayışını Üye Memnuniyeti eksenine oturtan, hizmet kalitesini her dönemde yükseltme vizyonuna sahiptir. Bu vizyonun bir gereği olarak bünyemizde oluşturduğumuz ''Proje Ofisi'' ile çalışma alanımıza giren, bizi, kentimizi ve dahi ülkemizi ilgilendiren her konuda projeler uygulamaktayız. ''Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri'' adlı projemiz de bunlardan birisi olup ''Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı Fizibilite Desteği'' kapsamında desteklenmiştir. Lisanslı Depoculuk, son dönemlerde, tarımsal üretim ve pazarlamanın bir parçası olarak gündeme gelmektedir. 2012 yılında Ünye'de ve Düzce'de denenmiş ancak başarılı olamamıştır. 2017 yılında Giresun'da kurulmuş, ancak arzu edilen potansiyeli yakalayamamıştır. Bu somut durum ve örnekler ''Acaba bu alanda bir fizibilite eksikliği mi var?'' sorusunu ve ihtimalini aklımıza getirmiştir. Bu noktadan hareketle ilimiz için lisanslı depo fizibilite çalışması yapılmıştır. Çalışma alanında profesyonel olan Karadeniz Danışmanlık adlı firmayla yürütülmüştür. Çalışmanın detayları raporda ziyadesiyle mevcuttur. Lisanslı Depoculuk tarımsal ürünlerin belli standartlara sahip bir kaliteye kavuşarak, kütlesel olarak bir arada tutmak, ürün sahibinin depolama maliyeti ve riskini ortadan kaldırmak, arz fazlası/noksanı gibi durumlarda ürüne erişmeyi kolaylaştırmak gibi amaçlar taşımaktadır. Elektronik Ürün Senetleriyle ürünün fiilen yer değiştirmeden el değiştirmesi ve kaydi bir değer kazanmasını amaçlanmaktadır. Tarımsal üretim, depolama, pazarlama ve satış sürecinde adı sıkça zikredilmeye başlanan Lisanslı Depoculuk, işlem hacmi bakımından bölgesinin en büyük Ticaret Borsası olan Ordu Ticaret Borsasının elbette gündeminde olacaktır. Ancak bizler meseleye, her zaman olduğu gibi, popülist değil, akılcı ve bilimsel yaklaşmaktayız. Yürütmekte olduğumuz bu proje; ''Ordu’ya lisanslı depo kuruyoruz'' veya ''Kurmuyoruz'' gibi bağlayıcı bir anlam taşımamaktadır. Lisanslı Depo kurulması oldukça yüksek maliyetli bir sabit yatırımdır. Böylesine yüksek maliyetli bir yatırımın yapılması kaynakların etkin ve verimli kullanılması gerekliliğini de içinde barındırmaktadır. İşte biz, yürüttüğümüz bu proje ile kıt kaynakların en etkin biçimde nasıl kullanılacağını tespit etmeye çalıştık. Bu konuda elle tutulur somut bir veri ortaya koymak istedik. “Rakamların olduğu yerde faraziyeye yer yoktur” klişesinden kinaye, artık daha somut şeylerden bahsedilsin istedik. Emeği geçen herkese teşekkür ediyor, bu çalışmanın hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum.

Saygılarımla

Ziver KAHRAMAN Ordu Ticaret Borsası

Yönetim Kurulu Başkanı

Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu içeriğinde yer alan her türlü çalışma, yayın, raporlandırma, veri, yazılı ve görsel materyallere ilişkin bütün haklar Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı ve Ordu Ticaret Borsası'na aittir. Yayın sahibinin izni olmadan içerikte yer alan bilgiler çoğaltılamaz ve başka çalışmalarda kullanılamaz.

All rights related to all kinds of work, publication, reporting, data, written and visual materials included in the content of the Ordu Commodity Exchange Licensed Warehousing Services Feasibility Report belong to the Eastern Black Sea Development Agency and Ordu Commodity Exchange. The information contained in the content may not be reproduced or used in any other work without permission of the owner.

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Yönetici Özeti

i

A. Yönetici Özeti Ordu Ticaret Borsası; son dönemlerde tarımsal üretim ve pazarlamanın bir parçası olarak sürekli bölge gündemine gelen lisanslı depoculuk sisteminin Ordu ili özelinde incelenmesi ve yapılabilirlik etüdünün gerçekleştirilmesi amacıyla Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı Fizibilite Desteği Programı kapsamında Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri projesini uygulamıştır. Proje, Ordu ilinde kurulması muhtemel bir lisanslı depoculuk hizmetinin ihtiyaç analizi ve yatırımın ekonomik analizini gerçekleştiren bir araştırma projesidir. Projenin birinci aşamasında Ordu ili içerisinde faaliyet gösteren 97 Tüccar-Sanayici, 221 Üretici ve 25 Kamu Kuruluşu Temsilcisi katılımı sağlanarak Lisanslı Fındık Deposu İhtiyaç Analizi Anketi çalışması yürütülmüş ve anket sonuçları değerlendirilerek raporlandırılmıştır.

Projenin ikinci aşamasında ilgili tarafların katılımıyla lisanslı depo ihtiyaç analizinin irdeleneceği Lisanslı Depoculuk Çalıştayı organize edilmiştir. Çalıştaya Ordu Ticaret Borsası tarafından ilgili Kurum ve Kuruluşlar davet edilerek bilgilendirme yapılmış ve bunun sonucunda33 kişilik bir çalıştay grubu oluşturulmuştur. Çalıştayda;fındık depolama sürecinde mevcut durum analizi, sorunlar ve çözüm önerileri, lisanslı depoculuk mevzuatı, sistemin avantaj ve dezavantajları, ihtiyaç analizi ve sonuç bildirgesi hazırlığı çalışmaları yürütülmüştür. Çalıştay süreci alınan tavsiye niteliğinde kararlar ışığında Lisanslı Depoculuk Çalıştayı Sonuç Raporu hazırlanmıştır. Projenin üçüncü ve son aşamasında elde edilen veriler ve mevzuatlar dahilinde Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu hazırlanarak yatırımın bölgesel etkileri ve mali uygulanabilirliği analiz edilerek proje süreci tamamlanmıştır.

A. Executive Summary

Ordu Commodity Exchange; Eastern Black Sea Development Agency Recently has applied Ordu Commodity Exchange Licensed Warehousing Services Project within the scope of the Feasibility Support Program of the which was continuously on the agenda of the region as part of agricultural production and marketing, in order to examine the licensed warehousing system in the province of Ordu and to conduct the feasibility study. This project is a research project of a licensed warehousing service in Ordu that carries out needs analysis and economic analysis of investment.

In the first phase of the project, 97 Merchant-Industrialists, 221 Producers and 25 Public Sector Representatives which are operating in the province of Ordu were participated Licensed Hazelnut Warehouse Needs Analysis Survey and the results of the survey were evaluated and reported.

In the second phase of the project, the Licensed Warehousing Workshop was organized to discuss the licensed warehouse needs analysis with the participation of the related parties. Relevant institutions and organizations were invited to the workshop and informed by the Ordu Commodity Exchange and as a result, a workshop group of 33 people was formed. In the workshop; current situation analysis, problems and solution proposals, licensed warehousing legislation, advantages and disadvantages of the system, needs analysis and preparation of the final declaration of a hazelnut storage process were carried out. The Licensed Warehousing Workshop Final Report was prepared according to the recommendations made in the workshop process.

In the third and final phase of the project, the project process has been completed by analyzing the regional impacts and financial applicability of the investment and preparing a Licensed Warehousing Services Feasibility Report within the scope of the obtained data and legislation.


ii

Lisanslı Depoculuk Hizmetlerine üretici, tüccar ve sanayici bileşenlerinin talep tahminlerini belirleyebilmek adına bilgi toplaması yolu ile talep araştırması yapılmıştır. Talep tahminleri pazar tahmini yapabilmek adına nitel tahmin yöntemleri kullanılmış ve uzun vadeli tahmin sonuçları oluşturularak rapor edilmiştir. Çalışmalar sonucunda tavsiye niteliğindeki şu kararlar alınmıştır; 1. Ordu ilinde Lisanslı Depoculuk Hizmetleri tesisinin kurulmasının fındık depolama sürecinde sektör bileşenlerine katkı sağlayacağı, sisteminin kurulması halinde üretim sürecinde karşılaşılan; fiyat istikrarsızlığı, depolamada ürün kaybı, hammadde ihtiyacının karşılanamaması, kalite kaybı, maliyetlerin artışı gibi sorunların minimize olacağı, 2. Depolama kapasitesinin 35.000 ton olması lisanslı depolamaya geçiş sürecinde sektörde söz sahibi bir kuruluş olması noktasında uygun olacağı, 3. Uygulama alanı olarak Altınordu ilçe sınırları içerisinde fındık üretim alanlarına ve fındık ticareti gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişilere yakın bir arazinin tercih edilmesinin uygun olacağı, 4. Lisanslı depolarda muhafaza edilecek ürünlerin analizini yapmak, ürünün nitelik ve özelliklerini belirlemek, standartlara uygun olarak sınıflandırmak üzere yetkili sınıflandırıcı laboratuvarı kurarak lisans alınmasının lisanslı depoculuk sisteminin bütüncül bir yapı içerisinde bir arada bulunmasının ürün kalitesinin yükselmesine katkı sağlayacağı, 5. Lisanslı depoculuk hizmetlerinin neler olduğu, işleyiş düzeni ve avantajları; kamuoyuna tanıtılması ile bilgi kirliliğinin ortadan kaldırılmasını sağlayacağı, mislen, ayrı depolama, ürün teslimi, mislen depo halinde ortaya çıkabilecek küçük kalite farklılıklarında prim ve indirim tarifesi, fire oranları ve uygulaması, zararların tanzimi konularında sektör aktörlerinin yeterli bilgi düzeyine ulaşması halinde lisanslı depoculuk yapısının kalıcı olacağı kararları alınmıştır.

Demand survey was carried out by collecting information in order to determine demand forecasts of producer, trader and industrial components of Licensed Warehousing Services. Qualitative estimation methods have been used in order to estimate market demand and long-term estimation results have been generated and reported. The following decisions were taken as recommendations; 1. The establishment of the Licensed Warehousing Services facility in the province of Ordu will contribute to the components of the sector in the storage process of hazelnuts; problems such as price instability, loss of product in storage, failure to meet raw material requirements, loss of quality, increase in costs,

2. 35.000 tons of storage capacity will be appropriate in the transition process to licensed storage, at the point of being an enterprise in the sector

3. It will be appropriate to prefer a land which is close to hazelnut production areas and real and legal persons carrying hazelnut trade within the boundaries of Altınordu district

4. To analyze the products which are kept in the licensed warehouses, to determine the characteristics and properties of the product, to establish a classifying laboratory to classify the products in accordance with the standards, the fact that the licensing of the licensed warehousing system in an integrated structure will contribute to the improvement of the product quality,

5. In the event that the sector actors reach sufficient information level, it is decided that the licensed warehouse structure will be permanent with the knowledge of licensed warehousing services, operation order and advantages, elimination of information pollution by introducing it to the public, premium, separate storage and product delivery, bonus and discount tariff in small quality differences, waste rates and application, damages issues


iii

Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk ve Yetkili Sınıflandırıcı Hizmetleri, Ordu ili Altınordu ilçesi sınırları içerisinde 30.000 m2 alan üzerinde, 35.000 ton depolama kapasitesi ile kurulmuştur. Fındık üreticileri, manav, fındık tüccarları, fındık kırma ve sanayi işletmelerine; numune analizi, ürün sınıflandırılması, mislen depolama, ayrı depolama, fındık temizleme, paketleme ve Bigbag paketleme hizmetleri sunulacaktır. Lisanslı depo yönetiminin alacağı karar ve Bakanlığın uygunluk görüşü üzerine kaç sınıfta, hangi randıman aralığında hangi kriterler göz önünde bulundurularak depolama yapılacağı belirlenecektir. Lisanslı depoculuk hizmetleri projesi uygulama sürecinde sırasıyla aşağıdaki faaliyetler yürütülecektir. 1. Uygulama alanının tespit edilmesi 2. Lisanslı depoculuk anonim şirketi kuruluş izni alınması ve şirketin kurulması 3. Uygulama projelerinin hazırlanması ve yapı ruhsatının alınması 4. Yapım işi ve makine ekipman alımı ihalelerinin gerçekleştirilmesi 5. Yapım (inşaat, elektrik, mekanik, arazi düzenlemesi) işlerinin gerçekleştirilmesi 6. Makine alımları ve montajlarının sağlanması tesisin devreye alınması 7. Lisanslı depo işletmesi personellerinin istihdam edilmesi 8. Lisanslı depo işletmesi faaliyet izni (lisans) alınması Lisanslı Depoculuk İnşaat Alanları; a. Çelik Konstrüksiyon Silo Alanı; 70 metre eninde, 100 metre boyunda, 24 metre yüksekliğinde toplam alanı 7.000 m2 toplam hacmi 168.000 m3 olan iki ayrı silo alanı için toplamda 14.000 m2 çelik konstrüksiyon yapı alanı oluşturulacaktır. b. İdari Bina; Lisanslı depoculuk tesisi idari binası; yönetim ofisleri, muhasebe ofisi, laboratuvar, bekleme alanları ve toplantı salonları ile 120 m2 taban alanına sahip 2 katlı idari bina yapımı için toplamda 240 m2 yapı alanı oluşturulacaktır.

Ordu Commodity Exchange Licensed Warehousing and Authorized Classifier Services is located on an area of 30.000 m2 within the boundaries of Altınordu District of Ordu province with a storage capacity of 35.000 tons. Hazelnut producers, greengrocers, hazelnut traders, hazelnut crackers and industrial enterprises; Sample analysis, product classification, mixed storage, separate storage, hazelnut cleaning, packaging and Bigbag packaging services will be offered. The decision to be taken by the licensed warehouse management and the opinion of the Ministry will be determined on the basis of the criteria will be taken by considering the criteria of how many classes in which efficiency range.

The following activities will be carried out during the implementation process of the licensed warehousing services project.

1. Determination of the application area 2. Obtaining license of licensed warehousing company and establishment of the company 3. Preparation of application projects and obtaining construction license 4. Construction and procurement of machinery equipment 5. Conducting works (construction, electrical, mechanical, land arrangement) 6. Procurement and installation of machinery 7. Employment of licensed warehouse management personnel 8. Obtaining a license for a licensed warehouse establishment (license)

Licensed Warehousing Construction Areas; a. Steel Construction Silo Area; A total construction area of 14.000 m2 will be constructed for two separate silo areas, 70 meters wide, 100 meters long, 24 meters high total volume 168.000 m3 total area 7.000 m2. b. Administrative building; Administrative building of licensed warehouse facility; a total of 240 m2 building area will be constructed for the construction of a two-storey administrative building each of them has 120 m2 floor area with management offices, accounting office, laboratory, waiting areas and meeting rooms.


iv

c. Araç Tartım Kayıt İstasyonu: Lisanslı depoculuk tesisine ürün teslimine gelen mudilerin ürün tartımının yapılacağı ve kayıt işlemlerin gerçekleştirileceği alan hazır hale getirilecektir. Bu alanda 12 m2 büyüklüğünde tek katlı ofis yapılacaktır. d. Güvenlik Odası: Lisanslı depoculuk tesisi giriş alanı ve güvenlik odası inşaatı hazır hale getirilecektir. Bu alanda 15 m2 Güvenlik odası yapılacaktır. Lisanslı Depoculuk İnşaat Alanları; Çelik Konstrüksiyon Silo Alanı, İdari Bina, Araç Tartım Kayıt İstasyonu ve Güvenlik Odası bölümlerinden oluşacak ve yapıların toplam maliyeti 8.511.130,00 TL olacaktır. Lisanslı depolama tesisinde uygulama modeli olarak konik tabanlı silo sistemi tercih edilmiştir. Bu sisteme uygun olarak lisanslı depoculuk makine ekipmanları şu şekildedir. 1. 56 Adet Konik Tabanlı Çelik Silo 2. Çelik Silo Yükleme Bunkerleri ve Besleme İstasyonları 3. Fındık Tankları 4. Fındık Temizleme Ekipmanları 5. Fındık Numune Alma ve Analiz Ekipmanları 6. Elektronik Fındık Tartım Kantarları 7. Fındık Beslemesi Sağlayan Muhtelif Ölçülerde Konveyör ve Elevatör Ekipmanları 8. Fındık Boşlatması Sağlayan Muhtelif Ölçülerde Konveyör ve Elevatör Ekipmanları 9. Lisanslı Depoculuk Yazılımı ve Ekipmanları 10. Barkod Sistemi ve Ekipmanları 11. Jüt Çuval ve Bigbag Çuval Paketleme Ekipmanları 12. 6 Adet Azot Jeneratörleri ve Ekipmanları 13. 3 Adet Kabinli Dizel Jeneratör ve Ekipmanları 14. 2 Adet Dizel Forklift 15. 60 Ton Kapasiteli Taşıt Kantarı 16. Havalandırma Sistemi 17. Sıcaklık Görüntüleme Sistemi

c. Vehicle Weighing Recording Station: Area will be prepared where the product weighing of the depositors and registration operations will be made while delivering of the goods by depositors in the licensed warehousing facility. In this area, a 12 m2 single-storey office will be built. d. Security Room: Licensed warehouse

entrance area and security room construction will be ready. A security room of 15 m2 will be built in this area. Licensed Warehousing Construction Areas; Steel Construction Silo Area, Administrative Building, Vehicle Weighing Recording Station and Security Room will be composed of sections and the total cost of buildings will be 8.511.130,00 TL. Conical based silo system is preferred as application model in licensed storage facility. In accordance with this system, licensed warehousing machine equipment is as follows. 1. 56 Piece Tapered Steel Silo 2. Steel Silo Loading Bunkers and Feeding Stations 3. Hazelnut Tanks 4. Nuts Cleaning Equipment 5. Hazelnut Sampling and Analysis Equipment 6. Electronic Nuts Weighing Scales 7. Conveyor and Elevator Equipment in Various Sizes Providing Hazelnut Feeding 8. Conveyor and Elevator Equipment in Various Sizes Providing Hazelnut Emptying 9. Licensed Warehousing Software and Equipment 10. Barcode System and Equipment 11. Jute Sack &Bigbag Sack Packing Equipment 12. 6 Nitrogen Generators and Equipments 13. 3 Cubicle Diesel Generators and Equipments 14. 2 Piece Diesel Forklift Truck 15. 60 Ton Capacity Truck Scale 16. Ventilation System 17. Temperature Display System


v

18. Yangın Alarm Sistemi 19. Kamera Güvenlik Sistemi ve Ekipmanları 20. Ofis Büro Malzemeleri Lisanslı depo tesisi makine ekipmanlarının toplam yatırım tutarı 42.000.000,00 TL olacaktır. Lisanslı Depoculuk İşletmesi Yapım İşleri ve Makine Ekipman alımları işleri Anahtar Teslim Götürü Bedel üzerinden ihale edilecektir. İhaleyi kazanan yükleniciler ilgili alanları şartnamelere uygu çalışır vaziyette teslim etmek zorundadır. Uygulama alanı olarak belirlenecek arazide öncelik olarak Kamu Arazilerinin varlığı incelenecek ve Yer Tahsisi talep edilecektir. Yer tahsisi sağlanamaması halinde Altınordu ilçesinde lojistik olarak uygun niteliklere sahip Eskipazar, Karacaömer gibi noktalar tercih edilerek 30.000 m2 arazi satın alımı sağlanacaktır. Altınordu Belediyesi Arsa Rayiç Bilgilerine göre belirlenen alanların metrekare birim fiyatı yaklaşık 200,00 TL değerindedir. Satın alımı gerçekleştirilecek olan 30.000 m2 alan için vergi, resim, harç vb. giderler dahil 6.000.000,00 TL bedel ödenecektir.Lisanslı depo yatırımında; Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük, Lisans, Patent, Know-How, Arazi Düzenleme ve Geliştirme, Taşıt Araçları, Genel ve Beklenmeyen Giderler ile birlikte toplamda 60.458.130,00 TL yatırım gerçekleştirilecektir. Yatırım sermayesi ihtiyacı 30.458.130,00 TL öz kaynak ve 30.000.000,00 TL banka kredisi ile karşılanacaktır. Yatırım uygulama süreci 24 aylık zaman diliminde gerçekleşecektir. Yatırım sürecinin tamamlanması akabinde lisanslı depo işletmesi faaliyetlerine başlayacak ve mudilere; mislen depolama, ayrı depolama, temizleme ve taşıma, paketleme ve yükleme hizmetleri sunulacaktır. Sunulacak hizmetlere yönelik ücret tarifesi, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununun 19. Maddesi kapsamında Ticaret Bakanlığı tarafından onaylandıktan sonra Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlandığı tarihte yürürlüğe girmektedir.

18. Fire Alarm System 19. Camera Security System and Equipment 20. Office Supplies The total investment amount of the licensed warehouse plant machinery equipment will be 42.000.000,00 TL. Licensed Warehousing Plant Construction Works and Machinery Equipment procurement works will be tendered on Turn-key Lump sum. Contractors who have won the tender will submit the related fields to the specifications. On the land to be determined as the area of application, the existence of Public Lands will be examined, and Location Allocation will be requested. In case of not being able to allocate the place, in the Altınordu district, such as Eskipazar and Karacaömer, which have the appropriate qualifications, will be purchased and 30.000 m2 of land will be purchased. The unit price of the area determined according to Altınordu Municipality Land Market Information is approximately 200,00 TL. For the 30.000 m2 area will purchased, taxes, duties, fees and so on. 6,000,000.00 TL including the expenses will be paid. In licensed warehouse investment; A total of 60.458.130,00 TL investment will be realized together with Survey-Project, Engineering and Supervision, License, Patent, Know-How, Land Editing and Development, Vehicles, General and Unexpected Expenses. Investment capital requirement will be covered by 30.458.130,00 TL equity and TL 30.000.000,00 bank loan. The investment implementation process will take place in a 24-month period.

Following the completion of the investment process, the licensed warehouse operations will commence on the activities of the licensed warehouse operations; storage, separate storage, cleaning and transportation, packaging and loading services will be provided. The scale of fees for the services will be provided, Act No. 5300 on Agricultural Products Licensed Warehouse under Article 19 after it is approved by Ministry of Commerce Trade Registry Newspaper on the date of its publication in Turkey enters into force.


vi

Lisanslı depo işletmesinin 1. yıl % 90, 2. yıl % 92, 3. yıl % 94, 4. yıl % 96, 5. ve sıra gelen yıllarda % 98 kapasite kullanım oranı ile depolama yapacağı, mudilerin ürünlerini lisanslı depolardan teslim alımında % 75.lik kısmının Jüt Fındık Çuvalı % 25.lik kısmının Big-Bag Fındık Çuvalı tercih edeceği ve yıllık hizmet bedellerinde % 10 fiyat artışı tahmin edilmektedir. Bu bilgiler ışığında lisanslı depo işletmesi yıllık gelirleri; 1. Yıl: 12.678.750,00 TL 2. Yıl: 14.256.550,00 TL 3. Yıl: 16.023.122,50 TL 4. Yıl: 18.000.444,00 TL 5. Yıl: 20.212.998,58 TL Lisanslı depo işletmesinde tam zamanlı 12 ay çalışma gösterecek değişken vasıflarda 31 personel istihdam edilecektir. Hizmet sunumunda temel girdi iş gücü ihtiyacı olacaktır. Satılan hizmet maliyeti, pazarlama satış ve dağıtım giderleri, genel yönetim giderleri, kısa ve uzun vadeli borçlanma giderleri yatırım analizi bölümünde ayrıntılı olarak detaylandırılmıştır ve diğer girdi ihtiyacını ifade etmektedir. İşletme girdileri kapsamında lisanlı depo işletmesi yıllık giderleri; 1. Yıl: 12.281.022,60 TL 2. Yıl: 12.718.158,60 TL 3. Yıl: 13.190.265,48 TL 4. Yıl: 13.700.140,91 TL 5. Yıl: 14.160.806,38 TL Lisanslı depo işletmesi ayrıntılı gelir gider tablosu tahminleri çerçevesinde dönem karı vergi ve diğer yasal yükümlülük karşılıkları sonrası dönem net karı 5 yıllık planlama; 1. Yıl: 310.227.37 TL 2. Yıl: 1.199.945,29 TL 3. Yıl: 2.209.628,48 TL 4. Yıl: 3.354.236,43 TL 5. Yıl: 4.720.709,93 TL 5 yıllık faaliyet planında dönem karı vergi ve diğer yasal yükümlülük karşılıkları için 3.326.723,65 TL ödenecektir.

Licensed warehouse operation in the 1st year 90%, 2nd year 92%, 3rd year 94%, 4th year 96%, 5th and next years, 98% capacity utilization rate will make storage, the deposit of products from licensed warehouses 75% 25% of Jute Hazelnut Sacks of part is preferred by Big-Bag Hazelnut Sacks and 10% price increase is estimated in annual service fees. In the light of this information, the annual warehouse management annual revenues; 1. Year: 12.678.750,00 TL 2. Year: 14.256.550,00 TL 3. Year: 16.023.122,50 TL 4. Year: 18.000.444,00 TL 5. Year: 20.212.998,58 TL 31 personnel will be employed at the licensed warehouse operation with full qualifications. There will be a need for basic input workforce in service delivery. Cost of services sold, marketing sales and distribution expenses, general administrative expenses, short and long term borrowing expenses are detailed in the investment analysis section and they indicate the need for other inputs. Annual expenses for licensed warehouse operations within the scope of operating inputs;

1. Year: 12.281.022,60 TL 2. Year: 12.718.158,60 TL 3. Year: 13.190.265,48 TL 4. Year: 13.700.140,91 TL 5. Year: 14.160.806,38 TL

Net profit for the period after tax and other legal liability provisions in accordance with the detailed income statement estimates in the licensed warehouse business;

1. Year: 310.227.37 TL 2. Year: 1.199.945,29 TL 3. Year: 2.209.628,48 TL 4. Year: 3.354.236,43 TL 5. Year: 4.720.709,93 TL 3.326.723.65 TL will be paid in the 5-year activity plan for the period profit tax and other legal liability provisions.

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu/İçindekiler

i

LİSANSLI DEPOCULUK HİZMETLERİ FİZİBİLİTE RAPORU

İÇİNDEKİLER

Tablolar Dizini................................................................................................................ a Şekiller Dizini.................................................................................................................. b Kısaltmalar....................................................................................................................... c Giriş................................................................................................................................. d Kaynakça.......................................................................................................................... e

A. PROJENİN TANITIMI VE KAPSAMI 1

A. Projenin Tanımı ve Kapsamı................................................................................. 1

B. PROJENİN ARKA PLANI 3

B.1. Sosyo-Ekonomik Durum........................................................................................ 3

B.1.1. Dünya'da Fındık Sektörü....................................................................................... 9

B.1.2. Türkiye'de Fındık Sektörü..................................................................................... 11

B.1.3. Fındık Sektöründe Ordu İlinin Genel Durumu.................................................. 15

B.1.4. Fındık Depolama Sürecinde Mevcut Durum Analizi........................................ 17

B.1.5. Fındık Depolama Sürecinde Sorunlar ve Çözüm Önerileri.............................. 20

B.2. Sektörel ve/veya Bölgesel Politikalar ve Programlar........................................ 23

B.3. Kurumsal Yapılar ve Yasal Mevzuat.................................................................... 25

B.3.1. Lisanslı Depoculuk Hizmetleri............................................................................. 25

B.3.2. Lisanslı Depoculuk Mevzuatı................................................................................ 28

B.3.2.1. 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu.................................. 29

B.3.2.2. Yönetmelik, Tebliğ ve Genelgeler......................................................................... 42

B.3.2.3. Lisanslı Fındık Depoculuk Hizmeti..................................................................... 44

B.3.3. Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Devlet Destekleri.............................................. 48

B.3.4. Türkiye ve Dünya'da Lisanslı Depoculuk Hizmetleri....................................... 50

B.4. Proje Fikrinin Kaynağı ve Uygunluğu................................................................. 64

B.4.1. Projenin Sektörel ve/veya Bölgesel Kalkınma Amaçlarına Uygunluğu........ 64

B.4.2. Projenin Geçmiş, Yürüyen ve Planlanan Diğer Projelerle İlişkisi.................... 64

B.4.3. Projenin Diğer Kurum Projeleri ile İlişkisi.......................................................... 65

B.4.3.1. Proje ile Eşzamanlı Götürülmesi Gereken Diğer Kurum Projeleri.................. 65

B.4.3.2. Başka Kurum Projesi ile Fiziki Çakışma Oluşmamasına Yönelik Tedbirler.. 65

B.4.4. Projenin İdarenin Stratejik Planı ve Performans Programına Uygunluğu..... 66

B.4.5. Proje Fikrinin Ortaya Çıkışı................................................................................... 69

B.4.6. Projeyle İlgili Geçmişte Yapılmış Etüt, Araştırma ve Diğer Çalışmalar......... 70

C. PROJENİN GEREKÇESİ 71

C.1. Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Talep Analizi......................................................... 71


ii

C.1.1. Talebi Belirleyen Temel Nedenler ve Göstergeler.............................................. 71

C.1.1.1. Lisanslı Depoculuk Hizmetlerinin Avantajları................................................... 71

C.1.1.2. Lisanslı Depoculuk Hizmetlerinin Dezavantajları............................................. 74

C.1.2. Talebin Geçmişteki Büyüme Eğilimi.................................................................... 74

C.1.3. Mevcut Talep Düzeyi Hakkında Bilgiler............................................................. 74

C.1.4. Mevcut Kapasite ve Geçmiş Yıllar Kapasite Kullanım Oranları...................... 76

C.2. Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Gelecekteki Talebin Tahmini.............................. 76

C.2.1. Bölgenin Ekonomik Büyüme Senaryosu ve Talep Tahminleri ile İlişkisi....... 76

C.2.2. Talebin Gelecekteki Gelişim Potansiyeli ve Talebin Tahmini.......................... 78

C.2.3. Talep Tahminleri Oluşturan Varsayımlar Çalışmalar Kullanılan Yöntemler 78

C.2.3.1. Lisanslı Depoculuk Anket Çalışması................................................................... 78

C.2.3.2. Lisanslı Depoculuk Çalıştayı................................................................................. 81

D. HİZMETLERİN SATIŞ PROGRAMI 83

D.1. Satış Programı.......................................................................................................... 83

D.2. Pazarlama Stratejisi................................................................................................. 83

E. PROJE YERİ/UYGULAMA ALANI 85

E.1. Fiziksel ve Coğrafi Özellikler................................................................................ 86

E.1.1. Coğrafi Yerleşim...................................................................................................... 86

E.1.2. İklim.......................................................................................................................... 87

E.1.3. Toprak ve Arazi Yapısı ile İlgili Bilgiler.............................................................. 88

E.1.4. Bitki Örtüsü.............................................................................................................. 88

E.1.5. Su Kaynakları.......................................................................................................... 89

E.1.6. Diğer Doğal Kaynaklar.......................................................................................... 89

E.2. Ekonomik ve Fiziksel Altyapı............................................................................... 91

E.3. Sosyal Altyapı.......................................................................................................... 92

E.4. Kurumsal Yapılar.................................................................................................... 93

E.5. Çevresel Etkilerin Ön Değerlendirmesi............................................................... 93

E.6. Alternatifler, Yer Seçimi ve Arazi Maliyeti......................................................... 93

F. TEKNİK ANALİZ ve TASARIM 94

F.1. Kapasite Analizi ve Seçimi.................................................................................... 94

F.2. Alternatif Teknolojilerin Analizi ve Teknoloji Seçimi....................................... 94

F.3. Seçilen Teknolojinin Çevresel Etkileri, Koruma Önlemleri ve Maliyeti......... 97

F.4. Teknik Tasarım........................................................................................................ 97

F.5. Yatırım Maliyetleri.................................................................................................. 100

G. PROJE GİRDİLERİ 102

G.1. Girdi İhtiyacı............................................................................................................ 102

G.2. Girdi Fiyatları ve Harcama Tahmini.................................................................... 103


iii

H. ORGANİZASYON YAPISI, YÖNETİM ve İNSAN KAYNAKLARI 104

H.1. Kuruluşun Organizasyon Yapısı ve Yönetimi.................................................... 104

H.2. Organizasyon ve Yönetim Giderleri.................................................................... 105

H.3. İnsan Gücü İhtiyacı ve Tahmini Giderler............................................................ 105

I. PROJE YÖNETİMİ ve UYGULAMA PROGRAMI 109

I.1. Proje Yürütücüsü Kuruluşlar ve Teknik Kapasiteleri....................................... 109

I.2. Proje Organizasyonu ve Yönetim......................................................................... 110

I.3. Proje Uygulama Programı..................................................................................... 112

J. İŞLETME DÖNEMİ GELİR ve GİDERLERİ 113

J.1. Hizmetin Fiyatlandırılması.................................................................................... 113

J.2. İşletme Gelir ve Giderlerinin Tahmin Edilmesi.................................................. 113

K. TOPLAM YATIRIM TUTARI ve YILLARA DAĞILIMI 122

K.1. Toplam Yatırım Tutarı............................................................................................ 122

K.1.1. Arazi Bedeli.............................................................................................................. 122

K.1.2. Sabit Sermaye Yatırımı........................................................................................... 122

K.1.2.1. Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri.............................................. 123

K.1.2.2. Lisans, Patent, Know-How vb. Giderleri............................................................. 124

K.1.2.3. Arazi Düzenleme ve Geliştirme Giderleri........................................................... 124

K.1.2.4. Hazırlık Yapıları...................................................................................................... 125

K.1.2.5. İnşaat Giderleri........................................................................................................ 125

K.1.2.6. Çevre Koruma Giderleri........................................................................................ 125

K.1.2.7. Ulaştırma Tesislerine İlişkin Giderler.................................................................. 126

K.1.2.8. Makine-Donanım Giderleri................................................................................... 126

K.1.2.9. Taşıma, Sigorta, İthalat ve Gümrükleme Giderleri............................................ 127

K.1.2.10. Montaj Giderleri...................................................................................................... 127

K.1.2.11. Taşıt Araçları............................................................................................................ 127

K.1.2.11. Genel Giderler......................................................................................................... 127

K.1.2.12. İşletmeye Alma Giderleri....................................................................................... 128

K.1.2.13. Beklenmeyen Giderler............................................................................................ 128

K.1.3. Yatırım Dönemi Faizleri......................................................................................... 129

K.1.4. İşletme Sermayesi.................................................................................................... 129

K.2. Yatırımın Yıllara Dağılımı...................................................................................... 130

L. PROJE FİNANSMANI 131

L.1. Yürütücü ve İşletmeci Kuruluşların Mali Yapısı................................................ 131

L.2. Finansman Yöntemi................................................................................................ 131

L.3. Finansman Kaynakları ve Koşulları..................................................................... 132


iv

L.4. Finansman Maliyeti................................................................................................ 133

L.5. Finansman Planı...................................................................................................... 133

M. PROJE ANALİZİ 134

M.1. Finansal Analiz........................................................................................................ 134

M.1.1. Finansal Tablolar ve Likidite Analizi................................................................... 134

M.1.2. İndirgenmiş Nakit Akım Tablosu......................................................................... 139

M.1.3. Finansal Fayda-Maliyet Analizi............................................................................ 140

M.1.4. Devlet Bütçesi Üzerindeki Etkisi.......................................................................... 142

M.2. Ekonomik Analiz..................................................................................................... 143

M.2.1. Ekonomik Maliyetler.............................................................................................. 143

M.2.2. Ekonomik Faydalar................................................................................................. 143

M.2.3. Ekonomik Fayda-Maliyet Analizi......................................................................... 144

M.2.4. Maliyet Etkinlik Analizi......................................................................................... 145

M.2.5. Projenin Diğer Ekonomik Etkileri........................................................................ 145

M.3. Sosyal Analiz........................................................................................................... 145

M.3.1. Sosyal Fayda-Maliyet Analizi............................................................................... 145

M.3.2. Sosyo-Kültürel Analiz............................................................................................ 146

M.3.3. Projenin Diğer Sosyal Etkileri............................................................................... 146

M.4. Bölgesel Analiz........................................................................................................ 146

M.5. Duyarlılık Analizi................................................................................................... 147

M.6. Risk Analizi.............................................................................................................. 148

N. EKLER 149

N.1. Lisanslı Fındık Deposu İhtiyaç Analizi Anket Raporu..................................... 149

N.2. Lisanslı Depoculuk Çalıştayı Sonuç Raporu....................................................... 149

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu/Tablolar Dizini

a

Tablolar Dizini

Tablo 1 : Yıllara Göre Ordu Nüfusu Tablo 2 : Ordu Nüfus Göçü Bilgileri Tablo 3 : 2018 Yılı Ordu İlçeleri Nüfusu Tablo 4 : Ordu İli Kamu Hizmetlerinden Memnuniyet Düzeyi 2013 Tablo 5 : Sosyo-Ekonomik Durum Göstergeleri Tablo 6 : İktisadi Faaliyet Konularına Göre GSYH Tablo 7 : Fındık Besin Değerleri Tablo 8 : Dünya Fındık Alanları (he) Tablo 9 : Dünya Fındık Üretimi (Kabuklu/Ton) Tablo 10 : Fındık Üretimine İzin Verilen İl/İlçeler Tablo 11 : Bölgelere Göre Türkiye Fındık Dikim Alanları Tablo 12 : Türkiye'de Fındık Üretim Alanı ve Üretim Durumu Tablo 13 : İl Bazında Türkiye Fındık Dikim Alanları Tablo 14 : Dünya Fındık Tüketimi (Ton/Kabuklu) Tablo 15 : Ordu Kabuklu Fındık Üretimi Tablo 16 : Ordu Fındık İhracatı Tablo 17 : Bölgesel Teşvik Uygulamalarında Sağlanan Destekler Tablo 18 : Ürün Senedi Alım Satımında Yetkilendirilen Ticaret Borsaları Tablo 19 : Faaliyet İzni Alan Yetkili Sınıflandırıcılar Tablo 20 : Faaliyet İzni Alan Referans Yetkili Sınıflandırıcılar Tablo 21 : Faaliyet İzni Alan Lisanslı Depo İşletmeleri Tablo 22 : Lisanslı Fındık Deposu İhtiyaç Analizi Anketi Sonuçları Tablo 23 : Lisanslı Depoculuk Çalıştayı Katılımcıları Tablo 24 : Gelir Dağılımı, Sosyal Hizmetler, Kültürel Yapı Verileri Tablo 25 : İş Gücü İhtiyacı ve Tahmini Giderler (TL) Tablo 26 : Lisanslı Depo Uygulama Planı Tablo 27 : Lisanslı Depoculuk Hizmetleri İşletme Gelirleri Tablo 28 : Lisanslı Depoculuk Hizmetleri 5 Yıllık İşletme Gelirleri Tablo 29 : Lisanslı Depo İşletmesi Amortisman Giderleri Tablo 30 : Lisanslı Depoculuk Hizmetleri İşletme Giderleri Tablo 31 : Lisanslı Depoculuk Hizmetleri 5 Yıllık İşletme Giderleri Tablo 32 : Lisanslı Depoculuk İşletmesi Toplam Yatırım Tutarı Tablo 33 : Yatırım Dönemi Kredi ve Faiz Hesapları Tablo 34 : Finansman Kaynakları Tablo 35 : Yatırımın Yıllara Dağılımı Tablo 36 : Ordu Ticaret Borsası Mali Verileri Tablo 37 : Finansman Maliyeti ve Geri Ödeme Planı Tablo 38 : Lisanslı Depo İşletmesi 10 Yıllık Ayrıntılı Gelir/Gider Tablosu Tablo 39 : Lisanslı Depoculuk İşletmesi 1. Yıl Mizanı Tablo 40 : Lisanslı Depoculuk İşletmesi 1. Yıl Ayrıntılı Bilançosu Tablo 41 : Lisanslı Depo İşletmesi İndirgenmiş Nakit Akım Tablosu Tablo 42 : Mudi Sayısı/İşletme Gelirleri İlişkisi Tablo 43 : Lisanslı Depo İşletmesi 5 Yıllık Brüt Katma Değer

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu/Şekiller Dizini

b

Şekiller Dizini

Şekil 1 : Ordu İli Kabuklu Fındık Üretim Miktarları Şekil 2 : Lisanslı Depo Silo Düzeni Şekil 3 : Lisanslı Depoya Ürün Girişi Şeması Şekil 4 : Lisanslı Depodan Ürün Çıkışı Şeması Şekil 5 : Elektronik Ürün Senedi Alım Satımı İşleyişi Şeması Şekil 6 : Lisanslı Depoya Ürün Teslimi ve Ürünün Teslim Alınması İş Akışı Şekil 7 : Lisanslı Fındık Deposu Talebi Şekil 8 : Lisanslı Fındık Deposu Proje Yeri Talebi Şekil 9 : Ordu İli İlçeleri Şekil 10 : Ordu Kuşbakışı Görünümü Şekil 11 : Konik Tabanlı Silo Sistemi Şekil 12 : Lisanslı Depo Çelik Yapı Sistemi Şekil 13 : Lisanslı Depo Organizasyon Yapısı Şekil 14 : Ordu Ticaret Borsası Organizasyon Yapısı

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu/Kısaltmalar

c

Kısaltmalar

AB : Avrupa Birliği DOKA : Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı TÜİK : Türkiye İstatistik Kurumu GSYH : Gayri Safi Yurtiçi Hasıla

TL : Türk Lirası $ : Amerikan Doları

ABD : Amerika Birleşik Devletleri FAO : Food and Agriculture Organization (Gıda ve Tarım Örgütü) TMO : Toprak Mahsulleri Ofisi ÇKS : Çiftçi Kayıt Sistemi FTG : Fındık Tanıtma Grubu

DOKAP : Doğu Karadeniz Bölgesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı ÇAYKUR : Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü

FİSKOBİRLİK : Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği MKK : Merkezi Kayıt Kuruluşu ELÜS : Elektronik Ürün Senedi FIFO : First In First Out (İlk Giren İlk Çıkar) ISIN : International Securities Identification Number KDV : Katma Değer Vergisi RG : Resmi Gazete

Ankara TB : Ankara Ticaret Borsası Hububat Teknolojileri Laboratuvarı Polatlı TB : Polatlı Ticaret Borsası Hububat Teknolojileri Laboratuvarı

İzmir TBL : İzmir Ticaret Borsası Laboratuvar Ar-Ge ve Danışmanlık Hizmetleri Anonim Şirketi

NANOLAB : Nanolab Laboratuvar Hizmetleri Kimya Gıda Danışmanlık Çevre Eğitim Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi

Bandırma TB : Bandırma Ticaret Borsası Hububat Laboratuvarı Çorum TB : Çorum Ticaret Borsası Hububat Laboratuvarı

Gaziantep TB : Gaziantep Ticaret Borsası Laboratuvar ve Depoculuk Anonim Şirketi KLD : Konya Laboratuvar ve Depoculuk Tarım Gıda Enerji Anonim Şirketi

Lüleburgaz TB : Lüleburgaz Ticaret Borsası Hububat Teknolojileri Laboratuvarı Adana TB : Adana Ticaret Borsası Tarımsal Ürün Analiz Laboratuvarı

BASTAK : Bastak Gıda Makine Medikal Pazarlama İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi

Giresun TB : Giresun Ticaret Borsası Laboratuvarı İktisadi İşletmesi Edirne TB : Edirne Ticaret Borsası Ürün Laboratuvarı GİFLİDAŞ : Giresun Fındık Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

TOBB : Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği LİDAŞ : Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi GZFT : Güçlü Yönler Zayıf Yönler Fırsatlar Tehditler GSKD : Gayri Safi Katma Değer KOBİ : Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler ÇED : Çevresel Etki Değerlendirmesi

EPDK : Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu TMMOB : Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği

TÜBİTAK/MAM : Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Marmara Araştırma Merkezi

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu/Giriş

d

GİRİŞ Lisanslı Depoculuk Sistemi, tarım ürünleri ticaretini kolaylaştırmak, pazar

alanını geliştirmek, sanayi tesislerine kaliteli hammaddeyi düzenli olarak sunmak,

ürünlerin depolanması için yaygın bir sistem oluşturmak, ürün sahiplerinin

mallarının emniyetini sağlamak ve kalitesini korumak, ürünlerin sınıf/derecelerinin

yetkili sınıflandırıcılar tarafından saptanmasını sağlamak ve vadeli işlem

piyasalarında rekabet üstünlüğü sağlamak adına önemli bir kurumsal altyapıdır.

Dünya'da tarımsal mamuller üzerine ilk vadeli sözleşmeler 1700’lerin ilk

yarısında Japonya'da (Dojima Pirinç Ticaret Borsası 1730 Osaka) yapılmaya

başlanmıştır. Dünya'da günümüze kadar gelişerek gelen ilk düzenli vadeli işlemler

borsası Chicago'da 1848 yılında kurulmuştur. Bu borsada buğday ve mısır alım

satımını nakit ve vadeli olarak yapmaktadır. Nakit piyasada iç savaş sebebiyle

meydana gelen fiyat dalgalanmalarından korunmak amacıyla vadeli sözleşmeleri

kullanmak ve bu sözleşmeler üzerinden işlem yapmak yaygın duruma gelmiştir.

Amerika Birleşik Devletleri, stratejik ihtiyaçları karşılığında aldığı mamulleri özel

lisanslı depolarda muhafaza ederek lisanslı depoculuğun temelini oluşturmuştur.

Başta ABD olmak üzere gelişmiş ülkelerde etkin ve yaygın bir lisanslı depoculuk

(Warehouse Receipt System) ile ürün ticareti sistemi bulunmaktadır.

Ülkemizde lisanslı depoculuğa ilişkin ilk uygulamalar Toprak Mahsulleri

Ofisi tarafından başlatılmıştır. Toprak Mahsulleri Ofisi 1993/2011 yılları arasında

2699 sayılı Umumi Mağazacılık Kanunu hükümlerine dayanarak makbuz senedi

düzenleyerek emanet alımı yapmıştır. Bu uygulama ile yeterli deposu olmayan

üretici ve diğer kesimlere depolama sağlayarak, ürünlerini hasat dönemi dışında

pazarlama imkanı ve ürününü emanete bırakan kesimlerin makbuz senedi karşılığı

finans elde etmeleri sağlanmıştır.

Ülkemizde; Depolamaya uygun nitelikteki hububat, baklagiller, yağlı

tohumlar, pamuk, fındık, zeytin, zeytinyağı ve kuru kayısı gibi standardize

edilebilen temel ve işlenmiş tarım ürünlerinin standartları belirlenerek emniyetli ve

sağlıklı koşullarda lisanslı depo işletmelerine ait depolarda depolanmasını ve bu

ürünlerin ticaretinin yine bu işletmeler tarafından düzenlenen ürün senetleri

vasıtasıyla yapılmasını amaçlayan 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk

Kanunu 17.02.2005 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu

Kanuna istinaden, Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliği, Lisanslı

Depoculuk Tazmin Fonu Yönetmeliği, Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliği, Yetkili

Sınıflandırıcıların Lisans Alma, Faaliyet ve Denetimi Hakkında Yönetmelik, Fındık


d

Lisanslı Depo Tebliği, Ürün İhtisas Borsalarının Kuruluş, işleyiş ve Denetim Usul ve

Esasları Hakkında Yönetmelik ve Ticaret Borsaları ile Ürün İhtisas Borsalarında

Alivre ve Vadeli Alım Satım Yönetmeliği ile mevzuat düzenlemesi yapılmıştır.

Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü'nden alınan 2019 yılı verilerine

göre Faaliyet İzni Alan; 4 Referans Yetkili Sınıflandırıcı İşletmesi, 13 Yetkili

Sınıflandırıcı İşletmesi, 153 Kuruluş, 67 Faaliyet (Lisans) izni alan Tarım Ürünleri

Lisanslı Depoculuk İşletmesi ve 9 Ürün Senedi Alım Satımında Yetkilendirilen

Ticaret Borsası faaliyet göstermektedir. Hububat, Baklagiller, Yağlı Tohumlar,

Pamuk, Fındık, Zeytin, Zeytinyağı ve Kuru Kayısı ürünlerinde Türkiye Lisanslı

Depolama Kapasitesi 04.02.2019 tarihi itibari ile 3.343.327 Ton düzeyindedir.

Kalite Politikası ve Vizyonu çerçevesinde hizmetlerini yürüten Ordu Ticaret

Borsası ilimizde gündeme gelen Lisanslı Depoculuk Hizmetleri talebini, kaynakların

etkin ve verimli kullanılması adına irdelenerek, ihtiyaç analizinin ortaya çıkması

amacıyla ''Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu''

Projesi hazırlanarak Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı Fizibilite Desteği Programına

başvuru gerçekleştirilmiş ve proje desteklenmeye hak kazanmıştır. Lisanslı

Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu Projesinin; Genel Amacı, Tarımsal ürünlerin

değerini artıracak politikalara destek vermek ve tarımsal ekonominin güçlenmesine

katkı sağlamak, Özel Amacı, Karadeniz Bölgesi ve Ordu ilinde önemli miktarda

üretilen stratejik öneme sahip olan fındık ürününün ekonomik değerinin artırılması

konusundaki çalışmalara katkı sağlamak amacıyla, Ordu ilinde fındıkta lisanslı

depoculuk ihtiyacının belirlenmesi ve lisanslı depoculuk işletmesinin yapılabilirliği,

sürdürülebilirliği ve ekonomik rantabilitesini ortaya koyacak bir fizibilite raporu

hazırlanması olarak belirlenmiştir.

''Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu'' Projesi

kapsamında ilk aşamada; Ordu ili içerisindeki Tüccar, Sanayici, Üretici ve ilgili

Kamu Kurum Kuruluşlarının temsilcileriyle görüşmeler gerçekleştirilerek toplamda;

97 Tüccar/Sanayici, 221 Üretici ve 25 Kamu Kurum Kuruluşu Temsilcisi olmak üzere

343 katılımcının anketi cevaplaması sağlanmıştır. Anket uygulamalarında yüz yüze

görüşmeler, telefon görüşmeleri ve www.ordutb.org.tr web sayfası üzerinden

yayınlanan online anket iletişim kanalları kullanılmıştır. Anket formları

numaralandırılarak kayıt altına alınmış ve katılımcıların vermiş olduğu cevaplar

elektronik ortamda tasnif edilmiştir. Anket analizlerinin hazırlanmasında Genel

Sınıflandırma, Tüccar/Sanayici bazlı sınıflandırma, Üretici bazlı sınıflandırma ve

Kamu Kurum Kuruluşu Temsilcisi bazlı sınıflandırma yapılarak Lisanslı Fındık

Deposu İhtiyaç Analizi Anket Raporu hazırlanmıştır.


d

Projenin ikinci aşamasında ilgili tarafların katılımıyla Lisanslı Depo ihtiyaç

analizinin irdeleneceği Çalıştay organize edilmiştir. Lisanslı Depoculuk Çalıştayına

Ordu Ticaret Borsası tarafından ilgili Kurum ve Kuruluşlar davet edilerek

bilgilendirme yapılmış ve bunun sonucunda çeşitli kurum ve kuruluşlarının

temsilcilerinin katılımıyla 33 kişilik bir çalıştay grubu oluşturulmuştur. Çalıştay

sürecinde; fındık depolama sürecinde mevcut durum analizi, depolama sürecinde

sorunlar ve çözüm önerileri, lisanslı depoculuk mevzuatı hakkında bilgilendirme,

lisanslı depoculuk hizmetlerinin avantaj ve dezavantajları, lisanslı depoculuk ihtiyaç

analizi, anket sonuçlarının değerlendirilmesi ve çalıştay sonuç bildirgesinin

hazırlanması konu başlıklarında katılımcılar görüş ve önerilerini beyan ederek

bilgiler kayıt altına alınmış ve Çalıştay Sonuç Raporu hazırlanmıştır.

Projenin üçüncü ve son aşamasında elde edilen veriler ve mevzuatlar

dahilinde Lisanslı Fındık Deposu Fizibilite Raporu hazırlanarak yatırımın mali ve

bölgesel açıdan uygunluğu incelenmiştir.

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu

1

1

A. PROJENİN TANITIMI ve KAPSAMI

(Projenin Adı, Amacı, Türü, Teknik İçeriği, Bileşenleri, Büyüklüğü, Uygulama Süresi, Uygulama Yeri veya Alanı, Proje Çıktıları, Ana Girdileri, Hedef Aldığı Kitle ve/veya Bölge, Proje Sahibi Kuruluş ve Yasal Statüsü, Yürütücü Kuruluş)

Proje Adı: Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Projenin Amacı: Projenin Genel Amacı; Tarımsal ürünlerin değerini artıracak

politikalara destek vermek ve tarımsal ekonominin güçlenmesine katkı sağlamak, Projenin Özel Amacı; Karadeniz Bölgesi ve Ordu ilinde önemli miktarda üretilen stratejik öneme sahip olan fındık ürününün ekonomik değerinin artırılması konusundaki çalışmalara katkı sağlamak ve daha sonra bu kapsamda açılacak olan AB, DOKA vb. kurumların teşviklerinden yararlanmak amacıyla, Ordu ilinde fındıkta lisanslı depoculuk ihtiyacının belirlenmesi ve lisanslı depoculuk işletmesinin yapılabilirliği, sürdürülebilirliği ve ekonomik rantabilitesini ortaya koyacak bir fizibilite raporu hazırlanması planlanmaktadır. Projenin Türü: Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri projesi Ordu ilinde kurulması muhtemel bir lisanslı depoculuk hizmetinin ihtiyaç analizi ve yatırımın ekonomik analizini gerçekleştiren bir araştırma projesidir. Projenin Teknik İçeriği; Proje sürecinde hazırlık faaliyetleri, fizibilite raporunun oluşturulması, tanıtım faaliyetleri ve kapanış çalışmaları yürütülmüştür. Hazırlık faaliyetlerinde; proje ekibinin oluşturulması, fizibilite raporu hazırlama işi için tekliflerin toplanması, fizibilite raporunun oluşturulması faaliyetlerinde; saha araştırma çalışmalarının yapılması, fizibilite raporunun hazırlanması, tanıtım faaliyetlerinde; basılı görünürlük materyallerinin hazırlanması, basın haberleri, fizibilite raporunun çoğaltılması, kurum ve kuruluşlara dağıtımı, kapanış faaliyetlerinde; sonuç raporunun oluşturulması faaliyetleri yürütülmüştür. Projenin Bileşenleri; Üretici, Tüccar, Sanayici ve Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Temsilcilerine yönelik anket çalışmalarının yapılması, Anket sonuçlarının değerlendirilmesini içeren bir Anket Raporunun hazırlanması, Ordu Ticaret Borsası organizasyonunda Lisanslı Depoculuk Çalıştayı düzenlenmesi ve bu çalıştaya ait sonuç raporunun hazırlanması proje bileşenlerini oluşturmaktadır. Projenin Büyüklüğü; Projemiz, lisanslı depoculuk hizmetlerine yönelik anket, çalıştay, fizibilite raporu çalışmalarını kapsamaktadır ve Ordu ilinde yürütülen faaliyetler ile tamamlanmıştır. Projenin Uygulama Süresi; Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk

Hizmetleri projesi kapsamında Lisanslı Depoculuk Fizibilite Raporu Hazırlama işi Ocak-Nisan ayları arasında 4 aylık uygulama süresi içerisinde gerçekleştirilmiştir. Projenin Uygulama Yeri ve Alanı; Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri projesi kapsamında Lisanslı Depoculuk Fizibilite Raporu Hazırlama işi uygulama alanı Ordu ilini kapsamaktadır. Proje kapsamında gerçekleştirilen anket ve çalıştay çalışmalarına bağlı olarak lisanslı depoculuk hizmetlerinin Altınordu ilçesinde tasarlanmasına karar verilmiştir. Proje Çıktıları; Proje Somut Çıktıları; Üretici, Tüccar, Sanayici ve Kamu

Kurum ve Kuruluşlarının Temsilcilerine yönelik yapılan 343 adet anket ve bu anketlerin değerlendirme raporu, lisanslı depoculuk çalıştayı ve çalıştayın sonuç


2

2

raporu, 500 adet lisanslı depoculuk hizmetlerine yönelik fizibilite raporu, görünürlük materyalleri (5 adet yerel gazete ilanı, www.ordutb.org.tr web sitesi ilanı, 500 adet broşür, 2 adet afiş) çalışmalarından oluşmaktadır. Proje Ana Girdileri; Projenin Ana Girdileri; Lisanslı depoculuk hizmetleri fizibilite raporu hazırlama işi hizmet alımı, tanıtım ve görünürlük faaliyetleri basım hizmetleri alımı giderlerinden oluşmaktadır. Projenin Hedef Aldığı Kitle; Projenin hedef grupları Ordu ili içerisinde fındık alım satımı yapan müstahsil, tüccar ve sanayicilerden oluşurken projenin nihai

yararlanıcıları Ordu ilinde geçimini fındıktan sağlayan tüm bireyler ve yatırımcılardan oluşmaktadır. Proje Sahibi Kuruluş; Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri projesi Ordu Ticaret Borsası tarafından hazırlanarak Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı Fizibilite Desteği Programı kapsamında destek almaya hak kazanmıştır. Proje faaliyetleri Ordu Ticaret Borsası tarafından yürütülmüştür. Projenin Ortaya Çıkmasını Sağlayan Temel Gerekçe; 1936 yılında kurulan

Ordu Ticaret Borsası, kurulduğu günden bu güne kesintisiz hizmet vermektedir. Hamisi olduğu üyelerin ticaretini kolaylaştırmak, ticareti kayıt altına almak ve belirlenen sorunlara çözüm üretmek gibi görevleri bulunan Ordu Ticaret Borsası, bu amaçla projeler geliştirmeye devam etmektedir. Ordu Ticaret Borsası'nın büyük çoğunluğu fındık ticareti yapan tüccar ve sanayicilerdir. Dünya fındık ihtiyacının % 70'ini Türkiye'nin karşıladığı düşünülürse sektörün ülke içinde önemi açıkça ortaya çıkacaktır. Hem Türkiye hem de Ordu için büyük bir önemi olan fındık sektörü aynı ölçüde üretiminden ticaretine karmaşık sorunlara sahiptir. Her yıl sorunlar giderek artmakta ve bu sorunlar sektörü dar bir boğaza sokmaktadır. Sektörün temel sorunları başında fiyat istikrarsızlığı bulunmakta bunu kalite, verim ve katma değeri yüksek ürünlerin olmaması takip etmektedir. İlk sorun dolaylı ya da doğrudan olarak diğer sorunların altında yatan temel sorun olup çözümü için birçok makale ve araştırma bulunmaktadır. Fiyat istikrarsızlığından dolayı fındık üretiminde çiftçiler arazilerine gerekli olan bakımı yapmamakta sonuç olarak verim düşmekte ve kalitesiz ürünler çoğalmaktadır. Kalitesiz ürünlerin artması tüccar ve sanayici için

büyük bir sorun oluşturmakta, ürünün hem ihracı etkilenmekte hem de fiyat konusunda sorunların artmasına sebep olmaktadır. Sektörde depolama ayrıca bir sorun olup, çiftçilerin tamamı uygun depolama koşullarına sahip değillerdir. Fındığını erken satmak istemeyen çiftçiler, fındıklarını genel olarak evlerinde, havalandırması yetersiz alanlarda bekletmekte fındığın kalitesinin zaman içerisinde düşmesine doğal olarak da değerinin azalmasına sebep olmaktadır. Tüccarların çoğunluğunun depoları bulunmasına rağmen fiziki koşulları fındık için yetersizdir. Havalandırma, nem ölçümü, ışık, ısı gibi uygun ortam sağlanmadığında fındığın değeri ve kalitesi düşmektedir. Ayrıca Türkiye'de üretim maliyetlerinin rakip olan diğer ülkelere göre daha fazla olması sonucu rekabet dezavantajımız bulunmaktadır. Bu sebeple katma değerli ürünlerin gelişimi istenilen seviyeye çıkarılamamaktadır ve fındık genel olarak iç fındık ve kabuklu fındık olarak ihraç edilmektedir. Belirtilen sorunların çözümüne yönelik adımlar laboratuvar ve lisanslı depoculuk hizmetleridir. Bu sayede kaliteli ürünün değerinde satılması mümkün olacağı gibi, ürün kalitesinin de korunması sağlanacaktır.


3

3

B. PROJENİN ARKA PLANI

Projenin Arka Planında Ordu İlinin Sosyo-Ekonomik Durumu, Sektörel ve Bölgesel Politikalar ve Programlar, Kurumsal Yapılar ve Yasal Mevzuat, Proje Fikrinin Kaynağı ve Uygunluğu başlıkları irdelenecektir. B.1. Sosyo-Ekonomik Durum

Ordu; Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü'nün 2013 yılında yapmış olduğu, 2011 yılı Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralamasında TR902 il kodu ve -0,4810 Endeks Değeri ile Türkiye'de Beşinci Kademede (Beşinci Kademe İller; Sinop, Giresun, Osmaniye, Çankırı, Aksaray, Niğde, Tokat, Tunceli, Erzurum, Kahramanmaraş, Ordu, Gümüşhane, Kilis, Bayburt, Yozgat, Adıyaman) 61. sırada yer almıştır.

Demografik Göstergeler: 2018 yılı Ordu nüfusu bir önceki yıla oranla % 3,99 (29.591) artarak 771.932 kişiye ulaşmıştır. Bu nüfus, 386.547 erkek (% 50,08) ve 385.385 (% 49,92) kadından oluşmaktadır. Yüzölçümü 5.952 km2 olan Ordu ilinde km2.ye 130 insan düşmektedir ve Ordu ili nüfus yoğunluğu 130 kişi/km2.dir.

Yıl Ordu

Nüfusu Erkek

Nüfusu Kadın

Nüfusu Yıl

Ordu Nüfusu

Erkek Nüfusu

Kadın Nüfusu

2007 715.409 356.553 358.856 2013 731.452 366.011 365.441

2008 719.278 358.910 360.368 2014 724.268 361.627 362.641

2009 723.507 361.422 362.085 2015 728.949 364.236 364.713

2010 719.183 358.386 360.797 2016 750.588 376.243 374.345

2011 714.390 356.675 357.715 2017 742.341 371.061 371.280

2012 741.371 370.631 370.740 2018 771.932 386.547 385.385

Tablo 1. Yıllara Göre Ordu Nüfusu (Kaynak: TÜİK)

Yıl Aldığı

Göç Verdiği

Göç Göç

Farkı

2017 54.813 30.152 24.661

2016 28.111 40.305 -12.194

2015 42.995 27.229 15.766

2014 28.555 39.937 -11.382

2013 30.792 46.332 -15.540

2012 48.240 26.595 21.645

2011 23.963 34.472 -10.509

2010 27.896 36.241 -8.345

2009 30.335 31.296 -961

2008 27.719 31.458 -3.739

Tablo 2. Ordu Nüfus Göçü Bilgileri (Kaynak: TÜİK)


4

4

İlçe Toplam Nüfus

Erkek Nüfusu

Kadın Nüfusu

Erkek % Kadın %

Altınordu 200.807 97.679 103.128 % 48,64 % 51,36

Ünye 126.702 62.982 63.720 % 49,71 % 50,29

Fatsa 116.154 58.213 57.941 % 50,12 % 49,88

Perşembe 33.253 17.217 16.036 % 51,78 % 48,22

Kumru 31.438 15.774 15.664 % 50,17 % 49,83

Korgan 30.545 15.551 14.994 % 50,91 % 49,09

Gölköy 29.852 15.061 14.791 % 50,45 % 49,55

Ulubey 26.737 13.831 12.906 % 51,73 % 48,27

Mesudiye 26.287 13.711 12.576 % 52,16 % 47,84

Akkuş 23.369 12.016 11.353 % 51,42 % 48,58

Aybastı 22.783 11.391 11.392 % 50,00 % 50,00

Gürgentepe 16.929 8.670 8.259 % 51,21 % 48,79

İkizce 16.451 8.480 7.971 % 51,55 % 48,45

Çatalpınar 14.954 7.525 7.429 % 50,32 % 49,68

Çaybaşı 13.922 7.070 6.852 % 50,78 % 49,22

Çamaş 11.851 6.123 5.728 % 51,67 % 48,33

Kabataş 11.375 5.723 5.652 % 50,31 % 49,69

Kabadüz 9.619 5.078 4.541 % 52,79 % 47,21

Gülyalı 8.904 4.452 4.452 % 50,00 % 50,00

Tablo 3. 2018 Yılı Ordu İlçeleri Nüfusu (Kaynak: TÜİK) Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Ordu ili 1965 yılı toplam nüfusu 543.863 iken bu nüfus içerisinde kentli nüfus toplamı 83.585 kişi, 2000 yılında toplam nüfus 887.765 kişi iken kentli nüfus toplamı 416.631 kişi olmuştur. 1965 yılında % 15,37 olan kentli nüfus oranı 2000 yılında % 46,93'e yükselmiş belirlenen bu 35 yıl içerisinde köyden kente nüfus akımı meydana gelmiştir. 2013 yılında Ordu ili Büyükşehir Belediyesi Kurulmasına İlişkin Kanun kapsamında Büyükşehir olmuştur. Ordu ili yıllara göre yıllık nüfus artış hızı 2008 yılında % 5,4 2009 yılında % 5,9 2010 yılında % - 6 2011 yılında % -6,7 2012 yılında % 37,1 2013 yılında % -13,5 2014 yılında % % -9,9 2015 yılında % 6,4 2016 yılında % 29,3 2017 yılında % -11 2018 yılında ise % 39,1 oranında meydana gelmiştir.

