luan van Le Thi Ngoc Lan

8/7/2019 luan van Le Thi Ngoc Lan

1/156

B GIO DC V O TO

TRNG I HC KINH T TP. H CH MINH

L TH NGC LAN

NGHIN CU L THUYT HNH VI

TRN TH TRNG CHNG KHONVIT NAM

Chuyn ngnh : Ti chnh doanh nghip

M s : 60.31.12

LUN VN THC S KINH T

Ngi hng dn khoa hc:

PGS.TS Phan Th Bch Nguyt.

TP.HCM, thng 6/2009


2/156

LI CAM OAN

Ti xin cam oan rng lun vn nghin cu l thuyt ti chnh hnh vi trnth trng chng khon Vit Nam l cng trnh nghin cu ca ring ti.

Cc thng tin, d liu c s dng trong lun vn l trung thc, cc nidung trch dn u c ghi r ngun gc v cc kt qu nghin cu c trnh bytrong lun vn ny cha c cng b ti bt k cng trnh nghin cu no khc.

T.P H Ch Minh ngy 15 thng 6 nm 2009

Ngi cam oan

L TH NGC LAN


3/156

LI CM N

Lun vn ny c hon thnh vi s gip nhiu mt ca Thy c, bn bng nghip v gia nh. Ti xin chn thnh cm n:

- PGS. TS. Phan Th Bch Nguyt tn tnh hng dn, gip ti trongsut qu trnh thc hin v hon thnh lun vn ny. Vi kin thc v kinh nghimthc tin su rng m c truyn cho ti khin cho cun lun vn ny thc s lmt ti sn qu bu cho nghin cu sau ny.

- Cc thy c ca lp Cao Hc ngy 1 K16 ging dy v cung cp cho tinhng kin thc lm nn tng cho cun lun vn ny.

- Cc anh ch em bn b lp Cao Hc ngy 1 K16 i hc Kinh T Tp.HCM cng ti hp tc hc tp, trao i kinh nghim, chia s kin thc trong sut qutrnh tham gia kha hc.


4/156

MC LC

MU

1. Tnh cp thit ca ti nghin cu ................................................................... 11.1. t vn ..................................................................................................11.2. S cn thit nghin cu ............................................................................. 2

2. Mc tiu v phm vi nghin cu......................................................................... 22.1. Mc tiu nghin cu.................................................................................. 22.2. Phm vi nghin cu................................................................................... 3

3. Phng php nghin cu ................................................................................... 43.1. Phng php.............................................................................................. 53.2. Thu thp d liu ....................................................................................... 5

3.2.1. D liu scp ............................................................................... 53.2.2. D liu th cp ............................................................................. 7

3.3. Nhn xt v ngun d liu ........................................................................ 73.3.1. Nhn xt v ngun d liu scp.................................................73.3.2. Nhn xt v ngun d liu th cp...............................................83.3.3. Tnh gi tr .................................................................................... 83.3.4. tin cy......................................................................................9

CHNG I: TNG QUAN V TI CHNH HNH VI

1.1. L thuyt ti chnh ......................................................................................... 111.1.1. L thuyt ti chnh cbn................................................................. 11

1.1.2. L thuyt th trng hiu qu............................................................ 111.1.3. Ti chnh hnh vi............................................................................... 12

1.1.3.1. L thuyt k vng ...................................................................... 12

1.1.3.2. S khng yu thch ri ro........................................................... 14

1.1.3.3. Tnh ton tr c ........................................................................... 15

1.1.3.4. Tiu chnh hnh vi................................................................. 17

1.1.3.5. Hi tic ....................................................................................... 17


5/156

1.1.3.6. Phng php gii quyt vn ca nh u t da kinh

nghim (Heuristics) ........................................................................... 18

1.1.3.7. Hnh vi by n.................................................................... 19

1.1.3.8. Qu t tin v phn ng thi qu hay bi quan........................ 20

1.1.3.9. S tham kho (Anchoring) ................................................... 22

1.2. L thuyt hnh vi u c(u cbong bng) ...............................................231.2.1. Cc tin nghin cu.......................................................................... 23

1.2.2. Nhng yu t gip gii thch bong bng u c............................... 25

1.3. iu kin l thuyt ti chnh hnh vi tn ti ........................................... 251.3.1. Hnh vi khng hp l........................................................................ 25

1.3.2. Hnh vi khng hp l mang tnh h thng........................................ 26

1.3.3. Gii hn kh nng kinh doanh chn lch gi trn TTTC.................. 26

Kt lun chng I...................................................................................... 27

CHNG II: NGHIN CU TM L HNH VI TRN TH TRNG

CHNG KHON VIT NAM2.1. Thc trng th trng chng khon Vit Nam t nm 2007 n nay............ 29

2.1.1. Th trng chng khon Vit Nam trong giai on bong bng

u c.......................................................................................................... 30

2.1.2. Thc trng th trng sau bong bng u c ................................... 32

2.2. Kt quiu tra nhng nh u t c nhn v nh u t c t chc trn thtrng chng khon Vit Nam ...................................................................... 38

2.2.1. H siu tra ca cc nh u t ..................................................... 382.2.2. c im hnh vi u t.................................................................... 39

2.2.2.1. S thay i trong nhng khon theo di u t ......................... 39

2.2.2.2. S thay i trong hng mc mc tiu u t ............................. 40

2.2.2.3. S thay i trong cc nhn t quan trng trong u t .............. 42

2.2.2.4. Nhng l do c th ca vic nh gi qu mc v s suy thoi

ca th trng .............................................................................................. 44


6/156

2.2.2.5. Nhng nguyn nhn v nhng k vng v gi tr th trng

hin ti v tng lai ........................................................................... 46

2.2.3. Yu t k vng tc ng n hiu quu t ................................... 48

2.2.3.1. Nhng l do dn n vic u t km hiu qu......................... 48

2.2.3.2. Tnh nhy cm ca hnh vi sthua l........................................ 50

2.2.4. Cch gii quyt sai lm ca nh u t da vo kinh nghim

(Heuristics) .................................................................................................. 51

2.2.4.1. Kh nng don s pht trin th trng ca nh u t ..51

2.2.4.2. Tm nh hng ca cc ngun thng tin c cng b.......52

2.2.4.3. kin ca nh u t v vic th trng s trngc li s

suy thoi nh ngy hm nay nh th no.......................................... 53

2.2.4.4. Phn ng ca nh u ti vi c phiu ang tng gi...55

2.2.4.5. Kh nng tip tc thay i trong gi tr............................... 56

2.3. Kt qu nghin cu ........................................................................................ 56Kt lun chng II ....................................................................................58

CHNG III: G I NHNG GII PHP NG XVI NHNG TC

NG CA TI CHNH HNH VI TR N TH TRNG CHNG KHON

VIT NAM

3.1. Nn tng xut gii php........................................................................ 603.2. Gii php v chnh sch ................................................................................. 60

3.2.1. Nguyn tc 1: Da vo tm l m ng ca nh u t ................. 61

3.2.2. Nguyn tc 2: Da vo thi quen...................................................... 623.2.3. Nguyn tc 3: Cm gic cng bng tc ng n hnh vi con

ngi............................................................................................................63

3.2.4. Nguyn tc 4: Tiu chnh hnh vi ...............................................64

3.2.5. Nguyn tc 5: S khng yu thch ri ro ca nh u t .................. 65

3.2.6. Nguyn tc 6: Qu t tin v phn ng thi qu ca nh u t ........65


7/156

3.2.7. Nguyn tc 7: Con ngi tr nn thng khi b dn dt bi qu

nhiu thng tin............................................................................................. 66

3.3. Xy dng phng php u t da vo mc tiu ca nh u t.................. 673.3.1. p ng mc tiu ca nh u t...................................................... 67

3.3.2. u tp ng nhu cu cuc sng hin ti ...................................... 70

3.3.3. Thc hin vic o lng mi ca t sut sinh li mi v ri ro.......73

3.3.4. Chin lc bo v cuc sng ............................................................ 74

3.3.5. p ng mc tiu dng tin .............................................................. 75

3.3.6. u t cho mt vng k hoch cnh............................................. 76

Kt lun chng III................................................................................... 80

KT LUN CHUNG ..............................................................................................82

PH LC 1: BNG CU HI IU TRA ............................................................ 90

PH LC 2: KT QU PHN TCH SO SNH THNG K.............................. 95

PH LC 3: DLI U THNG K .................................................................... 112

PH LC 4: NHNG YU T GIP GII THCH HNH VI BONG BNGU C ............................................................................................................... 120

DANH MC CC HNH V V BNG S LIU

2.1 Tnh hnh th trng chng khon Vit Nam nm 2007 ............................................ 30

2.2 Tnh hnh th trng chng khon Vit Nam nm 2008 .............................................33

2.3 Tnh hnh th trng chng khon Vit Nam nm 2009 .............................................34

2.4 Phn trm u t vo hng mc u t di hn .......................................................... 38

2.5 Chn la nhng mc hng u t nhiu nht trong v sau thi k bong bng .......... 41

2.6 Cc nhn t quan trng nht ng gp vo vic nh gp vo vic nh gi th trngtrong thi k bong bng u c........................................................................................ 45

2.7 Cc yu t quan trng nht ng gp vo th trng gi tng t thng 3 nm 2007 .46


8/156

2.8 Gi trc lng ca th trng chng khon ngy nay ...........................................47

2.9 Nguyn nhn ca vic u t km hiu qu ............................................................... 49

2.10 Bn tng bt c thi im no trong thi k bong bng u cbn c nghlbn c th don c tng lai pht trin ca th trng hay khng? ........................ 51

2.11 Trong thi k bong bng u c bn phn ng th no vi cc cng b tcng ty .............................................................................................................................. 53

2.12 Nu c mt v suy thoi tng t ngy nay, nh v suy thoi hi thng 3 nm 2008.Th trng s trli mc trc trong vi nm hay s ra sao? ..................................... 54

3.1 Qu trnh u t da vo mc tiu ............................................................................. 683.2 u t da vo mc tiu so vi u t truyn thng .................................................69

3.3 Vng ca chi li nhun v ri ro trong chi tiu cuc sng hin ti ......................71

3.4 Mi quan h gia l tim nng v t l chi tiu c th chng thp nht ............... 74

3.5 Gi tr danh mc thp nht ......................................................................................... 78

3.6 t c gi tr danh mc ti thiu ............................................................................ 79


9/156

1

MU

1. Tnh cp thit ca ti

1.1 t vn Trong mt vi nm, bt u t 1998, gi chng khon ca cc cng ty IT

(Cng ngh thng tin) c hin tng tng v theo sau bi mt s xung gi t ngt

tng ng vo thng 3 nm 2000. Ch s NASDAQ tng 170% trong sut thi k t

ma thu nm 1998 n thng 3 nm 2000. Vo thng 2 nm 2001 ch s NASDAQ

gim mt na th gi ca n so vi nh im vo thng 3 nm trc. Cng trong

thi gian trn ch s chng khon Stockholm (The Stockholm Stock Exchanges All

Share Index SAX) tng 118% v vo thng 11 nm 2001 gi tr ca n gim 43%.

Trong khi th trng chng khon Vit Nam, nh im ca s "k vng"

l VN-Index ln n 1.170,67 im vo ngy ngy 12-3-2007 - mc k lc cho

n tn hm nay, tng hn 55% so vi phin cui cng ca nm 2006 (VN-Index

mc 751,77 im vo ngy 29-12-2006), v ri th trng i xung. n qu 4,

VN-Index vi xu hng tip tc gim im vi y l 286.85 vo ngy 10/12/2008

v y cng l mc y ca nm 2008. y ca qu ny gim 29,97% so vi yca qu 3 v gim 21,63% so vi y ca qu 2. VN-Index ng ca vo ngy

31/12/2008 l 315,62 im gim 73,04% so vi nh ca VN-Index (gi ng ca

ngy 12/3/2007 vi 1170,67 im v gim 65,73% so vi ngy u nm 2008.

Bong bng u cny khin xut hin nhiu cu hi th v. Nhn t no

hay trng hp no nh hng n hnh vi ca cc t chc v c nhn u t

vo thi im nm 2007? Sao m bong bng u cc th pht trin c trong

mt tnh trng nh vy? Phn ln nh u t tham gia th trng dng nh

nhn ra s tn ti v s nghim trng ca bong bng u cnhng bt chp iu

h tip tc hot ng u t mc d h nhn ra nguy csp ang gn k.

Ci g gy ra bong bng u cv mrng hn nhng hnh vi sai lm no

ca th trng gp phn gy ra hin tng ny? Vic tm ra nhng nhn t gy ra

bong bng u cc th no gip ta gim c thit hi vi mt s c tng t nh


10/156

2

vy c th xy ra tng lai? l mt vi trong rt nhiu cu hi lm nn dn

cho lun vn ny.

1.2 Scn thit nghin cuTrong sut nhng nm qua th trng chng khon c tnh tng cng bin

ng v khng n nh. Cc th trng ti chnh thng nht lun bnh hng bi

cc vn t bin tm vm m gy ra nh hng th trng quy m ton cu.

