mm

W$0 l

WSÈÊ jT V - m mW m tP M ®

VjéglM*'i t i i t i m m w IM M

M « . , ‘

BNwiiSi?

/ ; M ' ■q s SSü ®

fW 'Vwa^rSiti!# '4-ï^xlP M

I M i 4pV* rtS ^ lr^JUr,«*<

P k- m’Jfó«lali|M ifi

^ | j|p ^ U ii JSw ; jP .■<&'; ïtë jS *: l p' C i ^ T ' K ü tÉ iA A il. :.« fe^.

*Ü 2

p f lS/4P y

m M Wmm ifgÉ É IM i

■■ ^

DI$$EUTATIO PHILOSOPHICA

Q U A MA N N U E N T E D E O , T. O. M.

S u b P r e s i d i o

JACOBI BERNARDI, A. L. M.Philof. DoSloris , hujufque facultatis Math,

in illuftri Academia Lugduno - BatavaProfejforis Ordin. ut & Ecclejiee

GaUo-Beïgica 'ibidem Pafloris jPublice tueri conabitur

BALTHAZAR BRANCHU, Hag:-Batavus,f A U C T O R .

Ad diem M Juntt . 171 ante meridiem,hora locoque folitis.

L U G D U N I B A T A V O R U M,Apud P E T R U M V A N D E R Aa,Bibiiopolam £5? ïypographum Academia, ut &Urbis;

E l e m e n t IS;D E

/R.UNIVABIBLIOTHEEKVLEIDIMy

W m

mm

M 0 C C X V.

t i j C ) ■

P A R E N T 1 O P TA MO y j

MICHAEL! BRANCH!! J.U.D.©B SlNGULAREM \C SEpULAM IN STÜ-

DIIS MEIS PROMOVENDIS OPERAM COL-LOCATAM, OMNI HO&ÓRE , PIETATEGRATIQUE ANIMI SIGNIFIGAf IONE PER­PETUUM COLENDO,

U T E T

VI RO A C U T I S S Ï M OE T CLARISS AMO

JACOBO BERNARDO, A. LJViPflILOS. DOCTORI, ÊJUSDEMQÜË FACUL-

TATIS , AG MATtfES. IN ACAD. LUGD-BAT. PROFESSORI ORDINANIO , ET EC-CLES. GALLO-BELGIC^E IBIDEM PASTO­RI FACUNDISSIMO. PR^ESIDI OPTATIS-SIMO,

HASCÊ STUDIORUMSUORUM P R I M I -TIA S R E F E R E N ­CE R, u t p a r e s t -OFFERT

BALTHAZAR BRANCHU,A uc t-o.it.

DISSERTATIO PHILOSOPHICA

mm

D E

E L E M E N T I S .Thefis Prima.uum Philofophus in rerum natura in-veftiganda diverfa uti debeat m ethodrprout vel Elementa ftatuit , vel ea re-pudiat, maximi eft momenti inquire-re quidnam de iis nos ratio fentire fua-deat. '

I ï .Philofophi , qui ceteroqui circa res

etiam evidentiores fententias difcrepantes fovere amant,hoe in negotio obfcuriffimo , dico in Elementi difimtio-ne circiter conveniunt ■ hocenimvocabulo intelligerevi-dentur corpus fmplicijjimum unde alia corpora componuntur ,fj? fa au# refolvuntur quando refolvuntur. Non ignoramustarnen Epicurum Vacuum etiam pro Elemento habuifle ,verum quamvis pori alieujus corporis fint ïpfi eflentiales,non tarnen .id corpus componunt, non emm e.g.fpongiasporum fpongiam dixeris. ,

Circa Elementa haec poflunt quaeri. Primum, anden-A tur?

jé DISSERTATIO PHILOSOPHICAtur ? fecundum , an fi dentur ea nofci poflint ? Tertium,an haec fi nofcantur aliquid ad naturae apparentias expli­c a te s conferre queant ? Quartum poflet quaeri, numfeil. praeter inutilitatem incommodum etiam aliquod abElementis in Phyfica fit metuendum. Quamvis haec ulti­ma quae ft io non omnino inta&a in fequentibus a nobis're-linqqatur , „ non cenfuimus tafneneam dignam quae èxpro-feflb examinetur: -quia nemo iui daboris ei temporis adeoprodigus a nobis creditur , ut ea in rebus omnino inutili-bus impendat.

