Ime antickih madjara potice odnekud sa istoka. Arheoloski podaci su ustvari lingvistickog porekla koji otkrivaju dalju proslost.Put do karpata Madjari poticu od ugro-finske grupe naroda I ziveli sun a prostoru Volge I Ostrake. Prvobitni Madjari su ziveli na prostoru Sibira. Negde sredinom 2 milenijuma p.n.e tokom bronzanog doba ovi livci I ribari su postali zamljoradnici I farmeri. Proto-Madjari su se odvojili od Ugarske zajednice u kasnom bronzanom ili ranom gvozdenom doba- oko 500god p.n.e., I ovo odvajanje oznacava vreme od kad mozemo da govorimo o posebnom narodju Madjarima. Oni su se naselili u medjurečju Iriša I Tobola. Do odvajanja je moglo doci usled njihove promene u ekonomiji. Stari ugari su sebe nazivali Magyar I verovatno se rec sastoji od dva magy I ar ili er sto verovatno znaci čovek koji govori. Juzni susedi Madjara su Sarmiti, narod blizak Skitima. Neke skole se slazu da Sargata kultura koja je datoana u 6 I 5 vek p.n.e moze biti identifikovana sa proto-Madjarima. Oni su postali nomadi. Oni odavde prelaze preko Urala I dolaze do reke Volge gde nastajeVelika MadjarskaJos I zvana stara Madjarska. 1236 dominikanski svestenik Julije izvestava o postojanju ove države. O postojanju govori I arapski spomenik datovan u 1311 godinu. Veliko groblje blizu sela Bolše Tigani pokazuje ostatke konjskih sahrana. Sahrane se mogu datovati u period 8 I 10 veka I verovatno su tu sahranjivani propadnici istocne Madjarske zajednice. A nekoliko lokaliteta sa grobnim celinama koji su korisceni u 6 veku su identifikovane u području izmedju Urala I Volge. Madjari odatle migriraju u područje reke Don u 8 veku. Odatle se narod podelio u dve grupe, jedni koji su otšli južno a jedan deo je ostao u toj teritoriji iznedju Urala I Volge I o njihovim potomcima je opat julije govorio.LevadiaMadjari nastanjeni oko reke Don. Anonmimni istoričar je sačuvao podatke o njihovoj istoriji. Njihovi severni susedi su bili Hazari . Oni su prvo bili u savezu ali vremenom se taj odnos menjao. Još neki narodi su se nasli pod uticajem hazarskog kaganata uključujući Bugare I Savire koji su pričali na iranskom jeziku I tako uticali na Madjare. Prva princeza se zvala Levedi I po tome Madjarska zemlja I dobija ime. U medjuvremenu oko 820-830 godine dolazi do pobune u kaganatu koju su ugusli I narod Kabari se pridruzuje Madjarima. To je dovelo do njihovog lošijeg odnosa sa Hazarima I to je bio razlog za još jedno premeštanje oko 850 godine u predeo izmedju reka Djepra, Dresta I Pruta.EtilokezeIme za novu “državu” daje Porfirogenit kad ih u svojim izvorima naziva etilokezama sto u prevodu znači medjurečje. Njihovi novi susedi na severu bili su isotčni Sloveni. Istorijskim čudom je smatrana činjenica da Madjari I njihov jezik se nisu stopili u Iranski ili Turski jezik. Zadrzali su svoj identitet tokom njihove dugačke migracije koja je trajala skoro cello mielnijum. Možda je glavni razlog za to sto su se oni naseljavali u sumama a ne u ravnicama I time su ostali narodji imali lošiji pristup ka njima. Njihov način preživljavanja je ćinio to što su bili dobri boric, I njihova jeyička jednistvenost ih je odvajala od drugih naroda.

