InhoudsopgaveMAGAZINE

DS. PIERSON COLLEGE

JAARGANG 17 | 111 | 2018

bulletin

Overgang

Onderwijsontwikkeldagen...Wat gebeurt daar eigenlijk?

‘Hee tas, waar ga je met die brugger naar toe’

Wat zit er in die tas?

CAP‘Zing mee met

Hamlet’

2

Colofon

Eindredactie Clo Martens (CM), Karin Polman (KP), Meike Wouters (MW)Fotografie foto voorzijde survivalGrafisch ontwerp Bureau Gurk, Marie Christine Meijer Drukwerk Drukkerij Van der Heijden,’s-Hertogenbosch

Redactieadres Postbus 701,5201 AS ’s-Hertogenboschtelefoon: 073 644 29 29c.martens@pierson.nlwww.pierson.nl

In dit magazine

2 Voorwoord

3 In de picture: Onderwijsontwikkeldagen

5 Veertig jaar Pierson…

6 Voor welke culturele activiteit kies jij?

6 Nog een jubileum

7 Nieuwe docenten 8 Examendagboek 1.0

9 Rectors league

9 Geopolitiek voor Beginners

10 Fier op Fier

11 Lrrnlfhbbrn*: Met het circus mee

12 Van Apollinaire tot Zeppelin

13 EHBO

13 Ver weg dichtbij

14 Wat zit er in die tas?

16 De achterkant: Overgangsverschijnselen

Voorwoord

OvergangHet woord overgang roept ongetwijfeld diverse beelden op. Een brugklasser die blij is met zijn overgang naar het volgend leerjaar denkt absoluut aan iets anders dan de schrijfster van de column op de achterkant van ons Piersonbulletin. En dan hebben we het nog niet over de pensionado, de NS- medewerker, de hypotheekverstrekker, de seizoenen of de rups die vlinder wordt. Maar al die beelden bij het woord overgang hebben wel een iets belangrijks gemeen, ze gaan over een verandering en daarmee over nieuwe mogelijkheden, een nieuwe horizon. Dus dat woord overgang past dit jaar perfect bij de Pierson. Er is veel in verandering, het onderwijsconcept wordt met zorg en aandacht vernieuwd om nog meer maatwerk aan leerlingen te kunnen bieden. Het werk is ‘under construction’: Onderwijs met een stevige basis, met begeleiding en keuzes voor leerlingen die maximaal aansluiten bij de eigen ontwikkeling. Soms is dat versterken, soms verdiepen en soms verbreden. U heeft deze richting de afgelopen jaren al gemerkt in de proeftuintjes, maar vanaf augustus 2019 gaan we over naar het vernieuwde concept. Dit jaar is dus een overgangsjaar, een jaar van hard werken voor docenten, secties en afdelingen. Maar wat geeft dat ook een energie, en wat een mooie kansen voor leerlingen!

En ondertussen gaat het leren binnen en buiten de school volop door. Dit bulletin neemt u mee op reis, over grenzen naar landen waar u nooit eerder was, in de geschiedenis, naar de toekomst, in vakken en over vakken heen, naar nog onbekende medewerkers en naar vertrouwde gezichten, die na een lange periode van betrokken inzet voor leerlingen en de school feestelijk jubileren of gaan pensioneren. Overgangen zijn zo slecht nog niet, dus mevrouw Polman, geniet ervan! Wij doen dat op de Pierson ook!

Alma van Bommel, rector/bestuurder

3

In de picture

Hoe begon het?Het Pierson College kent een lange traditie van innoveren: de vraag wat goed is voor de ontwikkeling van leer-lingen als persoon en als toekomstige wereldburger is er een die altijd leeft in de school. Zeker in deze eenentwin-tigste eeuw, waarin veranderingen sneller en onvoorspelbaarder zijn dan ooit, is het belangrijk, dat je weet hoe je zelf kunt leren. Dat geldt voor het eigen leerproces in school, dat geldt voor het kunnen samenwerken met anderen en voor het zelfstandig kunnen handelen buiten school

De afgelopen jaren hebben we in aller-lei proeftuinen ervaring opgedaan met manieren, waarop leerlingen meer plezier en motivatie krijgen in het leren en daar ook verantwoordelijkheid voor gaan nemen.

Helder is dat, hoe meer ruimte leer-lingen in hun leerproces krijgen om hun eigen talenten te ontwikkelen, om zichzelf beter te leren kennen, om eigen keuzes te mogen maken, hoe groter hun motivatie is. Zo kunnen ze uitgroeien tot zelfstandige mensen die zich verhouden tot anderen en tot de wereld.Maar het vraagt van ons als school een aanpassing in onze pedagogische en didactische aanpak. Als het leren meer toegespitst wordt op de persoon, vraagt dat ook meer coaching en re-flectie van de leerlingen, want we zien hen graag aan het stuur van hun eigen leerproces.Dit vraagt om keuzemogelijkheden in de hoeveelheid stof die ze aanpakken en in de soort oefeningen, en de moge-lijkheid om daarover in gesprek te gaan met de docent.

Andere rollenEn dit betekent tegelijkertijd ook een andere rol voor de docent: die moet niet alleen het aanbod verzorgen en kijken of de toetsing in orde is, maar in gesprek gaan met de leerling over de aanpak, vragen wat de leerling nog nodig heeft, tips geven en reflecteren. De relatie met de leerling is bovendien heel belangrijk in het verkrijgen van een totaalbeeld. We moeten daarbij ook kijken naar vaardigheden die voorwaardelijk zijn voor het leren en voor het ontwikkelen van een stevige persoonlijkheid, en niet alleen naar de output die je in een toets wilt zien om te kijken of aan de voorwaarden van het eindexamen kan worden voldaan. Hoe pak je dat aan? En hoe richten we het vak en de les in? Hoe toetsen we dan? En hoe geven we de leerling de zo belangrijke inhoudelijke feedback?

