Upload
steven-meyers
View
19
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
M makroekonomika. Lleqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari ( IS modeli ). makroekonomikur doneze gamoiyofen saqonlisa da momsaxurebis , warmoebis faqtorebis , fulis da finansur bazrebs . - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
1
M
makroekonomika
Lleqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari (IS
modeli)
Sesavali
2
makroekonomikur doneze gamoiyofen saqonlisa da momsaxurebis, warmoebis faqtorebis, fulis da finansur bazrebs.
saqonlisa da momsaxurebis bazarze nayidi da gayiduli produqciis moculobebi erTmaneTis tolia, magram es ar niSnavs, rom waroebuli da gayiduli produqciis raodenobac erTmaneTis toli iqneba.
wonasworul mdgomareobaSi warmoebuli da gayiduli produqciis raodenoba erTmaneTis tolia.
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
3
wonasworobis SenarCuneba damokidebulia imaze, Tu rogoria saojaxo meurneobebis damokidebuleba moxmarebis mimdinare donisadmi, mocemul momentisaTvis sawarmoo ZalTa arsebuli ganviTarebis donis pirobebSi.
amitom Cveni Seswavlis sagani iqneba saqonlisa da momsaxurebis bazaarze wonasworobis pirobebi da is faqtorebi, romlebic gavlenas axdenen wonasworobis Camoyalibebasa da darRvevaze.
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
Sesavali
4
erToblivi moTxovna da misi struqtura
saqonlisa da momsaxurebis bazarze myidvelebis rolSi makroekonomikur doneze gamodian: saojaxo meurneobebi, mwarmoeblebi, saxelmwifo da danarCeni msoflio. es subieqtebi ayalibeben moTxovnas saqonlisa da momsaxurebis bazarze.
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
5
saxelmwifos
moxmareba
GDP = C + I + G + NX
saojaxo meurneobebismoxmareba
kerZo Sida investiciebi
wminda eqsporti
GDP=s komponentebi
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
erToblivi moTxovna da misi struqtura
1996
100%
1998 2000 2002 2004 2006 2007
80%
60%
40%
20%
C
I
G
Ex
saqarTvelos mSp-s struqtura 1996-2007 wlebisaTvis
120%
140%
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
erToblivi moTxovna da misi struqtura
7
arsebobs uamravi faqtori, romelic maT gadawyvetilebaze zemoqmedebs, magaliTad, rogoricaa mimdinare gankargvadi Semosavlebi (gadasaxadisagan Tavisufali Semosavlebi), maTi qonebis sidide, saprocento ganakveTi, maTi molodinebi momavlTan dakavSirebiT, konstituciuri wesrigi, socialuri uTanasworoba da sxva. Tu Cven SeviswavliT am da sxva faqtorebis da miTxovnis damokidebulebas miviRebT sxvadasxva moTxovnis mrudebs.
rogor iReben gadawyvetilebas saojaxo meurneobebi sakuTari moTxovnis formirebisas saqonlisa da momsaxurebis bazarze?
ekonomistebi zogadad moTxovnaze faqtorTa didi jgufis zemoqmedebis faqts aRiareben. Tumca azrTa sxvadasxvaoba warmoiSoba imasTan dakavSirebiT Tu, romeli faqtori ufro metad mniSvnelovania erToblivi moTxovnis gansazRvrisas.
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
moxmareba
8
keinzianelebi miiCneven rom yvelaze ufro mniSvnelovani faqtori aris mimdinare gankargvadi Semosavlebi,
klasikosebi ki miiCneven, rom adamianebi gadawyvetilebas
iReben mkacrad subieqturad da is damokidebulia saprocenro ganakveTsa da adamianTa mier drois konkretul momentSi upiretesobebis ganawilebaze.
