n®

QKAm-jsD u € E JESU Salyato R E,

£1 CQNSENSli ET A PPRO B ATIO NEvener&nlig pAcxltatvs PhilofepbicAS in Regia

Acaiemia llbßilienßS II B ? R. iE S I D I O

V 1 Ii 1 Clarjssxmi

M. ISRAELIS BRIN-G I I PHILOS. moralis profess.

Ordinarij, Prseceptoris &PronjotorisSui plurimtmi honorandi

Pro inßgnibv/s & Privileges ATagiflertj confepaen-dis, pxbIieitles exAminandam relinquit

DANIEL IOSEPHI FOIJGDONIUS SUDERMANNÜS.

in Axditorio ATApori, kork antemeridianis cojt-fvetis die jo, MArtij*

U P S A L I M, Tjph WA l L ia n dsAnno i 6 f x,

4

)Z

>*

K0.'

lä

\A>or

*or jäjjaj

%

m(öx. - - k.

Tvil

D I S I' U T A T I O N I SDo

INTEL LE CTUH U M A N O.

THE SIS h

E Luckmco Vive refert Seal lg/? r exc: joS.quodplus emolumeoti Sc frq&us percipi ltatuent,extacitis meditationibus quam ex Dilputatiopibus

ieuuiiceptationibus apertis, cum tarnen certum fit Sctlfuomnino compertum, ipfas Diiputationes, fiplacidé& ligittimo modo inflituaptur plurimum coferre ad ve*ritatem, qua? in abditis natura? receffibus & interiori-bus ejus partibus quali recondita lätet, eruepdam&in-veniendam ; Sicut epim ex lapidum collifione oriturignis, ita afllduis Dilceptationibus quafj in apricumdeducitur veritasr\ Quia autem in Intellé&us Huma-ninaturam, utpote rem abftruläm Sc valde oblcuram»inquirerenobisfit propoutum? pauca adeam Ipe&an-tia, exicientia Naturalidepromfmius, qua?,ut piepinsacperfe&iuspercipiaptur, iiib Difputatiopis ipcudem,revocare Sc publica veptilatiopi iubijcere,Deo cum bo^i*o>voluimusr\

2. Miflis inprimis perple^itatibus minus necefcferijs, quibus ha c mate ria quam maxime obnoxia eft5

A ^ ipfaro

t-/,. V? ■? A? .f * $•£

fplam Tntelfe&iis Defmmonem & qua? ad ejus .pfäßfb^rem explicaticnem facere videntur, breviter attin-gemusA "

3. Definifio vulgo duplex ftatuitur: Nomina-lis & Realis ; prior Ethymoiogiå, Homdnimiå &Sy*nonimiå abfolvitum..

4.. Ethymologiam Intelledus opfimé Sc comvenienter expreffit Thomas quafb2Z. Ar. 8. e.r. ubidLeio: Inteilige re eft quaft infus legere & ad intima ve*-ritaf is pe netraro. DIdus p roincie Intelledus, ab ipfctintelligendi adiT, innuit fingularem mentisvim incomfiderandis & pe r ic ru tan d Is . iutimis re rum naturisL

p, Crrcahujos tocxs Hpmonymiam quatuor pö-tiffimumacceptiones notantim 1. Quod dicaturaequkpollenter adipfam Animam in quantum intelligit Seal-.Feccenyoy.C 15.&34. z. Pro ipiä noesei fiveIn¬te lleélione tit Tu deau. c. z. t.13. 3. Pre faabitu princi~piorumqui ét Efk e. ri. diekur Intelligentia. 4. Qua;propria hujus loci, pro Anim«e Rationalis potentia li¬ve Eaeultateipfaifttelligendi.

