1

MADDE BİLGİSİ

KÜTLESĠ HACMĠ VE EYLEMSĠZLĠĞĠ OLAN

HERġEYE MADDE DENĠR.

Maddenin Ģekil almıĢ haline cisim denir

Cam bir madde iken cam bardak bir cisimdir

Maddeler doğada katı sıvı gaz halinde

bulunabilir

2

A-MADDENIN KATI HALI

Katı maddelerin belirli Ģekil ve hacimleri vardır

Tanecikler birbirine çok yakındır ve bu tanecikler arasında güçlü çekim kuvveti vardır

Moleküller titreĢim hareketi yaparlar.

Örnekler :Bardak saat masa sıra vs

3

B-MADDENIN SIVI HALI

Sıvı maddelerin belirli hacimleri vardır

ġekilleri yoktur

Ġçinde bulundukları kabın Ģeklini alırlar

Tanecikler arası boĢluk daha fazladır

Tanecikleri bir arada tutan kuvvet zayıftır

AkıĢkandır(moleküller birbirinin üzerindenkayar)

Örnekler :Süt su zeytinyağı vs vs

4

C-MADDENIN GAZ HALI

Belirli Ģekilleri ve hacimleri yoktur

Ġçinde bulundukları kabın Ģeklini ve hacmini alırlar

Tanecikler arası boĢluk fazla çekim kuvveti ise çok azdır

Kolaylıkla sıkıĢtırılabilirler ve geniĢletilebilirler

Örnek :hava, duman ,su buharı vs vs

5

MADENIN HAL DEĞIŞIMI

6

KATII SIVI GAZ

ERĠME BUHARLAġMA

DONMA YOĞUNLAġMA

SÜBLĠMLEġME

KIRAĞILAġMA

ISI VERĠR

DÜZENLĠLĠK ARTAR

DÜZENSĠZLĠK ARTAR

Isı alır

MADDELERIN GÖRÜLEBILEN HISSEDILEBILEN

ÖZELIKLERI

RENK

SAYDAMLIK VE OPAKLIK

KOKU TAD

SERTLĠK YUMUġAKLIK

7

MADDENIN ORTAK ÖZELLIKLERI

KÜTLE

HACĠM

EYLEMSĠZLĠK

ELEKTRĠKLĠ YAPI

8

BU ÖZELLĠKLER MADDE

MĠKTARINA GÖRE

DEĞĠġĠRLER

MADDE

KATI SIVI GAZ

TANECĠKLĠ

BOġLUK

ÇOK AZ

BĠRAZ

BOġLUK

VAR

BOġLUKLAR

ÇOK

9

Maddenin adı Katı Sıvı Gaz

Ağaç X

Çorba X

Yağmur X

Sıcak çikolata X

Süt X

Kaya X

Peynir X

AteĢ ve duman X

Kolonya X

Rüzgar X 10

Katı mı-sıvı mı- gaz mı

MADDE Gözlemler AÇIKLAMALAR

DEMĠR ________ Yapısında boĢluk

olmadığı için

SU ________ Yapısında boĢluk

olmadığı için

HAVA X Yapısında boĢluk

olduğu için

11

Hangisi SıkıĢır?

Gaz haldeki maddelerin yapısında boĢluklar vardır.

O halde bu maddeler tanecikli olabilir mi?

MADDELERIN ÖZELLIKLERINI BULALıM:

12

Özellikler Katı Sıvı Gaz

ġekli değiĢebilir. X X

SıkıĢtırılabilir. X

Tanecikler arasında çok boĢluk vardır. X

Tanecikler birbirine çok yakındır. X X

SıkıĢtırılamaz. X X

ġekli değiĢemez. X

Hacmi değiĢmez. X X

OKULUMUZUN BINASı BIR BÜTÜN

MÜ?

Tuğla

???????????

Kum tanesi

Kumu

OluĢturan

tanecikler

var mı?