Kamu Hizmetlerinden Memnuniyet Düzeyi (%)

Memnun Orta Memnun

Değil Fikri Yok

Sosyal Güvenlik Kurumu Hizmetleri

66,40 5,60 8,00 20,00

Sağlık Hizmetleri 81,60 7,90 10,50 0,00

Eğitim Hizmetleri 77,80 12,10 10,10 0,00

Adli Hizmetler 54,90 3,60 5,00 36,50

Asayiş Hizmetleri 88,60 6,00 5,50 0,00

Ulaştırma Hizmetleri 81,80 6,10 10,30 1,90

Tablo 4. Ordu İli Kamu Hizmetlerinden Memnuniyet Düzeyi 2013 (Kaynak: TÜİK)


5

5

Sosyo-Ekonomik Durum Göstergeleri Çizelgesi

Göstergeler 2014 2015 2016 2017 2018

5 Yaş Altı Ölüm Hızı (Binde) 10,6 9,7 9,2 11,9 -

Atık Hizmeti Verilen Belediye Nüfusunun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (%)

88 - 87 - -

Atık Su Arıtma Tesisi ile Hizmet Verilen Belediye Nüfusunun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (%)

21 - 79 - -

Bebek Ölüm Hızı (Binde) 8,5 7,7 7,7 10,1 -

Bin Kişi Başına Düşen Toplam Hekim Sayısı

1 1 1 2 -

Bin Kişi Başına Otomobil Sayısı 78 84 87 95 94

Bitkisel Üretim Değeri (Bin TL) 953.851 3.176.784 1.208.638 2.251.282 -

Boşanma Sayısı 818 889 832 839 956

Büyükbaş Hayvan Sayısı (Baş) 124.305 124.240 124.075 142.709 153.280

Canlı Hayvanlar Değeri (Bin TL) 360.294 414.796 586.985 753.125 -

Doğum Sayısı 9.376 8.972 9.052 8.937 -

Doğuşta Beklenen Yaşam Süreleri (Yıl)

79,8 - - 79,3 -

Evlenme Sayısı 5.035 5.118 4.814 4.841 4.605

GSYH (Bin TL) 10.608.680 13.998.148 13.635.903 16.323.302 -

Genç Bağımlılık Oranı (%) 30,77 30,17 29,44 29,05 -

Halk Kütüphaneleri Kullanıcı Sayısı

349.475 411.939 535.060 593.162 -

Hastane Sayısı 17 17 17 17 17

Hastane Yatak Sayısı 1.868 1.818 2.053 2.074 -

Hayvansal Ürünler Değeri (Bin TL)

366.279 452.514 473.569 523.222 -

Kaba Boşanma Hızı (Binde) 1,12 1,22 1,12 1,12 1,26

Kaba Doğum Hızı (Binde) 12,9 12,3 12,2 12,00 -

Kaba Evlenme Hızı (Binde) 6,92 7,04 6,51 6,49 6,08

Kaba Ölüm Hızı (Binde) 6,6 6,9 7 7,4 -

Kanalizasyon Şebekesi ile Hizmet Verilen Belediye Nüfusunun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (%)

55 - 79 - -


6

6

Kitap Sayısı 260.755 280.018 297.939 329.440 -

Kişi Başına GSYH ($) 6.665 7.100 6.096 5.994 -

Kişi Başına GSYH (TL) 14.575 19.265 18.433 21.867 -

Kişi Başına Tarımsal Üretim Değeri (TL)

2.320 5.548 3.023 4.752 -

Kişi Başına Toplam Elektrik Tüketimi (kWh)

1.506 1.557 1.487 1.664 -

Konut Satış Sayıları (İlk Satış) 4.337 5.114 5.154 5.270 6.292

Konut Satış Sayıları (Toplam) 8.061 9.250 9.436 9.334 10.455

Kütüphane Sayısı 19 19 22 22 22

Küçükbaş Hayvan Sayısı (Baş) 122.361 123.690 121.608 129.392 135.147

Mahkemelerdeki Toplam Dava Sayısı

52.986 54.390 52.128 49.354 -

Motorlu Kara Taşıtları Sayısı 108.490 115.386 122.935 130.584 134.737

Müze Eser Sayısı 3.975 4.115 4.219 4.256 -

Müze Sayısı 1 1 1 1 1

Müze Ziyaretçi Sayısı 14.693 14.693 15.193 16.881 -

Net Göç Hızı (Binde) -15,99 -3,79 21,23 -16,29 32,47

Noter Sayısı 25 25 25 25 25

Nüfus Yoğunluğu (Km2 ye Düşen Kişi Sayısı)

121,68 122,47 126,11 124,72 130

Okuma Yazma Bilen Oranı (%) 92,89 92,94 93,43 93,73 -

Ortalama Hane Halkı Büyüklüğü 3,23 3,17 3,09 3,05 -

Ortaokul /Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı

14 13 13 13 -

Ortaokul Okul Sayısı 206 218 210 211 -

Ortaokul Okullaşma Oranı 2012 ve Sonrası (Kadın) Net (%)

96,33 96,57 94,98 96,37 -

Ortaokul Okullaşma Oranı 2012 ve Sonrası Net (%)

96,09 95,92 94,76 95,95 -

Ortaokul Öğrenci Sayısı 43.278 41.421 43.473 42.887 -

Ortaokul Öğretmen Sayısı 3.010 3.154 3.178 3.201 -

Ortaöğretim /Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı

24 21 21 19 -

Ortaöğretim /Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı

12 11 11 11 -

Ortaöğretim Okul Sayısı 105 117 124 126 -


7

7

Ortaöğretim Okullaşma Oranı 2012 ve Sonrası (Kadın) Net (%)

83,26 86,29 87,55 90,81 -

Ortaöğretim Okullaşma Oranı 2012 ve Sonrası Net (%)

82,43 84,75 87,66 89,56 -

Ortaöğretim Öğrenci Sayısı 50.388 51.809 51.493 49.543 -

Ortaöğretim Öğretmen Sayısı 3.277 3.638 3.670 3.756 -

Otomobil Sayısı 56.815 60.910 65.553 70.202 72.580

Sinema Salonu Sayısı 22 17 16 16 -

Sinema Seyirci Sayısı 197.585 224.694 176.672 283.283 -

Suç işlenen ile Göre Ceza İnfaz Kurumuna Giren Hükümlü Sayısı

1.700 1.469 1.641 1.757 -

Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Üretim Miktarı (Ton)

56.588 49.032 44.935 49.539 47.452

Tiyatro Salonu Sayısı 7 9 9 9 9

Tiyatro Seyirci Sayısı 18.400 106.042 31.803 62.928 -

Toplam Doğurganlık Hızı (Çocuk Sayısı)

1,89 1,83 1,83 1,8 -

Toplam Geceleme Sayısı 475.736 499.870 483.538 523.145 478.615

Toplam Geliş Sayısı (Kişi) 501 1.311 20.245 43.489 12.909

Toplam Hane Halkı Sayısı 218.840 224.411 236.196 236.350 -

Toplam İhracat (Bin $) 202.200 220.821 163.226 224.981 203.694

Toplam İşlenen Tarım Alanı (Hektar)

28.176 27.557 26.136 15.030 25.053

Toplam Tarımsal Üretim Değeri (Bin TL)

1.680.424 4.044.094 2.269.192 3.527.629 -

Toplam Yaş Bağımlılık Oranı (%) 49,89 49,92 48,82 48,95 -

Toplam Girişim Sayısı 28.753 28.769 29.740 - -

Toplam İthalat (Bin $) 50.717 49.515 40.196 65.264 38.368

Trafik Kaza Sayıları 1.420 1.532 1.544 1.829 -

Yabancı Geceleme Sayısı 18.356 20.226 16.172 35.264 37.535

Yabancı Geliş Sayısı (Kişi) 78 116 2.265 14.894 6.816

Yapı Kullanma İzin Belgesine Göre Bina Sayısı

1.060 864 747 704 -

Yapı Kullanma İzin Belgesine Göre Daire Sayısı

6.338 6.103 5.174 4.806 -

Yaşlı Bağımlılık Oranı (%) 19,12 19,75 19,38 19,91 -


8

8

Yüzbin Kişi Başına Toplam Hastane Yatak Sayısı

258 249 274 279 -

Yıllık Nüfus Artış Hızı (Binde) -9,87 6,44 29,25 -11,05 -

Örtü Altı Sebze ve Meyve Üretim Miktarı (Ton)

2.600 2.525 2.473 2.569 2.594

İlk ve Ortaokul /Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı

23 21 21 20 -

İlkokul /Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı

15 15 15 15 -

İlkokul Okul Sayısı 274 228 208 203 -

İlkokul Okullaşma Oranı 2012 ve Sonrası (Kadın) Net (%)

96,08 93,76 88,63 90,62 -

İlkokul Okullaşma Oranı 2012 ve Sonrası Net (%)

95,72 93,47 88,59 90,56 -

İlkokul Öğrenci Sayısı 40.808 40.410 37.174 36.940 -

İlkokul Öğretmen Sayısı 2.642 2.727 2.544 2.532 -

Tablo 5. Sosyo-Ekonomik Durum Göstergeleri (Kaynak: TÜİK)

İl Bazında Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, İktisadi Faaliyet Konularına Göre (Bin TL)

Yıl Tarım Sanayi Hizmetler Toplam Vergi GSYH

2004 468.230 521.695 1.744 029 2.733.955 394.513 3.128.467

2005 873.209 642.215 2 .004 196 3.519.621 510.869 4.030.490

2006 909.626 747.057 2.389 410 4.046.093 580.156 4.626.248

2007 914.659 864.095 2.682 040 4.460.795 572.876 5.033.671

2008 997.089 948.785 3.054 034 4.999.909 616.176 5.616.085

2009 767.923 881.985 3.243 638 4.893.547 593.703 5.487.250

2010 960.582 1.001.379 3.595 635 5.557.596 763.438 6.321.034

2011 971.990 1.290.030 4.109 166 6.371.186 871.419 7.242.605

2012 1.218.207 1.480.133 4.673 108 7.371.449 980.400 8.351.849

2013 1.260.971 1.766.972 5.226 942 8.254.884 1.168.402 9.423.286

2014 1.174.183 2.244.133 5.964 334 9.382.651 1.226.030 10.608.680

2015 3.041.750 2.633.207 6.659 677 12.334.633 1.663.515 13.998.148

2016 1.501.842 2.937.340 7.578 153 12.017.335 1.618.567 13.635.903

2017 2.273.622 3.578.511 8.611 628 14.463.761 1.859.541 16.323.302

Tablo 6. İktisadi Faaliyet Konularına Göre GSYH (Kaynak: TÜİK)


9

9

B.1.1. Dünya'da Fındık Sektörü

Fındık meyvesi insan yaşamında ve sağlığında oldukça önemli yer tutan besin maddelerinden bir tanesidir. Bilimsel kaynaklara göre 100 gram fındık 634 kalorilik enerji vermektedir ve bu enerji bir insanın günlük protein ihtiyacının % 22'sini karşılamaktadır. Mineral maddelerce (Fe, Mg, Cu, Mn, K, P, Zn ve Ca) zengin olan fındık, kemik gelişimi ve sağlığı açısından da oldukça önemli bir besindir. Fındık, vitamin B1, B6 ve doğal antioksidan olan vitamin E içeriği açısından, diğer bitkisel yağlardan sonra en iyi ikinci kaynaktır. Fındık, Folik Asit, E, K ve C vitaminleri, protein ve lif açısından zengin bir kaynaktır. İçerdiği doymamış yağ asitleri sayesinde kalp sağlığını açısından da en faydalı nutraceutical (hastalıkları önleyici ve tedavi edici gıda) maddedir. Dünya'da üretilen fındık % 80 oranında Çikolata Sanayinde dilimlenmiş, kıyılmış, öğütülmüş biçimde, % 10 oranında Pastacılık-Bisküvi-Unlu Mamuller sektörlerinde, % 4 oranında Çerez olarak, kalanı Dondurma Sektöründe ve Yağ Sanayisinde kullanılmaktadır. Yağ çıkarılmasıyla ortaya çıkan küspe yüksek oranda protein içerdiğinden (% 38-45) hayvan yemi olarak Yem Sanayisinde değerlendirilmektedir. Fındık kabuğu çeşitli sanayi kollarında (Sunta, Yer Muşambaları, Plastik, Boya, Parlatma Yağı vs.) hammadde olarak kullanılırken, yaprağı doğal gübre olarak tarım alanlarına geri dönmektedir. Fındık, Fagales takımının Betulaceae familyasının Coryleae alt familyasının, Corylus cinsine girer. Meyvecilik bakımından önemli olan ve ekonomik olarak kültürü yapılan türler, Corylus Avellane L. (Adi Fındık), Corylus Colurna L. (Türk Fındığı) ve Corylus Maxima Mill. (Lambert Fındığı)'dır.

Besin Değerleri 100 gr. 1 Avuç Besin Değerleri 100 gr. 1 Avuç

Karbonhidrat (gr) 17 14 Potasyum (mg) 680 163,2

Protein (gr) 15 3.6 Kalsiyum (mg) 114 27.4

Yağ (gr) 61 14,6 Vitamin A (mg) 20 4.8

Lif (gr) 10 2.3 Vitamin C (mg) 6 1.5

Kolesterol (mg) 0 0 Demir (mg) 5 1.1

Sodyum (mg) 0 0

Tablo 7. Fındık Besin Değerleri (Kaynak: Anonim) Dünya'da bademden sonra en yaygın yetiştiriciliği yapılan fındığın yabani çeşitleri, kuzey yarım kürenin ılıman iklim kuşağında yer alan her bölgede bulunmaktadır. Kültür çeşitleri ise daha çok Türkiye, İtalya, İspanya, ABD, Çin, İran, Yunanistan, Fransa, Azerbaycan, Rusya, Kırgızistan, Portekiz, Beyaz Rusya, Moldova, Tacikistan, Gürcistan, Ukrayna, Tunus, Macaristan, Kıbrıs ve Kamerun'da yetiştirilmektedir. Dünya'da toplam fındık alanı 2009-2014 yılı verileri incelendiğinde 900-910 bin hektar arasında değiştiği görülmektedir. Bu miktarın % 80'i Türkiye'de, % 8'i İtalya'da, % 3'ü Azerbaycan'da ve % 2'si Gürcistan'dadır.


10

10

ÜLKELER 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Türkiye 667.865 696.964 701.407 702.144 701.141 702.627 705.445 705.500

İtalya 55.904 70.492 57.992 71.459 72.125 72.214 75.050 74.000

Azerbaycan 22.691 23.242 23.768 24.822 25.207 27.322 31.821 29.000

Gürcistan 15.980 17.345 13.883 22.397 19.141 20.066 16.833 26.000

İran 19.133 16.610 13.614 20.416 20.631 37.431 17.899 25.000

ABD 11.736 11.534 12.141 12.141 12.141 13.759 14.973 20.000

İspanya 13.803 14.067 13.912 13.800 13.591 13.301 14.197 15.000

Çin 10.648 11.000 8.687 11.500 11.955 12.366 12.903 12.200

Diğerleri 25.151 30.212 34.786 34.097 34.678 35.003 40.969 40.250

TOPLAM 842.911 891.466 880.190 912.776 910.610 934.089 930.090 946.950

Tablo 8. Dünya Fındık Alanları (he) (Kaynak: Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü) Dünya'da fındık üretimi, 1960'lı yıllarda yaklaşık 250 bin ton dolayında iken 2015 yılında 964.500 ton miktarına ulaşmıştır. Dünya fındık üretiminin yaklaşık % 70'ini gerçekleştiren Türkiye'yi sırasıyla İtalya, Azerbaycan, Gürcistan izlemektedir. Dünya fındık üretiminde yer alan ülkeler incelendiğinde; İtalya: Yaklaşık 70.000 ha alanda ortalama 100.000 ton/yıl üretimi ile Türkiye'den sonra ikinci büyük fındık üreticisidir ve Dünya üretiminden aldığı pay yaklaşık % 10 civarındadır. Üretimi yıllara göre değişmekle birlikte kendi iç tüketimini karşılamaktadır. Buna karşılık ülkemizden ithalat yaparak reeksport yapmaktadır. Fındık üretiminin % 96'sı 4 bölgede Piedmont (% 11,6), Lazio (% 26,8), Campania (% 33,9) ve Sicilya (% 23,6) yapılmaktadır. İtalya kabuk rengi güzel ve

gösterişli iri çeşitte çerezlik fındık üretimi yapmaktadır. Fındık hasadı Ağustos ayında başlamakta ve 15 gün içinde piyasaya ulaşmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri: Yaklaşık 20.000 ha alanda ortalama 35.000 ton/yıl üretimi ile önemli fındık üreticisidir. Dünya üretiminden aldığı pay yaklaşık % 3 civarındadır. Fındık üretim bölgeleri Oregon ve Washington olup bu üretimin % 99'u Oregon'da yapılmaktadır. Oregon Willamette Vadisinde yaklaşık 12.000 ha alanda tarımı yapılan fındığın yaklaşık % 77'si Barcelona, geriye kalanlar ise Ennis ve Casina çeşitleri ile küçük bir alanda ABD'de geliştirilen Willamette çeşitleridir. ABD'de tek gövdeli bitki ile üretim yapılmakta, hasat ve diğer kültürel işlemlerde yoğun bir şekilde mekanizasyon kullanılmaktadır. Hasat genellikle Ekim ayının ilk haftasında başlamakta, ürünün kurutulma işlemi hasattan sonra kısa sürede yapılmaktadır. Yere düşen fındıklar makine ile toplanıp hasat edildikten sonra, sıcak hava üflemeli sistem kullanılarak kurutulmaktadır. İspanya: 20.000 ha olan üretim alanında ortalama 20.000 ton/yıl üretim gerçekleştirmektedir. Üretim alanlarının % 85'i Tarragona Bölgesinde olup, plantasyonların % 80'i Negret çeşidinden oluşmaktadır. Fındık üretim alanlarının ve üretim miktarının gelişememesinin en büyük sebebi Türkiye fındık fiyatı ile rekabet edememesidir. Bu ülkede de İtalya'da olduğu gibi iri gösterişli fındık üretmektedir. Diğer Üretici Ülkeler: Son yıllarda Gürcistan ve Azerbaycan'da üretimin Dünya'da nihai mamullerinde fındık kullanılan ve bu alanlarda tekel oluşturan büyük firmalar tarafından desteklenmektedir. Çin, İran, Şili, Avustralya, Fransa,


11

11

Polonya, Yunanistan, Belarus, Hırvatistan, Tacikistan, Özbekistan, Rusya, Kamerun, Portekiz, Moldova, Ukrayna, Tacikistan, Tunus, Slovakya, Slovenya, Suriye, Kıbrıs, Arjantin, Avusturya, Estonya, Yeni Zelanda ve Romanya diğer irili ufaklı üreticiler arasında yer almaktadır.

ÜLKELER 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Türkiye 600.000 430.000 660.000 549.000 412.000 646.000 420.000 675.000

İtalya 107.000 140.000 84.000 132.000 100.000 125.000 130.000 100.000

ABD 24.500 35.000 32.000 35.000 36.300 43.500 32.000 34.000

Azerbaycan 39.000 55.000 40.000 30.000 25.000 50.000 35.000 45.000

Gürcistan 40.000 30.000 28.000 35.000 35.000 40.000 40.000 60.000

İspanya 20.000 22.000 16.000 19.500 19.500 20.000 21.000 19.000

Diğer 27.000 27.000 25.000 25.000 25.000 45.000 42.000 44.500

TOPLAM 857.500 739.000 885.000 825.500 660.773 969.500 720.000 997.500

Tablo 9. Dünya Fındık Üretimi (Kabuklu/Ton) (Kaynak: FAO, TÜİK, TMO) B.1.2. Türkiye'de Fındık Sektörü

Ülkemiz ekonomisinde oldukça önemli bir yeri olan fındık başta Giresun, Ordu, Trabzon ve Rize olmak üzere Karadeniz'e kıyısı olan hemen hemen her ilde yetiştirilmektedir. Fındığın ilk defa Giresun'da kültüre alındığını belirten kaynaklar vardır. Ticari değeri yüksek olan fındık Türkiye'de Giresun, Ordu, Trabzon illerinde tek tarım tipi (monokültür) olarak yapılır. Üretilen fındıkların % 80'i Karadeniz Bölgesi'nden sağlanır. Türkiye, Dünya fındık üretiminde ilk sırada yer alır ve Dünya fındık üretiminin % 62-65 kadarını karşılar.

Türkiye fındık üretim alanları üç ana guruba ayrılır. I. Standart Bölge: Giresun, Ordu, Trabzon, Rize, Artvin eski fındık yetişme alanlarıdır. Bu alanlarda fındık ocakları yaşlı, verim düşük, yıllık üretim değişimleri fazladır. II. Standart Bölge: Sakarya, Düzce, Zonguldak, Bartın, Kastamonu, Sinop, Samsun, Kocaeli ili daha genç derin topraklı tekniğine uygun dikilmiş fındık bahçeleri yer alır, verim yüksektir. III. Çerezlik Bölge: Yukarıda sayılan standart alanın dışındaki illerimizi kapsar. Üretim ve verim fazla değildir, yakın çevresinde tüketilir, istatistiklere dahil edilmez. İlk defa Doğu Karadeniz Bölgesinde başlanılan kültür ırkı fındık yetiştiriciliği, devletin fındığa 1964 yılından sonra alım garantisi vermesi, fındığın diğer ürünlere göre daha az emekle yetiştirilen bir ürün olması, bölgeden yapılan göçler vb. etkenlerden dolayı önce Batı Karadeniz Bölgesi, daha sonra ise diğer bölgelere yayılmıştır. Fındık Alanlarının Tespitine Dair 2011/7253 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na göre 16 il ve bunlara bağlı 123 ilçede yasal olarak fındık dikimi


12

12

yapılabilmektedir. Bu kapsamda ''Fındık üretimine izin verilen sahalar aşağıda gösterilen il ve ilçelerin bu kararın yürürlüğe girdiği tarihteki idari sınırları ile ikinci maddedeki koşullara uymak şartıyla sınırlandırılmıştır'' kararı alınmıştır. Sıra No

İller Fındık Üretimine İzin Verilen İlçeler

1 Artvin Borçka, Arhavi, Hopa ve Murgul

2 Bartın Bütün İlçeler

3 Bolu Göynük ve Mudurnu

4 Düzce Merkez, Akçakoca, Cumayeri, Gölyaka, Çilimli, Gümüşova, Yığılca ve Kaynaşlı

5 Giresun Merkez, Bulancak, Keşap, Tirebolu, Görele, Eynesil, Espiye,

Dereli, Çanakçı, Güce, Doğankent, Yağlıdere ve Piraziz

6 Gümüşhane Kürtün

7 Kastamonu Abana, Bozkurt, Cide, Çatalzeytin, İnebolu ve Doğanyurt

8 Kocaeli Kandıra

9 Ordu Bütün İlçeler

10 Rize Ardeşen, Fındıklı ve Pazar

11 Sakarya

Kocaali, Karasu, Akyazı, Hendek, Ferizli, Karapürçek, Kaynarca, Adapazarı, Arifiye, Erenler, Geyve, Pamukova, Sapanca,

Serdivan, Söğütlü ve Taraklı

12 Samsun Çarşamba, Terme, Ayvacık, Salıpazarı, Ondokuzmayıs, Tekkeköy, Alaçam, Yakakent, İlkadım, Bafra, Asarcık, Canik ve Atakum

13 Sinop Merkez, Ayancık, Türkeli, Erfelek, Gerze ve Dikmen

14 Tokat Erbaa

15 Trabzon Bütün İlçeler

16 Zonguldak Bütün İlçeler

Tablo 10. Fındık Üretimine İzin Verilen İl/İlçeler (Kaynak: Bakanlar Kurulu Kararı)

Çiftçi Kayıt Sistemine (ÇKS) göre Türkiye'de 43 ilde fındık yetiştiriciliği yapılmasına rağmen, ticarete konu olan yetiştiriciliğin tamamına yakını Trabzon, Ordu, Giresun, Samsun, Düzce, Sakarya, Zonguldak, Artvin, Bartın, Kocaeli, Sinop, Gümüşhane, Kastamonu, Rize, Bolu ve Tokat illerinde gerçekleştirilmektedir. 2015 yılı TÜİK verilerine göre 702 bin hektarlık alanda fındık yetiştiriciliği yapılmaktadır. Dikim alanlarının % 73'üne tekabül eden 514.116 hektarlık alan fındık tarımının ekolojik bölgesi olan Doğu Karadeniz'de yer almaktadır.


13

13

Bölgelere Göre Türkiye Fındık Dikim Alanları

Bölgeler Toplu Meyvelik Alanı (Da)

2000 2005 2010 2017

Doğu Karadeniz 3.233.060 3.849.020 3.964.491 4.218.007

Batı Karadeniz 853.760 1.260.100 1.266.155 1.363.401

Doğu Marmara 1.382.510 1.415.380 1.422.027 1.459.345

İstanbul 21.830 21.740 21.617 21.867

Ortadoğu Anadolu 2.900 2.700 2.700 2.500

Batı Marmara 660 500 842 741

Akdeniz 260 510 732 702

Ege - 30 56 78

Orta Anadolu - - 29 29

Toplam 5.495.000 6.550.000 6.678.649 7.066.670

Tablo 11. Bölgelere Göre Türkiye Fındık Dikim Alanları (Kaynak: TÜİK)

Türkiye İstatistik Kurumu 2017 yılı Düzey-1 bölgelerine göre fındık dikim alanlarının dağılımına bakıldığında; yaklaşık % 60'lık kısmı Doğu Karadeniz Bölgesinde, yaklaşık % 19'luk kısmı Batı Karadeniz Bölgesinde ve yaklaşık % 21'lik bölümü Doğu Marmara Bölgesinde gerçekleştirilmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu 2017 yılı Düzey-1 bölgelerinde üretim miktarına bakıldığında, üretimin yaklaşık % 55'lik kısmı Doğu Karadeniz Bölgesinde, yaklaşık % 20'lik kısmı Batı Karadeniz Bölgesinde ve yaklaşık % 25'lik bölümü Doğu Marmara Bölgesinde gerçekleştirilmektedir.

Türkiye'de Fındık Üretim Alanı ve Üretim Durumu

Yıllar Üretim Alanı (Ha) Üretim (Ton) Verim (Kg/da)

2010 667.865 600.000 90

2011 696.964 430.000 62

2012 701.407 660.000 94

2013 702.144 549.000 78

2014 701.141 412.000 59

2015 702.627 646.000 92

2016 705.445 420.000 60

2017 706.667 675.000 96

Tablo 12. Türkiye'de Fındık Üretim Alanı ve Üretim Durumu (Kaynak: TÜİK)


14

14

İl Bazında Türkiye Fındık Dikim Alanları

İller Toplu Meyvelik Alanı (Da)

2000 2005 2010 2017

Ordu 1.709.130 2.126.490 2.005.378 2.270.923

Giresun 964.040 1.083.780 1.176.390 1.171.020

Samsun 608.910 870.460 883.410 936.182

Adapazarı 686.600 686.610 691.925 730.838

Trabzon 498.460 503.260 628.089 655.542

Düzce 620.400 627.290 626.983 631.440

Zonguldak 170.060 245.970 234.176 238.342

Artvin 37.970 101.970 111.270 88.051

Kocaeli 69.920 93.090 84.392 79.808

Kastamonu 19.320 73.140 74.229 83.823

Rize 20.510 30.800 35.582 24.389

Bartın 23.960 31.380 31.410 59.375

Sinop 5.670 13.120 16.650 17.209

Gümüşhane 2.950 3.020 7.782 8.100

Diğer 57.100 59.620 70.983 71.628

TOPLAM 5.495.000 6.550.000 6.678.649 7.066.670

Tablo 13. İl Bazında Türkiye Fındık Dikim Alanları (Kaynak: TÜİK)

Dünya Tüketimi; Dünya'da fındık tüketiminin tamamına yakın kısmı (% 91) Avrupa Birliği ve diğer Avrupa Ülkeleri tarafından gerçekleştirilmekte ve büyük ölçüde (% 80'i) çikolata ve şekerleme sanayinde hammadde olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle fındığa olan talep artışı çikolata ve şekerleme sanayinin büyümesine ve bu sanayide fındığın tercih edilmesine bağlanmaktadır. Kesin rakamlar mevcut olmamakla birlikte, önemli üretici ülkelerin ellerinde kalan stok miktarları veri alınarak yapılan hesaplamalara göre Dünya'da toplam fındık tüketiminin 750.000 ila 850.000 ton civarında olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye Tüketimi; Dünya fındık üretiminde ilk sırada yer alan ülkemiz fındık tüketiminde oldukça düşük düzeyde kalmaktadır. Ülkemizde yılda 80 bin ton civarında fındık tüketilmektedir. Antep fıstığı, badem, ceviz ve kestane gibi ikame ürünlerin çok olması, tüketimi artırmaya yönelik çalışmaların yetersizliği, fındığın kullanım alanlarının yaygınlaştırılamaması, halkın alım gücünün yetersizliği gibi birçok faktörler iç fındık tüketiminin artışını olumsuz yönde etkilemektedir. Günümüzde üretilen fındığın sadece % 15-20'lik kısmı iç pazarda tüketilmekte ve kişi başına yıllık tüketim miktarı da 500 ila 600 gr civarında kalmaktadır.


15

15

Dünya ve Türkiye Fındık Tüketimi (Ton/Kabuklu)

Yıllar Dünya Ülkeleri Türkiye Toplam Tüketim

2001 636.000 80.000 716.000 2002 642.000 80.000 722.000 2003 628.000 70.000 698.000 2004 594.000 60.000 654.000 2005 638.500 60.000 698.000

2006 735.310 80.000 815.310 2007 705.438 80.000 785.438 2008 748.740 100.000 848.740 2009 733.200 90.000 823.200

2010 810.000 100.000 910.000

2011 744.000 100.000 844.000 2012 810.000 130.000 940.000 2013 780.000 120.000 900.000 2014 745.000 80.000 825.000 2015 770.000 90.000 860.000

Tablo 14. Dünya Fındık Tüketimi (Ton/Kabuklu) (Kaynak: Fındık Danışma Toplantısı)

Fındığın yurt içindeki tüketimi ve ihracatının artırılması amacıyla Ekonomi Bakanlığı koordinasyonunda Fındık Tanıtım Grubu (FTG) oluşturulmuştur. FTG misyonu, ülkemiz tarımsal ürün ihracatında % 20 paya sahip olmakla birlikte üretim plansızlığı nedeniyle artık normal üretim miktarı kabul edilen 600-700.000 ton/kabuklu rekoltenin idrak edildiği yıllarda ülkemiz elinde kalan 100-200.000 ton/kabuklu fındığın meydana getirdiği ekonomik kayıp ve sosyal problemlerin telafi edilebilmesi için 1995 yılından bu yana ABD ve yurtiçine yönelik faaliyetlerini sürdürmekte, 2000 yılında Japonya, 2001 yılında Çin Halk Cumhuriyeti'nde başlattığı reklam ve tanıtım faaliyetlerine 2005 yılında Hindistan'ı dahil etmiş olup, Rusya

Federasyonu'na yönelik faaliyetlerin başlatılması için yapılacak pazar araştırması çalışmaları son aşamasına gelmiş bulunmaktadır. B.1.3. Fındık Sektöründe Ordu İlinin Genel Durumu

Ordu, Türkiye'de fındık üretiminin en fazla yapıldığı il konumundadır.

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Ordu ilinde 2014 yılı; Dikim Alanı (Da) 2.271.828, 2015 yılı; Dikim Alanı (Da) 2.271.830, 2016 yılı; Dikim Alanı (Da) 2.270.923, 2017 yılı; Dikim Alanı (Da) 2.270.923 dekar alanda fındık üretimi gerçekleştirmiştir. Tarım ve Orman İl Müdürlükleri Rekolte Tespit Tutanakları verilerine göre Ordu ilinde 2010 yılında 201.183 Ton, 2011 yılında 128.190 Ton, 2012 yılında 161.735 Ton, 2013 yılında 193.662 Ton, 2014 yılında 66.762 Ton, 2015 yılında 209.135 Ton, 2016 yılında 115.203 Ton, 2017 yılında 201.823 Ton kabuklu fındık üretimi gerçekleştirilmiştir. Ordu ili 2018 yılı itibari ile yaklaşık 120 ülkeye ürününü ulaştıran ve yıllık 300 Milyon $ ihracat hacmi potansiyelini bünyesinde barındıran Türkiye'nin önemli ticaret şehirleri arasındadır.


16

16

Şekil 1. Ordu İli Kabuklu Fındık Üretim Miktarları

Ordu İli Kabuklu Fındık Üretim Miktarları

Yıl Miktar (Ton) Yıl Miktar (Ton) Yıl Miktar (Ton)

1990 144.500 2002 166.031 2010 201.183

1995 130.000 2003 138.552 2011 128.190

1996 125.000 2004 54.170 2012 161.735

1997 118.924 2005 172.128 2013 193.662

1998 155.604 2006 188.060 2014 66.762

1999 160.000 2007 140.300 2015 209.135

2000 125.000 2008 210.583 2016 115.203

2001 195.262 2009 91.758 2017 216.823

Tablo 15. Ordu Kabuklu Fındık Üretimi (Kaynak: Rekolte Tespit Tutanakları)

Ordu Takvim Yılı Fındık İhracat Miktarı ve Tutarı

Yıllar İhracat Miktarı

(İç/Kg) Tutarı ($) Yıllar

İhracat Miktarı (İç/Kg)

Tutarı ($)

1999 25.875.000 129.153.448 2009 29.381.000 146.648.605

2000 27.790.000 91.501.581 2010 35.479.000 210.132.765

2001 51.560.000 144.021.648 2011 34.178.000 235.138.278

2002 46.806.000 110.323.096 2012 30.034.000 192.234.709

2003 40.779.569 119.014.374 2013 23.002.000 146.309.000

2004 50.751.584 276.569.479 2014 35.618.000 318.868.689

2005 39.695.758 354.232.292 2015 32.339.000 389.834.423

2006 49.481.385 276.057.794 2016 26.689.000 237.642.070

2007 45.592.000 296.916.000 2017 45.067.000 311.690.331

2008 51.549.124 315.583.754 2018 45.402.723 271.747.522

Tablo 16. Ordu Fındık İhracatı (Kaynak: Karadeniz Fındık İhracatçıları Birliği)

0

50000

100000

150000

200000

250000

1975

1985

1990

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Ordu Kabuklu Fındık Üretimi (Ton)


17

17

B.1.4. Fındık Depolama Sürecinde Mevcut Durum Analizi

Fındık, hasat süreci sonrasında üreticiler tarafından kurutulmakta, kurutulma işleminden sonra Üretici, Manav, Tüccar, Kırma Tesisi, Sanayi İşletmeleri gibi kuruluşların depolama alanlarında stok edilmektedir. Fındık ürününün depolandığı bu alanların mevcut durumları aşağıda detaylı olarak belirtilmiştir. Üretici

Üreticinin bölgede yaşamaması, göç eden üretici gruplarının yoğunlukta olması, emeğini üretime katamaması, fındık arazilerinin miras yoluyla bölünmesi sonucunda optimum ölçeğin dışına çıkması, küçük üretici olunması, yörede yaşayan üreticilerin yaşlı olması üreticilerin temel sorunları arasındadır. Üretim girdilerinin enflasyona bağlı olarak süratle artması fındığın üretim maliyetlerini artırmaktadır. Değişen iklim koşulları nedeni ile mücadele edilmesi gereken zararlılara yönelik çalışma yapılmaması, arazi koşulları nedeniyle yamaçta bulunan fındıklıklarda uygun gübreleme yapılmaması, bahçelerin yaşlı olması ve üreticilerin bahçeleri ile yeterli düzeyde ilgilenmemesi üretim verimini düşüren temel etkenler arasındadır.

Artan üretim girdileri ve düşen üretim verimi sonucunda elde edilen gelirin yetersiz düzeyde olması üreticiyi mutlu etmemektedir. Bu durum fındığı ikinci bir gelir kalemi haline getirmiş ve geçim kaynağı olmaktan çıkarmıştır. Fındık üretim gelirlerinin geri planda kalması sonucunda üretici fındığını seçmemekte, taşını ayıklamamakta, uygun ortamlarda harman ve depolama yapmamakta, patozdan çıkan fındık kurumadan % 8-9 rutubetle piyasaya arz edilmektedir. Üreticinin köyde yaşamaması nedeniyle ürününü manava indirmek zorunda kalması emanetçilik sistemini büyük bir hızla geliştirmiştir. 40-50 yıl öncesinde fındık tarımında üreticiler ürününü yüksek noktalardan toplar, rüzgarlı alanlarda kurutarak serenderlerde depolardı. Fındık tarımı ile uğraşan çiftçiler işini daha ciddiye alarak süreçleri kontrol altında tutmak yolu ile kaliteli ürün çıkarma hedefinde olurdu. Fındığın kabukta kuruması ve uygun alanlarda kurutularak depolanması için birçok çaba sarf edilirdi. Üreticiler tüccarlardan temiz çuval emanet alıp ürünü tüccara getirebilmek adına uğraş verirken, tüccar üreticiden hava geçişin olması çuvalların ters düz dizilmesi ile üretim anında nemin uzaklaştırılması gibi standartların uygulanmasını istenirdi. Günümüzde fındık tarımı uygun bir biçimde yapılamamaktadır. Erken hasat yapılması, uygun hasat yöntemlerinin kullanılmaması, yerden toplama yönteminde ürünün uzun süre yerde kalması, yeşil halde uygun şekil ve sürede yerde bekletilmemesi, ürünün atmosferik koşullara tabi kalması, harmanlamaya naylon

çuvallar ile aktarılması, harmanlamanın uygun yapılmaması, istiflemede kalın tabaka yapılarak dış kabuk yüzeyine zarar verilmesi ürünün fiziksel ve kimyasal özelliklerinde bozulmalara neden olmaktadır. Bu etkenler; çürüme, kirlenme, toksin oluşumu, aflatoksin oluşumu, fiziksel ve kimyasal özelliklerin kaybedilmesi gibi sonuçları ortaya çıkarmaktadır. Fındığın karakteristik özellikleri hasattan sonraki


18

18

fındığın en büyük düşman olan rutubetli ortam ile bozulmakta ürünün peroksitleri yükselmekte ve iç çürük oranı artmaktadır. Ürün içerisindeki lokal bir kirlenme bütün popülasyona sirayet etmektedir. Bu sorunları ortadan kaldırmak için ilgili Kurum ve Kuruluşlar tarafından gerekli çalışmalar yapılmış ancak bu çalışmaların tavsiye niteliğinde kararlar düzeyinde kalması, zorunluluğunun bulunmaması ve gerekli denetimlerin yapılamaması girişimleri sonuçsuz bırakmıştır. Bu nedenle yaşanılan sorunlar sadece depolamada değil fındık hasadından başlamaktadır.

Hasat sürecinde üreticiler gerekli işlemleri gerçekleştirdikten sonra ürününü kendi depolarında saklamakta, manavlara, tüccara, sanayiciye satmakta veya emanete vermektedirler. Üreticilere ait depolama alanları ürünleri uzun süre muhafaza edebilecek düzeyde ve kapasitede değildir. Öncelikli olarak üreticinin köyde yaşamaması bu alanlarda bulunan depo alanlarını atıl duruma düşürmüştür. Üretim sürecinin tamamlanması ile birlikte ürün hızlı bir şekilde merkezlere doğru inmekte ve piyasaya arzı hızlandırarak merkezlerde yer alan depoların kapasitelerini zorlamaktadır. Üreticilere ait depolar; standartlardan uzak, hava kontrolü yapılmayan, beton zemine dökülerek istiflenen, yüksek sıcaklık barındıran, kuş, kemirgen, haşere mücadelesinin yapılmadığı, dış ortam etkenleri ile bir arada ürünlerin barındırıldığı alanlardan oluşmaktadır. Üretim sürecinde oluşan bütün bu olumsuz gelişmelere rağmen üretici ürününü satma noktasında kolaylıkla alıcı bulabilmektedir. Manav, tüccar veya sanayicinin belirli standartlarda ürün alımı yapmaması fındık üretimine olan ilgiyi her geçen gün azaltmaktadır. Üretici zihninde ''Ne yaparsam yapayım ürünüm her şartta alıcı bulmaktadır!'' algısını oluşturmak ve bu algıyı kalıcı hale getirmek ürün kalitesi ve verimliliği her geçen gün düşürmeye devam edecektir. Alıcının ürünleri belirli standartlar dahilinde alması ve bu standartlar dışında ürün alımını yapmaması sonucunda ürünün üretici elinde kalacak olması ve ürün kalite standartlarına yönelik fiyat uygulamasının yapılması hem üretim süreçlerini iyileştirecek hem de ürün kalitesini artıracaktır.

Manav

Üreticilerin genelinin üretim alanlarında yaşamaması nedeniyle patozdan çıkıp kurutulan fındık hızlı bir şekilde şehir merkezlerine doğru inmektedir. Üretim sürecinde ürünün hızlı bir şekilde piyasaya arz edilmesi ürün fiyatı ve depolama sorununu ortaya çıkarmaktadır. Fındığı kabuklu olarak üreticiden alıp depolayan ve hiç vasfını değiştirmeden fabrikalara, sanayiciye satan ve fiyat farkından kar sağlayan tacir kemsine teamülde ''Manav'' denir. Ürünün hızlı bir şekilde piyasaya arzı fındık manavcılığı ve emanet sistemini hızla geliştirmiştir. Manavların fındık alımında sorun ortaya çıkan temel uygulamalar şöyledir. Ürün alımı yapan manavlar herhangi bir alım standardına bağlı bir alım politikası yürütmemektedir. Üretici tarafından harmandan sonra seçilmeyen ve hatta nem oranı istenilen düzeye (% 6) ulaştırılmayan fındık, bazı manavlar tarafından alınarak depolanabilmektedir. Manav, üründe belli bir kalite kontrol standardizasyonuna göre alım yapmadığından uzun süre depolanan ürünün kalite standartları olumsuz yönde etkilenmektedir.


19

19

Manavların elinde toplanan fındık yoğunluğu her geçen gün artış gösterdiğinden ve ürünün manavlar tarafından uygun sürede depolanamadığından, büyük tüccar ve sanayicilere satışı gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle sermaye yapısı güçlü olan işletmelerin sahip oldukları fındık miktarı çok yüksek düzeylere ulaşmaktadır. Bazı manavların depo standartları ürünlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini koruyacak düzeyden çok uzaktadırlar. Beton zemin üzerinde, havalandırma kontrolü yapılmayan, kanalizasyon sızıntılarının ürünle kontamine olduğu, rutubet

veya ısı kontrolü yapılmayan, yan yüzeylerin uygun özelliklerde olmadığı, nemli zeminler üzerinde istiflenme yapılan, kuşlar, kemirgenler, haşereler ile ilgili pest kontrollerin yapılmadığı alanlarda faaliyet gösteren işletmeler fındık alımı gerçekleştirmektedir. Manav olarak faaliyet gösteren işletmeler kayıt altına alınmakta ve bu işletmelere İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından İşletme Kayıt Belgesi verilmektedir. Ancak belgelendirme sürecinde belirli bir standardın oluşturulamaması ve denetleme mekanizmasının yetersiz olması bu alanların fiziksel özelliklerinin iyileştirmesine etken oluşturamamıştır. Ürünün beton zemin üzerine döküldüğü manavlarda, ürünün ince kabuk yapısına sahip olması nedeniyle kırılmalar meydana gelmekte ve kabukta kırılma hastalık ve zararlıların ürünün geneline daha hızlı bir şekilde yayılmasına neden olmaktadır. Bu sorunu kısmen de olsa engellemek adına İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından manavlara palet üzerinde ürün alım şartı getirilmesi istenmiş olsa da bazı manav işletmeleri bu uygulamaya itibar etmemiştir. Her ne kadar manav işletmeleri son 5 yıl içerisinde fiziksel ortamlarında iyileştirmeler yapmış olsa da bu son derece yetersizdir ve geliştirilmelidir. Merdiven altı manav işletmelerinin faaliyetlerine kısıtlama getirilmesi ve mümkünse manavların bir arada toplanarak faaliyet göstereceği hal alanı benzeri modelin oluşturulması önemlidir. Depoya gelen ürünlerin belirli bir kalite kontrol standardizasyonuna göre alınmaması uzun süre depolanan ürünün kalite parametrelerini olumsuz yönde

etkilemektedir. Nem yüzdesi kontrolünün yapılmaması, randıman hesaplama tekniklerinin yetersizliği, çürük oranının yüksek olması, ince kabuklu olan ürünün en ufak bir fiziki temasta bozulmaya uğraması, küflenme, acılaşma, kızışma sorunlarının yaşanması, peroksitlerin yükselmesi, iç çürük oranının artması gibi sorunlar manavlarda bulunan ürün kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Fabrikacı (Kırım) ve Sanayici

Fındık ürünün büyük çoğunluğu tüccar ve sanayicilere ait depolarda depolanmaktadır ancak depoların kapasiteleri yeterli nitelikte değildir. Özellikle ürünün piyasaya arzının yoğunlaştığı Ağustos ayı ve sonrası dönemlerde üretici ve manavlardan gelen yoğun fındık miktarının kaliteyi koruyacak nitelikte depolanması güçleşmektedir. Fabrikacı ve sanayicilere ait depolama alanları üretici ve manavlara ait depolara nazaran daha iyi durumdadır. Son 10 yılda iyileştirilen depolama alanları ve imalat faaliyetleri İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından İşletme Kayıt Belgesi ile belgelendirilmekte ve düzenli denetimler geçirmektedir ancak


20

20

iyileştirmenin devamlılığının sağlanması gerekmektedir. Fındık işleme tesislerinin tamamı pest kontrol çalışmalarını kendi bünyelerinde yürüterek depo alanlarını zararlılara karşı korumaktadır. Fabrikacı ve sanayicilerin çoğu satın aldıkları ürünlerde Fiziksel Analiz, Kimyasal Analiz, Mikrobiyolojik Analiz, Aflatoksin Testi gibi analizleri gerçekleştirebileceği laboratuvar ortamlarına sahip durumdadırlar. Ancak piyasada oluşan rekabet şartlarının gereği bazı dönemlerde ürün kalite standartları istedikleri

düzeyde olmamasına rağmen ürün alımı gerçekleştirmektedirler. Özellikle kredilendirme kuruluşlarının yabancı yatırımcılara çok düşük faiz oranları ile kredi vermesi bu krediye daha yüksek faiz oranıyla ulaşan ulusal işletmeleri rekabette zorlamaktadır. Bu hususta ulusal işletmeleri destekleyecek modellerin ortaya çıkarılarak rekabet gücünün artırılması çok önemli bir husustur. Ürün depolama sürecinde fabrikacı ve imalat tesislerinin yaşadığı temel sorunlar şu şekilde tanımlanabilmektedir. Üretici veya manavdan gelen fındığın kalitesinin belirsizliği ve herhangi bir kontaminasyona maruz kalıp kalmadığı bilinemediğinden uzun süreli depolama durumunda ürün kalitesinin bozulması sonucu ortaya çıkmaktadır. Üretici veya manav gruplarının ürüne aflatoksin bulaştırması halinde hastalığı tespit edemeden ürünü alan fabrikacı ve sanayici bunun sonuçlarına katlanmaktadır. Üretici veya manav gruplarından gelen üründe bulunması olası sorunlar, imalat tesislerinin ürün kalitesini düşürmekte, hammadde maliyetleri ve üretim girdilerini artırmaktadır. Fındık alımında depolama ve finansman yetersizliği yaşanması alım parametrelerinin göz ardı edilmesi sonucunu ortaya çıkarmaktadır. B.1.5. Fındık Depolama Sürecinde Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Fındık Depolama Sürecinde Yaşanılan Sorunlar

1. Üreticilerin yeterli depolama imkanlarına sahip olmaması hasat döneminde piyasada çok yüksek miktarda fındık akışına neden olmaktadır. Piyasaya yüksek ürün arzı fiyat dalgalanmalarına neden olmaktadır. 2. Hasat döneminde ürünün piyasaya arzının hızlanması (Özellikle bölgede yaşamayan üreticilerin hasat dönemi sonrasında ürünü satıp büyük şehirlere gitmesi bu duruma neden olmaktadır.) ve depo alanlarının kapasite ve nitelik olarak yetersiz kalması ürünlerin uygun olmayan depo alanlarında depolanmasına neden olmaktadır. 3. Üreticiler tarafından erken hasat edilen, naylon çuvallarda bekletilmiş, uygun nem oranına kadar kurutma işlemine tabi tutulmayan ürünler piyasaya arz edilerek manav, fabrikacı ve sanayici tarafından depolanmaktadır. 4. Üründe su aktivitesinin yüksek olması (% 6'nın üzerinde) ve fındığın en büyük düşmanı olan nemin istenilen düzeyde uzaklaştırılamaması üründe çürüme meydana getirmekte, asit ve peroksit oranlarını yükselterek kısa bir süre içerisinde ürünü kullanılmaz bir hale dönüştürmektedir. Özellikle atmosferik şartlarda yapılan


21

21

depolamalarda yağışlı havalara bağlı yüksek bağıl nem üründe her türlü kontaminasyona neden olmaktadır. 5. Üreticilerin ürün depolama konusunda bilgi eksikliklerinin bulunması ve bu süreçte gerekli özeni göstermemeleri depolamayı olumsuz yönde etkilemektedir. 6. Üretici ve manavların depolama alanlarının çoğunun standartlara uygun olmaması fabrikacı ve sanayicilerin depolama alanlarında yetersizliklerin bulunması ürünlerin uygun şartlar altında uzun süre depolanmasına imkan vermemektedir. 7. Üretici, Manav, Fabrikacı ve Sanayicilerde standartlara uygun ve sağlıklı

depolama alanlarının bulunmaması aflatoksine, küf, acılaşma gibi sorunları üretmek ve ürünün geneline yayılmasına neden olmaktadır. 8. Aflatoksin, çürük, küf, acılaşma, yüksek nem gibi olumsuz şartların ürüne sirayet etmesi ihracatı tehdit etmekte ve milli servetimiz olan fındıkta ekonomik değer kayıplarının yaşanmasına neden olmaktadır. İhracat aşamasında aflatoksinli ürünün imhası yoluna gidilmektedir. Aflatoksin bulaşan ürünün imha edilmesi ülke ekonomisine sağlanan katma değeri düşürmekte ve prestij kaybına neden olmaktadır. 9. Depolama sürecinde üründe meydana gelen aflatoksin, çürük, küf, acılaşma, yüksek nem gibi olumsuz şartlar hammadde kaybına neden olmakta ve buna bağlı olarak fındık ürünleri imalatçılarında üretim maliyetlerini artırmaktadır. 10. Fındık üretimi ve imalatı sürecinde denetleme yetkisine sahip Kamu Kurum ve Kuruluşlarının fındıkta asgari depolama şartlarının bulunmaması ve depolama yapılan tüm alanlar ile ilgili mevzuatlar dahilinde denetlenmemesi depolama alanlarının gelişigüzel organize edilmesine neden olmaktadır. 11. Bölgemizde üretilen fındığın kabuğunun çok ince olması, patoz işleminde kabuğun çatlamaya başlamasına, uygun olmayan ortamlarda düzensiz istiflenmesi ise tamamen kırılmasına neden olmaktadır. Bu durum Amerika gibi ülkelere ürün ihracatı yapamamamıza neden olmaktadır. 12. Fındık depolama alanlarında Fümigasyon (ambar zararlıları ile mücadele) ve Pest Kontrol uygulamalarının yetersiz olması nedeniyle kuş, kemirgen, haşere, mikroorganizma gibi zararlı canlılar ürünlerde tahribata yol açmaktadır.

13. Patoz teknolojisi ile ilgili herhangi bir standardın bulunmaması, patoz işlemine tabi tutulan ürünün fiziksel özelliklerinin zarar görmesine neden olmakta ve bunun sonucunda elde edilen ürün istenilen şekilde depolanamamaktadır. 14. Depolama alanlarına gelen ürünlerde ürün kartının oluşturulmaması (giriş zamanı, randıman, miktar, tür vb.) depoda ürün takibini zorlaştırmaktadır. Yaşanılan Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri

1. Fındık sektörü ile ilgili düzenleme ve denetleme yetkisini elinde bulunduran Kamu Kurum ve Kuruluşları tarafından gübreleme, hasat, harmanlama, patoz, kurutma ve depolama süreçlerinde mevzuat çalışmalarının yapılması, ilgili taraflara bildirilmesi, gerekli eğitim organizasyonlarının yapılması ve Kurumlar tarafından mevzuatlara uygunluk sağlanması bakımından ilgili alanların denetlemelerinin yapılması üretici, manav, tüccar ve sanayici faaliyetlerinin iyileştirilmesi, verimlilik artışı, kalite standartlarının yükselmesi ve üretim maliyetlerinin düşürülmesinde fayda sağlayacaktır.


22

22

2. Ürün depolama alanlarında günün teknolojisine uygun asgari standartların belirlenmesi, fındık depolama faaliyeti yürüten üretici, manav vb. grupların bu standartlara uyum sağlaması ve bu alanda denetlenmesi, uygun olmayan alanlarda depolama yapan işletmelerin ticari faaliyetlerinin dondurulması ve sonlandırılması ürünlerin uygun standart ve istenilen sürede depolanarak fire, çürüme, hastalıkların üremesi ve yayılması sorunlarını engelleyecektir. 3. Ordu ilinde yapılacak plantasyon çalışmaları sonucunda belirlenen stratejik noktalarda uygun depolama alanlarının kurulması ve depolama alanlarının

kurulumu ve kullanımının devlet tarafından teşvik edilmesi ile üretici, manav, tüccar, sanayici gibi gerçek ve tüzel kişilerin bu alanları kullanmasının sağlanması; hasat döneminde piyasaya ürün arzının yoğunlaşmasını engelleyerek fiyat istikrarının sağlanmasına, çürük, fire, hastalık oluşumu gibi üründe miktar ve değer kaybına neden olan etkenlerin kontrol altına alınmasına, depolama kapasitesinin artışı ile ürünlerin istenilen süre ve kalitede depolanmasına, emanetçilik sisteminin ortadan kaldırılmasına ve sektörde faaliyet gösteren yüksek sermayeli kuruluşların tekelleşmesi sorununa çözüm oluşturacaktır. 4. Manav, Tüccar, Sanayici gibi ürün alımı gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişilerin ürün kabul standartlarının oluşturulması, kalite bazlı alım politikası hazırlanması ve sektör içerisinde bu politikanın yaygınlaşması, kalite standartları yüksek ürün üreten üreticilerin devlet tarafından desteklenmesi, ürününü piyasaya arz eden grupların kaliteli üretime teşvik edilmesini sağlayacaktır. Üretici üzerinde ''Ürünüm kaliteli olursa yüksek fiyata işlem görür ve destekleme alır aksi halde ürün elimde kalır'' algısının yerleştirilmesi gübreleme, hasat, harmanlama, patoz, kurutma ve depolama gibi süreçlerin tamamında iyileştirme yaratarak hem arazilerin verim artışına hem de ürün kalitesinin artışına destek verecektir. 5. Erken hasat, naylon çuval kullanımı, harmanlama/patoz/kurutma süreçlerinin uygunsuzluğu, yüksek su aktivitesi, standart dışı alanlarda depolama, hastalık ve zararlılarda mücadele yetersizliği sorun başlıklarında üretici grupları bilgisiz, bilinçsiz ve isteksizdir. Tarım ve Orman İl/İlçe Müdürlükleri, Halk Sağlığı Müdürlükleri, Üniversite ve Araştırma Merkezleri, Ticaret Odaları/Borsaları, Ziraat

Odaları, ilgili Sivil Toplum Kuruluşları bu sorunların giderilmesi noktasında eğitim, arazide uygulama, sertifikasyon, denetim mekanizmasının kurulması gibi çalışmaları gerçekleştirerek üreticileri bilinçlendirmeli ve çiftçilik faaliyetlerinde donatmalıdır. 6. Fındık alımı yapan manav işletmelerinde depolama alanlarının uygunsuzluğu temel sorunlar arasındadır. Uygunsuz alanlarda alım gerçekleştiren bu işletmeler, DOKA, DOKAP, Ticaret Borsası, Ticaret Odası, Ziraat Odaları gibi kuruluşların önderliğinde bir arada kümelendirilerek Ürün Çarşısı, Fındık Hali vb. adlandırılacak alanlarda faaliyet göstermesi depo standartlarının yükselmesi ve alanlarının denetiminin kolaylaşmasını sağlayacak, bu alanların cazibe merkezi haline getirilmesi ticaret hacminin yükselmesine ortam hazırlayacaktır. 7. Endüstriyel Tarım uygulamalarının incelenmesi, hasat sonrası üretici alanlarında fındık kurutma proseslerinin araştırılması, uygulanabilirliğinin sorgulanması, Ar-Ge çalışmaları, fizibilite raporu hazırlanması sektörün ihtiyaçları arasındadır. Fizibilite raporlarının rantabl sonuçlar vermesi halinde fındık üretiminde büyük bir yenilik sağlanmış olacaktır. Hasat, hasat sonrası ürünün uygun sistemde kurutulması ve harmanlanması fındığın tabi olduğu ilk aşamada yaşanan sorunları sonlandıracaktır.


23

23

B.2. Sektörel ve/veya Bölgesel Politikalar ve Programlar

Cumhurbaşkanlığı 100 Günlük İcraat Programı dahilinde Tarım ve Orman Bakanlığı kapsamında hayata geçirilecek projeler, Doğu Karadeniz Bölgesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (DOKAP) Doğu Karadeniz Projesi Eylem Planı 2014-2018, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA) TR90 Doğu Karadeniz Bölge Planı 2014-2023 bölgesel politika ve programlar çerçevesinde gelişme eksenlerini ortaya koyan programlar oluşturmuştur. Cumhurbaşkanlığı 100 Günlük İcraat Programı dahilinde Tarım ve Orman Bakanlığı kapsamında hayata geçirilecek projeler içerisinde 9. başlıkta; Uzun süreli kiralama kapsamında lisanslı depo kapasitesinin % 200 artırılması ve 500 bin ton ilave ihaleye çıkılması kararı alınmıştır. Doğu Karadeniz Bölgesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (DOKAP), Doğu Karadeniz Projesi Eylem Planı 2014-2018

Doğu Karadeniz Projesi Eylem Planı'nın nihai hedefi; sürdürülebilir ekonomik büyümeyi sağlamak, herkes için yeterli gelir, eğitim, sağlık ve kültürel faaliyetler gibi sosyal hizmetlere ulaşılabilirliği artırmak, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı, temiz bir çevre ve karar alma süreçlerine katılımın artması için gerekli ön

koşulları oluşturmak ve böylece bölgede sürdürülebilir şekilde gelişen bir toplum oluşturmaktır. Doğu Karadeniz Projesi Eylem Planı ile bölgenin; Ekonomik yapısını güçlendirmek, Sosyal gelişmesini ve dayanışmasını artırmak, Doğal kaynaklarını ve çevre kapasitesini koruyarak uzun dönemli sürdürülebilir kalkınmasını sağlamak amaçlanmaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı Doğu Karadeniz Projesi Eylem Planı 2014-2018 bölgenin sahip olduğu potansiyeli değerlendirerek, ülkemizin 2023 kalkınma hedeflerine azami katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Bu çerçevede bölge göstergelerinin ülke ortalamasına çıkarılması hedeflenmektedir. Doğu Karadeniz Bölgesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı Doğu Karadeniz Projesi Eylem Planı 2014-2018 Gelişme Eksenleri; turizm ve çevresel sürdürülebilirlik, ekonomik kalkınma, altyapı ve kentsel gelişme, sosyal gelişme, yerel düzeyde kurumsal kapasitenin geliştirilmesi olarak belirlenmiştir. Doğu Karadeniz Projesi Eylem Planı Ekonomik Kalkınma Hedefleri içersinde;

1. Çay ve fındık ürün kalitesinin artırılması amacıyla ÇAYKUR, Fiskobirlik, Ziraat Odaları, Kooperatifler, Üniversiteler, Araştırma Enstitüleri ile ortaklaşa çalışmalar yürüterek; Ekonomik ömrünü tamamlamış çay ve fındık bahçelerinin hızlıca yenilenebilmesi için model etüdü yapılması, Fındıkta aflatoksin oluşumunun engellenmesi için hasat, harman ve kurutma teknolojileri ile çay bitkisinin hasat teknolojileri araştırılması, Ayrıca çay ve fındık üretiminde, farklı üretim yöntemine (Doku ve çelik kültürü) geçilmesinin araştırılması kararı alınmıştır.

2. Lisanslı depoculuk sisteminin yaygınlaştırılması amacıyla Ticaret Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Ticaret Borsaları, Kalkınma Ajansları ile ortaklaşa çalışmalar yürüterek; Dünyanın en fazla fındığını üreten bölgede, hem fındık fiyat istikrarının sağlanması hem de ürünün uzun süre depolanabilmesi için önem arz eden Lisanslı Depoculuğun yaygınlaştırılması için çalışmalar yapılması kararı alınmıştır.


24

24

Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı TR90 Doğu Karadeniz Bölge Planı 2014-2023

Eksen 1: Nitelikli İnsan, Sosyal Refah ve Yaşam Kalitesi

Amaç 1.1: Toplumun tüm kesimleri için sosyal koruma olanaklarını geliştirmek Amaç 1.2: Bölgesel iş gücü arzı ve talebi arasındaki uyumu güçlendirmek Amaç 1.3: Sosyal güven, katılım, örgütlenme ve birlikte iş yapabilme ortamını güçlendirmek Amaç 1.4: Eğitimin her kademesinde fırsat eşitliği, yenilikçilik ve üretkenlik ilkeleriyle iyileştirme ve kapasite geliştirmeyi sağlamak Amaç 1.5: Kurumsal kapasiteyi geliştirmek Eksen 2: Yenilikçi ve Rekabetçi Ekonomi

Amaç 2.1: Mevcut dış ticaret ortamını geliştirmek Amaç 2.2: Bölge sanayisinde katma değeri yükseltmek ve rekabet edebilirliği artırmak Amaç 2.3: Tarım-sanayi entegrasyonunu geliştirmek Amaç 2.4: Bölgesel enerji ve maden kaynaklarını verimlilik ve çevre duyarlılığı

kapsamında harekete geçirmek Amaç 2.5: Sınır ötesi işbirlikleri ile TR90 Bölgesi’nin iktisadi gelişimine katkı sağlamak Amaç 2.6: Komşu Düzey 2 bölgeleriyle iktisadi alanlarda işbirliğini geliştirmek Amaç 2.7: Alternatif lojistik imkânlarını çeşitlendirerek bölgeyi lojistik merkezi haline getirmek Amaç 2.8: Doğal ve kültürel değerler ile spor ve sağlık altyapısının hizmet ticareti bilinciyle değerlendirilmesi Amaç 2.9: Turizm sektörü gelişimini bölge halkının refah ve yaşam kalitesini artıracak şekilde planlamak Eksen 3: Kırsal Odaklı Zenginlik ve Mutluluk

Amaç 3.1: Kır ve kent bağlantılarını güçlendirme yoluyla kırsal nüfusu yerinde tutmak Amaç 3.2: Tarım, hayvancılık ve su ürünlerinde etkin kaynak kullanımı ile üreticinin düzenli gelir elde etmesini ve yüksek refah seviyesine ulaşmasını sağlamak Amaç 3.3: Ormancılıkta sürdürülebilirliği katılımcılıkla sağlamak ve ormandan sağlanan geliri artırmak Amaç 3.4: Bölgenin yöresel ve niş ürünlerinin üretimini desteklemek Eksen 4: Yaşanabilir Mekanlar ve Sürdürülebilir Çevre

Amaç 4.1: Çevresel sürdürülebilirliği anlamak ve doğal değerleri koruyarak kullanmak Amaç 4.2: Dengeli mekansal gelişmeyi ve sağlıklı kentleşmeyi sağlamak


25

25

B.3. Kurumsal Yapılar ve Yasal Mevzuat

Depolamaya uygun nitelikteki hububat, baklagiller, yağlı tohumlar, pamuk, fındık, zeytin, zeytinyağı ve kuru kayısı gibi standardize edilebilen temel ve işlenmiş tarım ürünlerinin standartları belirlenerek emniyetli ve sağlıklı koşullarda lisanslı depo işletmelerine ait depolarda depolanmasını ve bu ürünlerin ticaretinin yine bu işletmeler tarafından düzenlenen ürün senetleri vasıtasıyla yapılmasını amaçlayan 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu, uygulanması amacıyla çıkarılan Yönetmelik/Tebliğler çerçevesinde yasal mevzuat düzenlemesi yapılmıştır. Ordu ili Lisanslı Depoculuk Sistemini teknik altyapı olarak destekleyebilecek; Üniversite, Ziraat Fakültesi, Ticaret Borsası, Ticaret ve Sanayi Odası, Ziraat Odası, Araştırma Enstitüsü gibi kurumlara sahip durumdadır. B.3.1. Lisanslı Depoculuk Hizmetleri (Tanımlar, Sınıflandırma, Hedefler, Aktörler vb.)

Lisanslı Depo İşletmeleri; Tarım ürünleri lisanslı depo işletmeleri, ekonomik ihtiyaç ve etkinlik şartları göz önünde bulundurularak Bakanlıkça verilecek izinle anonim şirket statüsünde kurulur. Şirketin kuruluşunda, bir milyon liradan az

olmamak üzere depolama kapasitesine göre ilgili tebliğde belirlenen tutarda ödenmiş sermayeye sahip olunması ve yönetmelikte gösterilen belgelerin ibraz edilmesi koşulları aranır. Kuruluş izni alan şirkete ancak Kanunun öngördüğü şartları taşıdığının tespiti halinde faaliyet izni (lisans) verilir. Şirket faaliyet izni almadan depoculuk faaliyetinde bulunamaz, ürün kabul edemez, ürün senedi düzenleyemez. Lisans alınmadan lisanslı depo veya lisanslı depo işletmesi izlenimini verecek hiçbir isim, unvan, işaret ve benzerleri kullanılamaz. Lisanslı depo işletmek üzere lisans almak için müracaat edenler, depo kapasitesinin ürün rayiç bedelinin % 15'inden az olmamak üzere belirlenen tutarda lisanslı depo teminatı vermek zorundadır. Yine, Lisanslı depo işletmeleri, lisans koşulu olarak işletme tesisleri ve lisanslı depoculuk faaliyeti kapsamında depoladığı ürünler için sigorta yaptırmak zorundadır. Lisanslı depoya tevdi edilen tarım ürünleri, geçerli lisansa sahip yetkili sınıflandırıcılar tarafından analiz edilir ve sınıflandırılır. Bir ürünün lisanslı depo işletmesine teslim ve kabul edilmesi halinde, söz konusu ürün için ürün senedi düzenlenir. Teslimat sırasında ürün senedi dışında düzenlenen tartım makbuzu ve delil niteliğini haiz benzer belgeler de ürünün mülkiyetinin ispatında kullanılabilir. Ürün senedi veya delil niteliğini haiz diğer belgeler; ürünün aynı miktar, cins, sınıf ve kalitede mudiye geri verilmesini garanti eder ve bu teslim satış değil vedia (emanet) anlamındadır. Basılı ürün senetleri hükmünde olmak üzere elektronik ortamda da ürün senetleri oluşturulabilir. Lisanslı depo işletmesi, mudinin talebi üzerine, hukuken geçerli bir mazereti olmadıkça gecikmeksizin ürünü teslim eder. Ürünün tesliminde bu ürüne ait ürün senedini geri alır ve iptal eder. Ürün depodan geri alınmamışsa azami depolama süresi dolmadan en az kırkbeş gün öncesinden lisanslı depo işletmesi mudiye, mudinin eline geçecek şekilde yazılı olarak haber verir. Bu süre sonunda da geri alınmayan ürünün bir kısmı veya tamamı, ürünün niteliğine ve piyasa koşullarına uygun olarak lisanslı depo işletmesince satılabilir.