Theo quan im ca mt nh u t, im yu ca th trng l ch khng d

on c v khng chc chn c, v nhng iu kin ca th trng khng lun

phn on c ch vi s h tr ca cc cng c v thc o ti chnh. Nhng

ngi tham gia th trng th lun da vo tnh hiu qu ca th trng v hnh vi

hp l ca cc nh u t khc ra quyt nh. Tuy nhin, kin da vo cc nh

u t, nhng ngi m lun mun ti a ha li ch ca mnh v th hin ti t

kim sot hon ho, trnn khng hiu qu. Trong sut nhng nm gn y, c

nhiu dn chng cho thy th trng thiu hiu qu do nhng nhn nh sai lch ca

nh u t.

Nhng phng php da trn nhng don hon ho, phn tch k thut hayphn tch cbn v nhng quyt nh u t c cshp l ca nhng ngi khc

trong th trng th qu phi hin thc th trng chng khon ton cu ngy nay.

Ti Chnh Hnh Vi l mt h thuyt kinh ti hi phi hiu v don c

nhng n trong h thng th trng ti chnh ca vic a ra nhng nhn nh tm

l (Olsen, 1998). Bng cch hiu hnh vi ca con ngi v cch tm l khi a ra

cc quyt nh ti chnh, nhng mu ti chnh chun c thc nng cao phn

nh v gii thch tt hn thc t pht trin ca th trng ngy nay.

2. Mc tiu v phm vi nghin cu

2.1 Mc tiu nghin cu

Biu gi cao trn th trng chng khon vo nhng nm gn y c thc

xem nh l bong bng u c(speculative bubble). Hin tng ny c th mt phn

c quy cho l do s phn on v hnh vi thiu hp l ca nh u t v ca con

ngi. Mc ch ca lun vn ny l tin hnh mt cuc iu tra cc nh u t c


11/156

3

nhn cng nh l cc nh u t c t chc thay i hnh vi u t ca h nh

th no khi xy ra hu qu ca bong bng u c trong sut thi k tu nm

2006 n nay. Mc ch ca chng ti l xc minh nhn t no gy ra hin tngbong bng u cv nhng nguyn nhn su xa hn l vic c hay khng nhng

mc tiu u t v nhng nhn tnh hng quyt nh u t ngy nay khc vi

thi k bong bng u cra sao. Ti chnh hnh vi cung cp khung l thuyt cbn

cho lun vn ny. Thc nghim nghin cu da trn mt bn cu hi hng trc

tip v nhng c nhn u tcc sn chng khon Vit Nam nh SSI, i Vit,

v cc nh u t c t chc ch yu min nam Vit Nam (H Ch Minh).

Nhng ng gp ca lun vn ny, trong mt vi phm vi no , ginh

rng mc d phn ln cc nh u t trong thi k 2006-2007 c th nhn ra s

nghim trng ca bong bng u cnhng h vn tip tc cc hot ng u t d

bit rng nguy c sp (gi) l rt gn. Mt cch hiu thng thng hn nhng

nhn t gy ra bong bng u cv cch m yu t tm l nh hng n quyt

nh ca chng ta s gip ta trnh c nhng s c ca hin tng ny v nng

cao hiu qu ca th trng ti chnh ton cu ngy nay.2.2 Phm vi nghin cu

Phm vi nghin cu ca chng ti tp trung vo cc nh u t c nhn v cc

nh u t c t chc nngngTP.HCM. Nng ng ngha l cc nh u t rt

thch u t, c th ni l h c kin thc v th trng ti chnh trn mc trung

bnh v hc chn ra mt cch ngu nhin t cc th trng chng khon Min

Nam Vit Nam.

Cc khi nim

Ti Chnh Hnh

Vi

L mt phn ca mn ti chnh nhm tm ra cch hiu v d

on c cc du hiu ca h thng th trng ti chnh ca

cc quyt nh tm l. Ti Chnh Hnh Vi gn nh bao gm

c hnh vi con ngi v hin tng th trng v s dng cc


12/156

4

3. Phng php nghin cu

Phng php c thc m t l mt cng c trong vic gii quyt vn v

a n gii quyt nhng vn b nghi vn. Mi th m ng gp trong vic t

c mc tiu ny l mt phn ca phng php. Vic gn phng php vi tin

kin thc c c t ngnh tm l hc v l thuyt ti

chnh, (Fromlet, 2001).

Nh u tc t

chc

Mt nh u t c t chc trong lun vn ny c xem nh

l mt ch ngn hng hay mt nh phn tch, thng gia hay

gn nh l mt chuyn gia hot ng trong th ti chnh hng

ngy. Cc nh u t c t chc th chu trch nhim cho mt

t trng ln ca tt c vic thng mi v t hn ch hn cc

nh u t c nhn trong cc hot ng u t.

Nh u tc

nhn

Mt nh u tn l l mt c nhn u t tin ca anh ta

vo th trng c phiu v qun l phn vn ny. Mt nh

u tn l trong lun vn ny l mt c nhn thch u t

vo th trng ti chnh. Bng cu hi trong lun vn ny

c pht ra cho cc nh u tn lmt vi th trng

chng khon Thnh ph H Ch Minh.

Bong bngu c L mt hin tng gi tng cao nht thi c duy tr bi

mun ca phn ln cc nh u t hn l nh gi hp tr gi

tht t. Bong bng u c ch nm trong thi k th trng

u ctng gi tc l vo thng 3 nm 2007 khi m gi c th

trng tng n nh im. Thi gian sau thng 12 nm 2008

c xem l th trng u ch gi.


13/156

5

cy th rt quan trng. Thm vo kt qut c nn to ra mt s hiu su sc

vn c kim tra.

3.1 Phng phpMt phng php c th l phng php nh lng v nh tnh. Phng

php nh lng th c chnh thc ho, cu trc ho, v c gn c im bi

tnh chn lc cng vi ngun thng tin. Phng php ny tp trung vo vic phn

tch nhng con s v mc ch l to ra mt hin tng thng qua vic phn tch

nhng d liu c la chn ni nhng ch s thng k ng vai tr trung tm. Tri

li, phng php da vo cht th c gii hn ti nhng thng tin c gi tr.

Phng php ny c c tnh bi vic s dng m t ming thay v con s v mc

ch l to ra s hiu chung v vn nghin cu.

t c mc tiu, ti chn p dng c phng php nh tnh v nh

lng. Phng php nh lng lin quan n cuc kho st m ti thc hin trong

hnh thc ca cu hi iu tra m pht trc tip n nh u t c nhn v nh u

t c t chc. Thng qua cuc kho st, ti c gng quyt nh cch ra quyt nh

v hnh vi ca nh u t trong thc t gn vi s tn ti ca l thuyt ti chnh,chng ti cng nhm n nhng yu t m gn vi s tn ti ca bong bng u c.

Phng php nh tnh c thc hin thng qua nhng n lc ca chng ti m

t l do v s tn ti ca bong bng u ctrong nhng nm gn y trn th trng

chng khon Vit Nam vi s trgip ca nhng l thuyt tn ti. Chng ti cng

m t nhng khi nim cbn trong ti chnh hnh vi ci thin vic hiu ca ch

cn nghin cu.

3.2 Thu thp dliu

D liu cho vic nghin cu ca ti c c thng qua mt cuc kho st

trong hnh thc cu hi iu tra cng vi thng qua nghin cu da vo l thuyt

hnh vi ti chnh v bong bng u c.

3.2.1 Dliu scp

D liu scp c c cho mt mc ch c bit m c i hi b sung

d liu th cp (Wiedersheim-Paul and Eriksson, 1997). D liu scp trong lun


14/156

6

vn ny bao gm cuc kho st di hnh thc ca cu hi iu tra trc tip n nh

u t c nhn v nh u t c t chc nng ng trn cc th trng chng khon

TP.HCM. Cu hi c pht ra v c tr li mt cch t nguyn cho cc nhu t c nhn tp trung cc sn th trng ln nh SSI, i Vit, Bo Vit v

chng ti gi email ti cc t chc nh Indochina, SSI, Vinacapital, ANZ, Citi

Bank. Chng ti nhn c 160 kt qu phn hi t nhng nh u t c nhn

nhng mt vi phn hi b loi b v c rt nhiu cu b b trng. Chng ti cng

nhn c phn hi t cc nh u t c t chc, v khng c kt qu no t nh

u t c t chc m b loi b.

Cu hi iu tra bao gm 21 cu hi lin quan n nhng yu t cbn nh

hng n quyt nh u t v nhng cu hi lin quan n hnh vi ca nh u t

sut v sau thi k bong bng. Mt v d ca cuc iu tra c trnh by trong ph

lc 1.

Cu hi iu tra trc tin c x l bi cng c Microsoft Excel c mt

ci nhn tng th v kt qu sb. Nhng phn tch c chia thnh nhng phn

khc nhau. Mt phn tch thng xuyn vi s so snh gia nhng cu hi m davo cng l thuyt th c lp theo nhm vi l thuyt thch hp. iu ny c

lm phn tch v so snh cc cu hi d dng hn.

Trong phn hai ca phn tch, chng ti so snh nhng cu hi t nhng l

thuyt khc nhau. Chng ti trnh by 11 kt qu tht bt ngm c trnh by

trong ph lc 2. Vic so snh c thc hin vi phng php X2 (Chi bnh

phng) theo nhng hng dn ca Korner (1996) v Rudberg (1993). Mi php

kim tra X2a n mi gi tr, gi tr ny c so snh vi gi tr hp l c ly

tX2-bng phn phi. Chng ti s dng 5% mc ng k vi con s tng i

ca mc t do bi v iu ny c s dng trong thng k cbn. Nu gi tr

tnh ton th t hn gi tr hp l, chng ti khng th kt lun rng c mt s khc

nhau gia nhng cu hi so snh v chng ti chp nhn H0 (null hypothesis). Nu

gi tr tnh ton th ln hn gi tr hp l chng ti kt lun rng c s khc nhau


15/156

7

ng k gia nhng cu hi so snh v chng ti t chi H0 v chp nhn H1

(Hypothesis one).

3. 2.2 Dliu thcpD liu th cp lin quan n nhng ti liu c thu thp v tm tt t nhng

ngun bo ch, Internet. D liu ny c s dng trong lun vn lin quan n

nhng l thuyt tn ti trong ti chnh, c bit hn l l thuyt hnh vi. Vic nhn

mnh l vo ti liu tm thy lin quan n lnh vc mi ca ti chnh hnh vi v

nghin cu v bong bng u c.

3.3 Nhn xt v ngun dliu

C ngun scp v th cp c l cha ng nhng yu tnh hng gi tr

ca nghin cu. Thm vo , chc chn ti phi xem xt gi tr hin thc v tin

cy ca nghin cu thit lp ton b gi tr ca nghin cu.

3.3.1 Nhn xt v ngun dliu scp

Cuc kho st, m chng ti tin hnh trong hnh thc cu hi iu tra l mt

cch thun li ca vic thu thp thng tin. Bi v d liu thu thp th n nht v c

bn cht t nhin v cu hi c tnh ton gn vi lnh vc c nghin cu.Tuy nhin cu hi iu tra th gn vi kin ch quan ca ngi phn hi. Khi

c hi v nhng s vic xy ra trong qu kh, phn hi ca nh u t th ch ra

kh nng ch quan i vi nhng s kin . Nhng ngi phn hi cng thay i

nhn thc ca h v nhng s kin trong qu kh theo kt qu tht s ca nhng s

kin ny, c bit nhng cu hi lin quan n giai on sut v sau thi k bong

bng u c. V th phn hi t nh u t c th b chng cho lin quan n

nhng g h nghs l nhng hnh ng ng nu hc a cng la chn ngy

nay thay v phn nh quyt nh tht s m h s lm trong qu kh. y c gi

l c xu hng mun. Thm vo , nhng nh u t c t chc tr li cng cu

hi nh nh u t c nhn c l quen hn vi khi nim u cbong bng v th

dn n tnh gi tr ln hn.

Nhng nh u t c t chc t a ra nhng li nhn xt v cu hi iu tra

v v th dng nh h khng b ri v nhng g chng ti hi v v nhng g


16/156

8

chng ti mun tm ra bi cu hi. Trong khi mt s nh u t c nhn trnh

by rng cu hi qu kh v h khng hiu v bng iu tra. V th, mt vi ngi

chn khng tr li. Tuy nhin kt qu tht n tng bi v c nhiu ngi hiu cnhng g c hi.

S dng kim tra thng k lun lin quan n vi mc khng chc chn bi

v mu c ly ra t tp hp. S dng mc 5% ng rng c 95% s chc

chn trong kt qu. Chng ti c gng ti thiu ha kh nng, ri ro, ca li loi I

v loi II. Li loi I l t chi khi H0ng; v li loi II l chp nhn mt H0

khng ng.

Kh nng lm mt quyt nh khng ng th c s dng anfa v beta v

c nh ngha nh sau:

= Pr (t chi H0/H1ng)

= Pr (chp nhn H0/H1 sai)

3.3.2 Nhn xt v dliu thcp

Ti chnh hnh vi trong l thuyt v trong ti liu vit v th tng i mi. N

lin quan n nhiu l thuyt ti chnh hin i v v th gn vi nhiu cch gi haycch dch khc nhau v tranh ci mu thun nhau trong l thuyt ti chnh chun.

Ti n lc ng trn quan im khch quan v ti chnh hnh vi trong khi m t

v s dng li ch ti a ca nhng l thuyt tn ti trong vic gii thch bong bng

u cv hnh vi ca ngi tham gia th trng. a s d liu th cp t c t

ngun khoa hc v c bn cht hin thi. V th chng ti xem d liu th cp ca

chng ti l hp l.