Okulumuz

13

14

ATOMU OLUġTURAN

DAHA KÜÇÜK

PARÇACIK

VARMI?????

ORGANĠZMAYI

OLUġTURMAK ĠÇĠN HÜCRELER

BĠRARAYA GELĠR

ORGAN

HÜCRE

HÜCREYĠ OLUġTURAN

KARBONHĠTRATVE YAĞATOMLAR

15

Çok sayıda aynı çeĢit

atomların bir araya gelerek

oluĢturduğu maddeye

ELEMENT denir.

Elementlerdeki

atomlar tek çeĢittir.

Elementler saf

maddelerdir.

16

Hidrojen,oksijen,iyot gibi bazı elementler

kümeler halinde bulunur.

Bu atom kümelerine MOLEKÜL denir.

17

Moleküller iki atomdan oluĢtuğu gibi

çok fazla sayı da atomdan da oluĢur

Bazı moleküller tek çeĢit atomdan oluĢurken;

bazı moleküller farklı çeĢit atomlardan oluĢur.

Molekülleri oluĢturan farklı çeĢitteki atomların büyükleri

ve özellikleri de birbirinden farklıdır.

MOLEKÜLLER

18

BASĠT YAPILI

MOLEKÜLLER

( AZ SAYIDA

ATOM)

KARMAġIK

YAPILI

MOLEKÜLLER

(ÇOK SAYIDA

ATOM)

19

BĠLEġĠK

Ġki yada daha

fazla çeĢitte

element

atomlarının bir

araya gelerek

oluĢturdukları

yeni saf maddeye

denir.

BileĢiği

oluĢturan

elementler

kendi

özeliklerini

kaybeder.

20

SAF MADDELER

ELEMENTLERBĠLEġĠKLER

ATOMİK

YAPIDA OLANLAR

MOLEKÜLER

YAPIDA

OLANLAR

MOLEKÜLER

YAPIDA

OLANLAR

MOLEKÜLER

YAPIDA

OLMAYANLAR

Atomlar …….. biçimlidir.

Deneyde alkolün içine atılan iyot kristallerine ne olmuĢtu?

Ġyot kristalleri alkolün içinde çözünerek alkole renk verdiğini gözlemlemiĢ miydik?

Bu gözlemlerden yola çıkarak, çözünen iyodun alkolün içinde yayılmasını nasıl açıklarsınız?

Ġyodun alkolde dağılması ile, Ģekerin suda dağılmasını karĢılaĢtıralım.

21

KÜRE

Her madde gözle görülemeyecek kadar küçük ve bölünmesi zor yapı taĢları olan …………….. OluĢmuĢtur.

Atomlar gözle görülemeyecek kadar küçük tanecikler olmasına karĢılık, ancak günlük yaĢantımızda pek çok gözlem sonucu atomların varlığı

……………………

22

ATOMLARDAN

KANITLANMIŞTIR.

Demir ya da bakır parçası

da ardıĢık olarak yeterince

bölünmeye devam

edebilseydi resimlerde

gördüğümüz atomları elde

edecektik.

23

24

25

26

27

B

A

K

I

R

28

A

L

T

I

N

29

DEMİR

30

A

L

Ü

M

İ

N

Y

U

M

31

KARBON

32İYOT

33SU

Daha önce incelediğimiz modellerden farkı var mı?

Su ve iyotta gördüğümüz bu “atom kümelerine” MOLEKÜL diyoruz.

Su, su moleküllerinin bir araya gelmesiyle oluĢur. Su molekülleri iki hidrojen ve bir oksijen atomu içerir.

Ġyot molekülleri de bir araya gelerek iyodu oluĢturur.

34

35

BU ŞEKLİN NE OLDUĞUNU

HATIRLADIK MI?

Hücreyi de yeteri kadar

büyütürsek daha küçük iç

yapılarını görebilir miyiz?