Onderwijsontwikkeldagen… Wat gebeurt daar eigenlijk?Dit schooljaar zijn er naast de jaarlijkse studiedag nog zes ontwikkeldagen gepland. Directe aanleiding was het inspectiebezoek vorig jaar dat dermate positief was, dat de school deze mogelijkheid heeft gekregen van OC&W. De dagen zijn bedoeld om als personeel de onderwijstransitie met elkaar goed vorm te kunnen geven.

>

4vervolg Onderwijsontwikkeldagen…

Ook aandacht voor informeel leren is een terugkerend onderwerp. Activiteiten die buiten het curriculum om plaatsvinden worden nog steeds vooral gezien als ex-traatjes. En dat terwijl we in de lessen toch vooral de koppeling willen maken tussen de lesstof en de vaardig-heden die leerlingen moeten verwerven enerzijds en het echte leven aan de andere kant. Het is van onschatbare waarde wat kinderen leren als ze op survival gaan, of als ze een presentatie houden op hun oude basisschool, of als ze een dag meehelpen in een tehuis voor ouderen.

Leer- en ontwikkeltijd voor docenten is essentieelIn hun tweedaagse bezoek aan onze school heeft de inspectie de ambitie van de school gezien en erkend. Met de ontwikkeldagen die dit jaar op de rol staan, krijgen we de mogelijkheid om met elkaar aan het werk te gaan en de eerste dagen zijn door docenten met grote graagte omarmd en benut.

De opdrachtDoor de transitiegroep is eind vorig schooljaar een heldere opdracht geformuleerd. Als we ruimte willen creëren voor eigen keuzes van leerlingen, als we daar ruimte voor willen maken in het programma, dan zal in elk geval duidelijk moe-ten zijn, wat het basiscurriculum is: wat elke leerling zich per se eigen moet maken.De eerste ontwikkeldagen was er tijd en ruimte voor de vak-secties om te komen tot een doorgaande leerlijn voor het vak, waarbij een basisprogramma wordt gedefinieerd , dat twee derde deel van de tijd volgens de huidige lessentabel bestrijkt.

In de resterende een derde moeten er mogelijkheden komen om de vakinhoud te versterken, waar de leerdoelen van het basisprogramma nog niet gehaald zijn. Maar ook om te verdiepen en te verbreden, als de basis staat.

Een en ander heeft onvermijdelijk gevolgen voor de manier waarop we onze leerlingen begeleiden. Ook het rooster zal er zeker anders uit komen zien. Dat zijn zeker onderwerpen voor volgende ontwikkeldagen.

Rol ouders en leerlingenIn al deze ontwikkelingen is de dialoog met leerlingen en ouders onontbeerlijk. De afgelopen jaren hebben we ook gemerkt dat er een toenemende belangstelling is van ouders voor het hoe en waarom. Hoe we echt samen kunnen optrek-ken is een ander punt. Ook daarover gaat u meer horen. (CM)

>

5

Hoe is dat?JWtW: ‘Ik moet nog wel wennen. Het is als een verlengde vakantie, alsof ik spijbel, terwijl mijn agenda ook heel snel vol loopt, niet in het minst door het beroep dat mijn kinderen en kleinkinderen nu op me kunnen doen. En ik heb mooie dingen om naar uit te kijken, zoals een verhuizing naar Schijndel. Ik ben in Winterswijk geboren, heb zo’n vijftig jaar in Nijmegen gewoond en ga nu weer terug naar het dorpse leven. Een nieuwe fase!’

Nog even terugkijkend, hoe is jouw Piersontijd verlopen?JWtW:’Ik ben meteen na de lerarenopleiding begonnen op de Pierson. We waren nog een klein schooltje met zo’n 500 leerlingen. Banen in het onderwijs waren toen niet dik gezaaid en in ’84 dreigde ontslag door een teruglopend aantal uren. Dat is voorkomen omdat we begonnen met een Internationale Schakelklas, waarin vooral Vietnamese bootvluchtelingen werden opgevangen. Een jaar later startte ons atheneum en sindsdien is de school alleen maar gegroeid.

Eind jaren 90 werd ik coördinator en later afdelingsleider van de derde klassen havo en vwo, een leerjaar dat me erg aanspreekt. Het is een jaar met een schakelfunctie, waarin leerlingen voorzichtig een eigen identiteit gaan vinden. In dat aftasten gebeuren er soms onverwachte dingen. Het braafste meisje gaat ineens spijbelen en waarom, tja dat weet ze zelf ook niet.Ik vond het leuk om met het derdeklasteam een programma te ontwikkelen, waarin we die schakelfunctie goed kunnen vormgeven, zoals bv in het (H)Aco-uur. Ik was daar zelf meer één van de mensen dan de manager, ik houd ervan om naast iemand te gaan zitten en te kijken waar ik de voorwaarden kan scheppen.

Na het overlijden van mijn vrouw ben ik teruggegaan naar het lesgeven. Dat heb ik de laatste vijf jaar met veel plezier gedaan. Ik vind het leuk om voor leerlingen de huidige tijd te verklaren: aanslagen, immigratiestromen, het is van alle tijden. Het helpt als je de wereld waarin je leeft in perspectief kunt zien. Het gesprek daarover in de klas is heel boeiend. Ik heb in alle jaarlagen les gegeven, heb ook een groep van klas 4 naar het eindexamen gebracht met mooi resultaat. Dat laat opnieuw zien hoe belangrijk de relatie is.