3.3.3 Tnh gi tr

Mt nghin cu c tnh gi tr nghin cu ch cha ng nhng g mt ngi

mun v khng c ci g khc. Tnh hp l lin quan n cch tp hp d liu v

phn tch d liu ca nghin cu gn vi tnh hin thc c nghin cu. Tnh hp

l c thc chia thnh ba mng: xy dng, tnh hp l bn trong v tnh hp l

bn ngoi. Trc tin, tnh hiu lc ca xy dng lin quan n qu trnh thu thp

d liu, v d thit lp hot ng ng o lng cho khi nim ang c nghin


17/156

9

cu. Nghin cu ca chng ta tp trung vo vic ra quyt nh trn th trng ti

chnh ni nh u tng vai tr trung tm v quyt nh ca h hnh thnh nn

tnh cbn ca hin tng c nghin cu trn th trng ti chnh. Bi v victp hp d liu ca chng ta th hng ti c nh u t c nhn v nh u t c t

chc v c hai i tng ny ng vai tr trung tm ca th trng, v th chng ta

xem vic nghin cu ca chng ta c gi tr hiu lc xy dng cao.

Tnh hiu lc ni b lin quan n qu trnh thit lp mi quan h ngu nhin,

bng cch nhng iu kin chc chn c ch ra dn ti nhng iu kin

khc, nhc phn bit t mi quan h khng ch thc. N cng lin quan n

s lin kt gia l thuyt v nghin cu thc nghim. Trong lun vn ny, ti c

gng khm ph nhng hnh vi no dn ti bong bng u ctrong nhng nm gn

y. Ti xem l thuyt trong ti chnh hnh vi th c hiu lc trong vic gii thch

kt qu thc nghim. Tuy nhin tht kh ch ra rng hnh vi c bit no gia

nhng nh u tc quan st s l l do duy nht cho hin tng m ti ang m

t. C l cng c nhng yu t trong v ngoi khc gy ra bong bng u cm ti

khng tnh n.Tnh hiu lc bn ngoi thit lp phm vi m kt qu nghin cu c th to ra

trong phm vi . Trong nghin cu ca ti tnh hiu lc bn ngoi lin quan n

kh nng ca vic to ra kt qu ca chng ti gia nh u t c nhn v nh u

t c t chc v c ko di ti phm vi rng hn. Chng ti xem xt mu l

nhng hnh vi quyt nh ca nh u t c nhn v nh u t c t chc c

chn mt cch ngu nhin nhng c tnh nng ng v c kin thc trn trung bnh.

3.3.4 tin cy

tin cy trnh by rng hot ng ca nghin cu nh l qu trnh tp hp

d liu c th lp li vi kt qu tng t. Mc tiu l bo m rng nu nghin

cu sau theo sau ng trnh t nh nghin cu trc th nghin cu sau cng a

n kt qu mong i. Trong lun vn ny, ti tn dng phng php nh lng

trong hnh thc cu hi iu tra trc tip n nh u t c nhn v nh u t c t

chc. Ti cho rng qu trnh tng t th d p dng ti mu tng t ca nh u


18/156

10

t v nn a ra kt qu tng t nu hng n mu tng t. V th ti tin rng

nghin cu p ng ng tiu chun tin cy. Tuy nhin, cu tr li ca nhng

ngi phn hi th nu ln tnh ch quan v mang c im ca th trng vo thiim u nm 2009, c bit nhng cu hi lin quan bong bng u c. Mt s

lng chc chn ca vic nhn thc tr nhc cp trong mc 2.4.1, c l lm

bp mo kt qu nhn c.


19/156

11

Chng I: TNG QUAN V TI CHNH HNH VI.

1.1 L thuyt ti chnh1.1.1 L thuyt ti chnh cbn

Nn tng c bn da vo khung kin thc c xy dng trn nguyn tc

arbitrage ca Miller v Modigliani, l thuyt th trng hiu qu ca Markowitz, l

thuyt nh gi ti sn ca Sharpe, Lintner v Black v l thuyt quyn chn gi ca

Black, Scholes v Merton. Nhng nguyn tc ny xem xt th trng hiu qu v

mc phn tch tiu chun cao.

1.1.2 L thuyt th trng hiu qu

Theo l thuyt th trng hiu qu, gi c ca cc ti sn ti chnh kt hp tt

c thng tin v gi cc xem xt nh l iu kin don tt nht ca gi tru

t tht s ti tt c thi gian. L thuyt th trng hiu qu da vo nguyn tc rng

mi ngi hnh x c l tr, ti a ha li ch mong i mt cch chnh xc v x

l c tt c thng tin. Ni mt cch khc, ti sn ti chnh th lun lun c

nh gi hp l, v c ph bin ti cng chng. Gi chng khon c m t xpx mt cch ngu hng theo thi gian: gi thay i th khng th don bi v

chng xut hin ch trong s phn ng i vi thng tin tht s mi, v ch bi

thng tin mi v khng don c (Shiller, 2000). Bi v s tht rng tt c

thng tin th c cha ng trong gi chng khon th khng th kim c li

nhun trn trung bnh v nh bi th trng theo thi gian m khng gnh ly ri

ro.

Tuy nhin, bt c ai tng tri qua thi k bong bng internet v tip theo l

cc cuc khng hong u nhn ra l thuyt th trng hiu qu khng th gii

thch.V trong nhng trng hp nh vy, nghin cu v tm l hc li hon ton

c th gip chng ta hiu c th trng ti chnh. Nhng hnh vi v l mt cch

h thng l cch gii thch hp l d chp nhn i vi nhng bt thng trn th

trng chng khon.


20/156

12

1.1.3 Ti chnh hnh vi

Ti chnh hc hnh vi l lnh vc ti chnh s dng cc l thuyt cbn da

trn tm l con ngi gii thch nhng bt thng trn th trng chng khon.Mt s miu t v gii thch ca ti chnh hc hnh vi kh th v, m phng hnh vi

th trng bng cc cuc th nghim rt n gin nh sau: Cho ai mt la chn

hoc l s c chc chn 50.000 ng hoc l s chi tr ng xu xp nga, nu

thng s nhn c 100.000 ng, v ngc li s khng nhn c g c. C v

nh tr chi ny y may ri, do ngi ta chn vic b ti chc chn 50.000

ng. Ngc li, nu phi la chn gia vic mt chc chn 50.000 ng hoc cng

chi tr ng xu xp nga v mt 100.000 ng hoc khng mt g c. H c th s

chn chi xp nga. S may ri trong vic tung ng xu xp nga trong c hai

trng hp l tng ng nhau, nhng con ngi li chn cch tham gia tr chi

tit kim nhng khon l, thm ch l tr chi ny c th s mang n mt khon

l ln hn. iu ny cho thy khuynh hng con ngi coi kh nng b p mt

khon l cn quan trng hn kh nng kim c mt li nhun ln hn.

Nh vy hnh vi ti chnh l mt kiu ti chnh mi, n gip b sung vo ccl thuyt ti chnh cbn bng cch gii thch v hnh vi ca qu trnh ra quyt

nh. Ngc li vi l thuyt ca Markowitz v Sharp, hnh vi ti chnh gii quyt

vn ca cc c nhn v cch m h thu thp v s dng thng tin. Hnh vi ti

chnh tm cch hiu v don c qu trnh ra quyt nh c quan hn h

thng th trng ti chnh. Ngoi ra, n cn tp trung vo vic p dng cc nguyn

l tm l v kinh t ci thin vic ra quyt nh ti chnh (Olsen, 1998).

Phn sau y s gii thiu nhng kt qu cbn v nhng nguyn l l thuyt

trong ti chnh hnh vi m thng mu thun vi gi thuyt ca l thuyt th trng

hiu qu.

1.1.3.1 L thuyt k vng

L thuyt k vng l mt l thuyt c s dng thay th cng thc ton

hc ca l thuyt ti a ha li ch mong i. L thuyt k vng thng trnh by

hnh vi l tr tht s di ci chc chn.Theo l thuyt li ch mong i, nhng nh


21/156

13

u t khng thch ri ro. Khng thch ri ro c th hin vi lm ca ng

li ch bin, chng hn nh li ch bin ca s giu c gim. Mi n v tng thm

ca s giu c th c gi tr t hn s tng trc v s giu c. Mc d s hpdn khc nhau ca l thuyt li ch, n c bit rng, l thuyt ny sai khi d

on hnh vi con ngi, t nht l di nhng hon cnh chc chn. Kahneman v

Tversky trnh by trong l thuyt k vng (1979) v nhng bng chng thc

nghim sau minh ha cch nh u t xm phm l thuyt li ch.

Khi nhng nghin cu ca hc yu cu chn gia mt v s m mang li,

25% chi ca vic thng 3.000 v mt tm v s c 20% chi ca vic thng

4.000, 65% mi ngi chn ci chi sau (20%; 4.000). Tri ngc vi nhng ch

c yu cu chn gia 100% chi thng 3.000 v 80% chi thng 4.000,

80% chn ci u tin (100%; 3.000). L thuyt li ch cho rng h khng nn chn

khc nhau trong hai trng hp bi v theo s la chn th hai th tng t nh ci

u tin (ngoi tr rng tt c kh nng th khng i). Ngc li, theo l thuyt k

vng, s yu thch ca c nhn cho la chn u tin trong x s, khi c s chc

chn, minh ha nhng g m c gi l hiu qa chc chn, mt s yu thchnhng kt qu chc chn

Mt khm ph na ca l thuyt k vng l chc nng gi tr ca Kahneman

v Tversky (1979). Theo l thuyt li ch mong i truyn thng, ng li ch l

ng dc xung cho tt c mc giu c. Tri li, theo l thuyt k vng, lm

ca ng li ch th dc ln i vi nhng mc giu c di mt im tham

kho v dc xung sau im tham kho. im tham kho c quyt nh bi hai

c nhn nh l mt im so snh, nh mt so lng ca mc giu c.

nhng mc giu c di im tham kho, nh u t l ngi tm kim ri ro, v

d h chun b lm nhng c nm trn mc giu c yu thch ca h.

Trong khi , ti nhng mc trn im tham kho, ng gi tr th lm xung,

hp vi l thuyt truyn thng v nh u t th hin s khng a thch ri ro.

Kahneman v Tversky trnh by rng mi ngi l nhng ngi yu thch ri ro i

vi nhng mt mt.


22/156

14

Hai hin trng ny, s yu thch i vi kt qa chc chn v s yu thch ri

ro khi i din vi mt mt, c khm ph bi Kahneman v Tversky, c l gii

thch vi chnh xc cho hnh vi v thc ca nh u t. S tht rng im thamkho trn ng gi tr lun lun dch chuyn vi s giu c gi mc li ch

hin ti, nh u t s lun lun hnh x trong cch khng a thch ri ro thm ch

khi mt lng nh ca giu c ang trong hoi nghi. Thut ng ny c gi l s

khng a thch ri ro m c trnh by trong nhng phn sau.

1.1.3.2 Skhng yu thch ri ro

Kahneman v Tversky tht ng khi cung cp rng l thuyt k vng m t

cch nhng ngi a ra nhng quyt nh hnh x khi i u vi s la chn

di ci khng chc chn. ng gi tr ch ra tnh khng cn xng r rng gia

nhng gi tr m con ngi t vo c v mt. Tnh khng cn xng ny c

gi l s ght ri ro. Nhng bng chng thc nghim ch ra rng mt mt th c

cn nng gp hai ln so vi ci c.-mt 1$ th ngi ta s bun gp hai ln so vi

nim vui ca vic li c 1$. iu ny c th din t nh l khi nim m mi

ngi c xu hng nh cc trong vic mt mt, chng hn, nh u t c xuhng giv tr mt vi hy vng rng gi cui cng s phc hi. iu ny bi v

s tht rng ng li ch di l thuyt trin vng th hng ln i vi mi mc

giu c di im tham kho ca mi c nhn. L thuyt trin vng ch ra rng

nhng nh u t s khng thch ri ro trong nhng ci h st c.

Samuelson (1963) minh ha mt v d ca s khng yu thch ri ro. ng ta

hi mt ng nghip rng ng ta s chp nhn mt v c m tr cho ng ta 200$

vi kh nng 50% v mt 100$ vi kh nng 50%. Ngi ng nghip ni rng anh

ta s khng chp nhn v c cc ny nhng anh ta s c mt trm ln. Vi 100 ln

c, anh ta mong rng tng tin thng c l 5.000$ v anh ta hu nh chng c c

hi mt mt ng no. Sai lm chp nhn nhiu ln c cc nh vy khi ngi ta

xem xem xt chng mt cch ring l nh vy c gi l tm l sthua l thin

cn bi Benartzi v Thaler (1995). S khng yu thch ri ro mnht l s kt ni

ca s nhy cm ln hn ca vic mt hn i vi vic nhn v mt xu hng


23/156

15

nh gi kt qu thng xuyn. Hnh vi ca cc nh u t thnh thong c ni

l thin cn, thiu tm nhn, v v ch nhn nhn s vic t mt pha nn h thng

b qua rt nhiu th c th xy ra, do vy mi nh u t ch ln k hoch cho mtthi k r rng m thi (Bodie et al., 2000). Hai ginh ca vic khng yu thch

ri ro thin cn th c kim tra thc nghim. u tin nhng nh u t khng

thch ri ro s sn sng chp nhn ri ro nu hnh gi vic u t ca h t

thng xuyn hn. Th hai, nu kt qu tng hn ch vic mt mt, nh u

t s chp nhn thm ri ro. Khng yu thch ri ro ch ra rng mi ngi c xu

hng nhy cm hn vi s gim trong vic t c li hn l s tng. iu ny

c phn nh trong ng gi tr l thuyt trin vng m c mt ci ging lc ban

u. Khng yu thch ri ro c th gii thch rng xu hng ca nh u t gi

chng khon b l trong khi bn chng khon li qu sm. Shefrin v Statman

(1985) gi s xut hin ny bn li nhun qu sm v ci l qu lu nh l kt

qu ca khuynh hng. Khi nh u t xem xt chng khon da trn cbn c

nhn, th s khng a thch ri ro trong vic c li nhun s dn ti vic h bn

chng khon ang tng gi qu nhanh, bng cch y gi gim c mi lin h vic bn. iu ny thit lp mt giai on cho vic tng gi thm khi gi chng

khon trli gi tr cbn, ngc li, tm kim ri ro trong mt mt s gy cho nh

u t gi qu lu khi gi gim, bng cch gi chng khon vi m vt qua

gi tr cbn.