26

26

Ürün İhtisas Borsası; Ürün ihtisas borsası, Bakanlığın ve Sermaye Piyasası Kurulunun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla anonim şirket şeklinde kurulur. Şirketin kuruluşunda, bölge düzeyinde faaliyet gösterecekler için 5, ulusal düzeyde faaliyet gösterecekler için 10, uluslararası düzeyde faaliyet gösterecekler için 15 milyon TL'den az olmamak üzere sermayeye sahip olunması gerekir. Kuruluş izni alan şirkete ancak Kanunun öngördüğü şartları taşıdığının tespiti halinde faaliyet izni (lisans) verilir. Şirket faaliyet izni almadan ürün ihtisas borsacılığı faaliyetinde bulunamaz. Alivre sözleşmeler ile lisanslı depolarca düzenlenen kıymetli evrak

hükmündeki ürün senetleri ve ürünü temsil eden benzer senetlerin alım satımı ve rehni gibi işlemlerin ürün ihtisas borsalarında kontrolü ve tescili zorunludur. Borsada tescil gerçekleşmedikçe ürün mülkiyeti başkasına devredilemez. Kota edilerek ilgili ürün senedinin ve alivre sözleşmelerin alınıp satıldığı bir ürün ihtisas borsası faaliyette bulunmuyorsa bunlar teknik, kurumsal ve mali alt yapısının yeterliliği tespit edilen ve Bakanlığımızdan izin alan ticaret borsalarında işlem görür. Ürün senetlerine ilişkin; alım satımın tescili, devir ile bedelinin ödenmesi, alıcı ve satıcı ile üçüncü şahısların haklarının korunması, yükümlülüklerinin yerine getirilmesi ve alım satıma ilişkin diğer hususlar, borsanın sorumluluğunda olup, bu işlemlerden dolayı doğan zararlar borsa tarafından tazmin edilir. Yetkili Sınıflandırıcılar; 5300 sayılı Kanun kapsamında lisans alarak, tarım

ürünlerini analiz eden, ürünün nitelik ve özelliklerini belirleyen, standartlara uygun olarak sınıflandıran ve bu hususları belgelendiren, gerçek ve tüzel kişilerce işletilen laboratuarlar yetkili sınıflandırıcı olarak faaliyet gösterirler. Lisanslı Depoculuk Tazmin Fonu; Lisanslı depo işletmesini, mevzuatta

öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmemesinden dolayı ortaya çıkan zararların tazmin edilebilmesi amacıyla oluşturulan ve lisanslı depoculuk sisteminin temel ayaklarından birini teşkil eden kuruluştur. Referans Yetkili Sınıflandırıcı; Görev alanındaki yetkili sınıflandırıcıların kalibrasyon, uygunluk kontrol ve denetimini yürüten, ürün analiz yöntemlerinin geliştirilmesi ve standardizasyonunun sağlanması için ulusal ve uluslararası bilimsel kuruluşlar ile çalışma yapan, eğitim veren, şahit numuneler ile itiraz ve

anlaşmazlıklarda istem üzerine veya Bakanlıkça görevlendirildiğinde tarım ürünlerini analiz eden ve görüş veren, analiz metotları konusunda TS EN ISO IEC 17025 "Deney ve Kalibrasyon Laboratuarlarının Yeterliliği için Genel Şartlar" standardına göre Türk Akreditasyon Kurumunca akredite edilmiş bulunan kamu veya özel laboratuvarları işleten ve Bakanlıktan lisans alan gerçek veya kamu ve özel tüzel kişileri ifade etmektedir. Elektronik Ürün Senedi (E-Ürün); 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu ve bu Kanuna istinaden çıkarılan Elektronik Ürün Senetleri Yönetmeliği kapsamında Merkezi Kayıt Kuruluşu, elektronik ürün senetlerinin kayıtlarının tutulacağı Elektronik Kayıt Kuruluşu olarak belirlenmiştir. Ürününü lisanslı depo işletmesine teslim eden mudi adına elektronik ürün senedi oluşturulacak, ürüne ve haklarına ilişkin kıymetli evrak hükmündeki kayıtlar Merkezi Kayıt Kuruluşu sisteminde izlenecektir. E-Ürün Senedinin alış ve satış işlemleri Ticaret Borsalarında yapılmakta, takas işlemleri ise MKK nezdinde izlenen E-Ürün Senedi ile gerçekleştirilmektedir. Son depolama tarihinde E-Ürün Senedinin temsil ettiği ürünün fiziken teslim alınmaması halinde haciz ve benzeri nedenlerle


27

27

izlenenlerin dışındaki E-Ürün Senedi lisanslı depo işletmesine aktarılarak lisanslı depo işletmesi tarafından iptal edilir. Mislen Depolama Hizmeti; Kabuklu fındık partilerinin analizlerinin yapılıp standardize edilmesi sonrası, elektronik ürün senetlerinin oluşturulup (ELÜS), ilgili kategorisinde, diğer müşterilerin aynı kalitedeki fındıkları ile karışık olarak depolanması ve çıkışının FIFO (ilk giren ilk çıkar) prensibine göre yapılmasıdır. ELÜS ihracında tüm müşteriler için ortak ISIN kodlar kullanılır. Ayrı Depolama; Fındık, mudinin talebi ve lisanslı depo işletmesinin kabulü

halinde, diğer fındıklar ile karıştırılmadan orijinal hali korunarak ayrı olarak depolanmasıdır. Bu durumda fındık ayrı siloya konulur ve diğer fındıklarla karıştırılmadan açıkça ve fark edilebilir şekilde işaretlenir. Ayrı depolanan fındıkların depodaki yeri kayıtlarda açık şekilde gösterilir. Lisanslı Depoculuk Sistemi ile; (Kaynak: Ticaret Bakanlığı, İç Ticaret Genel Müdürlüğü)

1. Hasat dönemlerinde tarım ürünlerindeki arz yığılması nedeniyle oluşan fiyat düşüşlerinin önlenmesi ve piyasanın dengelenmesi, 2. Özellikle finansman sıkıntısı çeken küçük çiftçiler ile ürün sahiplerinin, lisanslı depolara verdikleri ürünleri karşılığında aldıkları ürün senetleri aracılığıyla bankalardan kredi ve finansman sağlamaları, 3. Tarım ürünleri ticaretinin herkesçe kabul gören standartları belirlenmiş ürünler üzerinden yapılması, kaliteli üretimin teşvik edilmesi, güvenli bir piyasanın oluşturulması, 4. Tarım ürünleri ticaretinin kayıt altına alınması, 5. Ülkemizde halihazırda uygulanmakta olan tarım reformunun başarılması ve tarım ürünleri ticaretinde özel sektör katılımının artırılması, 6. Üretimde ve fiyatlandırmada Devlet müdahalelerinin asgariye indirilmesi, bu alana yönelik yapılan yüksek harcamalardan önemli tasarruf sağlanması, serbest piyasa ve fiyat oluşumunu bozan müdahalelerden uzaklaşılması, 7. Tarım ürünleri üreticileri açısından kolay pazarlanabilen, iyi muhafaza edilen ve nakliye masrafları en aza indirilmiş bir sistemle istikrarlı ve daha yüksek bir gelir seviyesi elde edilmesi, 8. Yatırımcılar için dövize, altına, hisse senedine, faize ve benzerlerine alternatif yeni bir yatırım aracı sağlanması, 9. Ürün ticareti ile uğraşan tacir ve sanayicilerimizce, kalitesi bilimsel kriterlere göre belirlenmiş ve fiyat istikrarı sağlanmış ürünlerin kolayca temini, 10. Tarım ürünlerinin, fiziki mal ve numune gösterilmesine ve teslimine gerek olmaksızın ürün senetleri veya elektronik ürün senetleri aracılığıyla ticaretinin yapılması, 11. Standardı belirlenmiş ürün ve lisanslı depo sistemiyle tarım ürünlerinde vadeli işlem ve opsiyon piyasalarına geçilmesi, 12. Ürün depolanması, bankacılık ve sigorta sektörü açısından yeni iş alanlarının oluşturulması, 13. Ülkemizin yakınında bulunduğu Orta Doğu, Balkanlar, Türki Cumhuriyetler ve Asya coğrafyasındaki tarım ürünleri ticaretinde de önemli rol üstlenmesi ve pay sahibi olunması hedeflenmiştir.


28

28

B.3.2. Lisanslı Depoculuk Mevzuatı

Depolamaya uygun nitelikteki hububat, baklagiller, yağlı tohumlar, pamuk, fındık, zeytin, zeytinyağı ve kuru kayısı gibi standardize edilebilen temel ve işlenmiş tarım ürünlerinin standartları belirlenerek emniyetli ve sağlıklı koşullarda lisanslı depo işletmelerine ait depolarda depolanmasını ve bu ürünlerin ticaretinin yine bu işletmeler tarafından düzenlenen ürün senetleri vasıtasıyla yapılmasını amaçlayan 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu 17.02.2005 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kanuna istinaden, uygulamaya yönelik olarak bugüne kadar 4 adet Yönetmelik ve 8 adet Tebliğ çıkarılmıştır. Yönetmelikler;

* Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliği * Lisanslı Depoculuk Tazmin Fonu Yönetmeliği, * Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliği, * Yetkili Sınıflandırıcıların Lisans Alma, Faaliyet ve Denetimi Hakkında Yönetmelik Tebliğler;

* Hububat, Baklagiller ve Yağlı Tohumlar Lisanslı Depo Tebliği * Pamuk Lisanslı Depo Tebliği * Fındık Lisanslı Depo Tebliği * Zeytin Lisanslı Depo Tebliği * Zeytinyağı Lisanslı Depo Tebliği * Kuru Kayısı Lisanslı Depo Tebliği * Antepfıstığı Lisanslı Depo Tebliği * Kuru Üzüm Lisanslı Depo Tebliği Depolamaya uygun nitelikteki ürünlerin gerek fiziki ve gerekse bu ürünleri temsil eden ürün senetleri vasıtasıyla ''anonim şirket şeklinde faaliyet gösteren ürün ihtisas borsalarında'' veya böyle bir borsa faaliyette bulunmuyorsa ''teknik, kurumsal ve mali alt yapısı yeterli olan ve Bakanlığımızdan izin alan ticaret borsalarında'' ticaretinin yürütülmesini düzenleyen 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 53 üncü maddesi 1.6.2004 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur. Bu Kanuna istinaden, uygulamaya yönelik olarak bu güne kadar 2 adet Yönetmelik çıkarılmıştır. Yönetmelikler;

* Ürün İhtisas Borsalarının Kuruluş, İşleyiş ve Denetim Usul ve Esasları Hakkında

Yönetmelik, * Ticaret Borsaları ile Ürün İhtisas Borsalarında Alivre ve Vadeli Alım Satım Yönetmeliği (Kaynak: Ticaret Bakanlığı, İç Ticaret Genel Müdürlüğü)


29

29

B.3.2.1. 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu

Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu (Kanun No: 5300, Kabul Tarihi: 10.2.2005, Yayımlandığı Resmi Gazete; Tarih: 17.2.2005 Sayı : 25730, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5, Cilt: 44)

Birinci Bölüm Amaç, Kapsam ve Tanımlar Amaç Madde 1. Bu Kanunun amacı; tarım ürünleri ticaretini kolaylaştırmak, depolanması için yaygın bir sistem oluşturmak, ürün sahiplerinin mallarının emniyetini sağlamak ve kalitesini korumak, ürünlerin sınıf ve derecelerinin yetkili sınıflandırıcılar tarafından saptanmasını sağlamak, tarım ürünleri lisanslı depo işleticilerinin kişiler arasında ayrım yapmaksızın tarım ürünlerini kabul etmelerini temin etmek, ürünlerin mülkiyetini temsil eden ve finansmanını, satışını ve teslimini sağlayan ürün senedi çıkartmak ve standartları belirlenmiş tarım ürünlerinin ticaretini geliştirmek üzere, tarım ürünleri lisanslı depoculuk sisteminin kuruluş, işleyiş ve denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Kapsam

Madde 2. Bu Kanun; tarım ürünlerinin standartları belirlenerek emniyetli ve sağlıklı koşullarda depolanması ile ürün senetleri vasıtasıyla ticaretinin kolaylaştırılması amaçlarıyla, lisanslı depo işletmelerinin ve yetkili sınıflandırıcıların kuruluş, işleyiş ve denetimine ilişkin usul ve esaslar ile lisanslı depoculuk sistemine dair diğer hususları kapsamaktadır. Tanımlar

Madde 3. Bu Kanunda geçen; a) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını, b) İlgili bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlığı, c) Fon: Lisanslı Depoculuk Tazmin Fonunu, d) Tarım ürünleri: Depolanmaya uygun nitelikteki hububat, bakliyat, pamuk, tütün, fındık, yağlı tohumlar, bitkisel yağlar, şeker gibi standardize edilebilen temel ve işlenmiş tarım ürünlerini, e) Lisanslı depo: Bu Kanun kapsamında tarım ürünlerinin sağlıklı koşullarda muhafaza ve ticarî amaçla depolanması hizmetlerini sağlayan tesisleri, f) Lisanslı depo işletmesi veya lisanslı depo işleticisi: Tarım ürünlerinin

depolanmasıyla iştigal eden ve bu Kanun kapsamında geçerli bir lisans belgesine sahip anonim şirketi, g) Lisanslı depo teminatı: Bakanlık tarafından kabul edilen nakit, banka teminat mektubu, Devlet tahvili, hisse senedi, gayrimenkul rehni, sigorta teminatı ve nakde çevrilebilir diğer güvenceleri, h) Lisans: Bakanlıkça verilen faaliyet iznini gösterir belgeyi, ı) Ürün senedi: Ürünlerin mülkiyetini temsil ve rehnini temin eden, lisanslı depo işleticisince nama veya emre düzenlenmiş, teminat olarak verilebilen, ciro edilebilen veya edilemeyen ve bu Kanunda öngörülmeyen durumlarda Türk Ticaret Kanununda düzenlenen makbuz senedi hükümlerine tâbi olan kıymetli evrakı,


30

30

j) Depolama hizmetleri: Lisanslı depoya kabul edilen ürünlerin tartılması, boşaltılması, yüklenmesi, taşınması, nakliyesi, depolamaya ve şartlara uygun hale getirilmesi ve depolanması, ürün ambalajlarının onarılması, ürünün depodan çıkarılması gibi hizmetleri, k) Mudi: Depolama hizmetleri için ürününü lisanslı depoya teslim eden veya lisanslı depo işletmesince düzenlenen ürün senedini mevzuata uygun olarak elinde bulunduran gerçek veya tüzel kişiyi, l) Yetkili sınıflandırıcı: Bu Kanun kapsamında lisans almış olan ve tarım ürünlerini

analiz eden, ürünün nitelik ve özelliklerini belirleyen, standartlara uygun olarak sınıflandıran ve bu durumu belgelendiren laboratuvarları işleten gerçek ve tüzel kişileri, m) Borsa: Aralarındaki sözleşme çerçevesinde lisanslı depo işletmesince düzenlenen ürün senetlerinin kota ettirildiği, alım satımının yapıldığı ve hareketlerinin kontrol ve takip edildiği ürün ihtisas borsasını veya Bakanlıktan ürün senedi alım satımı konusunda izin alan ticaret borsasını ifade eder. İkinci Bölüm Kuruluş, Teminat, Sigorta ve Lisanslı Depo İşleticisi Olması Yasaklananlar Kuruluş Madde 4. Tarım ürünleri lisanslı depo işletmeleri, ekonomik ihtiyaç ve etkinlik

şartları göz önünde bulundurularak Bakanlıkça verilecek izinle anonim şirket şeklinde kurulur. Şirketin kuruluşunda, birtrilyon liradan az olmamak üzere depolama kapasitesine göre Bakanlıkça belirlenen tutarda ödenmiş sermayeye sahip olunması ile ilgili yönetmelikte gösterilen belgelerin ibraz edilmesi koşulları da aranır. Bu şirketlerin ana sözleşmeleri ve kuruluş işlemleri, bu Kanuna ve ilgili diğer mevzuata uygun şekilde yapılmak zorundadır. Bakanlık, bu tür şirketlerin ana sözleşmelerini matbu olarak da düzenleyebilir. Şirketin pay senetleri nama yazılı olarak düzenlenir. Şirket ana sözleşmesinin, ortaklarının ve ortaklık paylarının değişikliği Bakanlık iznine tâbidir. Kuruluş izni alan şirkete ancak bu Kanunun öngördüğü şartları taşıdığının tespiti halinde faaliyet izni verilir. Şirket faaliyet izni almadan ürün kabul edemez, ürün senedi düzenleyemez. Bu şekilde faaliyette bulunacak şirketlerin unvanlarında "Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk" ibaresinin bulunması zorunludur. Tarım ürünleri lisanslı depo işletmesinin şube açması ve lisans kapsamını değiştirmesi de Bakanlığın iznine tâbidir. Lisanslı depo teminatı

Madde 5. Bu Kanuna göre lisanslı depo işletmek üzere lisans almak için müracaat edenler, depo kapasitesinin ürün rayiç bedelinin %15’inden az olmamak üzere Bakanlıkça belirlenen tutarda lisanslı depo teminatı vermek zorundadır. Toplam teminat tutarı içerisinde gayrimenkul rehni oranı, yönetmelikle düzenlenir. Bakanlık, lisanslı depo teminat tutarlarını tamamlatmaya yetkilidir. Sigorta

Madde 6. Lisanslı depo işleticileri, lisans koşulu olarak işletme tesisleri ve lisanslı depoculuk faaliyeti kapsamında depoladığı ürünler için yönetmelikte belirlenen rizikolara karşı sigorta yaptırmak zorundadır. Depolanan ürün için düzenlenen sigorta poliçesinde, poliçe lehdarı, hasarın meydana geldiği tarihteki mudîdir.


31

31

Lisanslı bir depoda sigorta kapsamına giren bir hasar meydana gelmesi durumunda, lisanslı depo işleticisi bu durumu ve muhtemel zarar miktarını derhal Bakanlığa ve ilgili sigorta şirketine bildirir. Zarar hesabında, ilgili ürünün hasar gördüğü tarihte borsada oluşan ortalama fiyat; borsa ortalama fiyatı tespit edilemiyorsa Bakanlıkça ilgili ürün için belirlenen yurt içi ve/veya yurt dışı referans borsa veya borsalarda oluşan ortalama fiyat esas alınır. Lisanslı depo işleticisi hukuken geçerli bir mazereti olmadıkça hasarın tespitini takiben en geç beş iş gününde istenen tüm belgeleri ilgili sigorta şirketine

iletmek, sigorta şirketi de belgelerin ulaşmasını takiben en geç on iş gününde mudiye ödemek zorundadır. Bu Kanun kapsamında öngörülen sigorta sözleşmelerinin feshedilmesi sonucunu doğuracak bir nedenin ortaya çıkması durumunda, ilgili sigorta şirketi bunu derhal Bakanlığa ve lisanslı depo işletmesine bildirmekle yükümlüdür. Sigorta sözleşmesinin feshi, ancak söz konusu bildirimin Bakanlığa ulaştığı tarihten itibaren otuz günlük sürenin dolmasından sonra hüküm ifade eder. Hazine Müsteşarlığı, bu Kanun kapsamında sigorta yapacak sigorta şirketlerinde aranılacak nitelikleri ve bu niteliklere uyan sigorta şirketlerini her yıl nisan ayında belirler ve Bakanlığa bildirir. Lisanslı depo işleticisi olması yasaklananlar

Madde 7. Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık veya vergi kaçakçılığı suçlarından hapis cezasına mahkûm olanlar lisanslı depo işletemezler, bunlara ortak olamazlar, yönetici ve denetçi görevlerinde bulunamazlar. Yukarıdaki fıkra kapsamında hüküm giymemekle birlikte kendi isteği ve iradesi dışında depoculuk lisansı iptal edilenler de üç yıl süreyle lisanslı depo işletemezler, bunlara ortak olamazlar, yönetici, denetçi görevlerinde bulunamazlar. Üçüncü Bölüm Lisans, Lisans Bedelleri ve Diğer Ücretler Depoculuk lisansı

Madde 8. Lisanslı depoculuk faaliyetinde bulunmak için Bakanlıktan depoculuk lisansı alınması zorunludur. Bakanlıktan lisans alınmadan lisanslı depoculuk faaliyetinde bulunulamaz, lisanslı depo veya lisanslı depo işletmesi izlenimini verecek hiçbir isim, unvan, işaret ve benzerleri kullanılamaz. Bir lisanslı depo işletmesinde iki ya da daha fazla çeşit ürünün depolanması için bir lisans düzenlenebilir. Lisansta hangi ürünlerin depolanabileceği ve bunların azamî kapasiteleri gösterilir. Bu lisans, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilân edilir.

Depoculuk lisansı devredilemez ve lisanslı depo işletmesinin tüm şubeleri aynı lisans kapsamında çalışır. Lisanslı depo işletmesi aynı zamanda yetkili sınıflandırıcılık faaliyetinde de bulunmak isterse, yetkili sınıflandırıcı lisansı depoculuk lisansından ayrı olarak düzenlenir.


32

32

Şirket unvanının ve depolama kapasitesinin değiştiği hallerde lisans değişikliği yapılması zorunludur. Lisansın değiştirilmesi ve yenilenmesi de lisans alınmasıyla aynı esas ve usule tâbidir. Depo işleticisine, faaliyet iznini gösterir lisans verilirken aranılacak belge ve bilgiler yönetmelikte gösterilir. Lisans talebinin reddi

Madde 9. Bakanlık tarafından yapılacak değerlendirme sonucunda; işletmenin ve deponun, ürünlerin depolanmasına uygun olmadığı veya gerekli şartları taşımadığı, şirket ortaklarının, yönetici ve denetçilerinin 7 nci maddede yer alan şartlara uymadığı veya güven ve ticarî itibarı sarsıcı ya da lisans verilmesine engel geçerli bir sebebin varlığının tespiti hâllerinde depoculuk lisansı verilmesi veya lisansta değişiklik yapılması talepleri reddedilir. Lisansın geri verilmesi

Madde 10. Lisansın Bakanlıkça askıya alınması, iptal edilmesi veya lisans süresinin dolması durumunda lisans, Bakanlığa geri verilir. Askı süresi içinde iptal edilmeyen lisans, depo işleticisine iade edilir. Bakanlığın askıya alma, geri verme veya iptale ilişkin işlemleriyle ilgili kararları Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilân ettirilir. Lisans belgesinin zayi olması

Madde 11. Lisans belgesi zayi olan lisanslı depo işleticisi gerekçeleriyle birlikte Bakanlığa başvurur. Bu durumda Bakanlık, lisanslı depo işleticisine verilmek üzere yeni bir lisans belgesi tanzim eder. Yetkili sınıflandırıcı lisansı

Madde 12. Lisanslı depoya tevdi edilen tarım ürünleri, bu Kanun kapsamında geçerli lisansa sahip yetkili sınıflandırıcılar tarafından analiz edilir ve sınıflandırılır. Bu Kanun kapsamında lisanslı bir depo işletmesinde veya yetkili sınıflandırıcıda çalışacak personelin, tarım ürünlerinin analizi, numune alınması, sınıflandırılması ve uzmanlık isteyen diğer işleri için Bakanlıkça lisans alma şartı getirilebilir. Bu madde uyarınca verilen lisanslar, mevzuata aykırı olarak kullanıldıklarının tespiti hâlinde yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre Bakanlıkça askıya alınabilir veya iptal edilebilir. Yetkili sınıflandırıcıların lisans almasına, işleyişine ve denetimine ilişkin usul ve esaslar ile buralarda çalıştırılacak personelin haiz olacağı şartlar yönetmelikle düzenlenir. Lisansın geçerlilik süresi ve uzatılması

Madde 13. Bu Kanun uyarınca verilen lisanslar iki yıllık süre için geçerlidir. Süre bitiminde ilgili mevzuatta ve lisansta belirtilen kurallara uygun olarak aynı süre ile Bakanlıkça lisansların geçerlilik süresi uzatılır. Lisans bedelleri ve diğer ücretler

Madde 14. Bu Kanun kapsamında verilen, süresi uzatılan, değiştirilen veya yeniden verilen her türlü lisansa ilişkin bedeller, Bakanlıkça genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere peşin olarak tahsil edilir. Lisans bedelleri her yıl 1 ocak tarihinden geçerli olmak üzere Bakanlıkça belirlenir. Lisans bedelleri belirlenirken depolama kapasitesi dikkate alınır.


33

33

Bakanlık, bu Kanun kapsamında yapacağı veya yaptıracağı denetimler ile verilen hizmetlere ilişkin ücret ve masrafların tamamının veya bir kısmının ilgililerce karşılanmasını talep edebilir. Bu durumda ilgililer ücret ve masrafları en geç on iş günü içinde öder. Dördüncü Bölüm Ürün Senetleri Ürün senedinin düzenlenmesi

Madde 15. Bir ürünün lisanslı depo işletmesine teslim ve kabul edilmesi halinde, söz konusu ürün için ürün senedi düzenlenir. Teslimat sırasında ürün senedi dışında düzenlenen tartım makbuzu ve delil niteliğini haiz benzer belgeler de ürünün mülkiyetinin ispatında kullanılabilir. Ürün senedi veya delil niteliğini haiz diğer belgeler; ürünün aynı miktar, cins, sınıf ve kalitede mudiye geri verilmesini garanti eder ve bu teslim satış değil vedia anlamındadır. Ürün senedinin içeriği, şekli ve muhafazasına ilişkin hususlar yönetmelikte düzenlenir. Basılı ürün senetleri hükmünde olmak üzere elektronik ortamda da ürün senetleri oluşturulabilir. Elektronik ürün senetlerinin düzenlenmesine, muhafazasına, güvenliğine, bu hizmetleri yürütecek kuruluşların lisans almalarına, faaliyetlerine, denetimlerine ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar, ilgili mevzuat

hükümleri saklı kalmak kaydıyla yönetmelikle düzenlenir. Ürün senetlerini imzalamaya yetkili kişi

Madde 16. Lisanslı depo işleticileri, ürün senetlerini imzalamaya yetkili kişi ya da kişilerin isimleri ile orijinal imzalarını ticaret sicilinde tescil ve ilân ettirir. İmzaya yetkili kişilerde herhangi bir değişiklik olduğu takdirde de aynı usul izlenir. Ürün senedinin mevzuata uygun olarak düzenlenmesinden lisanslı depo işleticisi sorumludur. Ürün senetlerinin kaybolması, zarar görmesi ve haczi

Madde 17. Bu Kanun kapsamında düzenlenmiş ve iptal edilmemiş ürün senedinin temsil ettiği tarım ürününün tümü veya bir bölümü için başka bir ürün senedi düzenlenemez. Ürün senedinin kaybolması veya zarar görmesi halinde ürün senedi sahibi, mülkiyetin tespiti için Türk Ticaret Kanununun makbuz senedinin kaybolmasına ilişkin hükümleri çerçevesinde bir karar almak üzere mahkemeye başvurur. Mahkeme kararına istinaden lisanslı depo işleticisi yeni bir ürün senedi düzenler. Bu Kanun çerçevesinde ürün senedine bağlanmış tarım ürünlerinin haczi, ancak ürün senedinin haczi suretiyle yapılır. Beşinci Bölüm Lisanslı Depo İşleticisinin Hak ve Yükümlülükleri, Ürünün Teslimi, Borsa ile Sözleşme Yükümlülüğü, Kayıt ve Defterler ile Ücret Tarifesi Lisanslı depo işleticisinin hak ve yükümlülükleri

Madde 18. Lisanslı depo işleticisinin hakları şunlardır: a) Depolama hizmetleri karşılığında Bakanlıkça onaylı ücret tarifesi çerçevesinde ücret talep etmek. b) Ücreti ödenmemişse depolanmış ürün üzerinde hapis hakkını kullanmak. c) Kanunda belirtilen durumlarda ürünlerin depolamasını reddetmek. d) Bu Kanun ve ilgili yönetmeliklerde öngörülen diğer hakları kullanmak.


34

34

Lisanslı depo işleticisinin yükümlülükleri şunlardır: a) Lisans şartlarının korunması ve sürdürülmesi için gerekli tedbirleri almak ve bu şartların kaybolması hâlinde durumu derhal Bakanlığa bildirmek. b) Lisanslı depoya ürünlerin kabulünde, diğer ürünlerle karıştırılarak veya ayrı depolanmasında, şartlara uygun hale getirilmesinde, nakliyesinde, tesliminde ve diğer hizmetlerinde itinalı davranmak, aynı koşullarda kişiler arasında ayrım yapmamak ve ürünün korunmasında gerekli her türlü tedbiri almak. c) İlgili mevzuatta aksine bir hüküm olmadıkça teslim alınan ürün karşılığında ürün

senedini ve diğer belgeleri düzenlemek. d) Mudinin talebi üzerine ürünü teslim ve ürün senedini iptal etmek. e) Borsaya ürün senetleriyle ilgili bilgi akışını düzenli olarak sağlamak, borsanın talebi hâlinde inceleme ve kontrolüne izin vermek, gerektiğinde kendi kayıtlarını borsa kayıtlarıyla teyit etmek. f) Ücret tarifesine uygun davranmak ve mudiler arasında ayrım yapmamak. g) Kanunlarda ve yönetmeliklerde öngörülen kayıt ve defterleri tutmak. h) Doğrudan Bakanlıkça veya denetim sırasında istenecek bilgi, belge ve raporları vermek, Bakanlıkça bu Kanun çerçevesinde verilen diğer görevleri ve talimatları yerine getirmek. ı) Bu Kanun ve ilgili yönetmeliklerde öngörülen diğer hükümlere uymak. Lisanslı depo ücret tarifesi

Madde 19. Lisanslı depo işleticisi, lisanslı depoya kabul edilen ürünlerin depolanması hizmetlerine ilişkin olarak önceden belirlenmiş ve bilinen lisanslı depo ücret tarifesi çerçevesinde ücret talep edebilir. Ücret tarifesinde depolama hizmetinin kapsamında hangi hizmetlerin yer aldığı ve bunların ücretleri açıkça belirtilir. Ücret tarifesi ve tarifedeki değişiklikler, lisans şartı olarak Bakanlıkça onaylandıktan sonra ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer. Ürünlerin karıştırılması, prim ve indirim tarifesi

Madde 20. Lisanslı depo işleticisi; tarım ürünlerini, aynı bitki türü, ürünün sınıf ve derecesinden diğer tarım ürünleri ile karıştırabilir. Bu durumda ürünün mudiye tesliminde ortaya çıkabilecek küçük kalite farklılıkları prim ve indirim tarifesine göre tazmin edilir. Prim ve indirim tarifesi ve bu tarifede yapılacak değişiklikler lisanslı depo işletmesince hazırlanır ve borsanın görüşü alınarak Bakanlıkça onaylanır. Teslim yükümlülüğü, yeri, zamanı ve hapis hakkı

Madde 21. Lisanslı depo işleticisi, mudinin talebi üzerine, hukuken geçerli bir mazereti olmadıkça gecikmeksizin ürünü teslim eder. Ürünün tesliminde bu ürüne ait ürün senedini geri alır ve iptal eder. Mudi kısmî teslimat talebinde bulunursa, mevcut ürün senedi iptal edilerek teslim edilmeyen kısım için yeni bir ürün senedi düzenlenir. Ancak lisanslı depo işleticisi, lisanslı deposundaki tarım ürünleri üzerinde, bu ürünleri kabul etme, depolama ve teslim de dahil olmak üzere gerçekleştirdiği hizmetlerden doğan alacakları karşılığında hapis hakkına sahiptir. Ürünler, depolandıkları lisanslı depolardan teslim edilir. Ancak, ürününün teslim edilenden başka bir lisanslı depodan teslim alınmasına yönelik mudi talepleri, yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde karşılanabilir.


35

35

Ürün depodan geri alınmamışsa, ilgili yönetmelikte gösterilen azami depolama süresi dolmadan en az otuz gün öncesinden lisanslı depo işleticisi mudiye mudinin eline geçecek şekilde yazılı olarak haber verir. Bu süre sonunda da geri alınmayan ürünün bir kısmı veya tamamı, ürünün niteliğine ve piyasa koşullarına uygun olarak lisanslı depo işleticisince satılabilir. Bu durumda lisanslı depo işletmesi ücretler ve masrafları düşerek geri kalan tutarı yedi iş günü içerisinde ilgiliye öder. Borsa ile sözleşme yükümlülüğü

Madde 22. Ürün senetlerinin güven içinde ticaretinin ve takibinin yapılabilmesini teminen lisanslı depo işletmesi ile borsa arasında sözleşme yapılır. Sözleşmede; ürün senetlerinin borsaya kota ettirilmesi, hareketlerinin kontrol ve takibi, teyidi, iptali, bilgi akışının düzenli olarak sağlanması, lisanslı depodaki ürünlerin gerektiğinde borsaca incelenmesi ve kontrolü ile aralarındaki bilgi iletişim sistemi ve diğer hususlar düzenlenir. Sözleşme ve sözleşmede yapılacak değişiklikler ancak Bakanlık onayından sonra geçerli olur. Kayıtlar ve defterler

Madde 23. Her lisanslı depo işleticisi, tam ve doğru olarak lisanslı depoya giren ve çıkan tüm ürünlerin kayıtlarını, ürün senetlerine ilişkin noterden tasdikli bir ürün senedi defterini ve kanunen tutmakla yükümlü olduğu diğer defterleri tutmak zorundadır. Bakanlık, lisanslı depo işletmelerini iş yılı bitimini takiben üç ay içinde bağımsız denetimden geçmiş malî tablolarını sunmakla yükümlü kılabilir. Elektronik ortamda tutulanlar da dahil defterler, sigorta poliçeleri, iptal edilen ürün senetleri, depolama kayıtları ve diğer tüm kayıt ve belgeler lisanslı depo işleticisi tarafından on yıl müddetle saklanır. Altıncı Bölüm Lisanslı Depoculuk Tazmin Fonu ve Zarar Görenlerin Müracaat Hakkı Lisanslı Depoculuk Tazmin Fonu

Madde 24. Lisanslı depo işleticisinin, bu Kanunda ve mudiler ile yapacağı sözleşmede öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmemesinden dolayı ortaya çıkan zararların tazmin edilebilmesi amacıyla, tüzel kişiliği haiz Lisanslı Depoculuk Tazmin Fonu kurulur. Fon yönetimi; lisanslı depoculukla ilgili birimden Bakanlığı temsilen iki, lisanslı depoları, borsaları ve üreticileri temsilen birer olmak üzere toplam beş kişiden oluşur. Aynı sayıda da yedek üye belirlenir. Borsaların temsilcisi, bunların yönetim kurulu üyeleri arasından Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından, lisanslı depo temsilcisi kendi aralarından oy çokluğu ile, üreticileri temsilen bir üye ise Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından atanır. Yönetim kurulu üyelik süresi iki yıldır. Üyeler yeniden seçilebilirler. Fonun gelirleri şunlardır: a) Lisanslı depo işletmesinin, her yıl lisanslı depoculuk hizmetleri karşılığında o takvim yılı tahsil ettiği ücretlerin binde beşi. b) Borsalarda işlem gören ürün senedi alım satımından tahsil edilecek borsa tescil ücretlerinin yüzde onu. c) Borsalarda işlem gören ürün senedi alım satım bedelinin binde yarımı. d) Tahsilat ve faiz gelirleri. e) Bağış, yardım ve diğer gelirler.


36

36

Fonun giderleri şunlardır: a) Mudilerin zararlarına ilişkin ödemeler. b) Bu Kanunun uygulanması ve lisanslı depoculuğun geliştirilmesi için ihtiyaç duyulan faaliyet, eğitim ve denetime ilişkin giderler. c) Bu Kanunda verilen görevleri yerine getirebilmek ve bunlarla sınırlı kalmak kaydıyla ihtiyaç duyulan Fon cari ve yönetim giderleri. Fon yönetim kurulu üyelerine aylık brüt asgarî ücret tutarı kadar aylık ücret ödenir. Fonun kuruluşunu takiben içinde bulunulan veya takip eden malî yılın genel

bütçesinden bir defaya mahsus olmak üzere, Fon bütçesine ikitrilyon lira tutarında ödenek aktarılır. Fon yönetimi, Fon kaynaklarının yeterliliği konusunda yapacağı değerlendirme sonucuna göre gerekçeleriyle birlikte Fon gelirlerinin oranlarının değiştirilmesi için yapılan başvurulara göre Cumhurbaşkanı (a), (b) ve (c) bentlerinde gösterilen Fon gelirleri oranlarını sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu Kanun kapsamında alınacak teminatlar, Fon adına ve lehine düzenlenir. Bu teminatların muhafazası, Kanunda öngörüldüğü şekilde nakde çevrilmesi ve zarar görene ödenmesi, yasal takibinin yapılması, ilgililer hakkında dava açılması, tahsili, yeterliliği, depoculuk lisansının iptali durumunda lisanslı depo işletmesinin yerine getirmesi gereken bir tazmin veya yükümlülüğünün bulunmadığının tespiti sonrası teminatın iadesi ve bunların Bakanlığa bildirilmesi, teminatla ilgili diğer hususlar ve tasarruflar Fon yönetimince yerine getirilir. Fonun gelirleri genel bütçeye veya diğer fonlara aktarılamaz, amacı dışında kullanılamaz. Fonun çalışma usul ve esasları ile Fonla ilgili diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir. Zarar görenlerin müracaat hakkı

Madde 25. Zarar, sigorta kapsamında ödenemezse ve lisanslı depo işleticisinin bu Kanunda öngörülen yükümlülüklerinin herhangi bir nedenle yerine getirilmemesinden dolayı ortaya çıkmışsa; aşağıda gösterilen usule göre gerekli müracaatlar yapılır ve zarar tazmin edilir: a) Zarar görenler, noter aracılığıyla veya taahhütlü mektupla ya da lisanslı depo işleticisiyle mudi tarafından imzalı durumu gösterir bir tutanakla, zararın tazmini için lisanslı depo işletmesine başvurur. b) Başvurunun tebliğinden itibaren yedi iş günü içinde zararın tazmin edilmemesi ya da sulh yoluyla çözülmemesi halinde, durum belgeleriyle birlikte zarar gören tarafından Bakanlığa ve borsaya intikal ettirilir. c) Borsa, kendisine başvuruyu takiben en geç yedi iş gününde bir ön inceleme ile tarafların sulh imkânını araştırır ve sonucundan Bakanlığı haberdar eder. d) Sulh mümkün olmamışsa veya gerekli görülmesi durumunda Bakanlık, görevlendirdiği denetim elemanları ile Bakanlığın talebi üzerine borsaca görevlendirilen en az iki bilirkişiden oluşan heyete gerekli incelemeyi yaptırır. Heyet, Bakanlık denetim elemanlarının koordinasyonunda çalışmalarını en geç yirmi gün içinde tamamlayarak rapora bağlar. Gerekçeli talep üzerine bu süre, Bakanlıkça on gün daha uzatılabilir. Bakanlık denetim elemanları, ayrıca ilgililerin cezaî sorumluluğuna ilişkin tespit ve incelemeleri de yürütür. e) Raporda, lisanslı depo işletmesi tarafından ödenmesi gereken bir zarar veya yükümlülük tespiti yapılmışsa, Bakanlıkça işletmeye gerekli tebligat yapılır ve


37

37

tebligat tarihinden itibaren yedi iş gününde zararın ilgiliye ödenmesi ve yükümlülüklerin yerine getirilmesi istenir. f) Belirtilen yükümlülüğün yerine getirilmediğinin anlaşılması üzerine, durum belgeleriyle birlikte Fona intikal ettirilir. Fon, gecikmeksizin lisanslı depo işletmesinin nakit teminatını çözerek mudiye öder. Bu teminat, zararın tazminine yetmediği takdirde, kalan kısım Fondan ödenir. Fondan yapılan ödeme, lisanslı depo işletmesince Fon tarafından belirlenen sürede yatırılmazsa, teminat olarak verilen ipotekler Fon tarafından nakde çevrilerek Fona gelir kaydedilir. Fon, işlemlerin

sonucunu ve teminatın durumunu Bakanlığa bildirir. g) Lisanslı depo işleticisi veya mudi, yapılan işleme karşı borsaya başvurarak sorunun hakem heyeti tarafından karara bağlanmasını talep edebilir. Bu durumda borsa öncelikle yine tarafların sulh imkânını araştırır, sulh mümkün olmazsa konuyu incelemesi için hakem heyetini görevlendirir. h) Hakem heyeti, görevlendirilmesinden sonra azamî üç ay içinde incelemesini bitirerek kararını Bakanlığa bildirir. Hakem heyetinin nihaî kararı Fon yönetimince yerine getirilir. Fon, ödediği tutarın ilgililerden tahsili için dava açma da dahil olmak üzere yasal takibat yapar. Tarafların yargıya müracaat hakları saklıdır. Yedinci Bölüm Bakanlığın Görev ve Yetkileri,İdarî Tedbirler ve Denetim Bakanlığın görev ve yetkileri

Madde 26. Bakanlık; a) Bu Kanun çerçevesinde lisanslı depoculuk, yetkili sınıflandırıcılık ve diğer hususlarda faaliyet gösterecek ilgililere lisans vermeye, mevzuatın öngördüğü durumlarda bu lisansları askıya almaya veya iptal etmeye, lisans sahiplerinin görev ve sorumluluklarını belirlemeye, bunları sınıflandırmaya, tüm işlem ve hesaplarını, varlıklarını denetlemeye veya denetletmeye, b) Bu Kanuna aykırılık durumunda; mudilerin çıkarlarının korunması, işlem ve faaliyetlerin güven ve istikrar içinde sürdürülebilmesini teminen gerekli her türlü idarî tedbirleri almaya ve tasarruflarda bulunmaya, c) Bu Kanunun uygulanması ve lisanslı depoculuğun geliştirilmesi için ihtiyaç duyulan komisyonlar ve çalışma grupları oluşturmaya, d) Bu Kanun kapsamında öngörülen diğer iş ve işlemleri yerine getirmeye görevli ve yetkilidir. Bakanlığın idarî tedbir ve tasarrufları

Madde 27. Bakanlık, lisanslı depo işleticisinin; a) Bakanlığın uyarı ve idarî tedbirlerine rağmen verilen sürede, başta lisans koşulları olmak üzere bu Kanuna ve ilgili yönetmeliklere aykırı yada eksik hususları gidermemesi, b) İflas etmesi, tasfiye kararı alması veya tasfiye sürecine girmesi, c) Lisanslı depoculuk faaliyetini durdurması, lisansının askıya alınmasını ya da

iptalini talep etmesi, d) Yapılan denetimler sonucunda lisanslı depo işletme yeterliliğini kaybettiğinin veya Kanun gereğince cezaî sorumluluğunu gerektiren hususların saptanması, e) Lisanslı depoya teslim edilmeyen ürün için veya teslim edilen ürün miktarının üzerinde veya altında ürün senedi düzenlemesi, ürün senedini iptal etmeden bu


38

38

senedin temsil ettiği ürünün depodan çıkışına izin vermesi veya mudinin izni olmaksızın söz konusu ürünü depodan çıkarma, satma, rehnetme gibi tasarruflarda bulunması ve bunu stok kayıtlarında göstermemesi, f) Menfaat temin etmek üzere ürün senedinin temsil ettiği miktar ve kalitenin altında ürün teslim etmesi, teslim alınan ürünün kalite özelliklerini ve standardını ürün senedinde farklı göstermesi, g) Mudinin talebine rağmen ürünü teslim etmemesi, h) Sağlığı olumsuz etkileyecek düzeyde tarımsal ilaçlar ile kir ve benzeri maddelere

maruz kalmış tarım ürünlerini bilerek depoya kabul etmesi ve bunları depodaki diğer ürünlerle karıştırması, ı) Kanun veya ilgili yönetmelik hükümlerine aykırı davranması, Durumlarında; mudilerin çıkarlarının korunmasını, lisanslı depoculuk, sınıflandırma ve bu Kanunda öngörülen diğer işlem ve faaliyetlerin güven ve istikrar içinde sürdürülebilmesini teminen fiilin önem ve mahiyetine göre ilgililere uyarıda bulunmaya, talimat vermeye, faaliyetlerinin bir veya birkaçını geçici olarak durdurmaya, lisansı askıya almaya, lisansı iptal etmeye, işin mahiyet ve aciliyetini gözeterek işletmenin mevcut yönetimini feshe ve yerine en fazla bir yıla kadar görev yapmak üzere geçici yönetim kurulu atamaya ya da yetkili mahkemeye başvurarak kayyım atanması talebinde bulunmaya, işletmenin ve ortaklarının mal varlıklarına, hak ve alacaklarına tedbir veya el konulması, tasarruf yetkisinin kısmen veya tamamen kaldırılması, zapt edilmesi, bunların bir tevdi mahalline yatırılması için yetkili sulh ceza mahkemesine başvurmaya, tasfiye etmeye ve diğer her türlü idarî tedbir ve tasarruflarda bulunmaya yetkilidir. Bakanlık, yaptığı bir tespit veya denetim sonucunda mevzuata aykırılığı belirlemesi durumunda fiilin önem ve mahiyetine göre yukarıdaki tedbir ve tasarruflardan bir veya birkaçını uygulamaya koyabilir ve yasal takip gerektiren durumları derhal ilgili mercilere bildirir. Uyarı veya talimat verilmesi durumlarında verilen süre içinde gerekli önlemleri almayan ya da eksiklikleri gidermeyen işletmelerin faaliyetlerinin bir veya birkaçı durdurulabilir ya da azamî bir yıla kadar lisansı askıya alınabilir. Aykırılık ve

eksikliklerin bu sürenin sonunda da giderilmemesi halinde lisans iptal edilir. Lisanslı depo işletmesinin; faaliyetlerini durdurma, tasfiye kararı alması veya lisans koşullarından bir veya birkaçını yerine getirememesi ya da iflası durumunda, depo işleticisi derhâl mudilere bir ihtar göndererek durumu bildirir ve mudilerin sözleşmeleri gereği ödemesi gereken normal depo hizmeti ücretinin tahsilinden sonra ürünleri mudiye teslim eder. Bildirimin yapıldığı tarihten itibaren otuz günlük süre geçmeden depolama hizmetlerine son verilemez. Lisansın askıya alınması, iptali veya lisanslı depo işletmesine el konulması hallerinde, deponun faaliyet göstermesi

Madde 28. Lisanslı depo işletmesinin bir veya birkaç faaliyetinin geçici olarak durdurulması ya da lisansının askıya alınması durumlarında, lisanslı depo işletmesi faaliyetlerini sürdürür, ancak depolamak üzere yeni ürün kabul edemez. Bu durumlarda mudilerin çıkarlarının korunması amacıyla Bakanlık, lisanslı depo işleticisinin işlem ve faaliyetlerine nezaret edebilir veya ihtiyaç görürse geçici yönetim kurulu atayabilir ya da kayyım atanması için mahkemeye başvurabilir.


39

39

Doğrudan lisanslı depo işletmesinin yönetimine ve varlıklarına el konulmasını gerektiren durumlarda ya da lisansın iptali halinde, lisanslı depo işletmesine geçici yönetim kurulu veya mahkeme marifetiyle kayyım atanır ve mudilerin çıkarları öncelikle korunur. Denetim

Madde 29. Fon, lisanslı depo işletmeleri, yetkili sınıflandırıcılar ile bu Kanun kapsamında lisans alan diğer ilgililer Bakanlığın gözetim ve denetimine tâbidir. Bakanlık, bunların tüm varlık ve işlemlerini, depolardaki ürünlerini, defterlerini, kayıtlarını, belgelerini, hesaplarını, denetim elemanları aracılığıyla denetler veya denetim kuruluşlarına denetlettirir. Bakanlık ihtiyaca göre denetimlerde yardımcı olmak üzere teknik personel de görevlendirebilir, ilgili bakanlık ve kuruluşların denetime katılmalarını veya yardımcı olmalarını talep edebilir. Bunların yönetici ve personeli; denetim amacıyla Bakanlıkça görevlendirilenlerin işletme ve tesislere girmesine engel olmamaya, para, mal ve para hükmündeki kâğıtları, ürünleri, kıymetli evrakı, kayıt ve defterleri gizli de olsa göstermeye, incelenmesine yardımcı olmaya, istenilen bilgileri eksiksiz ve gerçeğe uygun olarak vermeye ve diğer her türlü yardımı ve kolaylığı göstermeye mecburdur. Bunlar denetim sonucunda Bakanlıkça verilecek talimata uymak zorundadırlar. Bakanlık denetim kuruluşlarının nitelik, çalışma usul ve esaslarını bir yönetmelikle belirler. Denetim kurulu üyesi atanması

Madde 30. Kamu menfaatinin korunması, denetim ve hizmetlerde süreklilik, şeffaflık, etkinlik ve Bakanlığa önemli durumlarda hızlı bilgi akışının sağlanması amaçlarıyla, Bakanlık tarafından gerekli görüldüğünde, en az dört yıllık örgün öğretim veren üniversitelerin hukuk, iktisadi ve idari bilimler, siyasal bilgiler ve mühendislik fakülteleri mezunlarından olan ilgili birim personeli arasından lisanslı depo işletmesinin denetim kuruluna bir üye atanabilir. Denetim kurulunda bulundurulacak Bakanlık temsilcisi hakkında Türk Ticaret Kanununun 275 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uygulanır. Bakanlıklar arası işbirliği ve kuruluşların yardım zorunluluğu

Madde 31. İlgili bakanlıklar, bu Kanunun uygulanması bakımından ihtiyaç duyulan hususlarda, sorunların çözüm ve görevlerin ifasında kendi görev ve yetkileri çerçevesinde gerekli katılım, işbirliği ve katkıyı yapar. Kamu kuruluşları ile özel kuruluşlar Bakanlığın daveti üzerine çalışmalara ve uygulamalara katılır, gerekli destek ve yardımları öncelikle sağlarlar. Sekizinci Bölüm Yasaklar, Hukukî ve Cezaî Sorumluluk Lisanslı depo işleticisinin ayrım yapma yasağı

Madde 32. Depo kapasitesinin dolu olması, teslim edilmek istenen veya depolanmış bir ürünün lisanslı depodaki diğer ürünleri ve sağlığı olumsuz etkileyecek bir nitelik taşıması ya da depolanmaya elverişsiz olması durumları dışında, lisanslı depo işletmesi ürünün depolanmak üzere kabulünde, depolama hizmetlerinden ve lisanslı depo işletmesi imkânlarından yararlanılmasında kişiler arasında ayrım yapamaz. Yasak faaliyetler

Madde 33. Lisanslı depo işletmeleri, bu Kanunda ve mudi tarafından izin verilmedikçe kendilerine tevdi olunan başkalarına ait ürünler üzerinde hiçbir şekilde


40

40

alım, satım, rehin gibi tasarruflarda bulunamaz, ürünlerin niteliklerini değiştirecek herhangi bir işlem yapamazlar. Hukuki ve cezai sorumluluk

Madde 34. Fon, lisanslı depo işletmeleri, yetkili sınıflandırıcılar Kanun kapsamında lisans alan diğer ilgililerin malikleri, yöneticileri, denetçileri ve personeli kendi kusurlarından ileri gelen zararlardan dolayı Fon, lisanslı depo işletmeleri, yetkili sınıflandırıcılar Kanun kapsamında lisans alan diğer ilgililerle birlikte sorumludur. Fon, lisanslı depo işletmeleri ve yetkili sınıflandırıcıların yöneticileri, denetçileri ve personeli ile bu Kanun kapsamında lisans alan diğer ilgililer; bunların işlem ve faaliyetlerine, ürün ve ürün senetlerine, para ve mallarına, evrak, rapor, hesap, kayıt ve defterlerine ve diğer başka belgelere ilişkin işledikleri suçlardan dolayı ceza sorumluluğu bakımından kamu görevlisi sayılırlar. Bunlar tarafından düzenlenen evraklar, TCK'nın tatbiki bakımından resmî evrak olarak kabul edilir. Ayrıca aşağıdaki fiil ve hareketlere ilişkin daha ağır bir ceza hükmü öngörülmemişse; a) 23. maddede belirtilen ve tutmakla yükümlü olunan kayıt ve defterleri hiç veya doğru ve düzgün şekilde tutmayan ya da noter tasdikini yaptırmayan veya defter ve belgelerin saklama süresine uymayan lisanslı depo işletmesi yöneticileri hakkında Türk Ticaret Kanununun 67 nci maddesinde öngörülen cezalar tatbik olunur. b) Lisanslı depoculuk ücret tarifesinde belirlenenin üzerinde ücret talep ve tahsil eden, 35. madde hükmüne aykırı hareket eden, ürün senedinin ilgili yönetmeliğinde düzenlenen içerik, şekil ve muhafaza şartlarına uymayan lisanslı depo işletmesinin yönetici ve personeli ile diğer ilgililerine mahallî mülkî amir tarafından beşbin Türk Lirasından yirmibeşbin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. c) 17 nci maddenin birinci fıkrası, 21 inci maddenin birinci fıkrası, 27 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ve son fıkrası, 32 nci madde hükümlerine aykırı hareket eden lisanslı depo yönetici ve personeline mahallî mülkî amir tarafından beşbin Türk Lirasından yirmibeşbin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. d) Kasıtlı olarak hatalı numune alan veya alınan numuneyi kasıtlı olarak tahrip eden veya ürünü temsil etme niteliğini bozan veya bu Kanun kapsamında depolanan veya depolanacak olan herhangi bir tarım ürününü kasten gerçeğe aykırı şekilde tartan, derecelendiren, sınıflandıran ya da hukuken geçerli bir mazereti olmadıkça lisanslı depo işletmesi ile borsa arasında imzalanan ve Bakanlıkça onaylanan sözleşmeye uygun hareket etmeyen, 27 nci maddenin birinci fıkrasının (f) ve (h) bentleri, 28 inci maddenin birinci fıkrası, 29 uncu maddenin ikinci fıkrası hükümlerine aykırı hareket eden kişi hakkında fiilin önem ve mahiyetine göre altı aydan iki yıla kadar hapis ve bin günden dörtbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. e) Bu Kanuna uygun olarak verilen bir lisansı, tahrif, taklit veya yanlış olarak temsil eden, üzerinde değişiklik veya sahtecilik yapan ya da kanunen yetkisi olmaksızın lisans veya ürün senedini kredi veya herhangi bir şekilde menfaat temini amacıyla düzenleyen veya kullanan, kendine menfaat sağlamak amacıyla depolama hizmetlerini Kanuna uygun olarak yerine getirmeyen, 8 inci maddenin birinci fıkrası, 27 nci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi ve 33 üncü madde hükümlerine aykırı davranan kişiler, Türk Ceza Kanununun ilgili hükümlerine göre cezalandırılır. Bu madde kapsamında işlenen fiillerin neticesinde oluşan zararların herhangi bir şekilde tazmin edilmemiş olması halinde genel hükümlere göre tazmin ettirilir.


41

41

Dokuzuncu Bölüm Çeşitli Hükümler Teşhir

Madde 35. Depoculuk lisansı, yetkili sınıflandırıcılık lisansı, lisanslı depo ücret tarifesi, prim/indirim tarifesi, çalışma zamanı çizelgesi ile Bakanlıkça uygun görülen diğer belgelerin kolayca görünebilecek bir yere veya yerlere asılması zorunludur. İlgililer yukarıda belirtilen ve asılması zorunlu olan belge ve tarifelere uygun davranmak ve bunların uygulanmasında kişiler arasında ayrım yapmamak zorundadır. Tarım ürünlerinin sınıflandırılması

Madde 36. Lisanslı depo işleticisi, ilgili mevzuatına uygun olarak tartımı yapılmış, sınıf ve standardı belirlenmiş ürünleri lisanslı depoya kabul ve teslim eder. Tartım, analiz, sınıf veya standarda ilişkin bir itiraz olursa, itiraz sonucu yeniden belirlenen değerlere göre hareket edilir. Yetkili sınıflandırıcılar tarafından sınıf ve standardı belirlenen tarım ürünleri, aynı amaçla başkaca bir zorunlu kontrole tâbi tutulmaz. Ayrı depolama, ambalajlı ürünler

Madde 37. Mudilerin ürünlerinin ayrı depolanması konusunda talebi, kabul edilmesi halinde, ilgili yönetmeliğinde gösterildiği şekilde lisanslı depo işleticisi bu ürünü diğer ürünlerden ayrı olarak depolar ve aynı ürünü teslim eder. Ambalajlı teslim alınan ürünler de düzenli ve kolayca erişilebilecek şekilde depolanır. Yönetmelikler

Madde 38. Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler ile Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikler, ilgili bakanlıkların görüşü alınmak kaydıyla Bakanlık tarafından hazırlanarak yürürlüğe konulur. Uygulanacak hükümler

Madde 39. Bu Kanunda açıklık bulunmayan hallerde, 2699 sayılı Umumî Mağazalar Kanununun, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun ve 818 sayılı Borçlar Kanununun ilgili hükümleri uygulanır. Onuncu Bölüm Geçici ve Son Hükümler

Geçici Madde 1. Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren en geç altı ay içerisinde çıkarılır. Geçici Madde 2. 2699 sayılı Umumî Mağazalar Kanunu kapsamında umumî mağazacılık yapmak üzere izin ve yetki alan kuruluşlardan bu Kanun kapsamındaki tarım ürünlerinin depolanması hizmetleriyle iştigal edenler, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren en geç beş yıl içinde bu Kanun hükümlerine intibak etmedikleri takdirde bunlara verilen izin yeni bir karara gerek kalmaksızın iptal edilmiş sayılır. Yürürlük

Madde 40. Bu Kanunun 34 üncü maddesinin üçüncü fıkrası 1 Haziran 2005 tarihinde, diğer hükümleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme

Madde 41. Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. (Kaynak: 17.02.2005 Tarih ve 25730 Sayılı Resmi Gazete)


42

42

B.3.2.2. Yönetmelik, Tebliğ ve Genelgeler

Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliği

Amaç; Lisanslı depoculuğa konu tarım ürünlerinin standartlarının belirlenerek emniyetli ve sağlıklı koşullarda depolanmasını ve ürün senetleri vasıtasıyla ticaretinin kolaylaştırılmasını sağlamaktır. Depolama Hizmetleri; Lisanslı depoya kabul edilen ürünlerin tartılması, boşaltılması, yüklenmesi, taşınması, nakliyesi, depolamaya ve şartlara uygun hale getirilmesi ve depolanması, ürün ambalajlarının onarılması, ürünün depodan çıkarılması gibi hizmetleri kapsamaktadır.

Kuruluş İzni Verilmesinde Aranılan Şartlar; Lisanslı depo işletmesinin kuruluşu Bakanlığın iznine tabidir. Lisanslı depo işletmesinin kuruluşuna izin verilebilmesi için; Depolanacak ürüne ilişkin piyasa yapısının, lisanslı depo kurulmasını gerektirecek nitelik ve düzeyde bulunması, ekonomik ihtiyaç ve etkinlik şartlarının uygun olması, Bir milyon TL'den az olmamak üzere depolama kapasitesine göre ilgili Tebliğle belirlenen tutarda ödenmiş sermayeye sahip olunması, Pay senetlerinin tamamının nama yazılı olması zorunludur. Kuruluş başvurusunda bulunan şirketin unvanında ''Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk'' ibaresinin bulunması gerekir. Faaliyete Geçiş Süreci; Kuruluş izni alan şirket, kuruluş tescilinin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilmesini takiben en geç bir yıl içinde faaliyet izni almak üzere Bakanlığa başvuruda bulunulması zorunludur. Kuruluş izni alan şirkete faaliyet izni verilebilmesi için kuruluşta aranılan şartların kaybedilmemiş olması, depoların Bakanlıkça belirlenen şartları taşıması, yeterli tartım, alet, cihaz ve kantarların bulunması, Borsa ve yetkili sınıflandırıcı ile sözleşme yükümlülüğünün yerine getirilmesi, gerekli bilgi işlem altyapısının oluşturulması ve bu bilgi işlem altyapısına ilgili borsa ve talep halinde Bakanlığın ve Fonun erişiminin sağlanması, Lisanslı depo teminatının verilmesi, Depolama kapasitesine göre Bakanlıkça belirlenen sermayenin tamamının ödenmiş olması, Lisanslı depoculuk faaliyetlerine uygun gerekli sayıda ve nitelikteki idari ve yardımcı personel ile tartıcı ve diğer teknik personelin istihdamının sağlanması gerekmektedir. Yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda belirtilen belgeleri ibraz edenlere lisans verilir. Lisans, iki yıl süre için geçerlidir ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilir. Borsa ve Yetkili Sınıflandırıcılarla Sözleşme; Ürün senetlerinin güven içinde ticaretinin ve takibinin yapılabilmesini teminen borsa ile sözleşme yapılır. Sözleşmede; ürün senetlerinin borsaya kota ettirilmesi, hareketlerinin kontrol ve takibi, teyidi, iptali, bilgi akışının düzenli olarak sağlanması, lisanslı depolardaki ürünlerin gerektiğinde her zaman veya üçer aylık dönemleri geçmemek üzere Bakanlıkça uygun görülecek sürelerde borsaca incelenmesi ve kontrolü ile aralarındaki bilgi iletişim sistemine ilişkin hususlar ve Bakanlıkça belirlenecek diğer hususlar yer alır. Depolanacak veya depolanmış ürünlerin analiz, sınıflandırma ve belgelendirme işlemleri için yetkili sınıflandırıcılarla sözleşme yapılır.


43

43

Sigorta; Lisanslı depoculuk faaliyeti kapsamında depolanan ürünler için; hırsızlık, yangın, duman, infilak, deprem, dahili su basması, sel, grev-lokavt-kargaşalık, terör, fırtına, kar ağırlığı, yıldırım, yer kayması, kara, deniz veya hava araç çarpması ve benzeri diğer rizikolara karşı sigorta yaptırılması zorunludur. Depolanan ürün için düzenlenen sigorta poliçesinde lehtar hasarın meydana geldiği tarihteki mudidir. Lisanslı Depo Teminatı; Lisans kapsamındaki depo kapasitesinin ürün rayiç bedelinin % 15'inden az olmamak üzere lisanslı depo teminatının verilmesi

zorunludur. Lisanslı depo işletmesinin toplam hissesinin % 51'i veya daha fazlasına, kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşların sahip olunması durumunda, toplam teminatın % 90'ına kadar gayrimenkul rehni ile teminat yükümlülüğü yerine getirilebilir. Diğer lisanslı depo işletmeleri için bu oran azami % 75 olarak uygulanır. Bilgi İşlem Altyapısı; Lisanslı depoculuk faaliyetlerine ilişkin gerekli bilgi işlem alt yapısı oluşturulur ve sertifikalar temin edilir. Oluşturulan bilgi işlem alt yapısına ilgili borsanın ve talep halinde Bakanlığın ve Fonun erişimi sağlanır. Ürün Senedi; Lisanslı depo işletmesince, teslim ve kabul edilen ürün için kıymetli evrak niteliğinde ürün senedi düzenlenir. Bu teslim, satış değil vedia anlamındadır. Ürün senedi, nama veya emre yazılı olarak ciro edilebilir, teminat olarak verilebilir. Ürün Senetlerinin Teminat Olarak Gösterilmesi; Ürün senetleri, teminat olarak gösterilebilir. Kredi veya avans karşılığında teminat olarak gösterilen ürün senedi, borcun vadesinde ödenmemesi halinde kredi veya avans veren kuruluşun yazılı talebi üzerine mudiye bilgi verilmek kaydıyla borsada satılır. Fire; Depolanmak üzere kabul edilen ürünün aynı miktar ve kalitede geri verilmesi esastır. Ancak nitelik, çeşit, tür, depolama süresi ve koşulları ile iklim veya bölgesel ya da diğer bazı etkenlere göre üründe doğası gereği değişen oranda fire olabilir. Fire oranları, depolama dönemi öncesinde lisanslı depo işletmesi tarafından deponun

bulunduğu yerdeki Ticaret Odası/Borsasının görüşü ve Bakanlığın onayı alınmasıyla düzenlenen fire tarifesinde gösterilir. Tarifede belirlenen sınırlar içinde depolanan ürünlerde meydana gelen fire karşısında lisanslı depo işletmesi; Depoya kabul edilen ürünü, ürünün niteliğine göre teslim tarihinde borsada oluşan ortalama fiyat baz alınarak hesaplanan bedeli mukabilinde aynı miktarda teslim edebilir veya Depoya kabul edilen ürünü fire tarifesinde belirlenen fire oranını düşerek geri verebilir. Zararın Tazmini; Bozulan, zayi olan, nitelik kaybına uğrayan ya da fire miktarı fire tarifesinde belirlenen sınırları aşan ürünün bedeli lisanslı depo işletmesi tarafından en geç yedi iş günü içerisinde mudiye ödenir. Lisanslı Depoculuk Tazmin Fonu Yönetmeliğinin Amacı Lisanslı depo işletmesinin 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu ve mudilerle yapacağı sözleşmede öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmemesinden dolayı ortaya çıkan mudi zararlarını tazmin etmek adına yetkili kılınan tüzel kişiliği haiz Lisanslı Depoculuk Tazmin Fonuna ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.


44

44

B.3.2.3. Lisanslı Fındık Depoculuk Hizmeti

12.04.2013 tarih ve 28616 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Fındık Lisanslı Depo Tebliği kapsamında Amaç; standartları belirlenen fındığın emniyetli ve sağlıklı koşullarda depolanmasını ve ürün senetleri vasıtasıyla ticaretinin kolaylaştırılmasını sağlamaktır. Kapsam; fındığın depolanacağı lisanslı depolarda bulunması gereken asgari niteliklere ve depolama hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin usul ve esaslar ile fındık lisanslı depoculuk faaliyetlerine dair diğer hususları kapsar. Tebliğ, 10.2.2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu ile 12.4.2013 tarihli ve 28616 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliğine dayanılarak hazırlanmıştır. Lisanslı Depolarda Bulunması Gereken Asgari Nitelikler; Fındığın depolanacağı lisanslı depoların; Taban, iç ve dış duvar yüzeyleri ile çatısının, fındığa yabancı madde karışmasını ve kirlenmesini önleyecek ve rutubeti geçirmeyecek, fındığı her türlü koku ve hava etkisi ile iç ve dış zararlardan koruyacak şekil ve nitelikte olması, kapalı olması, fındığın depolara aktarılması ya da depodan tahliyesi amacıyla ihtiyaç duyulan nakil ve diğer araç ve gereçlerin rahatça çalışabileceği genişlikte boş alanların ve geçiş yerlerinin bulunması, farklı yıl ürünü fındık ile çeşitli grup, tip, sınıf ve derecedeki fındığın karışmasını, niteliklerinin bozulmasını ve fazla basınç altında bulunmasını önleyecek önlemlerin alınmasına elverişli büyüklükte ve nitelikte olması, yeterli havalandırma sistemi, belgelendirilmesi suretiyle yeterli yangın söndürme sistemi, kaçak akıma ve neme karşı korumalı özel muhafazalı elektrik sistemi ile fındığın depolara nakledilmesi için gerekli altyapı ve nakil sistemine sahip olması, depolama hizmetleri ve depolamayla ilgili ihtiyaç duyulan diğer yan hizmetleri yerine getirebilecek teknik donanıma sahip bulunması gereklidir. Lisanslı depo işletmesinin lisansa tabi kapalı depo kapasitesi 10.000 tondan, her bir şubesinin kapalı depo kapasitesi ise 1.000 tondan az olamamaktadır. Sermaye; Lisanslı depo işletmesinin: 10.000 bin tona kadar; 1,00 milyon TL, 10.001 ila 20.000 ton için; 1,50 milyon TL, 20.001 ila 35.000 ton için; 2,00 milyon TL, 35.001 ila 50.000 ton için; 2,50 milyon TL, 50.000 tonu aşan her 10 bin ton için de ilave 200 bin TL asgari ödenmiş sermayeye sahip olması gerekir. Tartım makbuzunda; ürünün hasat dönemi ve menşeine, Ürün senedinde; ürünün grup, tip, sınıf veya derecesi ile varsa alt sınıfı, menşei ve yıl olarak hasat dönemine ve ambalajlı yada dökme olduğuna ilişkin bilgiler yer alır. Fındığı Depolamaya Hazır Hale Getirme; Lisanslı depo, depolanmaya veya standartlara uygun olmayan ya da depolandığında lisanslı depodaki diğer fındıkları olumsuz etkileyebilecek fındığı, mudinin talebi üzerine ve ücreti karşılığında, depolanmaya ve standartlara uygun hale getirmek amacıyla niteliğine göre ihtiyaç duyulan temizleme, toz, taş ve diğer yabancı maddelerden ayıklama, eleme, kurutma, şartlandırma ve benzeri işlemlere tabi tutabilir. Depolama şartları uygun olmayan, sağlığı olumsuz etkileyecek düzeyde bulunan, standart dışı olan ve mevzuatta öngörülen hususlara uygun olmayan fındıklar, lisanslı depolara alınmaz. Fındığın Tartımı, Depolanması ve Blok Ürün Senedi; Kabuklu fındığın toplam ağırlığı, % 6 iç rutubet ve % 50 randıman esasına göre hesaplanarak tespit edilir. Fındık mudiye teslim edilirken de aynı değerler esas alınarak tartım yapılır. Depolanan fındığın her bir kentali/100 kilogramı için ayrı bir ürün senedi


45

45

düzenlenir. Ambalajlı veya paketli iç veya işlenmiş iç fındıklarda, Bakanlığın onayı ile bir kentalden daha az ağırlıklar için de ürün senedi düzenlenebilir. Mudinin talebi ve lisanslı depo işletmesinin kabulü halinde, bir kentali/100 kilogramı aşan parti halindeki fındığın toplam miktarı için blok halinde tek ürün senedi düzenlenebilir. Bu durumda blok ürün senedi üzerine parti fındığın toplam ağırlığı yazılır. Fındığın Lisanslı Depoya Geçici Kabulü; Fındık, depolama amacından ziyade nakletme veya bir işletmede kullanılmak üzere kısa süreli muhafaza etme gibi amaçlarla lisanslı depoya en fazla 90 günü geçmeyecek şekilde geçici olarak kabul

edilebilir. Geçici olarak depoya kabul edilen fındık, ürün senedi düzenlenen fındıklardan ayrı olarak depolanır. Fındığın geçici olarak depolandığı, hem depo hem de kayıtlarda gösterilir. Kayıtlarda, fındığın ağırlığı ile mislen depolanan fındıklarda fındığın depoya konulmasından önce yetkili sınıflandırıcılarca yapılan analiz sonucu yer alır. Fındığın Depolara Yerleştirilmesi, Ayrı Depolanması ve Teslimi; Aynı yıl ürünü olan fındık; grup, tip, sınıf ve derecesine göre tahsis ve tasnif edilmiş, numaralanmış lisanslı depo ünitelerinde grup, tip, sınıf ve derecesi aynı olan fındıkla karıştırılarak depolanır. Kabuklu fındık ile iç ve işlenmiş iç fındıklar ayrı ünitelerde depolanır. Fındık, mudinin talebi ve lisanslı depo işletmesinin kabulü halinde, diğer fındıklar ile karıştırılmadan orijinal hali korunarak ayrı olarak depolanabilir. Bu durumda fındık ayrı ünitelere konulur ve diğer fındıklarla karıştırılmadan açıkça ve fark edilebilir şekilde işaretlenir. Ayrı depolanan fındıkların depodaki yeri kayıtlarda açık şekilde gösterilir. Diğer fındıklarla karıştırılmadan ambalajlı veya ambalajsız aynen depolanan ürünler, aynı orijinal haliyle teslim edilir. Prim ve İndirim Tarifesi; Fındığın karıştırılarak depolanması halinde ortaya

çıkabilecek küçük kalite farklılıkları prim ve indirim tarifesine göre tazmin edilir. Fındığın mudiye tesliminde küçük kalite farklılıkları çıkmış ve bunlar prim ve indirim tarifesindeki oranları aşmamış ise, prim ve indirim tarifesindeki kabul edilebilir sınırlar içindeki değerlere göre; Mudinin lisanslı depodan teslim aldığı fındık, teslim ettiğinden kaliteli çıkar ise, mudi tarafından fındığın niteliğine göre teslim tarihinde borsada oluşan ortalama fiyat baz alınarak kalite farklılığından

doğan fiyat farkı indirim tarifesi olarak lisanslı depo işletmesine, Mudinin lisanslı depoya teslim ettiği fındık, teslim aldığından kaliteli çıkar ise, lisanslı depo işletmesi tarafından fındığın niteliğine göre teslim tarihinde borsada oluşan ortalama fiyat baz alınarak kalite farklılığından doğan fiyat farkı prim olarak mudiye ödenir. Fındığın Korunması; Lisanslı depo işletmesi, lisansı askıya alınmış olsa bile her zaman, sorumluluğu altında bulunan fındıkların muhafazasında gerekli dikkati ve özeni gösterir. Depo her zaman temiz olmalı, depolama ortamının bağıl nemi yüzde yetmişin altında tutulmalı ve fındık yangın tehlikesini artıran ve sağlıklı muhafazasını engelleyen toz, çöp ve madde birikimleri ile kemirgen hayvan, mikroorganizma ve böceklerden korunmalıdır. Fındığın Azami Depolama Süresi; Kabuklu fındık, hasat döneminden itibaren

azami 24 ay süreyle lisanslı depolarda depolanabilir. İç veya işlenmiş iç fındık ise; kabuklu olarak hasat edilmesinden itibaren 24 aylık süreyi aşmamak kaydıyla iç fındığa dönüştürüldüğü tarihten itibaren, çuvallanmış/kasalanmışlar için azami 6 ay, raf ömründe daha kısa süre öngörülmemiş ise vakumlu ambalajlılar için azami 10 ay süreyle lisanslı depolarda muhafaza edilebilir.