Wat betekende de Pierson voor jou?JWtW: ’Ik heb altijd prettig gewerkt met leerlingen. Met collega’s was er ook goed contact, de laatste jaren misschien nog wel intensiever. Het is fijn dat ik de waardering daarop ook terugkrijg.Want de jaartallen zullen vast niet allemaal blijven hangen, maar voor mij telt, dat ik een klein radertje ben geweest in de vorming van jongeren’. (CM)

Veertig jaar Pierson… en het gaat niet om jaartallen

Op een stralende najaarsdag spreek ik met Jan Willem te Winkel, docent geschiedenis. Hij vierde in augustus zijn 40-jarig jubileum op de Pierson, deed nog wat klussen op school en ging in oktober met pensioen.

'Ik ben een klein radertje geweest in de

vorming van jongeren'

6

Ook Karin Polman vierde haar jubileum: zij werkt 25 jaar op het Pierson College.

In die jaren verzorgde zij het vak maatschappij-leer, een vak dat zich bij uitstek leent om de buitenwereld binnen te halen. En dat doet zij volop. Niet alleen in haar humoristische college-achtige lessen, maar ook door de theorie tastbaar te maken. In haar lokaal hangen de toga’s voor rollenspelen, waarin leerlingen zich uit kunnen leven als aanklager of rechter. Vaste prik zijn excursies naar de rechtbank, een rondleiding in de Tweede Kamer en waar het zich aandient een jongerenparlement in het gemeentehuis of een landelijk debattoernooi.

We hebben haar vooral ook leren kennen in de columns die ze al tien jaar lang schrijft op De achterkant van het Piersonbulletin. In haar eigen geestige en beeldende stijl beschouwt zij daarin haar eigen leven en dat van de Pierson met goede antennes voor de tijdgeest. Voor velen is haar column het eerste stuk, dat ze lezen van het bulletin. En voor deze speciale gelegenheid werden ze dan ook gebundeld. (CM)

Voor welke culturele activiteit ga jij?

‘Le roi est mort…’ Heel zacht hoor je deze zin melodieus in de foyer van het Theater aan de parade. ‘Le roi est mort…’ klinkt het luider met treurig trompetgeschal. De stoet schrijdt de foyer binnen, leerlingen staan met uitgestreken gezicht in het stemmig zwart in een rij. Terwijl de koning op de baar het theater in wordt gedragen, klinkt ‘De koning is dood’, uit Shakespeares Hamlet. De jongens zingen zwaar en traag, de meisjes hoog en kristalhelder.

‘Welke CAP (Culturele Activiteit door een Professional) ga jij bezoeken?’, daar begon het allemaal mee. Deze vraag krijgen alle leerlingen uit havo 4 en atheneum 4 bij de start van culturele kunstzinnige vorming, CKV. 'Kunst actief meemaken' is het doel van het vak. Kunst ervaren en be-schouwen vraagt van leerlingen betrokkenheid, inzet, kennis en vaardig-heden. Ze gaan kijken, kijken en vergelijken, kijken en doen. Foto’s maken, een film produceren en stiekem een beetje enthousiast worden en trots op je werk, want daar zit tijd in, daar ligt je gevoel in en daar wil je iets mee zeggen. En zo kon het gebeuren, dat vorig jaar een flink aantal leerlingen zich inschreef voor een opera en gevraagd werd om mee te zingen in de proloog van Hamlet. Een onverwachte en bijzondere gebeurtenis.

De culturele activiteiten worden aangeboden door school, waarbij leerlin-gen uit verschillende voorstellingen kunnen kiezen. Daarbij geldt, wees er snel bij, want vol is vol. Het aanbod is dit schooljaar nog diverser dan vorig jaar: er is toneel, dans, cabaret, opera en muziek. De meest gewilde voorstellingen zaten in een mum van tijd vol, net als de keuzeplekken voor de begeleiding. Niet de vraag ‘welke CAP ga jij bezoeken?’, maar ‘Wil jij mee met de vierde klassers naar het theater?’ stel ik aan mijn collega’s via de inmiddels welbekende poster op het prikbord. Deze vraag heeft een Pavlov-reactie bij sommigen van hen. Er wordt geduwd, getrokken en er worden zelfs reserveplaatsen gecreëerd om mee te kunnen gaan met de leerlingen.

Inmiddels zijn de kaartjes geboekt, is de begeleiding verdeeld, zijn de vooronderzoeken gestart en is het culturele jaar weer begonnen. En nee, geen Hamletproloog dit seizoen, maar wel weer een voorstelling waarbij ook dit jaar de leerlingen de kunst actief meemaken. Wie of wat, dat blijft nog even een verrassing.

José Peters, docent KV/CKV

Wil jij mee met havo4 & ath.4 naar het Theater? Schrijf je in en je ontvangt van mij de kaartjes en info;

geniet van dit geweldige aanbod!! ALLEMAAL MENSEN

toneelgroep Oostpool Theater aan de Parade

di 23 okt. 19.00 uur

1

2

KING LEAR

toneelgroep Maastricht

Theater aan de Parade wo 14 nov. 19.30 uur

1.

2.

3.

TWOOLS

scapino ballet Theater aan de Parade

di 18 dec. 19.00uur

1.

2.

Gegroet José Peters

ANNE & LISA Perron 3

vr. 8 feb 20.30 uur

1.

2.

3.

4.

TANIA KROSS Theater aan de Parade

di 11 dec. 20.00 uur

1.

2

3

4

DE FRANSE EIJKEL

SPEELT Perron 3

vr 14 dec. 20.30uur

1.

2.

3.

4.

DANGEROUS LIAISONS

Opera2Day Theater aan de Parade

wo 13 feb. 20.00 uur

1.