Osvajanje

U prvom milenijumu Karpatski basen je podeljen na dve regije: transdanubija i panonija. Na ovom prostoru su se u 4 veku nalayili Huni. 420godine njiho kralj Atila je tu napravio prestonicu. Posle propasti Huna 454 ova oblast je u vlasti Germana. Isotčni deo je bio okupiran od strane Gepida, a Langobardi su držali zapadnu oblast. 565 godine još jedan nomadski narod stiže u ove prostore, to su Avari. Udruženim snagama sa Langobardima oni su pobedili Gepide. Njihovo prisustvo u ovoj regiji trajalo je dva I po veka. Njihova vladavina se završava oko 800 godine pobedom Franačke. Karpatski basen je oko 830 godine podeljen izmedju Franačke u Bugarske, I nazivao se ničijom zemljom. Deo yemlje dobija I Moimir Moravski princ. Vecinsko stanovništvo na ovom prostoru su cinili Sloveni koji su se tu naselili još u vreme Avara.Postojala su tri prolaza kojima su Madjari dolazili kroz karpatski basen: Verecke,uzsok, dukla. U latinskim izvorima Madjari su prvi put pomenuti 862. 894 Vizantijski vojskovodja Leo Mudri trazio je pomoć od Madjara u Vizantisjko-bugarskom ratu. Madjari su uništavali I pljačkali bugarske gradove I stigli su I do pprestonice Pliske. Iste godine Svatopluk, Moravski princ tražio je Madjarsku pomoć u borbi prtiv franaka, I ovaj dogovor je sačuvan u legendi o belom konju.Okupacija nove domovineIzgleda da se jedan deo Madjara nije vraćao u Etilokeze već se spustio niz Tisu. Novi neprijatelj Petchenges?? Se pojavio u južno-ruskim stepama koji su u 9 veku okupirali područje izmedju Urala I Volge I vodili su rat sa Hazarima. Hazarima se priključio nomadski narod Uz I tako su petchenges bili prinudjeni da odustanu od zemlje. Ovaj narod se brzo nasao kod granice Majdarske sto ih je prinudilo da se spuste u Karpatski basen. Karpatski basen je odgovarao njihovom semi-nomadskim načinu života. Siomeon je sklopio mir sa Vizantijom i odlučio je da se osveti Madjarima. Sklapa pakt sa petcheges koji nanose teške gubitke Madjarima i skoro ih istrebljuju.899 Madjari su podeljeni u manje jedinice došli do reke Po i odatle su pljačkali bogate provincije. Protiv Madjarske su se udružile Bavarska i Moravska. Postojanje Velike Moravske se zavrsava 902 godine u ratu sa Madjarima. Do 900 godine okupacija nove domovine je zavrsena I kreće novo poglavlje Madjarske kao evropske države.

Arheoloski deoLokalitet je u oblasti benepuzta kod lajosmize. 3 okolnosti su doprinele prepoznavanju groba iz osvajackog perioda Madjara. Muska sahrana je mogl biti datovana pomocu 30-40 srebrnjaka, pored toga pronadjene su I mamuze, sablja, konjska operema I kosti I ljutska skelet sa ranom od sablje na lobanji. Vecina nocica pripada periodu kralja Berengara 888-924. godine. 2 grob je iz Vereba i datovan na osnovu novćića Karla debelog I Karlo celavog, ovaj ratnik se borio u madjarskoj kampanji za kralja Berengara. 3 grob je u Galocu u Slovačkoj, imao konjaničku torbicu, srebrni nakit. Grbo je datovan ponoću probušenog srebrnjaka koji je kovan u Samarkantu I predstavlja prvi kovani Arapski novac na ovom prostoru. 4 grob je iz Solive I prema nalazima utvrdjeno da je savremen sa ostala 3.Sahrana iz Segedbojrhaloma je nabogatija zenska sahrana iz osvajačkog perioda sa 272 nalaza. U grobu oko nje je bilo 4 muškarca.

Ekonomija

Najznačajnija promena u ekonomiji se deslia u Levedi i Etelkezu. U 8 i 9 veku povećao se broj sela i napštaju nomadski život. U njihovom državnom uredjenju prvobitno su vladala 2 kralja, ali kasnije titula dolaskom Arpadovića na vlast postaje nasledna. Plemenska organizacija gubi na značaju i njabogatiji klanovi imaju moć.