I V, ■ •• .--r ■ Y - --Ad primam quaeftioftem quod a ttine t, num denturE-'

lementa ? nemo ejus folutionem a nobis exigat. Quumenim, ut judicium ea de re ferremusadefleaeberent ratio­nes, quae dubitationi locum praeriperent, nee eae nobisfu p p e tan tn ih il etiam fuper hoe pronunciabimus. Neeftlos'quidem nos fallunt rationes, quibusduéti quidam da-ri Elementa aflerunt: dantur adhuc hodie non pauci neeobfcuri nominis Philofophi, qui Anaxagorae utearn vocat & explicat Lucretius lib .,i .) amplexi, nonmodo ut nos Elementa an dentur dubitant,, verum etiamilla exiftere negant.1

•V.,Secundum quodquaeritur hoc eft , num , Elementa fi

fint quaedam revera in M undo, ea nofci poffint ? Elemen-'ta omnino nos latere tuto refponderi pofle autumarim:

Omnis enim longe nofiris a i fenfibus infra• Primorüm natura jacet.

(U t Lucretius, libro z. canit.) aeproinde nihil certiusa-liqtris de Elementis afTerere potefi, quam quod conjiceretquidam de animalibus a fe nunquam vifis quae (lint in In-

diisj

dë E L f M E N T I S. 3diis } cognitio enim animalium quae v id it, nihil eum ju-varet ad detegendas proprietates animalium illorum. E tlane Philofophorum ignorantiam circa Elementa abundeprobat fententiarum quas tuentur varietas. Exempli’ caufaprater Ariftotelis-Chemicorum 6c Cartefii fententias, quas,noraquiaflipt omnibus, hicreferre eflet inutile, Heracli­tus omnia ex ignefolq confiftere credidit, ut videre efta-pud Lucretium, qui Epicurum fequutus atomos 8c vacuumpro Elementisjhabet. Thales Milelius ömnia corpora fie­ri ex aqua 6c in aquam refolvi docuit. Hanc de aqua fen-tentiam renovavit Helmontius non multis abhinc annis.Alii’ hodie corpora fluida & folida, quatenus talia, Ele­menta effecredunt. O trines opiniones referre longum foretjPhilofophorum enitn numerum pröpe aequat numerus fen-tentiarum circa Elementa.

. V LTertium quaerituf-, num Elementa, fi nofeantur, aliquid

ad natura apparéntias eXplicandas conferre queant ? Hoo^itidem negari fine erroris periculo pofle videtür. Quumenim Phyfica id agat ut <P*inph»>* caulks veras proferat, idneutiquam fieri pofle'-ab eo qui Elementis utitur p a te t,quianimïrum ab omnibus , quotquot fu n t, qui varia fta-tuerunt Elementa , quaedam apparéntias;' fuerunt explica­tie , quaedam explicari non potuerunt: quis ergo ex iisprobare poterit fe veram apparentiae caufam efle eflequu-tum ? ut enim celeberrimi Burcheri de Volder verbis, inOratione ejus de Rationis viribus , 6c ülu in foientiis , u-tar j in Phyficis , ut ut ex Hypothefi quam certiJJime conclu-damus^ incertumyamen r-elinquitur, e'ane qua in ratiocihioajfumjimus , corpora, reverafint, an minus. Quod eo in-certiusy quo a i corpora accedimus minus Jimplicia. Ulterius,quum Qauofuyw eaula proxitna quaeratur, Elementa flint pla­ne inutilia, quia nimis flint remota a rebus quae caduntfub fenfom j 8c cognitipnis noftra eancelli funt mi mis ar-!éÜ ,- quam ut tantam caufarum 8ceffe£hium feriem com-pled i queanti

1 A z V I I .

4 DISSERTATIO PHILOSOPH1CA

V I I .

