167
http://luanvan.forumvi.com email: [email protected] LỜI MỞ ĐẦU Đẩy mạnh xuất khẩu là chủ trương kinh tế lớn của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Chủ trương này được khẳng định trong văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII và trong nghị quyết 01NQ/TW của Bộ Chính trị với mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH-HĐH hướng về xuất khẩu. Để thực hiện chủ trương của Đảng cùng với việc đẩy mạnh tiến trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước và giúp Việt Nam bắt kịp được với tiến trình toàn cầu hoá và hội nhập, chúng ta cần phải tăng cường mở rộng thị trường xuất khẩu. Hiện nay EU đã và đang là đối tác quan trọng, một thị trường lớn có khả năng tiêu thụ nhiều hàng hoá, sản phẩm của Việt Nam. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam cũng chính là những mặt hàng mà thị trường này có nhu cầu nhập khẩu hàng năm với khối lượng như giầy dép, thuỷ hải sản, cà phê… Trong đó mặt hàng cà phê là một trong những mặt hàng nông sản quan trọng nhất được bán rộng rãi trên thị trường EU. Khả năng xuất khẩu cà phê của Việt Nam vượt xa hai loại đồ uống là chè và ca cao. Vì vậy đẩy mạnh xuất khẩu hàng hoá nói chung và đẩy mạnh 1

Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

LỜI MỞ ĐẦU

Đẩy mạnh xuất khẩu là chủ trương kinh tế lớn của Đảng và Nhà nước

Việt Nam. Chủ trương này được khẳng định trong văn kiện đại hội đại biểu

toàn quốc lần thứ VIII và trong nghị quyết 01NQ/TW của Bộ Chính trị với

mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH-HĐH hướng về xuất

khẩu. Để thực hiện chủ trương của Đảng cùng với việc đẩy mạnh tiến trình

công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước và giúp Việt Nam bắt kịp được với

tiến trình toàn cầu hoá và hội nhập, chúng ta cần phải tăng cường mở rộng thị

trường xuất khẩu.

Hiện nay EU đã và đang là đối tác quan trọng, một thị trường lớn có

khả năng tiêu thụ nhiều hàng hoá, sản phẩm của Việt Nam. Các mặt hàng xuất

khẩu chủ lực của Việt Nam cũng chính là những mặt hàng mà thị trường này

có nhu cầu nhập khẩu hàng năm với khối lượng như giầy dép, thuỷ hải sản, cà

phê… Trong đó mặt hàng cà phê là một trong những mặt hàng nông sản quan

trọng nhất được bán rộng rãi trên thị trường EU. Khả năng xuất khẩu cà phê

của Việt Nam vượt xa hai loại đồ uống là chè và ca cao. Vì vậy đẩy mạnh

xuất khẩu hàng hoá nói chung và đẩy mạnh xuất khẩu cà phê nói riêng vào thị

trường EU là một việc làm cấp thiết đối với nước ta hiện nay. Tuy nhiên để

làm được điều này Việt Nam cần tập trung nghiên cứu tìm cách giải quyết các

vướng mắc, cản trở hoạt động xuất khẩu sang EU và tìm ra các giải pháp căn

bản để đẩy mạnh xuất khẩu cà phê.

Nhận thức được tầm quan trọng của việc xuất khẩu cà phê vào thị

trường EU trong thời gian thực tập tại Tổng công ty cà phê Việt Nam được sự

giúp đỡ nhiệt tình của ban lãnh đạo công ty đặc biệt là Ban Kinh doanh tổng

hợp cùng với sự hướng dẫn tận tình của tiến sĩ Ngô Xuân Bình tôi xin chọn đề

tài: "Một số giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu cà phê vào thị trường EU của

Tổng công ty cà phê Việt Nam" làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp của mình.

1

Page 2: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Mục đích nghiên cứu: Trên góc độ lý thuyết luận văn phân tích vai trò

của việc xuất khẩu cà phê đối với nền kinh tế quốc dân. Trên góc độ thực tiễn,

luận văn những mặt làm được và chưa làm được của việc xuất khẩu cà phê

của Tổng công ty cà phê Việt Nam và đưa ra các giải pháp để đẩy mạnh xuất

khẩu mặt hàng này.

Phương pháp nghiên cứu: Để đạt được mục đích nghiên cứu của đề tài,

luận văn đã vận dụng phương pháp duy vật biện chứng, phương pháp thống

kê tổng hợp, phương pháp so sánh và dự báo.

Bố cục của luận văn, luận văn chia làm 3 chương:

Chương 1: Một số vấn đề lý luận về xuất khẩu mặt hàng cà phe và vai

trò của xuất khẩu cà phê trong nền kinh tế quốc dân.

Chương 2: Thực trạng xuất khẩu cà phê của Tổng công ty cà phê Việt

Nam vào thị trường EU.

Chương 3: Một số giải pháp thúc đẩy xuất khẩu cà phê vào thị trường

EU của Tổng công ty cà phê Việt Nam.

2

Page 3: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Chương I

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XUẤT KHẨU MẶT HÀNG CÀ PHÊ

VÀ VAI TRÒ CỦA XUẤT KHẨU CÀ PHÊ TRONG

NỀN KINH TẾ QUỐC DÂN

I. Vị trí của ngành cà phê và vai trò của xuất khẩu cà phê trong nền kinh

tế quốc dân.

1. Vài nét về mặt hàng cà phê và những lợi thế so sánh trong sản xuất và

xuất khẩu cà phê:

1.1. Nguồn gốc cây cà phê ở Việt Nam

Cách đây khoảng 1000 năm, một người du mục Ethiopa đã ngẫu nhiên

phát hiện hương vị tuyệt vời của một loại cây lạ làm cho con người thấy sảng

khoái và tỉnh táo lạ thường. Từ đó trái cây này trở thành đồ uống của mọi

người và lấy tên làng Cafa nơi phát hiện ra cây này làm tên đặt cho cây.

Từ thế kỷ VI cà phê trở thành đồ uống của mọi người dân Ethiopa và

nhanh chóng lan ra Trung Cận Đông.

Đến đầu thế kỉ XVI cà phê bắt đầu xuất hiện ở châu Âu và lan dần

sang Châu Á, châu Đại Dương. Năm 1857 cây cà phê được các nhà truyền

đạo công giáo đưa vào trồng ở Việt Nam, trước hết được trồng ở một số nhà

thờ ở Hà Nam, Quảng Bình... Sau đó được trồng ở đồn điền vùng Trung Du

Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ. Từ đó diện tích cà phê ngày càng được mở rộng.

Từ năm 1994- nay cây cà phê Việt Nam, đặc biệt là cà phê vối phát

triển rất nhanh và đạt kết quả trên nhiều mặt. Hiện nay cà phê là mặt hàng

nông sản xuất khẩu đứng thứ 2 ở nước ta. Có thể nói trong ngành nông nghiệp

hiện nay, cà phê chỉ đứng sau lúa gạo và có chỗ đứng vững chắc trở thành

ngành sản xuất quan trọng trong nền kinh tế quốc dân.

1.2. Chủng loại cà phê ở Việt Nam

Như chúng ta đã biết trên thế giới có hơn 70 loại cà phê khác nhau

nhưng người ta chủ yếu gieo trồng 2 nhóm cà phê chính là cà phê vối

3

Page 4: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

(Robusta), cà phê chè (Arabica) nhờ vào ưu điểm về năng xuất và chất lượng

ngoài ra còn dựa vào đặc điểm thích nghi của từng loại cây.

* Cà phê vối thích hợp với khí hậu khô ráo, nắng ấm, nhiệt độ thích

hợp nhất là 24-26 0 C, độ cao khoảng 600-2000m, mật độ từ 1200 -1500

cây/ha. Cà phê Robusta có hình quả trứng hoặc hình tròn, quả chín có màu

thẫm, vỏ cứng và thường chín từ tháng 2. Đặc biệt cây cà phê này không ra

hoa kết quả tại các mắt của cành. Nhân hơi tròn, to ngang, vỏ lụa màu ánh lâu

bạc. Loại cà phê này được trồng nhiều nhất ở Châu Phi và Châu Á trong đó

Việt Nam và Indonecia là hai nước sản xuất cà phê lớn nhất thế giới.

* Cà phê Arabica ưa khí hậu mát mẻ có khả năng chịu rét, thường được

trồng ở độ cao trên dưới 200m. Arabica có nhiều tàn lá, hình trứng hoặc hình

lưỡi mác. Quả của loại cà phê chè có hình quả trứng hoặc hình tròn, có màu

đỏ tươi, một số giống khi chín có màu vàng. Loai cà phê này chủ yếu trồng ở

Brazin và Colombia với mùi thơm được nhiều nước ưa chuộng.

Ở Việt Nam cà phê vối được trồng tuyệt đại đa số ở Tây Nguyên và

Đông Nam Bộ. Đây là hai vùng chủ lực sản xuất cà phê của cả nước với năng

suất khá cao (trên 1,6 tấn nhân /ha) chất lượng tốt, với diện tích 443.000 ha,

chiếm 86% diện tích cả nước. Cà phê chè lại thích hợp với các vùng núi trung

du phía bắc, tập trung ở Sơn La, Lai Châu, Thanh Hoá, Nghệ An, quảng Trị

và Thừa Thiên Huế. Diện tích cà phê chè cả nước năm 2003 là 30.000 ha. Cà

phê chè có chất lượng hơn nhưng hay bị sâu bệnh và khả năng thích nghi kém

hơn vì vậy năng suất cũng thấp hơn khoảng 0,9-1,2tấn/ha.

1.3. Lợi thế so sánh trong sản xuất, xuất khẩu cà phê ở Việt Nam

1.3.1. Lợi thế so sánh trong sản xuất cà phê.

- Lợi thế về điều kiện tự nhiên.

Nước Việt Nam nằm trong vành đai nhiệt đới Bắc bán cầu, trải dài theo

phương kinh tuyến từ 8o 30’ đến 23o 30’ vĩ độ bắc. Điều kiện khí hậu, địa lý

và đất đai thích hợp cho việc phát triển cà phê đã đem lại cho cà phê Việt

Nam một hương vị rất riêng, độc đáo.

4

Page 5: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Về khí hậu :

Việt Nam nằm trong vành đai nhiệt đới, hàng năm khí hậu nắng lắm

mưa nhiều. Lượng mưa phân bố đều giữa các tháng trong năm nhất là những

tháng cà phê sinh trưởng. Khí hậu Việt Nam chia thành hai miền rõ rệt. Miền

khí hậu phía nam thuộc khí hậu nhiệt đới nóng ẩm thích hợp với cà phê

Robusta. Miền khí hậu phía bắc có mùa đông lạnh và có mưa phùn thích hợp

với cà phê Arabica.

Về đất đai : Việt Nam có đất đỏ bazan thích hợp với cây cà phê được

phân bổ khắp lãnh thổ trong đó tập trung ở hai vùng Tây Nguyên và Đông

Nam Bộ, với diện tích hàng triệu ha.

Như vậy cây cà phê cần hai yếu tố cơ bản là nước và đất thì cả hai yếu

tố này đều có ở Việt Nam. Điều này tạo cho Việt Nam lợi thế mà các nước

khác không có được.

- Lợi thế về nhân công:

Việt Nam với dân số 80 triệu người trong đó 49% là trong độ tuổi lao

động. Đây là đội ngũ lao động khá dồi dào, cung cấp cho các mọi hoạt động

trong nền kinh tế quốc dân. Sản xuất cà phê xuất khẩu là một quá trình bao

gồm nhiều công đoạn, bắt đầu từ khâu nghiên cứu chon giống, gieo trồng

khâu chăm sóc, thu mua, chế biến, bảo quản, bao gói , xuất khẩu. Quá trình

này đòi hỏi một đội ngũ lao động khá lớn. Đặc biệt ở Việt Nam thì việc ứng

dụng máy móc vào việc, sản xuất chế biến cà phê chưa nhiều vì thế lợi thế về

nhân công có thể giúp nước ta giảm rất nhiều chi phí cho sản xuất cà phê xuất

khẩu từ đó có thể hạ giá thành giúp cho Việt Nam có thể cạnh tranh được về

giá so với các nước trên thế giới.

Theo dự tính thì việc sản xuất cà phê xuất khẩu thu hút khá nhiều lao

động: 1 ha cà phê thu hút từ 120.000- 200.000 lao động. Riêng ở nước ta hiện

nay có khoảng 700.000 – 800.000 lao động sản xuất cà phê, đặc biệt vào thời

điểm chăm sóc, thu hoạch con số này lên đến hơn 1 triệu người. Như vậy với

5

Page 6: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

nguồn lao động dồi dào như nước ta hiện nay có thể cung cấp một lượng lao

động khá đông đảo cho ngành cà phê.

- Năng suất cà phê: Cà phê Việt Nam có năng suất khá cao: Nếu như

năng suất cà phê bình quân trên thế giới là 0.55 tạ/ ha, Châu Á là 0.77 tạ/ ha

thì ở Việt Nam đạt tới 1.2- 1.3 tấn/ ha. Từ năm 2000- 2004, năng suất bình

quân đạt 2 tấn/ ha, có năm đạt 2,4 tấn/ ha. Năng suất cao này chính là do Việt

Nam có nhiều giống tốt, có các yếu tố thuận lợi về đất đai khí hậu, đặc biệt

người Việt Nam có kinh nghiệm lâu năm trong việc gieo trồng cà phê.

- Người dân Việt Nam có đức tính chịu khó cần cù, có tinh thần học hỏi

tiếp thu khoa học công nghệ để áp dụng vào trồng và chế biến cà phê xuất

khẩu. Điều này cũng là lợi thế trong việc tạo ra một nguồn hàng cho cà phê

xuất khẩu.

- Cà phê Việt Nam có hương vị tự nhiên ngon. Cà phê Việt Nam được

trồng trên vùng cao nguyên, núi cao có khí hậu, đất đai phù hợp. Điều kiện

này tao cho cà phê Việt Nam có hương vị riêng, đặc biệt mà các quốc gia

khác không có được. Điều này là một lợi thế lớn của Việt Nam vì cà phê là

thứ đồ uống dùng để thưởng thức, đôi khi còn thể hiện đẳng cấp của con

người trong xã hội vì vậy hương vị cà phê luôn là một yếu tố lôi cuốn khách

hàng, đặc biệt là khách hàng khó tính.

- Một trong những lợi thế thuộc về chủ quan là do đường lối đổi mới

kinh tế của Đảng và Nhà Nước Việt Nam đã tạo môi trường thuận lợi để phát

triển sản xuất cây cà phê. Nghị uyết 09/2000/ NQ/ CP của chính phủ xác định

quy hoạch và định hướng phát triển cây cà phê nước ta đến năm 2010. Vì thế

từ năm 2003, sản xuất cà phê nhất thiết theo quy hoạch, kế hoạch của nhà

nước cả về diện tích, giống, sản lượng, chất lượng khắc phục được tình trạng

tự phát duy ý trí chạy theo phong trào. Vì thế đã khuyến khích các hộ nông

dân yên tâm trồng cây cà phê. Ngoài ra, Nhà nước còn có chính sách hỗ trợ về

giá khi giá cà phê của thị trường thế giới xuống thấp.

1.3.2. Lợi thế so sánh trong xuất khẩu cà phê

6

Page 7: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Chiến lược của nhà nước: trong những năm 2003- 2010 nhà nước đã

xây dựng hoàn thiện các chiến lược mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của

Việt Nam trong đó cà phê được xem xét là mặt hàng chủ lực số 1. Vị trí đó

được xuất phát từ lợi thế đất đai, khí hậu, kinh nghiệm sản xuất của nông dân.

Lợi thế này kết hợp với chế độ chính trị, xã hội ổn định, cơ chế chính sách

thời kỳ đổi mới đã được khẳng định trong đường lối kinh tế do Đại Hội IX

của Đảng đề ra đã và đang trở thành sức mạnh để Việt Nam hội nhập vào nền

kinh tế thế giới và khu vực.

- Nhu cầu thế giới ngày càng tiêu dùng cà phê nhiều hơn và tăng lên

nhanh chóng. Cà phê là thứ đồ uống phổ biến trong mọi tầng lớp, hiện nay

nhu cầu tiêu dùng cà phê vượt xa hai loại đồ uống truyền thống là chè và ca

cao. Điều này đã thúc đẩy và khuyến khích các nước sản xuất cà phê xuất

khẩu.

- Về chi phí sản xuất cà phê xuất khẩu: chi phí sản xuất cà phê xuất

khẩu của Việt Nam thấp hơn so với các nước trồng cà phê xuất khẩu khác.

Chi phí bình quân của Việt Nam là 650- 700 USD/ tấn cà phê nhân. Nếu tính

cả chi phí chế biến thì giá thành cho một tấn cà phê xuất khẩu là 750- 800

USD. Trong khi đó chi phí sản xuất của Ấn Độ là 1,412 triệu USD/ tấn cà phê

chè, 926,9 USD/ tấn đối với cà phê vối. Chi phí sản xuất rẻ là điều kiện thuận

lợi để hạ giá thành, tăng sức cạnh tranh cho mặt hàng cà phê của Việt Nam

trên thị trường thế giới.

- Việt Nam đã ra nhập ICO, sẽ tham gia tổ chức hiệp hội các nước sản

xuất cà phê (ACPC) và các tổ chức quốc tế khác có liên quan. Việt Nam đã

tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại, khoa học công nghệ và phát triển

nguồn nhân lực. Điều này có thể giúp cho Việt Nam có điều kiện để học hỏi,

trao đổi kinh nghiệm trong sản xuất, chế biến cà phê đồng thời mở rộng được

giao lưu trao đổi mặt hàng cà phê với các nước trong khu vực và thế giới.

- Về thị trường xuất khẩu cà phê: thị trường xuất khẩu cà phê Việt Nam

ngày càng mở rộng, một số sản phẩm cà phê chất lượng cao như cà phê

7

Page 8: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Trung Nguyên, Vinacafe, Nam Nguyên, Thu Hà,… đã có thương hiệu và

đứng vững trên thị trường khu vực và thế giới.

- Về quy hoạch: Việt Nam đã xây dựng, quy hoạch nhiều vùng trồng

cà phê để xuất khẩu, cho năng suất cao, chất lượng tốt như Tây

Nguyên, Đông Nam Bộ và một số tỉnh Miền Trung. Đây là một lợi

thế lớn để tạo ra một nguồn hàng phục vụ cho nhu cầu xuất khẩu cà

phê

2. Vị trí của ngành cà phê trong nền kinh tế quốc dân

Cà phê là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam

là mặt hàng nông sản xuất khẩu đứng thứ 2 về kim ngạch sau gạo. Chính vì

thế ngành cà phê đã có một vai trò rất lớn trong nền kinh tế quốc dân.

2.1. Vị trí của cà phê đối với ngành nông nghiệp nước ta.

- Ngành cà phê góp phần chuyển dịch cơ cấu cây trồng trong ngành

nông nghiệp nước ta. Nếu như trước kia Việt Nam là một đất nước được biết

đến với sản phẩm là lúa gạo thì ngày nay Việt Nam còn được biết đến với một

mặt hàng nữa đó chính là cà phê. Điều này không chỉ giúp cho người dân đa

dạng được cơ cấu cây trồng trong ngành nông nghiệp mà còn đa dạng hoá

được các mặt hàng trong việc xuất khẩu nông sản của Việt Nam.

- Đa dạng hoá các dịch vụ kinh doanh trong ngành nông nghiệp: hoạt

động sản xuất cà phê gắn liền với hoạt động chế biến cà phê. Vì thế kéo theo

một loạt các dịch vụ của sản xuất nông nghiệp phát triển như: dịch vụ nghiên

cứu giống cây trồng, dịch vụ cung cấp thuốc trừ sâu, phân bón, dịch vụ cung

cấp máy móc thiết bị cho phơi sấy chế biến cà phê, dịch vụ bao gói, dịch vụ

tư vấn xuất khẩu…

- Phân bổ lại nguồn lao động trong nền nông nghiệp. Nền nông nghiệp

nước ta trước kia chủ yếu là lao động phục vụ cho ngành trồng lúa nước. Đây

là lao động mang tính chất thời vụ vì thế có một lượng lao động dư thừa khá

lớn trong thời kỳ nông nhàn. Ngành cà phê phát triển kéo theo một lượng lao

động khá lớn phục vụ cho nó. Với quy mô diện tích cà phê ngày càng mở

8

Page 9: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

rộng thì càng cần một đội ngũ lao động lớn. Điều này tạo cho người dân các

vùng miền núi cũng như các vùng đồng bằng chuyên canh lúa có việc làm

thường xuyên, tạo thêm thu nhập cho họ, hạn chế được các tệ nạn xã hội.

- Hạn chế được các vùng đất bị bỏ hoang: Vì đặc điểm của cây cà phê

là thích hợp với những cao nguyên, đồi núi cao nơi đây chưa được khai thác

triệt để… Vì vậy đã hạn chế được các vùng đất bỏ hoang, phủ xanh đất trống

đồi trọc.

2.2. Vị trí ngành cà phê trong nền kinh tế quốc dân

- Ngành cà phê góp phần làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế: ngành cà phê

gắn với cả một quá trình khép kín từ sản xuất đến tiêu dùng. Điều này kéo

theo theo một loạt các ngành kinh tế phát triển như ngành xây dựng các cơ sở

để nghiên cứu giống, ngành thuỷ lợi, ngành giao thông, ngành chế tạo máy

móc,... Vì thế đẩy mạnh qúa trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở các vùng nơi

có cây cà phê phát triển. Điều này góp phần đẩy nhanh tiến trình công nghiệp

hoá hiện đại hoá trong nông nghiệp nông thôn.

- Ngành cà phê đã góp phần rất lớn vào nguồn thu ngân sách nhà nước.

Hàng năm ngành cà phê đem về cho đất nước từ 1- 1,2 tỷ USD/ năm chiếm

10% kim ngạch xuất khẩu cả nước.

- Góp phần giải quyết công ăn việc làm cải thiện đời sống nhân dân:

3. Vai trò xuất khẩu cà phê trong nền kinh tế quốc dân.

Hiện nay xu thế toàn cầu hoá và hội nhập đang diễn ra mạnh mẽ như

vũ bão trên phạm vi toan thế giới, lôi cuốn rất nhiều nước trên thế giới tham

gia.Việt Nam cũng không thể nằm ngoài vòng xoáy này và đang nỗ lực hết

sức để có thể hoà mình vào tiên trình này một cách nhanh nhất. Hoạt động

xuất nhập khẩu sẽ là cầu nối hết sức quan trọng để đẩy nhanh tiến trình này.

Chính vì vậy mà hoạt động xuất khẩu ngày càng trở nên quan trọng trong

chính sách và chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam.

Cà phê là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực ở nước ta. Phát

triển sản xuất cà phê xuất khẩu sẽ đóng góp vai trò lớn đối với nền kinh tế

9

Page 10: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

nước ta. Ta đi xem xét vai trò của việc xuất khẩu cà phê đối với nền kinh tế

Việt Nam.

3.1. Vai trò tích cực của xuất khẩu cà phê.

3.1.1. Xuất khẩu tạo nguồn vốn chủ yếu cho nhập khẩu phục vụ công

nghiệp hoá đất nước

Công nghiệp hoá đất nước theo những bước đi thích hợp là con đường

tất yếu để khắc phục tình trạng nghèo và chậm phát triển của nước ta. Để thực

hiện công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước đòi hỏi phải có nguồn vốn rất

lớn để nhập khẩu máy móc trang thiết bị, kĩ thuật, công nghệ tiên tiến và trình

độ quản lí của nước ngoài. Nguồn vốn để nhập khẩu có thể lâý từ: đầu tư

nước ngoài, vay nợ thu từ hoạt động du lịch, xuất khẩu mặt hàng khác. Tuy

nhiên các nguồn vốn vay, vốn đầu tư từ nước ngoài đều phải trả bằng cách

này hay cách khác. Nguồn vốn quan trọng và bền vững đó là thu từ hoạt động

xuất khẩu. Xuất khẩu quyết định quy mô và tốc độ tăng của nhập khẩu.

Tuy nhiên xuất khẩu không là hoat động dễ dàng. Để xuất khẩu thành

công, mỗi quốc gia phải tìm cho mình những mặt hàng xuất khẩu có lợi thế

nhất, đem lại lợi ích cao nhất. Vì thế mỗi quốc gia phải xây dựng cho mình

chính sách mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Nắm bắt được điều này, Việt Nam

cũng đã xây dựng cho mình chính sách mặt hàng xuất khẩu chủ lực riêng.

Những mặt hàng này sẽ tạo cho Việt Nam nguồn thu ngân sách chủ yếu. Cà

phê là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của nước ta. Hàng năm ngành cà phê đã

đóng góp một kim ngạch khá lớn cho ngân sách nhà nước. Kim ngạch thu

được từ hoạt động xuất khẩu cà phê vào khoảng 1-1,2 tỷ USD, chiếm khoảng

10% kim ngạch xuất khẩu cả nước. Trong giai đoạn đầu của quá trình CNH-

HĐH đất nước ta cần một nguồn vốn khá lớn để đầu tư xây dựng cơ bản, nhập

khẩu máy móc, công nghệ từ nước ngoài. Nguồn vốn thu từ xuất khẩu cà phê

sẽ đóng góp một phần nào đó để tăng khả năng nhập khẩu phục vụ cho nhu

cầu nhập khẩu phuc vụ cho tiến trình CNH-HĐH đất nước.

10

Page 11: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

3.1.2. Xuất khẩu cà phê góp phần vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế

thúc đẩy sản xuất phát triển

Việt Nam có lợi thế rất lớn trong việc sản xuất cà phê. Hàng năm Việt

Nam sản xuất ra một khối lượng lớn cà phê. Tuy nhiên tiêu thụ cà phê nội địa

của Việt Nam là rất thấp. Vì thế thị trường thế giới là hướng quan trọng để tổ

chức sản xuất. Ngày nay cơ cấu sản xuất và tiêu dùng của thế giới thay đổi

mạnh mẽ đó là thành quả của cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện đại.

Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong quá trình công nghiệp hoá phù hợp với

xu hướng phát triển của kinh tế thế giới là tất yếu đối với nước ta.

* Có 2 cách nhìn nhận về tác động của xuất khẩu đối với sản xuất và

chuyển dịch cơ cấu kinh tế:

Một là, xuất khẩu chỉ là việc tiêu thụ nhưng sản phẩm thừa do sản xuất

vượt quá nhu cầu tiêu thụ nội địa. Trong trường hợp nền kinh tế còn lạc hậu

và chậm phát triển như nước ta, sản xuất về cơ bản còn chưa đủ tiêu dùng.

Nếu chỉ thụ động chờ ở sự thừa ra của sản xuất thì xuất khẩu vẫn cứ nhỏ bé và

tăng trưởng chậm chạp. Sản xuất và sự thay đổi cơ cấu kinh tế rất chậm chạp.

Hai là, coi thị trường và đặc biệt thị trường thế giới là hướng quan

trọng để tổ chức sản xuất. Quan điểm này xuất phát từ nhu cầu thế giới để tổ

chức sản xuất. Điều này có tác động tích cực đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế

và thúc đẩy sản xuất phát triển.

Đối với ngành cà phê thì sản xuất cà phê của Việt Nam với sản lượng

lớn, nhu cầu tiêu dùng nội địa rất hạn hẹp do Việt Nam có truyền thống trong

việc thưởng thức trà. Vì vậy trên thị trường Việt Nam sẽ xẩy ra tình trạng

cung cà phê vượt quá cầu cà phê do đó phải đẩy mạnh xuất khẩu. Tuy nhiên

Việt Nam lai không coi cà phê là sản phẩm ế thừa cần xuất khẩu mà xuất

phát từ thị trường thế giới ngày càng tiêu dùng nhiều cà phê hơn. Do đó thị

trường thế giới luôn là mục tiêu cho các doanh nghiệp sản xuất cà phê. Điều

này góp phần chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu kinh tế nước ta và thúc đẩy sản

xuất phát triển. Thể hiện :

11

Page 12: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Trước hết sản xuất cà phê xuất khẩu sẽ kéo theo hàng loạt các ngành

kinh tế phát triển theo như các ngành công nghiệp chế biến, công nghiệp chế

tạo máy móc, thúc đẩy các ngành xây dựng cơ bản như xây dựng đường xá,

trường, trạm thu mua cà phê , … Ngoài ra còn kéo theo hàng loạt các ngành

dịch vụ phát triển theo như : dịch vụ cung cấp giống cây trồng, thuốc bảo vệ

thực vật, ngân hàng, cho thêu máy móc trang thiết bị,… Điều này góp phần

làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nước ta theo hướng xuất khẩu.