46

46

Yetkili Sınıflandırıcıların Lisans Alma, Faaliyet ve Denetimi Hakkında Yönetmelik

Yetkili Sınıflandırıcı; Kanun ve bu Yönetmelik kapsamında lisans almış olan ve tarım ürünlerini analiz eden ürünün nitelik ve özelliklerini belirleyen, standartlara uygun olarak sınıflandıran ve bu durumu belgelendiren laboratuvarları işleten gerçek ve tüzel kişileri tanımlamaktadır. Yetkili sınıflandırıcı bölüm sorumlusu ve yöneticisi; ziraat mühendisi, gıda mühendisi, kimya mühendisi veya kimya alanında lisans düzeyinde eğitim almış bir personelden atanabilmektedir. Yetkili sınıflandırıcı personeli; ziraat mühendisi, gıda mühendisi, kimya mühendisi, kimyager, biyolog gibi konusunda lisans eğitimi almış veya ihtiyaca göre konusunda iki yıllık ön lisans yapmış ya da gıda, laboratuvar ve kimya konularındaki liselerden diploma almış veya Bakanlıkça kabul edilen ilgili bakanlık ya da diğer kamu veya özel kuruluşlarca düzenlenen kursa, belli bir sertifika programına veya eğitime tabi tutularak yetkili sınıflandırıcının iş ve faaliyetlerine ilişkin bir sertifikaya hak kazanmış teknik personel ile diğer idari ve yardımcı personellerden seçilmelidir. Hakem Yetkili Sınıflandırıcı; Yetkili sınıflandırıcıların yaptıkları ürün analiz ve sınıflandırma işlemlerine itiraz yapılması durumunda, yeniden alınan temsili numuneyi analiz etmek, itirazı sonuçlandırmak görevini üstlenen bölgedeki diğer sınıflandırıcılardır. Referans Yetkili Sınıflandırıcı; Görev alanındaki yetkili sınıflandırıcıların kalibrasyon, uygunluk kontrol ve denetimini yürüten, ürün analiz yöntemlerinin geliştirilmesi ve standardizasyonunun sağlanması için ulusal ve uluslararası bilimsel kuruluşlar ile çalışma yapan, eğitim veren, şahit numuneler ile itirazlarda istem üzerine veya Bakanlıkça görevlendirildiğinde tarım ürünlerini analiz eden ve görüş veren, analiz metotları konusunda TS EN ISO IEC 17025 "Deney ve Kalibrasyon Laboratuarlarının Yeterliliği için Genel Şartlar" standardına göre Türk Akreditasyon Kurumunca akredite edilmiş bulunan kamu veya özel laboratuvarları işleten ve Bakanlıktan lisans alan gerçek veya kamu ve özel tüzel kişileri ifade etmektedir. Laboratuvarın Asgari Özellikleri; Fiziksel, kimyasal ve mikrobiyoloji analiz

laboratuvar bölümleri, ayrı bölümler halinde planlanmalıdır. Analiz yapılan bölümler, çalışan personelin pratik ve rahat hareket etmesini sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Laboratuarlar ortam şartlarını kontrol etmeye yarayan alet ve ekipmanlarla donatılmalı; ısı, sıcaklık, toz, nem, buhar, titreşim, elektromanyetik etkenler ve zararlı canlılar gibi olumsuz şartlardan korunmalıdır. Ayrıca laboratuvar çalışma koşullarının, 20 ± 2°C'de sabitlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır. Çalışan personelin, iş güvenliği için uygun giysi ve donanım kullanması sağlanmalıdır. Laboratuvarın her bölümünde temizlik, sanitasyon ve dezenfeksiyon işlemleri, periyodik olarak ve yazılı talimatlara göre yapılmalı ve kayıtları tutulmalıdır. Duvar, tavan, taban, boru sistemleri, radyatörler, aydınlatma sistem ve bağlantıları kolayca temizlenebilir şekilde tasarlanmalıdır. Kimyasal maddeler risk grupları ve saklama koşullarına göre, havalandırma sistemli, ayrı oda veya depolarda bulundurulmalıdır. Laboratuvarda yangına karşı gerekli önlemlerin alındığına dair itfaiyeden belge alınmalıdır. Tuvaletler laboratuvar bölümlerine açılmamalıdır. Yetkili Sınıflandırıcı Tesislerinin Bölümleri; Tesisler; İdari ve Laboratuvar Hizmet bölümlerinden oluşmaktadır. İdari Bölüm; Hizmet bölümlerinden ayrı


47

47

olarak yönetici ve diğer personel için müstakil oda, laboratuvarda kullanılacak kimyasal maddeler ve yedek yardımcı malzemeler için depo, numune kabul bölümü ve duş, tuvalet ve soyunma-giyinme odası bölümlerinden oluşacaktır. Laboratuvar Hizmet Bölümleri; tartım odası, 10 m2 alana sahip fiziksel analiz laboratuvarı, 15 m2 alana sahip kimyasal analiz laboratuvarı, 20 m2 alana sahip mikrobiyoloji analiz laboratuvarı; Besi yeri hazırlama, sterilize etme, mikrobiyolojik ekim, inkübasyon işlemleri ve kullanılmış malzemelerin sterilizasyonu için ayrı bölümleri içermelidir. Ancak sınıf ve standardı belirlenecek tarımsal ürün, ürün grubu veya gruplarının

nitelik ve özelliklerine göre; fiziksel, kimyasal ve mikrobiyoloji laboratuvarlarından ihtiyaç duyulmayanlar, laboratuvar hizmet bölümünde yer almayabilir. Yetkili Sınıflandırıcı Lisansı; Yetkili sınıflandırıcı faaliyeti gerçekleştirecek işletmeler Kanun ve yönetmelik kapsamında Bakanlıktan lisans almalıdır. Yetkili sınıflandırıcının şubeleri aynı lisans kapsamında çalışır, şubeler lisansta gösterilir. Şubelerde de uygun olduğu ölçüde aynı koşullar aranır. Merkez ve şubelerde; standart ya da benzer bir yönetim sistemi, numune alma, numune nakil, laboratuar koşulları, analiz yöntemi, deney, cihaz, ölçüm raporları, belgelendirme ve personel düzeni olması esastır. Verilen lisanslar iki yıllık süre için geçerlidir. Yetkili sınıflandırıcılar, lisanslı depolara tevdi olunan veya depodan teslim edilen tarımsal ürünlerin analiz, sınıflandırma ve belgelendirme işlemlerinin yürütülmesi için lisanslı depo işletmeleriyle sözleşme yapar. Yetkili sınıflandırıcılar, yetkili sınıflandırıcılık faaliyetine ilişkin gerekli bilgi işlem alt yapısını oluşturur ve sertifikaları temin eder. Oluşturulan bilgi işlem alt yapısına ilgili kuruluşlar nezdinde ki sistemlerin entegrasyonu ve talep halinde Bakanlığın erişimi sağlanır. Lisanslı depo işletmeleri ve bunların ticaret borsaları haricindeki ortakları, yetkili sınıflandırıcılara ortak olamaz, bu işletmelerin ortakları ve yöneticileri de yetkili sınıflandırıcılarda yönetici olarak görev alamaz. Yetkili Sınıflandırıcı Ücret Tarifesi; Yetkili sınıflandırıcı, numune analiz ve sınıflandırma ile yapmış olduğu diğer hizmetler karşılığında önceden belirlenmiş yetkili sınıflandırıcı ücret tarifesi çerçevesinde ücret talep edebilir. Ücret tarifesi Bakanlıkça onaylandıktan sonra yürürlüğe girer. Yetkili Sınıflandırıcı Yönetimi; Yetkili sınıflandırıcı faaliyet ve hizmetlerini yürütmek üzere, bir yetkili sınıflandırıcı yöneticisi, bölümlerde bölüm sorumlusu ve yeterli sayıda laboratuvar personeli ile yardımcı personelin istihdamı zorunludur. Referans Yetkili Sınıflandırıcı Lisansı; Lisans için; ilgili tarım ürünlerinin standartlarına göre analizlerini ve bu Yönetmelikte öngörülen referans yetkili sınıflandırıcı görevlerini yürütebilecek olan, analiz metotları konusunda TS EN ISO IEC 17025 "Deney ve Kalibrasyon Laboratuarlarının Yeterliliği için Genel Şartlar" standardına göre Türk Akreditasyon Kurumunca akredite edilmiş bulunan kamu veya özel laboratuvarları işleten gerçek veya tüzel kişiler başvurabilir. Bakanlık, referans yetkili sınıflandırıcıları esas itibariyle, tarımsal ürün veya ürün grupları bazında ve bu Yönetmeliğe göre ilgili ürün veya ürün grubunda faaliyet gösteren tüm yetkili sınıflandırıcıları kapsayacak şekilde sınıflandırır ve lisans verir. Referans yetkili sınıflandırıcılar yaptığı iş ve hizmetler karşılığında ücret tarifesi çerçevesinde ücret talep edebilir. Ücret tarifesi Bakanlıkça onaylandıktan sonra yürürlüğe girer. Yetkili Sınıflandırıcılar 100.000,00 TL, Referans Yetkili Sınıflandırıcılar ise 200.000,00 TL Bakanlığın belirlemiş olduğu şartlar dahilinde teminat vermelidirler.


48

48

Kabuklu Fındık Depolama Tesisi Şu Bölümlerden Oluşur;

1. Araç Tartım ve Kayıt İstasyonu 2. Araç Boşaltma ve Çuvallı Tartım Yeri 3. Kabuklu Fındık Temizleme Bölümü 4. Temizlenmiş Kabuklu Fındık Tankları Tartım Yeri 5. Kabuklu Fındık Tankları Analiz Sonucu Bekleme Yeri 6. Kabuklu Fındık Depo Hattı Besleme İstasyonları 7. Kabuklu Fındık Besleme Üniteleri (Konveyör ve Elevatörler) 8. Kabuklu Fındık Siloları 9. Kabuklu Fındık Boşaltma Üniteleri (Konveyör ve Elevatörler) 10. Kabuklu Fındık Paketleme İstasyonları (Big-Bag ve Çuval Dolum) 11. Kabuklu Fındık Teslim Yerleri

Yetkili Sınıflandırıcıların Lisans Alma, Faaliyet ve Denetimi Hakkında Yönetmelik ''Madde 10. Lisanslı Depo İşletmesinin Yetkili Sınıflandırıcılık Faaliyetinde Bulunması; Lisanslı depo işletmesi aynı zamanda yetkili sınıflandırıcılık faaliyetinde de bulunmak isterse, yetkili sınıflandırıcı lisansı depoculuk lisansından ayrı olarak düzenlenir. Bu durumda lisanslı depo işletmesi kendisine tevdi edilen tarımsal ürünlerin analiz ve sınıflandırma işlemlerini, kendi bünyesinde gerçekleştirebilir. Yetkili sınıflandırıcılık faaliyetinde bulunmayan ya da bulunsa bile ihtiyaç duyan lisanslı depo işletmeleri, tevdi olunan veya depodan teslim edilen tarımsal ürünlerin analiz, sınıflandırma ve belgelendirme işlemlerinin

yürütülmesi için yetkili sınıflandırıcılarla sözleşme yapar'' Yatırım planı kapsamında Lisanslı Depo İşletmesi ve Yetkili Sınıflandırıcı hizmetleri bir arada sunulacak ve bu amaçla Lisanslı Depoculuk Faaliyet İzni ve Yetkili Sınıflandırıcı Lisansı alınacaktır. Bu kapsamda sırasıyla; Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi Kuruluş İzni Alınması, Lisanslı Depo İşletmesi Faaliyet İzni Alınması ve Yetkili Sınıflandırıcı Lisansı Alınması sağlanacaktır. B.3.3. Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Devlet Destekleri (Vergi İstisnaları, Kira Desteği, Yatırım Desteği, Kredi Faiz Desteği vb.)

Vergi Teşvikleri; Lisanslı depoculuk sisteminin teşvik edilmesine ve bu alandaki yatırımların artarak gelişmesine katkı sağlamayı amaçlayan vergi düzenlemeleri, 3.7.2009 tarihli 27277 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5904 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanunla yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunla; * Lisanslı depoya tevdi edilen ürün için üreticiye verilen ürün senetlerinin el değiştirmesinden doğan kazançlar 31.12.2014 tarihine kadar gelir vergisi ve kurumlar vergisinden istisna tutulmuştur. Söz konusu gelir ve kurumlar vergisi istisnası 31.12.2018 tarihine kadar uzatılmıştır. * Ürünlerin lisanslı depolara ilk tesliminde ve borsadaki alım satımında katma değer vergisi (KDV) istisnası getirilmiştir. * Lisanslı depo işletmesi ile mudi arasında yapılan sözleşmeler ve ürün senetleri damga vergisinden istisna tutulmuştur.


49

49

Devlet Yardımları; 14.7.2009 tarihli ve 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ve bu Kararın uygulanmasına ilişkin Hazine Müsteşarlığınca çıkarılan 2009/1 sayılı ''Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ'' ile lisanslı depoculuk hizmetleri bölgesel desteklerden yararlandırılacak yatırım konuları arasına dahil edilmiştir. Ordu, Yatırım Teşvik Uygulamalarında 5. Bölgede yer almaktadır. Lisanslı Depoculuk (US97 K: 6302.0.03) sektöründe bölgesel desteklerden faydalanılabilecek

asgari yatırım tutarı 5. Bölgede 1 Milyon TL.dir.

Bölgesel Teşvik Unsurları

Destek Unsurları 5. Bölge

KDV İstisnası Var

Gümrük Vergisi Muafiyeti Var

Vergi İndirimi Yatırıma Katkı

Oranı %

OSB Dışı 40

OSB İçi 50

Sigorta Primi İşveren Hissesi desteği

Destek Süresi OSB Dışı 7 Yıl

OSB İçi 10 Yıl

Yatırım Yeri Tahsisi Var

Faiz Desteği İç Kredi 5 Puan

Döviz/Dövize Endeksli Kredi

2 Puan

Sigorta Primi (İşçi Hissesi) Desteği Yok

Gelir Vergisi Stopajı Desteği Yok

Tablo 17. Bölgesel Teşvik Uygulamalarında Sağlanan Destekler (Kaynak: RG) Lisanslı depolarda muhafaza edilen ürünlere 5 yıl süreyle kira desteği ödemesi yapılacağı 16 Ekim 2014 Tarih, 29147 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı eki Tarımsal Ürünlerin 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu Çerçevesinde Lisans alarak Faaliyet Gösteren Depolarda Muhafaza Edilmesi Halinde Kira Destekleme Ödemesi Yapılmasına ilişkin kararda belirtilmiştir. Karara göre; Lisanslı depolarda muhafaza edilen Fındık için 10 TL/Tonu geçmemek üzere Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca onaylanacak kira ücretlerinin % 50'si oranında kira desteği verilmektedir. Depo kira ücreti 16.10.2014 tarihi itibariyle 5 yıl süreyle doğrudan lisanslı depo işletmelerine ödenecektir. 27.12.2016 tarihli Bakanlar Kurulu Kararıyla T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair Düşük Faizli Yatırım ve İşletme Kredisi Kullandırılmasına İlişkin Kararda değişiklik yapılmasına dair Karar kapsamında kurulacak lisanslı depo işletmelerine cari faiz oranları üzerinden yatırım dönemleri için % 75, işletme döneminde % 50 faiz indirimli olarak 10.000.000 TL.ye kadar kredi kullandırılmaktadır. Aynı Karar kapsamında; Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) karşılığında, üretimini yaptığı ürünü lisanslı depoya teslim eden üreticilere, üretim kapasiteleriyle uyumlu olacak şekilde senet tutarının % 75'ine kadar azami 9 ay vadeli olarak kullandırılacak kredi faizlerinde % 50 indirim uygulanacaktır.


50

50

B.3.4. Türkiye ve Dünya'da Lisanslı Depoculuk Hizmetleri

Lisanslı depoculuk kavramı ABD'de ortaya çıkmış ve geliştirilmiştir. ABD'de ürün senetleri finansmanı 19. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Geniş toprakların ekilmesi, buharlı gemicilik ve demiryolu taşımacılığının gelişmesi ve telgrafın icadıyla iletişimin hızlanması Amerika'nın orta batısından doğu kıyılarına ve sonuçta Avrupa'ya büyük miktarda tahıl sevkiyatı yapılmasını teşvik etmiştir. Chicago şehri 1830 ve 1850 yılları arasında bu tahıl ticaretinin merkezi haline gelmiştir. Bu kapsamda girişimciler çiftçilerin ve diğer tedarikçilerin ürünlerinin alınması, satış ve sevkiyat öncesinde ürünlerin depolanması ve ticaretinin yapılması için büyük depolar inşa etmişler ve depolanan ürünlerin alınıp satılabilmesi için ürün senetleri çıkarmışlardır. 20. yüzyılın başlarında tarım depoları, ürün borsaları ve standartlar dâhil tüm sistem, federal bir düzenleyici rejimle kontrol altına alınmıştır.

Şekil 2. Lisanslı Depo Silo Düzeni

İç Ticaret Genel Müdürlüğü'nden alınan verilere göre Faaliyet İzni Alan; 4 Adet Referans Yetkili Sınıflandırıcı, 13 Adet Yetkili Sınıflandırıcı, 153 Adet Kuruluş, 67 Adet Faaliyet (Lisans) izni alan Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk İşletmesi ve 9 Adet Ürün Senedi Alım Satımında Yetkilendirilen Ticaret Borsası faaliyet göstermektedir. Hububat, Baklagiller, Yağlı Tohumlar, Pamuk, Fındık, Zeytin, Zeytinyağı ve Kuru Kayısı ürünlerinde Türkiye Lisanslı Depolama Kapasitesi 04.02.2019 tarihi itibari ile 3.343.327 Ton düzeyindedir.

Ürün Senedi Alım Satımında Yetkilendirilen Ticaret Borsaları

No Borsa Adı Lisans Tarihi

Lisansın Kapsamı

Anlaşmalı Olduğu Lisanslı Depo İşletmeleri

1 Polatlı Ticaret

Borsası 11.07.2011 Ulusal

TMO-TOBB Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim

Şirketi

2 Ankara Ticaret



Şirketi

3 Bandırma Ticaret


Tiryaki Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi


51

51

4 Lüleburgaz

Ticaret Borsası 17.08.2012 Ulusal

Edirne Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Lüleburgaz Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

5 Çorum Ticaret

Borsası 28.09.2012 Ulusal -

6 Düzce Ticaret



Şirketi

7 İzmir Ticaret


Ege Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

8 Konya Ticaret


Anadolu Selçuklu Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

GK Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Kainat Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Toprak Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Yalnızlar AGRO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim

Şirketi

Konya Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

Matlı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Saraç Hububat Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

AVS AGRO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Altuntaş Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Trakya Evren Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

9 Gaziantep Ticaret


Tiryaki Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

Kayseri Şeker Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Köseoğlu AGRO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Özmen Hububat Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Mardin Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

GRAİN Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Tablo 18. Ürün Senedi Alım Satımında Yetkilendirilen Ticaret Borsaları (05.07.2017) (Kaynak: Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü)


52

52

Faaliyet İzni Alan Yetkili Sınıflandırıcılar

No Yetkili Sınıflandırıcı Faaliyet Konusu Yeri Lisans Tarihi

1 Polatlı Ticaret Borsası (Hububat

Teknolojileri Laboratuarı) Hububat, Baklagiller,

Yağlı Tohumlar Polatlı 13.06.2011

2 Bandırma Ticaret Borsası (Hububat

Laboratuarı) Hububat, Baklagiller,

Yağlı Tohumlar Bandırma 02.07.2012

3 Ankara Ticaret Borsası (Hububat


Yağlı Tohumlar Gölbaşı 05.07.2012

4 Lüleburgaz Ticaret Borsası (Hububat


Yağlı Tohumlar Lüleburgaz 05.07.2012

5 Çorum Ticaret Borsası (Hububat Laboratuarı)

Hububat, Baklagiller, Yağlı Tohumlar

Çorum 31.07.2012

6 Konya Laboratuvar ve Depoculuk

Tarım Gıda Enerji A.Ş. Hububat, Baklagiller,

Yağlı Tohumlar Konya 13.03.2014

7 Gaziantep Ticaret Borsası

Laboratuvar ve Depoculuk A.Ş. Hububat, Baklagiller,

Yağlı Tohumlar Gaziantep 03.07.2014

8 Edirne Ticaret Borsası (Ürün Laboratuvarı)


Edirne 01.08.2014

9 İzmir Ticaret Borsası Laboratuvar Ar-

Ge ve Danışmanlık Hizmetleri A.Ş. Pamuk İzmir 31.12.2014

10 Nanolab Laboratuvar Hizmetleri

Limited Şirketi Zeytin Bursa 03.11.2015

11 Adana Ticaret Borsası (Tarımsal Ürün

Analiz Laboratuvarı) Hububat, Baklagiller,

Yağlı Tohumlar Adana 15.07.2016

12 Bastak Gıda Makine Medikal

Pazarlama İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi


Ankara 29.03.2017

13 Giresun Ticaret Borsası Laboratuvarı

İktisadi İşletmesi Fındık Giresun 10.04.2017

Tablo 19. Faaliyet İzni Alan Yetkili Sınıflandırıcılar (Kaynak: Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü)

Faaliyet İzni Alan Referans Yetkili Sınıflandırıcılar

No Referans Yetkili Sınıflandırıcı Faaliyet Konusu Yeri Lisans Tarihi

1 Toprak Mahsulleri Ofisi

(Merkez Laboratuarı) Hububat, Baklagiller,

Yağlı Tohumlar Ankara 16.05.2011

2 Türk Standardları Enstitüsü Fındık Ankara 20.09.2012

3 Zeytincilik Araştırma İstasyonu

Müdürlüğü Zeytin-Zeytinyağı Bornova 23.07.2014

4 Ekonomi Bakanlığı

Batı Anadolu Bölge Müdürlüğü İzmir Laboratuvar Müdürlüğü

Pamuk İzmir 03.11.2014

Tablo 20. Faaliyet İzni Alan Referans Yetkili Sınıflandırıcılar (Kaynak: Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü)


53

53

Faaliyet İzni Alan Lisanslı Depo İşletmeleri

No İşletme Adı Faaliyet Konusu

Yer Lisans

Kapasitesi Lisans Tarihi

Yetkili Sınıflandırıcı

1 TMO-TOBB Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

Hububat Ankara 30.000

12.07.2011 Ankara TB

Kırşehir 30.000 Polatlı TB

2 Ege Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Pamuk İzmir 17.000 26.02.2013 İzmir TBL

3 Marmarabirlik Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Zeytin Bursa 5.000

10.11.2015 NANOLAB Erdek 8.500

4 Tiryaki Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

Hububat

Bandırma 30.000

12.07.2012

Bandırma TB

Çorum 31.800 Çorum TB

Gaziantep 67.200 Gaziantep TB

Mersin 113.300

5 Anadolu Selçuklu Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Konya 100.000

04.06.2015 KLD Konya 20.000

6 GK Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Kırıkkale 40.000 30.05.2014 KLD

7 Kainat Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat

Sivas 54.500

08.08.2014 KLD Karaman 68.500

Konya 29.500

8 Toprak Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Karaman

35.000

09.07.2015 KLD 38.000

Konya 55.000

9 Yalnızlar AGRO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

Hububat Konya 31.700 29.06.2016 KLD

10 Konya Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi


11 Altuntaş Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Aksaray 22.000

06.06.2017 KLD Aksaray 31.000

12 ULİDAŞ Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

Hububat Çorum 41.950 16.01.2017 KLD

13 Mardin Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Kızıltepe 23.750 31.05.2017 Gaziantep TB

14 Lüleburgaz Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Lüleburgaz 35.000 29.06.2017 Lüleburgaz TB

15 RANA FARM Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Karaman 30.000 17.10.2017 KLD

16 Kayseri Şeker Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat

Yozgat 40.000

14.07.2016 Gaziantep TB Sivas 20.000

Kayseri 20.000

17 KONAGRO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi



54

54

18 Köseoğlu AGRO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Adana 60.000 22.08.2016 Adana TB

19 İpsala Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Edirne 29.000 02.11.2018 BASTAK

20 Özmen Hububat Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Gaziantep 53.200 24.08.2016 Gaziantep TB

21 GRAİN Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Hatay 56.500

29.06.2017 Gaziantep TB Aydın 18.500

22 Evlik Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

Hububat Konya 30.000

22.08.2017 KLD Konya 30.000

23 Saraç Hububat Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi


24 TK Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Kuru Kayısı Fındık

Eskişehir 30.000

12.06.2018 BASTAK 20.000

Gaziantep 32.593

Şanlıurfa 31.029

25 Matlı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat

Bursa 40.000

02.11.2016 KLD Gaziantep 22.000

Konya 29.000

26 Mutlu GRAİN Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Gaziantep 32.500 14.06.2018 Gaziantep TB

27 Nergizler Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi


28 Trakya Evren Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Tekirdağ 95.170 23.06.2017 KLD

29 Giresun Fındık Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Fındık Giresun 17.000 25.08.2017 Giresun TB

30 Akgüller Tahıl Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Adana 23.000 08.08.2017 -

31 Özekizler AGRO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi


32 MYSİLO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat

Aratol 23.000

02.07.2018 BASTAK Yozgat 54.600

Yozgat 54.700

33 Kan Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Ankara 21.000 21.07.2017 KLD

34 Safirtaş Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Maraş 53.000 06.09.2017 BASTAK

35 CEMAŞ Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

Hububat Diyarbakır 20.400 16.08.2017 Gaziantep TB

36 AVS AGRO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi



55

55

37 Ruhbaş Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Kayseri 32.000 11.07.2018 BASTAK

38 Şimala Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi


39 ALTINAGRO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Adana 52.300 08.08.2018 BASTAK

40 Sandıkçı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi


41 Güzel Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi


42 Şakiroğlu Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi


43 Özbuğday Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Hatay 20.500 25.05.2018 BASTAK

44 Hekimoğlu Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi


45 Edirne Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Edirne 40.000 23.06.2017 Edirne TB

46 Al LİDAŞ Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi


47 ATB Çukurova Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Adana 50.000 11.09.2017 Gaziantep TB

48 Selçuklu Yıldızı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Konya 26.000 12.07.2017 -

49 Şimşekli Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi


50 GAP Şanlıurfa Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Şanlıurfa 88.600 25.12.2018 Ankara TB

51 Sönmezler AGRO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi


52 Tezcan Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Konya 20.000 11.06.2018 BASTAK

53 UNSAN Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

Hububat Mardin 26.125 04.06.2018 BASTAK

54 Ergünler Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Elazığ 40.000 09.07.2018 Gaziantep TB

55 Sivas LİDAŞ Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Sivas 23.000 09.08.2018 BASTAK

56 Yusuf ZENGİN Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi



56

56

57 Tekbaşlar Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Yüreğir 53.380 147.08.2018 Adana TB

58 PTB Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Polatlı 60.000 14.06.2018 Polatlı TB

59 AYSAN Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi


60 Altılar Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi


61 Ata LİDAŞ Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi


62 Polat AGRO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Yozgat 32.800 12.07.2018 Gaziantep TB

63 Tekin LİDAŞ Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Batman 34.700 25.09.2018 Gaziantep TB

64 Kızıltepe AGRO Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Mardin 23.690 04.06.2018 Gaziantep TB

65 Hacı Emin Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Batman 22.700 12.09.2018 Gaziantep TB

66 Aksaray İli Ticaret Borsası Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Hububat Aksaray 22.400

19.11.2018 KLD 21.300

67 Şanlıurfa Pamuk Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi

Pamuk Şanlıurfa 20.000 25.12.2018 İzmir TBL

Tablo 21. Faaliyet İzni Alan Lisanslı Depo İşletmeleri (04.02.2019) (Kaynak: Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü)

Ankara TB: Ankara Ticaret Borsası Hububat Teknolojileri Laboratuvarı Polatlı TB: Polatlı Ticaret Borsası Hububat Teknolojileri Laboratuvarı

İzmir TBL: İzmir Ticaret Borsası Laboratuvar Ar-Ge ve Danışmanlık Hizmetleri Anonim Şirketi NANOLAB: Nanolab Laboratuvar Hizmetleri Kimya Gıda Danışmanlık Çevre Eğitim Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi Bandırma TB: Bandırma Ticaret Borsası Hububat Laboratuvarı Çorum TB: Çorum Ticaret Borsası Hububat Laboratuvarı Gaziantep TB: Gaziantep Ticaret Borsası Laboratuvar ve Depoculuk Anonim Şirketi KLD: Konya Laboratuvar ve Depoculuk Tarım Gıda Enerji Anonim Şirketi Lüleburgaz TB: Lüleburgaz Ticaret Borsası Hububat Teknolojileri Laboratuvarı Adana TB: Adana Ticaret Borsası Tarımsal Ürün Analiz Laboratuvarı BASTAK: Bastak Gıda Makine Medikal Pazarlama İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi Giresun TB: Giresun Ticaret Borsası Laboratuvarı İktisadi İşletmesi Edirne TB: Edirne Ticaret Borsası Ürün Laboratuvarı


57

57


Mudi

(Ürün Sahibi)

Lisanslı Depo

Referans


Şekil 3. Lisanslı Depoya Ürün Girişi Şeması


(Mudi Talebi)

ELÜS İptali

Mudi (ELÜS Sahibi)

Lisanslı

Depo Ürün Çıkışı

Şekil 4. Lisanslı Depodan Ürün Çıkışı Şeması


58

58

Elektronik Ürün Senedi Alım Satımı İşlemleri Süreci

Şekil 5. ELÜS Alım Satımı İşleyişi Şeması

Lisanslı Depoya Ürünün Teslim Alınması ve Ürünün Teslim Edilmesi İş Akışı

Şekil 6. Lisanslı Depoya Ürün Teslimi ve Ürünün Teslim Alınması İş Akışı


59

59

Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi Kuruluş İzni Verilmesinde İstenilen Belgeler (Yeni Şirket Kuruluşu)

1. Başvuru Dilekçesi

2. Kuruluş Başvuru Formu

3. Depolanacak ürüne ilişkin piyasa yapısının, mevcut bir lisanslı depodan ayrı

olarak depo kurulmasını gerektirecek nitelik ve düzeyde bulunduğuna, ekonomik

ihtiyaç ve etkinlik şartlarının uygun olduğuna dair gerekçeli rapor

4. 3 adet Noter Onaylı Şirket Ana Sözleşmesi

5. Şirket sermayesinin en az 1 Milyon TL.sinin ödendiğine dair banka dekontu [1]

6. Lisanslı depo işletmesinin gerçek kişi ortaklarının ve yönetim kurulu üyelerinin

5300 sayılı Kanunun yedinci maddesinde aranılan şartları taşıdıklarına ve kendileri

veya sınırsız sorumlu oldukları kuruluşlar hakkında iflas kararı verilmemiş ve

konkordato ilan edilmemiş olduğuna, mali ve ticari itibar bakımından engel bir

durumlarının bulunmadığına dair beyan

7. Lisanslı depo işletmesinin tüzel kişi ortaklarının kendileri veya sınırsız sorumlu

oldukları kuruluşlar hakkında iflas kararı verilmemiş ve konkordato ilan edilmemiş

olduğuna, mali ve ticari itibar bakımından engelin bulunmadığına dair beyan

8. Tüzel kişi ortakların serbest muhasebeci mali müşavirlerce veya Bakanlıkça

gerekli görülmesi durumunda yeminli mali müşavir ya da bağımsız denetim

kuruluşlarınca düzenlenen veya onaylanan son bir yıla ait bilanço, gelir gider tablosu

ile istenilen ek mali tabloları [2]

9. Yabancı uyruklu kurucu ve ortakların, Türk gerçek ve tüzel kişiler için aranan

şartları taşıdığına dair bulundukları ülke yetkili makamlarınca onanmış bilgi ve

belgelerin noterce tasdikli çevirileri

10. Bakanlıkça gerekli görülen diğer belgeler [3]

[1] Bu dekontun, tescil aşamasında ilgili ticaret sicili memurluğuna ibrazı

zorunludur. 1 Milyon TL’yi aşan ilave sermaye tutarı, şirketin faaliyet izni için

başvurma tarihine kadar tamamlanabilir.

[2] Kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzel kişileri bu belgeleri sunmak

zorunda değildir.

[3] Bakanlık kuruluş başvuru ve işlemlerinde, ihtiyaç gördüğü formların

doldurulmasını ve sunulmasını isteyebilir.


60

60

Lisanslı Depo İşletmesi Faaliyet İzni Verilmesinde İstenen Belgeler

1. Başvuru Dilekçesi

2. Lisans Başvuru Formu [1]

3. İşletmenin tesisleri ile lisanslı depoculuk faaliyeti kapsamında depolayacağı

ürünler için düzenlenmiş sigorta poliçelerinin onaylı suretleri

4. Yetkili sınıflandırıcı ile akdedilen ve Bakanlıkça onaylanan sözleşme

5. Borsa ile akdedilen ve Bakanlıkça onaylanan sözleşme

6. Teminat yükümlülüğünün yerine getirildiğini gösterir tutanak [2] [3]

7. Depolama kapasitesine göre Bakanlıkça belirlenen sermayenin tamamının

ödendiğine dair yeminli veya serbest muhasebeci mali müşavir raporu

8. Şirketin, serbest muhasebeci mali müşavirlerce veya yeminli mali müşavir ya da

bağımsız denetim kuruluşlarınca düzenlenen veya onaylanan son bir yıla ait bilanço,

gelir gider tablosu ile istenilen ek mali tabloları

9. Yöneticiler ile varsa şube sorumlularının ismi, T.C. kimlik numarası, ikamet

adresi ve eğitim durumunu gösterir beyanname

10. Personelin isim, unvan, görev ve sorumlulukları ile iş tanımlarını gösterir

personel ve organizasyon şeması

11. İşletmenin bina ve tesislerinin mülk sahibi/kiracısı olunduğuna dair yazılı beyan

12. İşletme ve depolar ile varsa şubelerin yerleşim planı

13. Ürün senetlerinin Bakanlıkça bastırılmasını ihtiva eden dilekçe [3]

14. Şirket yönetim kurulunca belirlenen lisanslı depo ücret tarifesi ile Bakanlıkça

öngörülmüş prim ve indirim tarifesinin Bakanlıkça onaylanmasına ilişkin dilekçe [3]

15. Ürün senetlerini imzalamaya yetkili kişilerin isimleri ile orijinal imzalarının tescil

ve ilan edildiğini gösterir Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi sureti[3]

16. Bakanlıkça belirlenen lisans bedelinin hesaba yatırıldığını gösterir dekont [3]

[1] Lisanslı depo işletmesine kuruluş izni verilmesi aşamasında bildirilen hususlarda değişiklik olması durumunda, lisanslı depo işletmesi lisans başvuru formu ile birlikte bu değişikliğe ilişkin form da doldurularak Bakanlığa sunulur. [2] Lisans kapsamındaki depo kapasitesinin ürün rayiç bedelinin %15'inden az olmamak üzere Bakanlıkça belirlenen ve kabul edilen lisanslı depo teminatının verilmesi zorunludur. İstenen teminat tutarına eşit nakit para, banka teminat mektubu, gayrimenkul rehni veya sorumluluk sigortası, mevzuatta öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmesinde temerrüde düşülmesi halinde Fona bu tür teminatı alış, satış, düzenleme ve transfer gibi her türlü tasarrufta bulunma yetkisi veren bir gayri kabili rücu yetki belgesiyle birlikte verilir. [3] 6, 13, 14, 15, 16 nolu belgeler Lisans Başvurusu İnceleme Komisyonu raporunun

Bakanlıkça uygun görülmesinden sonra verilir.


61

61

Yetkili Sınıflandırıcı Lisansı Verilmesinde İstenilen Belgeler [1]

1. Başvuru Dilekçesi [2] 2. Lisans Başvuru Formu 3. Ekonomik gereklilik ile lisanslı depolarda muhafaza edilecek ürünlerin analiz ve sınıflandırması için ihtiyaç duyulan işlem hacminin ya da sınıflandırma hizmetinin nitelik ve kalitesinin yetkili sınıflandırıcı kurulmasını gerektirecek nitelik ve düzeyde olduğuna dair gerekçeli rapor 4. Gerçek kişi yetkili sınıflandırıcılar veya tüzel kişi yetkili sınıflandırıcıların ortakları, yönetim kurulu üyeleri ve denetçilerinin noter onaylı adli sicil beyanı 5. Tüzel kişi yetkili sınıflandırıcının ve ortaklarının noter onaylı beyanı 6. Kamu tüzel kişileri hariç lisans için başvuran tüzel kişi işletmelerin kuruluşunun yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi, işletmenin Ticaret Sicil Memurluğunca onaylı değişiklikleri de içeren ana sözleşmesi, kayıtlı vergi dairesi adı ve vergi kimlik numarası beyanı, lisans için başvuran gerçek kişi işletmelerin kuruluşunun yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi, kayıtlı vergi dairesi adı ve vergi kimlik numarası beyanı 7. Laboratuvar Yerleşim Planı 8. Yetkili sınıflandırıcı binasının mülk sahibi/kiracısı olduğuna dair yazılı beyan 9. Yetkili sınıflandırıcı yöneticisi ile bölüm sorumlularının, varsa şube sorumlularının isimleri, sözleşme ve diploma suretleri [3] ile TC kimlik numaraları ve noter onaylı adli sicil beyanı 10. Personelin [4] unvan, görev ve sorumlulukları ile iş tanımlarını da gösterir personel ve organizasyon şeması 11. Laboratuvarda uygulanacak analizlerin listesi ile kaynaklarıyla birlikte orijinal ve Türkçe analiz yöntemleri 12. Laboratuvarda kullanılacak cihaz, alet ve ekipmanların marka, model ve üretim yılını belirten form 13. Yetkili sınıflandırıcının tesis ve cihazlarının hırsızlık, yangın, duman, infilak, deprem, dahili su basması, sel gibi rizikolara karşı yapılmış sigorta poliçesi 14. Bakanlıkça belirlenen tutarda Lisanslı Depoculuk Tazmin Fonu adına ve lehine düzenlenmiş teminatların yatırıldığına dair belge [5] 15. Yetkili sınıflandırıcının laboratuvar ve diğer tesislerinin 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu ve Yetkili Sınıflandırıcıların Lisans Alma, Faaliyet ve Denetimi Hakkında Yönetmeliğin 5 inci, 6 ncı, 7 nci maddeleri ve diğer madde hükümleri ile teknik yeterlilik bakımından uygun olduğuna, defter ve kayıt yükümlülüğünün yerine getirilmiş olduğuna, yeterli alet, cihaz ve ekipmanların ve bunların kullanım talimatlarının bulunduğuna, işletmenin faaliyet ve ihtiyaçlarına uygun olarak yeterli sayıda teknik personelin ve diğer idari ve yardımcı personelin istihdam edildiğine dair komisyon raporu [6] 16. Yetkili sınıflandırıcı ücret tarifesi tekliflerinin Bakanlıkça onaylanmasına ilişkin dilekçe [7] 17. Referans yetkili sınıflandırıcıya verilecek taahhütname [8] 18. Bakanlıkça belirlenen lisans bedelinin hesaba yatırıldığını gösterir dekont [9] 19. Bakanlıkça gerekli görülen diğer bilgi ve belgeler


62

62

[1] Yetkili sınıflandırıcı lisansı almak üzere başvuruda bulunan ve bünyesinde uygun ve yeterli laboratuar bulunduran ve işleten ilgili bakanlıkların ya da kamu kurumlarının ilgili birimleri veya Türk Akreditasyon Kurumunca-TURKAK TS EN ISO IEC 17025 "Deney ve Kalibrasyon Laboratuarlarının Yeterliliği için Genel Şartlar" standardına göre akredite edilmiş ve/veya Türk Standartları Enstitüsü-TSE ya da benzeri bir kuruluş tarafından ISO 17025 akreditasyon şartlarını haiz bulunduğu onaylanmış özel veya kamu kuruluşlarından (10), (11) ve (12) nci maddelerde yer alan belgeler istenmez. Ayrıca bu kuruluşlar hakkında komisyonca, yalnızca defter

ve kayıt yükümlülüğünün yerine getirilmiş olduğuna ve Bakanlıkça uygun görülen diğer hususlara dair inceleme yapılır. [2] Lisans başvurusu yukarıda yer alan (1), (2) ve (3) üncü maddelerde belirtilen belgelerle birlikte Bakanlığa yapılır. Bakanlık bu başvuruyu inceler ve değerlendirmeye tabi tutar. Bakanlığın başvuruyu kabul edip uygun görüş vermesi durumunda, başvuru sahibince diğer belgeler de tamamlanarak Bakanlığa sunulur. [3] Bölüm sorumlularının, konusunda lisans düzeyinde eğitim almış veya yüksek lisans ya da doktora yapmış ziraat mühendisi, gıda mühendisi, kimya mühendisi veya kimyager olması, yetkili sınıflandırıcı yöneticisi ve şube sorumlularının ise bölüm sorumluları için belirtilen eğitim şartını haiz veya en az dört yıllık üniversitelerin hukuk, iktisadi ve idari bilimler, siyasal bilgiler ve mühendislik fakülteleri mezunu olması şarttır. [4] Yetkili sınıflandırıcının teknik personeli ile diğer idari ve yardımcı personelinin, ziraat mühendisi, gıda mühendisi, kimya mühendisi, kimyager, biyolog olması veya ihtiyaca göre konusunda iki yıllık ön lisans yapmış ya da gıda, laboratuvar ve kimya konularındaki liselerden diploma almış veya Bakanlıkça kabul edilen ilgili bakanlık ya da diğer kamu veya özel kuruluşlarca düzenlenen kursa, belli bir sertifika programına veya eğitime tabi tutularak yetkili sınıflandırıcının iş ve faaliyetlerine ilişkin bir sertifikaya hak kazanmış bulunması gerekir. [5] Bakanlıkça belirlenecek asgari 100.000 TL değerinde teminata eşit olarak; nakit para, banka teminat mektubu, devlet tahvili, hisse senedi, gayrimenkul rehni ve nakde çevrilebilir diğer güvenceler teminat olarak verilebilir ya da yetkili

sınıflandırıcılık faaliyetlerini kapsayan yeterli bir mesleki sorumluluk sigortası yapılabilir. [6] Komisyon raporu, lisans başvurusunda istenilen belgelerin tam ve yeterli olduğunun tespitinden sonra, Bakanlıkça oluşturulan komisyonun yerinde yapacağı inceleme sonucunda yine bu komisyonca düzenlenir. [7] Bu dilekçe, komisyonca düzenlenen raporun Bakanlıkça uygun görülmesinden sonra verilir. [8] Bu taahhütname, komisyonca düzenlenen raporun Bakanlıkça uygun görülmesinden sonra verilir. Üç nüsha olarak düzenlenen bu taahhütnamenin bir nüshası yetkili sınıflandırıcıda, biri ilgili referans yetkili sınıflandırıcıda, diğeri de Bakanlıkta muhafaza edilir. [9] Lisans bedeli, komisyonca düzenlenen raporun Bakanlıkça uygun görülmesinden sonra ödenir.


63

63

Referans Yetkili Sınıflandırıcı Lisansı Verilmesinde İstenilen Belgeler

1. Başvuru Dilekçesi [1] 2. Lisans Başvuru Formu 3. Ekonomik gerekliliğe ve ilgili ürün veya ürün grubunda referans yetkili sınıflandırıcıya ihtiyaç duyulduğuna dair gerekçeli rapor 4. Türk Akreditasyon Kurumunca verilecek, uygunluk değerlendirme kuruluşu olarak deney ve kalibrasyon sertifikaları düzenleme konusunda akredite edilmiş ve mevzuat doğrultusunda akredite kararı geçici veya devamlı olarak durdurulmamış olduğuna, akreditasyon gözetimi ve denetimi altında bulunduğuna ilişkin belge 5. Referans yetkili sınıflandırıcı, ortağı, yönetici ve denetçilerinin aranılan şartları taşıdığına dair adli sicil beyanı 6. Referans yetkili sınıflandırıcı yöneticisinin noter onaylı sözleşmesi, diploma sureti ve nüfus cüzdanı fotokopisi 7. Lisans için başvuran tüzel kişi ortaklık ise, kuruluşun yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi, ortaklığın Ticaret Sicil Memurluğunca onaylı değişiklikleri de içeren ana sözleşmesi ve vergi dairesi adı ve vergi kimlik numarası beyanı 8. Referans yetkili sınıflandırıcının tesis ve cihazlarının hırsızlık, yangın, duman, infilak, deprem, dahili su basması, sel gibi risklere karşı yapılmış sigorta poliçesi veya sureti 9. Bakanlıkça belirlenen tutarda Tazmin Fonu adına ve lehine düzenlenmiş teminatların yatırıldığına dair belge [2] 10. Referans Yetkili sınıflandırıcı ücret tarifesi tekliflerinin Bakanlıkça onaylanmasına ilişkin dilekçe 11. Bakanlıkça belirlenen lisans bedelinin ilgili hesaba yatırıldığını gösterir dekont 12. Bakanlık ile kurum arasında imzalanan sözleşmenin örneği [3] 13. Bakanlıkça gerekli görülen diğer belgeler [4] [1] Lisans başvurusu 1., 2. ve 3. maddelerde belirtilen belgelerle birlikte Bakanlığa yapılır. Bakanlık bu başvuruyu inceler ve değerlendirmeye tabi tutar. Bakanlığın başvuruyu kabul edip uygun görüş vermesi durumunda, başvuru sahibince diğer belgeler de tamamlanarak Bakanlığa sunulur. [2] Bakanlıkça belirlenecek asgari 200.000 TL değerinde teminata eşit olarak; nakit para, banka teminat mektubu, devlet tahvili, hisse senedi, gayrimenkul rehni ve nakde çevrilebilir diğer güvenceler teminat olarak verilebilir ya da yetkili sınıflandırıcılık faaliyetlerini kapsayan yeterli bir mesleki sorumluluk sigortası yapılabilir. [3] Lisans başvurusunda bulunan kurumun kamu kurum ve kuruluşu olması halinde 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanuna istinaden çıkarılan Yetkili Sınıflandırıcıların Lisans Alma, Faaliyet ve Denetimi Hakkında Yönetmeliğin 46 ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan hükümler kapsamında yukarıdaki belgelerin bir kısmı veya tamamı aranmayabilir. Bu durumda Bakanlık ve kurum arasında bir sözleşme imzalanır. [4] Bakanlık lisans başvuru ve işlemlerinde, ihtiyaç gördüğü formların doldurulmasını ve sunulmasını isteyebilir.


64

64

B.4. Proje Fikrinin Kaynağı ve Uygunluğu

Ordu Ticaret Borsası, hizmet anlayışını üye memnuniyeti eksenine oturtan, hizmet kalitesini her dönemde yükseltme vizyonuna sahiptir. Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri projesi bu vizyonun bir gereği olarak fındık sektörü bileşenlerinden gelen talepler üzerine hazırlanmıştır. Lisanslı Depoculuk, son dönemlerde, tarımsal üretim ve pazarlamanın bir parçası olarak sürekli bölge gündemine gelmektedir. Tarımsal kalkınma planlamalarında üzerinde durulan lisanslı depoculuk sistemi ile ilgili Ordu ilinin incelenmesi ve yapılabilirlik etüdünün gerçekleştirilmesi kaynakların etkin ve verimli kullanılmasına ortam hazırlayacaktır. B.4.1. Projenin Sektörel ve/veya Bölgesel Kalkınma Amaçlarına Uygunluğu

Cumhurbaşkanlığı 100 Günlük İcraat Programı dahilinde Tarım ve Orman Bakanlığı kapsamında hayata geçirilecek projeler içerisinde 9. başlıkta; Uzun süreli kiralama kapsamında lisanslı depo kapasitesinin % 200 artırılması ve 500 bin ton ilave ihaleye çıkılması kararı alınmıştır. Doğu Karadeniz Bölgesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (DOKAP), Doğu Karadeniz Projesi Eylem Planı 2014-2018 Ekonomik Kalkınma Hedefleri arasında Lisanslı depoculuk sisteminin yaygınlaştırılması amacıyla Ticaret Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Ticaret Borsaları, Kalkınma Ajansları ile ortaklaşa çalışmalar yürüterek; Dünyanın en fazla fındığını üreten bölgede, hem fındık fiyat istikrarının sağlanması hem de ürünün uzun süre depolanabilmesi için önem arz eden Lisanslı Depoculuğun yaygınlaştırılması için çalışmalar yapılması kararı alınmıştır. Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı TR90 Doğu Karadeniz Bölge Planı 2014-2023 Yenilikçi ve Rekabetçi Ekonomi Gelişme Ekseni (Eksen 2) çerçevesinde; Mevcut dış ticaret ortamını geliştirmek, Bölge sanayisinde katma değeri yükseltmek ve rekabet edebilirliği artırmak, Tarım-Sanayi entegrasyonunu geliştirmek, Kırsal Odaklı Zenginlik ve Mutluluk Gelişme Ekseni (Eksen 3) çerçevesinde; Tarım, hayvancılık ve su ürünlerinde etkin kaynak kullanımı ile üreticinin düzenli gelir elde etmesini ve yüksek refah seviyesine ulaşmasını sağlamak amaçlanmıştır. Lisanslı Depoculuk Hizmetleri; Hasat dönemlerinde arz yığılması nedeniyle oluşan fiyat düşüşlerinin önlenmesi, Ürün kalitesinin uzun süre muhafaza edilerek hasat dönemi dışında hammadde tedariğinin sağlanabilmesi, Ürün kalitesinin artış göstermesi, Ürün senetlerinin bankacılık işlemlerinde kullanılarak finansal ihtiyacın karşılanması gibi sağlayacağı katkılar ile ulusal bölge planlarına katkı sağlayacaktır. B.4.2. Projenin Geçmiş, Yürüyen ve Planlanan Diğer Projelerle İlişkisi

İç Ticaret Genel Müdürlüğü'nden alınan lisanslı depoculuk verilerine göre Fındık Sektöründe Türkiye'de kuruluş izni ve faaliyet lisansına sahip olan tek kuruluş Giresun Fındık Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi, yetkili sınıflandırıcı ise Giresun Ticaret Borsası Laboratuvarı İktisadi İşletmesi olarak belirtilmiştir. Giresun Fındık Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi ortaklık yapısı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Düzce Ticaret Borsası, Rize Ticaret Borsası, Giresun İl Özel İdaresi ve Giresun Ticaret Borsası'ndan oluşmaktadır.


65

65

Giresun Fındık Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi(GİFLİDAŞ) 25.08.2017 tarihinde 17.000 ton depolama kapasitesi ile kuruluş izni ve lisans alan Lisanslı Depo İşletmesi, yetkili sınıflandırıcı Giresun Ticaret Borsası Laboratuvarı İktisadi İşletmesi 10.04.2017 tarihinde yetkili sınıflandırıcı faaliyet izni almıştır. Ordu ilinde mevcutta faal olan Lisanslı Depo İşletmesi bulunmamaktadır. 2012 yılında Ordu ili Ünye ilçesinde Toprak Mahsulleri Ofisi - Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Ünye Şube Müdürlüğü tarafından 25.000 Ton depolama kapasitesine sahip Lisanslı

Depoculuk Hizmeti faaliyete geçmiştir ancak faaliyet sürecinde mudiler tarafından 35 Ton fındık depoya teslim edildiğinden faaliyetlere son verilmiştir. 2012 yılında Düzce ili Merkezinde Toprak Mahsulleri Ofisi - Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Düzce Şube Müdürlüğü tarafından 10.000 Ton depolama kapasitesine sahip Lisanslı Depoculuk Hizmeti faaliyete geçmiştir ancak faaliyet sürecinde mudiler tarafından 900 Ton fındık depoya teslim edildiğinden faaliyetlere son verilmiştir. Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk işletmesi araştırma etüdünde Ünye ve Düzce'de kurulan Lisanslı Depoların faaliyetlerine son vermesine neden olan etkenlerin incelenmesi, Giresun Fındık Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi fiziki ve teknik yapısının incelenmesi gibi çalışmalar dışında bu projeler ile herhangi bir bağlantısı bulunmamaktadır. Geçmiş dönemde sürdürülen ve mevcutta devam eden proje alanları avantaj ve dezavantajları bakımından referans olacaktır. B.4.3. Projenin Diğer Kurum Projeleri ile İlişkisi

Ordu ilinde mevcutta faal olan Lisanslı Depo İşletmesi bulunmamaktadır. 2012 yılında Ordu ili Ünye ilçesinde TMO-TOBB LİDAŞ tarafından 25.000 Ton depolama kapasitesine sahip Lisanslı Depoculuk Hizmeti faaliyete geçmiş ancak faaliyet sürecinde mudiler tarafından 35 Ton fındık depoya teslim edildiğinden faaliyetlere son vermiştir. Ordu Ticaret Borsası Lisanslı depoculuk hizmetleri araştırma raporu 2019 yılında referans niteliğinde tek çalışmadır ve ilişkilendirilmesi gereken bir proje bulunmamaktadır. B.4.3.1. Proje ile Eşzamanlı Götürülmesi Gereken Diğer Kurum Projeleri

Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri projesi Ordu ilinde kurulması muhtemel bir lisanslı depoculuk hizmetinin ihtiyaç analizi ve yatırımın ekonomik analizini gerçekleştiren bir araştırma projesidir. Ordu ilinde araştırma projesi döneminde Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Çalışması referans niteliğinde temel çalışma olacaktır ve eş zamanlı yürütülmesi gereken benzer niteliklerde veya ortak amaca hizmet edecek depoculuk projeleri bulunmamaktadır. B.4.3.2. Başka Kurum Projesi ile Fiziki Çakışma Oluşmamasına Yönelik Tedbirler

Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Çalışması referans niteliğinde olacak, benzer alanlarda farklı kurum projeleri bulunmadığından fiziki çakışma olasılığı bulunmamaktadır.


66

66

B.4.4. Projenin İdarenin Stratejik Planı ve Performans Programına Uygunluğu

Ordu Ticaret Borsası 15 Ağustos 1936 tarihinde ''Ordu Ticaret ve Zahire Borsası" adıyla Baha TEGÜN başkanlığında Türkiye'nin 20. Borsası olarak kurulmuş, 1947 yılında ''Ordu Ticaret Borsası'' unvanıyla bugüne kadar gelinmiştir. Ordu Ticaret Borsası; Yaş ve Kuru Meyveler, Canlı Hayvan, Bitkisel ve Nebati Yağlar, Değirmenlik Ürünler ve Çeşitli Gıda Maddeleri (Bal) olmak üzere 5 Meslek Grubu'ndan teşekkül etmektedir. Bunların içerisinde yaş ve kuru meyveler grubunda yer alan ''Fındık'' toplam işlem hacminin % 95'ini oluşturmaktadır. Türkiye fındık üretiminin % 25-30'u Ordu ilinde gerçekleştirilmektedir. Ordu Ticaret Borsası yıllık 180-200 bin ton fındık tescili ile kendi kategorisinde ilk sırada yer almaktadır. Ordu Ticaret Borsası tarımsal ürünlerin, canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin, ekonomiye kaliteli ve piyasa gerçeklerine uygun fiyatlarla kazandırılması, kayıt dışılığın ve haksız rekabetin engellenmesi ve bölgesel kalkınmada önemli görevler üstlenmesi için kurulmuştur. Ordu Ticaret Borsası Misyonu; Başta alıcı ve satıcıyı bir araya getirecek ortamları yaratmak, alım/satım işlemlerini tescil etmek, bu işlemlere ilişkin istatistikleri hazırlamak, paylaşmak, ve kalite standartlarına uygun hizmet vermek Kanun ve mevzuat çerçevesinde düzenlenmiş görevleri yerine getirmektedir. Ordu Ticaret Borsası Vizyonu; Üyelerine kaliteli hizmeti sunan güçlü kurumsal

kapasiteye ulaşmış, yönetim süreçlerinde çağdaş yaklaşımları benimseyen, gelişmiş bilişim teknolojilerini kullanan, sorunları doğru biçimde tespit eden, etkin çözümler üreten, bölgenin sosyo-ekonomik gelişmesinde üstleneceği stratejik rollerle, karar alıcıların bilgisine önem veren ve süreçlere dahil eden lider kuruluş olmaktır. Ordu Ticaret Borsası Kalite Politikası; Üye memnuniyetiyle üyelerin zamanında

ve kaliteli hizmet almasını sağlayan, temsil ettiği sektörlerin, sorunlarına yönelik çözüm önerileri geliştiren, raporlar hazırlayan, Ar-Ge ve Ür-Ge çalışmalarına teşvik eden, kurumsal gelişimde personel ve altyapı ihtiyaçlarını gelişen teknolojiye uygun olarak sürekli iyileştiren, yerel, ulusal ve uluslararası alanda paydaşlarıyla etkili iletişim kuran ve küresel ihtiyaçların giderilmesine projeler üreterek katkı sağlayan, çağdaş borsacılık anlayışı içerisinde hizmet veren bir kurum olmaktır. Ordu Ticaret Borsası 2018-2021 Stratejik Planı; Stratejik amaç ve hedeflerinin oluşturulmasında öncelikle, GZFT analizi, iç ve dış paydaş anket sonuçları ile Ortak Akıl Platformunda elde edilen görüş ve öneriler belirleyici unsur olmuş, bunların üst belgelerle olan ilişkileri değerlendirilmiştir. Katılımcılık esas alınarak yürütülen çalışmalar sonucunda 3 Stratejik Amaç ile bu amaçları gerçekleştirmeye yönelik 19 hedef tespit edilmiştir.

Stratejik Amaçlar; 1. Çağdaş Normlarla Yönetilen Güçlü ve Kurumsal Yapıyı Oluşturmak, 2. Hizmetlerini Etkin ve Kaliteli Biçimde Sunmak 3. Ordu'nun Sosyo-Ekonomik Kalkınmasında Değer Yaratmak


67

67

2021 Yılı Sonu İtibariyle Vizyona Taşınacağı Öngörülen Amaç ve Hedefler

Amaç 1. Çağdaş Normlarla Yönetilen Güçlü ve Kurumsal Yapıyı Oluşturmak

Hedef 1.1. Borsa organlarının etkin ve verimli biçimde çalışması sağlanacaktır. Hedef 1.2. Borsanın kaynakları etkin ve verimli biçimde yönetilecektir. Hedef 1.3. Borsanın tanıtımı etkin biçimde yapılacaktır. Hedef 1.4. Üyeler ve Müstahsillerle ilişkiler geliştirilecektir. Hedef 1.5. Kurumsallaşma süreci etkin biçimde yönetilecektir. Hedef 1.6. Araştırma kapasitesi geliştirilecektir. Hedef 1.7. Proje hazırlama ve yönetme kapasitesi geliştirilecektir.

Amaç 2. Hizmetlerini Etkin ve Kaliteli Biçimde Sunmak

Hedef 2.1. Üye ve Müstahsiller etkinliklerle bir araya getirilerek iletişim ağı kurulacaktır. Hedef 2.2. Üye ve Müstahsillerin ihtiyaç duyduğu bilgiler erişime sunulacaktır. Hedef 2.3. Üye ve Müstahsillerin ihtiyaçları doğrultusunda eğitimler sunulacaktır. Hedef 2.4. Üye ve Müstahsillerin iş geliştirmesine katkı sağlayacak faaliyetler yürütülecektir. Hedef 2.5. Üyelerin uluslararası pazarlara açılmaları için faaliyetler yürütülecektir. Hedef 2.6. Satış Salonu faaliyete geçirilecektir.

Amaç 3. Ordu'nun Sosyo-Ekonomik Kalkınmasında Değer Yaratmak

Hedef 3.1. Bölgesel ve sektörel sorunlarda lobicilik ve temsil faaliyetleri yürütülecektir. Hedef 3.2. Tarım ve tarım sanayinin gelişmesi için çalışmalar yürütülecektir. Hedef 3.3. Sosyo-Ekonomik gelişime katkı sağlayacak çalışmalar yapılacaktır. Hedef 3.4. İstihdamın artırılması için çalışmalar yürütülecektir. Hedef 3.5. Teşviklerden daha fazla faydalanmak için çalışmalar yürütülecektir. Hedef 3.6. İhracatın artırılması için çalışmalar yürütülecektir.

Çağdaş Normlarla Yönetilen Güçlü ve Kurumsal Yapıyı Oluşturmak Amacının Hedeflerine İlişkin Performans Göstergeleri

Hedef 1.1. Borsa organlarının etkin ve verimli biçimde çalışması sağlanacaktır.

Ç1 Ç2 Ç3

* Üye Ziyaret Sayısındaki Artış * Üye Memnuniyet Oranı * Çalışan Memnuniyet Oranı

Ç1=%5 Ç2=%80 Ç3=%80

Hedef 1.2. Borsanın kaynakları etkin ve verimli biçimde yönetilecektir.

Ç1 Ç2 Ç3

* Gerçekleşen Gelir ile Tahmini Gelir Oranı * Gerçekleşen Gider ile Tahmini Gider Oranı * Tasarruf Oranı

Ç1=%100 Ç2=%90 Ç3=%10

Hedef 1.3. Borsanın tanıtımı etkin biçimde yapılacaktır.

Ç1 Ç2

* Basında Yer Alma Oranında Artış * Danışılma Oranındaki Artış

Ç1=%10 Ç2=%5

Hedef 1.4. Üyelerle ve Müstahsillerle ilişkiler geliştirilecektir.

Ç1 * Üye Ziyaretlerinde Artış Ç1=%5

Hedef 1.5. Kurumsallaşma süreci etkin biçimde yönetilecektir.

Ç1 * Akreditasyon Denetim Puanının Artırılması

Ç1=55

Hedef 1.6. Araştırma kapasitesi geliştirilecektir.

Ç1 * Borsa Tarafından Hazırlanan Rapor ve İstatistiklerin Sayısı

Ç1=12

Hedef 1.7. Proje hazırlama ve yönetme kapasitesi geliştirilecektir.

Ç1 * İyi Uygulamalar Arasına Giren Proje Sayısı Ç1=1


68

68

Hizmetlerini Etkin ve Kaliteli Biçimde Sunmak Amacının Hedeflerine İlişkin Performans Göstergeleri

Hedef 2.1. Üyeler ve Müstahsiller çeşitli etkinliklerle bir araya getirilerek iletişim ağları kurulacaktır.

Ç1 * Düzenlenen Çalıştay Sayısı Ç1=2

Hedef 2.2. Üyeler ve Müstahsillerin ihtiyaç duyduğu bilgiler erişime sunulacaktır.

Ç1 * Web Sitesinde Yayınlanan İstatistiki Verilerin Artışı

Ç1=%10

Hedef 2.3. Üyeler ve Müstahsillerin ihtiyaçları doğrultusunda eğitimler sunulacaktır.

Ç1 * Yıllık Düzenlenen Eğitim Sayısı Ç1= 2

Hedef 2.4. Üyeler ve Müstahsillerin iş geliştirmelerine katkıda bulunacak faaliyetler yürütülecektir.

Ç1 * Üye ve Müstahsillere Yönelik Yapılan Eğitim ve Etkinlik Sayısı

Ç1=3

Hedef 2.5. Üyelerin uluslararası pazarlara açılmaları için faaliyetler yürütülecektir.

Ç1 * Borsa Faaliyetleri Sonucu Yurtdışı Pazarını Artıran Üye Sayısı

Ç1=4

Hedef 2.6. Satış Salonu faaliyete geçirilecektir. Ç1 * Satış Salonunun Oluşturulması Ç1=2019

Ordu'nun Sosyo-Ekonomik Kalkınmasında Değer Yaratmak Amacının Hedeflerine İlişkin Performans Göstergeleri

Hedef 3.1. Bölgesel ve sektörel sorunların çözümleri için Lobicilik ve Temsil faaliyetleri yürütülecektir.

Ç1 * Başarılı Şekilde Sonuçlanan Lobicilik Sayısı

Ç1=5

Hedef 3.2. Fındık başta olmak üzere, tarım ve tarım sanayinin gelişmesi için çalışmalar yürütülecektir.

Ç1 * Sektörel Toplantıları Ç1=1

Hedef 3.3. Sosyo-ekonomik gelişmesine katkı sağlayacak çalışmalar yapılacaktır.

Ç1 * Borsa Kaynakları ile İlin Gelişimine Yönelik Oluşturan Referans Kaynak Sayısı

Ç1=1

Hedef 3.4. İstihdamın artırılması için çalışmalar yürütülecektir.

Ç1 * İstihdam Sayısında Artış Ç1=%2

Hedef 3.5. Teşviklerden daha fazla faydalanmak için çalışmalar yürütülecektir.

Ç1 * Alınan Hibe Miktarındaki Artış Oranı

Ç1=%10

Hedef 3.6. İhracatın artırılması için çalışmalar yürütülecektir.

Ç1 * İhracat Oranındaki Artış Ç1=%10

Ordu Ticaret Borsası Projeleri;

1. Fizibilite Raporu Hazırlama Eğitimi Projesi 2. Kurumsallaşmada Artı Değer Stratejik Plan Projesi 3. Ordu'da Gıda İmalatı Sektöründe Ar-Ge Eğitimi Projesi 4. Kaliteli Fındık Yetiştiriciliği Projesi 5. Fındık Üretiminde Geleneksel ve Modern Uygulamaların İncelenmesi Projesi Kalite Politikası ve Vizyonu çerçevesinde hizmetlerini yürüten Ordu Ticaret Borsası ilimizde gündeme gelen Lisanslı Depoculuk Hizmetleri talebini, kaynakların etkin ve verimli kullanılması adına irdelenerek, ihtiyaç analizinin ortaya çıkması amacıyla ''Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu'' projesini hazırlamıştır. Ordu Ticaret Borsası kurumsal yapısı, nitelikli personel kaynakları, proje yürütme tecrübesi ve mali kaynakları ile hazırlanan bu projeyi yürütebilecek düzeydedir.