Synonymia pro pra'Jen ti, confideratur ve£mLadimvelGra?caeit. Aptid Latinos, Irtteiledus a-Mqtmttä&mcätttt Pars,, vis & poteftas intelligendi, alLquandoy mens vel intelligentia. Seal, excer.307. C ipApud Graeos vero aquipollenter dieitur sy ne si s9h v s itcm o r s i s„ per Analogiam Intelle&us ad Ocu7lum; ut enim ocnlo pro ialutaribus proJpieiendis qua/iiucerna uti, ita Inteläélit & lumine ejus quaft Jeuto1contra inpognantium inciirilis muniri 6c conlervarbpoflumus^..

JT« Realem definltiouetirexhibitiirhpr^ppo^rumus

tiim'duo:t.i>ari revera m ånima rational! facuitatemab eüentia ejus diftindam quam hic xnteliedum apel-lamus, anima enim rationaüseü ipfa forma cujus per-fedioconüftit in adionebmpofiibile vero eil agere ida.quod non habet potentiam ad agendum, ut ibquitun.Mgijd. rom.üb. 9. met. c. 3. 5c quiequd operatur, de*terminatur per aliquam fuam potentiam ad operan-dum connib: 1.2. de aii.c.3. quaat.4.a. 3, deniq; omni»fubilantiä creata eltcompofita exfiibjedo 5c acciden.te, narrt ad fummarn fimplicitatem, qux dei eil, ali-quod ereatum pervenire, contradidionem impücao*

8^ seeundd praefuppqnimusy inteuedum* quiapotentia efüinvolvere reipectum ad adus füos &: obje-eta 5c per ea, tanquam notiora, eile definiendunx»arid: üb. i.de an. c. 4. t. 33.

9. objcdum cönüderatur 5c quoad fuum ma-.teriale 5c quoad formale,- intelleduspro material! o-bjedo agnoicit t a p a n t a , pro formali x on o e t o h.

10. adus intelledus proprij funt* g n o sk e i ns .

k o e in, k a i p h r o n e i n.it. hinc defmimus mteliedunt bamanurrl»»

quod fit facultas five potentia anirnse rationalis, quahomo res intelligibiles eognofeit 5c dijudfcao*

12,. definitum antea fuo modo eflexplicatunr.in definftionis refolutione» genus 5c diderenria ultc-rius funt explicanda^

13. genuslntelfcdus lencommunis ejus naturaeilfacultasdn cujus confideratione notandacomprimisquaeilio illa intrkata>5c interbodos maximé contro^-la, an foilieet facultasftö potentia^abipfa aninxa,re di-ringuatur nec not a 14.pro

Pro nt raque parte militant ratlones väfcfeprägnantes & firma^ nos verocertis addudti ac per-iuafi rationibus, realem diftindlionem (falvo tarnenju-diclo aHorum) pro pradentiafierimu;s"\

15. Ratio hiijus afiertiofiis Prima eft: Quod A-nirna fit fubflantia creata qua fua habet Accidentiasqua' omnino realiter ab ipla diftinguuntun..

16. Deinde nulla ibbilantia creata eilimmedia-tiim p rincipiüm fiuarum operationunxs. Sed quavis o-peratur per p rincipiüm ab ipfadiver (um-; potentiarrL»verö eile prineipium per quod Anima operatur in con-felTo eflapudomnes, lequitur ergoeam eile aliquid abanima diverfium» quod non potefi;concipi, nifi realiterab ea diftindtum-«.

17. 3. Si potentia no diftingverentur ab ipia animarealiter tumneq; inter le diftingverentur cum tarnenArift: 1. de An. c. 4. t. 33. dicit potentias per adtus & o-bjedta revera diftingui.

iS. 4. Indudtione, fi res fit confirmanda, videmustam elementa quam mixta omnia, non nifi per Qualntates & virtutes fibi congenitas operari,unde idem licetde Anima affirmare, quippe, quenon deterioris, Tedlongé prefiantioris cenlenda eft, eile natura. Cumetiam res fit creata, immediatum, (ut antea didlum )non poteft eile prineipium operationumj.