- Xuất khẩu cà phê tạo ra khả năng mở rộng thị trường tiêu thụ, góp

phần cho sản xuất phát triển và ổn định. Hoạt động xuất khẩu gắn với việc tìm

kiếm thị trường xuất khẩu, do đó khi xuất khẩu thành công tức là khi đó ta đã

có được một thị trường tiêu thụ rộng lớn. Điều này không những tạo cho Việt

Nam có được vị trí trong thương trường quốc tế mà còn tạo cho Việt Nam chủ

động trong sản xuất đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cà phê thế giới. Thị trường

tiêu thụ càng lớn càng thúc đẩy sản xuất phát triển có như vậy mới đáp ứng

được nguồn hàng cho xuất khẩu.

- Xuất khẩu cà phê tạo ra điều kiện mở rộng khả năng cung cấp đầu vào

cho sản xuất, nâng cao năng lực sản xuất trong nước. Cũng như bất cứ môt

ngành sản xuất hàng hoá nào xuất khẩu, sản xuất cà phê xuất khẩu cũng tạo

điều kiện để mở rộng vốn, công nghệ, trình độ quản lý, nâng cao đời sống

người lao động đảm bảo khả năng tái sản xuất mở rộng.

- Xuất khẩu tạo ra những tiền đề kinh tế kĩ thuật nhằm cải tạo và nâng

cao năng lực sản xuất trong nước. Xuất khẩu cà phê là phương tiện quan trọng

tạo ra vốn và kĩ thuật công nghệ từ thế giới bên ngoài vào việt Nam. Khi xuất

khẩu cà phê thì sẽ tạo cho Việt Nam nắm bắt được công nghệ tiên tiến của thế

giới để áp dụng vào nước mình. Như công nghệ chế biến cà phê xuất khẩu,

công nghệ, phơi sấy, bảo quản sau thu hoạch cà phê, ngoài ra còn học hỏi

được kinh nghiệm quản lý từ quốc gia khác. Như vậy sẽ nâng cao được năng

lực sản xuất trong nước để phú hợp với trình độ của thế giới.

12

Page 13: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Thông qua xuất khẩu, cà phê Việt Nam sẽ tham gia vào cuộc cạnh

tranh trên thế giới, về giá cả chất lượng. Cuộc cạnh tranh này đòi hỏi chúng ta

phải tổ chức lại sản xuất, hình thành cơ cấu sản xuất luôn thích nghi với thị

trường. Sản xuất cà phê đáp ứng nhu cầu thị trường, khi đó muốn đứng vững

thị trường buộc các doang nghiệp xuất khẩu cà phê phải làm sao để hạ giá

thành, nâng cao chất lượng để đánh bật đối thủ cạnh tranh.

- Xuất khẩu cà phê đòi hỏi các doanh nghiệp phải luôn đổi mới và

hoàn thiện công nghệ sản xuất kinh doanh thúc đẩy sản xuất và mở rộng thị

trường. Thị phần luôn là mục tiêu của các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê vì

thế buộc các doanh nghiệp phải tích cực trong việc đổi mới công nghệ, quảng

cáo và xâm nhập vào trường thế giới.

3.1.3. Xuất khẩu có tác động tích cực đến việc giải quyết công ăn việc

làm và cải thiện đời sống nhân dân. Sản xuất cà phê xuất khẩu sẽ thu hút hàng

triệu lao động vào làm việc và có thu nhập cao và thường xuyên. Với một đất

nước có 80 triệu dân, lực lượng người trong tuổi lao động khá cao chiếm

khoảng 50% thì việc phát triển cà phê sẽ góp phần thu hút một đội ngũ lao

động rất lớn làm giảm gánh nặng về thất nghiệp cho đất nước. Giúp người

dân ổn định đời sống giảm các tệ nạn xã hội. Đồng thời giúp người dân có

thu nhập cao đây là điều kiện để họ tiếp thu khoa học công nghệ kỹ thuật, hoà

nhập được với sự phát triển của thế giới.

3.1.4. Xuất khẩu cà phê là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các quan hệ

kinh tế đối ngoại của nước ta.

Xuất khẩu là hoạt động đổi buôn bán với nước ngoài do đó khi xuất

khẩu sẽ có điều kiện giúp cho quốc gia đó có được nhiều mối quan hệ với các

nước khác. Hiện nay ta đã xuất khẩu cà phê vào 53 quốc gia trên thế giới,

điều này giúp cho Việt Nam có được nhiều mối quan hệ hợp tác phát triển.

Đây là điều kiện quan trọng để Việt Nam có được các quan hệ hợp tác đa

phương và song phương đẩy nhanh tiến trình gia nhập WTO của Việt Nam.

13

Page 14: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Bên cạnh đó, cây cà phê phát triển góp phần phục hồi môi trường sinh

thái, phủ xanh đất trống đồi trọc sau thời gian bị suy thoái nghiêm trọng do bị

tàn phá của thiên nhiên cùng sự huỷ hoại do chính bàn tay con người.

3.2. Những vấn đề tiêu cực của xuất khẩu cà phê

Vấn đề đặt ra lớn nhất đặt ra trong xuất khẩu cà phê Việt Nam hiện nay

là tính bền vững chưa cao. Những năm gần đây, tuy sản lượng xuất khẩu tăng

nhanh nhưng giá cả không ổn định nên kim ngạch xuất khẩu tăng chậm hoặc

giảm sút. Vấn đề này có liên quan đến sản xuất, chế biến và xuất khẩu trong

đó tính tự phát trong sản xuất dẫn đến cung vượt cầu, công việc chế biến bảo

quản sau thu hoạch chưa đáp ứng được yêu cầu tăng sản lượng và nâng cao

chất lượng, thị trường xuất khẩu cà phê chưa ổn định.

3.2.1. Sản xuất cà phê thiếu quy hoạch và kế hoạch: tình trạng tự phát,

manh mún không gắn với thị trường diễn ra phổ biến dẫn hậu quả cung vượt

cầu, giá cả giảm làm thu nhập của người sản xuất giảm sút gây khó khăn cho

các doanh nghiệp nhà nước xuất khẩu cà phê. Trong mấy năm trở lại đây nhà

nước đã quy hoạch phát triển sản xuất cà phê, tuy nhiên cũng còn nhiều nơi

người dân tự phát gieo trồng, vì thế đã làm cho ngành cà phê không quản lý

được sản lượng cà phê dẫn đến tình trạng cung vượt quá cầu, đẩy giá xuông

thấp, làm cho các vùng chuyên cà phê không bù đắp nổi chi phí sản xuất dẫn

đến bị lỗ khá lớn.

3.2.2. Cơ cấu sản xuất chưa hợp lý, tập trung quá lớn vào cà phê

Robusta trong khi đó lại chưa quan tâm đến mở rộng cà phê Arabica là loại cà

phê đang được thị trường ưa chuộng giá cao. Cà phê vối được trồng phổ biến

ở Việt Nam, tuy nhiên nhu cầu thế giới lại thích tiêu dùng cà phê chè. Điều

này đặt ra cho Việt Nam vấn đề là nếu không thay đổi cơ cấu cà phê phù hợp

sẽ dẫn đến tình trạng quá thừa trong mặt hàng cà phê vối song lại thiếu trong

cà phê chè. Điều này gây bất lợi lớn cho xuất khẩu cà phê Việt Nam.

3.2.3. Chất lượng cà phê còn thấp chưa tương xứng với lợi thế về đất

đai, khí hậu Việt Nam, còn cách xa với yêu cầu của thị trường thế giới. Xu

14

Page 15: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

hướng chạy theo năng suất và sản lượng khiến không ít các hộ kinh doanh

quan tâm đên chât lượng cà phê dẫn đến giá cà phê bị thấp hơn rất nhiều cà

phê thế giới. Cà phê Việt Nam nhiều tạp chất, cà phê chưa chín, công nghê

phơi sấy bảo quản lạc hậu, dẫn đến nấm mốclàm giảm chất lượng cà phê. Đặc

biệt các doanh nghiệp Việt Nam chưa khai thác được lợi thế của cà phê Việt

Nam chính là ở hương vị mặt hàng này.

3.2.4. Tổ chức quản lý, thu mua cà phê còn nhiều bất cập. Hiệp hội cà

phê chỉ quản lý được một phần các doanh nghiệp sản xuất cà phê, chủ yếu

thuộc tổng công ty cà phê Việt Nam, còn đại bộ phận cà phê hộ gia đình do tư

thương chi phối.

Do những nhược điểm trên nên sức cạnh tranh của cà phê trên thị

trường thế giới còn thấp về chất lượng, giá thành cao, chủng loại sản phẩm

còn đơn điệu. Đây là những thách thức lớn đối với việc xuất khẩu cà phê Việt

Nam trong giai đoạn hội nhập với thị trường thế giới.

II. Vài nét khái quát về thị trường EU

1. Vài nét về quá trình phát triển Liên minh EU

Ý tưởng về một Châu Âu thống nhất đã xuất hiện từ rất sớm. Năm 1923

Bá tước người áo sáng lập ra "Phong trào liên Âu" nhằm đi tới thiết lập " Hợp

chủng quốc Châu Âu" để làm đối trọng với Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Năm

1929, Ngoại trưởng Pháp đưa ra đề án thành lập: Liên minh Châu Âu nhưng

đều không thành. Mốc lịch sử đánh đấu sự hình thành EU lúc đó là bản:

"Tuyên bố Schuman" của bộ trưởng Ngoại giao Pháp vào ngày 9/5/1950 với

đề nghị đặt toàn bộ nền sản xuất than, thép của Cộng hoà liên bang Đức và

Pháp dưới một cơ quan quyền lực chung trong một tổ chức mở cửa để các

nước Châu Âu khác cùng tham gia. Do đó Hiệp ước thành lập cộng đồng than

thép Châu Âu đã được ký kết ngày 18/4/1951 . Và đây là tổ chức tiền thân

của EU ngày nay. Ban đầu liên minh Châu Âu gồm 15 quốc gia độc lập về

chính trị. Năm 2004 Liên minh Châu Âu đã trở thành khu vực kinh tế lớn thứ

15

Page 16: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

2 thế giới sau Mỹ với 25 thành viên sau khi đã kết nạp thêm 10 thành viên

mới ngày 1/5/2004. Với thị trường trên 455 triệu người, tổng sản phẩm quốc

nội (GDP) lên tới khoảng 10 nghìn tỷ Euro. Hàng năm EU chiếm 20% thị

phần thương mại thế giới và đầu tư trực tiếp nước ngoài. Theo số liệu thống

kê của IMF, khối kinh tế này thu hút trên 53% hàng nhập khẩu của thế giới

trong đó 72,5% là hàng nông sản xuất khẩu của các nước đang phát triển.

2. Đặc điểm của thị trường EU

Thị trường chung EU là một không gian lớn gồm 25 nước thành viên

mà ở đó hàng hoá, sức lao động, vốn và dịch vụ được lưu chuyển hoàn toàn tự

do giống như khi chúng ta ở trong một thị trường quốc gia. Thị trường chung

gắn với chính sách thương mại chung. Nó điều tiết hoạt động xuất nhập khẩu

và lưu thông hàng hoá, dịch vụ trong nội khối.

2.1. Tập quán tiêu dùng và kênh phân phối:

2.1.1. Tập quán tiêu dùng

EU gồm 25 quốc gia, mỗi quốc gia có một đặc điểm tiêu dùng riêng do

đó có thể thấy rằng thị trường EU có nhu cầu rất đa dạng và phong phú về

hàng hoá. Tuy có những khác biệt nhất định về tập quán và thị trường tiêu

dùng giữa các thị trường quốc gia trong EU nhưng các quốc gia này đều nằm

trong khu vực Tây và Bắc Âu nên có những đặc điểm tương đồng về kinh tế

và văn hoá. Trình độ phát triển kinh tế xã hội của các thành viên là khá đồng

đều cho nên người dân thuộc khối Eu có đặc điểm chung về sở thích, thói

quen tiêu dùng. Hàng hoá được nhập khẩu vào thị trường này phải đảm bảo

đầy đủ về chất lượng, nguồn gốc, mẫu mã vệ sinh an toàn cao. Người tiêu

dùng Châu Âu thường có sở thích và thói quen sử dụng các sản phẩm có nhẫn

hiệu nổi tiếng thế giới vì họ cho rằng những nhãn hiệu nổi tiếng này gắn với

chất lượng sảm phẩm và có uy tín lâu đời cho nên dùng những sản phẩm

16

Page 17: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

mang nhãn hiệu nổi tiếng sẽ rất an toàn về chất lượng và an tâm cho người sử

dụng.

Từ đặc điểm trên, khi xuất khẩu cà phê vào thị này các doanh nghiệp

Việt Nam cần phải nắm bắt được nhu cầu của từng thành viên trong EU như

thích cà phê dạng bột hay cà phê rang xay, cà phê tan thì tỉ lệ đường, sữa , cà

phê như thế nào thì hơp lý,...Tuy nhiên cũng phải tìm hiểu đặc điểm của thị

trường chung này như quy định với chủng loại cà phê, giá cà phê, độ an toàn

của cà phê,…Để từ đó có biện pháp để đẩy mạnh xuất khẩu cà phê vào thị

trường này. Đặc biệt kinh doanh với thị trường EU các doanh nghiệp Việt

Nam cần chú ý nhiều đến thương hiệu cà phê. Đây là thị trường có mức thu

nhập khá cao, cái mà thị trường này cần đó là thương hiệu gắn với chất lượng

chứ không phải là giá cả. Vì thế ta làm sao để có các thương hiệu nổi tiếng

cạnh tranh với các thương hiệu nổi tiếng của thế giới như : Nestle, Kraft

Foods, Saralee, Tchibo, P&G Larazza,…

2.1.2. Kênh phân phối:

Hình thức tổ chức phổ biến nhất của các kênh phân phối trên thị trường

EU là theo tập đoàn và không theo tập đoàn.

Kênh phân phối theo tập đoàn có nghĩa là các nhà sản xuất và nhà nhập

khẩu của tập đoàn chỉ cung cấp hàng hoá cho hệ thống cửa hàng và siêu thị

của tập đoàn mà không cung cấp hàng cho hệ thống bán lẻ của hệ thống khác.

Kênh phân phối không theo tập đoàn thì ngược lại, các nhà sản xuất và

nhập khẩu của tập đoàn này ngoài việc cung cấp hàng hoá cho hệ thống bán lẻ

của tập đoàn mình còn cung cấp hàng hoá cho hệ thống bán lẻ của tập đoàn

khác và các công ty bán lẻ độc lập.

Cà phê Việt Nam tham gia thị truờng EU thường theo kênh phân phối

không theo tập đoàn. Vì các doanh nghiệp Việt Nam thường la doanh nghiệp

nhỏ và vừa chưa có đủ tiềm lực để điều chỉnh cả hệ thống các doanh nghiệp

nhập khẩu cà phê của EU.

2.2. Các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng của EU:

17

Page 18: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Một đặc điểm nổi bật trên thị trường EU là quyền lợi của người tiêu

dùng rất được bảo vệ khác hẳn với thị trường các nước đang phát triển. Để

đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng EU tiến hành kiểm tra các sản phẩm

ngay từ nơi sản xuất và có hệ thống báo động giữa các thành viên, đồng thời

bãi bỏ việc kiểm tra các sản phẩm ở biên giới. Hiện nay EU có 3 tổ chức định

chuẩn: Uỷ ban Châu Âu về định chuẩn, Uỷ ban Châu Âu về định chuẩn điện

tử, Viện định chuẩn viễn thông Châu Âu. Tất cả các sản phẩm chỉ có thể bán

được ở thị trường này với điều kiện phải đảm bảo tiêu chuẩn an toàn chung

của EU, các luật và định chuẩn quốc gia được sử dụng chủ yếu để cấm buôn

bán sản phẩm được sản xuất ra từ các nước có điều kiện chưa đạt mức an toàn

ngang với tiêu chuẩn EU. Để đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng EU tích cục

tham gia chống nạn hàng giả bằng cách không cho nhập khẩu những sản

phẩm đánh cắp bản quyền, ngoài ra EU còn đưa ra các chỉ thị kiểm soát từng

nhóm hàng cụ thể về chất lượng và an toàn đối với người tiêu dùng.

Đối với nhóm mặt hàng nông sản khi nhập khẩu vào thị trường EU,

phải đảm bảo an toàn vệ sinh cao, chất lượng phải đảm bảo chất lượng chung

của EU. Đặcbiệt những sản phẩm này có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Đối với

cà phê EU chỉ nhập cà phê vối, cà phê chè Việt Nam xuất khẩu vào thị

trường này rất ít do công nghệ chế biến của ta chưa đảm bảo, chất lượng thua

kém rất nhiều cà phê của Brazin, Colombia,…Ngoài ra cà phê của ta xuất

khẩu vào EU chủ yếu là cà phê nhân, cà phê thành phẩm, cà phê hào tan rất ít,

vì ta chưa đáp ứng được các quy định của EU về tỉ lệ trong cà phê hoà tan.

2.3. Chính sách thương mại chung của EU

2.3.1. Chính sách thương mại nội khối

Chính sách thương mại nội khối tập trung vào việc xây dựng và vận

hành thị trường chung Châu Âu nhằm xoá bỏ việc kiểm soát biên giới, lãnh

thổ quốc gia, biên giới hải quan để tự do lưu thông hàng hoá, sức lao động,

dịch vụ và vốn, điều hoà các chính sách kinh tế xã hội của các nước thành

viên

18

Page 19: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Lưu thông tự do hàng hoá: Các quốc gia EU nhất trí xoá bỏ mọi loại

thuế quan đánh vào hàng hoá xuất nhập khẩu giữa các thành viên, xoá bỏ hạn

ngạch áp dụng trong thương mại nội khối. Xoá bỏ tất cả các biện pháp tương

tự hạn chế về số lượng, xoá bỏ các rào cản về thuế giữa các thành viên.

- Tự do đi lại và cư trú trên toàn lãnh thổ Liên minh: tự do đi lại về mặt

địa lý, tự do di chuyển vì nghề nghiệp, nhất thể hoá về xã hội, tự do cư trú

- Lưu chuyển tự do dịch vụ: Tự do cung cấp dịch vụ, tự do hưởng các

dịch vụ, tự do chuyển tiền bằng điện tín, công nhận lẫn nhau các văn bằng

- Lưu chuyển vốn tự do: Thương mại hàng hoá dịch vụ sẽ không thể duy

trì được nếu vốn không được lưu chuyển tự do và được chuyển tới nơi

nó được sử dụng một cách có hiệu quả kinh tế nhất.

Chính sách thương mại nội khối của EU thường tạo cho các thành viên

sự tự do như ở trong quốc gia mình. Điều này tạo cho Việt Nam thuận lợi

trong việc tìm hiểu các đối tác mới của EU thông qua các đối tác truyền

thống, ít phải điều tra ngay từ đầu, giảm chi phí cho việc tìm kiếm thị trường

mới. Ngoài ra nếu có được quan hệ tốt với thị trường truyền thống, sẽ là điều

kiện thuận lợi để thâm nhập vào thị trường mới dẽ dàng hơn.

2.3.2. Chính sách ngoại thương:

Chính sách ngoại thương được xây dựng trên nguyên tắc: Không phân

biệt đối xử, minh bạch, có đi có lại và cạnh tranh công bằng. Các biện pháp

được áp dụng phổ biến trong chính sách này là thuế quan, hạn chế về số

lượng, hàng rào kỹ thuật , chống bán phá giá và trợ cấp xuất khẩu. Hiện nay

Việt Nam chưa gia nhập WTO nên chưa được hưởng ưu đãi từ tổ chức này.

Vì vậy EU vẫn cò những quy định riêng cho Việt Nam, như quy định hạn

ngạch, thuế nhập khẩu cao nên khó khăn cho các doanh nghiệp Việt Nam.

Đặc biệt các hàng rào về kỹ thuật, như độ an toàn thực phẩm, vệ sinh thực

phẩm. Đó lá khó khăn mà doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần vượt qua.

2.4. Tình hình nhập khẩu của EU trong những năm gần đây

19

Page 20: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Liên minh EU có nền ngoại thương lớn thứ hai thế giới sau Mỹ, là thị

trường xuất khẩu lớn nhất và thị trường nhập khẩu lớn thứ hai thế giới. Hàng

năm EU nhập khẩu một khối lượng từ khắp các nước trên thế giới. Kim ngạch

nhập khẩu không ngừng gia tăng: từ 622,48 tỷ USD năm 1994 lên tới 757,85

tỷ USD năm 1997 và gần 900 tỷ USD năm 2004. Các mặt hàng nhập khẩu

chủ yếu của EU là nông sản chiếm 11,79% trong đó có chè, cà phê,

gạo,...khoáng sản 17,33%, máy móc 24,27%, thiết bị vận tải chiếm trên 8,9%,

hoá chất 7,59%, các sản phẩm chế tạo khác 27,11% trong tổng kim ngạch

nhập khẩu. Năm 2004 quan hệ kinh tế Việt Nam- EU tiếp tục phát triển cả về

bề rộng và chiều sâu. Tổng kim ngạch buôn bán hai chiều đạt gần 11 tỷ USD

trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang EU chiếm trên 4,5 tỷ USD trong đó cà

phê chiếm 10% trong tổng kim ngạch. Dự báo tổng kim ngạch xuất nhập khẩu

Việt Nam- EU năm 2005 đạt 14 tỷ USD tăng 27% so với năm 2004. Kim

ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU dự báo đạt 6 tỷ USD.

Riêng mặt hàng cà phê , EU nhập khẩu từ nhiều nước trên thế giới như

Brazin, Colombia, Indonesia, Việt Nam . Hàng năm EU nhập khẩu khoảng

24,846 triệu bao cà phê Robusta, 52,643 triệu bao cà phê Arabica.

20

Page 21: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Bảng các nước xuất khẩu cà phê vào EU năm 2003

Cà phê vối (24,864triệu bao) Cà phê chè (52,643 triệu bao)

NướcLượng

(Triệu bao)Tỉ lệ (%) Nước

Lượng

(Triệu bao)Tỉ Lệ (%)

Brazin 0,616 2,4 Brazin 15, 535 30

Mỹ La

Tinh

0,48 2 Mỹ

LaTinh

18,942 35,9

Việt Nam 5,421 21,8 Colombia 10,564 20

Indonesia 5,719 23 Châu phi 5,120 9,7

Uganda 3,352 13,5

Châu phi 3,779 15,2

(Nguồn ICO)

Như vậy, năm 2003 Việt Nam chủ yếu xuất khẩu cà phê vối vào thị

trường EU, chiếm 21,8 % thị phần của EU đứng thứ 2 thế giới sau Indonesia

(23%). Còn cà phê chè hầu như không có. Đến năm 2004 thì có xuất khẩu

nhưng với tỉ lệ rất nhỏ chỉ khoảng 3-5%. Brazin là nước xuất khẩu phần lớn

cà phê vào thị trường EU cà phê vối chiếm 2,4%, nhưng cà phê chè chiếm

30% tổng cà phê mà thị trường này nhập. Như vậy xuất khẩu cà phê vào thị

trường EU của Việt Nam đứng thứ 2 trên thế giới về cà phê vối sau Indonesia.

Nếu tính chung toàn lượng cà phê mà thị trường EU nhập khẩu thì Việt Nam

chiếm khoảng 22% thị phần của EU sau Brazin 28 % và Indonesia 25 %. Tuy

nhiên phần lớn ta xuất khẩu cà phê vối, mà hiện nay EU lại có nhu cầu lớn về

cà phê chè. Do vậy trong một vài năm tới Việt Nam cần nâng cao khả năng

xuất khẩu cà phê chè vào thị trường này. Có như vậy thì mới có khả năng giữ

được thị phần trên thị trường EU

3. Các phương thức xuất khẩu cà phê vào thị trường EU

Có nhiều phương thức mà các doanh nghiệp Việt Nam có thể áp dụng

để thâm nhập vào thị trường EU như : xuất khẩu qua trung gian, xuất khẩu

trực tiếp, liên doanh, đầu tư trực tiếp.

21

Page 22: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Xuất khẩu qua trung gian: là phương thức mà phần lớn các doanh

nghiệp xuất khẩu cà phê Việt Nam áp dụng để thâm nhập vào thị trường EU

trước kia. Khi đó thị trường EU còn rất mới mẻ đối với các doanh nghiệp xuất

khẩu cà phê của Việt Nam . Hiện nay phương thức xuất khẩu này không còn

phổ biến đối với tất cả các doanh nghiệp Việt Nam nữa vì các doanh nghiệp

Việt Nam đã có được quan hệ trực tiếp với từng nước, như vậy không mất

thêm chi phí cho nước trung gian.

- Xuất khẩu trực tiếp: là phương thức chính thâm nhập vào thị trường

EU của Việt Nam hiện nay. Các doanh nghiệp Việt Nam kí hợp đồng trực tiếp

với các nhà nhập khẩu EU phần lớn thông qua các văn phòng đại diện của

Việt Nam tại EU. Phương thức này hiện nay rất phổ biến do hiện nay các

doanh nghiệp dễ dàng nắm bắt thông tin về thị trường, hiểu được nhu cầu của

các nước nhập khẩu.

- Liên doanh có thể dưới hình thức sử dụng giấy phép nhãn hiệu hàng

hoá. Hình thức liên doanh này đem lại thành công cho các doanh nghiệp khi

thâm nhập vào thị trường EU vì người tiêu dùng EU có thói quen sử dụng

những sản phẩm có nhãn hiệu nổi tiếng chất lượng là yếu tố quyết định tiêu

dùng đối với phần lớn các mặt hàng được tiêu dùng trên thị trường này chứ

không phải là giá cả. Tuy nhiên phương thức này không phổ biến với Việt

Nam vì hiện nay cà phê Việt Nam chưa có nhiều thương hiệu nổi tiếng.

Nhưng trong mấy năm tới thì Việt Nam cần áp dụng phương thức này vì nếu

được thị trường này chấp nhận thì thương hiệu đó sẽ được các nước khác trên

thế giới công nhân.

- Đầu tư trực tiếp chưa phải là hướng chính để thâm nhập vào thị

trường EU của các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê Việt Nam trong hiện tại và

tương lai vì tiềm năng kinh tế của các doanh nghiệp còn hạn hẹp. Các doanh

nghiệp Việt Nam chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, tiềm lực tài chính còn

quá nhỏ bé, không thể đầu tư tại thị trường EU được.

22

Page 23: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Trong thời gian tới một mặt các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê Việt

Nam vừa duy trì xuất khẩu trực tiếp vừa có sự nghiên cứu để lựa chọn phương

thức thâm nhập bằng hình thức liên doanh phù hợp. Do vậy công tác đầu tư

cho phát triển thương hiệu cà phê là hướng đi rất đúng cho ngành cà phê Việt

Nam.

4. Những thuận lợi và khó khăn của việc xuất khẩu cà phê vào thị trường EU

4.1. Những thuận lợi

- Liên minh EU là một khối liên kết chặt chẽ và sâu sắc nhất thế giới

hiện nay. Đây là một khu vực phát triển kinh tế ổn định có đồng tiền riêng khá

vững chắc. Vì thế đây là một thị trường xuất khẩu rộng lớn khá ổn định do đó

việc đẩy mạnh xuất khẩu hàng hoá nói chung và mặt hàng cà phê nói riêng

sang khu vực này các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam sẽ có được sự tăng

trưởng ổn định về kim ngạch và thu được nguồn ngoại tệ lớn mà không sợ

xảy ra tình trạng khủng hoảng xuất khẩu.

- EU đang có sự chuyển hướng chiến lược sang Châu Á. Việt Nam nằm

trong khu vực này nên có vị trí quan trọng trong chiến lược mới của EU. EU

tăng cường đầu tư và phát triển thương mại với Việt Nam, ngày càng dành ưu

đãi cho Việt Nam trong hợp tác phát triển kinh tế, đây là cơ hội thuận lợi cho

các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu cà phê vào thị trường này. Đây là cơ

hội để các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê Việt Nam tìm kiếm thị trường lớn

cho mình.

- Thị trường EU có yêu cầu lớn, đa dạng và phong phú về mặt hàng cà

phê như chất lượng cà phê, mẫu mã cà phê, hương vị cà phê, độ an toàn của

mặt hàng cà phê...Vì thế tạo cho Việt Nam có một phương cách làm sao để

sản phẩm đáp ứng yêu cầu. Do đó nâng cao trình độ tay nghề cho người sản

xuất, nâng cao trình độ quản lý trong việc chế biến, kinh doanh xuất khẩu cà

phê.