1.1.3.3 Tnh ton tr c

Tnh ton tr c (mental accounting). y l mt dng ca nh ngha hp.

Chng ta c xu hng tch ring cc quyt nh m ng ra phi c kt hp li

vi nhau vo cc ti khon o trong tr tng tng ca chng ta (metal account) v

ti a ho li ch tng ti khon. V v th, i khi chng ta a ra cc quyt nh

nhn tng l hp l, m tht ra l sai lm. V d, c ngi c xu hng tch bit ra

hai ngn sch gia nh, mt dnh cho mua thc n trong gia nh, mt dnh cho i

n nh hng cui tun. V khi chi tiu mua n, ngi ny thng khng mua hi

sn cao cp v nghrng n mc v chn tht bnh thng, nhng khi vo n nh


24/156

16

hng, ngi ny li gi tm hm, thay v n mt ba tht bnh thng (ng nhin

r hn tm hm). Nu thay v nh vy, ngi ny i mua tm hm cho ba n ti

nh, v chn tht bnh thng trong nh hng, anh ta c th tit kim tin. Vn nm ch anh ta tch bit ra hai ti khon ring cho thc n ti nh v i n cui

tun!

S dng tnh ton bt hp l v nh ngha hp, chng ta c th gii thch

nhiu hin tng nh la chn nghch vi sthch (preference reversals), sthua l

(loss aversion), v hiu ng phn b ti khon kh ph bin, th hin cbn ch

ngi ta sn sng thc hin ngay nhng lnh mang li li nh, nhng tr hon

khng thc hin lnh dng l khi xut hin nhng khon l nh. V d, khi mua c

phiu gi 30.000, sau gi gim xung 22.000, ngi ta vn khng bn c phiu

(thm ch cn mua tip) v chn khi gi ln trn 30.000 mt cht mi bn ngay

kim li. Gi c gim tip ngi ta cng c gi c phiu tip. V h tch bit

gia ti khon li v ti khon l trong tm tr ca mnh, cho nn h c ti a

ho ti khon li, v ti thiu ho ti khon l, nn gi ln mt cht th bn, gi

xung th c gi, xem nh n cha b chuyn qua ti khon l. Hiu ng phn bti khon ny cng c thc l gii bng hiu ng t la di (srng nu bn m

b l th s cm thy bn thn ra quyt nh u t km), hay hiu ng tic nui (l

bn ri m gi ln th sao). Hiu ng phn b ti khon l gii mt phn v sao

trong th trng tng gi th khi lng giao dch tng cao hn khi th trng gim

gi ti M v Nht.

Vai tr ca m hnh ny cng c thc minh ha trong nhng rc ri ca

vic phn chia c tc qua cc nh u t c nhn tch bit c tc t li vn trong

vic xem xt mt chng khon. Trong mt th gii khng c thu v chi ph giao

dch cc nh u t khng quan trng gia mt ng c tc v mt ng vn. Thm

vo , trong th gii m c tc bnh thu nng hn li vn, nhng nh u t

bit rng h s bt li khi cng ty cng b tr c tc. Th th ti sao cng ty tr c

tc? Mt ng la c tc khc mt ng la vn theo l thuyt k vng bi v

nh u t gn ng la thnh hai ming kim loi ring bit. V th, mt chng


25/156

17

khon khi tr c tc lm gim gi nhng nh u t li do d khi bn chng khon

v smt ming kim loi c cha thu nhp c tc. C tc c thc nghnh

l mt st c tch bit t li vn bi v s tng trong bn thn gi chngkhon. Vic s dng c tc trnh hi tic khi bn chng khon m c l tng

trong gi tr sau ny. Shefrin v Statman (1994) cng tranh ci rng nhng nh u

t c nhn nghrng c h s c mt phn an ton trong danh mc u t m c

bo v t pha ri ro v mt phn ri ro c thit k nhn ly s giu c.

Tnh ton tr c c th c a n kt qu l tin tt c nm vo sau tin

xu bi hot ng lin tc ca vic mo him u t khng li nhun vi hy vng

rng vic phc hi s bng mt cch no xy ra. N cng gii thch nh kin m

c li ch cho cc nh u t vi s khng t kim sot hon ho mt dng hin

tng c trnh by sau y.

1.1.3.4 Tiu chnh hnh vi

Tnh ton tr c v khung cu trc c lc s dng lm gim vn t

iu chnh, v d, bng cch thit lp ti khon c bit m c xem xt l vt

qua gii hn. Glick(1957) bo co rng vic do d nhn ra mt mt hnh thnhnn vn tiu chnh; ng ta m t nhng nh u cchuyn nghip ngi m

c khuynh hng cho vic mt mt ra i. N l siu chnh vic mt m to

nn vn . Vn ca ngi i bun th c trnh by l ng li mt ti

khon ti mt im mt, mc d chng th r rng rng gi ly mt mt th l khng

c l tr. Tiu chnh hnh vi cng trnh by trong vic mt c tc, c cp

trong nhng phn trc. V d, nh u t, c bit nhng ngi v hu, ngi

sng nhvo qu lng hu, lo lng rng v vic chi i s tin qu nhanh bng ci

cch m cn kit ti sn sinh sng. H lo sv vic mt i kh nng tiu chnh,

ni h b thc gic c th dn ti vic chi tiu qu mc.

1.1.3.5 Hi tic

C mt xu hng khin con ngi cm thy hi tic khi vi phm li, thm ch

nhng li nh. lm mt cm gic hi hn v mt quyt nh gy ra nhng kt

qu xu. Nu mt ngi khng mun phi hi hn th anh ta phi thay i hnh vi


26/156

18

ca mnh theo cch m i khi trong vi trng hp th s khng hp l. Thuyt hi

tic c th gii thch c s tht rng cc nh u t tr hon bn nhng c phiu

ang gim gi trong khi li tng tc vic bn nhng c phiu ln gi (Shefrin vStatman, 1985). L thuyt ny l gii rng cc nh u t trnh vic bn nhng c

phiu ang gim gi khng b mc sai lm v theo cch ny h s khng cm

thy hi tic. H bn nhanh cc c phiu ang ln gi khng cm thy hi tic

nu sau c phiu b gim gi. Hnh vi ny c dn chng bng cch s dng

ci d liu thng mi ca Ferris, Haugen v Makhija (1988) v Odean (1996).

1.1.3.6 Phng php gii quyt vn ca nh u t da vo kinh

nghim (Heuristics)

Tin nh ngha t Heuristics lin quan ti mt qu trnh trong mi

ngi tm ra nhng th cho chnh h bng php th hay li. Php th hay li dn

con ngi pht trin lut ngn tay ci, nhng qu trnh ny thng dn ti nhng

li khc (Shefrin, 2000). Heuristics c th cng c nh ngha nh l s dng

kinh nghim v n lc thc ta ra quyt nh bi v s tht rng ngy cng

c nhiu thng tin ang lan truyn nhanh v rt nhanh, cuc sng ca nhng ngira quyt nh da vo th trng ti chnh th ngy cng phc tp. iu ny ng

vic s dng Heuristics m thng l mt qu trnh khng th trnh khi, nhng

lun lun hiu qu. Heuristics c l gip gii thch ti sao th trng thnh thong

hnh x trong cch v thc, m i lp vi m hnh l thuyt th trng hiu qu.

Hnh vi by n l mt cch ca Heuristics ni nhng c nhn c dn ti hnh

thnh thnh mt m ng, hin din trong mi trng quyt nh u t, theo sau

bi quyt nh ca h. Tuy nhin, khuynh hng by n, cng vi Heuristics, c l

dn con ngi lc hng theo mt khuynh hng ca th trng. Qu t tin l mt

khuynh hng m mi ngi c gng phn loi s kin nh l cbn hay i din

ca mt loi c bit r.Trong th trng chng khon c l nh u t phn loi

chng khon nh l chng khon pht trin da vo lch s ca pht trin li nhun,

b qua kh nng c rt t cng ty c th pht trin mi mi. Cui cng, b n c


27/156

19

trnh by trong phn 1.1.3.7 lin quan ti qu trnh ra quyt nh ni m ng th

quan trng v ni nhng quyt nh c l bnh hng bi s ngh.

1.1.3.7 Hnh vi by nMt quan st cbn v x hi con ngi trong con ngi c mi lin h

giao tip vi ngi khc c cng suy ngh. N th quan trng hiu ngun gc ca

s suy nghtng t nhau, chng ta c thnh gi tnh hp l ca l thuyt dao

ng u cm gn cho vic lm thay i gi c do nhng suy nghsai lch. Mt

phn l do ca vic phn on ca con ngi th ging nhau ti nhng thi im

ging nhau l hang c nhng phn ng vi thng tin ging nhau. nh hng x

hi c mt tc ng khng l ln phn on c nhn. Khi con ngi i u vi

phn on ca mt nhm ln, h c xu hng thay i nhng cu tr li ca h. H

n gin ngh rng tt c nhng ngi khc c th khng sai. H phn ng vi

thng tin m nhm ln c phn on khc vi h. y l hnh vi c thc.

Trong cuc sng mi ngy, chng ta hc rng khi mt nhm ln nht tr trong phn

on h th chc chn ng (Shiller, 2000).

Hnh vi by n c lc nhn din trn hu ht th trng ti chnh trongmt hon cnh tm l. Hnh vi by n c thng mt vai tr trong vic to ra u

cbong bng bi v c mt xu hng quan st ngi thng rt gn, c bit biu

hin tt lp i lp li vi ln. N c v hp l khi lm s phn bit gia t nguyn

v bt buc hnh vi by n. Nhiu ngi chi trn th trng ti chnh c l ngh

rng tin t hay chng khon khng c nh gi ng, nhng h km li hnh

ng tri ngc. Nhng ngi ny c ln gin cm thy rng n v ngha khi

u tranh vi by n. y l mt v d ca hnh vi by n vng chc. H theo

sau n khng t nguyn nhng trnh b gim chn nn v th h gn cht theo

by n.

Thm ch c nhng ngi c l tr c th tham gia vo by n khi h quan

tm ti phn on ca ngi khc, v thm ch h bit rng ngi khc cng ang

hnh x trong by n. Hnh vi, mc d theo l tr c nhn, sn xut ra nhm hnh

vi m khng c l tr hay gy ra s dao ng trong th trng. L thuyt ny cng


28/156

20

ch ra rng nhng nh u t trong ngn hn gy nh hng nhiu ln gi chng

khon hn nhng nh u t di hn. Nhng nh u t khng tip cn vi thng

tin bn trong, hnh x v thc theo ting n nh th hang nm bt thng tin.Mt yu t quan trng na ca by n l truyn ming. Ngi ta, ni chung,

tin tng bn b, h hng v ng nghip hn bo ch v truyn hnh. Phng tin

truyn thng truyn thng, tivi, v radio c kh nng truyn thng tin, nhng kh

nng ca chng to ra hnh vi chng th vn cn hn ch. Ni vi ngi khc

v cc loi giao tip khc na l trong s nhng kt ni x hi quan trng m con

ngi c. V th thng tin v c hi mua s lan truyn nhanh chng. Trong mt

nghin cu, nhng nh u t c nhn c hi l ci g cun ht hu tin khi h

u t vo mt cng ty. Ch 6% tr li l bo ch v thi gian. Thm ch nu mt

ngi no c nhiu, s quan tm v hnh ng cng dng nh b kch thch

bi s giao tip ln nhau.

Khi nim v mc ca gi th trng phn nh kt qu ca vic nh gi

ca nh u t c nhn v kt qu l gi tr tht s ca th trng th khng chnh

xc. Mi ngi c th thay v chn mt cch c thc khng tn thi gian v nlc trong vic thc hin nhng phn on ca h v th trng v v th khng s

dng bt k tc ng c lp no trn th trng, iu ny c th dn ti hnh vi

by n v hnh x ging nh ngun thng tin nh gi trn hay di ca th

trng chng khon.

1.1.3.8 Qu ttin v phn ng thi qu hay bi quan

Mi ngi c v thi qu ti nng ca h v phn on tnh hp l ca kt qu

xu thng qua nhng g h khng thiu chnh c gi l s qu t tin. S kt

hp ca qu t tin v bi quan gy cho con ngi nh gi thi qu mc tin cy

v kin thc ca h, nh gi qu thp ri ro v nh gi qu cao kh nng iu

chnh nhng s kin, m dn ti khi lng giao dch ln v gy ra u cbong

bng. S c tin thi qu m mt ngi c cng ln, ri ro cng cao. iu ny p

dng, c bit, xc nh ni ngi ta khng c thng bo y . Tiu


29/156

21

chnh lun lun khng gn vi kin thc tht s. Mt iu ngc nhin l c mi

quan h gia qu c tin v tha mn.