Hücrenin büyütülmesi ile

çekirdeği, çekirdeğin

büyütülmesi ile molekülleri,

moleküllerin büyütülmesi ile de

……… görebiliriz. 36

ATOMLARI

Tek bir hücrede

bile …?………

Atom vardır.

Atom

büyütülseydi ne

görürdük?37

trilyonlarca

Atomdan da

küçük parçacıklar

var mıdır?

38

DEMOCRĠTUS, ATOMU HĠÇBĠR ZAMAN GÖREMEMĠġ OLMASINA RAĞMEN OLAYLAR VE OLGULAR ÜZERĠNDE DÜġÜNEREK ATOM KAVRAMINI ĠLERĠ SÜRMÜġTÜR.

39

DAHA SONRA ARAŞTIRMA YAPAN BİLİM İNSANLARINA GELİNCE;

John Dalton(Can Daltın), atomların içi dolu, berk ve bölünmez olduğunu söylemiştir.

Becquerel(Bekerel) ve Madam Curie(Madam Kuri)’ nin çalışmaları ise atomların da bölünebildiğini göstermiştir.

40

Dalton, atom hakkındaki düĢüncelerini açıklamak için ilk atom modelleri olarak ders kitabımızın 89. sayfasındaki resimde yer alan topları kullanmıĢtır.

Maddenin küçük bölünemez parçacıklardan yani atomlardan oluĢtuğunu öne sürmüĢtür.

41

TARIHTEN

ATOMUN TARİHÇESİ

John Dalton(1766-1844)

J.J.Thomson(1856-1940)

Ernest Rutherfort(1871-1937)

Niels Bohr(1885-1962)

42

Atom kavramı ile ilgili tarih boyunca değiĢen düĢünceler:

Democritus ve diğer Yunan filozofları her maddenin hep aynı

özdeĢ atomlardan oluĢtuğunu düĢünüyorlardı. John Dalton

atomun içi dolu berk ve bölünmez olduğu fikrini taĢıyordu.

Becquerel ve Madam Curie’ nin çalıĢmaları ise atomların da

bölünebildiğini göstermiĢtir.

Atom konusunda çalıĢmalar yapan bilim insanları:

Democritus ve Yunanlı filozoflar, John Dalton, J.J.Thomson,

Ernest Rutherford, Niels Bohr, Becquerel, Madam Curie

43

44

Bugün kullanılan atom

modeli “Bulut modeli”dir.

Bu modele göre; atomun

merkezinde (çekirdeğinde) (+)

yüklü protonlar ve yüksüz

nötronlar bulunur.

Atom çekirdeğinin

çevresinde ise (-) yüklü

elektronlar sürekli

hareket halindedir

MADDEDEKİ DEĞİŞİMLER

FİZİKSEL DEĞİŞİM KİMYASAL DEĞİŞİM

45

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Fiziksel özellikler

Maddenin bir baĢka maddeye dönüĢmeksizin gözlenebilen ve ölçülebilen dıĢ görünüĢü ile ilgili özellikleridir.

Maddenin rengi, kokusu, tadı, çözünürlüğü, sertliği, hacmi, ısı ve elektrik iletkenliği v.b. özelliklerdir

46

47

fiziksel değiĢimler

• Kömürün toz haline gelmesi

• Demirin tel ve levha haline gelmesi

• Kağıdın yırtılması

• Suyun buharlaĢması

• ġekerin suda çözünmesi

*** Bu olaylar sonunda maddenin

iç yapısında değiĢme olmaz.

*** Bütün hal değiĢtirme olayları fiziksel

48

YAĞMUR DA FĠZĠKSEL BĠR OLAYDIR.

49

KAR YAĞMASI FĠZĠKSEL BĠR OLAYDIR.

KIMYASAL ÖZELLIKLERI

Kimyasal özellikleri

Maddenin maddeler ile birleĢerek yeni madde oluĢturabilme kapasitesidir.