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
moxmareba
9
moxmarebis da danazogebis funqcia
keinzianuri koncefciis mixedviT mimdinare moxmareba damokidebulia mimdinare Semosavlebze da igi e.w. “ZiriTadi fsiqologiuri kanoniT” ganisazRvreba, romlis mixedviTac adamianebi, Semosavlebis zrdisas midrekilni arian gazardon TavianTi moxmareba.
algebrulad “ZiriTadi fsiqologiuri kanoni” Semdegi formiT SegviZlia CavweroT:
MPC < 1, da MPC + MPS = 1, sadac MPS – danazogebisadmi zRvruli midrekilebaa. aqedan gamomdinareobs daskvna, rom danazogebi mimdinare Semosavlebzea damokidebuli: S=S(Y)
MPC sadac, - avtonomiuri moxmarebaa; - moxmarebisadmi zRvruli miderkileba;
aCYCC MPCa
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
moxmareba
10
moxmarebis funqcia
saojaxo meurneobebi gadawyvetilebas iReben ara mTeli TavianTi Semosavlis mixedviT. aramed mxolod gankargvadi Semosavlis( )mixedviT:
sadac, - proporciuli sagadasaxado ganakveTia
Sesabamisad
v
ya YCC vMPC
tYYY v
t
)1( tMPC vyMPC
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
moxmareba
C(y)
Caα
β
C
Y
moxmarebis funqcia
YCtg
YCtg vMPC
/
/
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
moxmareba
saqarTvelos moxmarebis funqcia 1997-2007 wlebisaTvis
2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 180000.0
2,000.0
4,000.0
6,000.0
8,000.0
10,000.0
12,000.0
14,000.0
f(x) = 0.736090582615789 x + 751.410344193826R² = 0.9831965479994
Y
C
12
1996
1997
1998
1999
2000
2002
2001
2003
2004
2005
2006
2007
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
moxmareba
13
investiciebi
• investiciebi sawarmos mimdinare danaxarjebisagan gansxvavebiT Sedegs imave periodSi ar iZleva, romelSic igi xorcieldeba, aramed mTel rig momdevno periodebSi. amitom investiciuri danaxarjebis Sefasebisas warmoiSoba sxvadasxva periodis Rirebulebebis Sedarebis problema, romelis gadawyvetac diskontirebis saSualebiT aris SesaZlebeli.
• makroekonomikaSi drois faqtoris gaTvaliswineba mniSvnelovania. saprocento ganakveTi(i) aris normativi, romlis safuZvelzec dRevandeli fuli da saqoneli SeiZleba gaicvalos momavalSi drois gansazrvrul momentisaTvis fulsa da saqonelze.
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
investiciebi
• mocemuli Rirebuleba(PV) aris momavalSi fulis Rirebuleba dayvanili dRevandel Rirebulebaze. magaliTad, Tu saprocento ganakveTi 10%-ia momdevno periodSi 1 laris mimdinare Rirebuleba iqneba ≈0.91 lari. zogadad Cven SegviZlia CavweroT:
saprocento ganakveTi da mocemuli Rirebuleba
PV=Y1 Y2 Yn
(1+i) (1+i)2 (1+i)n+ +…+
• rac niSnavs rom, imisaTvis, rom momaval 1,2,...n periodebSi gvqonoda Y1, Y2,… Yn Semosavali (∑Yi=CFt), sabaziso(nulovan) periodSi unda dagvebandebina PV odenobis Tanxa.
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
investiciebi
• meoresmxriv, imisaTvis rom gavigoT ramdenad Rirs investiciis(I0) dabandeba amisaTvis saWiroa gaviangariSoT wminda mocemuli Rirebuleba(NPV). risTvisac saWiroa erTmaneTs SevudaroT I0 da PV. sadac PV Sefasdeba alternatiuli proeqtis saprocento ganakveTiT(IRR) an sabanko saprocento ganakveTiT(i).
investiciebis zRvruli efeqturoba da wminda mocemuli Rirebuleba
NPV= - I0 + PV • Tu NPV>0 maSin, Rirs investiciebis ganxorcieleba• Tu NPV<0 maSin, ar Rirs investiciebis ganxorcieleba
• imisaTvis rom gavigoT ramdenad Rirs investiciis(I0) dabandeba amisaTvis saWiroa gaviangariSoT ras udris am investiciebis zRvruli efeqturoba(IRR). IRR aris iseTi saprocento ganakveTi romelsac wonasworobaSi moyavs Semdegi toloba:
Io=∑ Yk
(1+IRR)k k=1
n
• miRebuli, IRR SegviZlia SeudaroT an sxva altenatiuli proeqtis IRR-s an sabanko depozitis saprocento ganakveTs(i) anac sxva finansuri aqtivis saprocento ganakveTs.