2.

3.

KOM HIER DAT IK U KUS Theater aan de Parade

di 7 mei 20.00 uur

1.

2.

3.

THE WORLD

ACCORDING TO

KUBRICK

het zuidelijk toneel

Theater aan de Parade

di 21 mei 20.00 uur

1.

2.

3.

Nog een jubileum

7

ab c

de

fg h

ij

k l m

n op

q rs t u

vw x

Nieuwe docenten

Een klas vol nieuwe docenten

a Sharon Wolfs docent Engelsb Rachele Kiriwenno docent levensbeschouwingc Niels Hexpoor docent filosofied Annechien Bos docent wiskundee Maarten Verstegen docent geschiedenisf Joost van Bavel docent aardrijkskundeg Petra Theeuwen docent Engelsh Naomi Rghioui docent maatschappijleeri Valerie Lerou docent kunstvakj Iris Dölle docent Duitsk Kaat de Waele docent levensbeschouwingl Inez Coonen docent Duits

m Lisanne van den Heuvel docent kunstvakn Anne Jongejans docent wiskundeo Maud Kuijpers docent Duitsp Rosan van der Pas docent economieq Lieke Somers docent bewegingsonderwijsr Lloyd van Zaalen docent informaticas Semm Beriah docent Franst Erbil Güngör docent biologieu Patrick den Drijver docent biologiev Ilse Oerlemans docent verzorgingw Devon Sterken docent Nederlandsx Kimberly de Caluwé docent natuurkunde

8

Lief dagboek,Aangezien dit mijn zevende jaar op het Pierson College is, begin ik zo onderhand wel zin te krijgen in het maken van mijn examens. Ik heb redelijke cijfers meegekregen van vorig schooljaar en dat zorgt voor meer motivatie. Verder hebben mijn inmiddels wél studerende vriendjes en vriendinnetjes allemaal mooie verhalen over hun studentenleven; dat betekent nóg meer motivatie! Kort gezegd: dit jaartje doen we wel even en dan ben ik eindelijk aan de beurt.Dat is wat ik aanvankelijk dacht maar nu de eerste periode achter de rug is, piep ik wel anders. Het eindexamenjaar is zonder meer hard werken en als iemand dat nog niet in de smiezen heeft, zal ik verbaasd opkijken als diegene alsnog weet te slagen.

Mede door deze openbaring en door het maken van mijn eerste PTA’s dit jaar heb ik al vier belangrijke lessen geleerd over de gang van zaken tijdens het eindexamenjaar:1 Het maken van tientallen chronologische-volgorde-opdrachten voor geschiedenis, het

maken van tientallen examenteksten voor Nederlands en het honderden woordjes leren voor Engels is heel erg nuttig en leraren doen het schijnbaar niet om leerlingen te pesten.

2 Mocht je nou echt moeite hebben met een vak (wiskunde uiteraard), voel je dan vooral niet bezwaard om een bijlesje in te plannen, zo’n twee uur in de week. Ondanks dat ik er elke maandagavond weer tegenop zie, heb ik nu toch een aanzienlijke kans om een voldoende

te halen op mijn examen!3 Wisselen van studieplek is de sleutel tot succes. In plaats van elke dag op je kamertje te

studeren (met andere woorden: je kamer opruimen, herdecoreren, kijken welke nieuwe kledingcombinatie je morgen aantrekt, et cetera), zou je ook eens kunnen overwegen om bijvoorbeeld naar de plaatselijke bibliotheek te fietsen en te kijken of de concentratie daar wel opdoemt. Je kan tenslotte moeilijk de bibliotheek een andere inrichting gaan geven.

4 Medeleerlingen zijn er kennelijk niet alleen voor om de stapavonturen van het afgelopen weekend mee te bespreken: ze kunnen je ook helpen met stof die jij zelf niet begrijpt of waarvan de uitleg van de leraar totaal

niet blijft plakken.

Op naar de volgende ronde, dagboek. Ik spreek je binnenkort! Sien

Een nieuwe examenlichting is van start gegaan en voor sommige leerlingen wordt het een spannend jaar. Sien van Ameijden uit Atheneum 6 houdt dit schooljaar voor ons een examendagboek bij, waarin zij vertelt over de dingen die haar opvallen.

Examendagboek 1.0

9

RECTORS LEAGUE: een klein voorproefje

Voor de eerste keer organiseerden we een rectors league voor atheneum 6. Vier docenten van de Universiteit van Utrecht hielden een college in hun vakgebied. Leerlingen konden kiezen uit colleges over internationaal recht, kosmologie, de kunst van het schrijven of digitale fotografie.

Zo konden leerlingen ervaren, hoe het is om college te krijgen en ook een indruk krijgen van diverse academische vakgebieden.Het is een van de prikkels, die we leerlingen bieden in het proces van kiezen voor een vervolgstudie.In deze rectors league ging het erom te ervaren hoe wetenschappelijk onderzoek opgezet wordt, hoe gewerkt wordt vanuit een breder abstract perspectief. Leerlingen kunnen er even aan proeven en nagaan, of dat iets is wat aanspreekt. Voor specifieke informatie over studies blijven open dagen en meeloopdagen daarnaast relevant.

Op weg naar het collegebankje, dat voor deze lichting volgend jaar om deze tijd al weer gewone realiteit zal zijn. (CM)

GEOPOLITIEK VOOR BEGINNERSHet is half twaalf, en in lokaal A4 voltrekt zich een drama: Pizzaland, een zuid-Amerikazisch ontwikkelingsland, is zojuist getroffen door een overstroming. De bevolking heeft geen eten meer en het geld van de overheid is op. In buurland Oost-Pindakazië gaat het goed met de industrie, maar krijgen mensen gezondheidsklachten omdat het milieu verslechtert. Wat doe je dan?