Sed fupponamus Elementa cum Tuis operationibus elTeperfpe£ta, nee attendamus ad ea quae modo diximus, nï-hilo minus fententiam de Elementorum inPKyfica utilita-te deferere oporteret. Licet enim non ignoraremus quidfingula Elementa operarentur quando in corpus aliquodcompofitum nondurh coierunt, inde nihil adhuc fubfidiiad naturas miracula pandenda haurire eflet in proclivi:Quum enim noftro aevo fa&a experimenta perfuadeantqu« primum corpora fenfüum aciem fugiunt ea nondumefle Elementa, immo multa adhuc intercedere corporacompofita antequam ad Elementa ipfa deveniatur; ac ope-rationes Elementorum unice palam facere queant proprïe-tates aliquas minutiflïmorum corporum illorum compofi-to'rum: manifeftum eft inde adhuc non pofle noscaufas affignare. Infuper , ut fieret illud , confequentiisdebiliffimis, aétiones eafdem quas in fimplicibus animadver-timus, corporibus compofitis tribueremus. Verum fic im-mane quantum nos a vero aberraturos pronunciare quiscunótabitur, qui in mentem revocabit experimenta non-nulla, quale hoc eft, calcis frigidx aqua etiam frigidapet-fufe, qu£e fingula quamvis frigida, calidiffimum quid ta­rnen conjunfta efticiunt. Plurima id genus defiderans adéatRohalti Phyfic. p. i . c. 2,0.

V I I I,

Immo fi maxime falfum eflet quod haétenus a nobis efttraditum , non melius tarnen defenderetur Elemeötorumin Phyfica utilitas : quum enim via compendiaria cetprisparibus fit optima , in apparentiarum caufis indagandis ,methodo «•**!«»? utpote breviffima utendum fateri eflet ne-cefle. Hancce autem methodum hoc in negotio .methodo

, prxftare pro-

IX .

my%<rt»>s, qux Elementorum ufum exigeretpter brevitatem fequutura demonftrabunt.

DE E L E M E N TI S . 5

I X .Phyficam effe fcientiam quae naturae corporese appa-

rentias per earum caufas explicat quum fit confeffum e-videns eft , licet methodus facilior eflet methodoiixxinn, propter maximum caufarum numerum , quae pcr-currendse effent antequam ad propofiti caufam per-veniretur, deligendam potius methodum > quumimprimis ea utendo , fi particulans alicujus apparentiaecaufa quaeratur, fufficiat experimentorum ope uniéam cau­fam proximo antecedentem quaerere; fic enim quaeftionifatisfieret : e contrario juxta methodum mflinut omnescaufie praecedentes ab ipfis ufque Elementis repetendae ef­fent, fi non verbis cöram illo qui apparentiae caufam quae-r i t , certe animo omnes percurrendae forent.

X.

Non abs re erit exemplum proferre celebratiffimi Phi-lofophi, qui, quamvis ingenii fui aciera elegantiflïmeexer-cuerit omnia explicare Eiementorum ope conando,faepius tarnen non fimpliciter Elementis fuis utitur, feda-liena eis adjungit ad apparentiarum rationem reddendam,.immo ubique fibi conftare nequit, adeo verum eft Eiemen­torum ufum in Phyfica nocere, nedum quicquam prodef-fe. Quum enim Cartefius radios lucis effe fecundum fupmElementum dicat , quamvis conftet folis radios maximumexcitare calorém, quando tarnen explicat quornodofoenumin metam difpofitum aliquando vehementiffime incalefeat,non dubitat fecundum fuum Elementum. removere tan-quam quod frigus in aëre confervare poffet, idem in plu-rimis aliis locis tradit ut exponat quomodo quidam cor­pora flammam' concipiant : experientia vero longe aliudnos docet, videmus enim folis radios praefertim vitricpn-yexi vel fpeculi ope colle&os ftupendum efficerè calorem:jam vero ut Gartefius fibi conftaret, aut non deberet do-cere radios folis effe fecundum luum Elementum,, aut., fi

, A 3 hoc

6 dissert atio philosophic ahoc defendere ex fuis fuppofitionibus cogeretur, alio inloco fecundutn hoc Elementum non removere deberet tan-quajn calori repughahs.

X I.