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
investiciebi
investiciebis funqcia
• maSasademe Tu nebismieri sxva saprocento ganakveTi mcirdeba, maSin izrdeba ganxorcielebadi investiciuri proeqtebis raodenobac.
IRR, i
I
i1
α ),( IRRiII
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
investiciebi
i2
saxelmwifo xarjebi - G
• saxelmwifo axorcielebs saqonlisa da momsaxurebis Sesyidvas kerZo seqtorisagan da awarmoebs sazogadoebriv dovlaTs.
• sabazro ekonomikis qveynebSi SeiniSneba mSp-Si saxelmwifo xarjebis wilis zrdis tendencia: XX-is dasawyisSi saSualod is Seadgenda 10%, xolo XXI-is dasawyisSi – ukve 40-60%.
• SeuZlebelia agreTve saxelmwifo xarjebis optimalobis Sefaseba.
• saxelmwifo xarjebis moculobas, garda saxelmwifo biujetis tipiuri xarjebisa(saerTo daniSnulebis saxelmwifo momsaxurebis Tavdacvis, sazogadoebrivi wesrigisa da usafrTxoebis, garemos dacvis da sxva), gansazRvravs fiskaluri politikis miznebi.
• saxelmwifo biujeti dgindeba parlamentis mier, rogorc wesi erTi wliT adre.
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
saxelmwifo xarjebi
• saxelmwifo Sesyidvebis saSualebiT garda pirdapiri zemoqmedebisa saqonlisa da momsaxurebis bazarze, saxelmwifo zemoqmedebs iribadac, gadasexadebisa da sesxis aRebis (obligaciebis gamoSvebiT) gziT.
• sagadasaxado ganakveTebisa da moculobis cvlilebiT saxelmwifo zemoqmedebs gankargvad Semosavalebze da Sesabamisad saojaxo meurneobebis samomxmareblo moTxovnaze.
• sesxis aRebis SemTxvevaSi - fasiani qaRaldebis bazarze ganxorcielebuli operaciebis Sedegad icvleba saprocento ganakveTi da Sesabamisad mwarmoeblebis moTxovna investiciebze.
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
saxelmwifo xarjebi
wonasworoba saqonlisa da momsaxurebis bazarze – IS modeli
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
IS modeli
• ganvixiloT daxuruli ekonomika, maSin:
• xolo, wonasworobis piroba aris:
sadac, - aris dagegmili danaxarjebi(erToblivi miwodeba)
- faqtiuri danaxarjebi (erToblivi moTxovna)
GiItYYCY
GICY
MPCa
)()(
EY
E
Y
yv
keinzianuri jvari
E
Y
Z2
MPC
GiICa )(
Warbi miwodeba
Warbi moTxovna
45 o
E
Y
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
IS modeli
Z1
AGiICa )(
• Tu izrdeba sagadasaxado ganakveTi, maSin Y mrudis daxris kuTxe mcirdeba da Tu mcirdeba sagadasaxado ganakveTi - izrdeba.
• Tu mcirdeba moxmarebisadmi zRvruli midrekileba, maSin Y mrudis daxris kuTxe mcirdeba da Tu izrdeba moxmarebisadmi zRvruli midrekileba - izrdeba.
• Tu izrdeba avtonomiuri moxmareba, investiciebi anda saxelmwifo xarjebi, maSin mrudi gadaadgildeba zemoT da piriqiT.