23

Page 24: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- EU là một liên minh nhiều nước có chính sách thương mại chung, có

đồng tiền thanh toán chung. Do đó hàng hoá xuất khẩu sang bất cứ quốc gia

nào cũng tuân theo chính sách chung đó. Như vậy sẽ dễ dàng thuận lợi hơn rất

nhiều so với việc xuất khẩu sang từng nước có chính sách thương mại riêng.

4.2. Những khó khăn

- EU gồm 25 thành viên, sẽ có 25 nền văn hoá khác nhau. Mặc dù là

một thị trường chung tuy nhiên mỗi quốc gia lại có một sự thưởng thức cà phê

khác nhau đòi hỏi có nhiều loại cà phê khác nhau. Làm sao dung hoà được thị

trường đó là một điều hết sức khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu cà

phê

- EU là một thành viên trong tổ chức Thương mại thế giới có chế độ

nhập khẩu cà phê chủ yếu dựa trên nguyên tắc của tổ chức này. Hiện nay Việt

Nam chưa là thành viên của WTO do đó chưa được hưởng quy chế ưu đãi từ

tổ chức này. Đó là khó khăn lớn cho Việt Nam .

- EU là một thị trường có mức thu nhập cao lại có chính sách bảo vệ

người tiêu dùng chặt chẽ do đó đặt ra những rào cản về kỹ thuật rất lớn. Có

thể nói đây là một thị trường rất khó tính vì thế để xuất khẩu thành công vào

thị trường này doanh nghiệp xuất khẩu cà phê phải vượt qua các hàng rào về

kỹ thuật. Điều này rất khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê vì

năng lực tài chính còn nhỏ, điều kiện áp dụng khoa học kỹ thuật chưa nhiều.

Hơn nữa cà phê chủ yếu là sản xuất phân tán, chưa có mọtt định chuẩn chung

trong việc chăm sóc, chế biến, cũng như bảo quản cà phê. Do đó rất khó khăn

trong việc thống nhất về chất lượng giá cả, cũng như các biện pháp bảo đảm

an toàn vệ sinh cho sản phẩm cà phê .Ví dụ như các hộ gia đình trồng cà phê

khi thu hoạch cà phê về thường phơi trên nền sân đất, như vậy còn lẫn rất

nhiều tạp chất, cà phê phơi không đều, … Như vậy làm giảm chất lượng cà

phê.

- Việc tự do hoá về thương mại, đầu tư thế giới khiến cho Việt Nam

phải đương đầu với nhiều thách thức như sự cạnh tranh về giá cả, mẫu mã,

24

Page 25: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

chất lượng. Vì thế buộc các doanh nghiệp Việt Nam phải phát huy được

những lợi thế so sánh của mặt hàng cà phê để nâng cao chất lượng, hạ giá

thành, cải tiến mẫu mã, thương hiệu để được thị trường này chấp nhận. Hiện

nay ta chưa có nhiều thương hiệu cà phê nổi tiếng, do đó cạnh tranh trên thị

trường EU đòi hỏi ta phải cạnh tranh được với các nước xuất khẩu cà phê

hàng đầu như Brasin. Indonesia,…

Tóm lại EU là thị trường đòi hỏi yêu cầu chất lượng cà phê rất cao,

điều kiện thương mại nghiêm ngặt và được bảo hộ đặc biệt. Các khách hàng

EU nổi tiếng là khó tính về mẫu mốt, thị hiếu. Khác với Việt Nam nơi giá cả

có vai trò quyết định trong việc mua hàng. Đối với phần lớn người dân EU thì

“ thời trang “ là một trong những yếu tố quyết định. Chỉ khi các yếu tố chất

lượng thời trang và giá cả hấp dẫn thì khi đó sản phẩm mới có cơ hội bán

được trên thị trường EU.

III. Những nhân tố ảnh hưởng đến xuất khẩu cà phê Việt Nam

1. Các nhân tố thuộc môi trường vĩ mô.

Môi trường vĩ mô là môi trường rộng lớn, bao trùm các hoạt động trong

phạm vi quốc gia và quốc tế. Do hoạt động xuất khẩu là hoạt động phức tạp

liên quan đến nhiều đối tượng. Không chỉ là quan hệ giữa các doanh nghiệp

quốc gia và còn là quan hệ giữa các nước với nhau. Nếu không được kiểm

soát chặt chẽ có thể dẫn tới hậu quả nghiêm trọng.Vì thế phải nghiên cứu

nhân tố ảnh hưởng thuộc môi trường vĩ mô. Mỗi quốc gia có hệ thống chgính

trị khác nhau, có nền văn hoá khác nhau, có hệ thống pháp luật khác nhau, có

chính sách kinh tế khác nhau. Điều đó buộc bất kì một đơn vị kinh doanh

quốc tế nào cũng phải nghiên cứu thật kĩ lưỡng.

1.1. Nhân tố pháp luật.

Bao gồm hệ thống các luật tác động đến hoạt động xuât khẩu. Mỗi quốc

gia có một hệ thống luật pháp khác nhau vì thế có những quy định khác nhau

về các hoạt động xuất khẩu.

Đối với xuất khẩu cà phê chịu anh hưởng các yếu tố sau:

25

Page 26: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Các quy định về thuế, giá cả, chủng loại cà phê, khối lượng cà phê

nhập khẩu…Việt Nam hiện naychưa được hưởng ưu đãi từ tổchức WTO, nên

vẫn chịu mức thuế cao. Vì thế khó khăn cho việc giảm giá thành để cạnh

tranh với đối thủ.

- Các quy định về chế độ sử dụng lao động, tiền lương, tiền thưởng, bảo

hiểm phúc lợi…Ngành cà phê thu hút đội ngũ lao động khá lớn, bao gồm

nhiều đối tượng khác nhau. Vì vậy đòi hỏi chính sách tiền lương cũng đa

dạng, thuỳ theo từng đối tượng tham gai vào từng công đoạn của sản xuất cà

phê xuất khẩu. Với người dân trồng cà phê phải có chính sách cụ thể về giá

cả, về chính sách bảo hộ, giúp họ yên tâm hơn trong sản xuất. Với đội ngũ

cán bộ tham gia công tác xuất khẩu cà phê thì phải có chế độ tiền lương phù

hợp, ngoài ra cung cấp các trang bị cần thiết để họ nắm bắt được thông tin thị

trường thế giới.

- Các quy định về giao dịch hợp đồng xuất khẩu cà phê như: giá cà phê,

số lượng cà phê, phương tiện vận tải sử dụng trong giao dịch xuất khẩu cà

phê…Thông thường ta tính theo giá FOB tại cảng Sài Gòn khi giao hợp đồng

xuất khẩu, phương tiện chủ yếu là tàu chở contener.

- Các quy định về tự do mậu dịch hay xây dựng các hàng rào quan thuế

chặt chẽ. Việt Nam không được hưởng quy định về mậu dịch tự do vì ta

không là thành viên trong tổ chức này, hơn nưa Việt Nam chưa là thành viên

của WTO.

Như vậy yếu tố pháp luật là quan trọng vì nếu không biết dược các quy

định về nươc nhập khẩu thì đơn vị kinh doanh xuất khẩu sẽ gặp nhiều rủi ro.

1.2. Yếu tố văn hoá, xã hội:

Văn hoá khác nhau cũng quy định viêc xuất nhập hàng hoá khác nhau.

Nền văn hoá của một quốc gia được hình thành từ lâu và trở thành thói quen

với người dân của nước đó. Việc xuất khẩu cà phê sẽ mang văn hoá của ta

vào nước nhập khẩu.Nếu như ta cố tình giữ cho văn hoá Việt Nam thì đôi khi

nó lại là cản trở cho việc xuất khẩu vào thị trường EU. EU đánh giá rất cao về

26

Page 27: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

nguồn gốc xuất xứ cà phê, tuy nhiên ở Việt Nam thì việc sản xuất cà phê phân

tán, việc thu mua là tập trung từ nhiều đơn vị nhỏ lẻ, hộ gia đình. Điều này rất

khó cho Việt Nam trong việc lấy tên xuất xứ sản phẩm cà phê. Mục đích xuất

khẩu là phục vụ nhu cầu của nước nhập khẩu. Chính vì vậy mặt hàng cà phê

của ta có phù hợp với nhu cầu của người tiêu dung nước đó hay không. Đòi

hỏi ta phải biết dung hoà giữa nền văn hoá Việt Nam với văn hoá quốc gia

nhập khẩu. Yếu tố văn hoá con chịu ảnh hưởng của phong tục tập quán của

từng nước, nước đó thích uống cà phê hoà tan, hay la cà phê đen, thích cà phê

phin hay cà phê uống ngay.Như vậybuộc ta phải tìm hiểu để có chính sách

xuất khẩu phù hợp.

1.3. Yếu tố kinh tế.

Yếu tố này bao gồm các chính sách kinh tế, các hiệp định ngoại giao, tỉ

giá hối đoái,..

- Các công cụ chính sách kinh tế cua nước nhập khẩu và Việt Nam : Sẽ

giúp cho các quốc gia có được một môi trường kinh doanh phù hợp nhất. Việt

Nam với chính sách là phát triển nền kinh tế thị trường hướng mạnh vào xuất

khẩu, đặc biệt có chính sách mặt hàng xuất khẩu chủ lực cho cà phê vì thế nhà

nước đã có nhiều ưu đãi cho ngành cà phê. Đây là điều kiện thuận lợi cho

xuất khẩu cà phê của Việt Nam. Ngoài ra EU còn có chính sách chuyển

hướng đầu tư vào châu Á, chính sách này cũng tạo cho Việt Nam nhiều lợi

thế trong xuất khẩu hàng hoá nói chung và cà phê nói riêng.

- Nhân tố thu nhập, mức sống của người dân: Mức sống người dân cao

khi đó quyết định mua cà phê không chịu ảnh hưởng của sự thay đổi về giá

cả theo xu hướng giảm. Thu nhập thấp thì ngược lại. Thị trường EU là thị

trường lớn có mức thu nhập cao, giá cả rẻ không phải là điều kiện để quyết

định mua hàng hay không mà giá cao đôi khi lại là yếu tố để đánh giá chất

lượng sản phẩm và quyết định mua hàng. Ngưới dân Việt Nam thì lại khác giá

rẻ là yếu tố quyết định cho việc mua hàng. Trong việc sản xuất cà phê xuất

khẩu cũng vậy, người dân Việt Nam khi có sự giảm sút về giá cả là bỏ cây cà

27

Page 28: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

phê đi trồng cây khác. Điều này ảnh hưởng nhiều đến cung cà phê. Thu nhập

có ổn định thì nhu cầu tiêu dùng mới thường xuyên khi đó mới taọ điều kiện

cho sản xuất phát triển được.

- Nhân tố nguồn lực và tài nguyên thiên nhiên

Nhân tố này ảnh hưởng đến doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu. Nguồn

lực có đủ lớn thi mơi có khả năng thực hiện đươc hoat động xuất khẩu . Vì

hoạt động xuất khẩu chứa nhiều rủi ro. Mỗi quốc gia có lợi thế riêng trong

từng mặt hàng của mình, vì thế cơ cấu sản xuất của các quốc gia cũng khác

nhau.

Việt Nam có lợi thế để sản xuất cà phê xuất khẩu . Điều kiện tự nhiên,

kết hợp nguồn nhân lực dồi dào và kinh nghiệm sản xuất cà phê của người

dân Việt Nam từ lâu đời đã tạo cho cà phê Việt Nam có hương vị riêng, có

điều kiện để giảm giá thành xuất khẩu. Đây là điều kiện để thúc đẩy việc xuất

khẩu cà phê.

1.4. Yếu tố khoa học công nghệ:

Các yếu tố khoa học công nghệ có quan hệ chặt chẽ với các hoạt động

kinh tế nói chung và với hoạt động xuất khẩu cà phê nói riêng. Khoa học công

ngệ ngày càng phát triển làm cho sự giao thương giữa các đối tác ngày càng

dễ dàng hơn. Khoảng cách không gian thời gian không còn là trở ngại lớn

trong việc xuất nhập khẩu. Sự phát triển của mạng thông tin toàn cầu Internet,

giúp cho mọi thông tin thị trường thế giới được cập nhật liên tục thường

xuyên. Các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cũng có thể quảng cáo được sản

phẩm của mình mà mà tốn rất ít chi phí.

Tuy nhiên trong việc tạo nguồn hàng xuất khẩu, đối với những nước

xuất khẩu cà phê như Việt Nam. Việc trồng trọt chế biến cà phê còn thiếu

máy móc trang thiết bị nghiêm trọng, dẫn đến chất lượng không đảm bảo,

năng suất không ổn định,…Gây khó khăn cho việc xuất khẩu cà phê.

Như vậy khoa học kỹ thuật phát triển nếu như biết áp dụng nó tốt sẽ là

điều kiện giúp cho nước ta có điều kiện hội nhập tốt hơn. Nhưng nếu như

28

Page 29: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

không biết áp dụng nó thì sẽ là một cản trở lớn vì khi đó ta sẽ bị tụt hậu xa

hơn với các nước về kỹ thuật như vậy sẽ không đủ khả năng để nâng cao khả

cạnh tranh cho Việt Nam.

1.5. Nhân tố chính trị.

Nhân tố chính trị ổn định là cơ hội để mở rộng phạm vi thị trường cũng

như dung lượng của thị trường cà phê. Song nó cung có rào cản lớn hạn chế

khả năng xuất khẩu nếu như tình hình chính trị không ổn định.

Việt Nam ta có điều kiện chính trị tương đối ổn định, do vậy không chỉ

là điều kiện tốt để yên tâm sản xuất cà phê mà còn hấp dẫn các nhà đầu tư

kinh doanh cà phê vì đây chính là nguồn hàng ổn định cho họ.

Thị Trường EU bao gồm các quốc gia độc lập về chính trị và khá ổn

định trong chính sách chiến lược phát triển kinh tế. Vì vậy sẽ giúp cho Việt

Nam có thị trường ổn định.

1.6. Yếu tố cạnh tranh quốc tế.

Sự cạnh tranh của các đối thủ trên thị trường quốc tế là rất mạnh mẽ và

quyết liệt. Hoạt động xuất khẩu cà phê của nước ta muốn tồn tại và phát triển

được thì một vấn đề hết sức quan trọng đó là phải giành được thắng lợi đối

với đối thủ cạnh tranh về mặt giá cả, chất lương, uy tín,... Đây là một thách

thức và là một rào cản lớn đối với Việt Nam. Các đối thủ cạnh tranh với Việt

Nam về cà phê không chỉ có sức mạnh về kinh tế chính trị, khoa học công

nghệ mà ngày nay sự lên doanh liên kết thành các tập đoàn lớn, tạo nên thế

mạnh về độc quyền trên thị trường. Các tập đoàn kinh tế này có thế mạnh rất

lớn và quyết định thị trường do đó là một lực cản rất lớn với doanh nghiệp

nước ta. Nếu không tổ chức hợp lý hoạt động xuất khẩu, các doanh nghiệp sẽ

bị bóp nghẹt bởi các tập đoàn này. Chính vì vậy các doanh nghiệp Việt Nam

phải luôn biết xây dựng cho mình một thương hiệu mạnh, ngoài ra hợp lý về

giá cả, tăng chất lượng mặt hang cà phê. Đó là thành công lớn cho cạnh tranh

về mặt hàng cà phê của Việt Nam.

2. Các nhân tố thuộc môi trường vi mô

29

Page 30: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Đây là các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu cà phê của các

doanh nghiệp Việt Nam. Sự kết hợp có hiệu quả các yếu tố vi mô sẽ làm cho

hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu được dễ dàng hơn và sẽ có khả năng

thâm nhập sâu hơn vào thị trường thế giới.

Các yếu tố thuộc môi trường vi mô có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt

động xuất khẩu bao gồm:

- Tài chính :Tổng công ty cà phê Việt Nam là doanh nghiệp nhà nước có

quy mô lớn với :

30

Page 31: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Đơn vị tính :Tỷ đồng

Nguyên giá tài sản cố định 1.400

Nguồn vốn kinh doanh 650

Tổng doanh thu 3.800

Kết quả sản xuất kinh doanh 30

Tổng số nộp ngân sách 45

(Số liệu ước tính cho năm 2005- Tổng công ty cà phê Việt Nam)

- Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật hiện có của doanh nghiệp:

Các yếu này phản ánh năng lực sản xuất của doanh nghiệp, nó bao gồm

các nguồn vật chất cho sản xuất, các nguồn tài nguyên, nhiên liệu các nguồn

tài chính đang phục vụ cho sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và năng lực

của nó phục vụ cho tương lai. Với Tổng công ty cà phê Việt Nam có 53 đơn

vị thành viên hạch toán độc lập, trong đó có 6 doanh nghiệp chuyên doanh

xuất nhập khẩu, 40 doanh nghiệp nông trường, 2 doanh nghiệp chế biến cà

phê thành phẩm, 5 doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực khác. Các đơn vị đều có

xưởng sản xuất , xưởng chế biến cà phê.

- Nguồn nhân lực Tổng công ty cà phê Việt Nam.

Tổng số cán bộ công nhân viên 26.000 người. Khối sản xuất là 23.500

người, khối kinh doanh có 2.500 người. Như vậy, Tổng công ty là một doanh

nghiệp có quy mô lớn, mạnh lưới kinh doanh phủ khắp cả nước.

Đội ngũ cán bộ lãnh đạo doanh nghiệp có trình độ cao, có kiến thức

chuyên môn sâu. Đội ngũ cán bộ này đề ra các chiến lược kinh doanh xuất

khẩu cho Tổng công ty. Đội ngũ lao động sản xuất có kinh nghiệm, cân cù

chịu khó, tích cực tìm kiếm áp dụng khoa học kỹ thuật.Tổng công ty luôn có

sự hỗ trợ nhịp nhàng, hợp lí của cán bộ lãnh đạo và cán bộ công nhân viên vì

vậy đã tạo ra được sức mạnh của Tổng công ty và có thể phát huy được lợi thế

tiềm năng của từng thành viên. Điều đó còn giúp cho doanh nghiệp những

thích ứng với sự thay đổi của môi trường kinh doanh xuất khẩu đồng thời có

31

Page 32: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

thể nắm bắt đươc cơ hội kinh doanh. Tổng công ty cà phê Việt Nam đã trở

thành một trụ cột vững chắc cho ngành cà phê Việt Nam.

Ngoài các yếu tố về cơ sở vật chất kỹ thụât, cán bộ công nhân viên, còn

có các yếu tố khác như uy tín của doanh nghiệp, thương hiệu, văn hoá trong

doanh nghiệp sẽ tạo nên tinh thần cho doanh nghiệp. Tổng công ty cà phê

Việt Nam có thương hiệu khá nổi tiếng trên thị trường Việt Nam –Vinacafe.

Đây là loại cà phê hoà tan có chất lượng cao, được tiêu thụ nhiều nhất trên thị

trường Việt Nam và xuất khẩu được sang nhiều nước như Trung Quốc,

Singapo, …

Nói tóm lại, hoạt động kinh doanh xuất khẩu cà phê không chỉ chiụ ảnh

hưởng của những điều kiện môi trường khách quan trên thị trường quốc tế mà

còn chịu ảnh hưởng lớn của các yếu tố môi trường trong doanh nghiệp. Do đó

để họat động kinh doanh có hiệu quả, các doanh nghiệp không chỉ nghiên cúu

các yếu thuộc môi trường kinh doanh quốc tế mà còn nghiên cứu các yếu tố

thuộc môi trường trong nước, cũng như các yếu tố bên trong doanh nghiệp.

Từ đó có biện pháp nâng cao cơ sở vật chất kỹ thuật, đào tạo và phát triển

mạnh mẽ cán bộ giỏi chuyên môn nghiệp vụ, đội ngũ công nhân lành nghề,..

để phát huy hết lợi thế của đất nước, nắm bắt được cơ hội xuất khẩu,..

32

Page 33: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Chương II

THỰC TRẠNG XUẤT KHẨU CÀ PHÊ CỦA VINACAFE

SANG THỊ TRƯỜNG EU

I. Thực trạng sản xuất xuất khẩu cà phê tại của Việt Nam

1. Thưc trạng sản xuất cà phê của Việt Nam.

Cây cà phê được đưa vào trồng ở Việt Nam từ cuối thế kỉ 19 và đã trải

qua nhiều thời kì với những đặc điểm và kết quả khác nhau.

Thời kì trước năm 1975: cây cà phê chủ yếu được trồng ở những đồn

điền của người Pháp và những nông trường quốc doanh ở miền bắc. Đây là

thời kì cây cà phê phát triển chậm, không ổn định, năng suất thấp và chưa xác

định được giống thích hợp.

Thời kì từ năm 1975-1994: Diện tích trồng cây cà phê có tăng lên

nhưng với tốc độ chậm. Năng suất bắt đầu tăng lên. Phong trào trồng cà phê

trong nhân dân được phát động. Cà phê Việt Nam đã thực sự tham gia vào thị

trường cà phê thế giới.

Thời kỳ 1994- 2001: Đây là thời kỳ cây cà phê Việt Nam, đặc biệt là

cây cà phê vối phát triển rất nhanh và đạt kết quả trên nhiều mặt : diện tích

tăng nhanh, hình thành vùng sản xuất cà phê tập trung, có giá trị kinh tế cao,

trở thành nước xuất khẩu cà phê vối hàng đầu thế giới.

Thời kì 2001 – nay đây là thời kỳ ngành cà phê thế giới nói chung và

ngành cà phê Việt Nam nói riêng chịu sự khủng hoảng nghiêm trọng về giá

cả. Giá cả cà phê xuống thấp nhất trong lịch sử ngành cà phê. Cuộc sống của

trên 30 triệu người dân gắn bó với cây cà phê bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Do

khủng hoảng giá liên tiếp kéo dài trong 4 vụ, nhiều vườn cà phê bị phá bỏ

hoặc bỏ hoang không chăm sóc. Nhiều gia đình nông dân đối mặt với khó

khăn, doanh nghiệp xuất khẩu cà phê không thu hồi được tiền ứng trước, bị lỗ

do giá biến động thất thường. Từ đầu năm 2005, giá cà phê dần phục hồi và

tại thời điểm bài viết này giá cà phê tăng lên với mức độ đáng kể, đạt xấp xỉ

1.500USD/ tấn cà phê vối và 2.500USD/ tấn cà phê chè. Với mức giá này ,

33

Page 34: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

người sản xuất có hiệu quả và đầu tư chăm sóc vườn cây hướng tới nền nông

nghiệp bền vững.

1.1. Diện tích, sản lượng cà phê của Việt Nam.

+ Diện tích : Từ năm 1994-2001 diện tích trồng cây cà phê đã tăng lên

nhanh chóng. Năm 2001 đạt 565 nghìn ha gấp 4,56 lần năm 1994, với tốc độ

tăng bình quân 55%/ năm. Nhưng 3 năm trở lại đây do giá cà phê trên thị

trường thế giới giảm một cách nhanh chóng. Các hộ nông dân không thu được

nhiều lãi từ cây cà phê. Do đó có nhiều địa phương đã chặt hạ cây cà phê và

thay thế vào đó là các cây trồng khác như hồ tiêu, cao su,...Do đó diện tích

trồng cây cà phê bị thu hẹp lại.

Ở nước ta đã hình thành vùng sản xuất cây cà phê vối tập trung có năng

xuất khá cao chất lượng tốt ở các tỉnh Tây Nguyên với diện tích 443 nghìn ha

chiếm 86% diện tích cà phê cả nước. Trong đó riêng Đắc Lắc diện tích 233

nghìn ha chiếm 45% diện tích toàn vùng.

Diện tích cà phê Việt Nam năm 1999-3003 Đon vị tính : Ha

Năm Địa phương

1999 2000 2001 2002 2003

Cả nước 397.111 561.933 565.737 531.000 513.500

Miền bắc 14.240 17.236 16.644 15.300 14.500

Đông bắc 2.902 2.763 1.631 1.600 600

Tây bắc 4.037 3.462 4.660 3.500 3.100

Bắc Trung Bộ 7.301 10.111 10.353 10.200 11.100

Miền Nam 382.871 544.697 549.093 515.700 498.700

Nam Trung Bộ 2.797 4.187 3.592 3.300 2.700

Tây Nguyên 317.317 468.649 475.736 451.100 443.300

Kon Tum 9.614 14.404 14.300 13.000 12.500

Gia Lai 44.902 81.035 81.036 79.200 79.100

Đắc Lắc 175.226 259.030 256.100 239.400 233.400

Lâm Đồng 87.575 114.180 124.300 119.500 118.200

34

Page 35: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Đông Nam Bộ 62.757 71.861 69.765 61.300 52.800

(Tổng cục thống kê- Vụ kế hoạch)

Việt Nam có diện tích trồng cà phê nhiều nhất là ở Miền Nam, Tây

Nguyên, Lâm Đồng. Tại đây hình thành nên các vùng chuyên canh cà phê có

chất lượng tốt, năng suất cao.

+Sản lượng cà phê: Năm 2000 sản lượng cà phê đạt 802,5 nghìn tấn.

Nếu so sánh giữa năm 2000 với năm 1976 thì sản lượng cà phê tăng 111,5

lần. Năm 2001 đạt mức sản lượng cao nhất 847.134 tấn cà phê nhân khô. Tuy

nhiên đến năm 2004 thì sản lưọng cà phê bắt đầu giảm sút xuống chỉ còn 800

nghìn tấn. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do năm 2003 nắng hạn kéo

dài ở Tây Nguyên nhất là ở Đắc Lắc có tới 40 nghìn ha thiếu nước, 2,4 nghìn

ha mất trắng.

Bảng sản lượng cà phê Việt Nam trong mấy năm trở lại đây.

( Đơn vị tính : Tấn)

Năm 1999 2000 2001 2002 2003

Sản lượng 509.247 802.461 847.134 688.800 771.100

(Tổng cục thống kê, Vụ kế hoạch)

Như vậy năm 2001 cà phê nước ta đạt mức cao nhất, diện tích đạt 565

nghìn ha, sản lượng đạt 847.134 tấn cà phê. Năm 2004 hình thành 2 vùng sản

xuất cà phê tập trung là Tây Nguyên và Đông Nam Bộ trong đó Đắc Lắc là

tỉnh có diện tích sản lượng cà phê lớn nhất, đồng thời cũng là địa phương có

tốc độ tăng sản lượng cà phê nhanh nhất. Năm 2002 Đắc Lắc đạt trên 420

nghìn tấn. Kế đến là Lâm Đồng đạt 150 nghìn tấn, Gia Lai 100 nghìn tấn.

Cùng với việc tăng diện tích thì sản lượng cũng tăng lên trong những năm từ

1995- 2001, nhưng có xu hướng giảm xuống vào mấy năm gần đây, chủ yếu

là do biến động về giá cả cà phê thế giới có xu hướng giảm gây bất lợi cho

35

Page 36: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

người nông dân, dẫn đến người nông dân không còn quan tâm đến cây cà phê

nữa.

1.2. Chế biến cà phê ở Việt Nam.

Do quy trình công nghệ chế biến cà phê ở Việt Nam chưa hiện đại do

đó ta chủ yếu xuất khẩu cà phê nhân. Vì thế ở nước ta hình thành được hệ

thống chế biến cà phê nhân. Hiện nay đang bắt đầu chế biến cà phê rang xay,

cà phê hoà tan.

- Ở Việt Nam chế biến cà phê nhân thường theo 2 phương pháp đó là

chế biến theo phương pháp ướt và phương pháp chế biến khô.

Phương pháp chế biến ướt bao gồm các công đoạn thu lượm quả tươi

đem lọc và rửa sơ bộ để loại bỏ đất, que, lá cây, đá... sau đó đến xát vỏ để loại

bỏ vỏ rồi đến đánh nhớt, sau đó lên men ngâm rửa rồi đem phơi khô.

Phương pháp chế biến khô là cà phê tươi để phơi khô không cần qua

khâu sát tươi.

- Đối với cà phê hoà tan thì thường sử dụng phương pháp công nghệ

sấy phun của Liro- Đan Mạch

36

Page 37: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Sơ đồ chế biến cà phê.