De Bondt and Thaler (1985) ch ra rng ngi ta c xu hng hnh ng thiqu i vi s kin tin tc gy xc ng v khng mong i. Nht tr vi phn on

ca l thuyt hnh ng thi qu, danh mc ca nhng ngi b thua l trc th

tm thy tt hn nhng ngi thng trc. Qu c tin dng nh lin quan ti vi

hin tng tm l. Ross (1987) tranh ci rng qu nhiu s c tin th lin quan ti

kh khn ln hn trong vic to ra khon i vi s khng chc chn trong quan

im ca chnh bn thn ngi .

Nghin cu gn y cho thy phn ng t ca gi chng khon i vi tin tc

nh l thng bo li nhun, v phn ng thi qu ca gi chng khon i vi hng

lot tin tt hay xu. Bng chng ca hnh ng t phn ng ch ra rng thng qua

giai on mt ti mi hai thng, gi chng khon t phn ng vi thng tin. Kt

qu l, thng tin kt hp chm trong gi, m c xu hng trnh by mi lin h

dng thng qua giai on ny. Chng ta c th ni rng tin tc tt hin thi c nh

hng ln trong vic don li nhun dng trong tng lai. Bng chng hnh vithi qu ch ra rng qua giai on di hn t 3 n 5 nm, gi chng khon phn

ng thi qu i vi mu lin quan cu vic ch ra thng tin trong cch tng t.

Tht vy, chng khon m ghi nhn thng tin tt c xu hng c nh gi qu

cao v c t sut li nhun trung bnh thp sau . Bng chng phn ng chm ni

ring th lin quan ti tnh bo th. Tnh bo th lin quan ti hin tng m theo

con ngi nghi ng thng tin mi v a qu nhiu kh nng trc ca s

kin trong tnh hung c cho trc. Edwards (1968) kt lun rng n ly bt k

t hai n nm quan st lm mt quan st c gi tr trong vic to ra ch th

thay i kin ca anh ta. Theo nguyn tc ny, con ngi chm thay i kin

ca h. i vi l do ny, n mt mt t thi gian trc khi nh u t bt u kt

lun rng mt xu hng s tip tc, chng hn nh gi tng gn vi u cbong

bng. Thm vo , phn ng t hay thi qu l mt trong nhng nguyn nhn ca

xu hng, ng lc v theo thi thng.


30/156

22

R rng nhng nh u t cm thy rng h c l do u c kinh doanh

thng xuyn (trade), v r rng iu ny phi lm vi mt xu hng cho mi c

nhn c nim tin rng anh ta hay c ta nhn nhiu hn nim tin ca nhng ngikhc(Shiller, 1998). N nh th l hu ht mi ngi nghrng hang trn mc

trung bnh. Shiller (1987) quan st trong mt cuc kho st bin ng ca th

trng, mt s t tin cao ng ngc nhin gia nhng nh u t trong cm gic

trc gic v hng m th trng si sau s sp . V th s thi qu s gii thch

hnh ng thi qu ca th trng cng vi s bin ng thi qu v gi ti sn u

c. N gii thch l do ti sao nhng nh u t chuyn nghip gi nhng danh mc

c qun tr nng ng vi dnh c th chn ra nhng ci thng v ti sao qu

lng hu thu nhng nh qun l nng ng. Khi lng giao dch ln v vic

theo ui chin lc u t chng dng nh khng nht tr vi kin thc chung

ca hnh vi ca mt tc nhn kinh t.

1.1.3.9 Stham kho (Anchoring)

S tham kho l qu trnh ra quyt nh m nhng nh lng c yu cu v

l ni m nhng nh lng ny bnh hng bi cc li khuyn. Trong tm tr mingi, c vi im tham chiu (im neo), v d l gi c phiu trc y. Khi

c c cc thng tin mi h siu chnh im tham chiu c ny mt cch b

ng n ni m thng tin mi yu cu. Trong s thiu vng ca thng tin tt hn,

gi chng khon qu kh c l l yu t quyt nh quan trng ca gi chng khan

hm nay. V th, Anchor (im thao kho) l gi c ghi nhgn y nht. Xu

hng ca nh u t l s dng im thao kho ny thc p s ging nhau ca

gi chng khon t mt ngy ti ngy k tip. i vi nhng chng khon ring l,

xu hng thay i gi c l gn vi vic tham kho t gi chng khon khc, v t

l P/E c lc tham kho t mc P/E ca nhng cng ty khc. Loi bt chc

ny c l gii thch ti sao gi chng khon thay i cng chiu, v ti sao ch s

gi dao ng nh th - ti sao nhng chng khon ngang trung bnh c sn trong

vic xy dng ch s chng khon khng ngn cn mnh m s bt n ca th

trng. N cng gii thch ti sao nhng cng ty khc ngnh nhng c dn u


31/156

23

trong cng quc gia c xu hng dao ng cng chiu hn nhng chng khon

cng ngnh nhng c dn dt nhng quc gia khc nhau, iu ny tri vi

mong i ca mt ngi cho rng ngnh snh ngha cbn ca cng ty tt hn vtr ca cng ty m ca n.

Thut ng Anchoring xut hin lin quan ti gi kt dnh m thng c

ni bi nh kinh t vm. Ngay khi gi qu khc s dng nh l li ngh

tham kho cho gi hin ti, gi mi s c xu hng gn vi gi qu kh. Gi tr ca

hng ha cng khng r rng, cng c tham kho s cng quan trng. S tham kho

(Anchoring) s l cng c quyt nh gi quan trng.(Shiller,1998)

1.2. L thuyt hnh vi u c(u cbong bng)

u cbong bng c thc m t nh l mt tnh hung trong gi cao

tm thi c gi vng bi s nhit tnh ca nh u t hn l s don nht

qun ca gi tr thc. S cn thit ca u cbong bng l mt loi ca phn ng,

t vic gi cao ti s nhit tnh ca nh u t tng, ti nhu cu tng, v v th gi

sau s tng. Theo vin cnh mong i hp l ca l thuyt phn ng, s phn hi

xy ra bi v gi truc tng to ra s mong i gi sau s tng. Theo m hnh thayth, s phn hi xy ra nh l kt qu nim tin ca nh u t tng phn hi vi

s tng ca gi qu kh. Bong bng u ckhng th chng mt cch khng

xc nh. Gi khng th tng mi mi v khi s tng gi kt thc, nhu cu m khi

gi tng to ra kt thc. Mt s phn hi gim c l thay th s phn hi tng.

u cbong bng ti chnh l nhng v d cbn ca th trng m khng

lun lun hot ng mt cch hiu qu. Mc d bng chng r rng rng th trng

chng khon th hiu qu cao, iu ny c ngha l mt ngi khng th kim c

li nhun vt tri bng cch giao dch mua bn theo thng tin c sn trn th

trng, c nhiu nghin cu v li nhun bt thng di hn trn th trng chng

khon m dng nh gn vi l thuyt th trng hiu qu.

1.2.1 Cc tin nghin cu

Nhiu nghin cu c tin hnh nhm gii thch bong bng u c. Liu v

Song (2001) cho rng cc nh phn tch ti chnh ni chung qu lc quan v


32/156

24

chng khon IT trc s sp ca th trng vo thng 3 nm 2000. H cng cho

rng li nhun d kin trc v sp th km hp l v v th hnh vi hnh vi ca

cc nh phn tch chu mt phn trch nhim cho hin tng bong bng u c.Mt nghin cu (Cooper et al., 2001) cho thy mt mu gm 95 hng rt nh

thay i tn cng nh tn min Internet ca h, li sut bt thng bnh qun trong

10 ngy quanh v vic l 74%. H tranh ci rng bng chng ca h ph hp vi s

bt thng ca cc nh u t (cc nh u t dng nh ho hc tham gia vo

th trng Internet bng mi gi. Hand (2000) cho thy rng gi tr ca chng khon

IT c quan h mt thit vi bin cung v cu nh l mt dng ca li sut ngn

hn, phn trm ca chng khon c gi bi cc t chc, v tri ni ngoi th

trng hay s c phn khng c nm gi bi ni b cng ty. ng din gii chng

c ca mnh h tr thm cho tuyn b gi c phiu IT c th khng c xc

nh mt cch hp l. Mt nghin cu khc (McNichols et al., 1997) ch ra rng cc

nh phn tch c xu hng thm vo cc hng m h thch v loi ra cc hng m

h khng thch trong danh sch cc cng ty. H din gii cc chng c (cc mu)

ca h bng cch phn tch nh l mt li l gii thin v cho hin tng quan stthng thng m qua cc li nhun d bo thng rt lc quan.

Shiller (1987) nghin cu hnh vi ca cc nh u t trong mi lin h vi v

sp th trng chng khon vo thng 10 nm 1987. Bn kho st ca ng cho

thy trong s nhng ngi khc th nhiu nh u t nghrng h c th tin on

th trng v rng c ngi mua v ngi bn u nghrng th trng vt gi

tr trc v sp . Hu ht cc nh u t cho rng v s xy ra l do tm l

ca cc nh u t khc. Fama (1997) tranh lun chng li cc chng c mi v

nhng bt thng ca th trng. ng tuyn b rng nhng bt thng ny l

nhng kt qu chi v rng s phn ng thi qu r rng v thng tin gi c chng

khon cng bnh thng nh phn ng b ng, n ph hp vi gi thuyt th

trng hiu qu.


33/156

25

1.2.2 Nhng yu t gip gii thch bong bng u c

C nhiu nhn t c th gip gii thch bong bng u c. Yu t cu trc (xy

dng) nh l cng ngh v a l, tuy nm ngoi th trng nhng li nh hnhhnh vi th trng. Yu t vn ha cng bao gm nhng nhn t tip sc thm cho

bong bng u c, nh l cc hin tng kinh t mi. Cui cng, yu t tm l

ng gp vo vic nh r v gii thch bong bng u c. Nhng yu t ny c

minh ha trong 3 danh mc sau:

Yu t cu trc bao gm s xut hin nhng vn mi nh cng ngh thng

tin hay s m rng trong phng tin bo co ca tin tc kinh doanh, s tng

trng ca cc qu cng ng v s xut hin ca li tc qu hu

(Premiepensionsvalet) hay l nhng vn lin quan n kinh t nh l lm pht v

hiu ng ca o tng tin (Effects of Money Illusion) gim.

Yu t vn ha l truyn thng a phng tin hay s xut hin vn kinh t

mi v mi ngi bit quan tm ca n th trng.

Yu t tm l phn nh cm xc v kinh nghim bn thn ca con ngi.

1.3 iu kin l thuyt ti chnh hnh vi tn ti

Cc m hnh c xut bi l thuyt ti chnh hnh vi s c thng nutrn th trng tn ti mt trong ba iu kin cbn sau. Nu c ba u tn ti, lthuyt ti chnh hnh vi d bo rng vic nh gi sai khng nhng l tn ti, mcn l rt ng k (ln hoc n mc nghim trng) v ko di. Ba iu kin baogm:

-Tn ti hnh vi khng hp l.

-Hnh vi bt hp l mang tnh h thng.-Gii hn kh nng kinh doanh chnh lch gi trn th trng ti chnh.

1.3.1Hnh vi khng hp l

Cc nh u t s c hnh vi khng hp l khi h khng phn tch v x lng nhng thng tin m h c (v th trng cung cp), t dn n nhng kvng lch lc v tng lai ca c phiu m hu t vo. Ngoi ra, trong mt strng hp, da trn kinh nghim hay nhn thc sn c, h cng mc phi nhnglch lc trong nhn thc (cognitive biases). Nhng nghin cu v cc hnh vi


34/156

26

khng hp l tiu biu trong th trng ti chnh l kt hp gia tm l hc, m chyu l trng phi tm l nhn thc (cognitive psychology) vi trng phi tm lhnh vi (behavioral psychology).

1.3.2Hnh vi khng hp l mang tnh h thng

Nu ch mt nh u tn l c hnh vi khng hp l, th nh hng cagiao dch ca nh u t ny ln gi c phiu trn th trng l khng ng k (chod l mt t chc u t ln th nh hng cng rt hn ch nu chn c mtmnh). Ch khi hnh vi khng hp l l mang tnh h thng (ngha l mt nhmnhiu nh u t cng c mt hnh vi khng hp l nh nhau) th khi y vic nhgi sai s xut hin v c th bt u ko di. L thuyt ti chnh hnh vi cho rng

tnh lch lc (bt hp l) trong hnh vi l kh ph bin i vi nhiu nh u t, vdo , n to thnh mt dng nh chng ta thng gi l hiu ng by n, khincho gi mt s c phiu khng phn nh gi tr thc (hay hp l) ca chng.Nh vy, hiu ng by n l khng tt cho th trng trong trng hp chng taxem hiu ng by n l tt cu hnh ng theo mt mu hnh hnh vi lch lc,khng hp l, thy ai lm sao th lm vy.

1.3.3 Gii hn kh nng kinh doanh chnh lch gi trn th trng ti chnh

L thuyt th trng hiu qu tin rng nu tn ti nh gi sai th s tn ti c

hi kinh doanh chnh lch gi thu li nhun, v chnh hnh vi kinh doanh chnh

lch gi siu chnh gi trn th trng v cn bng. Nhng nu tn ti nh gi

sai, m li khng th thc hin kinh doanh chnh lch gi tn dng cc khon li

nhun ny th nh th no? V ti sao li khng th thc hin kinh doanh chnh

lch gi khi c nh gi sai?