Bir maddenin baĢka madde ile etkileĢmesi veya etkileĢmemesi, onun kimyasal yapısı ile ilgili özelliklerdendir.

Yanıcı olup olmaması, asidik ya da bazik olması, suylareaksiyona girip girmemesi kimyasal özelliklere örnek verilebilir.

50

51

kimyasal değiĢimler

• Kâğıdın yanması

• Mumun yanması

• Sütün ekĢimesi

• Yumurtanın bozulup çürümesi

• Demirin paslanması

• Fotosentez olayı

• Solunum olayı

*** Kimyasal değiĢmeler sonucunda

maddeler baĢka maddelere dönüĢür.

*** Bütün yanma olayları kimyasal

değiĢmedir.

52

YANMA OLAYI KİMYASAL BİR OLAYDIR.

53

BALINI YAPAN ARI DA KİMYASAL BİR OLAY

GERÇEKLEŞTİRİYORDUR.

SAF (ARI) MADDELER

Tek tür tanecikten oluĢan maddelere

saf madde denir

54

moleküller

atomlar

Aynı cins atomlardan oluĢmuĢ saf maddelere Element denir.

Sembollerle ifade edilirler .

H:HĠDROJEN

O:OKSĠJEN

C:KARBON

Fe:DEMĠR

55

Ġki yada daha fazla elementin belirli

oranda birleĢerek kimyasal yolla

oluĢturduğu yeni özellikteki saf maddeye

BĠLEġĠK DENĠR

Ancak KĠMYASAL YOLLA AYRILABĠLĠR

56

SAF OLMAYAN MADDELER

ĠKĠ YADA DAHA FAZLA MADDENĠN

ÖZELLĠKLERĠNĠ KAYBETMEDEN ÇEġĠTLĠ

ORANLARDA KARIġMASI ĠLE OLUġAN

TOPLULUĞA KARIġIM DENĠR

KARIġIMI OLUġTURAN MADDELER

KĠMLĠKLERĠNĠ KAYBETMEZLER

57

58

Aynı cins atom veya

moleküllerden oluĢan

maddelere “saf madde” denir.

Elementler ve bileĢikler saf

maddelerdir.

59

Karışımlar birden fazla

faklı maddeden oluşur.

Karışımı oluşturan

tanecikler

farklı moleküller

Veya

farklı atomlar olabilir

60

Her tarafında farklı özellik gösteren tek bir-madde gibi gözükmeyen

karıĢımlardır.

maden filizleri, kaya parçaları, odun parçaları, bir bitki yaprağı, sis,

ayran, petrol su karıĢımı , beton parçası, toprak heterojen

karıĢımlara örnek verilebilir.

Heterojen karıĢım emülsiyon ve süspansiyon olmak üzere ikiye ayrılır.

61

Bir sıvıda çözünmeyen katının heterojen olarak

dağılmıĢ Ģeklidir.

Su–kum karıĢımı, su–tebeĢir tozu karıĢımı gibi

62

Bir sıvıda çözünmeyen baĢka bir sıvının

heterojen olarak bulanık bir Ģekilde dağılmıĢ

hâlidir.

Su–zeytinyağı karıĢımı, su–benzin karıĢımı, gibi.

63

Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir

madde gibi gözüken karıĢımlardır. Homojen

karıĢımlara genel olarak “çözeltiler” de denir.

Tuzlu su, Ģekerli su, alkollü su, çeĢme suyu ile

içerisinde bulunduğumuz hava homojen

karıĢıma örnek verilir.

64

ÇÖZELTİ

65

Bütün maddeler

taneciklerden oluĢmuĢtur

Ve tanecikler hareketlidir

Katılar: TĠTREġĠM

Sıvılar ve gazlar: ÖTELEME

HAREKETĠ yaparlar.

66

Taneciklerin hareketi

Ġskeleye bağlı

Bir kayığın

hareketine benzer

67

TİTREŞİM ÖTELEME

68