69

69

B.4.5. Proje Fikrinin Ortaya Çıkışı

Türkiye fındık üretiminin % 25-30'u Ordu ilinde gerçekleştirilmektedir. Ordu Ticaret Borsası yıllık 180-200 bin ton fındık tescili ile kendi kategorisinde 1. sırada yer almaktadır ve fındık Borsa işlem hacminin % 95'ini oluşturmaktadır. Fındık sektörü içerisinde stratejik sektör raporları, fındık yetiştiriciliği geleneksel ve modern metotlar, üretim ve imalat süreçlerinde Ar-Ge yatırımları gibi birçok alanda proje çalışmaları yürüten, projeler kapsamında bölgesel, ulusal ve uluslararası ortaklık kurarak işbirliği içerisinde hareket edebilen, kurumsal ve mali yapı bakımından proje uygulama düzeyi yüksek bir kuruluş olarak faaliyetler sürdürülmektedir. Fındık depolama sürecinde yaşanılan; hasat döneminde piyasaya ürün arzının artması nedeniyle fiyat dalgalanmalarının oluşması, mevcut depolama alanlarının kapasite ve fiziksel özelliklerinin uygun olmayışı, ürün depolama sürecinde aflatoksine, çürük, küf, acılaşma, yüksek nem, ürün fire oranının artışı gibi sorunların yaşanması, hammaddenin uzun süre depolanamaması nedeniyle sanayi tesislerinin hammadde ihtiyacının rantabl karşılanamaması gibi sorunlar lisanslı depo ihtiyacını gündeme getirmektedir. Fındık üreticileri, manav olarak tanımlanan fındık alımı sağlayan gerçek veya tüzel kişiler, fındık kırma ve işleme tesisleri, fındık ihracatı gerçekleştiren tüccarlar, fındık sanayi işletmeleri ve kamu kurum kuruluşları temsilcileri üzerinde yapılan araştırma anketleri bu talebin reel göstergesi olmuştur. Lisanslı depoculuk sisteminin; Hasat dönemlerinde tarım ürünlerindeki arz yığılması nedeniyle oluşan fiyat düşüşlerinin önlenmesi ve piyasanın dengelenmesi, finansman sıkıntısı çeken küçük çiftçiler ile ürün sahiplerinin, lisanslı depolara verdikleri ürünleri karşılığında aldıkları ürün senetleri aracılığıyla bankalardan kredi ve finansman sağlamaları, ürün ticareti ile uğraşan tacir ve sanayicilerimizce, kaliteli ve fiyat istikrarı sağlanmış ürünlerin kolayca temini gibi faydalar sağlayacak olması yüksek yatırım maliyeti içeren bu alanda kaynakların etkin verimli kullanılabilmesi adına fizibilite raporu hazırlanması ihtiyacını ortaya koymuştur. Lisanslı depoculuk sisteminin fındık sektörü üzerindeki etkilerini inceleyen; Ünye Ticaret Borsası tarafından hazırlanan Lisanslı Depoculuk Fizibilite Raporu, Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan TR81 Bölgesi Lisanslı Depoculuk Yatırımı Ön Fizibilitesi Raporu, Giresun Ticaret Borsası tarafından hazırlanan ve Rekabetçi Sektörler Programı Birinci Dönem Projeleri kapsamında desteklenen Fındık Lisanslı Deposu ve Fındık Pazar Yeri Kurulması Projesi, Fındık Tanıtım Grubu tarafından organize edilen ve Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Marmara Araştırma Merkezi (TÜBİTAK/MAM) tarafından yürütülen Fındıklarda Aflatoksin Oluşumuna Etki Eden Faktörlerin ve Önleyici Tedbirlerin Belirlenmesi Projesi ve Fındık ve Fındıklı Ürünlerin Raf Ömürlerinin Belirlenmesi ve Uzatılması Çalışmaları Projesi gibi bilimsel çalışma ve fizibilite çalışmaları projenin ortaya çıkmasını sağlayan referans niteliğindeki çalışmalar olmuştur. Karadeniz Bölgesi ve Ordu ilinde önemli miktarda üretilen stratejik öneme sahip olan fındık ürününün ekonomik değerinin artırılması konusundaki çalışmalara katkı sağlamak amacıyla Ordu ilinde fındıkta lisanslı depoculuk ihtiyacının belirlenmesi ve lisanslı depoculuk işletmesinin yapılabilirliği, sürdürülebilirliği ve ekonomik rantabilitesini ortaya koyacak bir fizibilite raporu hazırlanması amacıyla Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri projesi hazırlanmıştır.


70

70

B.4.6. Projeyle İlgili Geçmişte Yapılmış Etüt, Araştırma ve Diğer Çalışmalar

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri alanında; Üniversiteler, Kalkınma Ajansları, Fındık Tanıtım Grubu, Ticaret Borsaları ve Ticaret Odaları gibi kurumların aracılığıyla bugüne kadar Türkiye'de birçok ön etüt çalışması, fizibilite raporu, sektör araştırma raporları, pazar etütleri gibi çalışmalar yapılmıştır. Lisanslı Fındık Depolama Hizmetlerini içeren Etüt ve Araştırma Çalışmaları; 1. Ünye Ticaret Borsası, Lisanslı Depoculuk Fizibilite Raporu (2013) - Rapor Özeti; Ünye ve Fatsa ilçelerinde Lisanslı Depolama Tesisi için yapılan fizibilite çalışmasında konuya ilişkin kanunlar, yönetmelikler, standartlar ve çevresel faktörler dikkate alınmıştır. Lisanslı Depo tesisi, yapılan analizler neticesinde ekonomik, teknik ve mali açıdan yapılabilir nitelikte bulunmuştur. 2. Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, TR81 Bölgesi Lisanslı Depoculuk Yatırımı Ön Fizibilitesi Raporu (2018) - Zonguldak ilinde 2016 yılında 35.581 ton olan fındık üretiminin sağlıklı sürdürülebilir büyümesi için Lisanslı Depoculuk mevzuatına uygun bir depolamanın yapılabilirlik şartlarının araştırılması amacıyla Lisanslı Depoculuk Tesis Yatırımına yönelik bir ön fizibilite raporu hazırlanmıştır. 3. Giresun Ticaret Borsası, Rekabetçi Sektörler Programı Birinci Dönem Projeleri

kapsamında Fındık Lisanslı Deposu ve Fındık Pazar Yeri Kurulması Projesi kapsamında 9.450.309,00 Euro bütçeli projeye 7.753.978,53 Euro Hibe desteği alarak kurulan alanın işleticiliği Giresun Fındık Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi tasarrufuna devredilmiştir. GİFLİDAŞ 25.08.2017 tarihinde 17.000 ton depolama kapasitesi ile kuruluş izni ve lisans alan Lisanslı Depo İşletmesi, yetkili sınıflandırıcı Giresun Ticaret Borsası Laboratuvarı İktisadi İşletmesi 10.04.2017 tarihinde yetkili sınıflandırıcı faaliyet izni almıştır. 4. Fındık Tanıtım Grubu tarafından organize edilen ve Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Marmara Araştırma Merkezi (TÜBİTAK/MAM) tarafından yürütülen ''Fındıklarda Aflatoksin Oluşumuna Etki Eden Faktörlerin ve Önleyici Tedbirlerin Belirlenmesi Projesi'' ve ''Fındık ve Fındıklı Ürünlerin Raf Ömürlerinin Belirlenmesi ve Uzatılması Çalışmaları Projesi" kapsamında, kalite ve lezzet özellikleri üstün bir ürün olan fındığın raf ömrü boyunca bu özelliklerindeki değişimin, farklı depolama koşullarında tespit edilmesi ve raf ömrünün artırılması için alınacak tedbirlerin belirlenmesi çalışmaları yürütülmüştür. Proje sonuç raporunda depolama koşulları ile ilgili olarak şu bilgilere yer verilmiştir. Depolama amaçlı kullanılan alanlar temiz ve kuru olmalı, küf gelişimini önlemek amacı ile ortam bağıl nemi % 70'in altında tutulacak şekilde kontrol edilmelidir. Yağmur, kemirgen ve böcekler, su drenajına karşı önlemler alınmalı, sıcaklık ve bağıl nem değişimleri minimize edilmelidir. Küf gelişimini önlemek amacı ile eğer mümkünse, sıcaklık 0-10 oC arasında tutulmalıdır. İyi depolama uygulamaları uygulanarak böcek ve küf seviyeleri minimize edilmelidir. Bu uygulama, tescilli insektisit ve fungusitlerin kullanımı veya gerekli önlemlerin alınması ile sağlanabilir.


71

71

C. PROJENİN GEREKÇESİ

Projenin Gerekçesi bölümünde; Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Talep Analizi, Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Gelecekteki Talebin Tahmini ve Talep Tahminleri Oluşturan Varsayımlar Çalışmalar ve Kullanılan Yöntemler irdelenecektir. C.1. Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Talep Analizi

Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu hazırlığı çalışmasında talep analizi Ordu ili sınırları içerisinde gerçekleştirilen nitel tahmin yöntemleri kapsamında oluşturulmuştur. Uzun vadeli talep tahminlerinde mevcut durum analizi, çözüm önerileri ve beklentiler ön planda tutulmuştur. C.1.1. Talebi Belirleyen Temel Nedenler ve Göstergeler

Lisanslı Depoculuk Hizmetlerine olan talebi belirleyen temel nedenler fındık depolama sürecinde yaşanılan sorunlardan oluşmaktadır. Lisanslı depoculuk sisteminin avantajları talebin büyüme eğilimi kazanmasında etkili olmaktadır. Proje konusu alanda mevcut durumda var olan negatif etkenler, pozitif sonuçlar doğurabilecek yatırımların irdelenmesi ile birleştirildiğinde ''Lisanslı Depoculuk İlimizde Kurulmalı'' sonucuna ulaşılmaktadır. Lisanslı depoculuğun avantajlarının yanı sıra dezavantajlarının da göz önünde bulundurulması gerçekçi sonuçların ortaya çıkması adına büyük önem taşımaktadır. B. Projenin Arka Planı başlığında B.1.4. Fındık Depolama Sürecinde Mevcut Durum Analizi ve B.1.5. Fındık Depolama Sürecinde Sorunlar ve Çözüm Önerileri detaylı olarak aktarılmıştır. Talebi belirleyen temel etkenler sisteminin avantaj ve dezavantajları ile açıklanabilmektedir. C.1.1.1. Lisanslı Depoculuk Hizmetlerinin Avantajları

Lisanslı Depoculuk Çalıştayında; lisanslı depoculuk hizmetlerinin belirlenen avantajları aşağıda belirtilmiştir. Güvenli ve sağlıklı koşullarda ürününü saklama olanağı bulan ürün sahibi

mamulünü hırsızlık, yangın, sel vb. doğal afetlere karşı güvence altına alacaktır. Üretici fiyatın düşük olduğu hasat döneminde mamullerini satmak yerine

lisanslı depolara koyacak ve mamul senetlerini teminat göstererek uygun koşullarda kredi temin etme imkanını elde edecektir.

Üretici, ürettiği mamullerin objektif laboratuvar koşullarında standardını belirleme, kalite unsurlarına göre fiyat talep etme ve pazarlama olanağına kavuşmakla birlikte kaliteli üretime de teşvik edilmektedir.

Üretici fındığını dar alanda satma yerine elektronik ortamda ürün senedinin işlem gördüğü borsada çok sayıda alıcının rekabetinden yararlanma ve daha yüksek gelir elde etme olanağı olmaktadır.

Sanayici ve Tüccarlar açısından kendi işletmeleri için depo inşa etme maliyetinden kurtularak ve temel faaliyet alanına yoğunlaşacaktır.


72

72

Sanayici ve Tüccarlar açısından ihtiyaç duydukları hammaddeye aynı cins ve kalitedeki mamulü güvenilir bir şekilde, elektronik ortamda yer sınırlaması olmaksızın kısa zamanda temin edebilme imkanına kavuşacaktır.

Sanayici ve Tüccarlar ellerinde bulunan ürün senetleri vasıtasıyla fiyat değişikliği yaşanan dönemlerde risklerini minimize etmiş olacaktır.

Sanayici ve Tüccarlar fiyatın düşük olduğu hasat döneminde mamullerini satmak yerine lisanslı depolara koyacak ve mamul senetlerini teminat göstererek uygun koşullarda kredi temin etme imkanını elde edecektir.

Ürünleri laboratuarlarda analiz ederek stoklayan, aynı miktar ve kalitede iade eden, elektronik ortamda satış imkanı sağlayan, devlet denetiminde olan modern bir tesis devlet güvencesi ile mudilere hizmet verecektir.

Lisanslı depoculuk sisteminin genel düzeyde üreticiler, ürün borsaları, sanayiciler, tüccarlar, piyasalar ve devlet açısından avantajları şu şekildedir. Üreticiler Açısından Avantajları

Güvenli, sigortalı, sağlıklı koşullarda ürünlerini saklama olanağı bulmaktadırlar. Böylece üretici mamulünü hırsızlık, yangın, sel vb. doğal afetlere karşı korunmasını devredeceğinden dolayı hiçbir endişe duymamaktadır.

Fiyatların düşük olduğu hasat döneminde mamullerini satmak yerine lisanslı depolara koyarak ve mamul senetlerini teminat göstererek uygun koşullarda kredi temin etme imkanını elde etmektedir.

Ürettiği mamullerin objektif laboratuvar koşullarında standardını belirleme, kalite unsurlarına göre fiyat talep etme ve pazarlama olanağına kavuşmakla birlikte kaliteli üretime de teşvik edilmektedir.

Depo kurma masraflarından kurtularak lisanslı depoyu kullanabilmektedir. Mamulünü çevresindeki dar alanda satma yerine elektronik ortamda ürün

senedinin işlem gördüğü borsada çok sayıda alıcının rekabetinden yararlanma ve daha yüksek gelir elde etme olanağı olmaktadır.

Depo, banka ve borsa arasında sağlanacak iyi bir iletişim ağı ile mevcut talep, stok miktarı ve teslim edilen mamulün belirtilen tarih ve sözleşmeleri ile eşleştirilebilmeleri sağlanmaktadır. Küçük üreticiler belli bir standartta üretim yapmaya teşvik edilmekte ve bu sayede modern ve etkili pazarlara açılabilme durumu söz konusu olmaktadır.

Ürün Borsaları Açısından Avantajları

Ürün senedi ticaretinin yapılması sonucunda tescil gelirlerinde bir artış söz konusu olmaktadır.

Mamulün alıcı ve satıcıları daha geniş bir alanda mamullerinin gerçek değerine göre fiyatlarının oluşumuna ve işlem hacimlerinin artışına katkı sağlamaktadır.

Elektronik ticaretin gelişerek mamul ticaretinin yaygınlaşması ile borsaların gerçek faaliyetlerine dönüşmesi sağlanarak modern yapıya kavuşulmaktadır.

Güçlü borsa yapısına sahip olmanın yanı sıra, diğer ülke pazarlarına açılmak ve ülkenin ticari payı yüksek olan mamullerin pazarlanması söz konusu olmaktadır.


73

73

Ülkedeki etkinliği zayıf ticaret borsalarının birleşmesi sağlanarak, ürün ihtisas borsalarına dönüştürülmesi teşvik edilmektedir.

Sanayi ve Tüccarlar Açısından Avantajları

Kendi işletmeleri ve bireysel ihtiyaçları için depo inşa etme maliyetinden kurtulma ve temel faaliyet alanına yoğunlaşmasını sağlamaktadır.

Talep ettikleri miktar, aynı cins ve kalitedeki mamulü güvenilir bir şekilde, elektronik ortamda yer sınırlaması olmaksızın kısa zamanda temin edebilme imkanına kavuşmaktadır.

Ellerinde tutacakları ürün senetleri sayesinde ileride muhtemel fiyat dalgalanmalarından korunma, risklerini azaltma ve işletmelerinin kar/zarar durumunu tahmin edebilmesine yardımcı olmaktadır.

Ellerinde ürün senetleri aracılığıyla işletmelerin mamul ihtiyacını garanti altına almanın yanı sıra bu senetleri teminat olarak göstererek bankalardan kredi sağlama olanağı söz konusu olmaktadır.

Ellerinde ürün senedi bulunan sanayici ve/veya tüccar, fabrika ve işletmelerine en yakın lisanslı depodan mamulünü teslim alabilmekte, gereksiz mamul taşımacılığı en aza indirgenerek nakliye masrafları da azalmaktadır.

Piyasalar Açısından Avantajları

Ürün Senedi aracılığıyla, yatırımcılar için hisse senedi, döviz, altın, faiz gibi yatırım araçlarına alternatif bir yatırım aracı ortaya çıkmaktadır.

Standardı belirlenmiş mamul ve lisanslı depo sistemiyle tarım mamullerinde vadeli piyasalara geçiş etkinleştirilmektedir.

Elektronik ticaretle büyük bir pazar potansiyeli oluşturulmaktadır. Mamul analizi, depolanması, sigortalanması ve kredi kullanılması nedeniyle bu

sektörlere yeni gelir ve iş alanları kazandırılmaktadır. Lisanslı depoların ve Ürün İhtisas Borsalarının yurt içinde ve dışında açacakları

şubeler aracılığıyla mamul pazarlanması ve dağıtımı kolaylaşmaktadır. Devlet Açısından Avantajları

Devam etmekte olan Tarım Reformu Uygulama Projesi ile Ürün İhtisas Borsaları Geliştirme Projesi ve lisanslı depoculuk sistemi aracılığıyla, mamul pazarlamada özel sektör daha faal hale dönüştürülmektedir.

TMO, FİSKOBİRLİK gibi kuruluşların devlet adına alım yapmaktan uzaklaşması sonucunda piyasada doğan mamul pazarlaması probleminin aşılmasına yardımcı olmaktadır.

Bazı mamullerde devlet üzerindeki alım ve stoklama maliyetlerinde azalma söz konusu olmaktadır.

Üretim miktar ve kalitesi ile ilgili istatistiki bilgileri içeren sağlıklı bir veri tabanı oluşturularak buna uygun tarım politikaları geliştirilebilmektedir.

Sistem sayesinde, üretilen ve pazarlanan mamuller kayıt altına alınmakla birlikte vergi kaybı önlenmektedir.


74

74

Tarımsal mamullerde kalite unsurlarının objektif olarak değerlendirilmesiyle dış ticarette yaşanan sorunların önüne geçilmesi sağlanmaktadır.

Yeni doğacak lisanslı depoculuk ve laboratuvar sistemi ile banka ve sigorta sektöründe yeni iş alanları ve istihdama katkı sağlamaktadır.

Herhangi bir felaket halinde ülke genelinde devlete ait depolanmış tüm rezervlerin korunması sağlanmış olmaktadır.

C.1.1.2. Lisanslı Depoculuk Hizmetlerinin Dezavantajları

Lisanslı Depoculuk Çalıştayında; lisanslı depoculuk hizmetlerinin belirlenen dezavantajları aşağıda belirtilmiştir. Üreticilerin küçük üretici olması depolama maliyetlerinin uygun maliyet olarak

görülmemesi sonucunu ortaya çıkarır ve lisanslı depo kullanımı gerçekleştirmez. Sistemin rantabl bir biçimde işleyebilmesi için fındık üretimi gerçekleştirilen

bölgelerin genelinde lisanslı depo olması gerekmektedir. Lisanslı depolardan mudilere verilecek ürün senetleri ile kredi kullanılabilecek

banka bulunması zordur. Lisanslı deponun bulunduğu bölgede ihtisas borsalarının bulunmaması sistemin

aktif bir biçimde çalışmasını zorlaştırmaktadır. Lisanslı depo kurulum maliyetinin yüksek olması, üreticiler tarafından yeterli

bilgiyi sahip olunmaması yatırımcı bulunması zorluğunu ve yatırımın atıl bir yatırıma dönüşmesi riskini beraberinde getirmektedir.

Lisanslı Depoculuk Sistemi üreticiler tarafından mubayaa alımı yapan bir Kamu Kurumu olduğu yanılgısı vardır ve sıcak bakılmaktadır. Bunun bir yanılgı olduğu anlaşılınca özellikle üretici Lisanslı Depoya rağbet etmeyecektir.

C.1.2.Talebin Geçmişteki Büyüme Eğilimi

Ordu ili Lisanslı Depoculuk Hizmetlerinin talebi fındık üretim miktarı ve fındık fiyatı ile doğrudan orantılıdır. Özellikle üreticiler bazında üretim miktarının arttığı ve piyasaya ürün arzının yoğunlaştığı dönemlerde düşen fındık fiyatları sonucunda Lisanslı Depoculuk gündeme gelmektedir. Sanayici ve Tüccarlar ise her dönemde Lisanslı Depoculuk ihtiyacını gündeme getirmektedir. Ürünlerin uygun standart ve sürede depolanarak ürün ihtiyacının karşılanabilmesi fındık ürünleri üretimi ve ihracat faaliyetleri açısından önem taşımakta olduğundan Lisanslı Depoculuk talebi gün geçtikçe yükselmektedir. C.1.3. Mevcut Talep Düzeyi Hakkında Bilgiler

Ordu Ticaret Borsası tarafından hazırlanan ve Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı Fizibilite Desteği Programı dahilinde desteklenmeye hak kazanan Lisanslı Depoculuk Fizibilite Raporu projesi kapsamında Ordu ili içerisinde faaliyet gösteren 97 Tüccar-Sanayici, 221 Üretici ve 25 Kamu Kuruluşunun katılımı sağlanarak anket çalışması yürütülmüştür. 343 katılımcıyla telefon ve yüz yüze yapılan görüşmeler ve Borsa Web Sitesi üzerinden alınan cevaplar sonucunda veriler raporlandırılmıştır.


75

75

Soru: Ordu İlinde Lisanslı Fındık Deposu Kurulmasını İster Misiniz?

Evet 202 58,90 Hayır 102 29,74 Kararsızım 39 11,36

Şekil 7. Lisanslı Fındık Deposu Talebi (Genel)

Soru: Lisanslı Fındık Deposunun Nerede Kurulmasını İstersiniz?

Lisanslı depo istemiyorum 102 29,74 Gülyalı-Altınordu 68 19,83 Altınordu-Perşembe 108 31,49 Perşembe-Fatsa 9 2,62 Fatsa-Ünye 26 7,58 Diğer 30 8,74

Şekil 8. Lisanslı Fındık Deposu Proje Yeri Talebi (Genel)

Ordu Ticaret Borsası tarafından yürütülen ''Lisanslı Depoculuk Hizmetleri'' projesi kapsamında Ordu Ticaret Borsası Toplantı Salonunda 07.02.2019 tarihinde ''Lisanslı Depoculuk Çalıştayı'' organize edilmiştir. Çalıştaya bölgemizde faaliyet gösteren Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Temsilcileri, Tüccarlar, Sanayiciler ve Üretici Birlikleri katılım göstererek 33 kişilik bir çalışma grubu oluşturulmuştur. Çalıştay sonuç raporunda talep düzeyini gösterecek şu verilere ulaşılmıştır. 1. Ordu ilinde Lisanslı Depoculuk Hizmetleri tesisinin kurulması fındık depolama sürecinde sektör bileşenlerine katkı sağlayacaktır.

59%30%

11%

Evet Hayır Kararsızım

30%

20%31%

3%7%

9% Lisanslı depo istemiyorum

Gülyalı-Altınordu

Altınordu-Perşembe

Perşembe-Fatsa

Fatsa-Ünye

Diğer


76

76

2. Depolama kapasitesinin 35.000 ton olması lisanslı depolamaya geçiş sürecinde sektörde söz sahibi bir kuruluş olması noktasında uygun olacaktır. 3. Lisanslı Depoculuk Tesisinin kurulacağı alan olarak Altınordu ilçe sınırları içerisinde fındık üretim alanlarına ve fındık ticareti gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişilere yakın bir arazinin tercih edilmesinin uygun olacağı belirlenmiştir. C.1.4. Mevcut Kapasite ve Geçmiş Yıllar Kapasite Kullanım Oranları

İç Ticaret Genel Müdürlüğü'nden alınan lisanslı depoculuk verilerine göre Fındık Sektöründe Türkiye'de kuruluş izni ve faaliyet lisansına sahip olan tek kuruluş Giresun Fındık Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi, yetkili sınıflandırıcı ise Giresun Ticaret Borsası Laboratuvarı İktisadi İşletmesi olarak belirtilmiştir. Giresun Fındık Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi ortaklık yapısı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Düzce Ticaret Borsası, Rize Ticaret Borsası, Giresun İl Özel İdaresi ve Giresun Ticaret Borsası'ndan oluşmaktadır. Giresun Fındık Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi(GİFLİDAŞ) 25.08.2017 tarihinde 17.000 ton depolama kapasitesi ile kuruluş izni ve lisans alan Lisanslı Depo İşletmesi, yetkili sınıflandırıcı Giresun Ticaret Borsası Laboratuvarı İktisadi İşletmesi 10.04.2017 tarihinde yetkili sınıflandırıcı faaliyet izni almıştır. Ordu ilinde mevcutta faal olan Lisanslı Depo İşletmesi bulunmamaktadır. 2012 yılında Ordu ili Ünye ilçesinde Toprak Mahsulleri Ofisi - Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Ünye Şube Müdürlüğü tarafından 25.000 Ton depolama kapasitesine sahip Lisanslı Depoculuk Hizmeti faaliyete geçmiştir ancak faaliyet sürecinde mudiler tarafından 35 Ton fındık depoya teslim edildiğinden faaliyetlere son verilmiştir. 2012 yılında Düzce ili Merkezinde Toprak Mahsulleri Ofisi - Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Düzce Şube Müdürlüğü tarafından 10.000 Ton depolama kapasitesine sahip Lisanslı Depoculuk Hizmeti faaliyete geçmiştir ancak faaliyet sürecinde mudiler tarafından 900 Ton fındık depoya teslim edildiğinden faaliyetlere son verilmiştir. C.2. Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Gelecekteki Talebin Tahmini

Giresun, Ordu, Ünye, Fatsa, Düzce Lisanslı Depoculuk sisteminin uygulanabileceği, ürün tedariğinin yeterli düzeyde sağlanabileceği fındık üretim alanlarıdır. Mevcut ve yeni kurulacak depoların sektörde yaratacağı avantajlar proje çarpan etkilerini geliştirerek benzer model uygulamaların fındık üretiminin yoğun olarak yapıldığı her plantasyonda tekrarlanabilme sonucunu doğuracaktır. C.2.1. Bölgenin Ekonomik Büyüme Senaryosu ve Talep Tahminleri ile İlişkisi

Ekonomik büyüme ülke sınırları içerisinde belli bir zaman diliminde üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin hacminde dönemler itibarı ile meydana gelen artış olarak tanımlanmaktadır. Üretim hacmindeki artış göstergelerinden önemli bir tanesi Gayri Safi Yurtiçi Hasıladaki değişmelerdir. TR90 Bölgesinde üretilen yıllık katma değer ve üretimin sektörel dağılımına bakıldığında;


77

77

2008 yılında Türkiye genelinde üretilen toplam Gayri Safi Katma Değerin (GSKD) % 2,64'ü TR90 Bölgesinde gerçekleşmiştir. Bu payla TR90 Bölgesi, 26 Düzey 2 Bölgesi arasında 12. sırada yer almaktadır. Hizmetler sektörünün payı yıllar itibariyle toplam GSKD ile paralellik gösterse de, Bölge sanayinin Türkiye toplam GSKD'si içindeki payının % 2 düzeyini aşamadığı, tarımın payının ise yukarı yönlü hareket ettiği görülmektedir. Bölge sanayi üretiminin ülke genelinin % 2'si civarında katma değer üretmesi, üretimde verimlilik ve kaynak sorunları ile ölçek ekonomileri sorunlarına işaret etmektedir. TR90 Bölge Planında Yenilikçi ve Rekabetçi Ekonomi

ortamının oluşturulması adına aşağıda belirtilen çalışmaların yürütülmesi elzemdir. * Mevcut Dış Ticaret Ortamını Geliştirmek * Bölge Sanayisinde Katma Değeri Yükseltmek ve Rekabet Edebilirliği Artırmak * Tarım/Sanayi Entegrasyonunu Geliştirmek * Bölgesel Enerji ve Maden Kaynaklarını Harekete Geçirmek * Sınır Ötesi İşbirlikleri ile TR90 Bölgesinin İktisadi Gelişimine Katkı Sağlamak * Komşu Düzey 2 Bölgeleriyle İktisadi Alanlarda İşbirliğini Geliştirmek * Alternatif Lojistik İmkanlarıyla Bölgeyi Lojistik Merkezi Haline Getirmek * Doğal ve Kültürel Değerler ile Spor ve Sağlık Altyapısını Değerlendirmek * Turizm Sektörü Gelişimiyle Bölge Halkının Refah ve Yaşam Kalitesini Artırmak Fındık sektörünün ekonomik gelişimi ürün kalitesinin artması, üretim miktarının artması, katma değeri yüksek ürün çeşitliliğinin sağlanması, ihracat düzeyinin geliştirilmesi, yeni pazarlara girilmesi gibi gelişmelerle mümkün olacaktır. Lisanslı depoculuk sistemi ürün kalitesinin korunması, piyasaya ürün arzının arttığı dönemlerde fiyat değişikliklerinden korunma etkisi yaratması, imalat tesislerinin aynı kalite özelliklerine sahip hammaddeye düzenli erişimin sağlanması, finansal yetersizlik nedeniyle düşük fiyatlarda işlem gören ürünlerde oluşturulacak ürün senetleri ile düşük faizli kredi imkanlarına kavuşturması, ürün depolama sürecine ürün miktarına olumsuz yönde etki eden fire, hastalık vb. faktörleri yok etmesi, elektronik ürün senedi aracılığı ile ürünün daha geniş pazar profillerinde satışa

sunulması gibi birçok avantajı beraberinde getirecektir. Ordu ilinde fındık ürününde lisanslı depolamaya geçişin sağlanarak sistemin sağlayacağı faydalardan bütün kesimlerin kendi payına kazanımlar yaşaması fındık sektörü ekonomik büyümesini beraberinde getirecektir. Dış ticaret ortamının gelişmesi, katma değeri yüksek ürün gruplarının imal edilmesi, ülke ekonomisine sağlanan katma değerin artması, tarım/sanayi entegrasyonun güçlenmesi, ürün ihrac miktarlarının artması, yeni pazarlara girilmesi, yeni ürün gruplarının ihrac edilmesi gibi sonuçlar ekonomik büyümeyi mümkün kılacaktır. Lisanslı depoculuk sistemi bu gelişmelere katkı sağlayacak niteliktedir. Ordu ilinde lisanslı depoculuk sisteminin sağlayacağı etkiler mudilerin lisanslı depoculuk sistemine olan güvenini artıracaktır. Lisanslı depoculuk sisteminin ekonomik gelişmişlik düzeyine etki eden unsurları destekleyecek ve geliştirecek nitelikte olması sadece Ordu ilinde değil fındık üretiminin gerçekleştirildiği bütün bölgelerde lisanslı depoculuk sistemine olan talebi artıracaktır.


78

78

C.2.2. Talebin Gelecekteki Gelişim Potansiyeli ve Talebin Tahmini

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri talebi fındık üretim miktarı ve fındık fiyatı ile doğrudan orantılıdır. Özellikler üreticiler bazında üretim miktarının arttığı ve piyasaya ürün arzının yoğunlaştığı dönemlerde düşen fındık fiyatları sonucunda Lisanslı Depoculuk gündeme gelmektedir. Fındık üreticileri, manav olarak nitelendirilen fındık alımı sağlayan gerçek veya tüzel kişiler, fındık kırma ve işleme tesisleri işletmeleri, fındık ihracatı gerçekleştiren tüccarlar ve fındık sanayi işletmeleri ise her dönemde Lisanslı Depoculuk ihtiyacını gündeme getirmektedir. Ürünlerin uygun standart ve sürede depolanarak ürün ihtiyacının karşılanabilmesi fındık ürünleri üretimi ve ihracat faaliyetleri açısından önem taşımakta olduğundan Lisanslı Depoculuk talebi yükselmektedir. Geçmiş yıllarda Düzce ve Ünye'de olumsuz sonuçlar ile sonlandırılan Lisanslı Depoculuk sisteminin gerçekçi planlamalar ve yeni uygulama modelleri ile başarılı sonuçlar elde etmesi talebi gelecekte artıracaktır. Mevcut ve yeni kurulacak depoların sektörde yaratacağı avantajlar proje çarpan etkilerini geliştirerek benzer model uygulamaların fındık üretiminin yoğun olarak yapıldığı her plantasyonda tekrarlanabilme sonucu doğuracaktır. Giresun, Ordu, Ünye, Fatsa, Düzce Lisanslı Depoculuk sisteminin uygulanabileceği, depoya ürün tedariğinin yeterli düzeyde sağlayabilecek fındık üretim alanlarıdır. Fındık sektörü bileşenleri içerisinde lisanslı depoculuk ile ilgili bilgi yetersizliği vardır. Lisanslı depoculuk hizmetlerinin neler olduğu, işleyiş düzeni ve avantajları; üretici, manav, tüccar, sanayici ve kamuoyuna tanıtılması gerekmektedir. Özellikle fındığın depolara yerleştirilmesi mislen/ayrı depolama, ürünün lisanslı depodan teslimi, fındığın karıştırılarak depolanması halinde ortaya çıkabilecek küçük kalite farklılıklarında prim ve indirim tarifesi, fire oranları ve uygulaması, zararların tanzimi konularında sektör aktörleri yeterli bilgiye sahip durumda değildir ve bu durum lisanslı depoculuğa bakış açısını etkilemektedir. Olumsuz görüşlerin ortadan kaldırılması ve kamuoyunun bilgilendirilerek lisanslı depoculuğun kullanımının özendirilmesi kurulması muhtemel lisanslı depoculuk yapısını kalıcı kılarak talebin gelecekte gelişim potansiyelini yükseltecektir. C.2.3. Talep Tahminleri Oluşturan Varsayımlar, Çalışmalar, Kullanılan Yöntemler

Lisanslı Depoculuk Hizmetlerine Üretici, Tüccar ve Sanayici bileşenlerinin talep tahminlerini belirleyebilmek adına bilgi toplaması yolu ile talep araştırması yapılmıştır. Talep tahminleri pazar tahmini yapabilmek adına nitel tahmin yöntemleri (Anket, Çalıştay, Uzman Görüşleri) kullanılmış ve uzun vadeli tahmin sonuçları oluşturularak raporlandırılmıştır. C.2.3.1. Lisanslı Depoculuk Anket Çalışması

Ordu Ticaret Borsası tarafından hazırlanan ve Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı Fizibilite Desteği Programı kapsamında desteklenen ''Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri'' projesi kapsamında ''Lisanslı Depoculuk Fizibilite Raporu'' hazırlanması amacıyla araştırma çalışmaları yürütülmüştür.


79

79

Araştırma Çalışmaları Kapsamında; Yüklenici Danışmanlık firması tarafından Lisanslı Fındık Deposu İhtiyaç Analizi Anketi hazırlanarak Ordu Ticaret Borsası tarafından onaylanmıştır. Ordu ili içerisindeki Tüccar, Sanayici, Üretici ve ilgili Kamu Kurum Kuruluşlarının temsilcileriyle görüşmeler gerçekleştirilerek toplamda; 97 Tüccar/Sanayici, 221 Üretici ve 25 Kamu Kurum Kuruluşu Temsilcisi olmak üzere 343 katılımcının anketi cevaplaması sağlanmıştır. Anket uygulamalarında yüz yüze görüşmeler, telefon görüşmeleri ve www.ordutb.org.tr web sayfası üzerinden yayınlanan online anket iletişim kanalları kullanılmıştır. Anket formları

numaralandırılarak kayıt altına alınmış ve katılımcıların vermiş olduğu cevaplar elektronik ortamda tasnif edilmiştir. Anket analizlerinin hazırlanmasında Genel Sınıflandırma, Tüccar/Sanayici bazlı sınıflandırma, Üretici bazlı sınıflandırma ve Kamu Kurum Kuruluşu Temsilcisi bazlı sınıflandırma yapılarak sonuçlar ve bu sonuçlara bağlı grafikler hazırlanmıştır. Anket sonuçları katılımcıların faaliyet türü ve vermiş oldukları cevaplar esas alınarak özel değerlendirmelere tabi tutularak özel sonuç analizler hazırlanmış ve analiz raporunda sunulmuştur.

A. Kimlik Bilgilenmesi No Sorular Cevaplar Katılımcı Yüzde

1

Fındık Sektöründe Faaliyet Türünüz Nedir?

Sanayici-Tüccar 97 28,28

Üretici 221 64,43

Kamu Kurum Kuruluşu 25 7,29

2

Öğrenim Seviyeniz Nedir?

İlköğretim 80 23,32

Orta Öğretim 114 33,24

Lisans 123 35,86

Yüksek Lisans 25 7,29

Herhangi bir öğretim kurumundan mezun değilim

1 0,29

3

Yıllık Ürettiğiniz/Sattığınız Fındık Miktarı Ne Kadardır?

0-2 Ton 116 33,82

2-5 Ton 94 27,41

5-10 Ton 29 8,45

10-20 Ton 7 2,04

20-Üzeri 97 28,28 B. İhtiyaç Analizi No Sorular Cevaplar Katılımcı Yüzde

1

Fındık Alım/Satımlarınız Hangi Aylarda Yoğunluk Göstermektedir?

Ocak-Mart 21 6,12

Nisan-Haziran 3 0,87

Temmuz-Eylül 189 55,10

Ekim-Aralık 130 37,91

2

Fındık Hasadı Döneminde Fındık Fiyatları Düşüş Gösteriyor Mu?

Evet 305 88,92

Hayır 20 5,83

Fikrim yok 18 5,25

3

Hasat Döneminde Fındık Fiyatlarının Düştüğünü Düşünüyorsanız Sebebi Sizce Nedir?

Ürünün uygun standart ve yeterli sürede depolanamaması

33 9,62

Satıcı sayısının fazla olması nedeniyle ürün arzının artması

145 42,27

Tüccar veya Sanayicilerin düşük fiyat politikası belirlemesi

134 39,07

Fındık ikame ürünlerinin sayıca fazla olması

0 0

Diğer 31 9,04

http://www.ordutb.org.tr/


80

80

4

Ürettiğiniz/Satın Aldığınız Fındığı Nerede Depolamaktasınız?

Depolama yapmıyorum 54 15,74

Kendi depomu kullanıyorum 166 48,40

Kiralık depo kullanıyorum 16 4,66

Tüccar/Sanayiciye ait depo alanını kullanıyorum

107 31,20

5

İlinizde Bulunan Depolama Alanları Hijyen Standartları ve Mevzuatlara Uygunluk Bakımından Yeterli Midir?

Evet 108 31,49

Hayır 141 41,10

Fikrim yok 94 27,41

6

İlinizde Bulunan Depolama Alanları Kapasite Olarak Yeterli Midir?

Evet 153 44,61

Hayır 112 32,65

Fikrim yok 78 22,74

7

Geçmiş Dönem İçerisinde Fındık Depolama Sürecinde Hangi Sorunlar ile Karşılaşılmıştır?

Depolama şartlarının uygun olmayışı

75 21,87

Randıman belirleme yetersizliği 33 9,62

Piyasada çifte fiyat oluşması 98 28,57

Küflenme, acılaşma, kızışma gibi sorunların yaşanması

110 32,07

Diğer 27 7,87

8 Lisanslı Depo ve Yetkili Sınıflandırıcı Kavramları ile İlgili Bilgi Sahibi Misiniz?

Evet 143 41,69

Hayır 97 28,28

Duyumsama 103 30,03

9

Lisanslı Depoların Sağladığı Faydalar Hakkında Bilgi Sahibi Misiniz?

Evet 141 41,11

Hayır 95 27,70

Duyumsama 107 31,19

10

Ordu İlinde Lisanslı Fındık Deposu Kurulmasını İster Misiniz?

Evet 202 58,90

Hayır 102 29,74

Kararsızım 39 11,36

11

Lisanslı Fındık Deposunun Nerede Kurulmasını İstersiniz?

Lisanslı depo istemiyorum 102 29,74

Gülyalı-Altınordu 68 19,83

Altınordu-Perşembe 108 31,49

Perşembe-Fatsa 9 2,62

Fatsa-Ünye 26 7,58

Diğer 30 8,74

12

Lisanslı Depo Kullanımını Talep Etmeniz Halinde Öncelikli Tercih Nedeniniz Aşağıdakilerden Hangisidir?

Depo standartları (hijyen, mevzuata uygunluk vb.)

45 13,12

Ürün kalitesinin risklere karşı korunması

54 15,74

Fiyat avantajı 109 31,78

Kamu güvenliği 47 13,70

Diğer 88 25,66

13

Ürünleri Laboratuarlarda Analiz Ederek Stoklayan, Aynı Miktar ve Kalitede İade Eden, Elektronik Ortamda Satış İmkanı Sağlayan, Devlet Denetiminde Olan Modern Lisanslı Bir Depoda; 1 Ton Fındık İçin Depolama, Temizleme, Çuval Paketleme ve Yükleme İşlemlerinin Yıllık 250 - 350 TL Arasında Bir Tutarda Olması Sizin İçin Uygun Bir Maliyet Midir?

Evet

155

45,19

Hayır

133

38,78

Kararsızım

55

16,03

Tablo 22. Lisanslı Fındık Deposu İhtiyaç Analizi Anketi Sonuçları


81

81

C.2.3.2. Lisanslı Depoculuk Çalıştayı

Ordu Ticaret Borsası tarafından yürütülen ''Lisanslı Depoculuk Hizmetleri'' projesi kapsamında Ordu Ticaret Borsası Toplantı Salonunda 07.02.2019 tarihinde ''Lisanslı Depoculuk Çalıştayı'' organize edilmiştir. Çalıştay Sürecinde; Fındık Depolama Sürecinde Mevcut Durum Analizi, Depolama Sürecinde Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Lisanslı Depoculuk Mevzuatı Hakkında Bilgilendirme, Lisanslı Depoculuk Hizmetlerinin Avantaj ve Dezavantajları, Lisanslı Depoculuk İhtiyaç Analizi, Anket Sonuçlarının Değerlendirilmesi ve Çalıştay Sonuç Bildirgesinin Hazırlanması konu başlıklarında katılımcılar görüş ve önerilerini beyan ederek bilgiler kayıt altına alınmıştır. Çalıştaya bölgemizde faaliyet gösteren Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Temsilcileri, Tüccarlar, Sanayiciler ve Üretici Birlikleri katılım göstererek 33 kişilik bir çalışma grubu oluşturulmuştur.

No Adı/Soyadı Kurumu Görevi

1 Engin TEKİNTAŞ Ordu Büyükşehir Belediyesi Belediye Başkanı

2 Kemal YILMAZ İl Tarım ve Orman Müdürlüğü İl Müdürü

3 Dursun Oğuz GÜRSOY Karadeniz İhracatçılar Birliği Başkan Vekili

4 Tahsin TONKAZ Ordu Üni. Ziraat Fakültesi Dekan

5 Aysun AKAR Fındık Araştırma Enstitüsü Müdür

6 Servet Şahin Ordu Ticaret ve Sanayi Odası Yön. Krl. Başkanı

7 Ziver KAHRAMAN Ordu Ticaret Borsası Yön. Krl. Başkanı 8 Atakan AKÇA Altınordu Ziraat Odası Yön. Krl. Başkanı

9 Mustafa ŞAHİN Keşap Fındık Üreticileri Birliği Yön. Krl. Başkanı

10 Nusret ŞAHİN İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Şube Müdürü

11 Harun GÖÇER DOKA Uzman

12 Eyüp ÇELİK Altınordu Ziraat Odası Meclis Üyesi

13 Enver KOÇ Ordu İli Arı Yet. Birliği Yön. Krl. Üyesi

14 Mehmet ALBAYRAK Ordu San. ve İş Adamı Derneği Yön. Krl. Üyesi

15 Mustafa BİNDAŞ Ordu Ticaret Borsası Meclis Üyesi 16 Uğur SARIKOCA Ordu Ticaret Borsası Meclis Üyesi

17 Yusuf Ziya ERKOÇ Ordu Ticaret Borsası Meclis Üyesi

18 Yunis SÖNMEZ Ordu Ticaret Borsası Meclis Üyesi

19 Ziya ENGİNYURT Ordu Ticaret Borsası Meclis Üyesi

20 Birol ÖZTÜRK Ordu Ticaret Borsası Genel Sekreter

21 Metin KUTLU FİSKOBİRLİK Uzman

22 Osman DEMİR BKİ Başkanlığı Koordinatör 23 Osman B. DEMİRCİ BKİ Başkanlığı Birim Sorumlusu

24 Hanife İŞBAKAN Perşembe Ziraat Odası Ziraat Mühendisi

25 Gökhan KAHVECİ Perşembe Ziraat Odası Tarım Danışmanı

26 Ömer AYDIN Aysan Fındık Sanayici

27 Cem ŞENOCAK Şenocak Gıda Sanayici

28 Mert ŞENOCAK Şenocak Gıda Sanayici

29 Mehmet Ali ÖRGÜN Engin Ticaret Tüccar 30 Hasan KÜPÇÜK Hasbey Fındık Tüccar

31 Sercan YAYLA Ordu Ticaret ve Sanayi Odası Basın Danışmanı

32 Selver TUĞLU DOKA Büro Personeli

33 Levent GÜLER Ordu Ticaret ve Sanayi Odası Personel

Tablo 23. Lisanslı Depoculuk Çalıştayı Katılımcıları (Kaynak: Ordu Ticaret Borsası)


82

82

Katılımcı Görüşlerinin Derlenmesi ile Ulaşılan Sonuçlar

1. Ordu ilinde Lisanslı Depoculuk Hizmetleri tesisinin kurulması fındık depolama sürecinde sektör bileşenlerine katkı sağlayacaktır. Lisanslı depoculuk sisteminin kurulması halinde üretim sürecinde karşılaşılan; fiyat istikrarsızlığı, depolamada ürün kaybı, hammadde ihtiyacının karşılanamaması, kalite kaybı, maliyetlerin artışı gibi sorunların minimize olacağı düşünülmektedir. 2. Depolama kapasitesinin 35.000 ton olması lisanslı depolamaya geçiş sürecinde sektörde söz sahibi bir kuruluş olması noktasında uygun olacaktır. Depolama kapasitesinin Ordu ili fındık üretiminin % 15-20 oranında seçilmesi katılımcılar tarafından uygun görülmekte olup bu kapasitenin belirlenmesinde mevcut uygun depo alanları ve piyasada serbest halde dolaşan fındık miktarının büyüklüğü katılımcılar tarafından göz önüne alınmıştır. 3. Lisanslı Depoculuk Tesisinin kurulacağı alan olarak Altınordu ilçe sınırları içerisinde fındık üretim alanlarına ve fındık ticareti gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişilere yakın bir arazinin tercih edilmesinin uygun olacağı belirlenmiştir. Uygulama alanı olarak katılımcıların Altınordu görüşünde birleşmesinde Ünye, Düzce ve Giresun'da kurulan lisanslı depoların yaşadığı lojistik sorunlar etkili olmuştur. Lisanslı depoculuk geçiş sürecinde üreticilerin ilgisini artırmak, ulaşım sorunlarını azaltmak ve ürün kabul sürecinde üreticilerin olumsuz bakış açısını engellemek amacıyla arazide alım uygulamaları incelenmelidir. Lisanslı depoculuk işletmesine ait araçlar ile üretim alanlarında ürünün incelenerek alınmasının mümkün olup olmadığına yönelik çalışmalar üreticilerin ilgisini çekmek adına önemli olacaktır. 4. Lisanslı depolarda muhafaza edilecek ürünlerin analizini yapmak, ürünün nitelik ve özelliklerini belirlemek, standartlara uygun olarak sınıflandırmak ve belgelendirmek üzere Bakanlığın izni ile yetkili sınıflandırıcı laboratuvarı kurarak lisans almak depoculuk hizmetlerini bütünleştirecektir. Kalite standartlarına yönelik alım politikasının oluşması ürünün kalite özelliklerinin belirlenmesi ihtiyacını doğuracağından yetkili sınıflandırıcı lisansının alınması gerekmekte, üreticileri kaliteli ürün üretimine yönlendirmek adına temel faaliyetler arasında yer almaktadır. 5. Lisanslı depoculuk sistemi, kurulum ve mudilerin depolama maliyetleri devlet tarafından desteklenmesi ve teşvik edilmesi depo kurulumunu kolaylaştırarak kullanımını yaygınlaştıracaktır. Mudiler tarafından depoculuk işletmesine ödenecek ücretler mudilerin depo kullanımını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle ürünlerini lisanslı depolarda depolayanlara depolama desteği sağlanmalıdır. Lisanslı depo kurulumu oldukça yüksek bir maliyettir. Bu yatırımı gerçekleştirmek isteyen yatırımcılara hibe, faizsiz, uzun vadeli düşük faizli kredi destekleri sağlanmalıdır. 6. Fındık sektörü bileşenleri içerisinde lisanslı depoculuk ile ilgili bilgi yetersizliği vardır. Lisanslı depoculuk hizmetlerinin neler olduğu, işleyiş düzeni ve avantajları; üretici, manav, tüccar, sanayici ve kamuoyuna tanıtılması gerekmektedir. Özellikle fındığın depolara yerleştirilmesi mislen/ayrı depolama, ürünün lisanslı depodan teslimi, fındığın karıştırılarak depolanması halinde ortaya çıkabilecek küçük kalite farklılıklarında prim ve indirim tarifesi, fire oranları ve uygulaması, zararların tanzimi konularında sektör aktörleri yeterli bilgiye sahip durumda değildir ve bu durum lisanslı depoculuğa bakış açısını etkilemektedir. Olumsuz görüşlerin ortadan kaldırılması ve kamuoyunun bilgilendirilerek lisanslı depoculuğun kullanımının özendirilmesi kurulması muhtemel lisanslı depoculuk yapısını kalıcı kılacaktır.


83

83

D. HİZMETLERİN SATIŞ PROGRAMI

Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri tesisinde Lisanslı Depolama ve Yetkili Sınıflandırıcı hizmetleri gerçek ve tüzel kişilere sunulacaktır. Lisanslı Depolama Hizmetleri ve Yetkili Sınıflandırıcı Hizmetleri kabuklu fındık ürününün incelenerek depolanması adına lisanslandırılacaktır. D.1. Satış Programı

Lisanslı Depolama Hizmetleri ve Yetkili Sınıflandırıcı Hizmetleri kabuklu fındık ürününde fındık üreticileri, manav olarak nitelendirilen fındık alımı sağlayan gerçek veya tüzel kişiler, fındık kırma ve işleme tesisleri işletmeleri, fındık ihracatı gerçekleştiren tüccarlar ve fındık sanayi işletmelerine sunulacaktır. Lisanslı Depoculuk Hizmetlerinde Mislen Depolama, Ayrı Depolama, Fındık Temizleme, Paketleme ve Big-Bag Paketleme Hizmetleri sunulacaktır. Yetkili Sınıflandırıcı Hizmetlerinde Numune Analizi ve Ürün Sınıflandırılması Hizmetleri verilecektir. Kabuklu fındık hasat döneminden itibaren 24 ay süreyle lisanslı depolarda depolanmaktadır. Lisanslı depolara ürün alımları fındık hasat ve kurutma dönemi olan Ağustos/Eylül ayı arasında yoğunlaşacaktır. Lisanslı depoya fındık alımı ve ürün teslimi mudilerin talebine yönelik istenilen dönemlerde gerçekleştirilecektir. Ürün İhtisas Borsası sisteminde lisanslı depolar, sözleşmeli olacakları ürün ihtisas borsaları altında faaliyet göstererek, depolayacakları ürünleri ve çıkaracakları ürün senetlerinin ticaretini bu borsalarda yapacaktır. Dolayısıyla sistemin oluşturulmasında öncelik, çekirdek unsurlar olan ürün ihtisas borsalarının kurulmaları, en azından mevcut ticaret borsalarının ihtisas borsacılığı yapacak seviyeye getirilmeleri gerekir. Kurulacak ürün ihtisas ve/veya geliştirilmiş ticaret borsaları altında çalıştırılacak lisanslı depolar; teslim edilen ürünleri işletmelerine kabul etmek, gerekiyorsa depolamaya uygun hale getirmek, kalite ve miktarını belirlemek, sigortalamak ve uygun şartlarda depolamak; işletmelerine kabul ettikleri ürünün karşılığı olarak, sahibine borsada alınıp satılabilecek ve rehin konularak banka kredisi alınabilecek bir ürün senedi temin etmek ve istek halinde sahibine ürünü zaman geçirmeden teslim etmek görevlerini yürüteceklerdir. Böylelikle lisanslı depoculuk sistemi daha aktif bir düzende işleyiş gösterecektir. Lisanslı depoculuk hizmetlerine geçiş ve işletme süreçlerinde Ürün İhtisas Borsası veya geliştirilmiş ticaret borsaları yapısına geçişin sağlanması lisanslı depo kullanımı yaygınlaştırarak beklenen sonuçlara ulaşılmasını mümkün hale getirecektir. D.2. Pazarlama Stratejisi

Lisanslı Depolama Hizmetleri ve Yetkili Sınıflandırıcı Hizmetleri kabuklu fındık ürününde sağlanacaktır. Belirtilen hizmetler fındık sektörü bileşenlerine sunulacaktır. Depolama hizmetleri için ürününü lisanslı depoya teslim eden veya lisanslı depo işletmesince düzenlenen ürün senedini mevzuata uygun olarak elinde


84

84

bulunduran gerçek veya tüzel kişi olan mudiler; fındık üreticileri, manav olarak nitelendirilen fındık alımı sağlayan gerçek veya tüzel kişiler, fındık kırma ve işleme tesisleri işletmeleri, fındık ihracatı gerçekleştiren tüccarlar ve fındık sanayi işletmeleri olarak sınıflandırılan müşteri kitlelerine hizmet verecektir. Lisanslı depo hizmetleri kapsamındaki ücret tarifesi, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununun 19. ve ilgili Yönetmeliğin 52. maddesine istinaden hazırlanıp, Ticaret Bakanlığınca onay alındıktan sonra belirlenmektedir.

Yetkili sınıflandırıcı tarafından hazırlanan ücret tarifesi, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununun 19. ve ilgili Yönetmeliğin 52. maddesine istinaden hazırlanıp, Ticaret Bakanlığınca onay alındıktan sonra belirlenmektedir. Fındık sektörü bileşenleri içerisinde lisanslı depoculuk hizmetleri ile ilgili bilgi yetersizliği vardır. Lisanslı depoculuk hizmetlerinin neler olduğu, işleyiş düzeni ve avantajları; üretici, manav, tüccar, sanayici ve kamuoyuna tanıtılması gerekmektedir. Özellikle fındığın depolara yerleştirilmesi mislen/ayrı depolama, ürünün lisanslı depodan teslimi, fındığın karıştırılarak depolanması halinde ortaya çıkabilecek küçük kalite farklılıklarında prim ve indirim tarifesi, fire oranları ve uygulaması, zararların tanzimi konularında sektör aktörleri yeterli bilgiye sahip durumda değildir ve bu durum lisanslı depoculuğa bakış açısını olumsuz yönde etkilemektedir. Kamuoyunun bilgilendirilerek lisanslı depoculuğun kullanımının özendirilmesi lisanslı depoculuk yapısını kalıcı kılacaktır. Ordu ilinde Lisanslı Depoculuk Hizmeti sunan herhangi bir işletme bulunmamaktadır. Bu nedenle pazarlama stratejisi rekabete yönelik önlemlerden ziyade fındık sektörü aktörlerinin lisanslı depoculuğu tercih etmesi adına eğitim, bilgilendirme, sempozyum gibi tanıtım organizasyonları düzenlemek olacaktır. Lisanslı Depolama Hizmetleri ve Yetkili Sınıflandırıcı Hizmetlerinin fındık sektörü aktörlerine tanıtılabilmesi adına gerçek ve tüzel kişilere en hızlı şekilde ulaşmamızı sağlayacak olan yöntemler; web sitesi tasarımı, katalog, broşür, ulusal görsel ve yazılı

basın reklamları, sektörel dergi reklamı gibi çalışmalar organize edilecektir.


85

85

E. PROJE YERİ/UYGULAMA ALANI

Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk ve Yetkili Sınıflandırıcı hizmetleri Ordu ili Altınordu ilçesi sınırlarında belirlenecek olan 30.000 m2 alan üzerinde uygulanacaktır. Proje uygulama alanı olacak olan Altınordu ilçesinin Fiziksel-Coğrafi Özellikleri, Ekonomik, Fiziksel, Sosyal, Kurumsal Altyapıları, Çevresel Etkilerin Değerlendirilmesi ve Yer Seçiminde Alternatifler bu başlık altında irdelenecektir.

Şekil 9. Ordu İli İlçeleri

Ordu İli Tarihçesi

Hitit tabletlerine göre M.Ö. XVII. yüzyılda Ordu, Kaşkaların ülkesi ve Hitit hakimiyetindeydi. Hititlerden sonra sırasıyla Kimmerler, Medler, Persler, Pont Satraplığı, Roma İmparatorluğu hakim olmuştur. M.Ö. IV. yüzyılda Miletoslular yörenin kıyı kesiminde ticaret kolonileri kurmuşlardır. M.Ö. II. yüzyılda VI. Mithradates’in oğlu Pharnakes’in bu bölgeye hakim olduğu ve adından dolayı buralara ''Pharnakia'' denildiği bilinmektedir. Ordu ve yöresinde 1936 yılına kadar Roma ve Bizans hakimiyeti ile gelinmiş, bu tarihten sonra Osmanlıların himayesine geçmiştir. Ordu şehri bugünkü yerinde XVIII. yüzyıl sonlarında teşekkül etmeye başlamıştır. Fatih Sultan Mehmet tarafından 1455 yılında yaptırılan Tahrir Defterine göre Ordu yöresinin resmi adı ''Vilayet-i Canik-i Bayramlu'' olarak belirtilmiştir. Ordu 1920 yılına kadar Trabzon Vilayeti’ne bağlı bir kaza iken 04 Nisan 1921 tarih ve 69 sayılı ''Ordu Müstakil Livası Teşkiline Dair Kanunla'' merkezi Ordu Livası

olmak üzere Canik Sancağına bağlı olan Fatsa kazası da Ordu'ya bağlanmış ve müstakil Ordu Livası teşkil edilmiştir. 1923 yılında sancak adı Vilayet olarak değiştirilerek, bugünkü mülki taksimatta ''Ordu Vilayeti'' olarak yerini almıştır.


86

86

E.1. Fiziksel ve Coğrafi Özellikler

Şekil 10. Ordu Kuşbakışı Görünümü

E.1.1. Coğrafi Yerleşim

Coğrafi Konumu; Ordu, Kuzeyinde Karadeniz, Doğusunda Giresun, Batısında Samsun, Güneyinde Sivas ve Tokat illeri ile çevrilidir. 40-41 derece kuzey paralelleri, 37-38 derece doğu meridyenleri arasında, Karadeniz Bölgesinin Orta ve Doğu Karadeniz bölümlerinde toprakları bulunan bir ildir. Yüz Ölçümü 5.963 km2.dir. Ordu % 83,5 Dağlık, % 16 Platolar ve% 0,5 Ovalardan meydana gelmektedir. Ordu ili genellikle dağlıktır. Canik ve Doğu Karadeniz Dağları kıyıya paralel uzanmaktadır. Batıdan doğuya doğru yükseklikleri artan bu dağlar, akarsular tarafından kesilerek derin vadiler veya yaylalar meydana getirmişlerdir. Bu yaylalarda yüksek tepeler bulunur. İlin en yüksek tepesi, 3.038 metre ile Kırkkızlar Tepesidir. Yaylalar, akarsularla derin bir şekilde yarılmış, parçalanmış, fakat üzerinde düzlüklerin belirgin olarak bulunduğu yeryüzü biçimidir. Çambaşı, Keyf Alanı, Perşembe, Düzdağ, Yedigöz ve Güllüyazı başlıca yaylalardandır. Ordu ilinde geniş ova düzlükleri bulunmamaktadır. Kıyı ve akarsu boylarında bazı düzlükler yer almaktadır ve bu düzlükler çok verimlidir. Kıyı dağlardan çıkarak Karadeniz'e dökülen birçok akarsu bulunmaktadır. Bunların çoğu kısa ve düzensiz akışlı, yağış mevsiminde taşan akarsulardır. Ordu ilindeki akarsular, kaynaklarını sahile paralel uzanan dağlardan alarak, derin ve dik yamaçlı vadilerle kıyıya ulaşır. İl arazisinin jeolojik yapısı dolayısıyla fazla miktarda erozyona neden olurlar. Bu yüzden de sahile ulaştıkları yerlerde küçük düzlükler meydana gelir. Bu alanlar, akarsuların sürüklediği topraklarla örtülmüş, verimli tarım toprakları haline gelmiştir. Akarsuların eğimleri fazla ve yatakların düzenlenmemiş olduğu için, sel karakteri gösterirler. Eriyen karlarla beslenen akarsular, devamlı yağışlarla büsbütün kabararak yatakları çevresindeki ekili-dikili topraklar üzerinde büyük hasar meydana getirirler. İlin başlıca akarsuları, doğudan itibaren Turna Suyu, Melet, Civil, Akçaova, Ilıca, Bolaman, Elekçi, Cevizdere, Curi ve Akçay'dır. Bu akarsuların en


87

87

uzunu 125 km ile Melet'tir. Bu akarsu aynı zamanda Orta Karadeniz ile Doğu Karadeniz'in birbirinden ayıran sınırdır. Ordu ilinde büyük göl bulunmamaktadır, sadece buzul göller mevcuttur. Bunlar Karagöl Dağının 3.000 m yükseklikteki krater gölü, 15 km uzağındaki Ulugöl ve Fatsa yakınındaki Gaga Gölüdür. E.1.2. İklim (Yağış Oranı, Nem, Sıcaklık, Rüzgar vb.)

Ordu ilinde tipik bir Karadeniz iklimi hakimdir. Kışlar serin, yazlar ılık geçmektedir. Yılın hemen hemen bütün aylarında yağış vardır. Genelde ılıman bir iklim yapısına sahip olmakla beraber, coğrafi yapısı itibarıyla, deniz ve kara olmak üzere iki farklı iklim karakteri gösterir. Kıyıya paralel bir duvar gibi uzanan dağlarla

sahil arasında geçiş iklimi görülür. Kıyıya paralel uzanan dağlar, iklim ve bitki örtüsü bakımından ili birbirinden farklı iki kesime ayırmıştır. Kıyı kesiminde yazları serin, kışları ılık, her mevsim yağışlı tipik Karadeniz iklimi hüküm sürerken, iç kesimlerde ise yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlı olan karasal iklim özelliklerinin etkili olduğu görülmektedir. Ölçümlere göre en soğuk ay Ocak/Şubat aylarıdır. Bu aylarda en düşük sıcaklık sıfırın altına inmekte, 6-7 derece dolaylarında gerçekleşmektedir. İç bölgelerde en soğuk ay Ocaktır. Bu ayda en düşük sıcaklık -7 dereceye kadar inmektedir. Kıyı bölümünde en sıcak ay Temmuz/Ağustos aylarıdır. Burada kıştan bahara bilhassa yaza geçiş yavaş bir şekilde meydana gelmektedir. Sonbahar ılık olup kış ortasına kadar sürmektedir. İç kısımlarda sıcaklık düşmektedir. Ocak, Şubat ayı sıcaklıkları kıyı şeridinde sıfırın altına düşmemektedir. İlde rakım yükseldikçe ısı azalmakta; Ulubey -2 dereceye, Gölköy ve Mesudiye 4 dereceye, Aybastı ve çevresi -8 dereceye kadar düşmektedir. Kıyı şeridi en yağışlı kesimdir. Sonbaharda yağışlar diğer aylara nazaran daha fazladır. Temmuz ayında yağan yağmurlar, sağanak olduğu için, sel karakteri gösterir. Büyük akarsu yataklarından taşarak sahilde büyük hasara sebep olmaktadır. Yıllık ortalama yağış miktarı kıyı kesiminde 1034,5 mm, iç kesimlerde 860 mm dolaylarındadır. Senenin ortalama 157 günü yağışlı geçmektedir. Yıllık kuraklık indisi çok nemli sınıfına girer. Nemli sahalar doğuya doğru gidildikçe artar. Yıllık ortalama sıcaklık 14,3 °C, ortalama nispi nem % 74,7, ortalama deniz suyu sıcaklığı 15,4 oC ve ortalama güneşli gün sayısı 58 gündür. Kar yağışı kıyılarda çok azdır ve kısa sürmektedir. Ancak iç kesimlerde kar yağışı hem yoğundur, hem de kış mevsimi daha uzun sürmektedir. Ordu'da en hakim rüzgar, güneyden esen lodostur. Meltem rüzgarları, yaz aylarında Güney-Doğu yönünde denizden karaya doğru, ikindiye kadar devam eder. İkindiden sonra aksi istikamette esmeye başlar ve gece boyunca sürer. Bölgede ender de olsa, kıble, lodos, keşişleme isimleri verilen sıcak hava akımı meydana getiren rüzgarlarda esmektedir. Yaz ortalarında bu rüzgar türleri fındık ürünü üzerinde büyük zararlar meydana getirmektedir.


88

88

E.1.3. Toprak ve Arazi Yapısı ile İlgili Bilgiler

Ordu ilinin jeolojik yapısını, II. Zamanda oluşan lavlarla, kuzey batı ve güney doğu yönlerinde uzanan volkanik kütleler meydana getirmiştir. Ordu ili toprakları, II. ve III. Zamanda oluşmuştur. İl topraklarının jeolojik devirlerine ait izler, Aybastı ve Gölköy yöresindeki kömür yataklarında, ilin volkanik dağlarında, Gölköy'ün tektonik çöküntüsüyle sahilin IV. Zamanında oluşan alüvyonlu birikintili düzlük ve ovacıklarda açık olarak gözlenilebilmektedir. İl sahilleri, yüksek ve alçak olarak iki görünüşe sahiptir. Ordu-Fatsa arasında yüksek, diğer bölümlerde ise alçak sahil tipi görülür. Yüksek sahil bölgesi, kuzey ve kuzeybatı fırtına rüzgarlarına yer yer açıktır ve derin körfezler, ufak koylarla çevrilidir. Perşembe limanı büyük bir doğal barınaktır. İl balıkçılığının arzu edilen düzeyde gelişmemesinde de bu coğrafi konumun önemi büyüktür. Alçak sahil kesimlerinde düzensiz akan suların getirdiği fazla miktardaki alüvyonlarla yer yer geniş alanlar oluşmuştur. E.1.4. Bitki Örtüsü

Bitki örtüsü ormanlardan meydana gelmekte, ormanların dışında yer yer zakkumlar, serviler ve zeytin ağaçları vardır. Bölgede en çok böğürtlen, ısırgan otu, papatya, nane ve baklagil gibi bitkiler bulunmaktadır. Kıyı şeridinde yayvan yapraklı etek ormanları ve fundalar görülmektedir. Bu şerit, Karadeniz kıyıları ile kenar dağlarının orta kısımlarıdır. Tarla tarımına en uygun alanlar da buradadır. Orman etekleri ile yaylalar arasında kalan kesimde ise yayvan yapraklı, karışık ve iğne yapraklı bitki örtüsü görülür. Bu alanlarda kızıl ağaç, gürgen, çam, ladin, orman gülü türleri bitki örtüsünü oluşturur. Yayla kesimlerinde ise 1500-1800 metre yükseklikte çam, ladin, ince çalı öbekleri ve orman altı bitki türleri görülür. Bitki örtüsü, iklim özellikleri ve yükseltiye bağlı olarak kıyı ile iç kesimler arasında farklılık göstermektedir. Bol yağış alan kuzey kesimi, kara ikliminin hakim olduğu güney (iç) kesimine göre bitki örtüsü bakımından oldukça zengin durumdadır. Arazi dağılımı içerisinde 202.893 hektar ile en büyük alanı kaplayan ormanlar Ordu topraklarının % 34'ünü oluşturmaktadır. Kıyıdan 800 m. yüksekliğe kadar olan alanlarda il ekonomisinin en önemli ürünü olan fındığın yetiştirildiği fındık bahçeleri hakimdir. Bununla birlikte fındık bahçeleri arasında mısır, patates ve diğer tarla ürünlerinin yetiştirildiği tarla arazileri ile kestane, kızılağaç, gürgen, meşe, kayın, karaağaç ve akçaağaç türlerinden oluşan ormanlıklara da rastlanılmaktadır. 1.000 metrenin üzerindeki alanlar mera ve yaylaları oluşturmaktadır. Yayla kesimlerinde köknar, ladin ve sarıçam ağaçlarından oluşan orman öbekleri ve orman altı bitki türleri görülmektedir. 2.000 m üzerinde ise genel olarak tüm Karadeniz Bölgesi'ne egemen olan alpin çayırlıklar yer alır. 595.200 hektar olan toplam arazisinin % 43,9'u tarıma uygundur. Tarıma elverişli arazi varlığı bakımından % 33 olan Türkiye ortalamasının üzerinde olmasına rağmen, arazi yapısı ve iklim özellikleri nedeniyle ürün çeşitliliği ve tarım potansiyeli açısından zengin değildir.