De gemiddelde Nederlandse brugklasser zal niet snel met dit soort vraagstukken geconfronteerd worden. Toch is het belangrijk om na te denken over de dingen waar je wellicht liever niet bij stil staat: wie heeft bijvoorbeeld die mooie nieuwe spijkerbroek in elkaar gezet, en onder welke omstandigheden? Wat moet je doen als je je been breekt tijdens een partijtje voetbal op de vuilnisbelt waar je werkt en je hebt geen geld voor de dokter? Dit soort onderwer-pen komen aan bod tijdens Globaland. Tijdens dit project krijgen de brugklassers een eigen land om te runnen. Door opdrachten te doen verdienen ze Globa’s, geld om hun land draaiende te houden. Dat dat niet altijd gemak-kelijk is blijkt snel genoeg: met een belastingtarief van 90% heb je weliswaar genoeg geld om wegen aan te leggen maar heb je ook vrij snel te maken met een volksopstand.

Ondertussen gaan de opdrachten over problematiek waar-mee kinderen in grote gedeeltes van de wereld geconfron-teerd worden: vluchtelingenstromen, gebrek aan scholing, kinderprostitutie en voedselschaarste zijn thema’s die op ludieke wijze aangekaart worden.

Het zijn zware thema’s, maar toch beleven de leerlingen er veel lol aan - op zijn minst tot de volgende spelronde, waarin blijkt dat Verweggistan te kampen heeft met een invasie van zijn buurland. Jammer! Gelukkig is het maar spel… (MW)

10

Maandagochtend 27 augustus om kwart over zeven loop ik naar school. Vandaag wil ik er vroeg bij zijn want het is de eerste schooldag. Nou ja, niet de eerste schooldag maar wel de eerste Fier-dag. Fier is de naam die gegeven is aan het project in atheneum 4. In dat project zijn vier vakken gecombineerd: CKV, levens-beschouwing, maatschappijleer en Nederlands. De komende maandagen zullen in het teken staan van deze ‘Fier’-vakken. Alle leerlingen hebben ook een mentor die lesgeeft in een van die vakken. Omdat wij, de mentoren, elke maandag de hele dag samen met onze leerlingen zijn, leren we hen goed kennen.

Aangekomen op school hang ik samen met mijn collega’s de roosters op, we nemen de laatste dingetjes door en zetten de deuren van de lokalen open. Wij zijn klaar voor de nieuwe lichting leerlingen atheneum 4. Voor de mees-ten van ons zijn de gezichten nieuw; niet alleen voor de docenten maar ook voor

de leerlingen. Leerlingen zitten name-lijk niet alleen in een nieuwe klas maar ze zitten ook in (meerdere) clusters en soms met anderejaars in KWT-uren. Elk uur kan de samenstelling van de klas anders zijn. Behalve tijdens Fier want dan zitten alle atheneum ‘fierders’ een dag lang op dezelfde verdieping.

Fier op FIER

Na het mentoruur gaan we aan de slag met onze Fier-vakken. We willen geen standaard lessen geven maar vakover-stijgend en buiten het reguliere kader werken. Eerst gaan we op zoek naar de achtergrond van de leerlingen. Wie zijn ze, wat zeggen hun namen over hen en wat zijn hun dromen en wensen? Ook werken we aan vaardigheden. In Fier zal een aantal hoorcolleges aan bod komen, vandaar dat we met de leerlin-gen bespreken hoe je zoiets aanpakt. We leren ze informatie te filteren. Niet alleen tijdens een hoorcollege maar ook buiten de lessen om. Leerlingen krijgen namelijk zoveel informatie te verwerken in mails en via Classroom, dat ze vaak door alle mails de inbox niet meer zien.

Vaardigheden komen ook aan bod in de escaperoom voor onze leerlingen. Daarin moeten ze tonen dat ze oplos-singsgericht kunnen samenwerken en we zien al snel welke leerling een leidersrol op zich neemt, wie een goed inzicht heeft en wie snel is in logisch nadenken. Het is voor ons een feestje om te zien hoe de leerlingen zo’n escaperoom aanpakken.

Buiten de vaardigheden om geven we de leerlingen natuurlijk ook vakinhoud mee. We laten ze nadenken over het verschil tussen kunst en kitsch, wat voor lezer ze zijn en welk leesboek dan bij hen past en we hebben het over ethiek. We geven ook de ruimte om zelfstandig aan de slag te gaan. Hierbij zullen ze goed moeten plannen want er is veel wat gedaan moet worden. Ook wordt er in deze zelfwerktijd soms vakinhoud aangeboden, zoals een vragenmoment van maatschappijleer en de minicolleges van Nederlands. Leerlingen moeten dan keuzes maken: ga ik zelf aan de slag of volg ik het col-lege werkwoordspelling van 11.30?

Atheneum 4 heeft inmiddels een goede balans gevonden met al die nieuwe mensen, verschillende vakken en ons project. Daarom zijn wij als docenten fier; na een succesvolle eerste periode loop ik zelf f(l)ierefluitend de school uit.