Mt gii thch c chp nhn rng ri trong trng phi ti chnh hnh vi l

c 2 dng nh gi sai: mt dng l thng xuyn xy ra v c th kinh doanh chnh

lch gi c, mt dng l khng thng xy ra, ko di v khng th kinh doanh

chnh lch gi c (ni mt cch khc, kh m xc nh c khi no mc nh

gi sai t ti gii hn trn hay di v iu chnh li). Nu tham gia chnh

sa kiu nh gi sai dng 2 th rt d ri vo trng thi tin mt, tt mang, m

in hnh l bi hc ni ting ca LTCM kinh doanh chnh lch gi ca Royal Duch

v Shell v b thua l, nhng ngay sau khi h thua l khng bao lu th gi 2 c

phiu ny iu chnh li ng nh don ca h! y l v d cho thy thc t


35/156

27

nh gi sai c th ko di rt lu, v kiu nh u t hp l nh LTCM (c qun

l bi nhng ngi ot gii Nobel v rt thnh cng trong 4 nm trc thng v

ny) tham gia sa cha sai lm ny th s tht bi.Barberis v Thales (2003) ch ra rng kinh doanh chnh lch gi khng th xy

ra v c nhng ti sn v l thuyt l c tnh thay th ln nhau hon ho v c th

kinh doanh chnh lch gi 2 ti sn , nhng thc t th khng nh vy, do to

ra ri ro tng thm cho hot ng kinh doanh chnh lch gi (vn c xem l ri

ro thp n mc phi ri ro). Ngoi ra, chi ph thc hin cc chin lc hng chnh

lch gi v s tn ti ca cc giao dch ca nhng nh u t khng hp l (gi l

noise trading) cng ngn cn iu ny. Chnh v vy, chng ta tng thy trong

lch s nhiu v bong bng gi Nht (thp nin 1980), i Loan (1990), c phiu

cng ngh truyn thng ca M (1999-2000), ri gn y l chng khon Trung

Quc v Vit Nam cng b xem l qu nng. Tuy nhin, r rng khng h c

nhng iu chnh tc thi nh ngi ta k vng, m nhng v bong bng ny ko

di nhiu nm (nht l cc nc chu ang pht trin). y l du hiu ca gii

hn kh nng kinh doanh chnh lch gi.Kt lun chng I

Nh vy, tht kh khng nghrng th trng chng khon ging nh con

ngi: N cng c nhng tm trng thay i tht thng t nhy cm n lnh

lng. N c th cng phn ng mt cch vi v ri phi tr gi ngay lin sau .

Hu ht chng ta vn tin rng ti chnh l lnh vc ca nhng suy nghnh lng

v r rng. S tht th cc nh u t khng phi lun lun hnh ng mt cch

sng sut v khn ngoan nh mong i. Th trng chng khon c xem l mt

nhm cc nh u t khng c t chc vi mt mc ch chung duy nht l nhm

nm bt xu hng tng lai ca th trng t c quyt nh kinh doanh ng

n nhm thu c li nhun. Tuy nhin, mt iu quan trng cn phi nhn ra l

nhm ng c hnh thnh bi nhiu nh u t c nhn khc nhau, mi nh

u t li thin v cc cm xc tri ngc nhau. Lc quan c, bi quan c, hy vng

c, lo lng c tt c mi cm gic u c th tn ti trong cng mt nh u t ti


36/156

28

cc thi im khc nhau hoc trong vi nh u t hoc mt nhm nh u t ti

cng mt thi im. L thuyt ti chnh hnh vi nhn chung khng phi l mt

trng phi ti chnh chnh thng (mc d thng b cc nh nghin cu thuctrng phi th trng hiu qu, dn u l Fama kch). L thuyt ny cn

dng skhai, cn tn ti nhiu vn gy tranh ci cha c nhng csv nguyn

l vng chc nh l thuyt chnh thng hin i nh ri ro - t sut sinh li, th

trng hiu qu, kinh doanh chnh lch gi), v l mt s b sung hn l tch bit

khi l thuyt ti chnh chnh thng.

V mt ln na chng ta li khng nh rng nhng l thuyt ti chnh hin i

cng nh nhng phn tch k thut hay phn tch cbn khng th dng gii

thch cho nhng biu hin trn th trng chng khon m chng ta ch c th gii

thch cho nhng biu hin bng vic kt hp l thuyt ti chnh vi nhng mn

khoa hc tm l khc m chng ta gi l tm l hc hnh vi.


37/156

29

CHNG 2: NGHIN CU TM L HNH VI TRN TH TRNG

CHNG KHON VIT NAM

2.1Thc trng th trng chng khon Vit Nam tu nm 2007 nnay

Ni rt nhiu v hnh vi, v cm xc cng ch mun a n mt csl lun

mi tip cn th trng chng khon Vit Nam, nhn nhn li tm l by n

cng nh gip ch phn no cho nh u t trong giai on hin nay. Mt chn l

hin nhin quen thuc l vo bt k thi im no, cc th trng ti chnh lun

lun b chi phi bi lng tham v s shi. Nhng th trng mnh nht l nhng

th trng nhn nhp bi ng thi c c lng tham ln s shi. Ni r hn, bt c

khi no bn bn c phiu th ngi mua n cng s nghkhc v nhng trin vng

tng lai ca c phiu . Bn nghn s gim, ngi mua nghn s ln. Hoc

bn hoc ngi mua s ng nhng chc chn ch thng qua s tng tc ca

nhng thi khc nhau nh vy th th trng mi nhn nhp ng k mua- nhiu

ngi bn. S si ng ca th trng chng khon Vit Nam thi gian qua cng

phn nh phn no chn l y.Th trng chng khon Vit Nam trong nm 2006 c mc tng trng cao

nht khu vc Chu - Thi Bnh Dng vi 145% , thm ch ng trn th trng

chng khon ca Thng Hi vi mc tng 130%. V u nm 2007 vn ang tng

46% - cao nht trn th gii. Th trng tng mnh lit gy sc cho khng t nh

u t trong nc v cc chuyn gia chng khon k c nhng nh qun l th

trng. Ko theo s lo snguy chnh thnh bong bng trn th trng chng

khon l ti gy tranh ci trn th trng. Chng ta hy xem xt th xem din

bin ca th trng chng khon giai on gi l nng nht, ktkhi gia nhp

WTO, vi nhng bin ng ht sc bt ngm ngay c cc nh nghin cu th

trng cng khng thno on trc c.


38/156

30

2.1.1Th trng chng khon Vit Nam trong giai on bong bng u

c

Nm 2007c xem l mc nh du bc pht trin mnh mnht ca th

trng chng khon Vit Nam. Giai on ny th trng chng khon chia lm hai

giai on chnh:

Hnh 2.1: Tnh hnh th trng chng khon Vit Nam nm 2007Hnh 2.1: Tnh hnh th trng chng khon Vit Nam nm 2007

u nm 2007 n gia nm 2007: th trng tng trng nhanh v l mttrong nhng th trng th trng ti chnh mi ni c tnh hnh chng khon nng

v xut h Hin tng kht chng khon v hin tng ni bong bng khin

cho mt s chuyn gia lo ngi s c hin tng o chiu dng vn. H thm ch

nghn bin php kim sot vn. Qa nng l t m cc chuyn gia nhn nh

v th trng chng khon Vit Nam nm 2007, ch s P/E ln ti 38-40 trong khi

thng thng chmc 15-17 ln. Ti sao th trng chng khon li nng nh

vy?

Trn th trng chng khon, cc nh u t ngoi gi th trng Vit Nam l

Second China chu v nhn xt y l im sng vu t. Th trng chng

khon Vit Nam c nh gi l thnh cng, vi mc tng trng ch s VN-

Index l 23.3% v HASTC Index l 33.2% so vi nm 2006. Tng gi tr vn hng

ha th trng (c hai sn HOSE v HASTC, cha tnh n tri phiu) t trn

43% so vi GDP, vt xa mc so vi mc tiu ca nh nc t ra l ti nm 2010,


39/156

31

vn ha th trng chim 35%. Hn 330.000 ti khon c m ra so vi hn

130.000 ti khon trong nm ngoi. iu ny th hin mc quan tm ca cng

chng u t ln th trng chng khon ngy cng ln. S lng ti khon giaodch ca nh u t nc ngoi gn 7900 ti khon ( 5400 ti khon c nhn v 500

ti khon t chc) tng gp 3 ln so vi nm 2006. Nh u t nc ngoi hin

ang nm gi t 25-30% c phn ca cc doanh nghip nim yt v chim khong

18% giao dch ton th trng. Gi tr danh mc u t ca nh u t nc ngoi

trn th trng chnh thc c khong 7.6 t USD (nu tnh c th trng khng

chnh thc con s ny t 20 t USD) tng gp 3 ln so vi nm 2006.

Nhn li vo u nm 2007, th trng tht s trnn qu "nng". Dn dp

nhng nh u t mi tham gia th trng vi mt nim tin rng s thu c li

nhun "khng l", n mc trn nhiu sn giao dch ca cc cng ty chng khon

(vn by lu vng khch) vo lc cng tr nn qu ti. nh im ca s "k

vng" l VN-Index ln n 1.170,67 im vo ngy ngy 12-3-2007 - mc k

lc cho n tn hm nay, tng hn 55% so vi phin cui cng ca nm 2006 (VN-

Index mc 751,77 im vo ngy 29-12-2006).Liu nm 2008 c lp li kch bn hay khng, ch cn vo thi im trn y

s hm h ca nh u t vo lc y, 90% cng ty nim yt tranh th "thi

c" huy ng vn.

iu ng ni y, s pht trin qu nng ca th trng chng khon khng

ch lm tn giy mc ca bo ch trong nc m cn thu ht mnh m s quan tm

ca cc bo gii nc ngoi. Thi gian trc v sau Tt, khng ngy no m hai t

Vit Nam khng xut hin trn mt bo cng vi tin tc v th trng chng khon.

Phng thng mi M ti Vit Nam (AMCHAM) ng ti trn website ca h bi

vit th trng chng khon Vit Nam thng hoa thiu cs. Thi bo Ti Chnh

Anh (Financial Times) dn li cc nh qun l ti chnh nc ngoi cnh bo th

trng chng khon TP.HCM ang ri vo tnh trng qu nng v vt qu gi tr

tht. Thm ch tun bo Wall Street Joural tun bo c uy tn vo hng bc nht

trn th gii cng c bi bnh lun v Th trng chng khon Vit Nam vi ta


40/156

32

"SaigonMiss. ng ch l IMF cng gi bn khuyn co n chnh ph Vit

Nam v s bng n ca TTCK.

Rt nhiu l do c a ra gii thch cho s pht trin qu nng ca Thtrng chng khon Vit Nam. Nh u t trong nc li cho nh u t nc

ngoi, nh u t nc ngoi li cho s "in cung ca nh u t trong nc.

Tuy nhin quy chung li phn ln ng tnh cho rng nguyn nhn chnh l do tm

l u t by n, u t theo phong tro ca cc nh u t trong nc- thiu kin

thc cng nh khng c k vng ring. V chi chng khon trong thi gian va

qua c bo ch ni ti nh mt th mt, mt phong tro lan truyn nhanh

hn bt c dch bnh no, trn khp c nc.

2.1.2 Thc trng th trng sau bong bng u c

V ri, th trng i xung. Bn cnh th trng tt yu iu chnh sau mt

thi gian i ln, vic "nh nh" ng lot pht hnh thm c phiu pha long

gi. Cng vi din bin ny, cn c thm hng lot cc cng ty ln lt ln sn, c

bit dn dp vo cui nm, dn n tnh trng cung vt qu cu. T nhng

nguyn nhn trn lm cho th trng chng khon tt dc lin tc. Ch sVnIndex t 1.170 im (12/3/2007) xung cn 883 im (06/8/2007) ch s

HASTC t trn 450 im (09/3/2007) xung cn 254,3 im (06/8/2007). Th

trng chng khon TPHCM kt thc phin cui cng ca nm 2007 vi ch s

chng khon VN-Index dng li 927,02 im. Con s ny thc ra cng ghi

nhn th trng c mt bc tng trng so vi cui nm 2006 vi mc tng 25%.

Tuy nhin, nhng tc ng v mt chnh sch, ngun vn, cung cu... v i km

theo l nhng cn "nng, lnh" ca th trng khng khi lm nhng nh u

t lo ngi. Nhiu nh u t k vng th trng chng khon s bc vo nm mi

2008 vi mt t th lc quan hn, b li s trm lng nng th trng trong

nhng thng cui cng ca nm qua.