15>. De Genere haftenus: Diflerentia conftafcfubjedto, caufia efficiente, objedlo& Fino.

zo. Subjcdhimlntelledhiesftipfa Anima Ratio-nalis,qua* fimul etiam rationem habet caufie efficientis.per emanationem leu refultantiam naturalem. Pro-prietatesenim Accidentales» ut loquitur SuaretzDilp*

<A I i8.fii-n.4ti

fBvfq.-fe 4: Pra:Ter tlin illa?, qu# fel debentuf fatiöiStÖforma?,cauiantiir å fubftantia,non Iblum materialiterled etiam effeßive per naturalem relültantiamdmme*diaté quidem ii fit proprietas prima , mediaté fl fiujtecunda-».

21. Objeclum Intelleclus noneÉ aliquod parti-ciliare Ensjed res omnes tam corpore# quam incorpo-fe&yramlingularesquam univerläles, Maxime tarnenproportionatum objeclum eflEns fenfile 6c corpo¬reunju»

11. De univerlalibus inprimis notum ek , quodab Intelleclu percipiantur, id enim quotidié in nobisipfis experimur..

23. Sednec duhium de rebus fingularlbtts ellopotcil, quin 6c e# ab Intelleclu cognofcantur; Indudlioenim & Syllogiimus Expöfitorius funt argumentatio-nes tcrminis fingularibus conkantes qu# å folo Intel-jedlu fiuny.

24. 1. Confultationes qu# pertnient ad Artem ScPrudentiam funt re .rum Singuiariuni^,

25. 3. Intelkelus extendit le ad omnia Entia» «tquorum numero vel iii primislunt res fuigakresf,

26. 4- Ci.ni Fäcultatibas fubordinatis ka eompa-rratum eil, ut quod ab inferiore faeultate cogdoicitur#illud etiam proj. ter naturalemtafum ftibordinationc filcognolekur å ibpefiori> & finis- axioms unius eft priiwcipium åkerins: feiifus vero 6cphantafia# qtrce Facuktåtes inferiores funt* ipfa lingulana, ut notum efbeo-gnoscunt, ergo etiam ab Intelledu 6c quidem multo*magis» percipi ea poiie mariifefhmi efl, quicquid enirru»nobiktatishabet -par^iafcrior j iiludetiam eompetitfif-

. perio-

v

periQYu mödo etlam longcperfdÜtlore Ärm. de BelleyilfeTrac; z.c. 28--

27. 5. Singularia lunt tanquam radices 6c Funda¬menta univerfalium, å quibusjbenefkio Intellectus, u-niyerfalia abftrahuntuj^.* 28- S, SenFus Judicium derebus fingularibus fepécorruptum 6c fallax» iplé Intellectus corrigit, c. g. ubijfenlus ftatuit mans fuperficiem elfe planamjnteile&uscam rotun dam eile demonftrat; Sic de magnitudinqSolis 6c reliquorum a/lroram corrupté judicat fenfus,fedefeserrorem mauifefté dcprehendit 6c recté repre-JtelK& lateUe&usr*,

v.

25?. Quod vero fenfiis yulgo dfeatur efte lingu-tkrrum Intellectus autém univerfelium, intelligendumcftnori exclufivé,quali Intellectus excluderet plané fin-vgularia,6c tantum uniyerlalia cognolceret; led inciufi-Jve, quod fe, Intellectus- cernit 6c difeernit tam fingua-.ria quam univerfalia. Deinde intelligendum hoc eft dcjsöBjeeto primario,quod Intellectus principaliter, 6c prfeyeliquis facultatibus inferioribusjcognofeio.t' 30, Res ineorporea? 6c immaterialespercipiun*tur quidem ab Inteilectu fed confule tantum p conce-ptus imjperfeetps 6c negativos non y. diHincté, in par*ticulari 6c perfeet&iNulium enim habemus principium^quo In perfectam cognitionem naturarum feparata-rnm veniamus,cum phantalmata lenlibilia, no pcfllirit.nobis defervire, ad re rum ipiritualium, pro ut in fe,fent, ipecies efficiendasr*.31. Hnis 6c o;fficium Intelfectus proprium elH~pfum actum intelligedi,mediänte Ipecie i'n.telligibiii,e-licere 6cpromerc?ücc effperferutari, cognofcere 6c db

jjtjdicare fuum obj,ed tv/el, quoc! idem eft, rem quamvisfecundum qwidditatem iplumqj "verum penetraro.