Videamus nunc quid Cartefium credere fuafifTet metho*dus i quae negleda dodrina de Elementis ad expe-rimenta potius attendit. Haze eum docuiflet calorem ex-citari per varium ac vehenaentem motumj haec perluafil*let dari materiam quae vifum fugit j haec eadero oftendifletfolem agitate materiam illarn ad nos ufque j haec convicil-fet eandem materiatn , e. g. in foeno quod calefit, agita-ri debere 3 haec in caufam agitationis inquirere juffiffet,quae inveniri 11 non pollet j noftra eflet agnofeenda igno*rantia , fi poflet nulla reperiretur repugnantia in eXplica-tione amborum f* ? * fr * * *

X I h

Adi ejurdem PhilofophrPrincip.-part. 3. §. 88. & ejufidem operis partem 4. §. p i. P3 - ac dodrinam non beneeonvenientem, quia Elementis ubique utitur , percipies jin priori enim loco dicit materiam craffiorem & motuimi-nusaptam communicate adhuc debilem motum qixem ha-bet cum materia multo tenuiori 8c agitation nimitumeumprimo Elemento: in pofterioribus vero locis & alibi fepedicit materiam primi Elementi non accipere fed traderevehementem luutn motum materiae terreltri ( quaetcoriftattertio Elemento ad motum minime apto) debili motuetiam praeditae. ■

X I I I .Ut aiitem probemus quod thefi decima in medium ad-

duximus, nempe fummum Philofophum Cartefium nonfimpliciter, ut debuiflet, Elementis fuis u ti, fed iis novaaddere ut apparentias varias explicet } fufficiet in praefen-tia unum proferre exemplum. ‘

B E 7E L E M E N T I S ,' - -4 '- - - - - ■ .

X I V.tam quidem quod fuccurrit eft materia ejus ftriata, cu­

ius ope magnetis explicat. Hajic materiam Gar-tefius tanqüam a primo fuó Elemento non divërfam Prin--cjp. Philof. part, §.93, obtrudit, quandiuy a it,tantum.inter gïobulos fecundi,Ëlementi verfatur.' Verum quod ma-teria ilia f if inter fecundum^Eleméntüm, aut inter tertium,hoe nihil mutat m material ïllius. oftentia. Jam autêmquum materia ftriata occurvit materias tértii Elementi nonaccommodat fe eju^poris ad earn recipiendam non aptis,quaequum fit proprietas, efientialis primo Cartefii Elemen­t s , materia ftriata non'poteft haberi pro primo Elemeri-to , quiequid dicat"Carte^uA Prjn'cip. Philof. part 3. §. 9 J •£jon pqteft etiani pro tertio haberi c[tiia cft iiguias de-teruiinatae; n?qqc pro fecundq. Attaqien quum ex ejusgeneratione manifeftum ftt materiam illam nón minus, im-moforfanmagis fimplicem eflêquam tertium Cartefii Elé-mentum; 8c ipfa materia ftriata dicenda erit Elementum.quod terno Cartefii Elementorum numero repugnat. Vi­de Princip.Philof.part. 3- §. 88.8p.po.<?4 '

X V .Elementorum inutilitas in Phyfica poftquam rationibus

fuit probata, Cartefii folius exemplo fuit illuftrata 5 turnquia celebratiflimus, & merito quidem, eft Philofophus,turn quia nemo alius tam ingêniofe Elementis fiéhtns inPhyfica ufijs eft, adeo u t, qui legit quomodo eorum opeapparentias Mundi explicet, éum poeniteat firmas ratio­nes, reperiri quite eorum pleraque effe tantum conjeéturascredere jubeant.