Lidy Rolf, docent Nederlands en mentor Atheneum 4

foto: Jasmine de Vries

11

Lrrnlfhbbrn*

Hoe en wanneer is het allemaal begonnen?Mijn partner René had lange tijd een kindercircusschool en een paar jaar geleden zijn we samen in Veghel opnieuw begonnen. Mijn zoon Luc, die ook een verstandelijke beperking heeft, doet vanaf het eerste uur hartstochtelijk mee. Met Circus Caps oefenen we elke woensdagmiddag met de kinderen: diabolo, koorddansen en bordjes draaien bijvoorbeeld. Verder geven we ook clinics, voorstellingen en cursussen. Het is altijd weer heel mooi om te zien wat de kinderen allemaal kunnen en wat dat doet voor hun zelfvertrouwen en ontwikkeling.Luc en René geven ook samen voorstellingen, onder andere op het symposium van Wereld Downsyndroomdag en dat was een heel mooi moment: de capaciteiten kunnen laten zien van kinderen met Down. Internationale roem?Jazeker! In de zomervakantie overbelasten we een auto, een camper en twee aanhangers met circusspullen en zakken we met z’n drieën af naar Frankrijk, waar we op een camping steeds drie dagen workshops geven en daarna een optreden. Je sjouwt je een breuk maar het zijn heerlijke weken.

Na gedane arbeid is het goed rusten en wij wilden wel eens weten wat

het Piersonpersoneel zoal doet om na het werk de zinnen te verzetten. Chantal Wolters, docent wiskunde en examensecretaris, hangt in haar vrije tijd passer, goniometrie en de PTA’s aan de wilgen, zet een hoge

hoed op en gaat met het circus mee. Circus Caps in dit geval: een circus

door kinderen met een verstandelijke beperking samen met hun broertjes,

zusjes, vriendjes en vriendinnetjes.

Stopt het voor jou bij het circus?Zeker niet! Veghel kent het tweejaarlijkse art & food festival Fabriek Magnifique en daar treden we op met een straat-theatergroep. We zijn begonnen met een aantal vrienden en die groep is nu uitgebreid met vrijwilligers van het festival uit Veghel. Het is altijd lol, zowel met het circus als met het straattheater. Eigenlijk kun je niet eens meer spreken van een hobby, het komt zowaar in de buurt van een passie! Profiteert je werk nog van je hobby?Natuurlijk. Het circus en straattheater vormen een heel leuke invulling van mijn vrije tijd en die balans met je pro-fessionele leven is belangrijk. Verder neem ik mijn hobby ook mee naar school: René en ik hebben tijdens een bezin-ningsdag op school al eens een workshop gegeven voor en met collega’s. Maar misschien is die invloed nog wel het meest zichtbaar in mijn houding naar de leerlingen: ik ben duidelijker geworden, consequenter. En in het onderwijs van nu geldt ook het adagium van Circus Caps: ‘Je mag niet op het koord zonder begeleiding.’(KP)

*Lerarenliefhebberijen

Met het circus

mee

12

Wat was het Engelse perspectief op de oorlog, bijvoorbeeld? Hoe verschilt dit van de Duitse kijk op zaken? Bij de talen is gekeken naar literatuur uit deze periode, waaruit af te leiden is hoe het ‘voetvolk’ over de oorlog dacht. Ook kranten-artikelen en cartoons uit deze tijd werden behandeld. Bij economie werd gekeken naar de structuur van de oorlogs-economie. Ook andere aspecten van de oorlog zijn aan bod gekomen. Zo leidde de Eerste Wereldoorlog tot het ontwik-kelen van bloedtransfusies. Hoe je weet of jouw bloed over-eenkomt met dat van een gewonde soldaat, ontdek je alleen door in je vinger te prikken en je eigen bloedgroep te bepalen (en zo’n vingerprik is helemaal niet spannend. Nou ja, een beetje dan). Bij scheikunde hebben de leerlingen onderzoek

gedaan naar de effectiviteit van gasmaskers en hoe je er zelf eentje kunt bouwen. Of ze werken? Dat laten we nog even in het midden…

Daarnaast waren er ook lezingen, bijvoorbeeld van medisch historicus Leon van Bergen, over lijden en sterven tijdens de Eerste Wereldoorlog.

De Eerste Wereldoorlog heeft in het kader van de honderd-jarige herdenking de laatste jaren meer aandacht gekregen, terecht, want de alomtegenwoordige uitwerking ervan is zeker niet te onderschatten. Dat is onze vijfde klas nu wel duidelijk. (MW)

Van Apollinaire tot Zeppelin

Wereldoorlog I was een conflict waarbij 19 miljoen mensen de dood vonden. Het veranderde het politieke landschap van Europa voorgoed. Het was ook een conflict van nieuwe technieken en kunsten. Toch wordt er in Nederland relatief weinig aandacht aan besteed; wij waren immers ‘neutraal’. Tijd om daar verandering in aan te brengen. Onder begeleiding van geschiedenisdocent Tom Sas en een tiental vakdocenten hebben de leerlingen van A5 allerlei facetten van dit enorme conflict kunnen bekijken.

13

EHBO(eerste hulp bij onderwijs) In deze rubriek bespreken we een probleem

vanuit verschillend perspectief.

Casus » Tetske lijkt een beetje op een cyborg: zó vergroeid is zij met haar mobieltje. Altijd aan het appen, snapchatten en op jacht naar de likes voor eeuwige Instafame. Sommige docenten vinden dat vervelend want Tetske heeft haar hoofd niet altijd bij de les. Dat leidt aan beide kanten tot irritaties.

» Liv, Tetskes beste vriendin:Ja hallo, da’s toch hoe we tegenwoordig communiceren? Als ik bijvoorbeeld in een andere les zit en ik moet Tetske iets vragen, dan stuur ik even een berichtje. Ik vind het hartstikke handig, dat ik iedereen snel kan bereiken en ondertussen let ik heus wel op. Kwestie van multitasken.

» Jos, de vader van Tetske: Dat telefoongebruik loopt wel een beetje de spuigaten uit. We merken thuis ook, dat Tetske zelden haar aandacht ergens 100 % bij heeft. Daarom hebben we nu ook wat regels ingesteld: geen telefoon aan tafel en niet tijdens het huiswerk. En multitasken is gewoon een ander woord voor ongeconcentreerd bezig zijn.