37

Nguyên liệu quả tươi

Phơi khô hoặc xấy

Phương pháp khô

Làm ráo nước

Rửa sạch

Ngâm lên men

Phân loại cà phê theo trọng lượng

Xát tươi

Phân loại trong bể xi phong

Phương pháp ướt

Cà phê quả khô

Làm sạch tạp chất

Phơi hoặc sấy

Cà phê khô

Xát khô

Đánh bóng cà phê

Phân loại cà phê(Kích thước, trọng lượng)

Cà phê thành phẩm

Page 38: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Việt Nam chủ yếu chế biến cà phê theo phương pháp khô (khoảng 90%

sản lượng). Tính đến năm 2001 cả nước có 50 dây chuyền chế biến cà phê

nhân, trong đó 14 dây chuyền ngoại nhập và hàng nghìn máy xay xát nhỏ quy

mô hộ gia đình. Năm 2004 thì số lượng dây chuyền tăng lên 70 dây chuyền

chế biến cà phê nhân có chất lượng cao. Lượng cà phê đượcchế biến thành

sản phẩm cà phê rang xay, cà phê hoà tan đã hình thành và ngày càng nhiều

(chiếm 10-15% sản lượng)

Việt Nam có sản lượng cà phê khá lớn với phẩm chất thơm ngon vốn

có của giống tốt, được sản xuất trên nhiều cao nguyên có thổ nhưỡng rất thích

hợp. Tuy nhiên cà phê hạt xuất khẩu lại không có chất lượng tương xứng và

vì vậy đã thua thiệt về giá cả so với các nước khác. Một thời gian dài trước

đây công nghiệp chế biến cà phê không được quan tâm đày đủ, có sự thiếu xót

về nhận thức, có khó khăn về vốn đầu tư, trình độ công nghệ thấp kém chậm

đổi mới, tổn thất sau thu hoạch là khá lớn và đã có những cơ sở tổn thất khá

nghiêm trọng, thất thu hàng tỉ đồng, vì chất lượng hạt xấu. Mặt khác hơn 80%

cà phê được sản xuất ra là từ các hộ nông dân sản xuất nhỏ, thiếu các điều

kiện sơ chế tối thiểu. Mấy năm trở lại đây các cơ sở chế biến với thiết bị mới

chất lượng sản phẩm được nâng lên đáng kể.

Trong vòng 7- 9 năm trở lại đây Việt Nam chế biến được 150.000-

250.000 tấn cà phê nhân xuất khẩu. Ngoài ra còn có nhiếu cơ sở tái chế trang

bị không hoàn chỉnh với nhiều máy lẻ ,chế biến thu mua của dân đã qua sơ

chế nhằm đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu. Cà phê của dân thu hái về chủ yếu

được xử lí phân tán ở từng hộ nông dân qua con đường phơi khô trên sân cát,

sân xi măng.Tình hình chế biến như vậy dẫn đến kết quả là sản phẩm chất

lượng không đều.Với tình hình hiện nay do cung vượt cầu giá cả xuống thấp

liên tục người mua đòi hỏi chất lượng cao hơn với dịch vụ tốt hơn.Vì thế

ngành cà phê đứng trước thách thức lớn về công nghệ chế biến.

Hiện nay sản lượng cà phê của Việt Nam chủ yếu là Robusta, với

phương pháp chế biến chủ yếu là chế biến khô. Cà phê thu hái về được phơi

38

Page 39: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

khô, tận dụng năng lượng mặt trời. Những năm qua do mưa kéo dài trong vụ

thu hoạch người ta phải sấy trong lò sấy đốt bằng than đá. Cũng có một số

doanh nghiệp chế biến theo phương pháp ướt, tuy nhiên phương pháp chế

biến ướt rất đắt nên chỉ sử dụng để chế biến một phần cà phê Arabica xuất

khẩu.

1.3. Năng suất cà phê của Việt Nam

Từ năm 1994-2001 năng suất bình quân đạt 2 tấn /ha . Năm cao nhất

đạt 2,4 tấn/ ha trên 200 nghìn ha cà phê cà phê kinh doanh. So với năng suất

bình quân cà phê của một số quốc gia hàng đầu như Brasin là 8 tạ /ha,

Colombia là 8 tạ /ha, Indônêsia là 4,5 tạ /ha. Như vậy năng suất cà phê luôn

cao gấp 2-3 lần năng suất cà phê của các nước này và trở thành nước có năng

suất cà phê cao nhất thế giới. Điều này là do Việt nam có rất nhiều lợi thế về

sản xuất cà phê như điều kiện tự nhiên, đất đai, khí hậu, có giống cho năng

suất cao.

1.4. Đánh giá tình hình sản xuất cà phê của nước ta mấy năm trở lại đây

1.4.1.Những mặt làm được trong sản xuất cà phê ở Việt Nam

- Cây cà phê là cây công nghiệp chủ lực có giá trị kinh tế cao ở Việt

Nam. Cùng với việc gia tăng không ngừng về diện tích và sản lượng cà phê

đã góp phần thay đổi đời sống của nhân dân các vùng trồng cà phê. Với việc

nhận thức vị trí và vai trò của cây cà phê trong nền sản xuất nông nghiệp nước

ta. Mấy năm qua Nhà nước ta đã có nhiều biện pháp nhằm nâng cao năng

suất, chất lượng cà phê như thực hiện sản xuất gắn với chế biến giúp cho Việt

Nam từ nước sản xuất cà phê nhân xuất khẩu đã trở thành nước xuất khẩu với

các mặt hàng cà phê rang xay, cà phê hoà tan. Tuy nhiên lượng cà phê rang

xay và hoà tan này còn rất ít chiếm khoảng 10% sản lượng. Năm 2003 nước

ta đã xuất khẩu được 161 tấn cà phê rang xay trị giá 1,67 triệu USD.

- Để đạt được kết quả như trên Việt Nam đã biết áp dụng nhiều tiến bộ

kỹ thuật vào sản xuất và thâm canh cà phê: bộ giống tốt được áp dụng vào sản

xuất như các dòng cà phê vối chọn lọc 4/55, 1/20,13/8,14/8 có năng suất cao

39

Page 40: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

từ 3-6 tấn /ha, cỡ hạt to. Các giống cà phê chè có năng suất cao chất lượng tốt

được trồng như TN1,TN2, TH1. Ngoài ra đã hình thành được một số vùng cà

phê chè có năng suất chất lượng cao như ở Khe Xanh( Quảng Trị), A

Lưới( Thừa Thiên Huế), Mai Sơn(Thuận Sơn, Sơn La).

- Sản xuất cà phê phát triển đã góp phần thu hút lượng lao động dư thừa

ở miền núi góp phần nâng cao đời sống, thay đổi bộ mặt nông thôn đặc biệt là

vùng đồng bào dân tộc, thúc đẩy hình thành phát triển hệ thống dịch vụ.

- Sản xuất gắn với chế biến, hình thành hệ thống chế cà phê nhân và

từng bước phát triển cà phê chế biến sản phẩm giá trị gia tăng như: cà phê

rang xay, cà phê hoà tan, ngoài ra còn chế biến “sản phẩm có cà phê “ như:

bánh kẹo co cà phê, sữa cà phê, …

1.4.2 Những hạn chế trong sản xuất cà phê

- Diện tích cà phê tăng quá nhanh không theo quy hoạch, do giá cà phê

xuất khẩu tăng cao cây cà phê là một cây nông nghiệp có thu nhập cao đã kích

thích người trồng cà phê tìm mọi cách gia tăng sản lượng đẩy mạnh diện tích

không theo quy hoạch, kế hoạch. Trồng cây cà phê trên cả những vùng đất

không phù hợp, không có nguồn nước tưới, công tác chuẩn bị vườn ươm và

nhân giống tốt không theo kịp tiến độ trồng mới.

- Thâm canh quá mức sản xuất cà phê thiếu tính bền vững.

Cũng do giống cà phê xuất khẩu đem lại lợi nhuận cao, nông dân quá

chú trọng đến việc tăng năng suất và sản lượng đem lại hiệu quả kinh tế cao

trên một đơn vị diện tích nên thúc đẩy người dân tăng phân bón trên mức cần

thiết, khai thác và sử dụng nguồn nước để tưới cho cây cà phê một cách tự

phát tạo nên những vườn cà phê phát triển không ổn định.

- Chất lượng cà phê xuất khẩu không cao: Trước hết là do những hạn

chế, yếu kém trong khâu thu hoạch, thu mua, chế biến và bảo quản, các doanh

nghiệp thu mua, chế biến xuất khẩu cạnh tranh lẫn nhau, thu mua xô không

theo tiêu chuẩn, không phân loại thu mua theo chất lượng, không tạo điều

kiện để nông dân thực hiện đúng quy trình sản xuất, thu hái. Mặc dù Nhà

nước đã ban hành đầy đủ bộ tiêu chuẩn, quy trình kỹ thuật về trồng trọt, chế

40

Page 41: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

biến, chất lượng cà phê nhưng chưa được nông dân và doanh ghiệp áp dụng

có hiệu quả và đầy đủ.

- Thiết bị chế biến không đồng bộ, không áp dụng máy móc vào chế

biến mà thường là phương pháp chế biến thủ công nên chất lượng không cao.

- Hệ thống sân phơi, chế biến, bảo quản còn thiếu so với yêu cầu nên

chất lượng cà phê chưa đồng đều và ổn định, nhất là vào những năm khi vụ

thu hoạch cà phê bị mưa kéo dài. Cà phê bị lên men, mốc, ảnh hưởng đến giá

và hình ảnh của cà phê Việt Nam nói chung.

2. Thực trạng xuất khẩu cà phê của Việt Nam

Ngày nay nhu cầu tiêu dùng cà phê ngày càng tăng lên đặc biệt với

những nước phát triển thì cà phê là thứ đồ uống được ưa chuộng nhất. Đối

với Việt Nam là nước sản xuất cà phê với sản lượng lớn, tuy nhiên người dân

có truyền thống trong việc thưởng thức trà do vậy nhu cầu tiêu dùng cà phê

nôị địa rất thấp (5-10%/tổng sản lượng cà phê sản xuất ra). Do vậy cà phê

Việt Nam sản xuất ra chủ yếu là xuất khẩu. Chính vì thế đẩy mạnh xuất khẩu

cà phê là mục tiêu trong chiến lược xuất khẩu của Việt Nam.

2.1. Sản lượng, kim ngạch xuất khẩu cà phê của Việt Nam.

- Sản lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam

Sản lượng cà phê xuất khẩu hàng năm đạt khoảng 11 triệu bao chiếm

13% sản lượng cà phê xuất khẩu của thế giới, đứng thứ 2 thế giới sau

Brazil( 25 triệu bao) và đứng đầu thế giới về xuất khẩu cà phê Robusta.

Theo Vụ Xuất nhập khẩu - Bộ Thương mại. Năm 2003 cả nước xuất

khẩu được 729,2 nghìn tấn cà phê, đạt kim ngạch 504,8 triệu USD tăng 4,3%

về lượng so với năm 2002 là 714,5 nghìn tấn và 57% về giá trị. Năm 2004 sản

lượng cà phê không tăng nhiều so với năm 2003 đạt sản lượng khoảng 750

nghìn tấn.

Bảng số lượng và giá trị cà phê xuất khảu của Việt Nam

Năm Số lượng(tấn Giá trị (USD)

1999 404.400 523.400000

2000 654.000 484.342000

2001 875.00 338.094000

41

Page 42: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

2002 714.500 240.686000

2003 729.200 446.547000

2004 750.000 454.347000

(Tổng cục thống kê- Hiệp hội cà phê ca cao Việt Nam)

Như vậy năm 2001 sản lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam đạt mức

cao nhất đạt 875 nghìn tấn. Tuy nhiên 3 năm trở lại đây thì sản lượng lại giảm

sút do hậu quả của hiện tượng Elnino từ năm 2000 để lại và hạn hán kéo dài

trong 5 vụ cà phê liên tiếp từ năm 2001. Mặt khác do giá cà phê trên thế giới

giảm một cách nhanh chóng từ năm 2001 do đó nhiều hộ nông dân không bù

lỗ được do đó đã chặt cà phê đi trồng cây khác, làm giảm diện tích cà phê do

đó cũng làm ảnh hưởng đến sản lượng cà phê của Việt Nam.

- Kim ngạch:Từ năm 2000 trở lại dây Việt Nam luôn đứng vị trí thứ 2

thế giới sau Indonesia về xuất khẩu cà phê Robusta, thứ 3 thế giới về xuất

khẩu cà phê nói chung. Không chỉ tăng về số lượng, chất lượng và giá cả cũng

ngày càng tăng về nhiều mặt như : độ sạch, độ thơm, chủng loại đa dạng,…

Do vậy kim ngạch có xu hướng tăng dần.

Bảng kim ngạch xuất khẩu cà phê Việt Nam

Năm Kim ngạch (1000 USD)Tốc độ tăng giảm

(%)

1996 560

1997 423 -24,4

1998 414 -2,12

1999 602 45,4

2000 555 8

2001 538 -3

2002 382 -28

2003 428 12

2004 510 19.2

(Hiệp hội cà phê Việt Nam )

Từ năm 1998 đến năm 2001 xuất khẩu hàng năm đạt từ 500-600 triệu

USD. Tuy nhiên 3 năm trở lại đây kim ngạch giảm sút ghê gớm. Điều này là

do, giá cà phê thế giới giảm xuống tới mức thấp nhất từ trước đến nay, mặc

42

Page 43: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

dù sản lượng cà phê xuất khẩu tăng nhưng lượng tăng không đủ bù đắp giá,

do vậy kim ngạch xuất khẩu giảm nhanh chóng. Cho dù vậy Việt Nam vẫn

đặt ra mục tiêu cho ngành cà phê là đạt 650 triệu USD vào năm 2005. Điều

này có xảy ra hay không thì như ta thấy mấy tháng đầu năm 2005, giá cà phê

bắt đầu tăng, tuy nhiên sản lượng lại giảm. Nếu giá tăng bù đắp được sản

kượng thì kim ngạch đó có thể đạt được.

2.2 Cơ cấu sản phẩm cà phê xuất khẩu của Việt Nam

- Loại cà phê xuất khẩu

Việt Nam xuất khẩu 2 loại cà phê chủ yếu là cà phê Robusta và cà phê

Arabica. Tuy nhiên Việt Nam có lợi thế trong việc sản xuất cà phê Robusta

nên loại cà phê này chiếm đa số trong cơ cấu loại hàng cà phê xuất khẩu,

(chiếm từ 80-90% ). Hiện nay cả nước có 520 ngàn ha, thì chủ yếu là cà phê

vối, cà phê chè có chưa đầy 30 ngàn ha. Điều này cũng ảnh hưởng đến cơ cấu

loại cà phê xuất khẩu của Việt Nam.

Bảng cơ cấu loại cà phê xuất khẩu của thế giới và Việt Nam

Sản xuất niên vụ Xuất khẩu

01-02 02-03 03-04 2001 2002 2003

Thế giới Tổng 110,46 171,48 121,32 90,3 88,6 89,74

Robusta 37,85 38,62 39,98 33,5 31,6 32,86

Arabica 72,61 78,86 81,34 56,7 56,9 57,18

Việt

Nam

Tổng 12,25 10,30 11,5 13,9 11,8 12,9

Robusta 10,54 8,86 9,89 12,51 10,62 11,61

Arabica 1,71 1,44 1,61 1,39 1,18 1,29

(Nguồn của ICO)

Như vậy tính theo tổng lượng cà phê sản xuất thì cà phê Việt Nam có

sản lượng khá cao chiếm 11-15% sản lượng cà phê thế giới. Tuy nhiên về lọai

cà phê thì trên thế giới chủ yếu là cà phê chè trong khi đó ở Việt Nam thì chủ

yếu là sản xuất cà phê vối. Trong điều kiện hiện nay các nước nhập khẩu ưa

43

Page 44: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

chuộng cà phê chè hơn. Vì thế cơ cấu loại cà phê xuất khẩu của Việt Nam sẽ

không còn phù hợp nữa. Do đó cần phải thay đổi lại cơ cấu loại cà phê, muốn

vậy cần có sự đổi mới ngay từ cơ cấu cây trồng. Hạn chế trồng cà phê vối,

tăng cường trồng cà phê chè cho xuất khẩu.

- Về sản phẩm cà phê xuất khẩu.

Nhu cầu sản phẩm cà phê thì phong phú và đa dạng. Do đó ta cũng

phải đáp ứng nhu cầu đó. Nếu như trước kia Việt Nam chỉ xuất khẩu cà phê

nhân, cà phê chưa qua chế biến thì ngày nay ta còn xuất khẩu cà phê đã qua

chế biến được sử dụng ngay như cà phê sữa, cà phê tinh,.. ngoài ra ta còn xuất

khẩu một số “sản phẩm có cà phê” như sữa cà phê, bánh kẹo cà phê,...

Bảng các phẩm cà phê xuất khẩu của Việt Nam.

ĐVT :Số lượng ( Nghìn tấn)

Trị giá (Triệu USD)

2001 2002 2003 2004

Số lượng

Trị giá

Số lượn

g

Tri giá

Số lượn

g

Trị giá

Số lượn

g

Trị giá

Cà phê nhân 672,2

8

298,

4

398,

5

270,

9

394 289,

3

445 420

Cà phê thành

phẩm

1,45 1,53

4

1,88 4,63 1,98 5.52 2,01 5,9

2

Cà phê hoà tan 1,42 5,39 1,18 4,59 1,34 5,91 5,62 6,0

1

(Nguồn ICO)

2.3. Thị trường xuất khẩu cà phê của Việt Nam

Hiện nay Việt Nam có trên 95% sản lượng cà phê sản xuất ra là để

xuất khẩu vì vậy thị trường tiêu thụ cà phê thế giới chính là nhân tố quyết

định cho sự phát triển của ngành cà phê Việt Nam. Cà phê Việt Nam đã có

một vị trí đáng kể trên thị trường cà phê thế giới. Thị trường tiêu thụ cà phê

Việt Nam bao gồm nhiều nước, tiêu thụ trên khắp các châu lục.

44

Page 45: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Về thị trường truyền thống

Trước thập kỷ 90 các nước SNG, Đông Âu, Singapo, Hồng Kông,

Pháp... là những khách hàng thường xuyên của Việt Nam. Do những biến

động lớn của cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị trong những năm cuối

thập kỷ 80 gây ảnh hưởng không nhỏ đến xuất khẩu cà phê ở Việt Nam làm

cho sản lượng xuất khẩu cà phê của Việt Nam vào thị trường này giảm sút

nhanh chóng. Tuy nhiên trong tình hình hiện nay khi cuộc khung hoảng đã ổn

định cà phê Việt Nam đã giữ được một vị trí xứng đáng trên thị trường này.

- Thị trường tiêu thụ lớn của Việt Nam

Do Việt Nam có sự thay đổi trong chính sách xuất khẩu cà phê, muốn

mở rộng thị trường xuất khẩu trực tiếp, giảm xuất khẩu trong các nước trung

gian để tránh bị ép về giá xuất khẩu.

Thị trường EU luôn là thị trường được Việt Nam chú trọng. Tuy nhiên

đây là thị trường hết sức khó tính do vậy mà ta mới chỉ xuất khẩu cà phê

nhân, còn cà phê hoà tan, cà phê thành phẩm rất ít.

Singapo vẫn là một thị trường xuất khẩu cà phê chủ yếu ở Việt Nam

hiện nay.

Thị trường Đức có nhu cầu nhập khẩu cà phê từ 15 – 16 % sản lượng

cà phê xuất khẩu của Việt Nam.

Thị trường Mĩ cũng là một thị trường nhập khẩu cà phê lớn (từ 12 –

13%). Đặc biệt khi Hiệp định thương mại Việt Mĩ được kí kết đã tạo điều

kiện cho cà phê Việt Nam xuất khẩu sang Mĩ được thuận lợi và có triển vọng

nhanh hơn.

Thị Trường châu Á cũng có một số thị trường rất hấp dẫn với cà phê

Việt Nam như Nhật và Trung Quốc.

Bảng các thị trường xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam.

STT Tên nước Số lượng Trị giá (USD)

1 Bỉ 138.603 57.947.984

2 Mỹ 137.501 59.371.585

45

Page 46: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

3 Đức 134.321 60.054.805

4 Tây Ban Nha 73.852 31.668.889

5 Ý 62.559 27.796.789

6 Pháp 45.998 20.147.381

7 Ba Lan 38.155 17.171.389

8 Anh 30.153 13.055.058

9 Nhật 26.905 13.274.686

10 Hàn Quốc 26.288 11.310.104

( Nguồn : Hiệp hội cà phê ca cao Việt Nam )

2.4. Thị phần xuất khẩu cà phê của Việt Nam

Trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu bất cứ quốc gia nào cũng mong

muốn chiếm được thị phần lớn. Điều đó thể hiện được quy mô sản xuất và

khả năng xuất khẩu của quốc gia đó. Ở Việt Nam từ năm 1999 đến nay xuất

khẩu cà phê luôn chiếm một thị phần khá lớn trong xuất khẩu cà phê thế giới

chiếm từ 13-15 % thị phần thế giới. Trong đó niên vụ cao nhất là 2000/2001

chiếm 16,1% thị phần thế giới. Thị phần của Việt Nam chỉ đứng sau Brasin

với 31,3% và vượt xa các nước Colombia 11% , Indonesia 7%.

Bảng thị phần một số nước xuất khẩu cà phê lớn trên thế giới năm 2004

ĐVT :1000 tấn

Tiêu thụ thế giới

Nước Sản lượng Thị phần (%)

Nguồn cung

cà phê

Brasin 2.123 31,3

Colombia 764 11

Việt Nam 1.22 18

Indonesia 475 7

(Ngân hàng thế giới)

2.5 Giá cả cà phê xuất khẩu cà phê của Việt Nam

Do giá cà phê thế giới luôn biến động do vậy giá cà phê của Việt Nam

cũng biến động theo và có xu hướng giảm sút trong nhiều năm.

46

Page 47: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Bảng giá cả cà phê xuất khẩu

Năm 2001 2002 2003 2004

Giá cà phê thế

giới(USD/tấn)

900-1.200 980-1.200 990-1.210 1.040-1.300

Giá cà phê XK

của VN(USD/ tấn)

820-1.000 816-1.010 920-1.200 980-1.120

Giá cà phê mua

trong

nước(1000/tấn)

7.000-9.000 9.000-12.000 10.500-14.000 11.500-16.000

(Nguồn :Tạp chí thị trường – giá cả )

Theo bảng trên ta thấy xu hướng giá giảm dần từ năm 1999-2002 do

trên thị trường lúc đó cung vượt xa so với cầu.

Năm 2003 giá bình quân cả năm đạt 874 USD/ tấn tăng 15% so với năm

2002. Nếu tính theo giá/kg thì giá cà phê trong nước biến động từ 10.000-

14.500VND/kg. Đến năm 2004 thì giá cà phê Việt Nam có tăng hơn một chút

đạt từ 980-1.010 USD/tấn. Ba tháng đầu năm 2005 giá cà phê trên thế giới đã

liên tục tăng lên những mức cao. Tại NewYork giá cà phê Arabica giao ngay

ước đạt 2.895USD/ tấn, tăng 29% so với tháng 12 năm 2004.Tại Luân Don

giá cà phê Robusta giao ngay tăng 33,4 % so với 2004. Ở Việt Nam giá chào

bán cà phê Robusta loại 2 của Việt Nam lên 1.350USD/tấn. Giá thu mua có

thời kỳ lên tới 17.100VND/kg. Nguyên nhân là do nguồn cung cà phê giảm

mạnh ở Việt Nam và Brasin, đây là 2 nước xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới.

Sản lượng cà phê Brasin niên vụ 04-05 chỉ đạt 40,5 triệu bao, giảm 2,2 triệu

bao so với dự đoán tháng 12 năm 2004. Dự báo niên vụ 05/06 cà phê chỉ đạt

30-31triệu bao giảm 23-26% so với vụ trứơc. Ở Việt Nam theo đánh giá của

Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn thì do hạn hán nặng nề ở Tây

Nguyên làm giảm sản lượng cà phê vụ 04/05 xuống 30% so với vụ trước. Do

đó giá cà phê thế giới có thể tăng lên.

2.6. Về chất lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam

47

Page 48: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Trong điều kiện ta không chủ trương giữ diện tích và sản lượng cà

phê ở mức hợp lý thì việc nâng cao chất lượng cà phê để qua đó tăng giá trị

xuất khẩu là một định hướng quan trọng.

- Trong mấy năm trở lại đây chất lượng cà phê nước ta tăng lên rõ rệt.

Do áp dụng được quy trình đảm bảo chất lượng từ khâu chọn giống đến

khâu bao gói xuất khẩu. Đặc biệt trong quy trình chế biến cà phê xuất khẩu đã

có bước tiến bộ rõ rệt. Nhiều doanh nghiệp có sân phơi tiêu chuẩn và thiết bị

để sơ chế cà phê chất lượng cao cho xuất khẩu. Tỷ lệ cà phê chất lượng cao

được nâng lên góp phần nâng cao giá trị xuất khẩu thu hẹp phần chênh lệch

giữa giá xuất khẩu của ta so với giá ở Luân Đôn. Đáng chú ý là đa số máy

móc trong ngành cà phê, đã tự sản xuất được trong nước, kể cả dây chuyền

chế biến ướt, máy xát tươi, làm sạch tiết kiệm nước. Hiện nay chỉ còn máy

bán màu là phải nhập khẩu.

- Các doanh nghiệp Việt Nam bắt đầu áp dụng TCVN 4193 do đó chất

lượng cà phê được cải thiện rõ rệt.

- Các doanh nghiệp áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng dựa trên các định

chuẩn sau : Vinacontrol, CF control, SGS, FCC,…

2.7. Các đơn vị xuất khẩu cà phê hàng đầu của Việt Nam

- Tổng công ty cà phê Việt Nam(VINACAFE) ( thị phần xuất khẩu

chiếm 20-30% của cả nước)

- Công ty XNK dịch vụ – TM (INTIMEX)

- Công ty XNK2/9 Đăk lăk

- Công ty ĐT XNK Đăk lăk

- Công ty cà phê Phước An Đăk lăk

- Công ty TMKT& ĐT(PECTEC)

- Công ty XNK Tín Nghĩa Đồng Nai

- Công ty cổ phần dịch vụ Phú Nhuận Tp Hồ Chí Minh

- Công ty thực phẩm miền bắc

- Công ty TNHH Thái Hoà.

48

Page 49: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

II. Thực trạng xuất khẩu cà phê sang thị trường EU của Tổng công ty cà

phê Việt Nam

1 Một số nét khái quát về Tổng công ty cà phê Việt Nam.

1.1.Sự hình thành và quá trình phát triên của tổng công ty.

Tổng công ty cà phê Việt Nam có tên giao dịch quốc tế la Vinacafe phê

( Vietnam National Coffee Corpration). Căn cứ vào quyết định 91 TTG ngày

7/3/1994 của Thủ Tướng chính phủ về việc thí điểm thành lập tập đoàn kinh

doanh và nghị định 44/CP ngày 15/7/1995 của Chính phủ phê chuẩn “Điều lệ

tổ chức và hoạt động của Tổng công ty cà phê Việt nam”.Tháng 9/1995 liên

hiệp các xí nghiệp cà phê Việt nam bắt đầu đi vào hoạt động dưới hình thức

Tổng công ty.

Tổng công ty cà phê Việt Nam được thành lập với mục đích nhằm xoá

bỏ tình trạng phân tán, thiếu liên kết trong sản xuất kinh doanh của ngành,

hàng cà phê. Nhằm đẩy nhanh quá trình tích tụ, tập trung tài chính, sản phẩm

để xây dựng một ngành kinh tế thực sự lớn mạnh mà Tổng công ty làm nòng

cốt để tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường. Tạo điều kiện khả

năng trong hợp tác, đầu tư, thu hút vốn, tranh thủ công nghệ tiên tiến của

nước ngoài nhằm phát triển sản xuất, chế biến cà phê cả về chiều rộng và chiều

sâu để ngày càng nâng cao khả năng khai thác tiềm năng của từng vùng trong cả

nước.

Tổng công ty cà phê Việt Nam là một doanh nghiệp nhà nước thành lập

trên cơ sở các thành viên là các doanh nghiệp nhà nước, sản xuất, chế biến,

dịch vụ kinh doanh, xuất nhập khẩu và các tổ chức sự nghiệp, nghiên cứu

khoa học kỹ thuật… có mối liên hệ tác động lẫn nhau về lợi ích kinh tế, tài

chính, công nghệ… nhằm liên kết thành một tổt chức kinh tế mạnh, qui mô

lớn, thúc đẩy tập trung vốn, đảm bảo sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả kinh tế

cao tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và ngoài nước.

1.2 Chức năng và nhiệm vụ của tổng công ty

Với mục đích thành lập của Tổng công ty cà phê Việt Nam là nhằm xây

dựng một ngành kinh tế có qui mô, tổ chức lớn mạnh để có đủ khả năng khai

49

Page 50: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

thác, sử dụng và phát huy có hiệu quả những tiềm năng của đất nước trong

giai đoạn mới. Tổng công ty Cà phê Việt Nam được coi là đơn vị nòng cốt

của ngành cà phê Việt Nam do đó tổng công ty có chức năng và nhiệm vụ

sau:

- Tổng công ty trực tiếp nhận vốn của nhà nước, bảo toàn và phát triển

vốn của nhà nước. Tổ chức phân bổ vốn và giao vốn cho các đơn vị thành

viên.