89

89

E.1.5. Su Kaynakları

Yüzeysel Sular/Akarsular; Ordu ilinde kıyıya paralel dağlar akarsuların kaynağıdır. İl içerisinde büyüklü küçüklü ırmak ve dereler yoğun olup İl topraklarını Canik ve Karadeniz Dağlarından kaynaklanan akarsular sulamaktadır. Turna Suyu, Melet Irmağı, Akçaova Deresi, Bolaman Irmağı, Ceviz Deresi ve Curi Deresi bu akarsuların başlıcalarıdır. Bu akarsular il topraklarında derin vadiler oluşturarak Karadeniz'e dökülürler. Ayrıca ildeki en uzun ırmak (161 km) Altınordu ilçesinde bulunan Melet Irmağıdır. Ordu ilinde Mevcut Sulama Göletleri; Argancı ve Gökçeli Dereleri, Uzundere Deresi, Çamaş Karadere Deresi, Çaykara Kaynak Suyu, Çatak Deresi, Alapınar Kaynak Suyu, Ilıca Deresi, Akören Deresi, Gölköy Karadere Deresi, Gavurbükü Deresi, Kabalak-Madala Dereleri, Kısrakalan Deresi, Altçın Deresi ve Kaynak Suyu, Keş Deresi, Tepealan Deresi, Yukarı Yaylacık Deresi, Delmece Kaynak Suyu, Değirmenyanı Deresi, Tırıl Deresi, Kavranbeli-Tekkiraz Dereleri, Akçaova Deresi, Gürcü Deresi ve Asak Deresi olarak sıralanmaktadır. Doğal Göller, Göletler ve Rezervuarlar; Ordu ve çevresinde önemli iki göl bulunmaktadır. Bunlar Gölköy ilçesindeki 80 dekarlık Ulugöl ve Fatsa ilçesindeki 60 dekarlık Gaga Gölü'dür. İlde 3 adet sulama göledi bulunmaktadır. Bunlar Aybastı-Perşembe, Korgan-Absult, Kabadüz-Çambaşı göletleridir. Yeraltı Suları; Ordu ili sınırları içindeki yer altı suyu havzaları; Ordu Merkez ve Çevresi, Fatsa Çevresi, Ünye Çevresi ve Mesudiye Çevresi olmak üzere 4 ana bölüme ayrılmıştır. Bu havzaların yeraltı suyu rezervleri ile içme-kullanma, sanayi suyu ve sulama suyu ihtiyacı için yapılmış yeraltı suyu tahsisleri dizayn edilmiştir. Ordu İl Merkezi ile Ünye İlçe Merkezinin içme suyu ihtiyacı arıtma tesislerinden karşılandığı için, su sondaj kuyuları, ihtiyaç duyulması durumunda çalıştırılmak üzere yedek olarak tutulmaktadır. Ordu il merkezi ve çevresindeki Melet, Civil, Akçaova ve Turna Suyu Derelerinin, Fatsa Bolaman ve Elekçi Derelerinin, Ünye’de de Curi ve Ceviz Derelerinin oluşturduğu alüvyal dolgular, Ordu İlindeki önemli yer altı suyu havzalarını oluşturmaktadır. E.1.6. Diğer Doğal Kaynaklar

Orta Karadeniz Bölgesinde bulunan Ordu İli jeolojik konumu ile zengin bir metalojenik kuşak içerisinde yer alır. Volkanik kayaçların egemen olduğu bölgede metalik madenlerden bakır, kurşun, çinko, altın, gümüş ve manganez asıl zenginleşmeleri temsil eder. Cu-Pb-Zn-(Au-Ag) yatak ve zuhurları volkanik kayaçlar içinde damar tip cevherleşmeler şeklindedir. En önemli yatak ve zuhurların başında Fatsa ilçesindeki Altıntepe sahası gelir. Saha, yüksek sülfitli epitermal altın cevherleşmesi olup silika aliterasyonunun egemen olduğu geniş zonlardan oluşur. Yatakta 1.87 gr/ton Au tenörlü 1.191.377 ton görünür, 1.39 gr/ton Au tenörlü 5.355.577 ton muhtemel rezerv hesaplanmıştır. Bunun dışındaki önemli altın cevherleşmeleri Sayaca ve Akoluk sahalarıdır. Sayaca altın sahasında 1.2 gr/ton Au tenörlü 17.000 ton görünür rezerv tespit edilmiştir. Ulubey-Akoluk sahasında ise 0.99 gr/ton Au tenörlü 1.100.278 ton görünür+muhtemel altın rezervli, 50.47 gr/ton Ag


90

90

tenörlü 1.279.675 ton gümüş rezervi, % 2.94 tenörlü 594.488 ton Zn-Pb-Cu rezervi tespit edilmiştir. Ayrıca Akoluk sahasında daha önceki çalışmalarla da 1.09 gr/ton Au ve 19.81 gr/ton Ag tenörlü 1.047.994 ton görünür Au-Ag rezervi tespit edilmiştir. Fatsa-Zavi Köy sahasında % 0.32 Cu tenörlü 1.926.000 ton muhtemel rezerv ortaya konmuştur. Gölköy-Şıhman sahasında %16-22 Cu/Pb/Zn tenörlü 116.500 ton görünür, 249.600 muhtemel rezerv hesaplanmıştır. Kumru-Gümüşdere sahasında % 24.45 Zn, % 7.97 Pb, % 0.95 Cu tenörlü 36.000 ton görünür, 100.000 ton mümkün

rezerv belirlenmiştir. Gölköy-Çetilli kurşun-çinko-bakır yatağında % 0.14-0.15 Cu, % 1.8-2.4 Zn ve % 1.2-1.7 Pb tenörlü 1.510.851 ton rezerv mevcuttur. Gölköy-Çetilli sahasında Cu, Pb, Zn dışında altın varlığı da tespit edilmiştir. Ulubey-Akoluk Altın-Antimuan-İllit sahasında 1.04-1.24 gr/ton Au ve 18.8-22.8 gr/ton Ag tenörlü toplam 780.325 ton görünür, 267.669 ton muhtemel rezerv belirlenmiştir. Bölgedeki bilinen manganez cevherleşmeleri ise volkano-tortul kayaçlar içerisinde, mercek şeklinde genelde küçük boyutlu ve düşük rezervlidir. Başlıca, Ulubey-Akoluk manganez zuhuru ortalama % 36 Mn tenörlü, 20 bin ton rezerve sahiptir. Merkez-Yündalan Yaylası Fe cevherleşmesi için % 40-59 tenörlü 750.000 ton rezerv öngörülmektedir. Fatsa-Akkaya kükürt yatağında %15.86 kükürt (S) tenörlü 16.464 ton görünür, 206.740 ton muhtemel, 76.056 ton mümkün rezerv tespit edilmiştir. Bilinen bentonit sahaları ise genelde volkano-sedimenter bir istif içerisinde bulunur. Ünye Hatipli bentonit yatağı, Ünye Kavaklar ve Tavkutlu bentonit yatağında 743.000 ton mümkün, 2.564.000 ton muhtemel bentonit rezervi vardır. Mesudiye-Çavdar bentonit sahasında 80.000 ton mümkün rezerv, Ünye-Fatsa-Keşköy bentonit sahasında 460.000 ton mümkün rezerv, Ünye-Fatsa-Emineli bentonit sahasında 421.800 ton mümkün rezerv, Ünye-Fatsa-Ahizetli bentonit sahasında 128.000 ton mümkün rezerv varlığı tespit edilmiştir, Ünye Hatipli bentonit yatağında rezerv

tespiti yapılmamıştır ve tüm bu bentonit yatakları ağartma toprağı ve kedi altlığı (Ca-bentonit) olarak işletilmekte ve ihraç edilmektedir. Seramik ve kağıt sanayinde kullanılan kaolen minerali için Ulubey-Akoluk sahasında 223.000 ton görünür, 148.000 muhtemel rezerv ve Ulubey-Sayaca sahasında 1.932.000 ton görünür rezerv mevcuttur. Aybastı-Gölköy ilçeleri arasında kömür oluşumlarına rastlanmış, Fatsa-Ilıca ile Kumru sahalarında da jeotermal alanlar tespit edilmiştir. Fatsa-Ilıca jeotermal alanında 48ºC sıcaklık, 1.2 lt/sn debide 1 adet kaplıca kaynağı bulunmaktadır. Fatsa jeotermal alanında 1985 ve 1992 yıllarında 2 adet jeotermal amaçlı sondaj açılmış ve bu sondajlarda 598 m ile 397.4 m derinliğe ulaşılmış ve 23ºC ve 26ºC sıcaklıklı düşük debili (0.05 lt/sn) jeotermal akışkan elde edilmiştir.


91

91

E.2. Ekonomik ve Fiziksel Altyapı (Hammadde Kaynaklarına Erişilebilirlik, Ulaşım ve Haberleşme Sistemi, Su, Elektrik, Doğal Gaz Şebekeleri, Arazi Kullanımı, Yan Sanayi, Dağıtım ve Pazarlama Olanakları vb.)

Fiziksel Altyapı; Ordu ilindeki tarım faaliyetleri sahil şeridinde fındık, kivi ve mısır üretimi; iç kesimlerde ise hayvancılık ile tarla ürünleri ve yem bitkileri üretimi üzerinde yoğunlaşmıştır. Ülkemizin; Fındık üretiminin % 32'si, Bal üretiminin % 13'ü, Kivi üretiminin % 14'ü Ordu'da yapılmaktadır. Ana İhracat Kaynakları; Natürel İç

Fındık, İşlenmiş Fındık Ürünleri, MDF, Laminant Parke, Çikolatalı Mamuller, Hamsi Filetosu, Çimento, Bentonit, Sunta, Bakır Cevheri, Çinko Konsantresi, Sıvı Yağ Ana İthalat Ürünleri; Kömür, Kerestelik Tomruk, MDF, Laminant Parke Yapımında Kullanılan Odun, Gübre, Dekoratif Kağıt, Üre, Metanol, Fındık Tarımında Kullanılan Çeşitli İlaçlama Makineleri Başlıca Tarım Ürünleri; Fındık, Kivi, Sebze ve Diğer Meyveler Üretimi, Mısır, Patates, Tarla Ürünleri ve Yem Bitkileri Üretimi Başlıca Sanayi Kolları; Gıda, İçki ve Tütün Sanayi İşletmeleri; Maden-Mermer-Hazır Beton, Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi İşletmeleri; Dokuma, Giyim Eşyası ve Deri Sanayi İşletmeleri; Orman Ürünleri ve Mobilya Sanayi İşletmeleri; Kimya, Petrol, Kömür, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sanayi İşletmelerinden oluşmaktadır. Ordu ilinde Haberleşme, Su, Elektrik, Doğal Gaz Şebekeleri alt yapı tesisleri kurulu ve kullanılır

durumdadır. Ulaşım; Karadeniz Sahil Yolu ve Ordu-Giresun Havalimanı ile sağlanmakta ve Altınordu arası mesafe 18 km. uzunluğundadır. Ordu'da denizyolu ile ulaşım ve taşımacılık olanakları mevcut olmasına rağmen, denizyolu ulaşım altyapısının yetersiz olması nedeniyle deniz taşımacılığı ancak hava ve deniz koşullarının elverdiği ölçüde ve küçük tonajlı gemilerle sağlanabilmektedir. Ekonomik Altyapı; Ordu’nun ekonomik yapısı tarım ağırlıklıdır. Genelde sanayiye yönelik özel sektördeki yatırımlar gıda, orman ürünleri, mobilya sanayi, tekstil, madencilik, toprağa dayalı sanayi, çimento ve hazır beton imalatı sektörleri yönünden oluşum göstermektedir. İlde son dönemde tekstil ürünleri sektörü gelişim göstermektedir. İldeki gıda sanayine yapılan yatırımların çoğu fındık kırma, işleme ve fındık mamulleri üretimine yöneliktir. Fındık işleme sektörü ilin imalatının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Fındık işleme sanayinde çalışan işçilerin çoğunluğunun mevsimlik olarak istihdam edilmesi, sanayinin istihdam imkanlarını ve ekonomiye katkısını önemli ölçüde kısıtlamaktadır. Gıda sektöründe fındığın dışında, çikolata-gofret, şekerleme, helva, süt ürünleri, yem, sıvıyağ, çay gibi ürünler, taş ve toprağa dayalı sanayi, agrega tesisleri, tekstil, plastikten mamul mallar (poşet, su boruları vb.), kauçuktan mamul mallar, gıda makineleri imalatı, demir çelik saç makine imalatı, PVC doğrama sistemleri, su ürünleri ve bal mumu imalatı, LPG dolum tesisleri gibi işletmelerle sanayi yatırımlarının etkisinin arttığı görülmektedir. Altınordu, Fatsa ve Ünye’de faaliyet gösteren 3 adet organize sanayi bölgesi ile, Ünye ilçesinde bir adet liman bulunmaktadır. Ordu’da ticaret ise, büyük oranda KOBİ kapsamındaki işletmelerden oluşmaktadır. Ticaret sektörü başta fındık olmak üzere tarımsal ve hayvansal ürünler, gıda maddeleri, konfeksiyon ve ev araç gereçleri, inşaat malzemeleri ile diğer tüketim malzemelerinin alım- satımı ve ihracatına dayalıdır. İlde toplam 3 Ticaret ve Sanayi Odası, 3 Ticaret Borsası, 1 Esnaf ve Sanatkârlar odaları Birliği Başkanlığı bulunmaktadır.


92

92

E.3. Sosyal Altyapı (Nüfus, İstihdam, Gelir Dağılımı, Sosyal Hizmetler, Kültürel Yapı)

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü'nün 2013 yılından yapmış olduğu 2011 yılı Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralamasında TR902 il kodu ve -0,4810 Endeks Değeri ile Beşinci Kademede 61. sırada yer almıştır. 2018 yılı Ordu nüfusu bir önceki yıla oranla % 3,99 (29.591) artarak 771.932 kişiye ulaşmıştır. Bu nüfus, 386.547 erkek (% 50,08) ve 385.385 (% 49,92) kadından oluşmaktadır. Yüz ölçümü 5.952 km2 olan Ordu ilinde km2.ye 130 insan düşmektedir. Ordu ili nüfus yoğunluğu 130 kişi/km2'dir. 2018 yılı Altınordu nüfusu 200.807, kadın nüfusu 103.128 erkek nüfusu ise 97.679 kişidir.

Gelir Dağılımı, Sosyal Hizmetler ve Kültürel Yapı

Göstergeler 2014 2015 2016 2017 2018

GSYH (Bin TL) 10.608.680 13.998.148 13.635.903 16.323.302 -

Kişi Başına GSYH ($) 6.665 7.100 6.096 5.994 -

Kişi Başına GSYH (TL) 14.575 19.265 18.433 21.867 -

Kişi Başı Tarımsal Üretim Değeri 2.320 5.548 3.023 4.752 -

Toplam İhracat (Bin $) 202.200 220.821 163.226 224.981 203.694

Hastane Sayısı 17 17 17 17 17

Hastane Yatak Sayısı 1.868 1.818 2.053 2.074 -

Kitap Sayısı 260.755 280.018 297.939 329.440 -

Kütüphane Sayısı 19 19 22 22 22

Müze Eser Sayısı 3.975 4.115 4.219 4.256 -

Müze Sayısı 1 1 1 1 1

Noter Sayısı 25 25 25 25 25

İlkokul Okul Sayısı 274 228 208 203 -

Ortaokul Okul Sayısı 206 218 210 211 -

Ortaöğretim Okul Sayısı 105 117 124 126 -

Yüksek Öğrenim Yerleşkesi 1 1 1 1 1

Sinema Salonu Sayısı 22 17 16 16 -

Tiyatro Salonu Sayısı 7 9 9 9 9

Yüzbin Kişi Başına Toplam Hastane Yatak Sayısı

258 249 274 279 -

Tablo 24. Gelir Dağılımı, Sosyal Hizmetler, Kültürel Yapı Verileri (Kaynak: TÜİK)


93

93

E.4. Kurumsal Yapılar

Ordu ili Büyükşehir Belediyesi Kurulmasına İlişkin Kanun kapsamında 2013 yılında Büyükşehir olmuştur. Ordu merkezi Kanunla birlikte, Ordu Belediyesi'nin mahalleleri merkez olmak üzere Ordu Merkez ilçe sınırları içerisindeki köyler ile belediyelerden oluşan Altınordu ilçesi ve aynı adla belediye kurulması kararı alınmıştır. Ordu; İktisadi Kamu Kurumları, Sosyal Kamu Kurumları, Bilimsel, Teknik ve Kültürel Kamu Kurumları, Düzenleyici ve Denetleyici Kamu Kurumları, Ulusal Kamu Kurumları, Bölgesel Kamu Kurumları, Yerel Kamu Kurumları, Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları kurumsal yapılarına sahip durumdadır. Lisanslı Depoculuk Sisteminde Ortak ve İştirakçi Olabilecek Kuruluşlar;

* Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi * Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

* Ordu Ticaret ve Sanayi Odası * Ordu Ticaret Borsası * Altınordu Ziraat Odası E.5. Çevresel Etkilerin Ön Değerlendirmesi

Proje kapsamında tasarlanan Lisanslı Depoculuk Tesisi inşaat ve çevresel nitelikler açısından 25.11.2004 tarihinde yayınlanan ve denetimi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Ek-1 ve Ek-2 kapsamında yer almamaktadır. Yüklenici kuruluş olarak Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü'ne ÇED Kapsam Değerlendirme Başvurusu gerçekleştirilerek kapsam dışında bulunulduğuna dair gerekli resmi yazı alınacaktır. Planlanan yatırım ile ilgili olarak 2872 sayılı Çevre Kanunu ile bu kanuna istinaden çıkarılan yönetmeliklerin ilgili hükümlerine uyularak gerekli izinlerin alınmasına, ekolojik dengenin bozulmamasına, çevrenin korunmasına ve geliştirilmesine yönelik gerekli tedbirler alınacaktır. E.6. Alternatifler, Yer Seçimi ve Arazi Maliyeti

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri projesi kapsamında yapılan etüt, araştırma, anket ve çalıştay organizasyonlarının sonucunda uygulama alanı olarak Ordu ili Altınordu ilçesi belirlenmiştir. Uygulama alanının belirlenmesi sürecinde Altınordu ilçesinin tercih edilmesindeki temel etkenler; fındık üretim plantasyonlarına yakın olunması, üreticilere lojistik olarak ulaşım kolaylığı sağlayacağı, manav, tüccar, kırma tesisi ve sanayici gibi alım gücü yüksek kesimlerin işletme merkezlerine yakın olunması, fındık ürünleri alıcılarının işletme merkezlerine yakın olunmasıdır. Yer seçiminde geçmiş dönemlerde Düzce ve Ünye'de gerçekleştirilen Lisanslı Depoculuk

yatırımlarında yapılan hataların tekrarlanmaması adına ticaret hacminin yoğun olduğu bir alan tercih edilmiştir. Uygulama alanı olarak belirlenecek arazide öncelik olarak Kamu Arazilerinin varlığı incelenecek ve Yer Tahsisi talep edilecektir. Uygun bir alanın bulunamaması halinde alan araştırmaları yapılarak istenilen büyüklükte alanının satın alımı yoluna gidilecektir.


94

94

F. TEKNİK ANALİZ ve TASARIM

Lisanslı Depoculuk Kapasite Analizi ve Seçimi, Alternatif Teknolojilerin Analizi ve Teknoloji Seçimi, Seçilen Teknolojinin Çevresel Etkiler, Teknik Tasarım ve Yatırım Maliyetler bu başlık altında irdelenecektir. F.1. Kapasite Analizi ve Seçimi

Ordu ili fındık üretim miktarları; 2008 yılı 210.583, 2009 yılı 91.758, 2010 yılı 201.183, 2011 yılı 128.190, 2012 yılı 161.735, 2013 yılı 193.662, 2014 yılı 66.762, 2015 yılı 209.135, 2016 yılı 115.203, 2017 yılı 216.823 ton düzeyindedir. Son on yılın ortalaması 160.000 ton, üretim beklentisi ise 200.000 ton ve üzeri düzeyindedir. Kurulması planlanan lisanslı depoculuk sisteminde kapasitenin 35.000 ton olması ve kabuklu fındık ürün çeşitleri için kullanılması belirlenmiştir. Kapasite seçimi; Ordu ili fındık üretiminin % 15 ila 20 oranında seçilmesi ile lisanslı depolamaya geçiş sürecinde söz sahibi olabilecek düzeyde olunması, Sektörde faaliyet gösteren işletmelerin ve özellikle sanayi işletmelerinin sahip olduğu uygun depolama alanlarının kapasite bazlı büyüklüğü ve piyasada serbest halde dolaşan fındık miktarının büyüklüğü göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. Uygulama alanı olan Altınordu ilçesi ve çevre ilçelerin yaklaşık fındık üretim miktarları; Altınordu 25.000 ton, Ulubey 21.000 ton, Perşembe 12.000 ton, Gülyalı 1.000 ton ve Kabadüz 11.000 ton olmak üzere toplamda yaklaşık 70.000 ton düzeyindedir. Lojistik açıdan ürün temini sağlanabilecek ilçelerin üretim miktarları ve fındık sektörü bileşenleri yoğunluğunun Altınordu ilçesinde var olduğu göz önüne alınırsa 35.000 depolama kapasitesi ile lisanslı depoculuk hizmetlerinin sunulması uygun düzeyde olacak ve kapasite kullanım oranının minimum % 85'in üzerinde olmasına katkı sağlayacaktır. Lisanslı depo proje uygulama sürecinde yönetim kurulunun alacağı karar kapsamında kaç sınıfta ürünün hangi kriterler göz önünde bulundurularak lisanslı depoya alınacağı belirlenecektir. Fındık Kalite ve Sınıflandırma Kriterleri tablosu belirlendikten sonra Bakanlık onayı alınacaktır. Depolama hizmetlerinde mislen ve ayrı depolama hizmetleri mudilerin taleplerine göre verilebilecektir. F.2. Alternatif Teknolojilerin Analizi ve Teknoloji Seçimi

Mevcut ürün depolama sistemlerinde yatay ve dikey depolama modelleri uygulanabilmektedir. Ürün çeşidi ve ürün fiziksel özelliklerine göre depolama tercihi değişiklik arz etmektedir. Yatay depolamada ürünler çuval veya palet sistemi ile depolanırken dikey depolamada silolar kullanılmaktadır. Yatay depolama sistemlerinde ihtiyaç duyulan alan miktarı artarken dikey depolama modellerinde arazi daha rantabl kullanılabilmektedir. Lisanslı depoculuk sisteminde ürün, silolarda dökme yöntemi ile depolanmaktadır. Kurulumu sağlanması düşünülen 35.000 tonluk lisanslı fındık depoculuk hizmetlerinde fındık ürününe uygun olan silo yöntemi ile depolama yapılması sağlanacaktır. 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu, Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliği ve Fındık


95

95

Lisanslı Depo Tebliği, Lisanslı depo teknolojilerinde hangi sistemlerin kullanılması gerektiği konusunda kesin ve net ifadeler içermektedir. Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliğinde; depolama hizmetleri; lisanslı depoya kabul edilen ürünlerin tartılması, boşaltılması, yüklenmesi, taşınması, nakliyesi, depolamaya ve şartlara uygun hale getirilmesi ve depolanması, ürün ambalajlarının onarılması, ürünün depodan çıkarılması gibi hizmetlerini içerdiğini, Lisanslı depoculuk faaliyeti kapsamında depolanan ürünler için; hırsızlık, yangın, duman, infilak, deprem, dahili su basması, sel, grev-lokavt-kargaşalık, terör, fırtına,

kar ağırlığı, yıldırım, yer kayması, kara, deniz veya hava araç çarpması ve benzeri diğer rizikolara karşı sigorta yaptırılmasının zorunlu olduğunu, Lisanslı depoculuk faaliyetlerine ilişkin gerekli bilgi işlem alt yapısı oluşturulması ve sertifikalar temin edilmesi gerektiğini belirtmektedir.

Şekil 11. Konik Tabanlı Silo Sistemi

Fındık Lisanslı Depo Tebliği; lisanslı depolarda bulunması gereken asgari nitelikleri; Taban, iç ve dış duvar yüzeyleri ile çatısının, fındığa yabancı madde karışmasını ve kirlenmesini önleyecek ve rutubeti geçirmeyecek, fındığı her türlü koku ve hava etkisi ile iç ve dış zararlardan koruyacak şekil ve nitelikte olması, Kapalı olması, fındığın depolara aktarılması ya da depodan tahliyesi amacıyla ihtiyaç duyulan nakil ve diğer araç ve gereçlerin rahatça çalışabileceği genişlikte boş alanların ve geçiş yerlerinin bulunması, Farklı yıl ürünü fındık ile çeşitli grup, tip, sınıf ve derecedeki fındığın karışmasını, niteliklerinin bozulmasını ve fazla basınç

altında bulunmasını önleyecek önlemlerin alınmasına elverişli büyüklükte ve nitelikte olması, Yeterli havalandırma sistemi, belgelendirilmesi suretiyle yeterli yangın söndürme sistemi, kaçak akıma ve neme karşı korumalı özel muhafazalı elektrik sistemi ile fındığın depolara nakledilmesi için gerekli altyapı ve nakil


96

96

sistemine sahip olması, Depolama hizmetlerinde ihtiyaç duyulan yan hizmetleri yerine getirebilecek teknik donanıma sahip olması gerekir şeklindedir. Fındık Lisanslı Depo Tebliği fındığın korunmasında lisanslı depo işletmesinin, sorumluluğu altında bulunan fındıkların muhafazasında gerekli dikkati ve özeni göstermesini, Deponun her zaman temiz olmasını, depolama ortamının bağıl neminin yüzde yetmişin altında tutulmasını ve fındık yangın tehlikesini artıran ve sağlıklı muhafazasını engelleyen toz, çöp ve madde birikimleri ile kemirgen hayvan, mikroorganizma ve böceklerden korunmasını zorunlu kılmaktadır.

Fındık gibi sert kabuklu meyvelerde en önemli kalite kaybı acılaşmadır. Fındık, yağının lipid oksidasyonu veya hidrolizi ile acılaşır. Lipid oksidasyon başladıktan sonra kalite hızla azalır. Serbest kalan yağ asitleri oksidasyon reaksiyonunu başlatır. Buna bağlı olarak oluşan hidroperoksitler peroksidaz etkileriyle sıcaklık ve bağıl nemin etkisiyle fındıkta kokuşma ve acıma yapan ikincil, üçüncül ürünlere dönüşürler. Bu bozulma mekanizması oksijen, ışık, ısı, su aktivitesi, mikroorganizmalar, metal iyonları, yağ asitleri ve enzimler gibi bir çok faktör tarafından hızlandırılmaktadır. Ayrıca, fındık lipid oksidasyonu tetikleyici katalizör etkisi yapan bakır, demir ve manganez bakımından zengin bir gıda maddesi olduğundan acılaşma bu minerallere bağlı olarak daha hızlı olabilmektedir. Gıda maddelerindeki kimyasal, biyokimyasal ve mikrobiyolojik değişimleri sınırlayan en önemli faktör su aktivitesidir. Su aktivitesi düştükçe gıdalarda kalite kayıpları da azalmakta, saklanma süreleri uzamaktadır. Fındığın saklanmasındaki en önemli esas öncelikle düşük bağıl nem (% 60-70) daha sonra düşük sıcaklık (5-100 oC) koşullarının sağlanmasıdır. Bağıl nemin % 70'in üzerinde olduğu durumda küfler gelişmeye başlayarak fındıkta Aflatoksin riskini artırmaktadır. Belirlenen fiziki ortamın sağlanabilmesi adına ideal saklama koşulları ürünün Azot/Karbondioksit karışımlı gaz altında depolanmasıdır. Karbondioksit gazının elde edilmesi ve çevresel etkilerinin olumsuz sonuçları bulunması nedeniyle lisanslı depo alanında Azot gazı varlığında depolama yapılacaktır. Azot gazının üretilebilmesi adına yeterli sayıda azot üretim tesisi kurularak azot ihtiyacı sağlanacaktır. (Azot Gazının Faydaları; ortamdaki oksijeni uzaklaştırarak biyolojik ve mikrobiyal faaliyetleri durdurması, fındık yağ asitlerinin hidroperoksit reaksiyon göstermesini engellemesi, fümigasyon özelliği sebebiyle, fındık kurdu, kelebeği ve larvalarının yaşamasını ve üremesini engellemesi, depolama sırasında aflatoksin artışlarını durdurması, rutubetin sebep olduğu çürümeyi durdurması)

Yetkili Sınıflandırıcıların Lisans Alma, Faaliyet ve Denetimi Hakkında Yönetmelik kapsamında Yetkili Sınıflandırıcı Tesislerinin Bölümleri; Tesisler; İdari ve Laboratuvar Hizmet bölümlerinden oluşacaktır. İdari Bölüm; Hizmet bölümlerinden ayrı olarak yönetici ve diğer personel için müstakil oda, laboratuvarda kullanılacak kimyasal maddeler ve yedek yardımcı malzemeler için depo, numune kabul bölümü ve duş, tuvalet ve soyunma-giyinme odası bölümlerinden oluşacaktır. Laboratuvar Hizmet Bölümleri; tartım odası, 10 m2 alana sahip fiziksel analiz laboratuvarı, 15 m2 alana sahip kimyasal analiz laboratuvarı, 20 m2 alana sahip mikrobiyoloji analiz laboratuvarı; Besi yeri hazırlama, sterilize etme, mikrobiyolojik ekim, inkübasyon işlemleri ve kullanılmış malzemelerin sterilizasyonu için ayrı bölümleri içerecektir. Lisanslı Fındık Depoculuk Hizmetleri Teknoloji Seçimi; günün en üst düzey teknolojik imkanlarını bünyesinde barındıran, depolama hizmetleri, bilgi işlem


97

97

altyapısı, güvenlik önlemleri, depo alanı şartları, hijyen standartları, hizmet kalitesi ve bölümleri ile mevzuatlara tam uyum sağlanan örnek bir tesis olacaktır. Yetkili Sınıflandırıcı Laboratuvar Hizmetleri alanında kullanılacak teknolojik cihazlar ulusal ve uluslararası standartlara uygun test analiz yetenekleri ilgili kurum ve kuruluşlarının onayından geçmiş ekipmanlardan seçilecek ve mudilere hata oranı minimize edilmiş analiz hizmet sunulacaktır. F.3. Seçilen Teknolojinin Çevresel Etkileri, Koruma Önlemleri ve Maliyeti

Lisanslı Depoculuk Tesisi; yapı özellikleri ve çevresel açıdan 25.11.2004 tarihli Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Ek-1 ve Ek-2 kapsamında yer almamaktadır. İl Müdürlüğü'ne ÇED kapsam değerlendirme başvurusu yapılarak kapsam dışında bulunulduğuna dair gerekli resmi yazılar alınacaktır. Üretim tesisinde oluşan evsel atıklar, kanalizasyon atıkları, atık su vb. atıklar için ilgili Belediye ile kanalizasyon bağlantısı yapılarak kanalizasyon bağlantı izni alınacaktır. Depolama sürecinde oluşabilecek ambalaj atıkları gerekli olması ve limit değerlerin üzerine çıkılması halinde Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ilke ve prensiplerine uygun olarak toplattırılarak geri dönüşüme kazandırılacaktır. Yıkama ve temizleme ünitelerinde oluşan atık suyun analizi gerçekleştirilerek tehlikeli atık niteliğinde olmadığı tespit edilecek ve kanalizasyon bağlantı hattı ile ortamdan uzaklaştırılacaktır. Belirtilen bu çalışmalar lisanslı depo işletmesinin kurulması sürecinde gerçekleştirilecek olup inşaat maliyetleri içerisinde yer alacaktır. Lisanslı depoculuk hizmetleri depolama teknolojisi olarak; toprak, gürültü, hava ve su kirliliğine neden olacak etkenleri bünyesinde barındırmamaktadır. Planlanan yatırım ile ilgili olarak 2872 sayılı Çevre Kanunu ile bu kanuna istinaden çıkarılan mevzuatın ilgili hükümlerine uyularak ekolojik dengenin bozulmamasına, çevrenin korunmasına ve geliştirilmesine yönelik gerekli tedbirleri kapsayacaktır. F.4. Teknik Tasarım (Süreç Tasarımı, Makine-Donanım, İnşaat İşleri, Arazi Düzenleme, Yerleşim Düzeni, İller Bazında Dağılım vb.)

Lisanslı Depoculuk Uygulama Süreci

1. Uygulama Alanının Tespit Edilmesi 2. Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi Kuruluş İzni Alınması ve Şirketin Kurulması 3. Uygulama Projelerinin Hazırlanması ve Yapı Ruhsatının Alınması 4. Yapım İşi ve Makine Ekipman Alımı İhalelerinin Gerçekleştirilmesi 5. Yapım (İnşaat, Elektrik, Mekanik, Arazi Düzenlemesi) İşlerinin Gerçekleştirilmesi 6. Makine Ekipman Alımları ve Montajlarının Sağlanması Tesisin Devreye Alınması 7. Lisanslı Depo İşletmesi Personellerinin İstihdam Edilmesi 8. Lisanslı Depo İşletmesi Faaliyet İzni (Lisans) Alınması


98

98

Şekil 12. Lisanslı Depo Çelik Yapı Sistemi

Yapım İşleri

Lisanslı Depo İşletmesi içerisinde yapı alanları olarak Çelik Konstrüksiyon Silo Alanı, Yükleme Boşaltma Alanı, Güvenlik Kulübesi ve İdari Bina bölümleri bulunacaktır. Yapım işleri sürecinde belirlenen alanların inşaat işleri, elektrik tesisatı yapım işleri, mekanik tesisat yapım işleri, sıhhi tesisat yapım işleri ve arazi düzenlemesi yapım işleri gerçekleştirilecektir. Kurulum sürecinde yürütülecek olan yapım işleri Anahtar Teslim Götürü Bedel üzerinden ihale edilecektir. Çelik Konstrüksiyon Silo Alanı: 70 metre eninde, 100 metre boyunda, 24 metre

yüksekliğinde toplam alanı 7.000 m2 toplam hacmi 168.000 m3 olan iki ayrı silo alanı oluşturulacaktır. Toplam çelik konstrüksiyon yapı alanı 14.000 m2 olacaktır. İdari Bina: Lisanslı depoculuk tesisi idari binası yönetim ofisleri, muhasebe ofisi, laboratuvar, bekleme ofisleri ve toplantı salonlarını bünyesinde barındıracaktır. Bu kapsamda 120 m2 taban alanına sahip 2 katlı idari bina yapımı gerçekleştirilecektir. Araç Tartım Kayıt İstasyonu: Lisanslı depoculuk tesisine ürün teslimine gelen mudilerin ürün tartımının yapılacağı ve kayıt işlemlerin gerçekleştirileceği alan hazır hale getirilecektir. Bu alanda 12 m2 büyüklüğünde tek katlı ofis ve araç tartımının yapılacağı 60 ton tartım kapasitesine sahip elektronik taşıt kantarı kurulacaktır. Güvenlik Odası: Lisanslı depoculuk tesisi giriş alanı ve güvenlik odası inşaatı hazır hale getirilecektir. Güvenlik odası 15 m2 büyüklüğünde tek katlı olacak ve araç girişlerinin sağlanacağı otomatik bariyer sistemi yapılacaktır. Makine Tesisat İşleri

Lisanslı Depolama alanında Araç Boşaltma ve Çuvallı Tartım Yeri, Fındık Temizleme Ekipmanları, Fındık Tankları, Fındık Elektronik Tartım Kantarları, Fındık Numune Alma Ekipmanları, Analiz Ekipmanları, muhtelif ölçülerde Besleme İstasyonları ve Konveyör, Elevatör Ekipmanları, Konik Tabanlı Ürün Siloları, muhtelif ölçülerde Fındık Boşaltma Konveyör ve Elevatör Ekipmanları, Çuval ve Bigbag Paketleme Makineleri, Havalandırma Sistemi, Sıcaklık Görüntüleme Sistemi, yeterli sayıda Azot Jeneratörü, yeterli sayıda Kabinli Otomatik Dizel Jeneratör, Lisanslı Depoculuk Yazılımı, Ofis Ekipmanları (Server, Bilgisayar, Yazıcı, Faks vb.), Kamera Güvenlik Sistemi, Yangın Alarm Sistemi makine ekipmanları temin


99

99

edilecektir. Lisanslı Depoculuk Tesisi kurulumu sürecinde makine ekipman işleri Anahtar Teslim Götürü Bedel üzerinden ihale edilecektir. İhaleleri kazanan yükleniciler belirlenen alanlara makine/ekipmanların yerleşim planlarını uygun şekilde yerleştirilmesi ve tesisin devreye alınması hususunda sorumlu olacaktır. Arazi Düzenlemesi Lisanslı Depoculuk Tesisi işletme sahasında yapılacak çevre düzenlemesi işleri Arazi çevre perde duvarının yapılması, demir parmaklıkların yapılması, drenaj borularının döşenmesi, bekleme, dinlenme oturma bankı gruplarının oluşturulması, saha betonlama çalışmalarının yapılması, tesis içerisindeki yürüyüş ve araç yollarının hazır hale getirilmesi, çevre ışıklandırması işlerinin gerçekleştirilmesi ve belirli alanlardaki peyzaj düzenlemelerini içerecektir. Lisanslı Fındık Deposu İşleyiş Düzeni

Kabuklu fındığını lisanslı depoya teslim etmek üzere gelen mudi güvenlik tarafından karşılanarak tartım ve kayıt istasyonuna yönlendirilir. Tartım ve kayıt istasyonunda mudiye ait bilgiler sisteme kaydedilir. Lisanslı depoya teslim edilen fındığın karşılığında oluşturulacak olan Elektronik Ürün Senedi (ELÜS), Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından oluşturulur. Lisanslı depoya ilk kez ürün teslim etmek isteyen mudilerden; aracı kimlik hesap bilgileri, kimlik fotokopisi, iletişim bilgileri alınarak Merkezi Kayıt Kuruluşu'na kaydı yapılır. Bilgilerin kaydedilmesi akabinde Kontrol Eksperi tarafından rutubet, diğer fındık çeşitleri, çatlak, yabancı madde vb. kontroller yapılıp kriterlere uygun olup olmadığı tespiti gerçekleştirilir. Ürünün lisanslı depo kriterlerine uygun olduğunun tespit edilmesi halinde araç tartım işlemi gerçekleştirilir ve ürün partisine ait sıra numarası oluşturulur. Ürünün lisanslı depo kriterlerine uygun olmaması halinde depoya girişine izin verilmez. Tartım işlemi tamamlanan araç yükleme boşaltma alanına yönlendirilir ve araçta bulunan fındık çuvalları, temizleme sistemine ürün beslemesi sağlayan yükleme bunkerine boşaltılır. Kabuklu fındık temizleme prosesinde ürün içerisindeki toz, yabancı madde, boş fındık ayrıştırılır. Temizlenen ürün fındık tanklarına alınarak elektronik kantarlar üzerinde tartılır. Tartım sonucu alınan barkod ürün tankına iliştirilerek tankın analiz prosesine yönlendirilmesi gerçekleştirilir. Boşaltma ve temizleme işlemi sonrasında boş çuval ve arta kalan maddeler (toz, yabancı madde, boş fındık vs.) mudi aracına yüklenir ve araç tartım kantarına yönlendirilir. Araç tartım işlemi gerçekleştirildikten sonra mudiye tartım makbuzu düzenlenir. Ürün girişinin tamamlanması akabinde ürün numune ayırma cihazından geçirilir ve Yetkili Sınıflandırıcı Laboratuvarına gönderilmek üzere pnömatik tüplere numune alımı sağlanır. Alınan numuneler etiketlenerek kayıt altına alınır. Numune üzerinde mudiye ait bilgiler yer almaz ve analizlerin tarafsız, şeffaf ve güvenilir bir ortamda yapılması sağlanır. Laboratuvara gelen ürün randıman analiz numunesi, şahit numune ve lisanslı depo eksperi numunesi olmak üzere üçe ayrılır. Şahit numuneler numune koruma odasında saklanır ve analizlere itiraz olması halinde değerlendirmeye alınır. Randıman numunesi sırasıyla; Yabancı fındık, diğer çeşit fındıklardan karışma, çatlak, kırık ve iç fındık kontrolü, Randıman kırma işlemi,


100

100

Fiziksel özürlü seçme ve randıman hesaplama (sağlam iç, buruşuk iç, çürük ve küf oranları), Kesme testi (gizli çürük ve küf oranları) ve Rutubet Kontrolü analizlerine tabi tutulur. Analiz sonuçları raporlandırılarak lisanslı depo eksperine gönderilir ve incelendikten sonra mudinin onayına sunulur. Analiz sonuçlarının mudi tarafından onaylanması halinde hizmet bedelleri mudiden tahsil edilir ve Merkezi Kayıt Kuruluşu kayıt işlemleri başlatılır. Lisanslı depo eksperi tarafından belirlenen kalite sınıfına göre silo besleme bilgi formu oluşturur ve silo besleme operatörüne gönderir. Silo besleme operatörü

bekleme alanında bulunan tank barkod etiketini okutarak ilgili silo hattının besleme bunkerine getirir ve kapı barkodunu okutarak doğru giriş olduğunu onayladıktan sonra tanktaki ürünü silo besleme bunkerine boşaltır. Silo besleme işleminin tamamlanması akabinde Merkezi Kayıt Kuruluşuna bağlanılarak Mudi ve ürününe ait bilgiler kayıt altına alınır ve Elektronik Ürün Senedi oluşturulur. Merkezi Kayıt Kuruluşundan alınan ürün senedi formu mudiye teslim edilir. Lisanslı depodan ürününü teslim alacak olan mudi ürün teslim ve ELÜS iptal talebi formlarını doldurarak ön muhasebe birimine başvuru gerçekleştirir. ELÜS üzerinde rehin, ipotek vb. herhangi bir hak talebi bulunmaması halinde lisanslı depo eksperi tarafından ürün teslim formu düzenlenir ve ilgili personele teslim edilir. Paketleme ve teslim sorumlusu tarafından ISIN kodlarına göre ELÜS miktarı kadar ürün bulunduğu silodan çıkartılarak mudinin istediği ambalaj tipinde ambalajlanır, barkod etiketi ile etiketlenir ve yükleme bekleme alanında istiflenir. Mudinin tesise gelmiş olduğu aracın boş tartımı yaptırarak yükleme bekleme alanına geçiş yapar ve ürün barkotları okutularak doğrulaması yapılarak ürünün araca yüklemesi sağlanır. Ön muhasebe tarafından hizmet bedelleri tahsil edildikten sonra araç dolu tartımı yapılır, tartım makbuzu oluşturulur ve mudiye imza karşılığı teslim edilir. Fındığın karıştırılarak depolanması halinde ortaya çıkabilecek küçük kalite farklılıkları Fındık Lisanslı Depo Tebliği prim ve indirim tarifesine göre tazmin edilir. F.5. Yatırım Maliyetleri (İnşaat, Makine-Donanım, İl Bazında Dağılımı vb.)

Yatırım Maliyetleri ''K. Toplam Yatırım Tutarı ve Yıllara Dağılımı'' bölümünde detaylandırılmıştır. Yatırım maliyeti arazi bedeli ve sabit sermaye yatırımı olmak üzere iki ana gider sınıfından meydana gelecektir. I. Arazi Bedeli: Uygulama alanı olarak belirlenecek arazide öncelik olarak Kamu

Arazilerinin varlığı incelenecek ve Yer Tahsisi talep edilecektir. Yer tahsisinin mümkün olmaması halinde Altınordu ilçesinde lojistik olarak uygun niteliklere sahip 30.000 m2 arsa satın alımı gerçekleştirilecektir. II. Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri: Fizibilite raporu, yapılabilirlik

etüdü, konsept proje, konsept proje, mimari, statik, mekanik, elektik projeleri; hazırlık ve etüt çalışmaları, ön proje çalışmaları, kesin proje çalışmaları, uygulama proje çalışmaları, sistem ve montaj detayları, imalat detayları, teknik şartnameler, metraj, keşif, maliyet analizi, harita teknik uygulama sorumluluğu, zemin ve temel


101

101

etüdü, aplikasyon krokisi ve yer kotu tutanağı, yapı denetim kontrollük ve inşaat ruhsatı harcı giderleri gerçekleştirilecektir. III. Lisans, Patent, Know-How vb. Giderleri: Lisanslı depo işletmesi lisansı, yetkili sınıflandırıcı lisansı, yurtiçi marka tescil giderleri gibi lisans bedelleri ödenecektir. Bunun dışında patent veya know-how bedelleri oluşmayacaktır. IV. Yapım İşi Giderleri: Çelik konstrüksiyon silo alanı, güvenlik kulübesi, idari bina

alanlarının inşaat işleri, elektrik tesisatı yapım işleri, mekanik tesisat yapım işleri, sıhhi tesisat yapım işleri ile arazi çevre perde duvarının yapılması, demir parmaklıkların yapılması, drenaj borularının döşenmesi, bekleme, dinlenme oturma bankı gruplarının oluşturulması, saha betonlama çalışmalarının yapılması, tesis içerisindeki yürüyüş ve araç yollarının hazır hale getirilmesi, çevre ışıklandırması ve belirli alanlardaki peyzaj çalışmaları maliyeti oluşacaktır.

V. Makine/Donanım Giderleri: Lisanslı depolama alanında temizleme ekipmanları, fındık tankları, tartım kantarları, numune alma ekipmanları, analiz ekipmanları, besleme istasyonları, konveyör, elevatör ekipmanları, konik tabanlı ürün siloları, paketleme makineleri, havalandırma sistemi, sıcaklık görüntüleme sistemi, azot jeneratörü, jeneratör, lisanslı depoculuk yazılımı, ofis ekipmanları, kamera güvenlik sistemi, yangın alarm sistemi makine ekipmanları giderleri oluşacaktır. VI. Diğer Giderler: Lisanslı depo işletmesinin 2 Milyon TL ödenmiş sermayeye sahip olması, ürün rayiç bedelinin % 15'i tutarında depo teminatı (≈78.750,00 Milyon TL), ürünler için yönetmelikte belirlenen rizikolara karşı sigorta yaptırılması, yardımcı malzemelerin temini, müstahsil ziyaretlerinin gerçekleştirilmesi, fındık arazilerinin incelenmesi gibi faaliyetleri yürütmek adına 2 adet Pick-Up arazi aracı alımı, yatırım sürecinde PTT giderleri, fotokopi, kırtasiye, iç ve dış seyahat giderleri, taşıt giderleri, damga vergisi, proje uygulaması gibi genel giderler ve bazı giderlerin unutulması, fiziksel harcamaların tahmininde yapılan hatalar ve fiyat artışları gibi nedenlerle proje maliyetinde ortaya çıkabilecek beklenmeyen gider maliyetleri oluşacaktır.


102

102

G. PROJE GİRDİLERİ

İşletme sürecinde; Girdi İhtiyaçlarının neler olduğu, Girdi Fiyatları ve Tahmini Harcama Tutarları bu başlık altında irdelenecektir. G.1. Girdi İhtiyacı (Ham ve Yardımcı Maddeler)

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri; ürünün uygun standart ve istenilen sürede depolama hizmetini sağladığından hammadde ihtiyacı bulunmamaktadır. Lisanslı depo ihtiyaçları; elektrik, su, işgücü, ambalaj malzemeleri, haberleşme, tanıtım materyalleri, yedek parça, bakım onarım hizmetleri, bilgi işlem ağı sarf malzemeleri, kırtasiye malzemeleri, fümigasyon ve dezenfeksiyon malzemelerinden oluşmaktadır. Elektrik, Su, Haberleşme; Lisanslı deponun ihtiyaç duyacağı elektrik, Yeşilırmak

Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi ve piyasada yetkilendirilmiş özel elektrik dağıtım pazarlama şirketlerinden temin edilebilmektedir. Su ihtiyacı proje alanında faaliyet gösteren Belediye tarafından sağlanacaktır. Proje uygulama alanı haberleşme (telefon, internet, faks, posta, kargo vb.) altyapısına sahip olduğundan ilgili hizmet sunan telekomünikasyon işletmelerinden sağlanacaktır. İşgücü: Ordu ili işgücü piyasasında nitelikli kaynakları bünyesinde barındıran

gelişmiş bir ildir. Lisanslı depo işletmesinde çalışacak olan personellerin il içerisinde belirlenerek istihdam edilmesi mümkündür. Ambalaj Malzemeleri; Lisanslı depo işletmesi ürün teslimi paketleme sürecinde ihtiyaç duyulacak hijyen standartlarına uygun Jüt Fındık Çuvalı, Bigbag Çuval, Çuval Ağzı Dikiş İpliği malzemeleri üretim gerçekleştiren işletmelerden temin edilecektir. Tanıtım Materyalleri: İşletme sürecinde lisanslı depoculuk sisteminin ve lisanslı depo

işletmesinin tanıtılabilmesi adına TV, Radyo, Billboard, katalog, broşür, kitapçık vb. yazılı ve görsel tanıtım materyalleri kullanılacaktır. İl içerisinde bu alanda faaliyet gösteren reklam organizasyon firmasında hizmet alımı sağlanacaktır. Yedek Parça ve Bakım/Onarım Hizmetleri: Lisanslı depo işletmesi kurulum sürecinde

makine ekipman alımları ihalesinde ilgili makine ekipman grupları için asgari 10 yıl süre ile yedek parça temin garantisi ve bakım/onarım hizmetinin sağlanması ihale şartları arasında olacaktır. İşletme sürecinde ihtiyaç duyulacak yedek parça, bakım ve onarım hizmetleri ücreti karşılığında yüklenici firma tarafından sağlanacaktır. Bilgi işlem ağı sarf malzemeleri (toner, kartuş vs.) ve kırtasiye malzemeleri (kağıt, termal yazıcılara uygun kağıt malzeme vs.) ildeki işletmelerden temin edilecektir. Fümigasyon ve Dezenfeksiyon; Fümigasyon işlemi Zirai Fümigasyon Ruhsatı bulunan ilaçlama şirketlerinden hizmet alımı yolu ile sağlanacaktır. Dezenfeksiyon malzeme ihtiyaçları il içerisinde faaliyet gösteren işletmelerden temin edilecektir.


103

103

G.2. Girdi Fiyatları ve Harcama Tahmini

Lisanslı Depo İşletmesi giderleri ''J. İşletme Dönemi Gelir ve Giderleri'' başlığında girdi fiyatları ve gider bedelleri detaylı olarak verilmiştir. Bu başlıkta belirtilen giderler aşağıda belirtilen fiyatlar göz önüne alınarak hesaplanmıştır. 1. Elektrik: EPDK tarafından onaylanan ve 01.01.2019 tarihinden itibaren uygulanacak

fiyat bazlı tarifeler kapsamında kWh fiyatı ticarethaneler için 0,7148 TL.dir 2. Su: Ordu Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü 2019 m3 su fiyatı Altınordu ilçesi ticari işyerleri için 9,44 TL.dir 3. İş Gücü: Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliği gereği lisanslı depo

işletmesinde gerekli sayı ve nitelikte teknik, idari ve yardımcı personelin istihdam edilmesi sağlanacaktır. Lisanslı depo işletmesinde istihdam edilen personellere ödenecek aylık ücretler Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı göz önünde bulundurularak personellerin çalışma alanları ve personel vasıflarına bağlı olarak 2.020,59 TL ile 6.000,00 TL arasında değişecektir. 4. Ambalaj Malzemeleri: Üretici firmalardan alınan fiyat tarifelerine göre; Jüt Fındık Çuvalı birim fiyatı yaklaşık 10,00 TL, Bigbag Çuvalı birim fiyatı yaklaşık 25,00 TL, Çuval Ağzı Dikiş İpliği metre fiyatı yaklaşık 0.0052 TL.dir. Haberleşme (telefon, internet, faks, posta, kargo vb.), Tanıtım Materyalleri (TV, radyo, billboard, katalog, broşür, kitapçık vb.), Yedek Parça, Bakım/Onarım Hizmetleri, Bilgi İşlem Ağı Sarf Malzemeleri (toner, kartuş, kablolama vs.), Kırtasiye Malzemeleri (kağıt, faks kağıdı, termal yazıcılara uygun kağıt malzeme, tel dosya, klasör vs.), Fümigasyon ve Dezenfeksiyon Malzemeleri fiyatları günün ekonomik şartları, tedarikçi işletmeler ile anlaşma şartları vs. koşullar altında değişim gösterecektir. Belirtilen giderlere yönelik yıllık harcamalar piyasa değerlerine göre tahmin yolu ile belirlenmiştir. a. Haberleşme: 10.000,00 TL b. Tanıtım Materyalleri: 30.000,00 TL c. Yedek Parça, Bakım/Onarım Hizmetleri: 25.000,00 TL d. Bilgi İşlem Ağı Sarf Malzemeleri: 10.000,00 TL e. Kırtasiye Malzemeleri: 12.000,00 TL f. Fümigasyon Hizmetleri: 20.000,00 TL g. Dezenfeksiyon Malzemeleri: 12.000,00 TL Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketleri Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliği gereğince her yılın Mart ayı sonuna kadar Bağımsız Denetim veya Yeminli Mali Müşavir onaylı Faaliyet Raporunu Bakanlığa sunması gerekmektedir. Bu kapsamda Faaliyet Raporu hazırlanması için 25. 000,00 TL gider oluşacaktır.


104

104

H. ORGANİZASYON YAPISI, YÖNETİM ve İNSAN KAYNAKLARI

Kuruluşun Organizasyon Yapısı ve Yönetimi, Organizasyon ve Yönetim Giderleri, İnsan Gücü İhtiyacı ve Tahmini Giderler bu başlıkta irdelenecektir. H.1. Kuruluşun Organizasyon Yapısı ve Yönetimi

Şekil 13. Lisanslı Depo Organizasyon Yapısı

Yönetim Kurulu

Lisanslı Depo Müdürü

Ön Kontrol ve Ürün Kabul

Eksperi

Araç Kantarı Tartım

Elemanı

Lisanslı Depo Eksperi

İdari İşler Sorumlusu

Servis Hizmetlisi

Güvenlik Görevlisi

Güvenlik Görevlisi

Forklift Operatörü

Forklift Operatörü

Silo Besleme Personeli




Ön Muhasebe Personeli

Lisanslı Depo Teknik

Sorumlusu

Mekanik Bakım

Teknikeri

Elektrik Bakım

Teknikeri

Otomasyon Kontrol

Teknikeri

Lisanslı Depo Ürün Alım Sorumlusu

Lisanslı Depo Yetkili Tartıcı

Çuval Boşaltma Elemanı







Lisanslı Depo Ürün Teslim Sorumlusu

Tartım Dolum Elemanı

Tartım Dolum Elemanı


105

105

Lisanslı depoculuk işletmesi yatırım kararı alınması akabinde Anonim Şirket statüsünde tüzel kişilik kurulacaktır. Tüzel kişilik ''Ordu Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi'' yasal sahibi olacak ve işletme faaliyetleri yönetim kurulu sorumluluğunda yürütülecektir. Yönetim Kurulu tüzel kişi ortakları veya ortakları temsilcilerinden belirlenecek kişilerden oluşacaktır. Lisanslı depoculuk işletmesinde yönetim kurulu tarafından belirlenecek işletme yönetimi deneyimine sahip lisanslı depo müdürü istihdam edilecektir. Lisanslı depo müdürü, hedeflerle uyumlu iş planı ve stratejiler geliştirmek, faaliyetlerin sorunsuz ve kesintisiz şekilde yürütülmesini

sağlamak, mali tablolar, faaliyet raporları ile diğer performans verilerini gözden geçirmek, hizmetlere yönelik pazarlama stratejileri geliştirmek, işgücü istihdamı süreçlerini yönetmek ve denetimi sağlamak, üst yönetim ile koordinasyon sağlamak, üst yönetime dönemsel ve yıllık raporlar hazırlamak, ilgili yasa ve yönetmeliklere uygunluğu denetlemek gibi sorumlulukları yerine getirecektir. H.2. Organizasyon ve Yönetim Giderleri

Organizasyon ve Yönetim Giderleri; istihdam edilen idari personel giderleri, yönetim büro hizmetleri giderleri, işlerin yönetimi gereği yapılan seyahat giderleri, lisanslı depo teminat giderleri, hukuki işler giderleri gibi genel gider kalemlerinde oluşacaktır. Gider kalemleri detayları; kırtasiye, yiyecek içecek, telefon, faks, internet, su, elektrik, reklam tanıtım, kargo, PTT, temizlik, teknik servis, mali müşavirlik hizmetleri, bağımsız dış denetim raporu, bilgi bilişim sarf malzemeleri, noter, vergi resim ve harçlar, personel sağlık, ulaşım, konaklama, işyeri sigortalama, teminat, araç sigortalama, küçük demirbaşlar, büro bakım onarım, araç yakıt, araç bakım onarım, idari personel maaşı, sosyal güvenlik prim ödemeleri, banka komisyonları, araç vergileri alt başlıklarından oluşacaktır. H.3. İnsan Gücü İhtiyacı ve Tahmini Giderler

Lisanslı Depo İşletmesinde Gerekli İş Gücü ve İş Gücü Maliyetleri

I. Lisanslı Depo Müdürü: Hedeflerle uyumlu iş planı ve stratejiler geliştirmek, faaliyetlerin sorunsuz ve kesintisiz şekilde yürütülmesini sağlamak, mali tablolar, faaliyet raporları ile diğer performans verilerini gözden geçirmek, hizmetlere yönelik pazarlama stratejileri geliştirmek, işgücü istihdamı süreçlerini yönetmek ve denetimi sağlamak, üst yönetim ile koordinasyon sağlamak, üst yönetime dönemsel ve yıllık raporlar hazırlamak, ilgili yasa ve yönetmeliklere uygunluğu denetlemek gibi çalışmalara yürütecektir. İstihdam edilecek olan lisanslı depo müdürü lisans mezunu olması, öncelikli lisans tercihi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi mezuniyeti olacaktır. Lisanslı Depo Müdürü aylık net maaşı 6.000,00 TL olacaktır. A. Ön Kontrol ve Ürün Kabul Eksperi: Kontrol Eksperi rutubet, diğer fındık çeşitleri,

çatlak, yabancı madde vb. kontrollerin yapılaması ve ürünün lisanslı depo ürün standartlarına uygun olup olmadığının tespiti yapılması adına işleri yürütecektir. Kontrol eksperinin onayından geçmeyen ürünlerin lisanslı depoya girişine izin


106

106

verilmeyecektir. Ön Kontrol ve Ürün Kabul Eksperi Ziraat Mühendisi olacak ve aylık net 4.000,00 TL ücret ödenecektir. 1. Araç Kantarı Tartım Elemanı: Lisanslı depoya gelen mudi araçlarının giriş çıkış tartımlarının yapılması ve tartım fişlerinin kayıt altına alınması işlerini yürütecektir. Asgari ortaöğretim mezunu kişilerden istihdam edilecek olan tartım elemanına aylık net 2.500,00 TL ücret ödenecektir. B. Lisanslı Depo Eksperi: Ürün numune ayırma cihazından geçirilerek ve Yetkili

Sınıflandırıcı Laboratuvarına gönderilmek üzere pnömatik tüplere numune alımı sağlanması, ürün analiz raporlarının incelenmesi, ürün alım ve ürün teslim formlarının oluşturulması ve onaylanması, lisanslı depo içerisindeki işleyiş düzeni ve organizasyonun sağlanması, depo alanında çalışan personellere idari yönetim sağlanması gibi işleri yürütecektir. Depo Eksperi; Ziraat Mühendisi olacak ve aylık net 4.000,00 TL ücret ödenecektir. 1. İdari İşler Sorumlusu: İdari işler sorumlusu lisanslı depo işletmesi yemek, ulaşım,

güvenlik, temizlik gibi destek hizmetlerinin planlama ve yönetimini sağlayacaktır. İdari işler sorumlusu lisans düzeyinde eğitime sahip kişilerden seçilecek olup aylık net 4.000,00 TL ücret ödenecektir. a. Servis Hizmetlisi: Lisanslı depoya teslim edilen fındığın karşılığında oluşturulacak

olan Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) ve Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) kayıtlarının gerçekleştirilmesi, mudilerin bu sisteme kaydedilmesi alanında gerekli işleri yürütecektir. Servis hizmetlisi işletme ön lisans veya lisans mezunu personellerden istihdam edilecek ve aylık net 3.000,00 TL ücret ödenecektir. b. Güvenlik Görevlisi (2 Kişi): Lisanslı depo işletmesinde güvenlik hizmetleri, kabuklu

fındığını lisanslı depoya teslim etmek üzere gelen mudilerin karşılanarak tartım ve kayıt istasyonuna yönlendirilmesi gibi görevleri yürütecektir. Güvenlik görevlisi olarak 2 personel istihdamı sağlanacak, öğrenim düzeyi şartı aranmayacak ve aylık net ücreti 2.500,00 TL.den iki personel için 5.000,00 TL olacaktır. c. Forklift Operatörü (2 Kişi): Lisanslı depo ürün alımında yükleme alanlarında ürünleri besleme bölümüne taşınması, ürün tanklarının naklinin sağlanması, lisanslı

depo ürün tesliminde ürünün mudi araçlarına aktarılması işlemlerinde kullanılacak olan forklift aracı, forklift operatörü belgesine sahip kişiler tarafından kullanılacaktır. Bu alanda 2 forklift olacağından 2 personel istihdam edilecek ve aylık net ücreti 2.750,00 TL.den iki personel için 5.500,00 TL olacaktır. 2. Silo Besleme Personeli (4 Kişi): Lisanslı depo eksperi tarafından belirlenen kalite sınıfına göre silo besleme bilgi formu oluşturur ve silo besleme operatörüne gönderir. Silo besleme operatörü bekleme alanında bulunan tank barkod etiketini okutarak ilgili silo hattının besleme bunkerine getirir ve kapı barkodunu okutarak doğru giriş olduğunu onayladıktan sonra tanktaki ürünü silo besleme bunkerine boşaltır. Silo besleme işleminin tamamlanması akabinde Merkezi Kayıt Kuruluşuna bağlanılarak Mudi ve ürününe ait bilgiler kayıt altına alınır ve Elektronik Ürün Senedi oluşturulur. Merkezi Kayıt Kuruluşundan alınan ürün senedi formu mudiye teslim edilir. Silo besleme operatörü olarak 4 personel istihdam edilecek olup asgari ön lisans düzeyinde öğrenim seviyesine sahip olunması istenecek ve aylık net 3.000,00 TL.den 4 personel için 12.000,00 TL ücret ödenecektir.


107

107

C. Ön Muhasebe Personeli: Ön Muhasebe Elemanı, şirket mali kayıtları, kasa, çek, banka, irsaliye vb. günlük rutin işlerin yerine getirilmesi, finansal işlemleri muhasebeleştirilmesi, depo hizmetleri tahsilat işlemlerinin yapılması, belgelendirilmesi ve arşivlendirilmesi faaliyetlerini yürütecektir. Ön muhasebe personelinin İşletme Bölümü lisans eğitimine sahip olması öncelikli tercih sebebi olacak ve aylık net 3.500,00 TL ücret ödenecektir.

D. Lisanslı Depo Teknik Sorumlusu: Bakım/Onarım işleri için yedek parçaların

belirlenmesi ve teminini sağlamak, makine gruplarının performans düzeyini yükseltecek projeler üretmek, üst yönetime raporlar sunmak işlerini yürütecek, tercihen Makine Mühendisi olacak ve aylık net 4.000,00 TL ücret ödenecektir. 1. Mekanik Bakım Teknikeri: Lisanslı depo alanı ve eklentilerinde yer alan makine ve ekipmanların temel bakım onarım işlemlerini gerçekleştirecek, ön lisans düzeyinde Makine Teknikeri olması sağlanacak ve aylık net 3.000,00 TL ücret ödenecektir. 2. Elektrik Bakım Teknikeri: Lisanslı depo alanı ve eklentilerinde yer alan elektrik tesisatı temel bakım onarım işlemlerini gerçekleştirecek, ön lisans düzeyinde Elektrik Teknikeri olması sağlanacak ve aylık net 3.000,00 TL ücret ödenecektir. 3. Otomasyon Kontrol Teknikeri: Lisanslı depo bilgi işlem altyapısı ve bu altyapıya bağlı olarak çalışan ekipmanların bakım onarım işlemlerinin kontrol edilmesi işlerini yürütecek, ön lisans düzeyinde Bilgisayar Teknikeri olması sağlanacak ve aylık net 3.000,00 TL ücret ödenecektir. E. Lisanslı Depo Ürün Alım Sorumlusu: Lisanslı depoya alınacak ürünlerin alım standartlarının takip edilmesi, tartım, numune alma, boşlatma ve silo besleme sistemlerinin denetlenmesi ve faaliyetlerin üst yönetimi raporlandırılması işlerini yürütecek olan ürün alım sorumlusu, lisanslı depo eksperi ve işletme müdürü ile iş birliği halinde çalışma yürütecektir. Ziraat Mühendisi olacak alım sorumlusuna aylık net 3.750,00 TL ücret ödenecektir. 1. Lisanslı Depo Yetkili Tartıcı (4 Kişi): Kabuklu fındık temizleme prosesinde ürün

içerisindeki toz, yabancı madde, boş fındık ayrıştırıldıktan sonra temizlenen ürünün fındık tanklarına alınarak elektronik kantarlar üzerinde tartılması ve tartım sonucu alınan barkotların bilgi işlem sisteminde kayıt altına alınması işleri yetkili tartım personelleri tarafından gerçekleştirilecektir. Tartım personeli olarak 4 kişi istihdam edilecek, personellerden asgari ön lisans mezunu şartı aranacak ve aylık net 2.750,00 TL olmak üzere 11.000,00 TL ücret ödenecektir. a. Çuval Boşaltma Elemanı (4 Kişi): Tartım işlemi tamamlanan araçta bulunan fındık

çuvallarının temizleme sistemine ürün beslemesi sağlayan yükleme bunkerine boşaltılması işleri boşaltma elemanları tarafından gerçekleştirilecektir. Personeller için herhangi bir öğrenim düzey şartı aranmayacak, bu alanda 4 personel istihdam edilecek ve kişi başı aylık net 2.500,00 TL olmak üzere 10.000,00 TL ücret ödenecektir. F. Lisanslı Depo Ürün Teslim Sorumlusu: Lisanslı depodan mudilere teslim edilecek ürünlerin tespiti, raporların kayıt altına alınması, üst yönetime raporların sunulması, lisanslı depo eksperi ve işletme müdürü ile iş birliği halinde çalışması, prim indirim tarifesi ile ilgili işlemlerin yönetilmesi ve paketleme bölümlerinin denetlenmesi


108

108

çalışmalarını yürütecektir. Ziraat Mühendisi olacak ürün teslim sorumlusuna aylık net 3.750,00 TL ücret ödenecektir. 1. Tartım Dolum Elemanı: Lisanslı depodan ürününü almak isteyen mudilerin ISIN kodları göre ELÜS miktarı kadar ürününü silodan çıkararak tartılması, barkodlanması ve kayıt altına alınması, mudinin istediği şekilde paketlenmesi ve yükleme bekleme alanında istiflenmesi faaliyetlerini yürütecektir. Asgari ortaöğretim düzeyinde öğrenim şartı aranacak tartım dolum elemanı olarak 2 kişi istihdam edilecek aylık net 2.750,00 TL.den 5.500,00 TL ücret ödenecektir.