32. Diftindionem pleriq; hic notant intef In»telledum Agentem & Patientem. Patiens eft qui in»teiligit,& efliubjedum omnium habituum Intelledua-*lium, inde didus quod ab objedo patiatur; Quamvisjionfltpotentiamercpafliva, nam adum intelligendiiedit,hoc eftintelligit,Intelledio v. eftadioimmancns.

33. Vocatur alias Mens, Ratio, Intelledus Ipe-culativus & Pradicus: nominaiortitur diverik ob va»rietatem operationumj.

34. , Operationes huic Intelledui tribuuntut*tres: Simplicium appradhenfio,compofitio & Ratioci-natio. Hic vero impnmis explicanda venit operatioIntelledus in communi, ipfa Icilicet cognitio & quo-modo fit illa^.

35. Tenendu Igiturprimo eft,quodömnis cognitioclfc aflimilatio inter cognolcentem potentiam&objc-dümcognitum: Quia cognitio efl: exprefla rei fimi^litudo, & Intelledus in adu,eft ipfa res qux intclligitur,fed laltem per aflimilationem,non lecundum efle reale.

36. Intelledio non potefl fieri flne Termino»quia adio eft.

37. Omnis adio efl: via adaliquodproducen-dum : Intelledio igitur ed alTimilatio, quas confiftioin rep rxlenta tione rei cognita;, cujus reprtelenta-tionis terminuseflverbum mentis, feu Ipecies exprefla»adquam terminatur Intellediojeo modo quo ad calo-rem calefadio.

38. In ordine igitur intelligendi, primo concurritIpecies tanquam prineipium Intelledionis .z.Inteliedio

B qus eß

qü£ e& vk adVcrbtün mentls täqtfafti tctmmvm.^Vef*bum c^fertnritiobjeftuüi* Speeles repnefeiifaf obje-£hmi?fedtarttumin aftuprifno» Yetbumf. perfeHiffi-'ixié & intime reprarfentat objefhiifLsi,

39. Yerfeum metitis e(t fimidaeBrülli qnod ä!>Intelle&u, a£ki intelligente exprimkuf ad repr^len-tandam afha rem obje^am» & defcribi poteib quodfiiQualitas quadam fpinitialis? in e|oa res intelleÖa tan-quam m imagiae wa & exp reß a objektive contine-tu r. Qüod 11t inteilJgatu jt> notandurri cß: tvt IßteHe£h$Quatuor invemri; x„ Facultatem ipfam Inteile&Ivam:z, Speelem iiiteiltgibilem: 3. Intelleföottem qua: eilacta lecundusk 4, Verhum meiitis ieu Ipeciern ex-preßani ab Intelleetu poßlbih* per lotdle&ionem - cp&eft termmas ipfios Inteile£Üanfs»fkut calot ab igne perejus caloremprodu6lus>eftterminns cakfaäionisr*.

. 40. Intelktta ageas-eft th qua:dam aßims* fpiri-tualis media inter phantaßäm & Iiitelleclümpatien-tem, qtrae InteikiHo im mlemt* qoseq; ipecies intelligi-biles fabncat> & patient* latdkctaioiprimio.