41/156

33


Trong qu I, VN-Index c 9 phin gim im lin tc t ngy 14/3/2008 n

ngy 26/3/2008 cng vi khi lng giao dch cng gim lm cho VN index mt

26,1% im so vi ngy 14/3/2008. Trong khi trong qu I, VN-Index mt 43,9%

im so vi u nm (921,07 t ngy 2/1/2008). y ca qu I l 496,64 im vo

ngy 25/3/2008.Trong qu 2 c khi lng giao dch v gi tr giao dch u gim

v l qu c tnh thanh khon km nht trong nm (bnh qun mi phin giao dch

vi khi lng 5.942.920 c phiu). Cng trong qu ny VN-Index c 25 phin

gim im lin tc t 5/5/2008 n 11/6/2008 vi 28,9% im b mt so vi

5/5/2008 trong khi cui qu gim 23,5% so vi u qu. y ca qu 2 l 366,02

im vo ngy 20/6/2008. Qu 3, VN-Index c tnh thanh khon cao nht trongnm vi khi lng giao dch bnh qun l 17.486.971 c phiu. Trong qu 3, VN-

Index thit lp nh trong 10 phin tng im lin tc vi mc ga ng ca l

561,85 vo ngy 27/8/2008. y ca VN-Index trong qu 3 vi mc gi ng ca

l 409,61 im vo ngy 1/7/2008. Trong 10 phin tng im lin tc gip VN-

Index tng 18,08% so vi ngy 5/8/2008. Qu 4, VN-Index vi xu hng tip tc

gim im vi y l 286.85 vo ngy 10/12/2008 v y cng l mc y ca nm

2008. y ca qu ny gim 29,97% so vi y ca qu 3 v gim 21,63% so vi


42/156

34

y ca qu 2. VN-Index ng ca vo ngy 31/12/2008 l 315,62 im gim

73,04% so vi nh ca VN-Index (gi ng ca ngy 12/3/2007 vi 1170,67 im

v gim 65,73% so vi ngy u nm 2008.Theo HSBC cho rng, nm 2008 th trng Vit Nam t nht Chu .Th

trng chng khon Vit Nam ang ngy cng trnn nh b v khng cn c

gii u t nc ngoi quan tm nhiu nh trc y. Nm 2008, tnh theo USD,

VN-Index st mt 69%, mc gim ti t nht trong s cc th trng chng khon

chu . Ch s MSCI ca th trng chng khon chu , tr Nht Bn, ch gim

c 53% trong nm qua. Trong 6 tun cui nm, cc th trng thuc ch s MSCI

chu - tr Nht - phc hi 23%, trong khi , th trng chng khon Vit Nam

gim 6%.

Cc chuyn gia thc hin bo co nhn nh, th trng chng khon Vit

Nam ra khi tm ngm ca nhiu nh u t t chc ca nc ngoi. Hin khng

c mt doanh nghip no nim yt trn th trng chng khon Vit Nam c gi tr

vn ha trn 1 t USD m cc nh u t nc ngoi cn c th mua thm c phiu.

Vy liu trong nm 2009, th trng chng khon Vit Nam c thvc dyc khng? y l mt cu hi m rt nhiu ngi mun bit.

Phin giao dch u tin ca th trng chng khon Vit Nam nm 2009

din ra trong s ngp ngng v gi tr khp lnh thp k lc k t gia thng

7/2008 n nay.



43/156

35

Th trng chng khon nm 2009 mu vi mt phin giao dch c th coi

l t nht khi rt t nh u t tham gia giao dch. Tng gi tr khp lnh sn HOSE

cht 115,5 tng v sn HASTC t 62,5 tng. VN-Index cho nm mi vimc 313,34 im, gim 2,28 im; HASTC-Index gim 0,65 im xung mc

104,47 im.

Th trng chng khon Vit Nam bt u thng 2/2009 vi nhng n lc kh

ln ca Chnh ph nh gim 50% thu VAT cho nhiu ngnh hng, h tr4% li

sut cho doanh nghip t gi h tr17.000 tng, li sut cbn gim t 8,5%

xung 7%... khin cc ngn hng thng mi ng lot gim li sut cho vay. Mt

s ngn hng ln h li sut cho vay xung 8%. Nu tnh c phn h tr4% ca

Nh nc th doanh nghip vay vn t 1/2/2009 n 31/12/2009 ch phi tr li sut

4%/nm. Hin nay nhiu ngn hng vn tip tc iu chnh gim li sut xung vi

lng vn kh dng hin nay c cho l tng i di do.

Tuy nhin, nhng c gng ca Chnh ph din ra trong bi cnh th trng

chng khon th gii gim mnh cng vi ma cng b bo co ti chnh qu 4 v

c nm 2008 ca cc doanh nghip vi mc st gim li nhun rt mnh; nhng s

liu kinh t vm trong thng 1/2009 cho thy vin cnh kinh t Vit Nam nm

2009 ht sc kh khn. Tun qua c rt nhiu doanh nghip pht hnh c phiu

cng b kt qu kinh doanh nm 2008. Trong , c bit c doanh nghip nim yt

l ti 450 tng. Cn li, s doanh nghip thua l trn th trng chng khon

trong nm 2008 chim t l rt ln.

Trc nhng tc ng qu ln t cuc khng hong kinh t ton cu, tm lnh u t trong nc dng nh khng cn chu tc ng nhiu bi cc chnh sch

vm v n cha mang li kt qu ngay lp tc cho doanh nghip. Nhng iu m

nh u tang nhn thy trc mt l hu qu ca cuc khng hong trn cc bo

co ti chnh ca cc doanh nghip pht hnh. Chnh v vy, lin tip trong nhng

ngy va qua trn c hai sn nim yt c 5 ln ch s chng khon b ph y.

Chn phin cui tun th trng mi nhen nhm phc hi nhng cng cha c g

m bo cho mt xu hng mi. Thm na, p lc vi th trng vn cha ht khi


44/156

36

m n thi im thng 2 ny cn rt nhiu doanh nghip cha cng b bo co ti

chnh vi kh nng thua l vn cn nhiu.

Cc quu t trong v ngoi nc hin ang co li danh mc, cc cng ty

chng khon gp mun vn kh khn, cng ty chng khon nim yt l t 130

- 450 tng trong nm 2008. Cc doanh nghip nim yt quay tr li vi cng

vic kinh doanh chnh ca mnh. Tnh n thi im thng 12/2008, gi tr danh

mc ca nh u t nc ngoi trn th trng chng khon Vit Nam vo khong

4,6 t USD, gim gn 4 t USD so vi thi im u nm 2008 - thi im gi tr

danh mc u t ln nht. y l nhng yu t c th khin th trng cn nmtrong tnh trng m m trong mt thi gian di.

Mc d cn nhiu kh khn pha trc, nhng nhng ngy u thng 3 (c

bit l trong tun t 9/3 n 13/3) vi t tng gi ngn hn phn no gii ta

tm l ca nh u t. Thm ch khng t ngi nghn mt tng lai ti

sng, khi VN-Index vt qua mc 300 im trong thi gian ti. Kt thc tun giao

dch t 09/03/2009 n 13/03/2009, trn sn HOSE c 4 phin tng, 1 phin gim.

ng ca phin giao dch cui tun, th Su ngy 13, ch s VN-Index dng li

mc 251,44 im, tng 5,74 im (tng ng tng 2,34%) so vi phin cui tun

trc. Tng khi lng giao dch bo gi c tun t 69.510.140 n v, tng

71,07% so vi tun trc. Tng gi tr giao dch c tun t hn 1.192 tng, tng

57,88%.

Cng chung nhp p vi ngi anh em pha Nam, sn H Ni cng c 4 phin

tng v 1 phin gim sau mt tun giao dch si ng. Kt thc phin giao dch

ngy 13/03, ch s HaSTC-Index dng li mc 88,67 im. Nu so vi phin cui

tun trc, ch s HaSTC-Index tng 4,08 im, tng ng tng 4,82%. Tng

khi lng giao dch bo gi c tun t 38.621.600 n v, tng 85,60% so vi

tun trc. Tng gi tr giao dch c tun t hn 680,46 tng, tng 78,24%.

Nhn chung, th trng ang i theo chiu hng ca mt s c phiu va

cng b cc d bo li nhun kh lc quan trong nm 2009 hoc cc m va cng


45/156

37

b li nhun 2 thng u nm. Thi im i hi ng cng ang n gn, trin

vng li nhun nm 2009 v cc ch s ti chnh cbn ca cc cng ty s l mi

quan tm hng u ca nh u t. Cc lung thng tin gn y nhn chung kh ttv s c nh hng tt ln tm l trong ngn hn. Theo nhn nh ca nhiu chuyn

gia ti chnh, th trng ang thc s c mt s hi phc ngn hn v tm l th

trng hin nay mnh tip tc s khi sc ny t nht l trong vi phin ti.

Mc d vic nh u t nc ngoi bn ra vn l lo lng ca nhiu ngi, tuy nhin

ch c 1-2 t chc bn ra v tp trung ch yu vo mt vi m bluechips. iu ng

ngi l vic khi ngoi khng mua vo, do cha thay i c xu hng

ca th trng. Mc d trong hai ngy cui tun, th trng chng kin s ngp

ngng cng nh trng thi x hng hin thc ha li nhun ca nhiu nh u t,

nhng th trng cng nhn c nhng s h trng k t pha nhng ngi mi

gia nhp th trng, nhng nh u tang nng lng mun nm gi c phiu sau

mt thi gian ngi nhn th trng. Do , th trng vn c ng lc c th

y gi cao hn na trong ngn hn. Mt s li khuyn trong cc bo co gn y

mnh dn khuyn ngh nh u t mua vo trong ngn hn, d trong trng hpkhng chc chn nht l gi s c thc iu chnh nh.

Tuy nhin, chng ta cn nhn thy nhng thay i tht s v cc thng s v

m h trcho s hi phc ny. y ging nh l s khi u cho mt s khi

sc thng thy trong iu kin th trng kh khn. Tt c nhng iu ny vn cn

kh mnht v chng ta cn c thm nhiu bng chng cho thy s tin trin trong

vi phin ti trc khi c th dm chc v s khi sc ny. Nhng trong ngn hn,

mi vic c vang dn tt ln.

Vy u l li gii thch cho hin tng qu nng ca chng khon u nm

2007 v tht s th trng c bnh gi qu cao thi gian hay khng?V nguyn

nhn no l nguyn nhn chnh ca vic th trng bnh gi cao hn gi tr thc

ca n? V tm l ca nh u t sau giai on bong bng u c s nh th no?


46/156

38

2.2 Kt quiu tra nhng nh u tc nhn v nh u tc t chc

trn th trng chng khon Vit Nam

Bng cu hi c trnh by ph lc 1 l bng cu hi dnh cho cc nh ut c nhn v c cc nh u t c t chc. C hai nhm nh u tu s tr li

cng mt bng cu hi. Tng cng chng ti nhn c 150 bng tr li t pha

cc nh u t c nhn v 47 t pha cc nh u t c t chc. Nhng mc k tip

s trnh by phn tr li ca cc nh u tng thi cng nu ln mc ch ca

tng cu hi v kt qu thu c. Tip n l phn phn tch s hp l ca ca cc

cu hi dnh cho mi nhm vi s tham kho khung l thuyt khi c th chp nhn

c. Phn cui cng ca chng ny s l nhng phn tch tch phn v nhng so

snh gia cc cu hi. Bng thng k ca mi cu hi c chng ti trnh by

ph lc 3.

2.2.1 H siu tra ca cc nh u t

Trong s cc nh u t tham gia cuc iu tra c 73% nh u t c nhn v

87% nh u t c t chc l nam gii. Cn li 27% nh u t c nhn v 13% nh

u t c t chc l n gii. C mt na s nh u t c nhn trn 65 tui trongkhi 37% gia tui 51 n 65. 66% nh u t c t chc nm gia tui 26

n 35 v 23% trong tui 36 n 50.

Hnh 2.4: Phn trm u tvo hng mc u tdi hnHnh 2.4: Phn trm u tvo hng mc u tdi hn


47/156

39

V vn thi hn u t (cu hi s 1), kt qu thu c ch ra rng c nh

u t c nhn ln c t chc u c cc mc u tkhong thi gian di hn 5

nm chim 2/3 (63%) trong danh mc u t ca h. Nn ch c 37% nh u tchn u t ngn hn di 1 nm. c bit hn na, 31% nh u t c nhn v

42% nh u t c t chc cho bit rng 71-80% c phn ca h l u t di hn.

Ngoi ra 24% c nh u t c nhn v c t chc cho bit rng 11-20% c phn

ca h l u t ngn hn.

Nhng kt qu trn ch ra rng c mt sa thch i vi u t di hn, m

c th phn ln l do hu qu ca bong bng u c xy ra vo cui nm 2006

n thng 12 nm 2007 m c lin quan n ngnh cng ngh cao, u cv cc

danh mc u t ngn hn. S n tung ca bong bng u c c th gy s

khng a thch u t vo cc loi u t trn. Cc thay i gn y v nhng k

hoch lng hu (pension plans) c th khuyn khch ngi ta u t vo cc

qu cng chng di hn, an ton hn hn l u t vo cc cng ty IT. Cc nh u

t c t chc c th thay i quan im u t ca h so vi thi gian trong thi

k bong bng u cv theo sau l bi cc iu kin th trng bin ng thtthng v v th ngy nay dn chuyn sang u t di hn nh l cc qu lng

hu. Mt kt qu thu c thu o hn c thc thc hin bng cch hi cc

nh u t c hay khng s phn phi li cc mc u t ca h gia u t di hn

v ngn hn vo ngy nay so vi thi k bong bng u c.

2.2.2 c im hnh vi u t

2.2.2.1 Sthay i trong vic theo di nhng khon u t

xem xt cc nh u t c ch v cnh gic hn sau hu qu ca bong

bng u chay khng, mt cu hi lin quan n vic theo di cc khon u t

c t (cu hi s 2 v 3). Phn ln cc nh u t (55% nh u t c nhn

v 66% nh u t c t chc) khng thay i thi u t ca hi vi cc loi

u t ngn hn. Tng t nh vy i vi u t di hn cc nh u t khng

hiu chnh cc khon u t di hn thng xuyn hn vo ngy nay so vi thi k

bong bng u c.