» Pieter, de docent: Bijna alle leerlingen hebben nu een Chromebook dus ook voor het spelen van een educatieve Kahoot of het checken van een lesrooster is een telefoon niet meer nodig. Telefoongebruik leidt enorm af. Leerlingen gaan toch ook niet zitten klaverjassen in een les?

» Gedragsregels ds. Pierson College: ‘De telefoon wordt alleen gebruikt als de docent aangeeft dat deze gebruikt mag worden. Dat betekent in de praktijk dat de telefoon vanaf het betreden van het lokaal tot en met weggaan uit het lokaal in onze tas of kluisje zit.’

(KP)

Ver weg dichtbij

Soms komen de leerlingen bij ons op school van

héél erg ver weg: Camila Rodríguez Rojas uit Chili

volgt dit hele schooljaar een uitwisselingsprogramma in

Atheneum 4. Zij stelt zich hier aan u voor.

Ik ben 17 jaar en kom uit Coyhaique in Chili (Patagonië). Daar woon ik met mijn twee zussen, de zus van mijn oma, mijn ouders en mijn hond. Mijn leven was altijd heel rustig, in een klein stadje waar iedereen elkaar kent en alles altijd hetzelfde is. Het was eigenlijk een vrij monotoon leven, dus op een zeker moment besloot ik, dat ik graag iets nieuws zou wil-len doen. Ik meldde me aan voor het uitwisselingsprogramma van AFS. Ik was altijd al geïnteresseerd in duurzaamheid en daarom ging ik onderzoeken wat daarin mogelijk was. Zo raakte ik gefascineerd door Nederland met zijn landschappen en moderniteit en besloot hiernaartoe te gaan.

Na een vliegreis van 16 uur kwam ik aan in Amsterdam, alles achterlatend wat ik kende en waar ik bij hoorde, waaronder mijn familie en mijn vrienden. Hier was alles anders: de mensen, de steden, de manier van praten en zelfs de manier van elkaar begroeten. Ik kwam bij een familie die ik niet kende maar die me gaat begeleiden gedurende dit hele avontuur en naar een school waar ik een enorme barrière tegenkwam: de taal.

Mijn eerste dag op school was verwarrend, ik had geen idee waar ik moest gaan of wat ik moest doen, ook omdat iedereen van lokaal veranderde. Alles was heel anders dan wat ik kende: het rooster stond in een app op mijn telefoon en niet in mijn schrift. Ook begreep ik niet waarom er zoveel vrije uren waren en waarom iedereen andere lessen volgde. Waar ik vandaan kom begin je je schoolleven met dezelfde mensen als met wie je dit weer afrondt en je deelt alle lessen met hen. Er zijn veel meer lesuren en lunchen doe je met je familie, met een groot bord warm eten.

Maar ondanks alle verschillen en dingen die ik nog steeds niet begrijp, heb ik veel zin om nieuwe dingen te leren en natuurlijk om te ontdekken wat dit mooie land mij te bieden heeft.

Wat zit er in die tas?

14

Het is een flauwe grap die de tand des tijds heeft doorstaan: ‘Hee tas, waar ga je met die brugger naar toe?’ Het beeld van de kleine pieper wiens ruggengraat in onnatuurlijke bochten wordt gewrongen door een veel te grote bruine leren schooltas, afgeladen met Bosatlassen en ringbanden, is inmiddels wel uit het straatbeeld verdwenen. Boeken zijn er echter nog steeds, en dus zie je nog steeds de nodige rugzakken en schoudertassen door de school dwalen. Wij vroegen ons af: wat zit daar toch in? (MW)

SLEUTELS: ‘Overdag gebruik ik mijn kluisje zodat ik niet alles mee hoef te zeulen, en aan het eind van de middag neem ik al mijn boeken mee. Toch is mijn tas niet zo zwaar. Gelukkig hoef ik niet zo ver te fietsen.’

RUGZAK: ‘Mijn tas is niet zo zwaar als ik verwacht had! Ik pak mijn tas altijd een dag van tevoren in. Ik kijk op Magister wat ik nodig heb. Alleen mijn telefoon en mijn Chromebook niet, die moet ik eerst opladen.’

BROODTROMMEL: ‘Ik eet altijd brood, maar soms trakteer ik mezelf op een panini of een broodje in de kantine. We eten eigenlijk altijd met alle jongens van de klas samen. Soms wil ik wel naar buiten, maar de rest niet!’

CHROMEBOOK: ‘Ik vind het Chromebook erg fijn! We gebruiken die bijna elke les. Thuis maak ik er huiswerk mee. Gelukkig kun je er ook andere dingen mee doen, zoals muziek luisteren en YouTube filmpjes over gamen kijken.’

SCHRIFT LEVENSBESCHOUWING: ‘We krijgen levensbeschouwing van onze mentor. Ze is heel aardig! Of het vak leuk is? Hm… Soms, een beetje.’

TELEFOON: ‘Mijn telefoon zit altijd in mijn tas. Hij staat wel op stil. Eén keer ben ik vergeten om het geluid uit te zetten en toen werd ik gek van al het gebrom in mijn rugzak…’

Auke van den Akker:

15

Josje Visser:

RUGZAK: ‘ik vind het leuk op de Pierson, maar die rugzak is wel zwaar! Ik heb hem nooit gewogen, misschien moet ik dat eens doen…’

BIJ DE HAND BOEKJE: ‘Ik vond de eerste lesdag niet spannend. Het duurde wel even voor ik mijn klasgenoten leerde kennen, maar de weg vinden en mijn boeken pakken vond ik niet zo moeilijk. Alles is heel duidelijk. Mijn Bij-de-hand-boekje heb ik dan ook niet echt nodig, maar ik neem het elke dag mee hoor! Dat moet.’