41, Hujus autemlntelktlastriaibatuuntar o£~ßcw. 1. llfußrare pbantaittiata» propterrea ab A riß:3. de AmeomparatiiF Lunünfut enim lumen rllüßrandorcokrres»ex vifibili qoexieifcpoteiatia tantum» facit vifkbi'eachi: Ita & In teiletus Ägtim* phaiit&fm-at&quxicilicet lntcliibigilia patemiå» facit ^actu mteilfgibiii«tumiaeilioc

42, Cum enim mkffigerr idupsä«ftbmiam9 i dalam ate riaiia &, pharuaima£& mrporea^quibas intue.-miir iiluci quod inteff/gpre tcTp/iltusr Co»goitio enim naturalis atana; elfper ienllrd

t. Mm*

4$. lüm Muh*«:/1 fecefe objeåum IntellifeigJfe %Stf*quocl aiitea erat potcntia ifitelü »ibiie,id dl* efficcfé tt€objeäum fepradentetur in fpecie itttdlipbilh

44. 311m Eft* producerc inInteiie&ttpttieüte fpe-cies intdligifaiks? qua; iiint intdligendi pritidptiL»

45. Speeles quatenus (pecies eftimagp rei ititelx-gendx, quatenu* vero concurrit ad Inteüc&ionefti dlprintipiunt»* Ad actum igitur intzlltgcndi fieeeßarigiünt (pecies tanquam princip!a intdiigendi inftrumen»talia^ Intdlectus enim eftvduti purapotentiä*& perfe indifferens ad hoc vei iiliid.pereipiendum, üfide ab i-nitio dicitur veiuti tabula rutfis & nuda.quki omni ima«ginc eft deftitufus: debet ergo actuari sc detetmimüab aliqua forma* cujus vi* imdiigeftdi actum promattForma illa eit ipedes mteMigihiIisr% ncc idprgfiaropofll-nt phantafmatä>qua; reprseientanttaßtcim ftngu*iaria, cumlnteKecfus pereipit etiam uruverialiaL»,

46. ititeflectusautem producit tantum fpeckiCarum rerarn. qua rinn prepria fmbemas phantalmata:qualesiont>fubfkntisc corporear, Quantitäten& qtiaü-tätel feftfåfefér,o trinkq; Afridentk qua; in Cognition©pfaantaiix veniimtj, Quarum yeronalla faat pbmta»imatä, earum fjfécies ab-IntsHeetu paticaite fitmt; qua-2es fußt äix?qux m fenfum ücm ineurrunt^ut iiibilantigijft rjtualeMurn-itta generariiaturaq; comnuuies» earumigitur jfpecies ab iutelkctu agente non elickmtu-r» .(cdtahtöniapatientc/*

47., Agens- jgfaar liftdteti»* €<mcurrmt^ ümulphanta'ßa*. per Ibas imagim's feu phafitafttiata corpö-rea, alias iixteilecttfales rm-a-gibtes pruriorss Ic fimpLicio-reselicit easq; fimuljntellectoi polTibiliimprimiu-

b Zr 4$~ lUtrff*

4^. * Intefketüs v.pätiens fpccics fibi impreffas abägente, interjecto difcurfu, fuas peculiares & magis ab-ftractas fpecies in fe ipfo elicit,hoc eft, ex uno actu, vidifcurfus,ad alium actum fe ipflim reducit: e. vim habetprpducendi fpecies rerum immaterialium , prjefup*pofitö difcurfu, ex fpeciebus jamantcaipfiimpreflis abIntéilectu agento.

49. Hoc modo Intellectus dum efl in corpore,non modo fe,fedproprias quoq; functiones atq; habi-tüs dignofcit, nempé perdifcurfum & actione reflexå,idq;intermedijs fpecibus rerum, circa qua« operandoverfatur_. Hax tarnen cognitio, pro praefenti animiftatu,valde debilis & imperfecta efLFaxit ergoDeusTerOpt. Max. qui omnis bonitatis & intelligertise fonseft,tit ab hac imperfectione liberati, ad plenariam & futu-råm in cselefti vita perfectionem,fuo tempore, deyenia-musr5!

? -

ooooooooooooooooooooooooooöoooooooooooooo

PÄRER G A.;; i • I.

Um unumfit Centrum Terra fo Aquafin:ut? AfflNum AquaJuferficiesfitflana vetgibba? Aff. Poll*

ß„ Num Lumenfit resfofitiva & realis ? AfE#«•

"