EE
Y
45 o
Y1
Y1=E1
Y1=E1
Y2=E2
Y2=E2
Y2
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
IS modeli
ΔA
E
Y
E, A
A i
Y
i
A
• IS modelSi i da Y –is kombinaciebi iZleva IS mrudis wertilebs.
Ca+G
i2
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
IS modeli
45 o
i1
Y1 Y2
IS
i
i
i
ia
iia
iii
l
ttg
l
Ytai
ilatY
aGRlC
GilRltYYCY
ilRliRliI
MPC
MPC
MPC
MPC
))1(1(
))1(1(
))1(1(
)(
)()(
max
max
maxmax
IS mrudis mdebareobis ganmsazRvreli faqtorebi
• IS mrudis daxris kuTxe tolia:
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
IS modeli
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
IS modeli
IS mrudis mdebareobis ganmsazRvreli faqtorebi
• IS mrudis gadaadgileba. rom gavigoT ra ganapirobebs IS mrudis paralelur gadaadgilebas amisaTvis unda dauSvaT, rom i=const, maSin SegviZlia Y Semdegnairad gamovsaxoT:
• Tu am gamosaxulebas gavawarmoebT, A-s mimarT gveqneba:
• maSasadame IS mrudi gadaadgildeba Tu Seicvleba avtonomiuri moxmareba(Ca), kapitalis zRvruli efeqturoba(R), investiciebis mgrZnobiaroba saprocento ganakveTis cvlilebisadmi (li), investiciebis moculoba(I) da saxelmwifo xarebi(G). ΔA-s mamravls avtonomiuri xarjebis multiplikatori ewodeba.
AtMPC
Y
)1(1
1
)1(1 tMPC
AY
multiplikatoruli efeqti
• multiplikatori gviCvenebs Tu ramdeniT gaizrdeba erToblivi moTxovna( Y) avtonomiuri xarjebis(A) erTi erTeuliT gazrdis SemTxvevaSi.
• radgan 1-MPCy (1-t) < 1, amitom multiplikatori erTze meti iqneba. es ki
imas niSnavs, rom avtonomiuri xarjebis erTi erTeuliT gazrdis SemTxvevaSi erToblivi moTxovna gaizrdeba erTze meti sididiT.
• multiplikatoris efeqtis axsna Semdeg logikiT SeiZleba: magaliTad saxelmwifo zrdis Tavdacvis xarjebs 100 ful. erT. maSin, Tu moxmarebisadmi zRvruli midrekileba 0.7-ia, maSin Tavdacvis sferoSi
dasaqmebulibi daxarjaven 0.7.100=70 dauSvaT sayofacxovrebo teqnikis Sesyidvaze, sayofacxovrebo teqnikis mwarmoeblebi ki
0.7.70=49 sakvebi produqtebis SeZenaze da a.S. zogadi saxiT es procesi ase Caiwereba:
ΔA –s Tanamamravli usasrulo geometriuli progresiis jamia romelic tolia:
)...1( 32 MPCMPCMPCMPCY
)1/(1 MPC
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
IS modeli
v
E
Y
)1(1 tMPC
G
E
A i
Y
i
A
fiskaluri politika da mulTiplikatoruli efeqti
ΔG
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
IS modeli
Y1 Y2
i1
ZiriTadi cnebebi
leqcia 3 – saqonlisa da momsaxurebis bazari(IS modeli)
• saqonlisa da momsaxurebis bazari
• warmoebis faqtorebis bazari• fulis bazari• finansuri bazari
• saojaxo meurneobebi• mwarmoeblebi• saxelmwifo• danarCeni msoflio
• wonasworoba
• ZiriTadi fsiqolofiuri kanoni• moxmarebisadmi zRvruli
midrekileba• danazogenisadmi zRvruli
midrekileba• avtonomiuri moxmareba• gankargvadi Semosavali
• mocemuli Rirebuleba• investiciebis zRvruli efeqti• wminda mocemuli Rirebuleba
• sagadasaxado ganakveTi• saxazino obligacia
• keinzinuri jvari• IS modeli• avtonomiuri danaxarjebis
multiplikatori