48/156

40

iu ny ch ra rng, c cc nh u t c t chc trong v sau thi k bong

bng u c, theo di khon u t ngn hn (34%) thng xuyn hn l di hn

(15%). Cn vi cc nh u t c nhn th dng nh khng c siu chnh vicu t gia cc loi u t di v ngn hn mc d iu chnh c 2 loi u t ny

thng xuyn hn vo ngy nay. iu ny c th l do cc nh u t ngy nay u

t di hn hn vo trong thi k bong bng u c, v du t cho ngh hu, v v

l do ny m h trnh u t vo cc loi u t ngn hn d thay i m cn nhiu

s t vn hn. Mt l do khc cho vic tng iu chnh u t c th l do kh nng

tham gia vo th trng d dng hn v d nh Internet, v gi m ca ca th

trng di hn. Hn th na, nhng kinh nghim au thng ca s sp th

trng sau thng 12 nm 2007 c th lm cho cc nh u t cnh gic v cn thn

hn so vi thi k bong bng u c.

2.2.2.2 Sthay i trong hng mc mc tiu u t

xem xt cc nh u t c thay i mc tiu u t do hu qu ca bong

bng u chay khng, cc nh u t c hi chn hai iu quan trng

nht m t vic u t ca h (cu hi s 4 v 12). Cc nh u tc chn haicu ch ra danh mc mc tiu u t ca h trong thi k bong bng u ccng

nh l sau . Kt qu cho thy rng 33% cc nh u t c nhn u t ch yu

cc cng ty Vit Nam v 26% cc cng ty cln trong thi k bong bng u c.

Cc nh u t c t chc th ngc li, h thch u t vo cc cng ty ln (24%)

vi iu th hai quan trng hn l h chia u gia u t vo cc cng ty Vit

Nam (19%) v cc cng ty ri ro cao nhng li tc ln (19%). Danh mc u t ca

cc nh u t c nhn sau thi k bong bng u ckhng c s thay i ng k

v 31% tip tc u t vo cc cng ty Vit Nam v 28% cc cng ty cln. Tuy

nhin, trong thi k sau bong bng u c t l cc nh u t c nhn u t vo

cc cng ty ri ro cao nhng li tc ln gim t 13% cn 6% trong khi t lu t

vo cc cng ty an ton nhng li tc thp tng t 18% n 25%. Cc nh u t c

nhn gim c phn ca hnhng cng ty ri ro cao, li tc cao tng t nh cc

nh u t c t chc. Cc nh u t c t chc tng c phn ca hcc cng ty


49/156

41

c ln nhiu hn, t 24% ln 30%, v cc cng ty va v nh, t 19% ln 27%

sau thi k bong bng u c. Cc nh u t c nhn tng c phn ca hcc

cng ty an ton nhng li tc thp t 18% n 25%. Ngoi ra, t lu t vo cccng ty ri ro nhng li tc cao rt t 19% cn 13% sau thi k bong bng u c.

T lu t vo cc cng ty nh sau thi k bong bng rt t 17% cn 10%.

Cc cng ty ln v cc cng ty Vit Nam vn thng tr hu ht cc danh mc

u t mc d sau v th trng suy thoi. iu ny cng xy ra tng t vi s

thch chuyn hng danh mc u t t ri ro hn nh t cc cng ty nh v cc

cng ty ri ro nhng li tc cao sang cc cng ty an ton nhng li tc thp. Tch

ton tr c (Mental accounting) c thnh hng n quyt nh ln danh mc ut v d nh cc nh u t c th chia li danh mc u t ca h t cc mc u

t t nhin vn c thnh mt danh mc an ton v mt danh mc ri ro hn.

Tm l sthua l c th (nh ni mc 1.1.3.2) gp phn vo vic vn tip tc

u t vo cc u t c bit trong danh mc u t bt chp vic thua l qu r

rng sau thi k bong bng u c. Nhng khon li bt bnh thng ca nhng

khon u t trong sut thi ku cbong bng c th khuyn khch vic cc

Ri ronhng linhn cao

n nhnhng li

nhun thp

Cccng ty

ln

Cccng ty

nh

Cc cngty VitNam

Cc cngty ncngoi

Hnh 2.5: Chn la nhng mc hn u tnhiu nht trong v sau thi k bongbong u c


50/156

42

nh u tu t mo him hn v gim nhy cm vi vic thua l. Tuy nhin, mt

im khc bit r rng gia ci m cc nh u t cho l t ri ro, chng hn cc

cng ty c s chc chn nhng t sut sinh li thp, th kh l mang tnh ch quanv v th mt s khc bit hon ton gia cc danh mc u t th kh m rt ra

c.

2.2.2.3 Sthay i trong cc nhn t quan trng trong u t

Nhn t no l nhn t quan trng nht khi cc nh u t thc hin mt quyt

nh u t? xem cc nh u t c thay i cc nhn t sau hu qu bong bng

u chay khng, cc nh u t c hi nh gi mc quan trng ca

cc yu tnh hng n quyt nh u t (cu hi 7 v 8). 29% cc nh u t c

nhn v 45% cc nh u t c t chc cho rng nhng thng tin t cc cng ty l

cc nhn t quan trng nht khi ra cc quyt nh u t trong thi k bong bng

u c. Hn th na, nhng li khuyn v don t cc chuyn vin phn tch ti

chnh ng mt vai tr ng ki vi c cc nh u t c nhn (23%) v i vi

cc nh u t c t chc (21%). Trong khi cc nh u t c t chc (13%) khng

ch nhiu n s pht trin chung ca th trng t mt tm nhn mang tnh lchs v thng tin t cc phng tin thng tin, th kt qu t cc nh u t c nhn

(27%) cho thy rng mt snh hng ln bi cc nhn t ny.

Nhn t quan trng nht khi xem xt xu hng u t ngy nay th thng tin

t cc cng ty vn gi mt vai tr cho i vi cc nh u t c nhn (33%).

Vi cc nh u t c t chc, thng tin t cc cng ty tng tm quan trng t 45%

trong thi k th trng tng gi ti 68% ngy nay. Ngy nay, trc gic (9%) mt

tm quan trng trong cc nhn tnh hng n vic ra quyt nh. Cc u t da

trn cc li khuyn v don t cc chuyn gia (13%) cng gim tm quan trng

t 21% trong thi k bong bng u c. 4% cc nh u t c t chc cho rng

thng tin tng nghip l mt nhn t quan trng trong vic ra quyt nh ngy

nay.

Khi so snh mt cch n l sng gp tr li t pha cc nh u t c nhn

v vn cc nhn t quan trng nht khi ra quyt nh u t ngy nay v trong


51/156

43

thi k bong bng u c, c mt bng chng cho thy rng hu ht din bin th

trng, t mt ci nhn lch s, c mt tm quan trng ngy nay vi s tng v t

l t 14% ln 18%. Ri sau , li khuyn t cc chuyn gia u t mt v trquan trng vi t l gim t 23% cn 20% cng nh thng tin t bo ch v TV

gim t 13% cn 9%.

Khi so snh ch ring tr li t cc nh u t c t chc v nhn t quan trng

nht khi ra quyt nh u t ngy nay v trong thi k bong bng u c, r rng

rng thng tin t cc cng ty tng tm quan trng ca n. Trong thi k bong

bng u c, 45% cc nh u t c t chc cho rng thng tin t cc cng ty l

yu t quan trng nht trong khi sau thi k bong bng u c68% cho rng n l

nhn t quan trng nht. Mt khc, trc gic ca ring h v trin vng ca th

trng tng tm quan trng t 19% cn 9%.

C mt s khc bit quan trng ng k l ngy nay thng tin c cung cp

t cc cng ty ngy cng c cc nh u t c t chc xem l quan trng

hn. ng thi li khuyn ca cc nh u t c t chc khc v trc gic

ring ca h gim tm quan trng, iu ngha l ngy nay h quan tmn cc yu t r rng v cc gi tr nn tng hn l trc gic n thun nh

trong thi k bong bng u c. Tm li, mt cm gic gan gc v nhn

nh chung v th trng trong tng lai dng nhnh hng nhiu cho cc

nh u t hn trong thi k bong bng u chn l ngy nay. Trong thi k

xy ra bong bng u cth yu t trc gic ca c nh u t c nhn v nh

u t c t chc khng thc s c tm quan trng nh l chng ta tng

ngh. Yu t kin ca cc chuyn gia cng gim tm quan trng i vi

cc nh u t c nhn sau thi k bong bng u c. iu ny c th l do

cc don v li nhun qu lc quan t pha cc chuyn gia vo trc v

trong thi k bong bng u cv th chnh n to ra s gim t tin i vi

cc chuyn vin phn tch ti chnh. Ngy nay cc nh u t c nhn dng

nh cng da nhiu vo thng tin t cc cng ty, mc d cc nhn nh t pha

cc chuyn gia v hu ht din bin qu kh ca th trng vn cn ng mt


52/156

44

vai tr quan trng. Hn th na, l do phng tin thng tin i chng b mt

tm quan trng c th l do chng thiu cc bi vit v cc mc tiu kinh

doanh v cc chin lc lm th no u t.

2.2.2.4 Nhng l do c th ca vic nh gi qu mc v ssuy thoi ca

th trng

Ti sao nhng nh u t c l tr li mun u t vo cc ti sn m mc d

bit l chng c nh gi qu cao? Yu t no nm sau bong bng u cvo

nm 2007 theo kin ca cc nh u t c nhn v c t chc? Ginh rng nh

u t hp l, bong bng u cl mt s kin khng nn tn ti. Cu hi s 9, 10

v 11 c gng lm r nhng vn ny. Phn ln cc nh u t, 88% nh u

t c nhn v 96% nh u t c t chc cho rng th trng bnh gi qu mc

trong thi k t cui nm 2006 ti thng 12 nm 2007. Ch 5% nh u t c nhn

v khng c nh u t t chc no cho rng th trng bnh gi qu cao.

xem coi yu t no cc nh u t cho l quan trng nht ng gp vo

snh gi qu mc th trng, cc nh u tc hi k tn cc yu t quan

trng nht. 28% cc nh u t c nhn v 40% cc nh u t c t chc cho rnghnh vi by n l yu t quan trng nht gp phn vo snh gi qu cao th

trng. 24% cc nh u t c nhn cho rng s qu t tin cc nh u t th qu

ln v n gy nn s tng trng ng k ca gi tr th trng theo sau bi nhng

don qu lc quan ca cc nh phn tch ( kin ca 23% nh u t). Theo cc

nh u t c t chc, 26% cho rng d bo ca cc nh phn tch l nguyn nhn

gy snh gi qu mc th trng ng thi vi n l cc phng tin thng tin

cng c nh hng khng km (17%). Tuy nhin, cc nh u t c t chc cho

rng s qu t tin ca cc nh u t c mt tc ng nh so vi kt qu thu c

t cc nh u t c nhn.


53/156

45

Hnh 2.6: Cc nhn t quan trng nht ng gp vo nh gi qumc th trung trong thi k bong bng u cHnh 2.6: Cc nhn t quan trng nht ng gp vo nh gi qumc th trung trong thi k bong bng u c

Xem xt ht tt c cc yu t gy s suy thoi th trng t thng 3 nm 2008,

s qu t tin ca cc nh u t thay i thnh mt t tin. 33% cc nh u t c

nhn v 60% cc nh u t c t chc cho rng li nhun v li tc ca cc cng

ty hoc cc khon l, l nhn t quan trng nht gy st gim th trng. Su hn,

theo cc nh u t c t chc, hnh vi by n (15%) cng nh cc phng tin

thng tin (13%) ng mt vai tr ln trong s st gim. Cc nh u t c t chc

nhn mnh hn tm quan trng ca hnh vi by n (27%) v 21% i vi tm

quan trng ca cc phng tin thng tin.

Khi phn tch cc cu tr li gia c nh u t c t chc v nh u t c

nhn th r rng rng s phn b cc cu tr li kh l tng ng. V d, cc nh

u t c t chc cho rng li nhun v li tc l nhn t quan trng nht ng gp

vo vic suy thoi ca th trng (60%), trong khi nhn tc cho l t quan trng

nht chnh l snh gi qu mc th trng (4%). Tng ng vi 33% v 5% ca

nh u t c nhn. y l mt kt qu kh trc gic v nhiu mc gi chng khon

ca cc cng ty hot ng trong lnh vc Internet nh FPT tng khng da trn gi

tr nn tng ca li nhun v li tc trong thi k bong bng u c. Tip thm, n

cng c cho tng rng cc nh u t khng thc s ra quyt nh d trn cc

nguyn tc csn thun m hnh ng ca h da trn cc nhn t km hp l

khc. Sau , li nhun v li tc nhn c khng nh cc kt qu don


54/156

46

khin th trng suy thoi. Ngoi ra, c hai nhm nh u tu cho rng nhng d

on t cc nh phn tch cng l mt nhn t quan trng ng gp vo s suy thoi

th trng. V don ca cc nh phn tch c ch ra rng c mt du n lntrn snh gi qu cao th trng, n c thc din gii nh th chng gp

phn gy nn bong bng

Documents

luan van Le Thi Ngoc Lan