X V I .m

Supereft ut anticipetur aliquid quod pofletobjici;nem-pe ex difputatis fequi ab omni coniedtura in Phyfica ab-ftinendum , quia nihil certi flos docet conjèétura. Ve­rum hoe diluitur verbis- Clarifl'. Weyeri Gulielmi Muys,

Medt-

8 dissertatio p h il o s o p h ic a l .Medicinae Profefforis Franequerse , in Oratione cjus DeTheorise M edics ufu. Hsec verba conjeaurartim ufumin Medicina licet doceant, hujus loci tamen etiam funt.Interdum illis , a i t , ( fdlicet Medicis) prodeffe poterit uttales fib i fingant Hypothefes , qua partium vel munenbus veleffeftis , borumve caufts haftenus dubiis explicandis idoneanon folum immutabilibus Mecbanices regulis nufpiam repu-gnent-y fed obfervationibus & experiments jam ante fa ffisubique congruant: quas tamen (quod notandum ) neutiquampro veritatibus venditare, fed tantum problematice propoftasbaud alium-in finem adhibere ftudeant quam ut borum normanova Jibi experiment a excogitanda atque perficienda fufcipiant+qua vel has comprobent, vel mutandas aut rejiciendas acpro-inde èxquirendas effe monfirent, quorum altero nempe res qua-fita detegitur , altero vero novo ad ejus inventionem graduadfcenditur, atque it a in utroque cafureiabfconditanova luxajfunditur.

F I N I S .

mmmm

mm

EFFA-

E F F A T A.i . - < .« rr*1 b 5

In prbpojïtionibtts exctüjvüis eXclufio eft pats preecipua, /»ceptivispropofitio generalis, eft pnecipua. r

Omnis fyllogifmus, vitiejksvel in forma peccat * vel in mate­ria : in forrfia qftüfto ‘non objervantw regühe argumentaties-nis j in materia i quando tibertatis f i t -abufus.

' j - i .

Duas tantum efte ftubftantiarumjpecies.t intelligentem & ex-tenfarh. probati jiéqUir. i ' . >

/-'«/go receptum diïïüm , QuodcüfKpic eft alicubi eft , fa l-fum pronunciamus eofeqfu quoab omnibus fere intelligitur.

Idea D ei, quern hnbemus,} caufajn habet Deum.é.

Fieri nequit ut extenfum quid togitet." 7- - ‘

C«r aqua dum congelatur r-arefidt, Philofdph os aihuc fitterecenfemus.

: 8. ... v 'Syft erna TychonisKPrdhei conftftere neutiquam pot eft,

Cartefti fenlentiam circa Cometas evertunt Cometarum paral­laxes mhjóres deprehenfte parallaxi Saturni : neque feliciuseds-explicate conatur Newtonus.

i o .Q ua vulgo vocatur Humilitas, quamque Modeftiam Romani

dixere, eft ju fta& exafta noftri eefiimatio qua fit utfecun-dum edm dirigamus aïïiones noftras.

ï ï .Partes Humilitatis totale ftatuuntur infpeïïio & defpeiïio fu i:

htec enimpotius feqüttur, illa Humilitatem prcecedit.

F I N I S,

p A T E R PU L I O.Ulcis Nate, aniniae dimidium meae

PerfimdorFolidis peftóra gaudiis,

Syncerae * 4 ^ dogmata te "VidcnsPropugnare palam Praefi.de fub gravi.Inconcufla cjuidem fimt; precór attamen

Ut reftare queas aggredientiumAdverfus validos tu puer impetus.Ergo mafte atiimi: rem gere fortiter.Hemd" voti fieri tam citó compotem ?Siceft. Vincis, io! laureate manet.

Lxtis turba favens plaufibus, en,tibi

Qui debetur bonos ,hunc tribuit: cape.

M.

m sm

ÉSiÉiÉÉ

g B E j#

WShBÈsBee®BH

f » f v BMBafflHmm

■ ;"ip:

_ P 8MCw^i- laiLJr% jWr: - I 'bkjéA9

9 Ë H

i% « 5

m w Ê È m

S l S S i ..... ^■ L -li®88iif f|g§!m

K Im B mJM W 0 m mfflÊÊfëR

m m S i|p $gPHSXigE I I P »w eW : W »Je? ■■■ trW ÊEm mBP ■ B u gummii W IM SÊM w m m$1 «ftm Ê m m m m

r >- .tSSre* k J ss**<

m £ mmmmm ■ . -. -S gM E K

E H K ! »w smHïPI É VinP* ■■■-■'

w *i w , i S li l 1M m

W -

» ?gs&H m m imm g&gfiH • ' pp r v

19»2mm BBsgngHSPI« s p a t

* -i *atr* / : s s t ó ê ? ^