İş Gücü İhtiyacı ve Tahmini Giderler (TL)

No Personel Öğrenim Durumu

Aylık Ücret

SGK Maliyeti

Net Maliyet

Kişi Sayısı

Çalışma Süresi

Toplam Maliyet

1 Lisanslı Depo Müdürü Lisans İşletme

6.000,00 2.400,00 8.400,00 1 12 Ay 100.800,00

2 Ön Kontrol, Ürün Kabul

Eksperi Ziraat

Mühendisi 4.000,00 1.600,00 5.600,00 1 12 Ay 67.200,00

3 Araç Kantarı Tartım

Elemanı Ortaöğretim 2.500,00 1.000,00 3.500,00 1 12 Ay 42.000,00

4 Lisanslı Depo Eksperi Ziraat

Mühendisi 4.000,00 1.600,00 5.600,00 1 12 Ay 67.200,00

5 İdari İşler Sorumlusu Lisans

Değişken 4.000,00 1.600,00 5.600,00 1 12 Ay 67.200,00

6 Servis Hizmetlisi Lisans/Ön

Lisans 3.000,00 1.200,00 4.200,00 1 12 Ay 50.400,00

7 Güvenlik Görevlisi Değişken 2.500,00 1.000,00 3.500,00 2 12 Ay 84.000,00

8 Forklift Operatörü Operatör

Düzeyinde 2.750,00 1.100,00 3.850,00 2 12 Ay 92.400,00

9 Silo Besleme Personeli Ön Lisans 3.000,00 1.200,00 4.200,00 4 12 Ay 201.600,00

10 Ön Muhasebe Personeli Lisans İşletme

3.500,00 1.400,00 4.900,00 1 12 Ay 58.800,00

11 Lisanslı Depo Teknik

Sorumlusu Makine

Mühendisi 4.000,00 1.600,00 5.600,00 1 12 Ay 67.200,00

12 Makine Bakım Teknikeri Makine

Teknikeri 3.000,00 1.200,00 4.200,00 1 12 Ay 50.400,00

13 Elektrik Bakım Teknikeri Elektrik

Teknikeri 3.000,00 1.200,00 4.200,00 1 12 Ay 50.400,00

14 Otomasyon Kontrol

Teknikeri Bilgisayar Teknikeri

3.000,00 1.200,00 4.200,00 1 12 Ay 50.400,00

15 Lisanslı Depo Ürün Alım

Sorumlusu Ziraat

Mühendisi 3.750,00 1.500,00 5.250,00 1 12 Ay 63.000,00

16 Lisanslı Depo Yetkili

Tartıcı Ön Lisans 2.750,00 1.100,00 3.850,00 4 12 Ay 184.800,00

17 Çuval Boşaltma Elemanı Değişken 2.500,00 1.000,00 3.500,00 4 12 Ay 168.000,00

18 Lisanslı Depo Ürün Teslim Sorumlusu

Ziraat Mühendisi

3.750,00 1.500,00 5.250,00 1 12 Ay 63.000,00

19 Tartım Dolum Elemanı Ortaöğretim 2.750,00 1.100,00 3.850,00 2 12 Ay 92.400,00

Toplam Çalışan Sayısı ve Yıllık Maliyeti 31 12 Ay 1.621.200,00

Tablo 25. İş Gücü İhtiyacı ve Tahmini Giderler (TL)


109

109

I. PROJE YÖNETİMİ ve UYGULAMA PROGRAMI

Lisanslı Depoculuk İşletmesi projesi Yürütücü Kuruluşları, Yürütücü Kuruluşların Teknik Kapasiteleri, Proje Yönetim Organizasyonu ve Proje Uygulama Programı bu başlıkta irdelenecektir. I.1. Proje Yürütücüsü Kuruluşlar ve Teknik Kapasiteleri

Ordu Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk İşletmesi Anonim Şirketi, Ordu Ticaret Borsası'nın öncülüğünde kurulacaktır ve proje uygulama süreci Ordu Ticaret Borsası tarafından organize edilecektir. Ordu Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk İşletmesi Anonim Şirketi kurulması sürecinde iş birlikleri ve ortaklıklar sağlanması muhtemeldir. İşbirliği ve ortaklıkların sağlanması adına ilimizde, bölgemizde veya ülkemizde benzer alanlarda faaliyet gösteren; kamu kuruluşları, kamu niteliğindeki meslek kuruluşları ile ortaklıklar gündemde olacaktır. Proje Yürütücüsü Ordu Ticaret Borsası; 15 Ağustos 1936 tarihinde ''Ordu Ticaret ve Zahire Borsası" adıyla Baha TEGÜN başkanlığında Türkiye'nin 20. Borsası olarak kurulmuş, 1947 yılında ''Ordu Ticaret Borsası'' unvanıyla bugüne kadar gelinmiştir. Ordu Ticaret Borsası; Yaş ve Kuru Meyveler, Canlı Hayvan, Bitkisel ve Nebati Yağlar, Değirmenlik Ürünler ve Çeşitli Gıda Maddeleri (Bal) olmak üzere 5 Meslek Grubu'ndan teşekkül etmektedir. Bunların içerisinde yaş ve kuru meyveler grubunda yer alan ''Fındık'' toplam işlem hacminin % 95'ini oluşturmaktadır. Türkiye fındık üretiminin % 25-30'u Ordu ilinde gerçekleştirilmektedir. Ordu Ticaret Borsası yıllık 180-200 bin ton fındık tescili ile kendi kategorisinde ilk sırada yer almaktadır. Kurum Vizyonu, Kalite Politikası ve 2018-2021 Stratejik Planı çerçevesinde faaliyetlerini sürdüren Ordu Ticaret Borsası proje uygulama bakımından mali ve kurumsal alt yapı ve deneyime sahip durumdadır. Kurum bünyesinde faaliyet gösteren proje hazırlama ve yürütüme ofisi bugüne kadar aşağıdaki projeleri yürüterek başarıyla sonuçlandırmıştır. 1. Fizibilite Raporu Hazırlama Eğitimi Projesi 2. Kurumsallaşmada Artı Değer Stratejik Plan Projesi 3. Ordu'da Gıda İmalatı Sektöründe Ar-Ge Eğitimi Projesi 4. Kaliteli Fındık Yetiştiriciliği Projesi 5. Fındık Üretiminde Geleneksel ve Modern Uygulamaların İncelenmesi Projesini Ordu Ticaret Borsası Yönetimi Borsa Meclisi tarafından sağlanmaktadır. Borsa Meclisi altında Yönetim Kurulu faaliyet göstermektedir. Genel Sekreter, Borsa personelinin disiplin ve sicil amiridir. Ordu Ticaret Borsası Genel Sekreterin görev ve yetkileri; Genel Kurul için hazırlıkları yapmak, Yönetim Kurulu toplantıları gündemi için gerekli her türlü hazırlığı yapmak, Yönetim Kurulunda alınan kararları takip etmek ve sonuçlandırmak, yıllık faaliyet raporlarını hazırlamak, yıllık gelir gider bütçelerini hazırlamak, her kademedeki personeli denetlemek ve çalışma ortamları eğitim, materyal vb. çalışmaları yürütmektir. Genel Sekreterliğe bağlı Sekretarya ve Akreditasyon Birimi, Tescil Müdürlüğü ve Proje Ofisi faaliyet göstermektedir.


110

110

Şekil 14. Ordu Ticaret Borsası Organizasyon Yapısı

I.2. Proje Organizasyonu ve Yönetim (Karar Alma Süreci, Yapım Yöntemi vb.)

Proje Organizasyonu ve Yönetimi; Proje faaliyetlerinin, belirli bir hedefe ulaşmak için zaman, maliyet ve performans kısıtlamaları dahilinde kaynakların verimli kullanılarak planlanması, programlanması ve kontrolüdür. Lisanslı depo

işletmesinin kurulması oldukça yüksek maliyetli bir yatırımdır. Sınırlı kaynakların etkin ve verimli kullanılabilmesi adına proje organizasyonu ve yönetimi oldukça önemlidir. Ordu Ticaret Borsası, proje fikrinin doğması ve proje yapılabilirliğinin araştırılabilmesi adına bünyesinde bulunan Proje Ofisi aracılığı ile çalışmalar yürütmüş, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı Fizibilite Desteği Programı kapsamında ''Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri'' projesini hayata geçirmiştir. Proje kapsamında ihtiyaç analizi yapılmış ve bunun sonucunda Fizibilite Raporu hazırlanmıştır. Fizibilite raporu hazırlanması ile projenin tanımlanması, tasarlanması ve yapılabilirliği analiz edilmiş olunacaktır. Lisanslı Depo İşletmesi kurulumu kararının alınması akabinde proje yönetimi ile ilgili planlama yapılacaktır. Proje Yönetiminde; Zaman, Maliyet, Kalite, İş Gücü, Tedarik, Hedef, İletişim ve Risk Yönetimi süreçlerinin planlanması sağlanacaktır. Proje yönetim planlamasının sağlanması ile başarı kriterlerinin saptanması, hizmet alıcı mudiler ile işbirliği ve yerel sahiplenmesinin sağlanması, kaynak kullanımı optimizasyonunun sağlanması, işletmeye geçiş süresinin kısalması gibi çıktıların elde edilmesi mümkün olacaktır.

Borsa Meclisi

Yönetim Kurulu

Genel Sekreter

Sekreter ve Akreditasyon

Sorumlusu

Hizmetli Hizmetli ŞoförGüvenlik Görevlisi

Tescil Müdürü

Tescil Şefi

Tescil Memuru

Tescil Memuru

Muamelat Memuru

Tahsildar ve Takip Memuru

Arşiv Memuru

Proje Yönetim Sorumlusu


111

111

Proje Organizasyonu ve Yönetimi

1. Proje Yöneticisinin Atanması: Proje uygulama kararının alınması akabinde Lisanslı Depoculuk İşletmesi Anonim Şirketi kurulacak ve Anonim Şirket tarafından Lisanslı Depo Müdürü istihdam edilecektir. Lisanslı Depo Müdürü proje uygulama sürecinde proje yöneticisi olarak görev alacaktır. Lisanslı depo müdürünün alanında deneyimli, lisans mezunu, yabancı dile sahip olması tercih edilecektir. Lisanslı depo müdürü ve proje yöneticisi olacak idarecinin temel sorumluluk ve faaliyetleri; organizasyon planlamasının sağlanması, proje faaliyetlerinin proje uygulama planına uygun bir biçimde yürütülmesi, tedarik yönetiminin planlanması, mali ödeme planlamasının yapılması, proje konusu alanda teknolojilerin incelenmesi, faaliyetler ilgili üst yönetime ilerleme raporlarının sunulması olacaktır. 2. Proje Planının Oluşturulması: Proje uygulama alanının belirlenmesi akabinde

lisanslı depoculuk tesisinin mimari, statik, elektrik, mekanik uygulama projeleri hazırlanacaktır. Uygulama projelerinin üst yönetim onayından geçmesi akabinde ilgili kurumdan yapı ruhsatı alınacaktır. Uygulama projelerinde günün teknolojik imkanları göz önünde bulundurulacaktır. Proje uygulama süresi ile ilgili olarak yürütülecek olan faaliyetlerin planlaması yapılarak GANTT Diyagramı (İş Planı, Termin Planı) oluşturulacaktır. Proje uygulama süresi denetiminde faaliyetlerin bu diyagram planına uygun bir sürede tamamlanması sağlanacaktır. 3. Proje Girdilerinin Sağlanması: Lisanslı Depoculuk İşletmesi Girdileri; Yapım İşi Giderleri (Çelik konstrüksiyon silo alanı, güvenlik kulübesi, idari bina alanlarının inşaat işleri, elektrik tesisatı yapım işleri, mekanik tesisat yapım işleri, sıhhi tesisat yapım işleri, arazi çevre düzenlemeleri ve belirli alanlardaki peyzaj çalışmaları), Makine Ekipman Giderleri (Temizleme ekipmanları, fındık tankları, tartım kantarları, numune alma ekipmanları, analiz ekipmanları, besleme istasyonları, konveyör, elevatör ekipmanları, konik tabanlı ürün siloları, paketleme makineleri, havalandırma sistemi, sıcaklık görüntüleme sistemi, azot jeneratörü, jeneratör, lisanslı depoculuk yazılımı, ofis ekipmanları, kamera güvenlik sistemi, yangın alarm sistemi) ve Diğer Giderlerden oluşacaktır. Lisanslı Depoculuk İşletmesi Yapım İşi ve Makine Ekipman alımları Anahtar Teslim Götürü Bedel üzerinden ihale edilecektir. Proje Yöneticisi ve Üst Yönetim ihale teknik şartnamelerini hazırlayacaktır. Diğer Giderler proje yöneticisi planlaması dahilinde ihtiyaca binaen doğrudan temin yolu ile tedarik edilecektir. 4. Projenin İzlenmesi: Proje uygulama sürecinde gerçekleştirilecek olan yapı işleri ve makine ekipman kurulumları proje yöneticisi tarafından denetlenecek, iş zaman planına ve teknik özelliklere uyumlu çalışma gerçekleştirilmesi sağlanacaktır. Proje yöneticisi uygulama süreci çalışmalarını aylık raporlar halinde üst yönetime bildirecek ve üst yönetim raporları inceleyerek onaylayacaktır. 5. Düzeltici Faaliyetlerin Planlanması: Proje uygulama alanında yeni teknolojilerin ortaya çıkması, maliyetleri düşürücü yeni planlarının oluşturulabilmesi veya uygulama alanında uygulamayı güçleştirici unsurların ortaya çıkması halinde proje faaliyetlerinde düzeltici ve düzenleyici revize çalışmaları yürütülecektir. 6. Projenin Sona Erdirilmesi: Uygulama faaliyetlerinin tamamlanması akabinde işletme iş gücünün oluşturulması, mudilere tanıtılması, ve sonuç raporunun üst yönetimi sunulması sonunda proje sona erdirilerek yeni organizasyon yapısı ile hizmetlerin satışı çalışmalarına başlanacaktır.


112

112

I.3. Proje Uygulama Programı (Termin Planı)

Lisanslı Depoculuk İşletmesi Proje Uygulama Süresi Ay olacaktır. 24 Ay içerisinde Yatırım Yerinin Belirlenmesi, Kuruluş İzni Alınması ve Şirketin Kurulması, Uygulama Projelerinin Hazırlanması, Yapı Ruhsatının Alınması, Yapım İşi ve Makine Ekipman Alımı İhalelerinin Gerçekleştirilmesi, Yapım (İnşaat, Elektrik, Mekanik, Arazi Düzenlemesi) İşlerinin Gerçekleştirilmesi, Makine Ekipman Alımları ve

Montajlarının Sağlanması, Lisanslı Depoculuk Tesisinin Devreye Alınması, Lisanslı Depo İşletmesi Personellerinin İstihdam Edilmesi, Lisanslı Depo İşletmesi Faaliyet İzni (Lisans) Alınması faaliyetleri yürütülecektir.

PROJE UYGULAMA PLANI

No Faaliyet 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

1 Yatırım Yerinin

Belirlenmesi

2 Kuruluş İzni

Alınması ve Şirketin Kurulması

3 Uygulama Projelerinin

Hazırlanması

4 Yapı Ruhsatının

Alınması

5

Yapım İşi ve Makine Ekipman Alımı

İhalelerinin Gerçekleştirilmesi

6

Yapım (İnşaat, Elektrik, Mekanik,

Arazi Düzenlemesi)

İşlerinin Gerçekleştirilmesi

7

Makine Ekipman Alımları ve

Montajlarının Sağlanması

8 Lisanslı Depoculuk Tesisinin Devreye

Alınması

9

Lisanslı Depo İşletmesi

Personellerinin İstihdam Edilmesi

10

Lisanslı Depo İşletmesi Faaliyet

İzni (Lisans)

Alınması

Tablo 26. Lisanslı Depo Uygulama Planı


113

113

J. İŞLETME DÖNEMİ GELİR ve GİDERLERİ

Lisanslı Depoculuk İşletmesi; İşletme Dönemi Hizmetlerin Fiyatlandırılması, Gelir ve Giderleri bu başlıkta irdelenecektir. J.1. Hizmetin Fiyatlandırılması

Lisanslı Depoculuk İşletmesi hizmetleri kapsamındaki ücret tarifesi, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununun 19. Maddesi kapsamında Ticaret Bakanlığı tarafından onaylandıktan sonra Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlandığı tarihte yürürlüğe girmektedir. Fındık lisanslı depo işletmesi hizmetleri ve tahmini ücret tarifesi aşağıda belirtilmiştir. 1. Mislen veya Ayrı Depolama Hizmetleri: 0,75 TL/Gün 2. Temizleme ve Taşıma Hizmetleri: 60,00 TL/Ton 3. Paketleme ve Yükleme Hizmetleri: 65,00 TL/Ton (70 Kg. Jüt Fındık Çuvalı) 4. Paketleme ve Yükleme Hizmetleri: 80,00 TL/Ton (Big-Bag Fındık Çuvalı) J.2. İşletme Gelir ve Giderlerinin Tahmin Edilmesi

İşletme Gelirleri

Lisanslı Depoculuk Gelirleri; Mislen veya Ayrı Depolama, Temizleme ve Taşıma, Paketleme ve Yükleme (70 Kg. Jüt Fındık ve Big-Bag Fındık Çuvalı) Hizmetlerinden sağlanan gelirlerden oluşacaktır. Lisanslı Depolama tesisi kapasitesi 35.000 Ton olacak ve % 90 kapasite kullanım oranı ile hizmet vereceği hedeflenmiştir. Mudilerin ürünlerinin lisanslı depolardan teslim alımında % 75.lik kısmının Jüt Fındık Çuvalı % 25.lik kısmının Big-Bag Fındık Çuvalı tercih edeceği planlanmıştır.

Yıllık İşletme Gelirleri (TL)

Hizmetler Kapasite Kapasite

Kullanımı Ürün

Miktarı Hizmet Bedeli

Toplam Tutar

Depolama Kapasitesi 35.000 % 90 31.500

Mislen veya Ayrı Depolama Hizmetleri (Gün*365)

35.000 % 90 31.500 0,75 8.623.125,00

Temizleme ve Taşıma Hizmetleri 35.000 % 90 31.500 60,00 1.890.000,00

Paketleme ve Yükleme Hizmetleri (70 Kg. Jüt Fındık Çuvalı)

31.500 % 75 23.625 65,00 1.535.625,00

Paketleme ve Yükleme Hizmetleri (Big-Bag Fındık Çuvalı)

31.500 % 25 7.875 80,00 630.000,00

Toplam Tutar 12.678.750,00

Tablo 27. Lisanslı Depoculuk Hizmetleri İşletme Gelirleri


114

114

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri İşletme Gelirleri (TL)


Kullanımı Ürün


Toplam Tutar

1. Yıl 12.678.750,00


35.000 % 90 31.500 0,75 8.623.125,00



31.500 % 75 23.625 65,00 1.535.625,00


31.500 % 25 7.875 80,00 630.000,00

2. Yıl (% 2 Kapasite, % 10 Fiyat Artışı) 14.256.550,00


35.000 % 92 32.200 0,83 9.696.225,00



32.200 % 75 24.150 71,50 1.726.725,00


32.200 % 25 8.050 88,00 708.400,00



35.000 % 94 32.900 0,91 10.897.713,75



32.900 % 75 24.675 78,65 1.940.688,75


32.900 % 25 8.225 96,80 796.180,00



35.000 % 96 33.600 1,00 12.242.538,00



33.600 % 75 25.200 86,52 2.180.178,00


33.600 % 25 8.400 106,48 894.432,00



35.000 % 98 34.300 1,10 13.747.349,96



34.300 % 75 25.725 95,17 2.448.158,21


34.300 % 25 8.575 117,13 1.004.372,60


115

115

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri İşletme Gelirleri (TL)


Kullanımı Ürün


Toplam Tutar

6. Yıl (% 10 Fiyat Artışı) 22.261.077,30


35.000 % 98 34.300 1,21 15.148.595,00



34.300 % 75 25.725 104,69 2.693.073,08


34.300 % 25 8.575 128,84 1.104.828,73

7. Yıl (% 10 Fiyat Artışı) 24.487.185,03


35.000 % 98 34.300 1,33 16.663.454,50



34.300 % 75 25.725 115,16 2.962.380,38


34.300 % 25 8.575 141,73 1.215.311,60

8. Yıl (% 10 Fiyat Artışı) 26.935.903,53


35.000 % 98 34.300 1,46 18.329.799,95



34.300 % 75 25.725 126,67 3.258.618,42


34.300 % 25 8.575 155,90 1.336.842,76

9. Yıl (% 10 Fiyat Artışı) 29.629.493,89


35.000 % 98 34.300 1,61 20.162.779,95



34.300 % 75 25.725 139,34 3.584.480,26


34.300 % 25 8.575 171,49 1.470.527,03

10. Yıl (% 10 Fiyat Artışı) 32.592.443,27


35.000 % 98 34.300 1,77 22.179.057,94



34.300 % 75 25.725 153,27 3.942.928,29


34.300 % 25 8.575 188,64 1.617.579,74

Tablo 28. Lisanslı Depoculuk Hizmetleri 10 Yıllık İşletme Gelirleri


116

116

İşletme Giderleri

1. Personel Giderleri: Lisanslı depo işletmesinde çalışacak personellerin aylık ücretleri, SGK prim ödemeleri, işveren payı ve işsizlik işveren payı tutarını ifade etmektedir. İş gücü istihdamı 12 ay boyunca kesintisiz sağlanacaktır. 2. Ambalaj Malzemeleri: Lisanslı depodan ürününü teslim almak isteyen mudilere verilecek ürünlerin paketlemesinde kullanılacak Jüt Fındık Çuvalı, Bigbag Çuval ve Dikiş İpini ifade etmektedir. 3. Elektrik Giderleri (kWh Fiyatı 0,7148 TL): Lisanslı depo işletmesi eklentilerinde kullanılacak elektrik bedelini ifade etmektedir. Elektrik birim fiyatı Yeşilırmak Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi verileri baz gider tahmini yapılmıştır. 4. Su Giderleri (m3 Fiyatı 9,44 TL): Lisanslı depo işletmesi eklentilerinde kullanılacak su bedelini ifade etmektedir. Su birim fiyatı Altınordu Belediyesi fiyat tarifesi baz alınarak gider tahmini yapılmıştır. 5. Haberleşme Giderleri: Lisanslı depo işletmesi çalışmalarında kullanılacak Telefon, İnternet, Posta, Kargo, Faks ve benzeri giderleri ifade etmektedir. Gider tahminleri telekomünikasyon, posta ve kargo ücretleri baz alınarak hazırlanmıştır. 6. Tanıtım Materyalleri Giderleri: Lisanslı depo hizmetlerinin tanıtımı alanında yapılacak TV, Radyo, Billboard Reklamı, Katalog, Broşür Basımı vs. ifade etmektedir. Tanıtım çalışmaları öncelikli olarak il içerisinde gerçekleştirilecektir. 7. Yedek Parça, Bakım/Onarım Hizmetleri Giderleri: Lisanslı depo işletmesinde bulunan makine ekipmanların rantabl çalışması için gerekli giderleri ifade etmektedir. Gider tahminleri makine ekipmanların özellikleri baz alınarak hazırlanmıştır. 8. Kırtasiye Giderleri: Lisanslı depo hizmetlerinde kullanılacak Kağıt, Tel Dosya,

Klasör, Faks Malzemesi gibi kırtasiye malzemesi giderlerini ifade etmektedir. Kırtasiye giderleri tahmini ofis ortamında çalışma gerçekleştiren benzer nitelikteki işletmeler baz alınarak hazırlanmıştır. 9. Fümigasyon, Dezenfeksiyon ve Temizlik Giderleri: Lisanslı depo işletmesinde depo ve eklentilerinde ürün kalitesinin korunması ve zararlılara karşı mücadele edilmesi için gerekli malzeme ve hizmetler ile alanlarının dezenfeksiyonunu sağlayacak temizlik ürünleri giderlerini ifade etmektedir. Gider tahminleri benzer nitelikteki işletmeler baz alınarak hazırlanmıştır. 10. Bilgi İşlem Ağı Sarf Malzemesi Giderleri: Lisanslı depo işletmesinde, depo alanında ve ofislerde kullanılan bilgi işlem ekipmanlarının Toner, Kartuş, Kablolama gibi sarf malzeme giderlerini ifade etmektedir. Bilgi işlem ağında kullanılacak el terminali, barkod yazıcı, barkod okuyucusu gibi ekipmanların da giderleri bu başlık altında değerlendirilerek gider tahmini yapılmıştır. 11. Arazi, Çevre Düzenlemesi ve Bina Bakım Onarım Giderleri: Lisanslı depo işletmesi açık alanlarına yapılacak düzenleme ve geliştirme çalışmaları ile inşa edilen yapılardaki bakım onarım giderlerini ifade etmektedir. Bu gider başlığında giderler tahminleri sabit sermaye yatırımı başlığında belirtilen arazi düzenleme ve geliştirme giderlerinin ekonomik ömrü göz önünde bulunarak % 0,5'i oranında hesaplanmıştır. 12. Seyahat, Konaklama ve Kiralama Giderleri: Lisanslı depo işletmesi yönetimi ve çalışanlarının yurtiçi ve yurtdışı iş seyahatlerindeki ulaşım, konaklama ve araç kiralama bedellerini ifade etmektedir. Gider tahminleri konaklama ve uçak bileti fiyatları baz alınarak yıllık seyahat sayısına göre tasarlanmıştır.


117

117

13. Araç Yakıt Giderleri: Yardımcı malzemelerin temini, müstahsil ziyaretlerinin gerçekleştirilmesi, fındık arazilerinin incelenmesi gibi faaliyetleri yürütmek adına kullanılacak 2 adet 2,4 cc Manuel Vites Dizel Motor 4x4 Çekişli, Pick-Up arazi aracı yakıt giderlerini ifade etmektedir. 14. Araç Bakım Giderleri: Yardımcı malzemelerin temini, müstahsil ziyaretlerinin gerçekleştirilmesi, fındık arazilerinin incelenmesi gibi faaliyetleri yürütmek adına kullanılacak 2 adet 2,4 cc Manuel Vites Dizel Motor 4x4 Çekişli, Pick-Up arazi aracı bakım giderlerini ifade etmektedir. 15. Araç Sigorta ve Kasko Giderleri: Yardımcı malzemelerin temini, müstahsil ziyaretlerinin gerçekleştirilmesi, fındık arazilerinin incelenmesi gibi faaliyetleri yürütmek adına kullanılacak 2 adet 2,4 cc Manuel Vites Dizel Motor 4x4 Çekişli, Pick-Up arazi aracının sigorta ve kasko poliçesi giderlerini ifade etmektedir. 16. Mesleki Kurum Aidat Giderleri: Bakanlık lisans bedelleri, meslek odası üyelikleri,

derneklere yönelik bedelleri gibi mesleki kurumlara kayıt ve yıllık aidat bedellerini ifade etmektedir. Gider tahminleri ilgili ticaret odası, dernekler ve Bakanlığın lisans bedeli tarifeleri baz alınarak hazırlanmıştır. 17. Muhasebe Giderleri: Lisanslı depo işletmesinin defterlerini tutmak, bilanço, kar zarar tablosu ve beyannamelerini düzenlemek adına hizmet alımı sağlanacak Serbest Muhasebeci Mali Müşavir giderlerini ifade etmektedir. 18. Bağımsız Denetim Raporu Giderleri: Yönetmelik gereği her yılın Mart ayı sonunda hazırlanması gereken Bağımsız Denetim veya Yeminli Mali Müşavir onaylı faaliyet raporunun hazırlanmasına yönelik giderleri ifade etmektedir. Muhasebe giderleri ve bağımsız denetim raporu giderleri; Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Asgari Ücret Tarifesi baz alınarak hazırlanmıştır. 19. Vergi, Resim, Harç Giderleri: Lisanslı depo işletmesi emlak vergisi, damga vergisi, çevre temizlik vergisi, özel iletişim vergisi, diğer vergi, resim ve harçlar gibi vergi resim ve harç giderlerini ifade etmektedir. Altınordu Belediyesi verileri baz alınarak gider tahminleri hazırlanmıştır. 20. Noter, Hukuki İşler, İcra Giderleri: Noter onay ücretleri, avukatlık, hukuki danışmanlık, mahkeme ve icra giderleri ile ilgili genel giderleri ifade etmektedir.

Gider tahminleri Noterlik Ücret Tarifesi baz alınarak hesaplanmıştır. 21. Temsil, Tören, Karşılama ve İkram Giderler: Lisanslı depo işletmesine gelen misafir ve ziyaretçilerin karşılama ve ikram giderleri ile lisanslı depoyu temsil etmek adına katılım sağlanan organizasyonların giderlerini ifade etmektedir. Gider tahmini yaklaşık beklenti olup değişken niteliğe sahip içeriğe sahiptir. 22. Eğitim, Belgelendirme Giderleri: Lisanslı depo işletmesinde çalışan personellerin

alacağı gerekli eğitimlerin hizmet bedellerini ve lisanslı depolama tesisinde yapılacak ISO, TSE gibi belgelendirme giderlerini ifade etmektedir. 23. İş Güvenliği Hizmetleri Giderleri: 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunu kapsamında lisanslı depo işletmesinin alması gereken iş yeri uzmanlığı ve iş yeri hekimliği giderlerini ifade etmektedir. İş güvenliği hizmetleri bedeli çalışan personel sayısı ile ilintili olduğundan yönetim temsilcileri ile 35 kişilik personel yapısı göz önüne alınarak hesaplanmıştır. 24. İş Kıyafetleri ve Giyim Giderleri: Lisanslı depo işletmesi çalışanları ve ziyaretçilerin depo alanlarında kullanacağı önlük, baret, ayakkabı, iş güvenliği kişisel koruyucu ekipmanları ifade etmektedir.


118

118

25. Ürün Sigorta Giderleri: Kanun ve yönetmelik gereği lisanslı depo işletmelerinin, işletme tesisleri ve lisanslı depoculuk faaliyeti kapsamında depoladığı ürünler için yönetmelikte belirlenen rizikolara karşı yaptırmak zorunda olduğu sigorta poliçeleri giderlerini ifade etmektedir. 26. Tesis ve Ferdi Kaza Sigortası Giderleri: Kanun ve yönetmelik gereği lisanslı depo işletmelerinin, işletme tesisleri ve lisanslı depoculuk faaliyeti kapsamında depoladığı ürünler için yönetmelikte belirlenen rizikolara karşı yaptırmak zorunda olduğu sigorta poliçeleri giderlerini ifade etmektedir. 27. Teminat Giderleri: Kanun gereği depo kapasitesinin ürün rayiç bedelinin % 15'i oranında lisanslı depo teminatı vermek zorundadır. Lisanslı depo işletmesinin toplam hissesinin % 51'i veya daha fazlasına, kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşların sahip olunması durumunda, toplam teminatın % 90'ına kadar gayrimenkul rehni ile teminat yükümlülüğü yerine getirilebilmektedir. Ürün depolama kapasitesinin 35.000 Ton, ürün rayiç bedelinin 15,00 TL olduğu göz önüne alındığında gayrimenkul rehni olarak 70.875.000,00 TL, teminat olarak 7.875.000,00 TL verilecektir. Teminat gideri olarak teminat bedelinin % 1,5 oranında oluşacak teminat gideri bu gider kaleminde ifade edilmektedir. 28. Finansman Giderleri: Lisanslı depo yatırımı sürecinde 30.000.000,00 TL banka kredisi kullanılması düşünülmektedir. Kullanılacak olan banka kredisi 2 yıl ödemesiz 60 ay vadeli olarak alınacaktır. Kredi aylık maliyet oranı % 1,32 yıllık maliyet oranı % 17,04 olacak ve Kredi Faiz Oranı % 1,10 ile faiz gideri toplamda 13.620.000,00 TL olacaktır. Bu kapsamda yıllık kredi faiz ödemesi 2.724.000,00 TL değerinde olacaktır. 29. Amortisman Giderleri: Duran varlıkların (bina, makine, araç vs.) aşınma, yıpranma

veya eskime payını ifade etmektedir. Maddi duran varlıkları normal şartlarda bir yıldan daha uzun sürelerde kullanıldığından ekonomik ömrü boyunca gider yazılması gerekir. Lisanslı depo işletmesinde inşaat yapıları, arazi, arazi düzenlemeleri, taşıt araçları ve makine ekipmanlarda amortisman gideri olacaktır. Gelir İdaresi Başkanlığı Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler listesi verilerine göre işletmenin 5 yıllık giderleri aşağıda belirtilmiştir.

Amortisman Giderleri (TL)

No Amortismana Tabi İktisadi

Kıymetler Faydalı Ömür

Amortismana Tabi İktisadi Kıymet

Bedeli

Amortisman Gideri

1 Arazi (7.3.) 10 Yıl 6.000.000,00 600.000,00

2 Binalar (1.1.1.) 50 Yıl 8.511.130,00 170.222,60

3 Arazi Düzenlemeleri (2.) 15 Yıl 2.364.000,00 157.600,00

4 Taşıt Araçları (6.3.) 4 Yıl 360.000,00 90.000,00

5 Makine Ekipmanlar (3.16.) 15 Yıl 42.000.000,00 2.800.000,00

Toplam 3.817.822,60

Tablo 29. Lisanslı Depo İşletmesi Amortisman Giderleri


119

119

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri İşletme Giderleri

No Gider Adı Gider

1 Personel Giderleri (Ücretler, SGK Primleri vs.) 1.621.200,00

2 Ambalaj Malzemeleri (Jüt Çuval, Bigbag Çuval, Dikiş İpi vs.) 3.200.000,00

3 Elektrik Giderleri (kWh Fiyatı 0,7148 TL) 240.000,00

4 Su Giderleri (m3 Fiyatı 9,44 TL) 10.000,00

5 Haberleşme Giderleri (Telefon, İnternet, Posta, Kargo vs.) 10.000,00

6 Tanıtım Materyalleri Giderleri (TV, Radyo, Katalog vs.) 30.000,00

7 Yedek Parça Bakım/Onarım Hizmetleri Giderleri 25.000,00

8 Kırtasiye Giderleri (Kağıt, Tel Dosya, Klasör vs.) 12.000,00

9 Fümigasyon, Dezenfeksiyon ve Temizlik Giderleri 32.000,00

10 Bilgi İşlem Ağı Sarf Malzemesi Giderleri (Toner, Kartuş vs.) 10.000,00

11 Arazi, Çevre Düzenlemesi ve Bina Bakım Onarım Giderleri 10.000,00

12 Seyahat, Konaklama ve Kiralama Giderleri 100.000,00

13 Araç Yakıt Giderleri 25.000,00

14 Araç Bakım Giderleri 5.000,00

15 Araç Sigorta ve Kasko Giderleri 10.000,00

16 Mesleki Kurum Aidat Giderleri (Lisans, Ticaret Odası vs.) 15.000,00

17 Muhasebe Giderleri 12.000,00

18 Bağımsız Denetim Raporu Giderleri 25.000,00

19 Vergi, Resim, Harç Giderleri (Emlak, Damga, Belediye vs.) 10.000,00

20 Noter, Hukuki İşler, İcra Giderleri 10.000,00

21 Temsil, Tören, Karşılama ve İkram Giderler 25.000,00

22 Eğitim, Belgelendirme Giderleri 10.000,00

23 İş Güvenliği Hizmetleri Giderleri 12.000,00

24 İş Kıyafetleri ve Giyim Giderleri 5.000,00

25 Ürün Sigorta Giderleri 120.000,00

26 Tesis ve Ferdi Kaza Sigortası Giderleri 35.000,00

27 Teminat Giderleri 120.000,00

28 Finansman Giderleri (Banka Komisyonu, Faiz Ödemeleri vs.) 2.724.000,00

29 Amortisman Giderleri 3.817.822,60

İşletme Giderleri Toplamı 12.281.022,60

Tablo 30. Lisanslı Depoculuk Hizmetleri İşletme Giderleri


120

120

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri İşletme Giderleri (TL)

No Gider Adı 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl

1 Personel Giderleri 1.621.200,00 1.750.896,00 1.890.967,68 2.042.245,09 2.205.624,70

2 Ambalaj Malzemeleri 3.200.000,00 3.456.000,00 3.732.480,00 4.031.078,40 4.353.564,67

3 Elektrik Giderleri 240.000,00 259.200,00 279.936,00 302.330,88 326.517,35

4 Su Giderleri 10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

5 Haberleşme Giderleri 10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

6 Tanıtım Materyalleri Giderleri

30.000,00 32.400,00 34.992,00 37.791,36 40.814,67

7 Yedek Parça Bakım/Onarım Hizmetleri Giderleri

25.000,00 27.000,00 29.160,00 31.492,80 34.012,22

8 Kırtasiye Giderleri 12.000,00 12.960,00 13.996,80 15.116,54 16.325,87

9 Fümigasyon, Dezenfeksiyon ve Temizlik Giderleri

32.000,00 34.560,00 37.324,80 40.310,78 43.535,65

10 Bilgi İşlem Ağı Sarf Malzemesi Giderleri

10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

11 Arazi, Çevre Düzenlemesi ve Bina Bakım Onarım Giderleri

10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

12 Seyahat, Konaklama ve Kiralama Giderleri

100.000,00 108.000,00 116.640,00 125.971,20 136.048,90

13 Araç Yakıt Giderleri 25.000,00 27.000,00 29.160,00 31.492,80 34.012,22

14 Araç Bakım Giderleri 5.000,00 5.400,00 5.832,00 6.298,56 6.802,44

15 Araç Sigorta ve Kasko Giderleri

10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

16 Mesleki Kurum Aidat Giderleri

15.000,00 16.200,00 17.496,00 18.895,68 20.407,33

17 Muhasebe Giderleri 12.000,00 12.960,00 13.996,80 15.116,54 16.325,87

18 Bağımsız Denetim Raporu Giderleri

25.000,00 27.000,00 29.160,00 31.492,80 34.012,22

19 Vergi, Resim, Harç Giderleri 10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

20 Noter, Hukuki İşler, İcra Giderleri

10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

21 Temsil, Tören, Karşılama ve İkram Giderler

25.000,00 27.000,00 29.160,00 31.492,80 34.012,22

22 Eğitim, Belgelendirme Giderleri

10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

23 İş Güvenliği Hizmetleri Giderleri

12.000,00 12.960,00 13.996,80 15.116,54 16.325,87

24 İş Kıyafetleri ve Giyim Giderleri

5.000,00 5.400,00 5.832,00 6.298,56 6.802,44

25 Ürün Sigorta Giderleri 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00

26 Tesis ve Ferdi Kaza Sigortası Giderleri

35.000,00 35.000,00 35.000,00 35.000,00 35.000,00

27 Teminat Giderleri 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00

28 Finansman Giderleri 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00

29 Amortisman Giderleri 3.817.822,60 3.817.822,60 3.817.822,60 3.817.822,60 3.727.822,60

İşletme Giderleri Toplamı 12.281.022,60 12.718.158,60 13.190.265,48 13.700.140,91 14.160.806,38


121

121

No Gider Adı 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

1 Personel Giderleri 2.382.074,68 2.572.640,65 2.778.451,90 3.000.728,06 3.240.786,30

2 Ambalaj Malzemeleri 4.701.849,85 5.077.997,83 5.484.237,66 5.922.976,67 6.396.814,81

3 Elektrik Giderleri 352.638,74 380.849,84 411.317,82 444.223,25 479.761,11

4 Su Giderleri 14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

5 Haberleşme Giderleri 14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

6 Tanıtım Materyalleri Giderleri

44.079,84 47.606,23 51.414,73 55.527,91 59.970,14

7 Yedek Parça Bakım/Onarım Hizmetleri Giderleri

36.733,20 39.671,86 42.845,61 46.273,26 49.975,12

8 Kırtasiye Giderleri 17.631,94 19.042,49 20.565,89 22.211,16 23.988,06

9 Fümigasyon, Dezenfeksiyon ve Temizlik Giderleri

47.018,50 50.779,98 54.842,38 59.229,77 63.968,15

10 Bilgi İşlem Ağı Sarf Malzemesi Giderleri

14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

11 Arazi, Çevre Düzenlemesi ve Bina Bakım Onarım Giderleri

14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

12 Seyahat, Konaklama ve Kiralama Giderleri

146.932,81 158.687,43 171.382,43 185.093,02 199.900,46

13 Araç Yakıt Giderleri 36.733,20 39.671,86 42.845,61 46.273,26 49.975,12

14 Araç Bakım Giderleri 7.346,64 7.934,37 8.569,12 9.254,65 9.995,02

15 Araç Sigorta ve Kasko Giderleri

14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

16 Mesleki Kurum Aidat Giderleri

22.039,92 23.803,11 25.707,36 27.763,95 29.985,07

17 Muhasebe Giderleri 17.631,94 19.042,49 20.565,89 22.211,16 23.988,06

18 Bağımsız Denetim Raporu Giderleri

36.733,20 39.671,86 42.845,61 46.273,26 49.975,12

19 Vergi, Resim, Harç Giderleri 14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

20 Noter, Hukuki İşler, İcra Giderleri

14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

21 Temsil, Tören, Karşılama ve İkram Giderler

36.733,20 39.671,86 42.845,61 46.273,26 49.975,12

22 Eğitim, Belgelendirme Giderleri

14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

23 İş Güvenliği Hizmetleri Giderleri

17.631,94 19.042,49 20.565,89 22.211,16 23.988,06

24 İş Kıyafetleri ve Giyim Giderleri

7.346,64 7.934,37 8.569,12 9.254,65 9.995,02

25 Ürün Sigorta Giderleri 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00

26 Tesis ve Ferdi Kaza Sigortası Giderleri

35.000,00 35.000,00 35.000,00 35.000,00 35.000,00

27 Teminat Giderleri 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00

28 Finansman Giderleri 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

29 Amortisman Giderleri 3.727.822,60 3.727.822,60 3.727.822,60 3.727.822,60 3.727.822,60

İşletme Giderleri Toplamı 12.031.525,08 12.673.821,28 13.367.501,17 14.116.675,46 14.925.783,68

Tablo 31. Lisanslı Depoculuk Hizmetleri 10 Yıllık İşletme Giderleri


122

122

K. TOPLAM YATIRIM TUTARI ve YILLARA DAĞILIMI

Yatırım tutarının hesaplanması; Gerekli harcama miktarı belirlenerek öz kaynak ve öz kaynak dışında ihtiyaç duyulacak finansman miktarının tespiti, toplam yatırım tutarının büyük bölümünü oluşturan sabit sermaye yatırım tutarının belirlenmesi yoluyla amortisman miktarının saptanması mümkün hale gelecektir. Yatırım tutarı belirlendiğinde yatırımın yıllara göre dağılımı planlanacaktır. K.1. Toplam Yatırım Tutarı

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri ve Yetkili Sınıflandırıcı işletmesinin toplam yatırım tutarı; arazi bedeli ve sabit sermaye yatırımından oluşmaktadır. Arazi Bedeli; işletmenin üzerine kurulacağı arazinin satın alma bedeli ve satın almaya ilişkin vergi, resim, harç vb. giderlerden oluşurken Sabit Sermaye Yatırımı; etüt-proje, mühendislik ve kontrollük, lisans, patent, know-how vb., arazi düzenleme ve geliştirme, hazırlık yapıları, inşaat, çevre koruma, ulaştırma tesisleri, makine-donanım, taşıma, sigorta, ithalat ve gümrükleme, montaj, taşıt araçları, genel, işletmeye alma ve beklenmeyen giderlerden oluşmaktadır. K.1.1. Arazi Bedeli

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Projesi kapsamında yapılan etüt, araştırma, anket ve çalıştay organizasyonlarının sonucunda uygulama alanı olarak Ordu ili Altınordu ilçesi belirlenmiştir. Uygulama alanının belirlenmesi sürecinde Altınordu ilçesinin tercih edilmesindeki temel etkenler; fındık üretim plantasyonlarına yakın olunması, üreticilerin lojistik olarak ulaşım kolaylığı yaşayacağı, manav, tüccar, kırma tesisi ve sanayici gibi alım gücü yüksek kesimlerin işletme merkezlerine yakın olunması, fındık ürünleri alıcılarının işletme merkezlerine yakın olunmasıdır. Uygulama alanı olarak belirlenecek arazide öncelik olarak Kamu Arazilerinin varlığı incelenecek ve Yer Tahsisi talep edilecektir. Yer tahsisi sağlanamaması halinde Altınordu ilçesinde lojistik olarak uygun niteliklere sahip Eskipazar, Karacaömer gibi noktalar tercih edilerek 30.000 m2 arazi satın alımı sağlanacaktır. Altınordu Belediyesi Arsa Rayiç Bilgilerine göre belirlenen alanların metrekare birim fiyatı yaklaşık 200,00 TL değerindedir. Satın alımı gerçekleştirilecek olan 30.000 m2

alan için vergi, resim, harç vb. giderler dahil 6.000.000,00 TL bedel ödenecektir. K.1.2. Sabit Sermaye Yatırımı

Sabit sermayeyi oluşturan maddi ve maddi olmayan unsurlar başka bir şekle girmeden olduğu gibi kalan, birçok üretim devresine katıldıktan sonra giderek tükenip üretimde kullanılamaz hale gelen unsurlardır. Sabit Sermaye Yatırımı; etüt-proje, mühendislik ve kontrollük, lisans, patent, know-how vb., arazi düzenleme ve geliştirme, hazırlık yapıları, inşaat, çevre koruma, ulaştırma tesisleri, makine-donanım, taşıma, sigorta, ithalat ve gümrükleme, montaj, taşıt araçları, genel, işletmeye alma ve beklenmeyen giderlerden oluşmaktadır.


123

123

K.1.2.1. Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri

Etüt-Proje Giderleri; Fizibilite Raporu, Yapılabilirlik Etüdü, Konsept Proje, Mimari Uygulama Projeleri, Statik Uygulama Projeleri, Mekanik Uygulama Projeleri, Elektik Uygulama Projeleri, Harita Teknik Uygulama Sorumluluğu, Zemin ve Temel Etüdü, Aplikasyon Krokisi ve Yer Kotu Tutanağı çalışmalarından oluşacaktır. Yapılacak olan bu projeler ile Lisanslı Depo İşletmesi Yapı Ruhsatı alınması amacıyla yürütülecek ve Altınordu Belediyesi'nden Yapı Ruhsatı alınacaktır. Yapıların tamamlanması akabinde yapı alanları ile ilgili Yapı Kullanma İzin Belgesi alınacaktır. I. Konsept Proje: Tüm proje alanının kotların uygun olarak sanal ortamda (3D max) modellenmesi, Mimari/çevre düzenlemesi ile tüm alanın 3D max ortamında konsept projesinin hazırlanması, Çevre düzenlemesi yapılmış 3 boyutlu vaziyet planlarının oluşturulması, Yeterli sayıda render alınarak sunum dosyası halinde proje sunumu ve işveren onayı alınması II. Mimari Uygulama Projeleri: Plan koteye uygun vaziyet planı, kat planları, sistem kesitleri, özel nokta kesit ve detayları, görünüşler, çakıştırmalı imalat planları ve tanım tarifleri, çevre düzenleme paftaları III. Statik Uygulama Projeleri i. Betonarme Elemanları; Radye temel kalıp/aplikasyon planları, gerekli kesitler,donatı çizimleri, donatı metrajı, kolon aplikasyon planları donatı çizimleri

aplikasyon ölçüleri ve uygulama aksları, kat aplikasyon planları (kat kalıp planları) donatı çizimleri ve metrajları, betonarme perdelere ait detay çizimler, havuz kalıp planları donatı çizimleri ve kesitleri, mevcut yapıya uygulanacak ankraj projeleri ve tip tarifleri, beton demir ve kalıp metrajları ii. Çelik Elemanları; Dispozisyon paftaları, assambly drawings, part drawings, tanım tarifli montaj planları iii. Ahşap Elemanları; Ahşap dispozisyon planları ve şemaları, general part drawings 3 boyutlu tanım ve tarif paftaları, emprenye ve malzeme özellikleri bilgi paftaları kapsamlı statik analiz raporu, tüm hesapların etabs nonelinear v.9.7 programında yapılması ve Türkçeye çevrilmesi IV. Mekanik Uygulama Projeleri; Isıtma soğutma havalandırma (VRV) sistemleri projeleri, yoğuşma kazan hesapları, havalandırma kanal projeleri, temiz hava giriş noktalarının tespiti ve hesapları, pis, temiz, sıcak su ve devir daim (kullanılmayan su dönüşü) projeleri ve kolon şeması, şaft yatay ve düşey yerleri ve boyutlarını gösteren çakışma projeleri, havuz ve denge tankı projeleri, asansör projeleri (müşteri monşarz servis), mutfak projeleri, emme ve üfleme sistemi projeleri V. Elektik Uygulama Projeleri; Zayıf akım projeleri, kuvvetli akım projeleri, güvenlik sistemi projeleri, CCTV kamera projeleri, topraklama ve paratoner projesi, pano ve elektrik merkez projesi, bilgisayar odası projesi, internet telefon uydu TV vb. kablolama projesi, jeneratör hesapları ve montaj kablo hattı projeleri Lisanslı Depoculuk Tesisi kurulumu sürecinde yürütülecek olan yapım işleri Anahtar Teslim Götürü Bedel üzerinden ihale edileceğinde inşaat ruhsatının alınması akabinde herhangi bir mühendislik gideri oluşmayacaktır. 2B Yapı Sınıfı Lisanslı Depo yapımı Yapı Denetim Kontrolörlük hizmeti alımı ile standartlara uygun bir proje ve yapı denetimi sağlanacaktır.


124

124

Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri;

1. Fizibilite Raporu ve Yapılabilirlik Etüdü1; 30.000,00 TL 2. Konsept Proje, Mimari, Statik, Mekanik, Elektik Projeleri2; Hazırlık ve Etüt Çalışmaları, Ön Proje Çalışmaları, Kesin Proje Çalışmaları, Uygulama Proje Çalışmaları, Sistem ve Montaj Detayları, İmalat Detayları, Teknik Şartnameler, Metraj, Keşif, Maliyet Analizi, Harita Teknik Uygulama Sorumluluğu, Zemin ve Temel Etüdü, Aplikasyon Krokisi ve Yer Kotu Tutanağı; 500.000,00 TL 3. Yapı Denetim Kontrollük3; 130.000,00 TL 1 Fizibilite Raporu ve Yapılabilirlik Etüdü Giderleri, bu alanda çalışma gerçekleştiren danışmanlık firmalarından alınan fiyat dahilinde belirlenmiştir. 2 Uygulama Projeleri ve Raporları Giderleri, TMMOB yaklaşık maliyet hesaplamaları sisteminden alınan veriler ile 15.000 m2 kapalı alan dahilinde hesaplanmıştır. 3 Yapı Denetim Kontrollük Giderleri Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Derneği asgari hizmet bedeli hesaplama verileri ile 15.000 m2 kapalı alan dahilinde hesaplanmıştır. Belirlenen çalışmalar ve yaklaşık maliyet hesaplamaları dahilinde Etüt/Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri toplamda 660.000,00 TL değerinde olacaktır. K.1.2.2. Lisans, Patent, Know-How vb. Giderleri

5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunun 14. Maddesi uyarınca lisanslı depo işletmesi lisans bedeli 35.000 fındık depolama kapasitesi için 3.000,00 TL 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunun 14. Maddesi uyarınca Yetkili Sınıflandırıcı Lisans bedeli 1.000,00 TL 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunun 14. Maddesi uyarınca Elektronik Kayıt Kuruluşu lisans bedeli 5.000,00 TL Türk Patent ve Marka Kurumu Marka Tescil Belgesi üç sınıflı (29, 30 ve 39. Sınıf) marka başvuru ve tescil bedeli 1.500,00 TL olmak Türk Patent ve Marka Kurumu Endüstriyel Tasarım Belgesi başvuru ve tescil ücreti 2.500,00 olmak üzere Lisanslı depo işletmesi kuruluşunda lisans, patent giderleri 13.000,00 TL olacaktır. K.1.2.3. Arazi Düzenleme ve Geliştirme Giderleri

Arazi Düzenleme ve Geliştirme işleri; arsa çevre perde duvarının yapılması, demir parmaklıkların yapılması, drenaj borularının döşenmesi, bekleme, dinlenme oturma bankı gruplarının oluşturulması, saha betonlama çalışmalarının yapılması, tesis içerisindeki yürüyüş ve araç yollarının hazır hale getirilmesi, çevre ışıklandırması ve belirli alanlardaki peyzaj çalışmalarından oluşacaktır. Lisanslı Depolama Tesisi 30.000 m2 alan üzerinde kurulacaktır. Bu alan üzerinde 12.000 m2 alanda çevre düzenleme işleri gerçekleştirilecektir. Proje maliyet hesabı yöntemi Peyzaj Mimarlığı 5. proje hizmet sınıfı birim maliyeti 197,00 TL.dir. Bu kapsamda 12.000 m2 alanın Arazi Düzenleme ve Geliştirme Gideri 2.364.000,00 TL harcama yapılarak gerçekleştirilecektir.


125

125

K.1.2.4. Hazırlık Yapıları

Lisanslı Depoculuk Tesisi kurulumu sürecinde yürütülecek olan yapım işleri Anahtar Teslim Götürü Bedel üzerinden ihale edilecektir. Yapım işlerinin Anahtar Teslim Götürü Bedel üzerinden ihale edilmesi nedeniyle yapım işleri başlangıcında ihtiyaç duyulan şantiye binası, şantiye elektriğinin ve suyunun bağlanması, depo, çevreleme tesisleri (çit vb.) gibi hazırlık yapıları ile ilgili bir gider oluşmayacaktır. K.1.2.5. İnşaat Giderleri

Lisanslı Depoculuk İnşaat Alanları; a. Çelik Konstrüksiyon Silo Alanı; 70 metre eninde, 100 metre boyunda, 24 metre

yüksekliğinde toplam alanı 7.000 m2 toplam hacmi 168.000 m3 olan iki ayrı silo alanı toplamda 14.000 m2 çelik konstrüksiyon yapı alanı Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak 2019 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ kapsamında Yapının Mimarlık Hizmetlerine Esas Olan Sınıfı; II. Sınıf B Grubu Yapı, Yapının Birim Maliyeti 590,00 TL.dir. Bu kapsamda yapım işi maliyeti 8.260.000,00 TL olacaktır. b. İdari Bina; Lisanslı depoculuk tesisi idari binası yönetim ofisleri, muhasebe ofisi,

laboratuvar, çalışma alanları ve toplantı salonlarını bünyesinde barındıracak 120 m2 taban alanına sahip 2 katlı idari bina yapımı toplamda 240 m2 yapı alanı Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak 2019 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ kapsamında Yapının Mimarlık Hizmetlerine Esas Olan Sınıfı; III. Sınıf A Grubu Yapı, Yapının Birim Maliyeti 980,00 TL.dir. Bu kapsamda yapım işi maliyeti 235.200,00 TL olacaktır. c. Araç Tartım Kayıt İstasyonu: Lisanslı depoculuk tesisine ürün teslimine gelen mudilerin ürün tartımının yapılacağı ve kayıt işlemlerin gerçekleştirileceği alan hazır hale getirilecektir. Bu alanda 12 m2 büyüklüğünde tek katlı ofis yapısı Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak 2019 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ kapsamında Yapının Mimarlık Hizmetlerine Esas Olan Sınıfı; II. Sınıf B Grubu Yapı, Yapının Birim Maliyeti 590,00 TL.dir. Bu kapsamda yapım işi maliyeti 7.080,00 TL olacaktır. d. Güvenlik Odası: Lisanslı depoculuk tesisi giriş alanı ve güvenlik odası inşaatı hazır hale getirilecektir. Bu alanda 15 m2 Güvenlik odası yapısı Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak 2019 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ kapsamında Yapının Mimarlık Hizmetlerine Esas Olan Sınıfı; II. Sınıf B Grubu Yapı, Yapının Birim Maliyeti 590,00 TL.dir. Bu kapsamda yapım işi maliyeti 8.850,00 TL olacaktır. Lisanslı Depoculuk İnşaat Alanları; Çelik Konstrüksiyon Silo Alanı, İdari Bina, Araç Tartım Kayıt İstasyonu ve Güvenlik Odası bölümlerinden oluşacak ve yapıların toplam maliyeti 8.511.130,00 TL olacaktır. K.1.2.6. Çevre Koruma Giderleri

Proje kapsamında tasarlanan lisanslı depoculuk tesisi inşaat ve çevresel açıdan 25.11.2004 tarihinde yayınlanan ve denetimi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel


126

126

Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen Çevresel Etki Değerlendirmesi Ek-1 ve Ek-2 kapsamında yer almamaktadır. Yüklenici kuruluş olarak Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü'ne Kapsam Değerlendirme Başvurusu gerçekleştirilerek kapsam dışında bulunulduğuna dair gerekli resmi yazı alınacaktır. Fındığın saklanmasındaki en önemli esas düşük bağıl ve düşük sıcaklık koşullarının sağlanmasıdır. Fiziki ortamın sağlanabilmesi adına ideal saklama koşulları ürünün Azot/Karbondioksit karışımlı gaz altında depolanmasıdır. CO2 gazının elde edilmesinin çevresel etkilerinin olumsuz sonuçları bulunması nedeniyle

lisanslı depo alanında Azot gazı varlığında depolama yapılacaktır. Lisanslı depo işletmesinin çevresel olumsuz etkileri bulunmadığından kurulum sürecinde çevre koruma faaliyetlerine ilişkin giderler bulunmamaktadır. Çevresel etkilerin minimize edilmesi adına yapılan inşaat alanlarında yapılan düzenlemeler ve makine ekipman alımlarında ki tercihler ilgili gruplarda maliyetlendirilmiştir. K.1.2.7. Ulaştırma Tesislerine İlişkin Giderler

Lisanslı Depoculuk Tesisi kurulumu sürecinde yürütülecek olan yapım işleri Anahtar Teslim Götürü Bedel üzerinden ihale edilecektir. Yapım işlerinin Anahtar Teslim Götürü Bedel üzerinden ihale edilmesi nedeniyle yapım işleri sürecinde işletme alanı içerisinde ulaşımı sağlayacak olan iç bağlantı yolları yüklenici tarafından oluşturulacaktır. Yapım işlerinin tamamlanması sonrasında gerekli iç bağlantı yolları ile ilgili giderler K.1.2.3 Arazi Düzenleme ve Geliştirme Giderleri başlığında hesaplanmıştır. İşletme alanı ile ana ulaşım yollarının ulaştırma tesisleri bağlantısı Altınordu Belediyesi tarafından sağlanacaktır. K.1.2.8. Makine-Donanım Giderleri

Lisanslı Depoculuk İşletmesi Makine Ekipmanları;

1. 56 Adet Konik Tabanlı Çelik Silo 2. Çelik Silo Yükleme Bunkerleri ve Besleme İstasyonları 3. Fındık Tankları 4. Fındık Temizleme Ekipmanları 5. Fındık Numune Alma ve Analiz Ekipmanları 6. Elektronik Fındık Tartım Kantarları 7. Fındık Beslemesi Sağlayan Muhtelif Ölçülerde Konveyör ve Elevatör Ekipmanları 8. Fındık Boşlatması Sağlayan Muhtelif Ölçülerde Konveyör ve Elevatör Ekipmanları 9. Lisanslı Depoculuk Yazılımı ve Ekipmanları (Server, Bilgisayar, Yazıcı, Faks vb.) 10. Barkod Sistemi ve Ekipmanları (Barkod Okuyucu, Barkod Yazıcı, El Terminali) 11. Jüt Çuval ve Bigbag Çuval Paketleme Ekipmanları 12. 6 Adet Azot Jeneratörleri ve Ekipmanları 13. 3 Adet Kabinli Dizel Jeneratör ve Ekipmanları 14. 2 Adet Dizel Forklift (5 Metre x 3.500 Kg) 15. 60 Ton Kapasiteli Taşıt Kantarı 16. Havalandırma Sistemi 17. Sıcaklık Görüntüleme Sistemi 18. Yangın Alarm Sistemi


127

127

19. Kamera Güvenlik Sistemi ve Ekipmanları 20. Ofis Büro Malzemeleri (Bilgisayar, Yazıcı, Faks vb.) Lisanslı depoculuk tesisi kurulumunda belirlenen makine ekipmanlar anahtar teslim götürü bedel üzerinden ihale edilecektir. İhaleyi kazanan yüklenici belirlenen makine/ekipmanların, makine yerleşim planlarını uygun bir şekilde yerleştirilmesi, test/deneme çalışmalarının yapılması ve tesisin çalışır vaziyette teslim edilmesini sağlayacaktır. Makine ekipman giderleri tutarı 42.000.000,00 TL olacaktır.

K.1.2.9. Taşıma, Sigorta, İthalat ve Gümrükleme Giderleri

Lisanslı Depoculuk İşletmesi Yapım İşleri ve Makine Ekipman alımları işleri Anahtar Teslim Götürü Bedel üzerinden ihale edilecektir. Yatırım sürecinde Ticaret Bakanlığında Yatırım Teşvik Belgesi alınacaktır. Teşvik kapsamında makine ekipman gruplarında yabancı üreticilerden alınacak makine ekipman grupları için gümrük vergisi ödemesi yapılmayacaktır. Proje uygulamasının anahtar teslim götürü bedel üzerinden ihale edilmesi ve yatırım teşvik belgesi alınması dahilinde uygulama sürecinde Taşıma, Sigorta, İthalat ve Gümrükleme Gideri oluşmayacaktır. K.1.2.10. Montaj Giderleri

Lisanslı Depoculuk Tesisi kurulumu sürecinde silo sistemleri, konveyörler, elevatörler, temizleme üniteleri ve laboratuvar cihazları Anahtar Teslim Götürü Bedel üzerinden ihale edilecektir. İhaleleri kazanan yükleniciler belirlenen alanlara makine/ekipmanların makine yerleşim planlarını uygun bir şekilde yerleştirilmesi hususunda sorumlu olacaktır. Makine/ekipman alanlarının yüklenici tarafından hazır hale getirilecek olması nedeniyle montaj gideri oluşmayacaktır. K.1.2.11. Taşıt Araçları

Lisanslı depoculuk alanının fındığın taşınması ve ürünlerin lisanslı depodan alımı mudiler tarafından sağlanacaktır. Bu nedenle hammadde ve mamul ürün taşınması amacıyla herhangi bir taşıt aracına ihtiyaç bulunmamaktadır. Yardımcı malzemelerin temini, müstahsil ziyaretlerinin gerçekleştirilmesi, fındık arazilerinin incelenmesi gibi faaliyetleri yürütmek adına 2 adet 2,4 cc Manuel Vites Dizel Motor 4x4 Çekişli, Pick-Up arazi aracı alımı gerçekleştirilecektir. Belirlenen özelliklerde arazi aracı birim fiyatı 180.000,00 TL olup toplamda 360.000,00 TL ödenecektir. K.1.2.11. Genel Giderler

Lisanslı Depoculuk İşletmesi yatırımı sürecinde Genel Giderler; PTT giderleri,

fotokopi, kırtasiye, iç ve dış seyahat giderleri, taşıt giderleri, damga vergisi, proje uygulaması ile ilgili genel giderler (kuruluş giderleri, inşaat ruhsatı çıkarılması, keşif ve şartname hazırlanması, ihale yapılması ile ilgili giderler, şantiye personeline ve danışmanlara ödenen ücret ve yolluklar vb.) gibi kalemleri içermektedir. Bu kapsamda proje uygulama sürecinde 250.000,00 TL Genel Gider oluşacaktır.


128

128

K.1.2.12. İşletmeye Alma Giderleri

Lisanslı Depoculuk Tesisi kurulumu sürecinde silo sistemleri, konveyörler, elevatörler, temizleme üniteleri ve laboratuvar cihazları Anahtar Teslim Götürü Bedel üzerinden ihale edilecektir. İhaleleri kazanan yükleniciler belirlenen alanlara Makine/Ekipmanların makine yerleşim planlarını uygun bir şekilde yerleştirilmesi hususunda sorumlu olacaktır. Makine/Ekipmanların montaj süreci tamamlandıktan sonra test/deneme çalışmaları yüklenici tarafından gerçekleştirilerek tesis çalışır vaziyette teslim edilecektir. Bu nedenle tesisin işletmeye alma sürecinde herhangi bir gider meydana gelmeyecektir. K.1.2.13. Beklenmeyen Giderler

Bazı önemli giderlerin unutulması, fiziksel harcamaların tahmininde yapılan hatalar ve beklenmeyen fiyat artışları gibi nedenlerle proje maliyetinde ortaya çıkabilecek, önceden kestirilemeyen artışları karşılamak için yatırım dönemi faizleri dışındaki sabit sermaye tutarının belli bir oranı düzeyinde beklenmeyen gider oluşumu öngörülmüştür. Bu kapsamda proje uygulama sürecinde toplam yatırım tutarının % 0,5'i oranında 300.000,00 TL beklenmeyen gider harcaması olacaktır.

Lisanslı Depoculuk İşletmesi Toplam Yatırım Tutarı (TL)

No Gider Adı Gider

Toplamı

A Toplam Yatırım Tutarı 60.458.130,00

1 Arazi Bedeli 6.000.000,00

2 Sabit Sermaye Yatırımı 54.458.130,00

a Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri 660.000,00

b Lisans, Patent, Know-How vb. Giderleri 13.000,00

c Arazi Düzenleme ve Geliştirme Giderleri 2.364.000,00

d Hazırlık Yapıları 0,00

e İnşaat Giderleri 8.511.130,00

f Çevre Koruma Giderleri 0,00

g Ulaştırma Tesislerine İlişkin Giderler 0,00

h Makine-Donanım Giderleri 42.000.000,00

i Taşıma, Sigorta, İthalat ve Gümrükleme Giderleri 0,00

j Montaj Giderleri 0,00

k Taşıt Araçları 360.000,00

l Genel Giderler 250.000,00

m İşletmeye Alma Giderleri 0,00

n Beklenmeyen Giderler 300.000,00

Tablo 32. Lisanslı Depoculuk İşletmesi Toplam Yatırım Tutarı


129

129

K.1.3. Yatırım Dönemi Faizleri

Lisanslı depo işletmesi hizmet tesisi kuruluşunda 60.458.130,00 TL sermayeye ihtiyaç vardır. İşletme sermayesinde finansman kaynakları 30.458.130,00 TL öz kaynak ve 30.000.000,00 TL banka kredisi ile karşılanacaktır.

Yatırım Amaçlı İşyeri Kredisi

Kredi Tutarı 30.000.000,00

Faiz Oranı % 1,10

Aylık Maliyet Oranı % 1,32

Yıllık Maliyet Oranı % 17,04

Taksit Sayısı 60 Ay

Taksit Tutarı 727.000,00

Toplam Tutar 43.620.000,00

Yatırım Dönemi Faizi 13.620.000,00

Tablo 33. Yatırım Dönemi Kredi ve Faiz Hesapları K.1.4. İşletme Sermayesi

12.04.2013 tarih ve 28616 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Fındık Lisanslı Depo Tebliği kapsamında 35.000 Ton fındık depolama kapasitesine sahip lisanslı depo işletmesinin sermayesi; asgari 2 Milyon Türk Lirası ödenmiş sermayeye sahip olması gerekmektedir. İşletme gelirleri elde edilinceye kadar yapılacak harcamaların toplamı olan 60.458.130,00 TL yatırım tutarı Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi işletme sermayesi tarafından karşılanacaktır. İşletme sermayesi öz kaynaklar ve banka finansmanı ile karşılanacaktır.

Finansman

Kaynakları (TL)

İşletme

İç Dış

Öz Sermaye 30.458.130,00 -

Devlet Katkısı - -

Kredi - 30.000.000,00

Toplam 60.458.130,00

Tablo 34. Finansman Kaynakları *Yatırım hesaplamaları arazi tahsisinin gerçekleştirilmediği, lisanslı depo yatırımında herhangi bir devlet desteği ve hibe programından faydalanılmadan % 50 öz kaynak varlığı ile Kamu Kurum Kuruluşu yatırımı olarak tasarlanmıştır. Arazi tahsisi ve hibe desteklerinin ortaya çıkması halinde hesaplamalar güncellenmelidir.