Umetnost i religijaNajvažniji nalazi su od 10.veka. Glavna religija je bila šamanizam koji su verovali da svet podeljen u nekoliko slojeva koji su predtsavljeni drvetom života

Arheoloski nalaziGroblja su na uzvišenjima, grobne jame su četvrtaste čija veličina se menjala. Grobovi bogatijih su uvek veci od siromašnih i imaju više nalaza. Uglavnom su orjentisani u pravcu istok-zapad. Položaj pokojnika je opružen na ledjima sa prekrštenim rukama na grudima. Uglavnom su umotavani u tkanine, nije bilo kovčega. Karakteristika ovhi grobova jesu specifični ukrasi za glavu, prilagano je takodje i oružje koje je nekad bilo postavljeno u suprotnom smeru od uobičajnog, vrh sablje ka gore. Od 11 veka počinju da se stavljaju u grob obulusi(dinar za čamdziju) u usta ili šaku. Konji su bili prilagani samo u bogatije grobove, i to konji u punoj snazi. Konji su bili oderani tako da im lobanja i kosti nogu ostanu u koži i tako su sahranjeni. Prilozi su takodje i posude sa hranom i vodom. Postojao je i običaj sakaćenja mrtvih ali to nije bilo široko rasprostranjeno. Nijedna kraljevska sahrana iz 10 veka nije nadjena, sto znači da su sahranjivani na tajnim mestima. Grobovi plemenskih starešina su nalaženi u gornjem regionu Tise I Karpatskom basenu. Grobni prilozi nestaju sa širenjem hrišćanstva I sahrane se vrše pored crkve.Oružje I rat- Madjari su imali posebnu taktiku ratovanja tako sto su se konjanici pri napadu podelili u 2 grupe levu I desnu I pri napadu se ukrstaju I napadaju strelama I okružuju ih. U osvajačkom periodu njihovu vojsku uglavnom ćini laka konjica, nisu imali ni pešadiju ni tešku konjicu I zbog toga su retko napadali gradove. Nosili su što manje oružja da bi bili pokretiljiviji na konju. Dužina lukova je 110-115 cm, I njihov domet je 200-250m, iako su bili njihovi hici bili precizni sa razdaljine od oko 60-70m, oni su zaspipali protivnike kišom strela da bi oslabili njihove redove. Lukovi su bili glavno naoružanje I uglavnom su bili refleksni na sta ukazuju grobni nalazi. Insignije mociMoć I ugled madjara su reflektovani u pojasevima I oružju. Najčešći pojasevi su 1,5m dugi I raziličito ukrašeni. Kopče su bile štitaste. Kraj pojasa je bio debeo I težak tako da nije prolazio korz kopču, bio je vezan posebnom trakom. Bio je šiork 2cm, a postojao je I drugi tip pojasa širok 3cm. Prvi tip je poznat kao bugarski pojas po vizantisjkim izvorima. Mogao je imati 15-20 a najviše je imao 128 privezaka. Radionice su bile u gornjem regionu Tise. Ovi pojasevi e nalaze u grobovima u kasnom 10.veku I posle. Ukrasi na konjaničkim torbicama se mogu smatrati madjarskim proizvodom, njih su nosile starešine. Osim toga znak ugleda su I ukrašene sablje I fotrole za lukKonjska opremaSedla su bila ukrašena srebrnim ili koštanim oplatama. Sastojale su se od dve paralelne daske na koje su išle jabuka I zadnji deo sedla. Muška su bila uža a ženska šira, sedište je bilo kožno I fleksibilno. Uzengije su bile kožne ili drvene I postojala je kost za stajanje. Konjsku opremu ukrašenu sa rozetama su uglavom koristile žene. Ženske sahrane sa ovom opremom su nadjene svuda u Karpatskom basenu. Imale su Raznobojne ukrase za

kosu koje su ili dijademe ili delovi vela krašene srebrnim ili bronzanim oplatama sa cvetnim motivima. Jedinstven nalaz iz Puspokladanju-esperiesvolgi je kapa koja je pravougaona ukrašena perlama koj e se spajaju sa oglicom i ušivene su u kožu. Nalaženi su još i ukrasni prstenovi koji nisu nošeni na rukama nego u kosi. NakitPrstenovi za pletenice su bili od bronze, srebra, zlata i nalažene su u grobovima. Teško je da se utvrdi da li je prstenje za kosu ili mindjuše. Nosili su ih i muškarci. Praporci su nošeni oko vrata i štitili su od zlih duhova

Naselja, zanati, industrijaPrva istraživanja naselja su vršena u Sabolcu i Sihalomu