BOEKEN: ‘Ik vind lezen wel leuk, vooral de boeken van Carry Slee. Die haal ik dan uit de bibliotheek. Deze boeken moet ik verplicht lezen voor Nederlands en Engels, dat vind ik minder leuk.’

KLUISPASJE: ‘Je kluisje is superfijn! Maar je moet wel goed opletten. Laatst had ik haast en toen zat mijn kluispasje nog in mijn agenda. Jammer genoeg lag mijn agenda in mijn kluisje… Gelukkig kunnen de conciërges je daarbij helpen, maar soms duurt het even voor je er eentje gevonden hebt.’

BROODTROMMEL: ‘Ik heb een broodtrommel met dolfijnen. Die is nog van de basisschool. Ik zou wel een nieuwe willen maar ach, deze is ook nog goed. Ik eet ‘s ochtends in de eerste pauze peperkoek en in de tweede boterhammen. Het liefst met chocoladepasta! Maar iets anders is ook goed. We eten altijd met alle meisjes van de klas samen. De jongens zitten ergens anders.’

TELEFOON: ‘Overdag zit mijn telefoon in mijn tas. Hij staat dan op stil, zo word ik niet afgeleid. Mijn oordopjes gebruik ik voor de Engelse les als we luisteroefeningen moeten doen, of thuis, om muziek te luisteren.’

AGENDA: ‘Ik heb een kattenagenda omdat ik van katten hou. Ik heb zelf ook een kat, Otje. Otje is te dik! Jammer genoeg wil ze niet op dieet…’

16

De achterkant

Afgelopen zomer tikte ik de vijftig aan én vierde ik mijn zilveren onderwijsjubileum. Het werd dus een augustus vol feestjes maar bij zulke kwantificeer-bare ouderdomskwalen is een beetje zelfreflectie, herijken, terugkijken en navelstaarderij wel op zijn plaats dacht ik. Helaas kwam ik na een pot kruiden-thee en een yogasessie niet veel verder dan bakken relativering en een hevig verlangen naar breiwol, bier en een biljarttafel in de personeelskamer. Wél bereikten mij vanuit mijn omgeving signalen, dat ik zo nu en dan wel eens cynisch, chagrijnig en venijnig uit de hoek kon komen. ‘Mijn hemel’, dacht ik, ‘het zal toch niet? Daar ben ik toch nog veel te jong voor?’

Grote vriend Wikipedia bood soelaas en een mooi afvinklijstje voor mijn vermoedens en ik loop ze even gezellig met u door. De opvliegers mogen geen naam hebben. Toegegeven: ik lig wel eens op de bank met een zak diepvrieserwtjes op mijn gezicht maar dan toch vooral na een weekendje bingewatchen of het eten van mosselen. Bij het combineren van die twee ben ik sowieso een etmaal van de kaart dus dat was een mooi leermomentje afgelopen juli. De innerlijke onrust, waaraan dames van zekere leeftijd ten prooi vallen is in mijn geval -vind ik- geheel verklaarbaar door de toestand in de wereld, de puinhoop die we daarvan maken en aan de andere kant het grenze-loze optimisme waarmee sommigen die puinhoop ook weer aanpakken: hulde aan de Boyan Slats en Denis Mukweges in dit ondermaanse voor het broodnodige evenwicht in mijn innerlijke onrust.

Van gewichtstoename heb ik eigenlijk alleen last op zaterdagavond en in de vakantie; weinig struc-tureel dus en tot nu toe altijd weg te werken door een bescheiden potje sporten en een dag worteltjes eten (of mosselen). Minder slaap? Dat valt eigenlijk ook nog wel mee. Bovendien komt de winter er weer aan en dan vertoon ik van nature weer marmotten-

gedrag: als de zon niet meedoet, vertik ik het ook. Een verhoogde bloeddruk schijnt er ook bij te horen maar er zijn dagen, dat ik dat niet bijhoud. Zalig zijn de onwetenden zullen we maar zeggen en dat geldt ook voor de botontkalking. Dat zie je ook niet vanaf de buitenkant. Mijn heup roept wel eens: ‘Help, ik ontkalk!’ maar sommige stemmen moet je gewoon negeren, ‘the Voice of Holland’ voorop.

Nee, neem dan het Pierson College. Dáár zijn ze pas in de overgang! De gewichtstoename alleen al is schrikbarend. Met 24 nieuwe collega’s met een gemiddeld gewicht van -pak ‘m beet- 74 kilo, is dat sinds de zomervakantie toch bijna twee ton aan Pierson erbij. Dat krijg ik er in zes weken niet aangegeten, hormonaal uitgedaagd of niet. En dan die onrust. Het borrelt en bruist op school de pan uit. De inspectie ontdekte vorig jaar al de eerste symptomen maar de diagnose is nu officieel gesteld: we zijn in de overgang. Het beste is dat nog te merken aan de opvliegers. Tijdens de ontwikkeldagen dit jaar krijgen ze de volle speelruimte en tegen de zomer hopen we tot grote hoogte te zijn gestegen en als een vlinder uit de popfase te komen. Misschien werd het ook wel tijd. Het Pierson College bestaat tenslotte al bijna honderd jaar en dan mogen af en toe de ramen wel open.

En voor wat betreft mijn eigen transitie? Dat gaat u natuurlijk geen bal aan en dat dit kan gelden als een tamelijk venijnige opmerking is een gevalletje nepnieuws, waaraan geen enkele conclusie verbonden kan worden.

column van Karin Polman

Overgangs-verschijnselen