130

130

K.2. Yatırımın Yıllara Dağılımı

Lisanslı depo yatırımı 24 ay süre içerisinde tamamlanacaktır. Bu süre içerisinde gerçekleştirilecek faaliyetler; 1. Ay; Yatırım Yerinin Belirlenmesi 2. ve 3. Ay; Kuruluş İzni Alınması ve Anonim Şirketin Kurulması 4. ve 5. Ay; Uygulama Projelerinin Hazırlanması 6. Ay; Yapı Ruhsatının Alınması 6. ve 7. Ay; Yapım İşi ve Makine Ekipman Alımı İhalelerinin Gerçekleştirilmesi 7. ve 18. Ay; Yapım İşlerinin Gerçekleştirilmesi 17. ve 22. Ay; Makine Ekipman Alımları ve Montajlarının Sağlanması 22. Ay; Lisanslı Depoculuk Tesisinin Devreye Alınması 22. ve 23. Ay; Lisanslı Depo İşletmesi Personellerinin İstihdam Edilmesi 24. Ay; Lisanslı Depo İşletmesi Faaliyet İzni (Lisans) Alınması Proje uygulama sürecinde belirlenen faaliyetlerin yürütülmesinde; uygulama alanı olacak 30.000 m2 arazinin satın alma bedeli, uygulama projelerinin hazırlanarak yapı ruhsatının alınması amacıyla yapılacak etüt-proje, mühendislik ve kontrollük giderleri, lisanlı depoculuk sisteminde gerekli lisans, patent, know-how giderleri, proje uygulama alanında 12.000 m2 arazi düzenleme ve geliştirme giderleri, inşaat yapım işi giderleri, makine ekipman giderleri, taşıt araçlarının satın alınması, genel ve beklenmeyen giderler ortaya çıkacaktır. Belirlenen bu gider başlıkları altında lisanslı depo yatırımının beklenen yıllık harcama giderleri ve bu giderlerin yıllara dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Lisanslı Depo Yatırımı Yıllık Harcamaları

No Faaliyet 1. Yıl 2. Yıl

1 Arazi Bedeli 6.000.000,00 -

2 Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri 595.000,00 65.000,00

3 Lisans, Patent, Know-How vb. Giderleri - 13.000,00

4 Arazi Düzenleme ve Geliştirme Giderleri 364.000,00 2.000.000,00

5 İnşaat Giderleri 8.511.130,00 -

6 Makine-Donanım Giderleri - 42.000.000,00

7 Taşıt Araçları - 360.000,00

8 Genel Giderler 125.000,00 125.000,00

9 Beklenmeyen Giderler 150.000,00 150.000,00

Toplam 15.745.130,00 44.713.000,00

Genel Toplam 60.458.130,00

Tablo 35. Yatırımın Yıllara Dağılımı


131

131

L. PROJENİN FİNANSMANI

Projenin Finansmanı başlığında; Yürütücü Kuruluşların Mali Yapısı, Finansman Yönetimi, Finansman Kaynakları, Finansman Maliyeti ve Finansman Planı konuları irdelenecektir. L.1. Yürütücü ve İşletmeci Kuruluşların Mali Yapısı

Ordu Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk İşletmesi Anonim Şirketi, Ordu Ticaret Borsası'nın öncülüğünde kurulacaktır ve proje uygulama süreci Ordu Ticaret Borsası tarafından organize edilecektir. Ordu Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk İşletmesi Anonim Şirketi kurulması sürecinde iş birlikleri ve ortaklıklar sağlanması muhtemeldir. İşbirliği ve ortaklıkların sağlanması adına ilimizde, bölgemizde veya

ülkemizde benzer alanlarda faaliyet gösteren; kamu kuruluşları, kamu niteliğindeki meslek kuruluşları ile ortaklıklar gündemde olacaktır. Ordu Ticaret Borsası mali verileri aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Ordu Ticaret Borsası Mali Yapısı (TL)

Yıl Gelirler Giderler Net Kazanç Öz Sermaye

2014 2.261.575,04 1.927.111,61 334.463,43 6.586.704,19

2015 2.598.514,52 1.854.329,57 744.184,95 6.539.756,60

2016 2.716.326,83 1.995.118,75 721.208,08 7.283.941,55

2017 3.499.407,41 2.400.524,34 1.098.883,07 7.935.279,60

2018 4.730.058,01 3.142.570,22 1.587.487,79 10.712.358,76

Tablo 36. Ordu Ticaret Borsası Mali Verileri L.2. Finansman Yöntemi (Öz Kaynak, Dış Kredi, Hibe, YİD vb.)

Ordu Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk İşletmesi Anonim Şirketi, Ordu Ticaret Borsası'nın öncülüğünde kurulacak, işletme kuruluşunda; ilimizde, bölgemizde veya ülkemizde benzer alanlarda faaliyet gösteren; kamu kuruluşları, kamu niteliğindeki meslek kuruluşları ile ortaklıklar değerlendirilecektir. Proje uygulama sürecinde finansman kaynakları işletici kuruluş ortaklarının oluşturacağı öz kaynaklar ve banka kredileri kullanılacaktır. Lisanslı fındık deposu tesisi kurulumunda 60.458.130,00 TL sermaye ihtiyaç duyulmaktadır. Sermaye gereksinimi 30.458.130,00 TL öz kaynak ve 30.000.000,00 TL banka kredisi ile karşılanacaktır. Lisanslı depoculuk işletmesi; IPA Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı, Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı Güdümlü Proje Desteği gibi programlar kapsamında proje bazlı hibe desteği programlarına dahil edilerek desteklenebilmektedir. Belirtilen destek programlarında, yatırım desteklerinin değişkenlik göstermesi ve destek tutarının önceden belirlenememesi nedeniyle fizibilite raporunda finansman kaynağı olarak gösterilmemiştir. Projenin hayata geçirilmesinin kararlaştırılması


132

132

halinde belirtilen destek programları ve yatırım döneminde yürürlükte olan yatırımlarda devlet destekleri için gerekli proje çalışmaları yürütülecektir. Uygulama sürecinde alınması muhtemel hibe destekleri finansal analiz verilerinde Brüt Satışlar başlığında Diğer Gelirler kalemine işlenerek hesaplamalar güncellenecektir. Hibe desteğinin alınması durumunda kullanılması planlanan banka kredi miktarı da aynı ölçüde azalacak ve yatırım dönemiz faiz giderleri gerileme gösterecektir. Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Projesi kapsamında yapılan etüt, araştırma, anket ve çalıştay organizasyonlarının sonucunda uygulama alanı olarak Ordu ili

Altınordu ilçesi belirlenmiştir. Uygulama alanı olarak belirlenecek arazide öncelik olarak Kamu Arazilerinin varlığı incelenecek ve Yer Tahsisi talep edilecektir. Yer tahsisi sağlanamaması halinde 30.000 m2 arazi satın alımı sağlanacak ve arsa rayiç bilgilerine göre yaklaşık 6.000.000,00 TL bedel ödenecektir. Şayet belirlenen lokasyonda uygun özelliklere sahip Kamu Arazisinin bulunması ve lisanslı depo yatırımı gerçekleştirilmesi taahhüdü ile Ordu Ticaret Borsası'na tahsis edilmesi halinde toplam yatırım tutarı içerisinde belirlenen arazi bedeli ödenmeyecek ve yatırım tutarı 54.458.130,00 TL.ye gerileyecektir. Yer tahsisi yapılması halinde kullanılması planlanan banka kredi miktarı da aynı ölçüde azalacak ve yatırım dönemiz faiz giderleri gerileme gösterecektir. L.3. Finansman Kaynakları ve Koşulları

Lisanslı Depoculukta Devlet Tarafından Verilen Destek ve Teşvikler

1. Vergi İstisnaları; Lisanslı depolara stoklanarak elektronik ürün senedi aracılığıyla alım, satımı yapılan ürünler 31.12.2018 tarihine kadar; Zirai Stopaj (% 2), Kurumlar (% 20) ve Katma Değer Vergisinden (% 1) muaftır. 2. Depo Kira Desteği; Tarımsal Ürünlerin 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu Çerçevesinde Lisans Alarak Faaliyet Gösteren Depolarda Muhafaza Edilmesi Halinde Kira Destekleme Ödemesi Yapılmasına İlişkin Karar ile lisanslı depolarda muhafaza edilen ürünlere 16.10.2014 tarihi itibariyle 5 yıl süreyle, üretici dışındakiler ve üreticiler ile üretici örgütleri için olmak üzere doğrudan lisanslı depo işletmelerine depo kira desteği ödenmektedir. 3. Üreticilere Nakliye Desteği; İlave kira desteğinden yararlanan üreticiler ile üretici örgütlerine, ürünlerini lisanslı depolarda muhafaza etmeleri durumunda teslim edilen ürün ton başına 25 TL.yi geçmemek üzere nakliye desteği verilmektedir. 4. Üreticilere Analiz Desteği; İlave kira desteğinden yararlanan üreticiler ile üretici

örgütlerine, ürünlerini lisanslı depolarda muhafaza etmeleri durumunda, ürünlerin lisanlı depoya tesliminden önce yetkili sınıflandırıcılarca yapılacak analizler için parti başına 25 TL.yi geçmemek üzere analiz ücreti desteği verilmektedir. 5. Üreticilere ELÜS Karşılığı Kredi Faizi Desteği; T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair Düşük Faizli Yatırım ve İşletme Kredisi Kullandırılmasına İlişkin karar kapsamında; Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) karşılığında, üretimini yaptığı ürünü lisanslı depoya teslim eden üreticilere, üretim kapasiteleriyle uyumlu olacak şekilde senet tutarının % 75'ine kadar azami 9 ay vadeli olarak kullandırılacak kredi faizlerinde % 100 indirim uygulanmaktadır.


133

133

6. Lisanslı Depo Yatırım ve İşletme Kredisi Desteği; T.C. Ziraat Bankası A.Ş ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair Düşük Faizli Yatırım ve İşletme Kredisi Kullandırılmasına İlişkin karar kapsamında lisanslı depo işletmelerine cari faiz oranları üzerinden yatırım dönemleri için % 75, işletme döneminde % 50 faiz indirimli olarak 10 Bin Ton kapasite için 10 Milyon, 10 Bin Ton üstü kapasite için 20 Milyon TL.ye kadar uzun vadeli kredi kullandırılmaktadır. 7. Yatırım Teşvik Belgesi Karşılığı Verilen Destekler; Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar kapsamında lisanslı depoculuk yatırımları bölgesel desteklerden

yararlandırılacak yatırım konuları arasına dahil edilmiş olup, KDV istisnası, Vergi indirimi, Sigorta primi işveren hissesi desteği, Gelir vergisi stopaj desteği, Sigorta primi desteği ve Faiz desteği sağlanmaktadır. Ordu Ticaret Borsası'nın öncülüğünde kurulması planlanan Ordu Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk İşletmesi Anonim Şirketi, finansman kaynağı olarak işletme yatırım süreci içerisinde Kredi Faiz Desteğinde faydalanarak düşük faizli yatırım kredisi kullanacaktır. Düşük faizli yatırım kredisinin toplam geri ödeme süresi 7 yıl olacak ve 24 aylık yatırım uygulama sürecinde kredi faizi ve anapara ödemesi yapılmayacaktır. L.4. Finansman Maliyeti

Lisanslı depo işletmesi hizmet tesisi kuruluşunda 60.458.130,00 TL sermayeye ihtiyaç vardır. İşletme sermayesinde finansman kaynakları 30.458.130,00 TL öz kaynak ve 30.000.000,00 TL banka kredisi ile karşılanacaktır. Banka Kredisi; % 1,10 faiz oranı, % 17,04 yıllık maliyet oranı ve 60 ay vade ile 43.620.000,00 TL olarak geri ödenecektir. Yatırım dönemi faiz giderleri bu kapsamda 13.620.000,00 TL olacaktır.

Banka Kredisi Ödemesinin Yıllara Dağılımı (TL)

Finansman Maliyeti

1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl

Kredi Anapara Ödemesi

- - 6.000.000,00 6.000.000,00 6.000.000,00 6.000.000,00 6.000.000,00

Yatırım Dönemi Faiz Ödemesi

- - 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00

Toplam 0,00 0,00 8.724.000,00 8.724.000,00 8.724.000,00 8.724.000,00 8.724.000,00

Tablo 37. Finansman Maliyeti ve Geri Ödeme Planı L.5. Finansman Planı

Lisanslı depo yatırımı 24 ay süre içerisinde tamamlanacaktır. Proje uygulama sürecinde; arazinin satın alma bedeli, etüt-proje, mühendislik ve kontrollük giderleri, lisans, patent, know-how giderleri, arazi düzenleme ve geliştirme giderleri, inşaat yapım işi giderleri, makine ekipman giderleri, taşıt araçlarının satın alınması, genel ve beklenmeyen giderler ortaya çıkacaktır. Yatırımın 1. yılında 15.745.130,00 TL, 2. yılında ise 44.713.000,00 TL olmak üzere toplamda 60.458.130,00 TL harcanacaktır. Öz Kaynak ve banka kredisinin 1. yatırım yılında işletme hesabına aktarılması sağlanacak ve faaliyetlerde hak ediş esasına göre ödeme yapılacaktır.


134

134

M. PROJE ANALİZİ

Fizibilite Raporu analizinde; Finansal Analiz, Ekonomik Analiz, Sosyal Analiz, Bölgesel Analiz, Duyarlılık Analizi ve Risk Analizi bu başlıkta irdelenecektir. M.1. Finansal Analiz

Finansal analiz yöntemlerinin fizibilite raporundaki muhasebe verilerine uygulanmasıyla projenin finansal durumunun analiz edilmesi sağlanacaktır. Finansal analizde yatırım analizi hesaplamaları yapılmış, analiz tekniklerinden oran analizi tekniği kullanılarak sonuçlara ulaşılmıştır. Oran analizinde işletmenin yatırım süreci sonrası faaliyete geçeceği ilk yıl verileri kullanılarak finansal durumu ve faaliyet sonuçları işletmenin kendi içinde değerlendirilecektir. Faaliyetin birinci yılı

% 90 kapasite kullanımı öngörülmüştür ve yatırım dönemi faizleri ve kredi anapara ödemesi bu dönem içerisinde gerçekleştirilecektir. M.1.1. Finansal Tablolar ve Likidite Analizi

Likitide Analizi

a. Cari Oran; Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Borçlar = 48,17 Cari oran işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğini ölçmek ve net işletme sermayesinin yeterli olup olmadığını belirlemektedir. b. Likitide Oranı; (Dönen Varlıklar - Stoklar)/Kısa Vadeli Borçlar = 48,17

Likitide oranı kısa vadeli borçların ödeme gücünün saptanmasına yarar. Likitide oranı, cari oranı tamamlayan ve cari oranı daha anlamlı kılan bir orandır. c. Hazır Değerler Oranı; (Kasa+Bankalar+Hisse Senetleri)/Kısa Vadeli Borçlar = 391,03 Hazır değerle oranı, işletmenin stoklarının satışının durması veya yavaşlaması ile senetli ve senetsiz alacaklarının tahsilinin durması veya yavaşlaması durumunda o işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünün ne olacağını gösterir. d. Kaldıraç Oranı; Toplam Yabancı Kaynaklar/Toplam Varlıklar = 0,49 Kaldıraç oranı varlıkların yüzde kaçının yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösteren orandır. oranın yüksek olması işletmenin finanse edilirken spekülatif biçimde finanse edildiği ve ana para taksitleri ve faizlerinin ödemede güçlüklerle karşılaşılabileceği durumu ortaya çıkar. e. Borçların Öz Sermayeye Oranı; Yabancı Kaynaklar/Öz Sermaye = 0,97

Borçların öz sermayeye oranı işletmenin borçlanma yoluyla sağladığı yabancı kaynak ile işletme ortaklarının kattığı sermaye arasındaki ilişkilerini göstermektedir. f. Alacak Devir Hızı; Kredili Satışlar Toplamı/Ticari Alacaklar Toplamı = Belirsiz

Alacak devir hızı, alacakların tahsil becerisini ve alacakların paraya dönüşme çabukluğunu gösteren bir ölçüdür. g. Nakit Devir Hızı; Net Satışlar/Hazır Değerler = 3,00

Nakit devir hızı, bir hesap döneminde hazır değerlerin kaç katı kadar net satış yapıldığını gösteren değerlendirme ölçüsüdür. h. Stok Devir Hızı; Satılan Malların Maliyeti/Ortalama Stoklar = Belirsiz

Stok devir hızı bir dönemin stokları ile satışları arasındaki ilişkiyi görmeye yarar.


135

135

Ayrıntılı Gelir Gider Tablosu

No Gelir/Gider Açıklaması 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl

A Brüt Satışlar 12.678.750,00 14.256.550,00 16.023.122,50 18.000.444,00 20.212.998,58

1 Yurtiçi Satışlar 12.678.750,00 14.256.550,00 16.023.122,50 18.000.444,00 20.212.998,58

C Net Satışlar 12.678.750,00 14.256.550,00 16.023.122,50 18.000.444,00 20.212.998,58

D Satışların Maliyeti 9.118.022,60 9.529.638,60 9.974.183,88 10.454.292,77 10.882.810,39

3 Satılan Hizmet Maliyeti 9.118.022,60 9.529.638,60 9.974.183,88 10.454.292,77 10.882.810,39

Personel Giderleri 1.621.200,00 1.750.896,00 1.890.967,68 2.042.245,09 2.205.624,70

Ambalaj Malzemeleri 3.200.000,00 3.456.000,00 3.732.480,00 4.031.078,40 4.353.564,67

Elektrik Giderleri 240.000,00 259.200,00 279.936,00 302.330,88 326.517,35

Su Giderleri 10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

Yedek Parça Giderleri 25.000,00 27.000,00 29.160,00 31.492,80 34.012,22

Temizlik Giderleri 32.000,00 34.560,00 37.324,80 40.310,78 43.535,65

İş Güvenliği Hiz. Giderleri 12.000,00 12.960,00 13.996,80 15.116,54 16.325,87

İş Kıyafetleri Giderleri 5.000,00 5.400,00 5.832,00 6.298,56 6.802,44

Ürün Sigorta Giderleri 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00

Tesis Sigortası Giderleri 35.000,00 35.000,00 35.000,00 35.000,00 35.000,00

Amortisman Giderleri 3.817.822,60 3.817.822,60 3.817.822,60 3.817.822,60 3.727.822,60

- Brüt Satış Karı/Zararı 3.560.727,40 4.726.911,40 6.048.938,62 7.546.151,23 9.330.188,19

E Faaliyet Giderleri 319.000,00 344.520,00 372.081,60 401.848,12 433.995,97

2 Paz. Satış ve Dağ. Giderleri 30.000,00 32.400,00 34.992,00 37.791,36 40.814,67

Tanıtım Materyalleri Gid. 30.000,00 32.400,00 34.992,00 37.791,36 40.814,67

3 Genel Yönetim Giderleri 289.000,00 312.120,00 337.089,60 364.056,76 393.181,30

Haberleşme Giderleri 10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

Kırtasiye Giderleri 12.000,00 12.960,00 13.996,80 15.116,54 16.325,87

Bilgi İş. Ağı Sarf Malz. Gid. 10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

Arazi, Çevre Düz. Giderleri 10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

Seyahat, Kon. Giderleri 100.000,00 108.000,00 116.640,00 125.971,20 136.048,90

Araç Yakıt Giderleri 25.000,00 27.000,00 29.160,00 31.492,80 34.012,22

Araç Bakım Giderleri 5.000,00 5.400,00 5.832,00 6.298,56 6.802,44

Araç Sigorta ve Kasko Gid. 10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

Mesleki Kurum Aidat Gid. 15.000,00 16.200,00 17.496,00 18.895,68 20.407,33

Muhasebe Giderleri 12.000,00 12.960,00 13.996,80 15.116,54 16.325,87

Bağ. Denetim Rap. Gid. 25.000,00 27.000,00 29.160,00 31.492,80 34.012,22

Vergi, Resim, Harç Giderleri 10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

Noter, Hukuk, İcra Gid. 10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

Temsil ve İkram Giderler 25.000,00 27.000,00 29.160,00 31.492,80 34.012,22

Eğitim, Belge. Giderleri 10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

- Faaliyet Karı/Zararı 3.241.727,40 4.382.391,40 5.676.857,02 7.144.303,11 8.896.192,22

H Finansman Giderleri 2.844.000,00 2.844.000,00 2.844.000,00 2.844.000,00 2.844.000,00

1 Kısa Vadeli Borç. Giderleri 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00

Teminat Giderleri 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00

2 Uzun Vadeli Borç. Giderleri 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00

Finansman Giderleri 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00

- Olağan Kar/Zarar 397.727,40 1.538.391,40 2.832.857,02 4.300.303,11 6.052.192,22

- Dönem Kar/Zararı 397.727,40 1.538.391,40 2.832.857,02 4.300.303,11 6.052.192,22

- Dönem Karı Vergisi 87.500,03 338.446,11 623.228,54 946.066,68 1.331.482,29

- Dönem Net Karı 310.227,37 1.199.945,29 2.209.628,48 3.354.236,43 4.720.709,93


136

136

No Gelir/Gider Açıklaması 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

A Brüt Satışlar 22.261.077,30 24.487.185,03 26.935.903,53 29.629.493,89 32.592.443,27

1 Yurtiçi Satışlar 22.261.077,30 24.487.185,03 26.935.903,53 29.629.493,89 32.592.443,27

C Net Satışlar 22.261.077,30 24.487.185,03 26.935.903,53 29.629.493,89 32.592.443,27

D Satışların Maliyeti 11.442.809,43 12.047.608,36 12.700.791,22 13.406.228,72 14.168.101,22

3 Satılan Hizmet Maliyeti 11.442.809,43 12.047.608,36 12.700.791,22 13.406.228,72 14.168.101,22

Personel Giderleri 2.382.074,68 2.572.640,65 2.778.451,90 3.000.728,06 3.240.786,30

Ambalaj Malzemeleri 4.701.849,85 5.077.997,83 5.484.237,66 5.922.976,67 6.396.814,81

Elektrik Giderleri 352.638,74 380.849,84 411.317,82 444.223,25 479.761,11

Su Giderleri 14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

Yedek Parça Giderleri 36.733,20 39.671,86 42.845,61 46.273,26 49.975,12

Temizlik Giderleri 47.018,50 50.779,98 54.842,38 59.229,77 63.968,15

İş Güvenliği Hiz. Giderleri 17.631,94 19.042,49 20.565,89 22.211,16 23.988,06

İş Kıyafetleri Giderleri 7.346,64 7.934,37 8.569,12 9.254,65 9.995,02

Ürün Sigorta Giderleri 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00

Tesis Sigortası Giderleri 35.000,00 35.000,00 35.000,00 35.000,00 35.000,00

Amortisman Giderleri 3.727.822,60 3.727.822,60 3.727.822,60 3.727.822,60 3.727.822,60

- Brüt Satış Karı/Zararı 10.818.267,87 12.439.576,67 14.235.112,31 16.223.265,17 18.424.342,05

E Faaliyet Giderleri 468.715,65 506.212,88 546.709,93 590.446,73 637.682,52

2 Paz. Satış ve Dağ. Giderleri 44.079,84 47.606,23 51.414,73 55.527,91 59.970,14

Tanıtım Materyalleri Gid. 44.079,84 47.606,23 51.414,73 55.527,91 59.970,14

3 Genel Yönetim Giderleri 424.635,81 458.606,65 495.295,20 534.918,82 577.712,38

Haberleşme Giderleri 14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

Kırtasiye Giderleri 17.631,94 19.042,49 20.565,89 22.211,16 23.988,06

Bilgi İş. Ağı Sarf Malz. Gid. 14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

Arazi, Çevre Düz. Giderleri 14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

Seyahat, Kon. Giderleri 146.932,81 158.687,43 171.382,43 185.093,02 199.900,46

Araç Yakıt Giderleri 36.733,20 39.671,86 42.845,61 46.273,26 49.975,12

Araç Bakım Giderleri 7.346,64 7.934,37 8.569,12 9.254,65 9.995,02

Araç Sigorta ve Kasko Gid. 14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

Mesleki Kurum Aidat Gid. 22.039,92 23.803,11 25.707,36 27.763,95 29.985,07

Muhasebe Giderleri 17.631,94 19.042,49 20.565,89 22.211,16 23.988,06

Bağ. Denetim Rap. Gid. 36.733,20 39.671,86 42.845,61 46.273,26 49.975,12

Vergi, Resim, Harç Giderleri 14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

Noter, Hukuk, İcra Gid. 14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

Temsil ve İkram Giderler 36.733,20 39.671,86 42.845,61 46.273,26 49.975,12

Eğitim, Belge. Giderleri 14.693,28 15.868,74 17.138,24 18.509,30 19.990,05

- Faaliyet Karı/Zararı 10.349.552,22 11.933.363,79 13.688.402,38 15.632.818,44 17.786.659,53

H Finansman Giderleri 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00

1 Kısa Vadeli Borç. Giderleri 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00

Teminat Giderleri 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00 120.000,00

2 Uzun Vadeli Borç. Giderleri 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Finansman Giderleri 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

- Olağan Kar/Zarar 10.229.552,22 11.813.363,79 13.568.402,38 15.512.818,44 17.666.659,53

- Dönem Kar/Zararı 10.229.552,22 11.813.363,79 13.568.402,38 15.512.818,44 17.666.659,53

- Dönem Karı Vergisi 2.250.501,49 2.598.940,03 2.985.048,52 3.412.820,06 3.886.665,10

- Dönem Net Karı 7.979.050,73 9.214.423,76 10.583.353,86 12.099.998,38 13.779.994,43

Tablo 38. Lisanslı Depo İşletmesi 10 Yıllık Ayrıntılı Gelir/Gider Tablosu


137

137

Lisanslı Depoculuk İşletmesi 1. Yıl Mizanı Kod Hesap Adı

Borç Alacak B. Bakiye A. Bakiye

1 Dönen Varlıklar

73.136.880,00 68.921.330,00 4.215.550,00

10 Hazır Değerler

73.136.880,00 68.921.330,00 4.215.550,00

100 Kasa

73.136.880,00 68.921.330,00 4.215.550,00

100.01 Merkez Kasa TL 73.136.880,00 68.921.330,00 4.215.550,00

2 Duran Varlıklar

60.458.130,00 3.817.822,60 56.640.307,40

25 Maddi Duran Varlıklar

60.445.130,00 3.817.822,60 56.627.307,40

250 Arazi ve Arsalar

8.364.000,00

8.364.000,00

250.01 Depo Arazisi TL 8.364.000,00

8.364.000,00

252 Binalar

9.421.130,00

9.421.130,00

252.01 Depo Binası TL 9.421.130,00

9.421.130,00

253 Tesis, Makine ve Cihazlar

42.300.000,00

42.300.000,00

253.01 Makine Donanım Giderleri TL 42.300.000,00

42.300.000,00

254 Taşıtlar

360.000,00

360.000,00

254.01 A Taşıtı TL 360.000,00

360.000,00

257 Birikmiş Amortismanlar (-)

3.817.822,60

3.817.822,60

257.01 Amortismanlar TL

3.817.822,60

3.817.822,60

26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar

13.000,00

13.000,00

263.01 Araştırma ve Geliştirme Giderleri TL 13.000,00

13.000,00

4 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

30.000.000,00

30.000.000,00

400.01 A Bank Kredi TL

30.000.000,00

30.000.000,00

5 Öz Kaynaklar

30.458.130,00 60.916.260,00

30.458.130,00

50 Ödenmiş Sermaye

30.458.130,00 60.916.260,00

30.458.130,00

500 Sermaye

30.458.130,00

30.458.130,00

500.01 A Ortak TL

30.458.130,00

30.458.130,00

501 Ödenmemiş Sermaye (-)

30.458.130,00 30.458.130,00

501.01 A Ortak TL 30.458.130,00 30.458.130,00

6 Gelir Tablosu Hesapları

12.678.750,00

12.678.750,00

600.01 Depoculuk Hizmetleri Geliri TL

12.678.750,00

12.678.750,00

7 Maliyet Hesapları

12.281.022,60

12.281.022,60

74 Hizmet Üretim Maliyeti

9.178.022,60

9.178.022,60

740.01.001 Ambalaj Malzemeleri TL 3.200.000,00

3.200.000,00

740.01.002 Elektrik Giderleri TL 240.000,00

240.000,00

740.01.003 Su Giderleri TL 10.000,00

10.000,00

740.01.004 Yedek Parça Bakım Onarım Giderleri TL 25.000,00

25.000,00

740.01.005 Temizlik Gideri TL 32.000,00

32.000,00

740.01.006 Arazi, Çevre Düzenlemesi Bakım Onarım TL 10.000,00

10.000,00

740.01.007 Araç Yakıt Giderleri TL 25.000,00

25.000,00

740.01.008 Araç Bakım Giderleri TL 5.000,00

5.000,00

740.01.009 Araç Sigorta Giderleri TL 10.000,00

10.000,00

740.01.010 Eğitim, Belgelendirme Giderleri TL 10.000,00

10.000,00

740.01.011 İş Güvenliği Hizmet Giderleri TL 12.000,00

12.000,00

740.01.012 İş Kıyafetleri ve Giyim Giderleri TL 5.000,00

5.000,00

740.01.013 Ürün Sigorta Giderleri TL 120.000,00

120.000,00

740.01.014 Tesis ve Ferdi Kaza Sigorta Giderleri TL 35.000,00

35.000,00

740.01.015 Personel Giderleri TL 1.621.200,00

1.621.200,00

740.01.016 Amortisman Giderleri TL 3.817.822,60

3.817.822,60

76 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri

30.000,00

30.000,00

760.01.001 Tanıtım Giderleri TL 30.000,00

30.000,00

77 Genel Yönetim Giderleri

229.000,00

229.000,00

770.01.001 Haberleşme Giderleri TL 10.000,00

10.000,00

770.01.002 Kırtasiye Gideri TL 12.000,00

12.000,00

770.01.003 Bilgi İşlem Ağı Donanım Gideri TL 10.000,00

10.000,00

770.01.004 Seyahat Konaklama ve Kiralama Giderleri TL 100.000,00

100.000,00

770.01.005 Meslek Oda Aidat Giderleri TL 15.000,00

15.000,00

770.01.006 Temsil,Tören,Karşılama Giderleri TL 25.000,00

25.000,00

770.01.009 Mali Müşavirlik Muhasebe Giderleri TL 37.000,00

37.000,00

770.01.010 Vergi Resim ve Harç Giderleri TL 10.000,00

10.000,00

770.01.011 Noter Hukuki işler İcra Giderleri TL 10.000,00

10.000,00

78 Finansman Giderleri

2.844.000,00

2.844.000,00

780.01.001 Teminat Giderleri TL 120.000,00

120.000,00

780.01.002 Finansman Giderleri TL 2.724.000,00

2.724.000,00

TOPLAM TL 176.334.162,60 176.334.162,60 76.954.702,60 76.954.702,60

Tablo 39. Lisanslı Depoculuk İşletmesi 1. Yıl Mizanı


138

138

Lisanslı Depoculuk İşletmesi 1. Yıl Ayrıntılı Bilançosu

Hesap Aktif (Varlıklar) TL

I Dönen Varlıklar 4.215.550,00

A Hazır Değerler 4.215.550,00

1 Kasa 4.215.550,00

II Duran Varlıklar 56.640.307,40

D Maddi Duran Varlıklar 56.640.307,40

1 Arazi ve Arsalar 8.364.000,00

3 Binalar 9.421.130,00

4 Tesis, Makine ve Cihazlar 42.300.000,00

5 Taşıtlar 360.000,00

8 Birikmiş Amortismanlar (-) 3.817.822,60

E Maddi Olmayan Duran Varlıklar 13.000,00

4 Araştırma ve Geliştirme Giderleri 13.000,00

Aktif (Varlıklar) Toplamı 60.855.857,40

Hesap Pasif (Kaynaklar) TL

I Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 87.500,02

G Borç ve Gider Karşılıkları 87.500,02

1 Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük

Karşılıkları 87.500,02

II Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 30.000.000,00

A Mali Borçlar 30.000.000,00

1 Banka Kredileri 30.000.000,00

III Öz Kaynaklar 30.768.357,38

A Ödenmiş Sermaye 30.458.130,00

1 Sermaye 30.458.130,00

F Dönem Net Karı 310.227,38

1 Dönem Net Karı 310.227,38

Pasif (Kaynaklar) Toplamı 60.855.857,40

Tablo 40. Lisanslı Depoculuk İşletmesi 1. Yıl Ayrıntılı Bilançosu


139

139

M.1.2. İndirgenmiş Nakit Akım Tablosu

Nakit akım hesabının incelendiği tabloda ilk 2 yıl yatırım dönemini kapsamaktadır. 3. yıl lisanslı depo hizmetlerinin sunumuna başlandığı yani satış geliri elde edildiği yılı göstermektedir. Kredi faiz ödemesi giderleri işletme giderleri içerisinde maliyetlendirilmiştir. Yatırım sürecinde kullanılan banka kredisi 2 yıl ödemesiz sonraki 5 yılda 60 ay vade ile ödeneceğinden ilk 2 yılda kredi faiz ve anapara ödemesi bulunmamaktadır. Nakit akım hesabı lisanslı depo hizmetlerinin sunulmasının ardından 8. yılda pozitif değere ulaşmaktadır.

İndirgenmiş Nakit Akım Tablosu (TL)

No Nakit Akım Hesabı 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl

1 Nakit Mevcudu 0,00 -2.000.000,00 -2.000.000,00 -7.689.772,63 -12.489.827,34

2 Kredi 30.000.000,00 0,00 0,00 0,00 0,00

3 Öz Kaynaklar 30.458.130,00 0,00 0,00 0,00 0,00

4 Satış Gelirleri 0,00 0,00 12.678.750,00 14.256.550,00 16.023.122,50

A Nakit Girişleri Toplamı 60.458.130,00 -2.000.000,00 10.678.750,00 6.566.777,37 3.533.295,16

1 Sabit Yatırım Tutarı 60.458.130,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2 İşletme Sermayesi 2.000.000,00 0,00 0,00 0,00 0,00

3 İşletme Giderleri 0,00 0,00 12.281.022,60 12.718.158,60 13.190.265,48

4 Kredi Anapara Ödemeleri 0,00 0,00 6.000.000,00 6.000.000,00 6.000.000,00

5 Kurumlar Vergisi 0,00 0,00 87.500,03 338.446,11 623.228,54

B Nakit Çıkışları Toplamı 62.458.130,00 0,00 18.368.522,63 19.056.604,71 19.813.494,02

C FARK -2.000.000,00 -2.000.000,00 -7.689.772,63 -12.489.827,34 -16.280.198,86

No Nakit Akım Hesabı 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

1 Nakit Mevcudu -16.280.198,86 -18.925.962,45 -20.205.252,54 -12.226.201,81 -3.011.778,09

2 Kredi 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

3 Öz Kaynaklar 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

4 Satış Gelirleri 18.000.444,00 20.212.998,58 22.261.077,30 24.487.185,03 26.935.903,53

A Nakit Girişleri Toplamı 1.720.245,14 1.287.036,13 2.055.824,76 12.260.983,22 23.924.125,44

1 Sabit Yatırım Tutarı 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2 İşletme Sermayesi 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

3 İşletme Giderleri 13.700.140,91 14.160.806,38 12.031.525,08 12.673.821,28 13.367.501,17

4 Kredi Anapara Ödemeleri 6.000.000,00 6.000.000,00 0,00 0,00 0,00

5 Kurumlar Vergisi 946.066,68 1.331.482,29 2.250.501,49 2.598.940,03 2.985.048,52

B Nakit Çıkışları Toplamı 20.646.207,59 21.492.288,67 14.282.026,57 15.272.761,31 16.352.549,69

C FARK -18.925.962,45 -20.205.252,54 -12.226.201,81 -3.011.778,09 7.571.575,75

Tablo 41. Lisanslı Depo İşletmesi İndirgenmiş Nakit Akım Tablosu


140

140

M.1.3. Finansal Fayda-Maliyet Analizi (NBD, İKO vb.)

Finansal Fayda Maliyet Analizi; Lisanslı depo yatırımının karşılanan yatırım maliyeti ile elde edilmesi planlanan gelirler ile karşılaştırılması yöntemidir. Analizde elde edilmesi planlanan gelirler ile bu gelirlerin elde edilmesinde karşılanacak maliyetlerin marjinal katkısı incelenerek marjinal katkının pozitif olması beklenir. Finansal Fayda Maliyet Analizinde hesaplanacak olan değerler şunlardır; a. Geri Dönüş Süresi b. Net Bugünkü Değer (NBD) c. İç Karlılık Oranı (IKO) d. Başabaş Noktası Analizi e. Fayda/Maliyet Oranı a. Geri Dönüş Süresi; Bu değerlendirmede yatırımın net akışı ile ne kadar sürede geri döneceği hesaplanmaktadır.

I : Toplam Yatırım P : Geri Dönüş Süresi

F1 : t Yılındaki Net Kar D1 : t Yılındaki Amortisman

F1+D1 : t Yılındaki Net Nakit Akışı Lisanslı depo yatırımının yüksek maliyet içermesi ve bu maliyet içerisinde inşaat yapı maliyetlerinin ve lisanslı depolama tesisinde kullanılan teknolojik makine ekipman grupları satın alma bedellerinin pahalı olması ve yüksek yatırım maliyeti nedeni ile yatırım sürecinde kullanılması planlanan banka kredisi miktarının fazla olması gerekçeleri ile yatırımın geri dönüş süresi yatırımın başlangıcı itibari ile 8 yıl olarak hesaplanmıştır. Lisanslı depo yatırımının yüksek sermaye ve yatırım maliyeti gerektirmesi geri dönüş süresinin 8 yıl olmasını kabul edilebilir kılmaktadır. b. Net Bugünkü Değer (NBD); Net bugünkü değer, lisanslı depoculuk hizmetleri yatırım projesinin gelecekteki nakit girişi ve çıkışı arasındaki farkın, diğer bir deyişle proje sonucunda elde edilen değerin, bugünkü değerinin hesaplanmasıdır.

n

j J

J

OI

NNANPVNBD

1

1)(

NBD : Net Bugünkü Değer NNA : 0, 1, 2, …, n Yılındaki Net Nakit Akımı

IO : İndirgeme Oranı Lisanslı depoculuk hizmetleri işletmesi Net Bugünkü Değeri 0,9 İndirgenme Oranı ile hesaplanmıştır. Projenin ekonomik ömrü 17 yıldır. Lisanslı depoculuk hizmetlerinin finansal açıdan uygun nitelikte bir yatırım olarak kabul edilebilmesi için Net Bugünkü Değeri sıfırdan büyük olması gerekmektedir. Lisanslı Depoculuk İşletmesi finansal Net Bugünkü Değeri 174.555.283,91 TL olarak hesaplanmıştır. Finansal analiz sonucuna göre lisanslı depoculuk hizmetleri finansal açıdan karlı bir yatırımdır.

t t

p

t

D F I 0


141

141

c. İç Karlılık Oranı (IKO); İç Karlılık Oranı; Lisanslı depoculuk hizmetleri projesinin net bugünkü değerini sıfıra indirgeyen orandır.

ir : Projenin İç Karlılığı

PV : Pozitif Net Bugünkü Değer NV : Negatif Net Bugünkü Değer

i2 : Pozitif Net Bugünkü Değeri Veren İndirgeme Oranı i1 : Negatif Net Bugünkü Değeri Veren İndirgeme Oranı

Formülde yer alan veriler bazında yapılan hesaplamalar sonucunda lisanslı depoculuk hizmetleri yatırımının İç Karlılık Oranı % 26 olarak hesaplanmıştır. Lisanslı depoculuk hizmetleri işletmesi İç Karlılık Oranı hesaplaması 0,9 İndirgenme Oranı ile hesaplanmıştır. Projenin ekonomik ömrü 17 yıldır. Lisanslı Depoculuk Hizmetleri yatırımının iç karlılık oranı uluslararası para piyasalarındaki uzun vadeli kredi faiz oranları düzeyinin üzerinde kalmakta ve yatırım yapılabilir düzeydedir. d. Başabaş Noktası Analizi; Başabaş noktası lisanslı depoculuk işletmesinin kara geçiş noktasının bulunması ile hesaplanabilmektedir ve ürün bazlı hesaplanacaktır. Başabaş noktasında işletmenin giderleri gelirlerine eşit olacağı düşünüldüğünde; F; Sabit Giderler V; Birim Başına Değişken Gider P; Birim Satış Fiyatı Q; Başabaş Noktası için Depolanması Gereken Fındık Miktarı F + (V.Q) = P.Q denklemi kurulup Q = F/(P-V) eşitliği yazılabilmektedir. Değişken Giderler; Ambalaj Malzemeleri, Elektrik Giderleri, Su Giderleri 1 Ton Fındık Depolama Birim Satış Fiyatı; 402,50 TL Sabit Giderler; 8.831.022,60 TL

1 Ton Fındık Depolama ve Hizmet Maliyeti Değişken Gideri; 109,50 TL Elde edilen verilerin formülde yerine konulması sonucunda başabaş noktası 30.140 Ton olarak hesaplanmaktadır. Diğer bir ifade ile lisanslı depo işletmesinde elde edilen gelirler ile işletme giderlerinin karşılanabilmesi için asgari 30.140 Ton fındık depolanması gerekmektedir. Bir başka deyişle lisanslı depo işletmesi giderlerini karşılayabilmesi için % 86,11 doluluk oranını yakalamalıdır. e. Fayda/Maliyet Oranı; Fayda/Maliyet Oranı, projenin yarattığı indirgenmiş faydaların maliyetlere bölünmesiyle elde edilmekte olup, bu oranın birin üstünde olması beklenmektedir. Hesaplama sonucunda lisanslı depo işletmesinin fayda maliyet oranı 1,03 olarak belirlenmiştir. Lisanslı depo işletmesi yatırımı sabit yatırım tutarı yüksek bir yatırım olduğunda sonuç makul kabul edilmelidir. Sonuç olarak lisanslı depo yatırımı uygulanabilir ve kendi giderlerini karşılayabilen uygun bir yatırım düzeyindedir.

NV PV

i i PV i r

) ( 1 2


142

142

M.1.4. Devlet Bütçesi Üzerindeki Etkisi

Lisanslı depo ile fındığın sağlıklı koşullarda ticari amaçla depolanması temel esastır. Sağlıklı koşullar ifadesi ile depoya gelen ürünün kalite standartlarının uzun süre bozulmadan koruma altına alınması hedeflenmektedir. Fındık depolama sürecinde aflatoksin, acılaşma, çürüme gibi sorunlar ürün kalitesi ve miktarında tahribata yol açmaktadır. Fındık ihracatında, üründe bulunan aflatoksin miktarının sınır değerler üzerine çıkması ürünün iade edilmesine yol açmakta ve sonucunda aflatoksin bulaşan ürün imha edildiğinden ekonomik değere sahip ürün yok olmaktadır. Bunun sonucunda büyük ekonomik kayıplar meydana geldiği gibi ülkemizin dış ticaretteki itibarı da zedelenmektedir. Dış ticarette belirtilen sorunlar ile karşılaşılması ihracatı güçleştirmekte, ürünün ticari değerini düşürmekte ve ürün pazarının kaybedilmesine neden olmaktadır. Bütün bu etkenlerin yarattığı sonuç itibari fındık ihracat gelirleri azalmaktadır. Depolama sürecinde yaşanan temel ekonomik kayıplardan biri de % 6 oranında çürüme meydana gelmesidir. 600 bin ton fındık üretimi gerçekleştirilen ülkemizde ideal depolama alanlarının kısıtlı olması nedeni ile yılda yaklaşık 20 bin ton fındık depolama sürecinde çürümekte ve ekonomik değerini kaybetmektedir. 2019 yılı fındık fiyatının 14,50 TL değerinde olduğu göz önüne alınırsa yıllık yaşanan ekonomik kayıp değeri 290 milyon Türk Lirasını bulmaktadır. Ordu ilinde kurulması planlanan lisanslı depo işletmesi kapasitesi 35.000 ton olacaktır. Bu alanda sağlanacak koruma ile 2.100 ton fındığın çürümesi ve yıllık 30,45 milyon Türk Lirası değerinde ekonomik kayıp engellenmiş olacaktır. Lisanslı depo işletmesinin ülke ekonomisine başlıca katkısı ürünlerin sağlıklı koşullarda depolanması ile ürün kayıplarının ortadan kaldırılması olacaktır. Lisanslı depoculuk hasat dönemlerinde tarım ürünlerindeki arz yığılması nedeniyle oluşan fiyat düşüşlerinin önlenmesi noktasında etki yaratacağından fındık ürünün değişken pazarlarda yüksek fiyatta işlem görmesine katkı sağlayacak ve elde edilen gelirlerin artmasına ortam hazırlayacaktır. Ürün kalite parametrelerinin yetkili sınıflandırıcılar aracılığı ile belirlenerek belgelendirilmesi sonucunda kalite değeri yüksek ürün gruplarının yüksek fiyatta işlem görmesi üreticilerin üretim prensiplerine olumlu yönde katkı sağlayacaktır. Fındık müstahsillerinin kalite standartları yüksek üretim yöntemlerini tercih etmesi ürün kalitesini artırmasının yanı sıra ürün fiyatını da artıracağından fındık ticaretinden elde edilen gelirlerin artması, ihracat kapasitesinin gelişmesi, yeni pazarlara ürün tedariğinin artması gibi sonuçları beraberinde getirecektir. Yukarıda belirtilen iyileşmeler varsayım niteliğindedir. Tanımlanan hedeflere ulaşılması için bölgede bulunan lisanslı depo kapasitesinin artması çok önemlidir ve tek bir lisanslı depo ile bunun sağlanması mümkün değildir. Devlet bütçesini geliştiren genel bütçe gelirleri vergi gelirlerinin kalıcı olması ile düzenli olarak gelişmektedir. Planlanan lisanslı depoculuk yatırımı 60.458.130,00 TL değerindedir. Hizmete geçiş dönemi sonrasındaki ilk 10 yılı içerisinde dönem karı vergi ödeme yükümlülüğü 18.460.698,85 TL, işletme giderleri için ödenecek tutar 133.165.700,63 TL olarak hesaplanmıştır. Lisanslı depo işletmesi toplam çalışan sayısı tam zamanlı 31 kişidir.


143

143

M.2. Ekonomik Analiz

Finansal analiz yöntemleri işletme açısından yapılırken ekonomik analiz ile yatırımın ülke ekonomisine katkıları incelenmektedir. Ekonomik analiz projenin tüm topluma sağlayacağı katkıları ele alarak ülke ekonomisine, bölge ekonomisine, iş gücü kaynaklarına, ekolojiye ne gibi etkiler sağlayacağını tasarlamaktadır. M.2.1. Ekonomik Maliyetler

Lisanslı depo ekonomik maliyetleri; sabit sermaye yatırımı maliyetleri ve işletme dönemi gider maliyetleri olarak iki gruba ayrılmaktadır. Sabit Sermaye Yatırımı Maliyetleri; arazi bedeli, etüt-proje, mühendislik ve kontrollük giderleri, lisans, patent, know-how vb. giderleri, arazi düzenleme ve geliştirme giderleri, inşaat

giderleri, makine-donanım giderleri, taşıt araçları giderleri, genel giderler ve beklenmeyen giderlerden oluşmaktadır. Sabit sermaye yatırımının ekonomik değeri 60.458.130,00 TL olarak hesaplanmıştır. İşletme Dönemi Gider Maliyetleri; personel giderleri, ambalaj malzemeleri, elektrik giderleri, su giderleri, haberleşme giderleri, tanıtım materyalleri giderleri, yedek parça, bakım/onarım hizmetleri giderleri, kırtasiye giderleri, fümigasyon, dezenfeksiyon ve temizlik giderleri, bilgi işlem ağı sarf malzemesi giderleri, arazi, çevre düzenlemesi ve bina bakım onarım giderleri, seyahat, konaklama ve kiralama giderleri, araç yakıt giderleri, araç bakım giderleri, araç sigorta ve kasko giderleri, mesleki kurum aidat giderleri, muhasebe giderleri, bağımsız denetim raporu giderleri, vergi, resim, harç giderleri, noter, hukuki işler, icra giderleri, temsil, tören, karşılama ve ikram giderleri, eğitim, belgelendirme giderleri, iş güvenliği hizmetleri giderleri, iş kıyafetleri ve giyim giderleri, ürün sigorta giderleri, tesis ve ferdi kaza sigortası giderleri, teminat giderleri, finansman giderleri ve amortisman giderlerinden oluşmaktadır. Lisanslı depolama hizmetine geçiş dönemi sonrasındaki ilk 10 yılı içerisinde işletme dönemi gider maliyetleri için ödenecek tutar 133.165.700,63 TL olarak hesaplanmıştır. M.2.2. Ekonomik Faydalar

Lisanslı Fındık Depolama Tesisinin Ekonomik Faydaları

* Ürün kalite standartlarının zararlılara karşı korunması * Ürün miktarı ve kalite kayıplarının önlenmesi * Üretim süreçlerinin iyileştirilmesi ve ürün kalitesinin artışı * Ürünün piyasaya arzının yoğunlaştığı süreçlerde fiyat düşüşlerin engellenmesi * Fındık ihrac edilen ülke sayısının ve ihracat miktarının artması * Fındık üretimi ve ticaretinden elde edilen gelirlerin artması, GSYH'nin artması * Devlet üzerindeki alım ve stoklama maliyetlerinin azalması

* Dekar alanda fındık üretim miktarının (verimlilik) artması * Mudilerin uygun depo alanları kurma maliyetinden kurtulması * ELÜS aracılığı ile ürünlerin geniş bir pazarda satışa sunulması * ELÜS aracılığı ile finansal kaynaklara ulaşım kolaylığı sağlanması * Bölge ekonomisinin gelişmesi ve rekabet düzeyinin artması


144

144

Lisanslı depoculuk proje uygulama sürecinin tamamlanması akabinde hizmet sunum dönemine geçişteki 1. yıl içerisinde % 90 kapasite kullanım oranına ulaşılarak 31.500 ton fındık depolanması hedeflenmektedir. Lisanslı depoya bu süreçte ürün teslimi gerçekleştirecek mudiler, üreticiler, tüccarlar ve fındık işleme tesislerinden oluşacaktır. Bu kapsamda 1.750 üretici, 150 tüccar ve 43 fındık işleme tesisi olmak üzere 1.943 mudiye hizmet verilmesi hedeflenmektedir.

Mudi Sayısı/İşletme Gelirleri İlişkisi

No Mudi Ürün

Teslim Miktarı Mudi Sayısı

Toplam Miktar

Hizmet Bedeli

Toplam Gelir

1 2 Ton 1.000 2.000 Ton 402,50 TL 805.000,00 TL

2 5 Ton 500 2.500 Ton 402,50 TL 1.006.250,00 TL

3 10 Ton 250 2.500 Ton 402,50 TL 1.006.250,00 TL

4 20 Ton 150 3.000 Ton 402,50 TL 1.207.500,00 TL

5 500 Ton 43 21.500 Ton 402,50 TL 8.653.750,00 TL

Toplam 1.943 31.500 Ton 402,50 TL 12.678.750,00 TL

Tablo 42. Mudi Sayısı/İşletme Gelirleri İlişkisi M.2.3. Ekonomik Fayda-Maliyet Analizi (ENBD, EİKO vb.)

a. Ekonomik Net Bugünkü Değer (ENBD); Ekonomik net bugünkü değer, lisanslı depoculuk hizmetleri yatırım projesinin gelecekteki nakit girişi ve çıkışı arasındaki farkın hesaplanmasıdır.

n

j J

J

OI

NNANPVENBD

1

1)(

ENBD : Ekonomik Net Bugünkü Değer NNA : 0, 1, 2, …, n Yılındaki Net Nakit Akımı

IO : İndirgeme Oranı Lisanslı depoculuk hizmetleri işletmesi Ekonomik Net Bugünkü Değeri 1,2 İndirgenme Oranı ile hesaplanmıştır. Projenin ekonomik ömrü 17 yıl, Ekonomik Net Bugünkü Değeri 105.805.864,76 TL olarak hesaplanmıştır. b. Ekonomik İç Karlılık Oranı (EIKO); Ekonomik iç karlılık oranı; Lisanslı depoculuk hizmetleri projesinin net bugünkü değerini sıfıra indirgeyen orandır.

ir : Projenin İç Karlılığı

PV : Pozitif Net Bugünkü Değer NV : Negatif Net Bugünkü Değer

i2 : Pozitif Net Bugünkü Değeri Veren İndirgeme Oranı i1 : Negatif Net Bugünkü Değeri Veren İndirgeme Oranı

Lisanslı depoculuk hizmetleri işletmesi İç Karlılık Oranı hesaplaması 1,2 İndirgenme Oranı ile hesaplanmıştır. Lisanslı depoculuk hizmetleri yatırımının Ekonomik İç Karlılık Oranı % 23 olarak hesaplanmıştır.

NV PV

i i PV i r

) ( 1 2


145

145

M.2.4. Maliyet Etkinlik Analizi (Karşılaştırmalı Birim Üretim ve Yatırım Maliyeti)

Lisanslı depo işletmesi kapasitesi 35.000 Ton, 1 ton fındık için ise yıllık lisanslı depo maliyeti 1. hizmet yılı için 402,50 TL değerindedir. 1. hizmet yılı tam kapasitede işletme geliri 14.087.500,00 TL iken beklenen gelir 12.678.750,00 TL değerindedir. Veriler sonucunda lisanslı depo 1. hizmet yılı etkinlik analizi % 90 oranındadır. M.2.5. Projenin Diğer Ekonomik Etkileri (Katma Değer Etkisi vb.)

Katma değer, bir projenin genel ekonomi üzerindeki genel etkilerini gösteren temel ölçüttür ve Üretimin değeri ile diğer birimlerden satın alınan girdilerin değeri arasındaki fark olarak da tanımlanabilmektedir. Brüt katma değer; Vergiden Önceki Kar, Faiz, Maaş ve Ücretler, Kira Giderleri, Dolaylı Vergiler ve Amortisman Değerleri toplanması ile elde edilir.

Brüt Katma Değer (TL)

No Etkenler 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl

1 Vergiden Önceki Kar 397.727,40 1.538.391,40 2.832.857,02 4.300.303,11 6.052.192,22

2 Faiz 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00 2.724.000,00

3 Maaş ve Ücretler 1.621.200,00 1.750.896,00 1.890.967,68 2.042.245,09 2.205.624,70

4 Kira Giderleri 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

5 Dolaylı Vergiler 10.000,00 10.800,00 11.664,00 12.597,12 13.604,89

6 Amortisman 3.817.822,60 3.817.822,60 3.817.822,60 3.817.822,60 3.727.822,60

Toplam 8.570.750,00 9.841.910,00 11.277.311,30 12.896.967,92 14.723.244,41

Tablo 43. Lisanslı Depo İşletmesi 5 Yıllık Brüt Katma Değer M.3. Sosyal Analiz

Sosyal analiz kuruluşların yürütülen faaliyetlere bütünsel olarak bakmalarını, potansiyellerini ne kadar gerçekleştirdiklerini anlamalarını ve misyonlarını daha iyi şekilde yerine getirmelerini sağlar. Uzun vadede sektördeki rekabet göz önüne alındığında sosyal etki ölçümlemesi bir kuruluşun kaynak bulmasında önemli bir rol sahibidir. Sosyal etki ölçümü yalnız organizasyonların etkilerini kontrol etmesi için değil, finansal açıdan ayakta kalabilmeleri için de giderek artan öneme sahiptir. M.3.1. Sosyal Fayda-Maliyet Analizi

Yt : Sosyal Yönden Düzeltilmiş Gelirler

It : t Yılındaki Yatırım Harcaması M : Yatırımın Tamamlanma Süresi n : Projenin Faydalı (Ekonomik) Ömrü i : Sermayenin Gölge Faiz Oranı

m

1t t) i(1

tI

n

1mt t) i(1

tY

R


146

146

Yatırım projesinin ekonomik ömrü boyunca elde edilecek gelirler, sosyal açıdan düzeltilir ve bugünkü değere indirgenir. Yatırım harcaması 60.458.130,00 TL, Yatırımın tamamlanma süresi 2 yıl, projenin ekonomik ömrü 17 yıldır. Hesaplamada R değeri 2,3 bulunmakta ve R˃1 olduğundan proje kabul edilebilir düzeydedir. M.3.2. Sosyo-Kültürel Analiz (Katılımcılık, Cinsiyet Etkisi vb.)

Proje paydaşları; cinsiyet, eğitim düzeyi, geliri düzeyi, yaş gibi hiç bir ayrım gözetmeksizin ilimizde ve bölgemizde fındık sektöründe yer alan üretici, sanayici, tüccar, kamu kuruluşları, tedarikçi işletmeler, iş gücü kaynaklarından oluşmaktadır. Paydaşlar, projenin doğru analiz edilmesinden hayata geçirilmesine kadar her adımda önemli roller üstlenmektedir. Bu yüzden proje yönetimi kapsamında

paydaşlara projenin bir parçası oldukları hissettirilmeli ve projeyi sahiplenmeleri sağlanmalıdır. Projede yerel sahiplenmenin sağlanması halinde yatırım hedeflerine daha kısa sürede ulaşılması ve yapının kalıcı olması mümkün olacaktır. M.3.3. Projenin Diğer Sosyal Etkileri (İstihdama Katkı vb.)

Yüksek istihdam gücü yaratan projeler, işsizlik sorunun çözümlenmesi açısından büyük önem taşımakta ve tercih edilmektedir. Lisanslı depo yatırımında istihdama katkı düzeyinin belirlenebilmesi adına sermaye istihdam oranı ölçüt alınacaktır. Sermaye İstihdam Oranı; Toplam Yatırım Tutarının İstihdam Edilecek Kişi Sayısına bölünmesi ile elde edilmektedir. Toplam Yatırım Tutarı: 60.458.130,00 TL İstihdam Edilecek Kişi Sayısı: 31 Kişi Sermaye İstihdam Oranı: 1.950.262,26 TL/Kişi Lisanslı depo işletmesinde 12 ay tam zamanlı olarak Lisanslı Depo Müdürü, Ön Kontrol, Ürün Kabul Eksperi, Araç Kantarı Tartım Elemanı, Lisanslı Depo Eksperi, İdari İşler Sorumlusu, Servis Hizmetlisi, 2 Güvenlik Görevlisi, 2 Forklift Operatörü, 4 Silo Besleme Personeli, Ön Muhasebe Personeli, Lisanslı Depo Teknik Sorumlusu, Makine Bakım Teknikeri, Elektrik Bakım Teknikeri, Otomasyon Kontrol Teknikeri, Lisanslı Depo Ürün Alım Sorumlusu, 4 Lisanslı Depo Yetkili Tartıcı, 4 Çuval Boşaltma Elemanı, Lisanslı Depo Ürün Teslim Sorumlusu ve 2 Tartım Dolum Elemanı olmak üzere 31 personel istihdam edilecektir. M.4. Bölgesel Analiz (Projenin Bölgesel Düzeydeki Doğrudan ve Dolaylı Etkileri)

Lisanslı Depoculuk Sisteminin Bölgesel Etkilerinin Tahmini

1. Fındık ürününün zararlılara karşı korunması, depolama sürecinde çürüme oranının sıfıra indirgenmesi, kalite kayıplarının önlenmesi ile depolama sürecinde gelirleri azaltıcı sonuçlar doğuran ürün miktarı ve kalite kayıpları son bulacaktır.


147

147

2. Aflatoksin, çürüme, iç çürük oranı gibi depolama sürecinde ürünün geneline sirayet eden hastalık etkenlerinin lisanslı depolarda tamamen bertaraf edilmesi ile ürün kayıpları engellenecek, ürünlerin ihrac edilmesinin önünde engel olan bu zararların yok edilmesi ile ihracat düzeyinin (ihrac miktarı, ihrac gelirleri, ihracat yapılan ülke sayısı) gelişimi sağlanmış olacaktır. 3. Fındığın piyasaya arzının yoğunlaştığı hasat dönemlerinde fiyat düşüşlerinin engellenmesi, ürünlerin kalite standartlarına göre gruplandırılması ile ürün değerinin kalite standartlarına göre fiyatlandırılması fındık birim satış fiyatının

yükselmesine etki edecektir. Kaliteli ürün gruplarının yüksek fiyatlarda işlem görmesi üreticileri kaliteli üretime yönlendirecek ve bunun sonucunda fındık kalitesinin artış göstermesinin yanı sıra üretici gelirleri de artacaktır. 4. Fındık üretim gelirlerinin artması sonucunda tekrardan gelir kaynağı olarak nitelendirilmesi, üreticilerin fındık tarımına olan ilgisini artıracaktır. Tarımsal faaliyetlerin gelişmesi arazi verimliliğini ve işlenen tarım alanını artıracaktır. Lisanslı depoculuk sisteminin bölgesel etkileri tahminin gerçekleşmesi halinde sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyinde; gayri safi yurtiçi hasılanın artması, kişi başı gayri safi yurtiçi hasılanın artması, kişi başına tarımsal üretim değerinin artması, Ordu ili toplam ihracat miktarının artması, toplam işlenen tarım alanı miktarının artması, Ordu ili toplam tarımsal üretim değerinin artması, büyük şehirlere göç hızının yavaşlaması, bölge ticaret hacminin artması sonuçları ortaya çıkacaktır. Ordu ili ekonomisinde yaşanacak pozitif gelişmeler bölge ekonomisinin güçlenmesine, bölgenin cazibe merkezi haline gelmesine, yeni yatırım planlamalarının yapılmasına ve rekabet düzeyinin artmasına ortam oluşturacaktır. M.5. Duyarlılık Analizi

Duyarlılık analizi, girdi/çıktı miktar ve fiyatlarında olabilecek, muhtemel değişiklilerin tahmininin yapılması ve bu yeni değerlere göre BND, F/M, İKO değerlerinin hesaplanması ile gerçekleştirilir. Bu yeni hesaplamalar sonucunda projenin finansal ve ekonomik değerlendirme sonucunun nasıl değiştiği incelenir. Fizibilite raporu kapsamında tasarlanan 35.000 ton kapasiteli lisanslı depo işletmesi temel duyarlılığı kapasite kullanım oranı ile ilintilidir. Lisanslı depo işletmesi ücret tarifesi girdiler göz önüne alınarak Bakanlığın onayı ile yürürlüğe girmektedir. Bu nedenle meydana gelecek girdi artışlarına paralel olarak hizmet bedeli güncellenmesi mümkündür. Ancak bu noktada temel kriter sabit işletme girdilerinin gelirler ile karşılanabilmesidir. Çünkü lisanslı depo işletmeciliğinde değişken giderler ambalaj malzemeleri, elektrik ve su giderlerinde oluşmaktadır ve bu giderler genel giderlerin içerisinde yaklaşık % 25.lik bir paya sahiptir. Ürün depolama hizmetleri bazlı başabaş noktası incelemesinde kritik eşik 30.140 ton olarak hesaplanmıştır. Bir başka deyişle işletme gelirlerinin giderleri karşılayabilmesi için gerekli ürün depolama miktarı 30.140 tondur. Bu sonuçtan hareketle lisanslı depo işletmesi, giderlerini karşılayabilmesi için % 86,11 doluluk oranını yakalaması gerekmekte, bu oranın altında bir hizmet sunumu sağlanması halinde işletme zarar etmektedir.


148

148

M.6. Risk Analizi

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Sürecinde Karşılaşılması Muhtemel Riskler

1. Lisanslı depoculuk hizmetlerinde mudi sayısının yetersiz olması, başabaş noktasına ulaşılamaması ve bunun sonucunda işletme giderlerinin karşılanamaması 2. Lisanslı depoculuk işletici kuruluşunun (Ordu Fındık Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi) başarısız olması

3. Lisanslı depoculuk işletmesinin mali yetersizlik yaşaması ve işletme sermaye değerinin faaliyetleri sürdürme noktasında yetersiz kalması 4. Tanıtım organizasyonlarının yetersiz kalması sonucunda mudilerin yeterli düzeyde bilgilendirilememesi ve lisanslı depoculuğa yönelmenin sağlanamaması 5. Lisanslı depoculuk sisteminde tercih edilen teknolojinin yetersiz kalması ve ürün güvenliğinin sağlanması noktasında sorunlar yaşanması Hizmet Sürecinde Karşılaşılması Muhtemel Risklere Karşı Alınabilecek Önlemler

1. (1-3) Ordu ilinde kurulması planlanan lisanslı depoculuk hizmetleri işletmesinin girdilerinin yanı sıra temel ihtiyacı lisanslı depoya ürün teslim edecek olan mudilerin bilinçlendirilmesi, lisanslı depoculuğu tercih etmelerinin sağlanması ve faaliyetlerin bu yolla sürdürülebilir kılınmasıdır. İstenilen düzeyde mudiye ulaşılarak hizmet verilmesi ve başabaş noktasının aşılması halinde finansal yetersizlik yaşanmayacak ve işletici kuruluş kendi kendini taşıyacak mali disipline kavuşacaktır. 2. Lisanslı depoculuk şirketinin başarılı bir şekilde yönetilebilmesi kurumsal yönetim ilkelerinin işletme üzerinde uygulanması ve ortaklık/personel yapısının bu ilkeye özgü hareket edebilecek kişilerden seçilmesi ile mümkün olacaktır. 3. (1-3) Ordu ilinde kurulması planlanan lisanslı depoculuk hizmetleri işletmesinin girdilerinin yanı sıra temel ihtiyacı lisanslı depoya ürün teslim edecek olan mudilerin bilinçlendirilmesi, lisanslı depoculuğu tercih etmelerinin sağlanması ve faaliyetlerin bu yolla sürdürülebilir kılınmasıdır. İstenilen düzeyde mudiye ulaşılarak hizmet verilmesi ve başabaş noktasının aşılması halinde finansal yetersizlik yaşanmayacak ve işletici kuruluş kendi kendini taşıyacak mali disipline kavuşacaktır. 4. Lisanslı depoculuk hakkında fındık sektörü bileşenlerinde yoğun bilgi kirliliği bulunmaktadır. Lisanslı depoculuk hizmetlerinde arzu edilen düzeye ulaşılabilmesi adına mudilerin bilgilendirilmesi projenin en temel gerekliliklerindendir. Ordu Ticaret Borsası olarak ilimizde faaliyet gösteren ilgili bütün Kamu Kuruluşları ile bu konu çerçevesinde iş birlikleri yürütülerek mudilerin lisanslı depoculuk sisteminin neler olduğunu öğrenmesi ve bilinçlenmesi sağlanacaktır. Yatırım kararının alınması akabinde bu çalışmalara başlanacak ve proje uygulama süresi olan 2 yıl içerisinde tanıtım faaliyetleri aralıksız sürdürülecektir. 5. Lisanslı depoculuk sisteminde tercih edilen teknolojinin başarılı olamaması

riskine karşılık önlemler hizmet sunum sürecinde değil proje tasarım döneminde alınacaktır. Proje uygulama kararı alınması akabinde lisanslı depoculuk alanında kullanılan mevcut teknolojiler incelenecek ve gereklilikler tespit edilecektir. Tercih edilen teknolojinin risk analizi çıkarılarak risklerin minimize edilmesi adına yüklenici kuruluş ile ortaklaşa iyileştirme çalışmaları yürütülecektir.


149

149

N. EKLER

N.1. Lisanslı Fındık Deposu İhtiyaç Analizi Anket Raporu

Lisanslı Fındık Deposu İhtiyaç Analizi Anket Raporu ekte sunulmuştur. N.2. Lisanslı Depoculuk Çalıştayı Sonuç Raporu

Lisanslı Depoculuk Çalıştayı Sonuç Raporu ekte sunulmuştur.

Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu/Kaynakça

e

Kaynakça

* Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü 2011 Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik

Sıralaması * Türkiye İstatistik Kurumu (www.tuik.gov.tr) * Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü (http://koop.gtb.gov.tr) * Fındık Alanlarının Tespitine Dair 2011/7253 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı * Fındık Danışma Toplantısı * Tarım ve Orman İl Müdürlükleri Rekolte Tespit Tutanakları * Karadeniz Fındık İhracatçıları Birliği * Doğu Karadeniz Bölgesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı/Doğu Karadeniz Projesi Eylem

Planı 2014-2018 * Cumhurbaşkanlığı 100 Günlük İcraat Programı * Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı/TR90 Doğu Karadeniz Bölge Planı 2014-2023 * Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğünce

Yayımlanan Resmi Gazete * Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü (https://icticaret.ticaret.gov.tr) * Ordu Ticaret Borsası 2018-2021 Stratejik Planı * Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Çalıştayı * Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Fındık Deposu İhtiyaç Analizi Anketi * Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (www.epdk.org.tr) * Altınordu Belediyesi (www.altinordu.bel.tr) * Ordu Büyükşehir Belediyesi (www.ordu.bel.tr) * Ordu Valiliği (www.ordu.gov.tr) * Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Derneği (www.yapidenetim.org.tr) * Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği * Türk Patent ve Marka Kurumu (www.turkpatent.gov.tr) * Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak 2019 Yılı Yapı

Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ * Fındık Tanıtım Grubu (www.ftb.org.tr) * Yeşilırmak Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (www.yesilirmakedas.com) * Gelir İdaresi Başkanlığı (www.gib.gov.tr) * Giresun Fındık Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Anonim Şirketi (www.giflidas.com.tr)

ORDU TİCARET BORSASI LİSANSLI DEPOCULUK HİZMETLERİ


ORDU COMMODITY EXCHANGE

LICENSED DEPOSIT SERVICES

FEASIBILITY REPORT

HAZIRLAYANLAR

Azder Yusuf DÜLGER Bilge MANZAK KARATAŞ

Ordu 2019

Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri Fizibilite Raporu; Ordu Ticaret Borsası'nın Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı 2018 Yılı Fizibilite Desteği Programı

kapsamında yürütmekte olduğu ''Ordu Ticaret Borsası Lisanslı Depoculuk Hizmetleri'' projesi kapsamında Karadeniz Danışmanlık İlaçlama Temizlik ve

Tarımsal Ürünler Sanayi Ticaret Limited Şirketi tarafından hazırlanmıştır.

Adres : Reşadiye Mahallesi Cumhuriyet Caddesi No: 66/B

Terminal Girişi Merkez/RİZE

Telefon : 0 (464) 212 1878

Faks : 0 (464) 214 9994

Web : www.karadenizdanismanlik.com

E-Mail : [email protected]

Documents

LİSANSLI DEPOCULUK HİZMETLERİ