- Hạch toán chiến lược phát triển kinh doanh của tổng công ty, xây

dựng kế hoạch 5 năm và hàng năm của tổn công ty

- Tổ chức, chỉ huy, phối hợp hoạt động sản xuất kinh doanh, thị trường

cung ứng tiêu thụ, xuất nhập khẩu… giữa các thành viên trong Tổng công ty

nhằm đạt được mục đích, chiến lược chung của Tổng công ty

- Thực hiện kế hoạch của nhà nước giao hoặc tham gia đấu thầu trong

và ngoài nước để giao hoặc đấu thầu lại cho các đơn vị thành viên, phân công

chuyên môn hoá sản xuất giữa các đơn vị thành viên

- Thực hiện điều hoà phân phối vốn do tổng công ty quản lý tập trung

- Thông qua phương án đầu tư chiều sâu và đầu tư mở rộng tận các đơn

vị thành viên, thực hiện đầu tư thành lập các đơn vị thành viên mới của tổng

công ty.

1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy của tổng công ty cà phê Việt Nam

Bảng 3: Cơ cấu tổ chức bộ máy của Tổng công ty:

50

Chính phủ

Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn

Bộ Tài chính Bộ kế

hoạch và

đầu tư

Hội đồng quản trị

Tổng giám

đ ốc

Ban kiểm soát

Phó Tổng giám đốc xây dựng cơ bản

Phó Tổng

giám đốc

khoa học

NÔNG

NGHIỆP

Phó Tổng giám đốc phụ trách tại Tây

Nguyên

Văn

phòng

Ban tổ

chức cán

bộ thanh

tra

Ban tài

chính

kế toán

Ban kinh

doanh

tổng hợp

Ban kế

hoạch

và đầu

Ban khoa

học và

công

nghệ

- Đơn vị sự nghiệp- Trường- Trung tâm thương mại

Doanh

nghiệp sản

xuất

Doanh

nghiệp

kinh

doanh

XNK

- Đơn vị hạch toán phụ thuộc- Chi nhánh- Văn phòng đại diện

Page 51: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Hội đồng quản trị có 5 thành viên do thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm

là các thành viên chuyên trách trong đó có chủ tịch hội đồng quản trị, một phó

chủ tịch, một thành viên chuyên kiêm trưởng ban kiểm soát, một thành viên

kiêm tổng giám đốc, một thành viên là chuyên gia trong lĩnh vực tài chính,

kinh tế, quản trị kinh doanh và pháp luật. Hội đồng quản trị chịu trách nhiệm

chịu trách nhiệm về sự phát triển của Tổng công ty , thực hiện nhiệm vụ Nhà

nước giao, đưa ra những quyết định về sản xuất kinh doanh và phê duyệt

những phương án hoạt động do tổng gíam đốc đệ trình.

- Ban kiểm soát: do hội đồng quản trị lập ra để giúp hội đồng quảng trị

thực hiện việc kiểm tra giám sát tổng giám đốc, bộ máy giúp việc và các đơn

vị thành viên trong các hoạt động. Ban kiểm soát có 5 thành viên trong đó

trưởng ban kiểm soát là thành viên của hội đồng quản trị và 4 thành viên khác

do họi đồng quản trị miễn nhiệm, khen thưởng kỷ luật gồm 1 thành viên là

51

Page 52: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

chuyên môn kế toán, một thành viên cho đại hội công nhân viên chức, một

thành viên do trưởng quản lý ngành giới thiệu và một do tổng cục trưởng

Tổng cục quản lý vốn và tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp giới thiệu. Ban

kiểm soát có nhiệm vụ giám sát hoạt động điều hành của Tổng giám đốc, bộ

máy giúp việc và các đơn vị thành viên Tổng công ty trong hoạt động tài

chính, chấp hành pháp luật, điều lệ Tổng công ty và các nghị quyết, quyết

định của hội đồng quản trị.

- Hội đồng giám đốc: Có 1 Tổng giám đốc và 3 Phó tổng giám đốc.

Tổng giám đốc do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, miễn nhiêm, khen thưởng

kỷ luật do hội đồng quản trị đề nghị bộ trưởng quản lý và bộ trưởng, trưởng

ban tổ chức cán bộ Chính phủ trình. Tổng giám đốc là đại diện pháp nhân của

Tổng công ty và chịu trách nhiệm trước hội đồng quản trị, Thủ tướngChính

phủ và pháp luật điều hành hoạt động của công ty. Tổng giám đốc được trợ

giúp bởi 3 Phó tổng giám đốc và ban tham mưu

+ Một Phó tổng giám đốc phụ trách việc xây dựng cơ bản, một Phó

tổng giám đốc khoa học nông nghiệp, một phó Tổng giám đốc phụ trách sản

xuất tại Tây Nguyên.

+Ban tham mưu gồm:

Văn phòng: Chuyên tổng hợp tình hình chung của Tổng công ty

Ban tổ chức cán bộ thanh tra: Tiến hành sắp xếp và bố trí tổ chức bộ

máy sản xuất hoạt động kinh doanh, xây dựng quy chế và quản lý nội bộ.

Ban tài chính kế toán: Quản lý nguòn tài chính và quản lý nguồn thu

chi, tổng hợp phân tích hoạt động kinh tế tài chính trong sản xuất kinh doanh.

Xây dựng cơ sở hạch toán kinh doanh về giá cả, tỷ giá xuất nhập khẩu và các

định mức trong sản xuất kinh doanh.

Ban kinh doanh tổng hợp: Điều hành công tác kinh doanh xuất nhập

khẩu, tìm kiếm, khai thác và mở rộng thị trường xuất nhập khẩu. Phụ trách về

các quan hệ quốc tế, khai thác khả năng đầu tư nước ngoài.

Ban khoa học và công nghệ:

52

Page 53: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Ban kế hoạch và đầu tư: Xây dựng các kế hoạch sản xuất và kinh

doanh, các dự án đầu tư, thu mua cà phê ở các tỉnh phía Bắc để kinh doanh

xuất khẩu. Tập hợp tình hình về sản xuất và kinh doanh cây cà phê.

2. Thực trạng xuất khẩu cà phê của Tổng công ty cà phê Việt Nam vào thị

trường EU

EU là một thị trường xuất khẩu tiềm năng của cà phê Việt Nam. Điều

này được thể hiện ở chỗ EU là một trong những thị trường tiêu thụ cà phê lớn

trên thế giới, có nhu cầu đa dạng về mặt hàng này. Hơn nữa EU là một khu

vực kinh tế phát triển ốn định, có đồng tiền chung Euro, mức tiêu thụ ở thị

trường này lớn. Vì thế vị thế của EU ngày càng được nâng cao trên thị trường

quốc tế. Đăc biệt khi EU mở rộng thêm 10 thành viên đã tác động tích cực về

quan hệ kinh tế thượng mại giữa EU và các nước đang phát triển. Việc hoà

nhập các tiêu chuẩn chung trên khắp châu Âu như việc giảm thuế nhập khẩu,

bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, áp dụng những quy định chung về thuế quan,

cạnh tranh đã tạo điều kiện cho hàng hoá các nước đang phát triển nói chung

và Việt Nam nói riêng vào thị trường EU thuận lơi hơn.Tuy nhiên EU là thị

trường khó tình, yêu cầu chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm cao. Nếu

đảm bảo yêu cầu trên thì sản phẩm đẽ dàng vào thị trường EU cũng như sản

phẩm mặc nhiên đạt được những sản phẩm quốc tế và dễ dàng nhập khẩu vào

thị trường khó tính khác.

2.1. Kim ngạch xuất khẩu của Tổng công ty cà phê Việt Nam

Tổng công ty cà phê Việt Nam là một doanh ngiệp nhà nước lớn, đứng

đầu trong ngành cà phê. Hàng năm Tổng công ty đã thực hiện sản xuất tạo

nguồn hàng, kinh doanh xuất khẩu mặt hàng cà phê. Tổng công ty đã đạt được

những thành công lớn, hàng năm thu về một nguồn ngoại tệ khá lớn chiếm từ

20-30% kim ngạch cả nước.

Bảng kim ngạch xuất khẩu của VINACAFE

Năm 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Kim ngạch xuất khẩu của 72,2 106.7 114 89 94,5 96

53

Page 54: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Vinacafe (Triệu USD)

Mức độ tăng giẩm( %) 47,8 6,8 -21,9 6,18 1.59

( Nguồn của ICO)

Từ năm 1999-2001 kim ngạch xuất khẩu của Vinacafe luôn tăng. Đặc

biệt vào niên vụ 1999-2000 kim ngạch cà phê của Vinacafe tăng đột biến với

47,8% so với niên vụ trước. Nguyên nhân là do năm 1999 cà phê thế giới chịu

ảnh hưởng của hạn hán kéo dài. Việt Nam lại ít chịu ảnh hưởng của hiện

tượng này nên xuất khẩu tăng lên, do đó kim ngạch xuất khẩu tăng lên rõ

rệt.Tuy nhiên năm 2002 thì do tình hình cung cầu cà phê thế giới có sự chênh

lệch khá lớn, trong đó cung lớn hơn rất nhiều so với cầu dẫn đến khủng hoảng

thừa đẩy giá xuống thấp. Vì thế kim ngạch cà phê bắt đầu có xu hướng giảm

xuống. Năm 2004 thì giá cà phê thế giới đi vào ổn định hơn do vâỵ kim ngạch

cũng tăng khá và ổn định.

Đối với thị trường EU là thị trường lớn của Vinacafe nên mang lại cho

Tổng công ty một lượng ngoại tệ khá lớn. Điều này thể hiện bằng chỉ tiêu kim

ngạch của Vinacafe trên thị trường EU như sau .

54

Page 55: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Bảng kim ngạch xuất khẩu của Vinacafe vào thị trường EU.

Năm 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Kim ngạch

(1000USD)

18.997 26.675 28.522 22.235 26.224 28.3400

Mức độ tăng

giảm(%)

40,4 6,9 -22 18 8,08

(Báo cáo xuất khẩu hàng năm của Tổng công ty)

Năm 2001 được coi là năm thành công nhất của cà phê Việt Nam nói

chung Vinacafe của Vinacafe nói riêng. Kim ngạch của Vinacafe đạt

28.522.000 USD tăng 6,9 % so với năm 2000. Tuy nhiên kim ngạch cà phê

xuất khẩu luôn phụ thuộc Vinacafe vào giá cả cà phê. Năm 2002 do có sự

giảm sút về giá dẫn đến kim ngạch giảm –22% so với năm trước. Năm 2003

do nhu cầu tiêu thụ cà phê của EU tăng lên vinacafe vì thế xuất khẩu vào thị

trường này tăng lên 18% so với năm trước. Điều này là tín hiệu đáng mừng

cho ngành cà phê nước ta.

2.2. Cơ cấu sản phẩm cà phê.

- Loại cà phê xuất khẩu của Vinacafe.

Việt Nam nói chung và Vinacafe nói riêng đều xuất khẩu 2 loại cà phê

chính đó là cà phê Robusta và cà phê Arabica.Trong đó cà phê Robusta là chủ

yếu, chiếm khoảng 80% trong tổng cà phê xuất khẩu.

Bảng loại cà phê xuất khẩu của Vinacafe vào EU

Loại cà phê Arabica Robusta

Loại 1 Loại 2 Loại 1 Loại 2

Độ ẩm 12.5 % 12.5 % 12.5 % 13 %

Hạt đen vỡ 3 % 5 % 3 % 5%

Tạp chất 0.3% 0.5 % 0.5 % 1 %

Hạt cỡ N.16 90 % 90 %

Hạt cỡ N.13 90% 90 %

( Nguồn Europe)

55

Page 56: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Sản phẩm cà phê xuất khẩu

Từ trước năm 200 thì Vinacafe hầu hết chỉ xuất khẩu cà phê nhân. Loai

cà phê này không qua chế biến do đó giá trị xuất khẩu không cao. Mấy năm

trở lại đây do nhu cầu tiêu dùng cà phê của EU tăng lên, hơn nữa chủng loại

cũng như cơ cấu sản phẩm cũng đòi hỏi đa dạng hơn. Do đó Tổng công ty

cũng đã tìm mọi cách đa dạng hoá sản phẩm cà phê xuất khẩu vào thị trường

này. Ngoài cà phê nhân còn có cà phê hoà tan, cà phê thành phẩm. Loại cà

phê hoà tan này còn chưa chiếm được thị hiếu tiêu dùng của người tiêu dùng

EU nên lượng cà phê này xuất khẩu vào thị truờng EU chiếm một tỉ lệ thấp

chỉ khoảng 4-5%. Ngoài ra cũng có cà phê thành phẩm nhưng tỉ lệ này cung

không cao, chỉ khoảng 7-9%. Sản phẩm này chủ yếu được Vinacafe xuất khẩu

vào thị trường dễ tính như Trung Quốc, Đài Loan, Singapo, Nhật, Malaysia,..

Vì vậy trong vòng vài năm tới Vinacafe cần phải tăng khối lượng 2 loại cà

phê xuất khẩu là cà phê hoà tan và cà phê thành phẩm. Có như vậy mới nâng

cao được gí trị xuất khẩu cho Việt Nam nói chung cũng như Vinacafe nói

riêng. Ngoài ra cũng cần đa dạng hoá sản phẩm bằng cách tăng các mặt hàng

chứa cà phê như bánh kẹo cà phê, sữa cà phê ,…Nếu tính theo sản phẩm xuất

khẩu vào thị trường EU, thì Tổng công ty có cơ cấu xuất khẩu từng loại sản

phẩm như sau.

Bảng sản phẩm cà phê xuất khẩu vào EU

Sản phẩm cà phê Số lượng Trị giá (USD)

Cà phê Mix (3 in 1) 1.600 Bao 1.520.000

Cà phê hoà tan 800 Hộp 940.000

Cà phê bột 1100 Hộp 1.105.600

Cà phê rang xay 600 Kg 620.000

(Nguồn của ban XNK- Tổng công ty)

Như vậy xuất khẩu cà phê vào thị trường EU Vinacafe mới chủ yếu

xuất khẩu cà phê nhân, cà phê hoà tan, cà phê bột, cà phê rang xay rất ít. Mà

56

Page 57: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

chính sản phẩm cà phê này đem lại giá trị lớn hơn rất nhiều cà phê nhân.Vì

vậy đẩy mạnh xuất khẩu cà phê sang EU các doanh nghiệp nên chú ý đến việc

đa dạng hoá sản phẩm cà phê mà cần chú trọng đến cà phê chế biến.

2.3. Cơ cấu thị trường xuất khẩu cà phê của Vinacafe trên thị truờng EU.

EU là thị trường có nhu cầu tiêu thụ cà phê khá lớn, tương đối ổn định.

EU với dân số 455 triệu người, thu nhập cao.Tuy nhiên đây là thị trường rất

khó tính do đó để chiếm lĩnh thị truờng này không phải đơn giản.

Năm 2003 nước ta xuất khẩu được 352 nghìn tấn cà phê vào EU chiếm

47% và 109 nghìn tấn vào thị trường Hoa kỳ chiếm 14,6%.

Thị trường chính nhập khẩu cà phê của Vinacafe

NướcNăm

2000

Năm

2001Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004

Mỹ 9729 3416 2512 3546 3674

Pháp 1264 1275 84 950 1000

Hà Lan 4467 2771 1001 535 637

Singapore 2373 778 590 697 672

Thuỵ Sỹ 6713 1284 581 797 790

( Nguồn của hiệp hội cà phê- ca cao Việt Nam)

Mấy năm gần đây Việt Nam xuất khẩu cà phê đến hơn 60 nước, vùng

lãnh thổ, thu về 400-600 triệu USD. Việt Nam có quan hệ thương mại với tất

cả các hãng cà phê lớn trên thế giới. Khối lượng cà phê xuất khẩu ngày càng

lớn mà Việt Nam tiêu dùng rất ít chỉ khoảng 5% sản lượng sản xuất ra chính

vì vậy cần phải tìm cách mở rộng thêm thị trường xuất khẩu. Ở Việt Nam với

sản lượng khá lớn không thể thụ động ngồi chờ ai đến mua thì bán mà cần chủ

động tạo thị trường, mở cơ quan đại diện và sử dụng các phương thức thương

mại khác như đổi hàng, trả nợ Nhà nước và các hiệp định Chính phủ.

EU có nhu cầu nhập khẩu cà phê rất lớn, qua bảng sau ta có tình hình

các nước hàng đầu nhập khẩu cà phê của Vinacafe:

57

Page 58: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

STT

1999 2000 2001 2002

Tên nước % Tên nước % Tên nước % Tên nước %

1 Đức 25,58 Anh 24,29 Anh 21,15 Anh 24,5

2 Anh 11,92 Hà Lan 15,73 Hà Lan 17,74 Hà Lan 16,4

3 Pháp 6,59 Pháp 7,11 Pháp 8,81 Pháp 8,2

4 Hà Lan 5,88 Đức 6,82 Đức 7,04 Bỉ 7,5

5 Bỉ 5,51 Italia 5,57 Bỉ 6,86 Đức 6,0

(Nguồn: Ban XNK-Tổng công ty cà phê Việt Nam )

Từ năm 1999 trở về trước, thị trường Đức là thị trường nhập khẩu cà

phê lớn nhất củaVinacafe, không chỉ nhập khẩu cà phê của Việt Nam, Đức

còn nhập khẩu cà phê của nhiều nước trên thế giới. Hiện nay thị trường cà phê

Đức đang ở tình trạng nguồn cung lớn hơn cầu do đó trong vài năm tới nhu

cầu nhập khẩu cà phê của Đức sẽ giảm đáng kể. Năm 1999, Đức nhập khẩu

28,58% cà phê của Vinacafe nhưng đến năm 2002 chỉ còn 6,07% tổng cà phê

xuất khẩu.

Dự kiến đến năm 2005 sẽ giảm xuống còn 4,6%. Trong những năm gần

đây thị trường Anh là thị trường tiêu thụ cà phê lớn của Vinacafe

Vấn đề đặt ra là Tổng công ty cà phê Việt Nam phải củng cố thị trường

sẵn có đồng thời mở rộng và phát triển thị trường mới. Từ 2 năm trở lại đây

thì Vinacafe hầu hết đã xuất khẩu sang các nước thuộc khối EU.

58

Page 59: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Bảng các nước EU nhập khẩu cà phê của Vinacafe .

Năm

Nước

2001 2002 2003 2004

SL (tấn)Trị giá

(USD)

SL

(tấn)

Trị giá

(USD)

SL

(tấn)

Trị giá

(USD)

SL

(tấn)

Trị giá

(USD)

Pháp 8.874 3.776.969 8.129 2.730.790 11012 7436291 12012 2930000

Đức 27.951 11.107.260 23.167 8.628.821 23.001 15.288.378 18.560 14.380.248

Italia 12.237 4831.202 14.763 6.829.782 18.484 12.282.253 19.434 13.479.210

Hà Lan 16..271 6.646.637 8.655 3.794.024 4.894 3.264.962 5.850 3.456.384

Anh 19.668 7.496.110 14.136 5.968.454 19.431 12.819.779 20.400 1.481.0250

Tây Ban Nha 10.665 4.773.708 15.819 5.953.910 15.155 10.005.207 15.250 10.215.400

Bồ Đào Nha 1.452 411.354 565 229.212 373 285.860 300 109.150

Đan Mạch 126 31.878 290 170.560 338 218.680 340 219.780

Hi Lạp 115 71.890 615 250.408 168 108.158 412 349.500

Hà Lan 1.164 350.393 722 241.306 84 53.560 96 72.439

Hungari 950 279.144 2.333 816.509 1.386 9.271.106 1.400 930.250

Ba Lan 3.378 1.026.852 10.184 4.276.182 6.248 4.241.966 6.540 4.630.879

( Báo cáo của ban XNK- Tổng công ty cà phê Việt Nam )

2.4. Thị phần xuất khẩu cà phê của Vinacafe

Tổng công ty cà phê Việt Nam là một trong những đơn vị kinh doanh

xuất khẩu cà phê lớn nhất nước ta. Hàng năm thị phần của Vinacafe luôn luôn

chiếm từ 30- 45% thị phần xuất khẩu của cả nước. Riêng đối với thị trường

EU thì Vinacafe chiếm gần 90% lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam. Tuy

nhiên cà phê Việt Nam chưa chiếm lĩnh thị trường EU nhiều. Ta còn kém

nhiều so với Brasin, Colombia,…Điều này là do Tổng công ty chưa có nhiều

mẫu mã, chất lượng chua cao, cơ cấu sản phẩm còn quá ít ỏi, các điều kiện an

toàn chưa đảm bảo,…Muốn chiếm được thị phần lớn trên thị trường EU thì

Vinacafe cần phải làm tốt các vấn đề trên.

59

Page 60: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

ĐVT :Nghìn bao

Các nước

xuất khẩu cà

phê

2000 2001 2002 2003

Sản

lượng

Thị

phần

Sản

lượng

Thị

phần

Sản

lượng

Thị

phần

Sản

lượng

Thị

phần

Brasin 22,4 30 23 30,2 24,4 30,5 25 31

Colombia 13.4 18 13,37 17,5 13,6 17 13,3 16

Mỹ La Tinh 11.2 15 11,8 15,5 11,9 14.9 12,4 15

Việt Nam 11.9 16 13,7 18 14 17,5 14 18

Indonesia 8.2 11 7,6 10 8,1 10,1 7,4 9

Châu Á Thái

Bình Dương

5,22 7 5,3 6,5 5,7 7,2 5,12 6,2

Sản lượng cà

phê tiêu thụ

của EU

74,68 76,4 80,2 82,5

( Nguồn của ICO)

Như vậy trong mấy năm trở lại đây Brasin là nước chiếm thị phần lớn vè

cà phê xuất khẩuvào EU, thị phần của nước này chiếm từ 30-31 % thị phần

EU. Clombia là nước xuất khẩu đứng thứ 2 vào EU. Việt Nam luôn chiếm thị

phần từ 13-18 % thị phần EU và đứng ở vị trí thứ 3 trong các nước xuất khẩu

vào EU.

2.5. Giá cà phê xuất khẩu của Vinacafe

Nước ta chủ yếu xuất khẩu cà phê Robusta, giá của loại cà phê này

thường thấp hơn giá thế giới từ 100-200 USD/tấn. Nguyên nhân chính là do

chất lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam chưa ổn định. Hơn nữa giá cà phê

xuất khẩu của Việt Nam phụ thuộc vào giá cà phê thế giới mà giá cà phê trên

thế giới không ổn định lên xuống thất thường. Năm 1992 có lúc giá cà phê

Robusta chỉ khoảng 600 USD/tấn. Năm 1994 giá cà phê Robusta lại tăng vọt

có thời điểm đạt 4.000 USD/tấn. Năm 1998 do hậu quả của Elnino, sản lượng

cà phê thế giới giảm nên giá cà phê thế giới tăng 23% so với năm 1997 nhưng

60

Page 61: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

đến năm 2.000 thì lại giảm xuống. Tháng 12/2000 giá cà phê nhân ở Việt

Nam xuống dưới mức 9.000VND/kg thấp nhất từ trước tới nay. Năm 2003 do

giá cà phê thế giới phục hồi, giá cà phê trong nước biến động từ 9.000-

12.500VND/kg, bình quân đạt 10.500-11.000VND/kg. Với mức giá này đa số

bà con nông dân đã bù đắp được chi phí và có lãi. Như vậy giá xuất khẩu bình

quân năm 2003 đạt khoảng 750 USD/tấn.

Bảng giá cả cà phê Robusta xuất khẩu của Vinacà phê so với giá cà phê

Robusta trên thế giới:

Đơn vị: USD/tấn

1999 2000 2001 2002 2003 2004

Giá cà phê Robusta trên

thế giới

1.600 1.550 1.660 1.610 1.020 1.000

Giá cà phê Robusta xuất

khẩu của Vinacafe

1.500 1.012 907 837 830 890

(Nguồn ban XNK- Tổng công ty)

Qua bảng trên ta thấy giá cả có xu hướng giảm liên tục gây tổn hại cho

người nông dân.

Nguyên nhân chính là do nền nông nghiệp nước ta còn lạc hậu, manh

mún, không có quy hoạch rõ ràng. Không có định hướng trong sản xuất và

tiêu thụ. Mặc dù sản lượng sản xuất cà phê của nước ta là rất lớn nhưng không

thu được lợi nhiều do giá cà phê của nước ta quá thấp. Ngoài ra cây cà phê

chịu tác động mạnh mẽ của thời tiết như sương muối, hạn hán, sâu bệnh,…

Khi ảnh hưởng của yếu tố này thì sẽ làm giảm lượng cà phê thế giới như thế

sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả. Đặc biệt với các nước xuất khẩu lớn như

Brasin, Việt Nam, Colombia,.. thì thời tiết sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cà phê

thế giới. Những đợt sương muối, hạn hán kéo dài ở Brasin, ảnh hưởng Elnino

ở Việt Nam đã làm giảm sản lượng cà phê thế giới khi đó làm cho giá cà phê

thế giới tăng lên nhanh chóng.

61

Page 62: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Đến năm 2004 và những tháng đầu năm 2005 thì giá cà phê thế giới có

xu hướng tăng lên đáng kể. Do đó giá của Vinacafe cũng tăng lên và đi vào

ổn định hơn. Giá cà phê xô của Tổng công ty biến động từ 14.500-

17.500VNĐ/kg. Dự báo trong vụ thu hoạnh tới cà phê trong nước có thể lên

tới 20 triệu đồng/tấn. Tức là vào khoảng 20.000VNĐ/kg. Đây là mức giá khá

cao so với nhiều năm trước đó. Mức giá này sẽ khuyến khích người trồng cà

phê tăng diện tích và đầu tư nhiều hơn cho cây cà phê, tuy nhiên các thương

nhân sẽ gặp khó khăn hơn vì phải mua với giá cao trong khi đó giá xuất khẩu

của ta lại thấp hơn giá thế giới rất nhiều.

2.6. Chất lượng cà phê xuất khẩu của Vinacafe.

Để nâng cao hiệu quả xuất khẩu cà phê trong tình hình hiện nay, ngành

cà phê cần chú trọng toàn diện từ khâu sản xuất đến tiêu thụ, trong đó các vấn

đề quan trọng đặt ra đó là việc nâng cao chất lượng , áp dụng tiêu chuẩn 4193,

áp dụng phương thức kí hợp đồng có lợi ích, triển khai việc nghiên cứu sàn

giao dịch kỳ hạn và chính sách hỗ trợ xuất khẩu cà phê. Ngoài ra còn phải

theo một số tổ chức định chuẩn của thế giới như Vinacontrol, Cfcontrol, SGS,

FCC,.. Để nâng cao chất lượng cà phê cần chú trọng toàn diện từ khâu giống,

chăm bón, phơi sấy cho đến chế biến bảo quản theo đúng quy trình khoa học.

- Khâu giống: Việc bố trí giống phù hợp với từng vùng sinh thái sẽ phát

huy được lợi thế của giống về mặt năng suất, chất lượng cũng như tránh được

rủi ro sâu bệnh hại. Đây là một điều kiện tốt để có được nguồn hàng xuất

khẩu.

- Khâu chăm sóc. Hiện tại công ty đang sử dụng phân bón NPK cân đối

theo nhu cầu của cây nhưng ở liều lượng trung bình. Các hộ trồng cà phê hiện

nay tăng cường bón phân hữu cơ cho cây cà phê

- Thu hái cà phê: Hiện nay thường là thu hái đồng loạt không áp dụng

phương pháp thu hái chọn lọc để đảm bảo độ đồng đều. Như vậy cà phê chín

sẽ bị lẫn cà phê xanh do đó dẫn đến chất lượng không cao

62

Page 63: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Phơi sấy: Hệ thống sân phơi, hệ thống sấy còn thiếu vì các hộ nông dân

thường thu hoạch theo hộ gia đình không có đủ điều kiện mua máy móc thiết

bị vì thế cà phê phải phơi dầy, phơi trên nền đất nên bị lên men, lâu khô. Điều

này cũng làm giảm chất lượng cà phê.

- Chế biến: Hiện nay thường sử dụng phương pháp chế biến khô theo

kiểu công nghiệp và thủ công. Phương pháp này không loại bỏ được hết tạp

chất, không tách sỏi đá, cành lá, quả xanh ngay từ đầu. Các cơ sở chế biến

chủ yếu sử dụng công nghệ, thiết bị không đồng bộ. Phổ biến là các hình thức

chế biến quy mô nhỏ và vừa do nông dân tự đầu tư.

- Bảo quản: Hệ thống kho tàng chưa đảm bảo chất lượng dẫn đến cà phê

bị lên men và bị hỏng nhiều

Đứng trước thực trạng trên công ty đã xem xét tổ chức lại ngành xuất

khẩu cà phê, công tác tổ chức xuất khẩu nói chung và quản lý chất lượng nói

riêng được coi trọng hơn từ đó góp phần nâng cao chất lượng cà phê.

Hiện nay xuất khẩu cà phê theo 3 mức chất lượng phổ biến, theo các tiêu

chuẩn như sau: tiêu chuẩn độ ẩm, tạp chất, hạt đen vỏ, kích thước hạt. Cà phê

xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu là các loại R2b với các loại chuẩn sau:

+ Tỷ lệ hạt đen vỡ là 8%

+ Độ ẩm cao nhất 13,5%

+ Tạp chất 1%

Cà phê R1 với các loại chuẩn:

+ Tỷ lệ hạt đen vỡ 2%

+ Độ ẩm cao nhất 12%

+ Tạp chất 1%

Trên thực tế khi buôn bán giao dịch khách hàng EU quan tâm nhiều

đến chỉ tiêu ngoại hình như kích thước hạt, màu sắc, độ ẩm và các khuyết tật

khác không theo một tiêu chuẩn cụ thể nào. Về kích thước hạt: đây là một chỉ

tiêu quan trọng có ý nghĩa cả về chất lượng cũng như năng suất cà phê

+ Loại 1 hạt có kích thước trên sàng N16 (6,3mm)

63

Page 64: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

+ Loại 2 hạt có kích thước trên sàng N14 (5,6mm)

+ Loại không sử dụng được lọt sàng N10 (4,2mm)

Ở nước ta nhiều nông trường có mẫu cây tốt năng suất cao và ổn định

thể loại hạt là loại 1 chiếm 50-60% và xấp xỉ 40% hạt loại 2. Như vậy về mặt

kích thước cà phê Việt Nam có trên 95% khối lượng hạt đạt tiêu chuẩn.

Cà phê xuất khẩu trải qua mua bán nội địa từ nhà sản xuất đến các đại

lý trung gian, đến nhà xuất khẩu trực tiếp. Trứơc đây người sản xuất thường

xay xát chế biến thành cà phê xô có độ ẩm từ 17-20%. Do đó để đi đến xuất

thì nhà xuất khẩu phải tái chế cho cà phê có độ ẩm đảm bảo tiêu chuẩn xuất

khẩu. Chính do tập quán thói quen xuất khẩu cà phê xô có độ ẩm, tỷ lệ hạt

đen và lẫn tạp chất nhiều nên không khuyến khích người sản xuất nâng cao

chất lượng sảnphẩm do đó mất uy tín với khách hàng, ảnh hưởng xấu tới xuất

khẩu cà phê nói chung và xuất khẩu sang EU nói riêng.

Ngoài ra việc nâng cao chất lượng cà phê phải gắn với việc tăng thêm

yếu tố thời trang cho sản phẩm cà phê, đó chính là mẫu mã, bao bì cho cà phê

xuất khẩu. Đây là yếu tố quan trọng trong việc chào hàng sang thị trường EU

tuy nhiên các doanh nghiệp Việt Nam chưa khai thác được mặt này. Mẫu mã

bao bì còn đơn giản chưa hấp dẫn người tiêu dùng EU.

Muốn có chất lượng cao thì ngành cà phê phải biết kết hợp đồng bộ

giữa các khâu từ khâu sản xuất đến khâu tiêu thụ ngoài ra còn phải tăng thêm

chất lượng cho sản phẩm cà phê ngay từ việc cải tiến mẫu mã, tăng cường

công tác tiếp thị cho sản phẩm và đặc biệt ngành cà phê phải biết phát huy

những ưu thế về hương thơm của cà phê để lôi kéo khách hàng về phía mình.

2.7. Thương hiệu cà phê của Vinacafe

Cho đến nay vẫn không ít người uống cà phê trên thế giới phàn nàn

rằng họ chưa được biết đến cà phê Việt Nam. Điều đó cũng đúng dù rằng từ 5

năm trở lại đây Việt Nam đã là một nước có lượng cà phê xuất khẩu đứng thứ

2 trên thế giới, và đứng đầu về lượng cà phê Robusta. Mỗi năm ngành cà phê

Việt Nam lại đưa ra thị trường 70-80 vạn tấn cà phê, tức là vào khoảng 12- 13

64

Page 65: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

triệu bao cà phê trong đó hầu hết là cà phê Robusta. Chúng ta biết rằng những

người tiêu dùng cà phê trên thế gới thường sử dụng 70% loại cà phê Arabica

còn cà phê Robusta chỉ chiếm chừng 30% mà lượng cà phê Robusta ít ỏi đó

chủ yếu là để pha trộn vào cà phê rang xay hoặc làm nguyên liệu chế biến cà

phê hoà tan. Chỉ có những du khách ghé thăm Việt Nam mới có dịp sáng sớm

ngồi trong quan cà phê bên Hồ Gươm nhâm nhi một li cà phê pha lọc với loại

cà phê Robusta Buôn Ma Thuật thuần tuý. Khi đó cái thứ nước đen huyền ảo

sóng sánh đó mới có dịp được du khách cảm nhận được, đó là loại cà phê

chưa đựng đầy đủ hượng vị của đất trời Việt Nam. Và cũng không ít du khách

đến với Sơn La của vùng Tây bắc xa xôi hay thành phố Đà Lạt, xứ xở của

mộng mơ và họ ngạc nhiên khi nhận ra rằng ly cà phê Arabica ở đây mang

hương vị đặc biệt, nó thơm ngon không thua kém bất kỳ loại cà phê nào trên

thế giới.

Việt Nam cái thương Cà phê hiệu hay cái xuất xứ địa lý đó đã nói nên

điều gì với người tiêu dùng .

Trước hết, Việt Nam có dải đất hẹp, có bờ biển cong hình chữ S, với

nhiều đới khí hậu khác nhau, phía nam nóng ẩm phù hợp với cà phê Robusta,

phía bắc ôn hoà có mùa đông lạnh phù hợp cà phê Arabica. Cũng có những

vùng ở phía nam nhưng ở bậc thềm cao từ 800-1000m trên mực nước biển lại

thích hợp với cà phê Arabica

Cà phê Robusta với cái xuất xứ địa lý Buôn Ma Thuật, đã được nhiều

người biết đến là một loại cà phê chất lượng cao, sở dĩ nó có hương vị khá đặc

sắc vì nó được trồng trên vùng cao nguyên đất đỏ bazan, cao nguyên Buôn

Ma Thuật- Buôn Hồ ở độ cao 500- 700m trên mực nước biển. Cà phê Arabica

Lâm Đồng cũng như ở các vùng khác như Sơn La Điện Biên, Khe Xanh, A

Lưới đều là những sản phẩm thơm ngon nổi tiếng. Lâm Đồng có khả năng

cung cấp cho thị trường những sản phẩm cà phê Arabica hảo hạng. Các vùng

cà phê khác ở Việt Nam, cà phê, cà phê Robusta cũng đều có tình hình tương

tự như Lâm Đồng và Buôn Ma Thuật .Như thế cà phê Việt Nam hoàn toàn có

65

Page 66: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

thể trở thành thương hiệu quen thuộc và được những người uống cà phê sành

như EU mến mộ.

Chính từ xuất xứ của cà phê Việt Nam đã tạo cho Việt Nam nhiều

thương hiệu cà phê nổi tiếng như :Trung Nguyên, Vinacafe, Nam Nguyên,

Thu Hà, Thiên Hương,…Các thương hiệu này đã được nhiều nước biết đến,

tuy nó không thể có chỗ đứng vững chắc như các thương hiệu cà phê nổi tiếng

thế giới như : Nestle, Kratfoods, Saralee, Tchibo, P&G, Larazza,…Điều quan

trọng là ta phải giữ được thương hiệu và phát triển thương hiệu để đủ sức

cạnh tranh trên thị trường.

3. Đánh giá chung về hoạt động xuất khẩu của Vinacafe trên thị trường

EU

3.1. Những ưu điểm, thành quả cần phát huy

Việt Nam với trên 70% dân số hoạt động trong ngành nông nghiệp. Vì

vậy ngành nông nghiệp đã đóng góp phần lớn vào thu nhập ngân sách quốc

gia. Những năm trước kia cơ cấu cây trồng chỉ đơn thuần là lúa nước thì

những năm gần đây đã được đa dạng hoá với hàng loạt các cây công nghiệp

như: Hồ tiêu, cao su, cà phê, ca cao… Những cây này đang dần dần khẳng

định vị trí của mình trong nền nông nghiệp nước nhà. Cây cà phê là một trong

những loại cây rất phù hợp với địa hình đồi núi nước ta (nước Việt Nam có

3/4 là đồi núi), phù hợp với điều kiện thời tiết và khí hậu. Chính vì thế mà

ngành cà phê đã tận dụng được lợi thế này và ngày càng mở rộng diện tích cà

phê. Điều này đã tạo cho Việt Nam một nguồn hàng vô cùng phong phú, cung

cấp cho xuất khẩu.

+ Tổng Công ty cà phê Việt Nam là lá cờ đầu trong ngành cà phê Việt

Nam. Với chủ trương chính sách, quy hoạch diện tích các vùng chuyên canh

cà phê tại Đắc Lắc, Đông Nam Bộ đã phần nào góp phần tạo công ăn việc làm

cho người lao động tăng thêm thu nhập cho nhân dân các vùng này, giúp họ

ổn định cuộc sống, giảm tỷ lệ hộ đói nghèo cho đất nước.

66

Page 67: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

+ Thành công của Vinacafe đó là việc đóng góp vào kim ngạch xuất

khẩu của đất nước. Hàng năm hoạt động xuất khẩu của Vinacafe đã đem về

cho Việt Nam hàng triệu USD, chiếm 10 20% kim ngạch của toàn ngành cà

phê. Mỗi năm ngành cà phê đóng góp khoảng 110 120 triệu USD vào ngân

sách nhà nước. Trong điều kiện nước nhà còn thiếu vốn nghiêm trọng, hoạt

động xuất khẩu cà phê sẽ góp phần vào việc tăng nguồn vốn cho việc nhập

khẩu các máy móc, thiết bị, công nghệ nguồn cho Việt Nam.

+ Toàn cầu hoá và hội nhập đang là xu thế khách quan lôi kéo nhiều

nước tham gia. Việt Nam cũng không nằm ngoài vòng xoáy này. Vì thế tăng

cường hoạt động xuất nhập khẩu chính là tăng cường mối quan hệ hợp tác với

các nước thúc đẩy tiến trình hội nhập kinh tế nhanh hơn. Tổng công ty cà phê

Việt Nam luôn coi trọng việc nghiên cứu phát triển thị trường xuất khẩu. Nếu

như trước đây thị trường xuất khẩu cà phê chỉ thu hẹp ở các nước trong hệ

thống xã hội chủ nghĩa thì ngày nay đã có mặt trên 60 quốc gia trên toàn thế

giới. Có được thành tựu trên là do Tổng công ty đã nghiên cứu rõ thị trường,

nắm bắt nhu cầu của từng thị trường. Với mục tiêu giữ vững thị trường dễ

tính, len chân vào những thị trường khó tính như vậy đã tạo cho Việt Nam

một thị trường tiêu thụ cà phê hết sức rộng lớn. Điều này đã khẳng định vị thế

Việt Nam trên trường quốc tế.

+ Thành công lớn của Tổng công ty cà phê Việt Nam đó là việc ứng

dụng khoa học kỹ thuật vào việc sản xuất cà phê xuất khẩu. Việc đa dạng hoá

chủng loại cây cà phê được bắt đầu từ công tác nghiên cứu giống cà phê, các

giống có năng suất cao, phẩm chất tốt. Trong khâu chăm sóc với việc cung

cấp nước, ánh sáng đủ cho cây cà phê nhất là trong thời kỳ cây cà phê sinh

trưởng đã góp phần hạn chế sâu bệnh cho cây. Hàng loạt các công nghệ chế

biến đã được sử dụng như phương pháp chế biến khô với cà phê Arabica,

công nghệ chế biến ướt đối với cà phê Robusta, công nghệ Liro của Đan

Mạch, hàng loạt hệ thống sân phơi đảm bảo chất lượng cao, hệ thống máy

67

Page 68: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

sấy, hệ thống kho tàng bảo đảm chất lượng cho cà phê sau thu hoạch đã được

áp dụng trong đại đa số các vùng trồng cà phê lớn ở nước ta.

+ Ngoài ra Vinacafe có một đội ngũ cán bộ, lao động có kiến thức kinh

nghiệm trong việc sản xuất, xuất khẩu cà phê. Đây là một trong những yếu tố

hết sức quan trọng tạo nên thành công cho Tổng công ty. Đội ngũ cán bộ giỏi

về kiến thức thị trường, am hiểu ngoại ngữ và chuyên môn nên đã nắm bắt

được những thông tin trên thị trường cà phê trên thế giới. Phân tích và dự báo

các giải pháp trước mắt, lâu dài cho công ty giúp cho công ty hoạt động có

hiệu quả.

+ Vinacafe còn thành công trong việc tham gia vào các tổ chức cà phê

thế giới. Là thành viên tích cực trong Hiệp hội cà phê - ca cao Việt Nam, gia

nhập ICO, Hiệp hội các nước sản xuất cà phê (ACPC). Điều này sẽ tạo cho

Việt Nam có nhiều cơ hội tiếp xúc với các nước sản xuất hàng đầu thế giới,

học hỏi kinh nghiệm, nắm bắt khoa học kỹ thuật trong việc sản xuất chế biến

cà phê.

3.2. Những tồn tại cần khắc phục

+ Hiệu quả kinh doanh không cao, chưa đạt được mục tiêu đề ra là

không lỗ.

+ Mặc dù kinh doanh cà phê theo phương thức trừ lùi dựa trên mức giá

giao dịch tại các thị trường kỳ hạn là phương thức kinh doanh hiện đại, phổ

biến trên thế giới nhưng còn quá mới mẻ đối với các doanh nghiệp Việt Nam.

Do sự hiểu biết của chúng ta về kinh doanh cà phê trên thị trường kỳ hạn còn

rất ít. Kinh nghiệm và nhận định xu hướng giá của thị trường rất hạn chế và

không có công cụ để ngăn ngừa và giảm thiểu rủi ro khi kinh doanh theo

phương thức này nên đã gây ra tổn thất đối với Tổng công ty.

+ Tuy đứng trong đội hình Tổng công ty nhưng các đơn vị tự thân vận

động là chính. Việc chỉ đạo và phối hợp hành động chưa thường xuyên dẫn

đến không phát huy được sức mạnh tổng hợp của Tổng công ty. Trong vụ cà

phê vừa qua Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ về kinh phí để tìm và mở rộng

68

Page 69: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

thị trường và có nhiều đoàn đi xúc tiến thương mại, khảo sát thị trường nước

ngoài, tham gia hội chợ triển lãm nhưng chưa tập trung và hiệu quả chưa cao.

+ Công tác thống kê và báo cáo về kinh doanh xuất nhập khẩu không

kịp thời và thiếu chính xác, không đầy đủ dẫn đến việc báo cáo bộ, ngành,

tổng hợp, phân tích chưa nhanh nhạy, độ tin cậy thấp, chưa đủ căn cứ để nhận

định tình hình, xu thế trong kinh doanh cà phê, do vậy công tác tham mưu và

chỉ đạo của Tổng công ty chưa sát thực.

+ Sự nhạy bén nắm bắt tình hình và quyết đoán trong kinh doanh ở một

số đơn vị có những lúc chưa kịp thời, chưa chính xác.

+ Chất lượng cà phê vẫn không đồng đều, không ổn định, chưa tạo ra

các thương hiệu cà phê để bán với giá cao hơn so với cà phê cùng loại.

+ Chưa áp dụng công nghệ hiện đại trong kinh doanh xuất nhập khẩu.

+ Tuy đã cố gắng nhưng chưa đa dạng hoá các mặt hàng kinh doanh.

Tổng công ty mới chỉ xuất khẩu được cà phê nhân sang thị trường EU còn cà

phê hoà tan, cà phê mix, cà phê rang xay chưa nhiều.

4. Các biện pháp mà Vinacafe đã sử dụng để thúc đẩy hoạt động xuất khẩu

cà phê vaò thị trường EU

4.1. Những giải pháp thúc đẩy hoạt động xuất khẩu đối với các yếu tố trong

nước của Vinacà phê.

+ Đối với công tác trồng trọt: Đi đôi với việc mở rộng sản xuất trồng

những vùng cà phê chất lượng cao trên khắp các vùng trong cả nước, hàng

năm Tổng công ty đã tích cực sử dụng các công tác đầu tư trồng mới. Trong

vòng mấy năm trở lại đây diện tích cà phê tăng lên rõ rệt khoảng từ 20-25

nghìn ha. Hiện nay Tổng công ty bằng nhiều biện pháp như khoán cho từng

hộ công nhân, thúc đẩy và hỗ trợ các dự án mới tại các nông trường do vậy

diện tích cà phê ngày càng phát triển nhanh chóng. Đối với việc mở rộng phát

triển là việc tăng cường thâm canh chọn lọc những vườn cà phê có năng suất

cao, những mô hình này được nhân rộng ra khắp cả nước. Đây chính là giải

69

Page 70: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

pháp tạo nguồn nguyên liệu cho hoạt động xuất khẩu và giải pháp này đã

mang laị hiệu quả rất cao cho hoạt động xuất khẩu như ngày hôm nay.

+ Đối với công tác quản lý chất lượng cà phê xuất khẩu: Tổng công ty

đã áp dụng giải pháp quản lý chất lượng đồng bộ. Đó là việc đầu tư tiến bộ

khoa học kỹ thuật cho cà phê từ khâu nghiên cứu cho đến khâu đóng gói xuất

khẩu, bằng nhiều biện pháp thiết thực như thành lập và hỗ trợ viện nghiên cứu

cà phê và hàng năm đã đưa ra nhiều giải pháp có chất lượng cao về giồng cây

trồng, diệt trừ sâu bệnh cho đến những biện pháp hiệu quả nhất về bảo quản

bảo dưỡng trồng cây cà phê chất lượng cao. Bên cạnh đó Tổng công ty đã sử

dụng nhiều biện pháp đầu tư thiết bị máy móc, kho bãi nhằm phục vụ thu

hoạch bảo quản cà phê một cách tốt nhất để duy trì chất lượng cà phê.

+ Về công tác chế biến: Đây là một trong những giải pháp nhằm từ sản

phẩm cà phê hạt cho ra đời những sản phẩm cà phê chất lượng cao và giá trị

mặt hàng xuất khẩu để đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của thị trường.

hiện nay cà phê Việt nam được chế biến để tạo ra cà phê nhân và các sản

phẩm cao cấp khác như cà phê hoà tan, cà phê bột, bột ngũ cốc dinh dưõng,

cà phê sữa, các loại bánh kẹo từ cà phê. Tổng công ty đã áp dụng 3 hình thức

chế biến.

- Chế biến quy mô nhỏ công suất bình quân máy đạt 100-200 tấn/năm

- Chế biến quy mô trung bình công suất 1 máy đạt từ 300-400 tấn/năm

- Chế biến quy mô lớn từ 1000-10.000 tấn/năm

+ Vậy giải pháp tổ chức kinh doanh xuất khẩu đó là việc Tổng công ty

đưa ra các chỉ thị nhằm chỉ đạo hoạt động xuất khẩu bằng cách thành lập các

ban xuất khẩu ở từng đơn vị thành viên nhằm tăng sự linh hoạt để thích ứng

với mọi biến động của thị trường. Do vậy ở các đơn vị thành viên ngày nay có

thể xuất khẩu trực tiếp ra nước ngoài và theo sự hướng dẫn chỉ đạo xuất khẩu

của toàn công ty. Nhiệm vụ và chức năng của ban xuất khẩu được xác định cụ

thể và được sự lãnh đạo trực tiếp của cán bộ cấp cao nhằm thực hiện công tác

thu hoạch, thu mua, bảo quản, chế biến theo quy trình công nghệ cao cho hiệu

70

Page 71: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

quả cao nhất. Ngoài ra còn lập nên các ban tổ chức quản lý chất lượng xuất

khẩu với nhiệm vụ chủ yếu là tiếp tục nâng cao tiêu chuẩn sản phẩm xuất

khẩu và kiểm tra chất lượng sản phẩm xuất khẩu đồng nhất với việc giám

định hàng hoá xuất khẩu. Tại Việt Nam hiện nay có 6 tổ chức giám định mặt

hàng cà phê xuất khẩu.

Ngoài những giải pháp này tổng công ty ngày càng chú trọng đào tạo

bồi dưỡng đội ngũ cán bộ công nhân chất lượng cao đặc biệt là cán bộ xuất

khẩu, đó là một trong những giải pháp hữu hiệu trong thời gian qua, đi đôi với

việc đổi mới công nghệ chế biến hàng năm đội ngũ cán bộ xuất khẩu được

đào tạo liên tục. Hiện nay phần lớn cán bộ ở bộ phận xuất khẩu của Tổng

công ty cũng đã áp dụng đào tạo nghiệp vụ xuất khẩu cho cán bộ công nhân

tại chỗ bằng cách đầu tư nhiều phương tiện thông tin, cơ sở vật chất để phục

vụ công tác học tập và trao đổi kinh nghiệm về hoạt động xuất khẩu cà phê

trên thế giới. Trong những năm trở lại đây, những thành tựu đạt được trong

hoạt động xuất khẩu của Tổng công ty đã từng bước khẳng định những định

hướng, biện pháp chỉ đạo có hiệu quả của lãnh đạo Tổng công ty và sự phấn

đấu học tập và làm việc có hiệu quả của từng cán bộ công nhân đã thực hiện

chấp hành tốt những chỉ tiêu mục đích của công ty đã đề ra.

4.2 Những biện pháp thúc đẩy hoạt động xuất khẩu bằng các hoạt động

xúc tiến mở rộng thị trường bên ngoài.

Hiện nay Vinacafe đang xuất khẩu cà phê sang hơn 60 nước trên thế

giới. Có thể nói hoạt động mở rộng thị trường của Vinacafe càng hoàn thiện

và mang lại hiệu quả cao. Để đạt được kết quả như vậy Vinacafe đã sử dụng

nhiều biện pháp nhằm thay đổi và tận dụng nhiều cơ hội để phát triển đó là:

- Trực tiếp đầu tư thâm nhập tìm kiếm thị trường EU bằng cách đặt ra

nhiều trụ sở của Tổng công ty ở nước ngoài để phục vụ công tác thu thập

thông tin, tìm kiếm thị trường, công tác đàm phán ký kết với bạn hàng nước

ngoài thuận tiện hơn, linh hoạt hơn. Nếu trước kia hoạt động xuất khẩu cà phê

của nước ta do Nhà nước quy định và chủ yếu xuất khẩu theo Nghị định thư

71

Page 72: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

được ký kết trước giữa Nhà nước ta với các nước bạn do vậy công việc thị

trường là do nhà nước lo, cũng vì lý do đó chất lượng cà phê xuất khẩu không

trở nên quan trọng. Ngày nay việc tìm kiếm bạn hàng và mở rộng thị trường

là nhiệm vụ trực tiếp của Tổng công ty, với việc gia nhập hiệp họi các nước

sản xuất và tiêu thụ cà phê trên thế giới (ICO) tham gia hiệp hội cà phê ca cao

thế giới đã tạo ra nhiều cơ hội cho chúng ta có thể gặp gỡ, trao đổi buôn bán

với nhiều đối tác.

- Khi Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ, khuyến khích và tạo điều kiện

thuận lợi cho các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu thì nắm bắt đưọc cơ hội

này Tổng công ty đã bằng nhiều hình thức dưới sự giúp đỡ của Nhà nước đã

trực tiếp tham gia chương trình giúp đỡ phát triển kinh tế của nhiều tổ chức

Chính phủ và Phi chính phủ trên thế giới. Đay là điều kiện, cơ hội để Tổng

công ty có được sự hỗ trợ về vật chất, ký thuật, sản xuất, xuất khẩu đồng thời

là cơ hội trao đổi thông tin vàhợp tác quan hệ với nước ngoài.

- Trong những năm qua ngoài các biện pháp tích cực tìm kiếm và phát

triển mở rộng thị trường, Tổng công ty đã nỗ lực trong việc thực hiện các biện

pháp hỗ trợ cần thiết cho việc đẩy mạnh hoạt động xút khẩu như:

+ Đổi mới toàn diện khâu phân phối, bao gồm nâng cấp kho tàng,

phương tiện vận chuyển, mở rộng nhiều đại lý bán hàng, giới thiêu sản phẩm

ở nước ngoài.

+ Tăng cường quảng cáo, khuyến mại bao gồm các hình thức hỗ trợ

quảng cáo trên các phương tiện truyền thông, thực hiện các biện pháp chiết

khấu, khuyến khích người mua, các dịch vụ sau bán hàng, hỏi thăm ý kiến

bán hàng và có trách nhiệm hơn về hàng hoá sau khi bán.

+ Ứng dụng các hình thức buôn bán quốc tế như: đấu giá, đấu thầu mua

bán.

Ngoài những biện pháp này khi nước ta gia nhập vào ASEAN và tiến

tới hoà nhập vào khu vực mậu dịch tự do phi thuế quan AFTA, Tổng công ty

đã phối hợp với nhiều chương trình của Nhà nước nhằm tăng cường những

72

Page 73: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

biện pháp thúc đẩy mạnh nhất chất lượng và uy tín trong quan hệ ngoại giao

và mua bán quốc tế.

Tóm lại để đạt được những thành tưu của hoạt động xuất khẩu trong

những năm qua Tổng công ty đã sử dụng và cải tiến nhiều biện pháp từ đơn lẻ

đến đồng bộ, từ khâu sản xuất trồng trọt đến khâu bán hàng và dịch vụ sau

bán. Những biện pháp này là hoàn toàn phù hợp với phương hướng phát triển

kinh tế toàn cầu và là những bước tạo tiền đề cơ bản để hoạt đông xuất khẩu

này ngày càng hoàn thiện và phát triển. Tuy nhiên vẫn còn nhiều tồn tại và sai

xót cần khắc phục, cần có sự cố gắng và phấn đấu hơn nữa của toàn bộ cán bộ

công nhân viên của Tổng công ty và sự quan tâm khuyến khích đầu tư, hỗ trợ

phát triển của Nhà nước để hoạt động xuất khẩu của Tổng công ty ngày càng

phát triển và xứng đáng với vai trò quan trọng của nó.

73

Page 74: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Chương III

MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU CÀ PHÊ SANG

THỊ TRƯỜNG EU CỦA TỔNG CÔNG TY CÀ PHÊ VIỆT NAM

I. Dự báo thị trường cà phê thế giới .

Tính đến năm 2001, thế giới có khoảng 75 nước trồng cà phê với tổng

diện tích xấp xỉ 11,5 triệu ha, sản lượng 6,6 triệu tấn, trong đó có 51 nước

tham vào thị trường xuất khẩu cà phê. Dự báo sản lượng cà phê thế giới tăng

với tốc độ 2,7%/ năm trong giai đoạn 2001-2005, nhưng sẽ giảm dần còn

1,95%/ năm giai đoạn 2006-2010 FAO dự báo cà phê thế giới đạt 7,31 triệu

tấn vào năm 2005 và 8 triệu tấn vào năm 2010. Khu vực sản xuất cà phê lớn

nhất thế giới là châu Mi La Tinh và vùng Caribe, với sản lượng 4,78-4,8 triệu

tấn /năm (2005). Những nước có khả năng cạnh tranh lớn trong việc sản xuất

cà phê bao gồm Brasin, Colombia, Indonéia, Ân Độ, và Mehicô, hiện nay các

nứơc này chiếm khoảng 65% sản lượng cà phê thế giới.

1. Dự báo cung, cầu cà phê thế giới.

1.1. Dự báo cung thế giới.

Ta đi xem xét một số nước sản xuất cà phê lớn trên thế giới để thấy rõ

được cung cà phê trên thị trường thế giới:

- Brasin là nước xuất khẩu cà phê lớn nhất trên thế giới, đạt sản lượng

2,3-2,4 triệu tấn vào năm 2005. Đặc điểm sản xuất cà phê ở nước này là thời

tiết khắc nghiệt, có sương muối, hay bị hạn hán, hoặc nhiệt độ hay bị giảm

xuống đột ngột, có những năm nhiệt độ xuống thấp chỉ còn 2-3oC, gây mất

mùa lớn làm cho sản lựợng cà phê thế giới biến động mạnh. Một xu hướng

quan trọng trong việc sản xuất cà phê của Brasin là tỉ lệ sản xuất cà phê vối

ngày càng tăng nhanh.

- Colombia là một đất nước có nhiều núi đồi. Có ba dãy núi lớn chạy

theo hướng bắc nam, núi cao thườg từ 1200-2000m. Cà phê Arabica thường

đựoc trồng ở Colombia là các giống Bourbon, Typica. Loại cà phê này ra hoa

74

Page 75: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

từ tháng 4 đến tháng 10 và quả chín thu hái vầo 2 vụ. Hiện nay ở Colombia

dùng máy làm sạch nhớt và thường được sấy ngay. Chính vì vậy cà phê ở

Colombia có chất lưọng cao. Triển vọng cà phê ở Colombia rất lớn vì nước

này giữ giá sản xuất khá ổn định để kích thích đầu tư vào trồng và phát triển

nhanh diện tích và vườn cây có năng xuất cao. Mặt khác nhà sản xuất cà phê

ở nước này có quyền lực chính trị mạnh. Nhà nước thực hiện giảm giá tiền tệ

hàng năm, xoá thuế xuất khẩu nhiều năm, hỗ trợ việc nghiên cứu khoa học

trồng và chế biến cà phê, nên cà phê Colombia bán với giá cao so với giá thế

giới. Sản lượng năm 2005 đạt tới 950 .000-1 triệu tấn .

- Indonesia: Là nước ở Đông Nam A, đây là nước có nhiều cao nguyên,

núi cao, và các ngọn núi lửa. Đây là nước sản xuất cà phê Aribaca khá lớn.

Ngày nay Indonesia mở rộng diện tích trồng cây cà phê này ở các vùng cao và

các vùng đất đỏ có nguồn gốc từ núi lửa. Ngoài ra cây cà phê Robusta cũng

được trồng khá nhiều và được chế biến theo phương pháp ướt cho năng suất

cao. Dự kiến sản lượng cà phê năm 2005 đạt khoảng 600 ngàn tấn cà phê

Robusta.

- Cotxtalica: Là nước có năng suất cà phê bình quan cao nhất thế giới.

Nước này đang thực hiện xoá bỏ thuế nhập khẩu. Sản lượng hiện nay là 250

ngàn tấn. Năm 2005 đạt tới 300 ngàn tấn.

- Kenia: Đây là một nước ở Đông Phi. Cây cà phê Aribaca chiếm 95%

sản lượng và chỉ có 1% là Robusta. Cây cà phê ở nước này thu hoạch vào 2

vụ trong năm: Vụ chính chiếm 80%, vụ 2 chiếm 20%. Cà phê được chế biến

theo phương pháp ướt và được phơi nắng nên chất lượng cà phê cao. Hiện nay

sản lưọng cà phê ở Kenia đạt từ 120-125ngàn tấn. Năm 2005 sản lượng đạt tới

150 ngàn tấn.

-Trên đây là một số nước cung cấp một nguồn cà phê xuất khẩu lớn

trên thế giới. Ngoài ra còn một số nước như Ecuado, Peru, Guatemala, …, các

nước này chiếm khoảng 24-25%sản lượng cà phê thế giới.

75

Page 76: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Bảng dự báo sản xuất cà phê thế giới

(Đơn vị 1000 tấn)

Khu vực 1993 2000 2005Tăng/

giảm (%)

Toàn thế giới 5.964 6.414 6.870 1,58

A. Các nước CN 12 12 12 0

B. Các nước đang phát

triển

5.682 6.402 6.858 1,58

- Châu Á 751 900 1.026 2,63

- Châu Phi 1.155 1.200 1.260 0,73

- Châu Mĩ 3.708 4.224 4.448 1,6

- Các nước Đại dương 68 78 84 1,8

( Nguồn của FAO)

Theo FAO sản lưọng cà phê tàon cầu dự tính đạt 6,780 triệu tấn vào

năm 2005 so với 5,694 triệu tấn năm 1993. Khu vực sản xuất cà phê lớn nhất

thế giới là châu Mĩ đạt 4,448 triệu tấn năm2005.Trong đó Brasin là nước sản

xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới đạt sản lượng 2,3-2,4 triệu tấn vào năm

2005. Sản lưọng cà phê sẽ tăng mạnh nhất ở các nước châu Á với tốc độ tăng

2,63%. Đến năm 2005 sản lượng cà phê của châu Á đạt 1,026 triệu tấn. Trong

đó Việt Nam tăng 7,9%, Indonesia tăng 1%,…Theo ước tính của FAO xuất

khẩu cà phê đến năm 2005 đạt 5,7 triệu tấn, châu Mỹ La Tinh và khu biển

Caribe là khu vực xuất khẩu lớn nhất năm 2005 chiếm 66%khối lượng xuất

khẩu toàn thế giới. Châu phi chiếm 16%, châu Á chiếm 17%tổng khối lượng

cà phê xuất khẩu.

1.2. Dự báo nhu cầu cà phê thế giới.

Mức tiêu dùng cà phê trên thế giới ngày càng tăng, kể cả nững nước có

tập quán uống trà lâu đời như Nhật Bản , Hàn Quốc, Trung Quốc, Anh,… Tuy

nhiên châu Âu vẫn lá khu vực tiêu dùng cà phê lớn nhất thế giới , chiếm 25%

76

Page 77: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

mức tiêu thụ cà phê của thế giới, tiếp đến là bắc Mĩ chiếm 24% , Nhật Bản

chiếm 9%, các nước đang phát triển chiếm 9% ,…

Cho đến năm 2001 cầu ở các nước vẫn tăng, mức tăng hàng năm dưới

2% chậm hơn mức tăng trưởng của sản xuất, nên cung thị trường cà phê thế

giới vẫn cao hơn cầu. Giá cà phê rất khó phục hồi , hoặc nếu phục hồi thì

cũng rất chậm.

Từ năm 1970 đến nay, nhu cầu nhập khẩu cà phê và tổng cầu cà phê thế

giới tăng 1,4%/năm. Mức tăng hơi chậm, chủ yếu là do nhịp độ phát triển dân

số ở các nước tiêu thụ chính về cà phê tăng chậm như : Hilạp, Anh, Bồ Đào

Nha, Đức, ..Mặt khác còn do sự co dãn về thu nhập của dân cư một số nước

lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh tế như :Brasin, Hà Lan, Indonêsia,…

Một xu hướng quan trọng trong các nước công nghiệp là chuyển hướng

thay đổi về lượng tiêu dùng cà phê Robusta giảm dần sang tiêu thụ nhiều hơn

loại cà phê Arabica, mức tăng từ 38% năm 1986 lên 45%năm 1988.

Nhịp độ tiêu dùng ở các nước trong khối EU dự kiến tăng đều ở mức

1,4%/năm. Nhu cầu tăng tập trung ở Đức, Pháp, Tây Ban Nha, Anh,Thuỵ

Sĩ…

Cầu ở Mĩ năm 1990 đến nay dao động từ 1,14 đến 1,15 triệu tấn . Dự

báo xu hướng tiêu thụ ở các nước này giảm 2% năm trong các năm tới. Ở Việt

nam đến hết năm 2005 có thể đạt mức bình quân 3,9%/ năm về lượng nhưng

có thể tăng 12,8% về kim ngạch xuất khẩu nhờ ta cải thiện chất lượng cà phê,

cơ cấu xuất khẩu cà phê và nâng cao nghiệp vụ kinh doanh cà phê xuất khẩu.

Cầu ở Nhật Bản có tốc độ tăng cao nhất hiện nay 7,7%/năm. Nhưng cầu

sẽ giảm 3,4%/năm trong vòng 15năm tới.Tuy nhiên có một yếu tố khác cũng

sẽ ảnh hưởng đến cầu cà phê đó là do dân số có xu hướng giảm xuống trong

dự báo ở những năm tới

77

Page 78: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Bảng dự báo tiêu thụ cà phê thế giới

(Đơn vị 1000 tấn)

Khu vực 1993 2000 2005 Tăng/giảm

Toàn thế giới 6.047 6.441 6.902 1,1

A.Các nước công

nghiệp

3.774 3.917 4.112 0,78

Mỹ 1.102 995 997 -0,01

EU 1.777 1.910 2.046 1,18

Tây âu khác 332 336 347 0,37

Nước CN châu Á 376 474 552 3,28

B. Đông Âu 348 408 462 2,39

C. Các nước

đang phát triển

1.925 2.116 2.298 1,49

Brazin 661 651 702 1,3

Nam Âu 115 120 125 0,7

(Nguồn của FAO )

Nhu cầu nhập khẩu cà phê tăng khoảng 1,7%/ năm giai đoạn từ năm

1994-2005 đạt 6,902 triệu tấn vào năm 2005. Các thị trường EU, Đông Âu,

Tây Âu, đều tăng, chỉ riêng thị trường Mỹ có xu hướng giảm.

Như vậy theo báo của FAO, thị trường cà phê có xu hướng cung cao

hơn cầu nên giá khó có thể tăng cao. Tuy nhiên dự báo của Ngân hàng thế

giới đến năm 2005 giá cà phê chè là 2.540USD/tấn cà phê vối 1.860USD/ tấn.

Do vậy giá cà phê thế giới năm 2005 có quan hơn rất nhiều.

2. Dự báo cung, cầu cà phê thị trường EU

2.1. Dự báo cung cà phê thị trường EU.

EU là thị trường tiêu thụ lớn trên thế giới, với 25 quốc gia khác nhau,

dân số trên 455 triệu người. Hàng năm thị trường này nhập khẩu một khối

lượng hàng hoá lớn từ khắp các châu lục. Riêng đối với mặt hàng cà phê thị

78

Page 79: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

trường này nhập khẩu từ các quốc gia sản xuất cà phê lớn trên thế giới như:

Brasin, Colmbia, Indonesia, Việt Nam

Bảng cung cà phê vào thị trường EU

Đơn vị:1000 tấn

Thế giới 1993 2000 2005

1.879 2.010 2.104

Brasin 559 611 615

Indnesia 250 267 307

Colombia 340 342 368

Việt Nam 286 286 317

(Nguồn ban XNK- tổng công ty cà phê Việt Nam )

Như vậy Brasin là nước xuất khẩu vào EU một lượng cà phê khá lớn,

chiếm khoảng 31- 32 % trông tổng các nước xuất khẩu vào thị trường này.

Việt Nam là nước xuất khẩu đứng thứ 3 thế giới vào thị trường EU.

2.2. Dự báo cầu thị trường EU.

Thị trường EU luôn chiếm từ 29- 32 % nhu cầu tiêu thụ cà phê thế giới.

Đây là thị trường đầy tiềm năng cho các nước xuất khẩu cà phê vào thị trường

này. Nhu cầu của EU rất đa dạng về chủng loại cà phê, các loại sản phẩm cà

phê. Tuy nhiên như ta đã biết đây là thị trường rất khó tính nên nếu vượt qua

được các rào cản của thị trường này thì sẽ có chỗ đứng vững chắc trên thị

trường này.

Bảng dự báo tiêu thụ các sản phẩm cà phê của EU

1993 2000 2005

Toàn EU 1.777 1.910 2.046

Cà phê nhân 720 784 810

Cà phê hoà tan 870 876 880

Cà phê rang 150 200 280

Cà phê Mix 37 50 76

79

Page 80: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

(Dự báo của ban XNK-Tổng công ty)

II. Phương hướng xuất khẩu cà phê năm 2005 của Việt Nam

1. Phương hướng xuất khẩu cà phê của nước ta.

1.1.Định hướng về dài hạn.

Sản xuất cà phê phải đáp ứng nhu cầu thị trường về chất lượng cà phê

xuất khẩu, chủng loại cà phê xuất khẩu, độ an toàn của cà phê xuất khẩu và

sản xuất cà phê có vai trò gì đối với quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá

nông nghiệp nông thôn cũng như đối với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Định hướng này đã giúp cho người nông dân có thêm trí thức kinh nghiểm

trong sản xuất, nắm bắt thông tin về giá cả thị trường mọtt cách nhanh chóng.

Đồng thời tạo ra các mối quan hệ trong sản xuất và hợp tác quốc tế, tranh thủ

sụư giúp đỡ của nhiều nước có nền kinh tế phát triển, cơ sở sản xuất kĩ thuật

dồi dào, có kinh nghiệm trong mua bán cà phê. Định hướng này đã phát hay

tốt tính năng của mọi thành phần kinh tế, huy động được vốn và lao động, sản

xuất cà phê nơi có nguồn lợi lớn hơn nhưng thiếu đầu tư. Đồng thời khẳng

định vị trí của sản xuất cà phê xuất khẩu của Việt Nam, là hướng đi dài từ đó

để người dân yên tâm hơn vào sự đầu tư phát triển kinh doanh.

1.2. Định hướng về hiệu quả kinh tế kết hợp với bảo vệ môi trường .

Sản xuất cà phê xuất khẩu phải có lãi thực sự. Định hướng này kết hợp

với dự toán về điều kiện tự nhiên ở khu vực sản xuất cà phê để bố trí sản xuất

hợp với nhu cầu thị trường. Đây là một định hướng đúng đối với các nhà kinh

doanh cà phê xuất khẩu. Trong nguy cơ mất cân bằng sinh thái diễn ra mạnh

mẽ thì việc triển khai các tiềm năng hiện có để phát triển trồng cà phê phải

đảm bảo làm sao vừa tăng khối lượng và chất lượng cà phê xuất khẩu vừa

đảm bảo môi trường sinh thái, tạo ra sự phát triển bền vững cho ngành hoạt

động nói riêng và nền kinh tế nói chung, về giá phải trả cho sự phá huỷ môi

trường sinh thái là rất đắt.

1.3.Định hướng về hiệu quả xã hội.

80

Page 81: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Cây cà phê thích hợp với các vùng đồi núi hơn là vùng đồng bằng. Khi

phát triển sản xuất cây cà phê sẽ kéo theo sự xuất hiện hàng loạt các công

trình kinh tế xã hội. Điều đó sẽ làm cải thiện đời sống nhân dân ở miền núi.

Cùng với việc thu hút một đội ngũ lao động dồi dào sẽ là một phương tiện rất

tốt để giảm bớt tỷ lệ lao động thất nghiệp ở các vùng này. Như vậy hiệu quả

xã hội rất lớn do việc phát triển sản xuất cà phê xuất khẩu làm thay đổi bộ mặt

đời sống nhân dân theo hướng có lợi nhất.

1.4.Định hướng kết hợp nguồn lực trong nước tranh thủ tối đa

nguồn lực từ bên ngoài.

Cần phải xác định nguồn vốn trong nước là chủ yếu, nguồn vốn nước

ngoài là quan trọng để phát huy nội lực, khai thác ngoại lực thực hiện có hiệu

quả mục tiêu đề ra là thu hút đầu tư nước ngoài, vay vốn lãi xuất thấp, mở

rộng liên doanh liên kết.

Để đầu tư vào chế biến nâng cao chất lượng cà phê xuất khẩu, mở rộng

thị trường để phát triển mạnh mẽ diện tích cà phê, mở rộng thị trường xuất

khẩu ổn định thì ngành sản xuất cà phê cần chú ý các điểm cơ bản sau:

+ Khối lượng sản phẩm lớn, cơ cấu xuất khẩu cân đối và hợp lý.

+ Từng bước mở rộng diện tích cà phê để thay đổi cơ cấu mặt hàng cà

phê.

+ Tăng cường chế biến để nâng cao chất lượng sản phẩm.

+ Tiếp cận thị trường tiêu thụ cà phê của các nước trên thị trường cà

phê thế giới tập trung xuất khẩu vào thị trường có nhu cầu lớn và tiến tới xuất

khẩu trực tiếp.

+ Mở rộng tăng cường hoạt động quảng cáo.

1.5. Cơ chế quản lý các doanh nghiệp sản xuất cà phê

Cơ chế này phải phù hợp với đặc điểm sản xuất kinh doanh của ngành,

phù hợp với mô hình kinh tế thị trường có sự điều tiết của nhà nước theo định

hướng xã hội chủ nghĩa cần có sự phân định và giải quyết mối quan hệ giữa

chức năng kinh tế và chức năng xã hội của các doanh nghiệp nhà nước và

81

Page 82: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

giữa chức năng kinh doanh của doanh nghiệp với chức năng quản lý hành

chính kinh tế của nhà nước, tránh khuynh hướng nhà nước can thiệp quá sâu

hoặc doanh nghiệp tự phát.

82

Page 83: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

2. Phương hướng phát triển cà phê của VINACAFE trên thị trường EU

Vấn đề cấp bách đặt ra cho Tổng công ty cà phê Việt Nam là hiện nay

giá cà phê đang xuống thấp nhất trong vòng tám năm gần đây chưa có dấu

hiệu phục hồi khả năng bị lỗ lớn nếu không có được những giải pháp kịp thời.

Với mức giá như hiện nay các hộ nông dân trồng cà phê có thể hoà vốn hoặc

có lãi chút ít nhưng các doanh nghiệp sản xuất cà phê trong tổng công ty cà

phê chắc chắn sẽ lỗ lớn do giá thành sản xuất đang ở mức rất cao khoảng 14-

15 triệu đồng/ tấn. Nguyên nhân cơ bản là chi phí cho đầu tư xây dựng cơ sở

hạ tầng: điện, đường, trường, trạm… Chiếm tỷ trọng lớn trong giá thành sản

phẩm ( khoảng 30%) nên tổng công ty có kế hoạch rà soát lại tổng chi phí đã

đầu tư cho cơ sở hạ tầng để trình chính phủ cho phép bàn giao cho các địa

phương quản lý. Bên cạnh đó phải triệt để thực hành tiết kiệm trong mọi hoạt

động sản xuất kinh doanh, nâng cao hiệu quả sử dụng các công trình đã và

đang đầu tư phục vụ sản xuất kinh doanh phấn đấu giảm giá thành sản phẩm

sản xuất ở mức dưới mười triệu đồng trên tấn cà phê nhân và nâng cao chất

lựơng cà phê xuất khẩu.

+Về giống: Cần tuyển chọn, tạo nhập giống cà phê nhất là giống cà phê

Arabica bằng các giống có năng xuất cao, chống sâu bệnh tốt như: Bourbon,

Mundonovo… ở mộ số vùng có thể trồng giống:TN1. TN2, TN3… để phục

vụ cho trồng mới 40 000 ha cà phê chè, từng bước thay thế các vườn cây đã

thoái hoá. Nhà nước cần đầu tư cho công tác nghiên cứu giống, nhập giống

mới, cần tập trung đầu tư cho trung tâm đầu tư Ba Vì phục vụ cho chương

trình phát triển cà phê chè phía bắc.

+ Tiếp tục đầu tư thâm canh vườn cây hiện có trên cơ sở áp dụng kỹ

thuật, cơ cấu phân bón hợp lý, từng bước chuyển đổi giống, loại cà phê phù

hợp với sinh thái, điều kiện đất đai từng vùng theo hướng tạo sự bền vững cho

sản xuất nông nghiệp. Những nông trường mới hình thành phải áp dụng đúng

quy trình quy phạm kỹ thuật trồng mới ngay từ đầu tuân thủ các định mức

kinh tế kỹ thuật, kiểm tra, quản lý chặt chẽ các chi phí đầu tư.

83

Page 84: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

+ Chỉ đạo tốt những quy trình quy phạm thu hái, chế biến, bảo quản cà

phê, lựa chọn thiết bị, công nghệ chế biến cà phê tiên tiến, nhất là công nghệ

chế biến cà phê chè, gắn công nghệ chế biến với vấn đề môi trường. Chú

trọng đầu tư nâng cấp xí nghiệp, chế tạo thiết bị chế biến cà phê thuộc công ty

dịch vụ xuất nhập khẩu cà phê II Nha Trang nhằm cung cấp thiết bị chế biến

cà phê cho ngành và xuất khẩu, từng bước hạn chế việc nhập khẩu thiết bị mà

trong nước sản xuất được.

+ Tập trung đầu tư cơ sở vật chất cho những đơn vị kinh doanh có hiệu

quả, xây dựng thêm kho tàng, phương tiện để thu mua chế biến, bảo quản cà

phê xuất khẩu như: Công ty cà phê Việt Đức, công ty đầu tư xuất nhập khẩu

cà phê Tây Nguyên…

+ Tổ chức kiện toàn lại hệ thống xuất nhập khẩu từ tổng công ty xuống

cơ sở, nghiên cứu thị trường, giá cả, phối hợp chặt chẽ và xây dựng chiến

lược trong việc tiêu thụ sản phẩm.Từng bước triển khai việc bán cà phê theo

phương thức đấu giá tại tổng kho khu vực thành phố Hồ Chí Minh. Chỉ đạo

tốt việc phối hợp tiêu thụ sản phẩm giữa các đơn vị sản xuất và xuất nhập

khẩu, đa dạng hoá mặt hàng xuất khẩu từ cà phê.

+ Mở rộng đa dạng háo mặt hàng xuất khẩu, nâng cao tiêu chuẩn cà phê

nhân xuất khẩu phấn đấu đạt tiêu chuẩn về chất lượng cà phê trong khu vực

và thế giới.

2. Những kế hoạch của Tổng công ty.

2.1. Những kế hoạch và chiến lược dài hạn.

Ngày nay cả thế giới đang trong quá trình toàn cầu hoá và hội nhập. Do

đó ta cũng không thể nằm ngoài vòng xoáy này. Trước những đòi hỏi và

thách thức mới như vậy Tổng công ty cà phê Việt nam cũng đã đặt ra cho

mình những phương hướng kế hoạch phát triên trong dài hạn như sau:

- Về sản xuất

84

Page 85: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

+ Quy hoạch đất trồng cà phê một cách hợp lí, thực hiện chính sách

giao đất cho từng hộ nông dân, khuyến khích các thành phần kinh tế tự bỏ

vốn, công sức, đầu tư đất đai để phát triển cà phê.

+ Thực hiện hiện đại hoá nông nghiệp: Thuần chủng giống và đồng bộ

hoá phân bón theo kỹ thuật chăm sóc, chế biến, thưc hiện thâm canh theo

chiều sâu và ngay từ đầu nhằm nâng cao năng suất và chất lượng cà phê.

Xây dựng thêm các dây chuyền sản xuất hiện đại, đặc biệt kết hợp sản

xuất gắn liền với chế biến, các hộ nông dân có kỹ thuật trồng và thu hái cũng

như các công tác bảo quản phải được phổ biến.

- Về xuất khẩu

+ Đẩy mạnh nghiên cứu thị trường khai thác có hiệu quả, khôi phục thị

trường truyền thống và mở rộng tiếp xúc với thị trường mới nhằm ngày càng

phát triển thị trường xuất khẩu. Phấn đấu đến năm 2010 đạt kim ngạch 1.4 tỉ

USD/năm.

+ Thực hiện đầu tư kỹ thuật, phổ biến kinh nghiệm sản xuất, chế biến,

đa dạng hoá sản phẩm để tăng cường xuất khẩu cà phê có chất lượng cao đã

qua chế biến.

Hoàn thiện bộ máy kinh doanh xuất khẩu trong Tổng công ty, sắp xếp

tổ chức hoạt động xuất khẩu theo một quy trình mới có hiệu quả hơn.

- Hình thức tổ chức: Nhanh chóng ổn định và đi vào hoạt động có hiệu

qủa hình thức Tổng công ty, sắp xếp lại mô hình tổ chức cho phù hợp với xu

thế tình hình mới nhằm tạo điều kiện tích luỹ, cơ bản tạo môi trừơng thuận lợi

cho việc đầu tư trọng điểm và tăng sức cạnh tranh trong nước.

Ngoài ra Tổng công ty cũng biết phá huy lợi thế vềmặt hàng cà phê ở

nước ta, nhằm tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

2.2. Những kế hoạch ngắn hạn của Tổng công ty

Trên cơ sở những hoạt động sản xuất kinh doanh trong thời gian qua và

đồng thời cũng dựa trên những biến động, thay đổi của điều kiện kinh tế xã

hội. Trong phương hướng kế hoạch, nhiệm vụ sản xuất kinh doanh của Tổng

85

Page 86: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

công ty trong vụ 2003-2004 nhìn chung bao gồm các chỉ tiêu phát triển toàn

diện về sản xuất kinh doanh, đặc biệt là hoạt động xuất khẩu là vượt quá và

khắc phục những khó khăn, để thực hiện nhiệm vụ xuất khẩu tưng cả về số

lượng và kim ngạch, nâng cao chất lượng và uy tín của cà phê của Việt Nam

trên trường quốc tế. Cụ thể những phương hướng của tổng công ty trong năm

2004 và đầu năm 2005 như sau:

- Về sản xuất: Thực hiện thâm canh cao diện tích cà phê hiện có, phòng

chống sâu bệnh, chuyển đổi giống cà phê ở một số vùng, đảm bảo tăng năng

suất như :

+ Phát triển diện tích cà phê trồng mới ở những vùng sinh thái phù hợp

và điều kiện thuỷ lợi đảm bảo, nhất là cà phê chè ở các tỉnh trung du và vùng

núi phía bắc, đưa diện tích cà phê cả nước tăng từ 350 000 ha lên 450 000 ha.

Với phương hướng tăng năng suất cà phê từ 2 tấn/ha đến 3 tấn/ha. Năng suất

cà phê dự kiến

+ Đối với các tỉnh phía bắc thì chỉ những vùng có độ cao trên 600 m so

với mực nước biển mới có khả năng phát triển cà phê chè có chất lượng cao,

còn càng xuống thấp thì chất lượng càng giảm sút . Vì vậy trong thời gian tới

cần ưu tiên tập trung để phát triển cà phê chè cho những vùng có độ cao trên

600 m và hạn chế tối đa việc mở rộng diện tích ở các vùng thấp. Ở vùng Tây

Nguyên thì phát triển trồng cây cà phê ở nơi có độ cao trên 800 m

+Vế cơ cấu giống: Đối với các nơi có độ cao từ khoảng 800 m trở lên

với các tỉnh phía bắc và khoảng 1000 m thở lên đối với tỉnh Tây Nguyên nên

bố trí trồng giống như :Bourbon, TH1, Mundonovo, ..Đối với các vùng có độ

cao dưới 800 m ở phía bắc và dưới 1000m ở Tây Nguyên thì trồng giống

TN1, TN2, TN4,…

+ Sử dụng công nghệ chế biến ướt cà phê- công nghệ sinh học để cho

sản phẩm xuất khẩu chất lượng cao.

- Về xuất khẩu : Phương hướng chung cho hoạt động xuất khẩu năm

2005 là: Tiếp tục đổi mới và hiện đại cơ sở chế biến cà phê và nông sản, đảm

86

Page 87: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

bảo chất lượng sản phẩm xuất khẩu và tiêu thụ trong nước, nghiên cứu mở

rộng thị trường, tăng kim ngạch xuất khẩu, tăng cường quản lý chỉ đạo các

đơn vị kinh doanh xuất nhập khẩu. Kim ngạch xuất khẩu đạt 690 triệu USD/

năm. Nói chung phương hướng năm 2005 về hoạt động xuất khẩu đi đôi với

việc tăng sản lượng, cũng như kim ngạch xuất khẩu, Tổng công ty chú trọng

hơn đến hoạt động chế biến và tổ chức hiệu quả hơn hoạt động xuất khẩu để

giải quyết những bế tắc, khó khăn nhằm ngày càng nâng cao hiệu quả, chất

lượng cà phê xuất khẩu và uy tín của nước ta ngày càng tăng trên thị trường

thế giới.

- Về xây dựng cơ bản : Xây dựng cơ sở hạ tầng bằng nguồn vốn tích luỹ

từ nội bộ để phục vụ sản xuất kinh doanh. Hạn chế những công trình không

phục vụ thiết yếu cho sản xuất, tiếp tục đầu tư đổi mới quy trình công nghệ,

hiện đại hoá quy trình sản xuất, nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng cà phê.

- Về công tác nghiên cứu khoa học : Đẩy mạnh công tác nghiên cứu

khoa học, xây dựng bổ xung các quy trình kỹ thuật và tiêu chuẩn chất lượng

cho sản phẩm, tập trung xây dựng trung tâm nghiên cứu càphê ở Ba Vì để

phục vụ cho việc nghiên cứu và phát triển cà phê chè chất lượng cao ở miền

bắc và Tây Nguyên.

- Về phương hướng đổi mới và sắp xếp lại cơ cấu tổ chức doanh nghiệp

sao cho hiệu quả, chất lượng ngày càng cao đó là :

Sắp xếp củng cố các đơn vị thành viên trong Tổng công ty, rà soát lại đội ngũ

cán bộ lành đạo cơ sở để từ đó lập kế hoạch bồi dưỡng đào tạo lại đội ngũ cán

bộ, xây dựng đội ngũ cán bộ kế cận .

Trên đây là những phương hướng ngắn hạn và dài hạn của Tổng công

ty trong năm nay và năm tới. Với mục tiêu liên tục đổi mới và hoàn thiện mọi

hoạt động của sản xuất kinh doanh, vượt qua những khó khăn để xây dựng và

phát triển mọi hoạt động của sản xuất kinh doanh đặc biệt là hoạt động xuất

khẩu có hiệu quả cao hơn và hoàn thiện hơn.

87

Page 88: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

III. Một số giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu cà phê sang thị trường EU của

Tổng công ty cà phê Việt Nam.

Qua thực tế hoạt động kinh doanh xuất khẩu những năm qua, hoạt động

xuất khẩu trong Tổng công ty không chỉ mang ý nghĩa đơn thuần mà nó là

một hoạt động chính có vai trò quan trọng nhất trong hoạt động sản xuất kinh

doanh của doanh nghiệp. Hoạt động xuất khẩu không chỉ chịu tác động của

các yếu tố khách quan và chủ quan trong nước mà còn chịu nhiều ảnh hưởng

của các nhân tố môi trường kinh doanh quốc tế. Vì vậy Tổng công ty cũng

luôn phải đưa ra những giải pháp hữu hiệu trong từng thời kỳ để phát huy

những mặt được và khắc phục những khó khăn tồn tại làm sao để năng cao

được khả năng xuất khẩu của Tổng công ty xứng đáng là đơn vị hàng đầu

trong ngành cà phê của Việt Nam.

1. Các quan điểm xây dựng các giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu cà phê có

hiệu quả của Việt Nam.

1.1. Coi trọng hàng đầu các điều kiện và nhu cầu cụ thể của thị trường

ngoài nước.

Cần nghiên cứu cung cầu cà phê của thị trường ngoài nước các định

chế trong buôn bán quốc tế và các điều kiện thâm nhập thị trường đối với cà

phê Việt nam và coi đây là một căn cứ có tính nguyên tắc để hình thành các

giải pháp từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm.

1.2. Vai trò của Chính phủ và chính sách phát triển kinh tế hướng về xuất

khẩu.

Vai trò của chính phủ thể hiện thông qua định hướng chuyển đổi cơ cấu

kinh tế và chuyển dịch cơ cấu đầu tư cà phê, ở chương trình đầu tư giống cây

cà phê, ở chính sách hỗ trở đầu tư đầu vào, đầu ra…

1.3. Nhà nước tạo hành lang pháp lý, thương nhân tự chủ trước hoạt động

sản xuất kinh doanh theo pháp luật của mình.

88

Page 89: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Những nội dung thuộc về nhà nước bao gồm việc hoạch định chính

sách, trong đó có chính sách bảo hộ, xác lập cơ chế điều hành, nghiên cứu thị

trường và tiến hành các hoạt động xúc tiến thương mại ở tầm vĩ mô, đầu tư

xây dựng cơ sở hạ tầng, giống, khoa học công nghệ, kể cả công nghệ thông

tin…Trong khi đó, những hoạt động tác nghiệp cụ thể, điều tra nghiên cứu thị

trường để đầu tư cho sản xuất, xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược, kế

hoạch, phương án kinh doanh cụ thể đều phải do tự bản thân doanh nghiệp

tiến hành.

89

Page 90: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

1.4. Đảm bảo đồng thời tính khoa học và tính thực tiễn.

Khi xây dựng các giải pháp cụ thể cần tránh những yếu tố khoa học

mang tính lý luận thuần tuý, mà phải gắn với thực tiễn. Bởi vì có những giải

pháp về mặt khoa học rất tốt, thậm chí có thể tuyệt vời, nhưng lại không phù

hợp với thực tiễn Việt nam thì sẽ không có giá trị sử dụng cho việt nam.

1.5. Phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, các ngành và các thương nhân

Quan điểm này thể hiện sự cần thiết trong việc liên kết, phối hợp giữa

các ngành nhằm ban hành và tiển khai các cơ chế chính sách có hiệu quả.Vì

vậy, nếu coi các quan điểm trên đây là điều kiện cần thì quan điểm này là điều

kiện đủ để có thể thực hiện thành công các giải pháp đặt ra.

1.6. Khuyến khích cạnh tranh lành mạnh và hợp tác trong kinh doanh.

Quan điểm này đặt ra yêu cầu cho các giải pháp là phải tạo điều nuôi

dưỡng và khuyến khích cạnh tranh, coi trọng cạnh tranh là một điều kiện của

sự phát triển. Bên cạnh đó để cạnh tranh được cần phải hợp tác, tập hợp sức

mạnh. Để phát huy được sức mạnh của các thương nhân, đòi hỏi phải xây

dựng được một hành lang pháp lý. Trong đó ác yếu tố cạnh tranh sẽ được nuôi

dưỡng và thể chế hoá rõ ràng các mối quan hệ trong quá trình cạnh tranh.

1.7. Xây dựng và phát triển Hiệp hội cà phê-ca cao Việt Nam ngày càng lớn

mạnh.

Trong thời gian qua, hiệp hội cà phê- ca cao Việt Nam đã làm tốt vai

trò tập hợp hội viên, nâng cao sức cạnh tranh trong xuất khẩu.Tuy nhiên hiệp

hội chưa tập trung đựơc sức mạnh tổng hợp, thậm trí còn tình trạng cạnh tranh

không lành mạnh giữa các hội viên trong mua bán trên thị trường nội địa và

quốc tế, gây thiện hại chung cho nền kinh tế.

2. Các giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu cà phê sang thị trưòng EU của

Tổng công ty cà phê Việt Nam.

2.1. Giải pháp vi mô

2.1.1. Các giải pháp về thị trường.

90

Page 91: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Để cho hoạt động xuất khẩu thành công thì trước hết phải có được thị

trường ổn định. Điều này đòi hỏi Vinacafe phải luôn có một nguồn hàng cà

phê cung cấp đầy đủ, đa dạng phong phú về chủng loại đáp ứng nhu cầu của

người tiêu dùng. Đồng thời cũng phải có thị trường tiêu thụ ổn định và mang

lại lợi ích cho Tổng công ty nói chung và cho Việt Nam nói riêng. Để có được

nguồn cung cà phê hợp lý, thì Tổng công ty phải có những giải pháp ngay từ

khâu quy hoạch vùng trồng cà phê, khâu gieo trồng, khâu chăm sóc, chế biến,

2.1.1.1. Chuyển dịch cơ cấu cây trồng.

Như đã phân tích ở trên thì Việt Nam chủ yếu chỉ trồng cà phê Robusta,

cà phê Arabica rất ít. Mà nhu cầu thế giới lại thiên về cà phê Arabica, nên

mặc dù ta trồng nhiều cà phê Robusta cho sản lượng cao tuy nhiên giá thường

thấp hơn giá cà phê Arabica nên giá trị xuất khẩu không cao. Hơn nữa thị

trường EU ngày càng có xu hướng tiêu dùng cà phê Arabica hơn vì chất

lưọng loại cà phê này vượt xa cà phê Robusta. Muốn thâm nhập vào được thị

trường này thì không còn cách nào khác phải đổi mới cơ cấu cà phê phù hợp

với nhu cầu thị trường này. Vì thế ta cần phải thay đổi cơ cấu cây cà phê.

Chuyển dịch một bộ phận diện tích trồng cà phê vối sang cà phê chè.

Hiện nay cả nước có hơn 500 ngàn ha, chủ yếu là cà phê vối ( cà phê

chè có chưa đầy 20 ngàn ha). Chủ trương của nhà nước ta là không trồng mới

thêm cà phê vối. Rà soát lại diện tích cà phê hiện có, thanh lí khoảng 100

ngàn ha cà phê vối với năng xuất thấp, chất lượng kém , trồng thay thế bằng

cà phê chè hoặc cây khác như ca cao, bông,…Tiếp tục thực hiện quyết định

172QĐ/TTG ngày 24 tháng 3 năm 1997 của thủ tướng chính phủ vay vốn

AFD trồng mới khoảng 40 ngàn ha cà phê chè ở vùng Miền núi phía Bắc, Bắc

Trung Bộ, nhằm thay đổi dần cơ cấu sản phẩm cà phê Việt nam.

Ngành cà phê Việt Nam cần có chủ trương đổi mới phương hướng sản

xuất cà phê theo 2 cách :

91

Page 92: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Giảm bớt diện tích cà phê Robusta. Chuyển các diện tích cà phê phát

triển kém, không có hiệu quả sang các loại cà phê trông lâu năm khác như cao

su, hồ tiêu,…

- Mở rộngdiện tích cà phê Arabica ở những nơi có điều kiện khí hậu đất

đai thật thích hợp.

Mục tiêu của chiến lược này là giữ cho tổng diện tích không đổi ở mức

hiện nay, hoặc giảm chút ít, nằm trong khoảng 450.000 ha đến 500.000 ha .

Trong đó cà phê Robusta 350.000 ha- 400.000ha ( giảm 100.000- 150.000

ha). Cà phê Arabica 100.000 ha tăng 60.000 ha so với kế hoạch cũ trồng

40.000 ha.

2.1.1.2. Mở rộng các chủng loại mặt hàng cà phê xuất khẩu.

Mở rộng chủng loại các mặt hàng cà phê không chỉ có cà phê nhân

sống mà còn cần có thêm nhiều sản phẩm khác đáp ứng nhu cầu của khách

hàng. Việt Nam hiện có hai nhà máy sản xuất cà phê hoà tan đang hoạt động,

một là nhà máy cà phê Biên Hoà thuộc Vinacafe một là của Nestle Thai Lan.

Vấn đề là tìm thị trường mở rộng thị trường tiêu thụ để tạo điều kiện mở rộng

sản xuất. Vấn đề cà phê dạng lỏng, dạng đóng hộp cũng cần được xem xét.

Ngoài ra đa dạng hoá sản phẩm cà phê xuất khẩu cân quan tâm nhiều đến cà

phê chế biến. Hạn chế xuất khẩu cà phê nhân vì thường đem lại hiệu quả

không cao. Hiện nay nhu cầu thế giới nói chung và nhu cầu thị trường EU nói

riêng thích tiêu dùng những sản phẩm cà phê qua chế biến có chất lượng cao,

mẫu mã đa dạng, phong phú. Hơn nữa cà phê chế biến khi xuất khẩu sẽ đem

lại giá trị cao hơn nhiều so với loại cà phê thô. Như vậy tăng chủng loại cà

phê xuất khẩu sẽ là điều kiện để ta giữ được thị trường cho sản phẩm cà phê.

2.1.1.3. Mở rộng thị trường cho cà phê Việt Nam ở thị trường EU đồng

thời xúc tiến việc tiêu thụ cà phê ở thị trường nội địa.

Hiện nay cà phê của Vinacafe mới chỉ thâm nhập vào thị trường EU cũ

còn một thị trường rộng lớn gồm 10 thành viên mới chưa thâm nhập sâu. Do

đó trong vòng mấy năm tới cần có những biện pháp để thâm nhập sâu hơn vào

92

Page 93: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

tất cả các thành viên của EU. Vì thế Vinacafe cần phải đổi mới, nâng cao hiệu

quả của việc tiếp thị. Hiện nay cà phê nước ta xuất khẩu sang gần 60 quốc gia,

vùng lãnh thổ, tuy nhiên còn thiếu thị trường truyền thống. Đặc biệt với thị

trường EU thì cà phê mới chỉ biết đến ở các nước như: Đức, Anh, Pháp, Ha

Lan, còn các nước còn lại thì xuất khẩu rất ít. Ngoài ra ngành cà phê Việt

Nam còn chưa tham gia vào thị trường kỳ hạn, đó là mặt còn yếu của ngành

cà phê Việt Nam.

Một vấn đề quan trọng là tiềm năng thị trường trong nước chưa được

khai thác. Việt Nam với hơn 80 triệu dân, đây là thi trường khá lớn, tuy nhiên

cả nước mới chỉ tiêu dùng 5- 10 % lưọng cà phê sản xuất ra. Vì thế Tổng

công ty cũng cần nghiên cứu kỹ thị trường trong nước. Cho dù Việt Nam có

tập quán uống trà từ lâu đời, song lớp trẻ hiện nay có xu hướng tiêu dùng cà

phê khá lớn.

2.1.1.4. Tổ chức tốt công tác thông tin, dự báo thị trường và thông tin

thương mại.

Ngày nay thông tin trở lên hết sức quan trọng, đặc biệt trong việc xuất

nhập khẩu. Thông tin nhanh chóng, cập nhật sẽ là cơ hội tốt cho các doanh

nghiệp nắm bắt được nhu cầu và có đối sách kịp thời. Với các doanh nghiệp

xuất khẩu cà phê thì thông tin về thị trường, giá cả, thông tin sản xuất ,…trở

nên hết sức cấp bách. Khi xuất khẩu sang EU, đây là một thị trường hết sức

khó tính: có chính sách bảo vệ người tiêu dùng nghiêm ngặt, lại đặt ra hàng

loạt các hàng rào kĩ thuật, tuy nhiên lại là thị trường rộng, đa dạng, có mức

thu nhập cao, ổn định…Do tổng công ty luôn luôn nắm bắt được nhu cầu thị

trường này đồng thời phải dự báo tốt thông tin thương mại làm sao để hàng

hoá của ta khi xuất sang EU đựơc thị trường này chấp nhận và đánh giá cao.

2.1.1.5. Đầu tư xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng phuc vụ cho ngành

cà phê.

Tổng công ty cần phải xây dụng các kết cấu hạ tầng như : Xây dựng

các trung tâm chế biến cà phê xuất khẩu có chất lượng cao, đầu tư máy móc

93

Page 94: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

trang thiết bị phục vụ cho việc chế biến, thu hoạch, ngoài ra còn xây dựng kho

bến bãi để phục vụ cho việc thu mua, bảo quản , dự trữ…

Bên cạnh đó xây dựng các kết cấu như: trung tâm thương mại, siêu thị,

chợ, sàn giao dịch cà phê ,…Hiện nay ta mới chỉ có sàn giao dịch cà phê ở

Tây Nguyên.Vì thế trong vòng mấy năm tới cần phải xây dựng thêm nhiều

sàn giao dịch hơn và hoạt động có hiệu quả.

2.1.1.6 Bồi dưỡng các bộ trong ngành cà phê .

Bên cạnh yếu tố về công nghệ, thiết bị, máy móc, yếu tố con người có

vai trò quan trọng trong việc sản xuất kinh doanh cà phê xuất khẩu.

Đặc điểm của ngành cà phê cần khá nhiều lao động, mỗi công đoạn lại

cần đội ngũ lao động với trình độ khác nhau. Do đó với đội ngũ lao động phổ

thông thì cần phải có đội ngũ lao động hăng say nhiệt tình, nắm bắt được chủ

trương chính sách của nhà nước. Với đội ngũ cán bộ thương nhân trước hết là

người giỏi chuyên môn, nghiệp vụ và ngoại ngữ, luôn cập nhật thông tin,

nghiên cứu phân tích các yếu tố sản xuất vào việc xuất khẩu như phân tích giá

cả, cung cầu…đồng thời sử dụng thành thạo một số phương thức thông tin và

truyền thông hiện đại như : máy tính , internet,…

2.1.2. Giải pháp nâng cao sức cạnh tranh cho mặt hàng cà phê.

2.1.2.1. Nâng cao sức cạnh tranh của mặt hàng Việt Nam bằng cách

nâng cao chất lượng hạ giá thành.

- Nâng cao chất lượng bằng cách đầu tư giống, công nghệ sản xuất, chế

biến tiên tiến, hiện đại để cải tạo giống hạn chế tổn thất sau thu hoạch, nâng

cao năng lực và trình độ chế biến, nâng cao chất lượng cà phê phù hợp với

nhu cầu ngày càng khó tính của EU.

Quyết định và thực thi các chính sách, cơ chế điều hành liên quan đến

sản xuất, nâng cao chất lượng, hạ giá thành của cà phê xuất khẩu, nhất là các

chính sách đối với chi phí đầu vào, bao gồm kết cấu hạ tầng, công nghệ máy

móc thiết bị, cung cấp dịch vụ,….

94

Page 95: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

- Ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật công nghệ vào sản xuất và tổ

chức sản xuất theo qui mô công nghiệp, các trang trại, nông trường cà phê

phải sản xuất theo quy mô lớn và ngay tai các khu sản xuất đó phải có dây

chuyền sản xuất, chế biến công nghiệp.

- Để thoả mãn kịp thời các yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm cũng

như tạo được uy tín vững chắc, các thương nhân sản xuất chế biến cà phê xuất

khẩu cần quan tâm đến:

+ Đầu tư, đổi mới thiết bị công nghệ hiện đại, đồng bộ, đúng hướng, có

trọng điểm, tổ chức thu mua, bảo quản, chế biến tốt nhằm tạo nên sự thay đổi

cơ bản trong việc nâng cao sức cạnh tranh cho cà phê Việt Nam.

+ Hạch toán giá một cách chính xác, nghiêm túc, để báo cáo, đề xuất,

kiến nghị Chính phủ có chính sách thích hợp.

+ Thực hiện tốt công tác tiêu chuẩn hoá và kiểm tra chất lượng cà phê

Việt Nam như tiêu chuẩn 4193, thực hiện các tiêu chuẩn quốc tế như:

Vinacontrol, CFcontrol, SGS, FCC,…

+ Nghiên cứu phát triển đa dạng chủng loại, chế phẩm, tạo sức cạnh

tranh mạnh mẽ cho cà phê Việt Nam.

+ Thực hiện liên kết giữa các thương nhân sản xuất chế biến và xuất

khẩu để tập trung và tích tụ vốn cho sản xuất kinh doanh cà phê.

2.1.2.2. Quan tâm xây dựng thương hiệu cà phê và quảng cáo sản phẩm.

Một chiến lược xây dựng và phát triển thương hiệu có thể làm cho

thưong nhân có điều kiện cạnh tranh được với các đối thủ tốt hơn. Thương

hiệu không phải là một hoạt động mà quốc hay doanh nghiệp có thể dễ đàng

có được trong một sớm hay một chiều mà đòi hỏi phải có thời gian và sự đầu

tư về vốn, trí tuệ một cách thoả đáng.

Thương hiệu thành công khi cùng với thời gian nó chuyển thành lợi

nhuận do người tiêu dùng trung thành với thương hiệu đó và hào hứng mua

các sản phẩm của thương nhân.

95

Page 96: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Tổng công ty phải nâng cao hơn nữa nhận thức về thương hiệu. Đồng

thời trong tình hình hiện nay sự hỗ trợ của Tổng công ty về vốn, công nghệ,

cán bộ là rất quan trọng. Việt Nam hiện tại mới chỉ có ít thương hiệu nổi tiếng

như : cà phê trung Nguyên, Vinacafe, Nam Nguyên, Thu Hà, Thiên Hương,…

Vấn đề quảng cáo ngày càng trở thành bức thiết trong cơ chế thị trường.

Kinh nghiệm và điều kiện để thực hiện quảng cáo có hiệu quả ở Việt Nam

còn nhiều hạn chế. Quảng cáo vừa là một khoa học vừa là một nghệ thuật. Vì

vậy đẩy mạnh xuất khẩu cà phê thì phải đầu tư nhiều cho quảng cáo. Có như

vậy thì khách hàng mới biết đến sản phẩm của doanh nghiệp. Tuy nhiên

quảng cáo làm sao có hiệu quả, thì Tổng công ty phải biết khai thác có hiệu

quả những mặt tốt của cà phê Việt Nam như hương vị, giá thành,…

2.1.2.3. Áp dụng công nghệ sau thu hoạch tiên tiến, đổi mới thiết bị

máy móc cho ngành cà phê.

Trong những năm gần đây công nghiệp sơ chế cà phê Việt Nam đã có

nhiều tiến bộ. Người ta đã trang bị thêm nhiều thiết bị mới chất lượng tốt

trong chế biến. Tuy nhiên với cà phê Arabica thì chế biến vẫn là một việc làm

có nhiều khó khăn, đặc biệt là ở khâu đầu tiên lột vỏ quả, làm sạch nhớt. Tuy

nhiên hiện nay công nghệ của ta vẫn chưa nhiều và phổ biến. Nước ta chủ yếu

là trồng theo hộ gia đình nên việc áp dụng máy móc hết sức khó khăn. Ngay

cả việc bảo quản sau thu hoạch chưa được người dân quan tâm. Do đó việc

nâng cao chất lượng sau thu hoạch là hết sức cần thiết.

Tổng công ty phải xây dựng hệ thống kho tàng để thu hoạch tập trung,

để giảm tỉ lệ cà phê bị nấm mốc. Xây dựng hệ thống sân phơi có chất lượng

cao,…

2.2. Một số kiến nghị với nhà nước.

2.2.1. Cần tạo lập môi trường pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp xuất

khẩu cà phê của Việt Nam từng bước nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị

trường EU.

96

Page 97: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Rà soát lại hệ thống luật để điều chỉnh các quy định không còn phù hơp

hoặc chưa rõ ràng, trướchết là Luật Thương mại, luật đầu tư nước ngoài tại

Việt nam và luật khuyến khích đầu tư trong nước. Về luật thương mại cần mở

rộng phạm vi điều chỉnh cho phù hơp với quy định của WTO, quy định chặt

chẽ hơn về mọi hoạt động thương mại và liên quan đến thương mại cho phù

hợp với xu thế mở cửa thị trường và xu hướng hội nhập để khuyến khích sản

xuất và xuất khẩu cà phê. Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính trong lĩnh

vực thương mại theo hướng xoá bỏ các thủ tục phiền hà và phấn đấu ổn định

môi trường pháp lý để tạo tâm lý tin tưởng cho các doanh nghiệp, khuyến

khích họ để họ chấp nhận bỏ vốn đầu tư để trồng cà phê, đầu tư để mua máy

móc thiết bị phục vụ cho chế biến cà phê xuất khẩu, ngoài ra còn giúp họ khi

mà giá cả trên thế giới giảm quá thấp để họ bù đắp được chi phí…

2.2.2. Xây dựng chính sách để phát triển mặt hàng xuất khẩu chủ lực

Cà phê sang thị trường EU.

Thông qua sự hỗ trợ về vốn, ưu đãi về thuế và tạo điều kiện thuận lợi

trong sản xuất và kinh doanh cà phê Việt nam có thể phát triển được nền sản

xuất nội địa đồng thời nâng cao được khả năng cạnh tranh của mặt hàng cà

phê trên thị trường EU. Tiếp tục đầu tư vốn và đổi mới công nghệ trông quá

trình sản xuất chế biến cà phê để làm sản phẩm cà phê phù hợp được với thị

hiếu của người tiêu dùng Châu Âu. Ngoài ra nhà nước cần xây dựng quy

hoạch, chọn lựa và có chính sách cụ thể khuyến khích đầu tư vốn, tạo ra các

vùng sản xuất chuyên canh, ứng dụng các kỹ thuật tiên tiến, công nghệ sau

thu hoạch để đảm bảo sản phẩm cà phê có chất lượng tốt đồng đều, giá hạ và

có khối lượng lớn. Việc tạo ra vùng chuyên canh cho xuất khẩu sẽ giúp cho

công tác quản lí chất lượng được thực hiện tốt từ khâu giống, kỹ thuật thâm

canh, chăm sóc đến chế biến cà phê xuất khẩu.

2.1.3. Gắn nhập khẩu công nghệ thiết bị máy móc chất lượng cao với

xuất khẩu cà phê .

97

Page 98: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

Nước ta là nước nông nghiệp lạc hậu, công nghệ còn thấp kém, hầu hết

là nhập từ nước ngoài. Mà một trong những nguồn vốn để nhập khẩu là từ

xuất khẩu do đó cần đẩy mạnh xuất khẩu để tăng vốn cho ngân sách nhà

nước. Để xuất khẩu có hiệu quả thì sản phẩm của ta phải có chất lượng cao,

mẫu mã đẹp…đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng. Hơn nữa thị trường EU là

một thị trường rất khó tính vì thế các doanh nghiệp Việt Nam cần phải chú ý

đến công nghệ.

Nhập khẩu công nghệ nguồn từ EU có thể thực hiện bằng 2 biện pháp

là đầu tư từ chính phủ, hoặc thu hút các nhà đầu tư EU tham gia vào quá trình

sản xuất cà phê ở Việt Nam. Công nghệ của EU rất tiên tiến hiện đại, chất

lượng cao, song giá thành quá cao so với khả năng thanh toán của nước ta.

Như vậy thu hút các nhà đầu tư EU tham gia vào quá trình sản xuất hàng xuất

khẩu tại Việt Nam là biện pháp tối ưu để Việt nam nhập khẩu được công nghệ

nguồn từ EU và sử công nghệ này có hiệu quả trong quá trình chúng ta thiếu

vốn và trình độ hiểu biết còn hạn chế. Còn đầu tư chính phủ là biện pháp ưu

việt để nhập khẩu công nghệ hiện đại một cách nhanh chóng. Nhưng do nước

ta còn quá nghèo nên kinh phí dành cho đầu tư của chính phủ còn rất hạn hẹp

và chỉ ưu tiên cho ngành trọng điểm của đất nước.

2.2.4. Hỗ trợ tín dụng cho các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê sang thị

trường EU.

Đại bộ phận các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh cà phê xuất khẩu

của Việt Nam sang EU đều có quy mô vừa và nhỏ, nên khả năng cạnh tranh

và hiệu quả khẩu không cao. Vì thế đẩy mạnh mở rộng quy mô và nâng cao

hiệu quả xuất khẩu sang thị trường EU, nhà nước cần có sự hỗ trợ cho các

doanh nghiệp về vốn thông qua hệ thống ngân hàng thương mại nhà nước.

98

Page 99: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

KẾT LUẬN

Ngành cà phê Việt Nam đã và đang có vị trí quan trọng trong nền kinh

tế quốc dân và đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Kim ngạch xuất khẩu hàng

năm khá lớn và có thể dự đoán trong 5- 10 năm tới cà phê vẫn là mặt hàng

nông sản xuất khẩu hàng đầu của nước ta. Chính vì vậy nhà nước đã đưa mặt

hàng nảytở thành mặt hàng mũi nhọn trong chiến lược mặt hàng xuất khẩu

chủ lực của nước ta.Tuy nhiên để hoạt động hiệu quả cao mang lại nguồn

ngoại tệ lớn cho đất nước thì buộc các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê Việt

Nam phải tập trung nghiên cứu tìm cách giải quyết các vướng mắc cản trở

hoạt động xuất khẩu và tìm ra các biện pháp căn bản để đẩy mạnh xuất khẩu.

Trong thời gian thực tập tại Tổng công ty cà phê Việt Nam và qua quá trình

nghiên cứu thực tế tình hình xuất khẩu cà phê của Tổng công ty trong những

năm qua vào thị trường EU. Tôi xin đưa ra các giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu

cà phê vào thị trường EU của Tổng công ty cà phê Việt Nam. Tuy nhiên do

giới hạn của đề tài. Tôi chỉ tập trung vào 2 biện pháp chính thúc đẩy xuất

khẩu cà phê vào thị trường EU đó chính là: giải pháp về thị trường , giải pháp

nâng cao sức cạnh tranh cho mặt hàng cà phê.

Để hoàn thành tốt luận văn tốt nghiệp, Tôi đã được sự giúp đỡ tận tình

của Thầy Ngô Xuân Bình, ban kinh doanh tổng hợp Tổng công ty cà phê Việt

Nam. Tôi xin chân thành cảm ơn!

Do thời gian, kiến thức có hạn, luận văn còn có nhiều thiếu xót, hạn

chế. Tôi mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Thầy cô, bạn bè, để luận

văn được hoàn thiện hơn.

99

Page 100: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Giáo trình kinh tế ngoại thương – Trường Đại học ngoại thương

2. Giải pháp đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng hoá - PGS, TS Kim

Văn Chính

3. Khả năng xuất khẩu hàng hoá Việt Nam vào thị trường EU – Trường

ĐH Kinh tế quốc dân

4. Kinh tế thương mại – Trường ĐH thương mại

5. Vicofa.com.vn

6. Vinacafe.com.vn

7. ICO.org

8. Agroviet.org

9. Europe.int

100

Page 101: Luan van tot nghiep quan tri kinh doanh quoc te (62).doc

http://luanvan.forumvi.com email: [email protected]

101