Magazine GeenKunst nr. 3

8/18/2019 Magazine GeenKunst nr. 3

http://slidepdf.com/reader/full/magazine-geenkunst-nr-3 1/17





5

Aan Hester Maij Jorrit en Sophie: Wat gaat u doen voor kunst en cultuur bij ons op school?

“Mijn ambitie is dat alle kinderen in aanraking komen met kunst en cultuur.

Creatief en flexibel kunnen denken is belangrijk voor je toekomst. Het is een

cadeautje dat je de rest van je leven meeneemt. Dat is bij jullie op school

gelukkig al zo.”

Mirelle Schuurman: Wat is uw ambitie als het gaat om cultuureducatie?

“150 scholen in alle Overijsselse gemeenten doen nu mee aan Cultuureducatie

met Kwaliteit, het doel is dat álle scholen mee gaan doen. Omdat iedereen

ziet dat het leuk en goed is. Omdat er zoveel verschillende scholen zijn, is het

belangrijk dat scholen zelf kijken wat bij hen past, vanuit hun eigen vraag en

behoefte. Ook de vorm waarin cultuureducatie wordt aangeboden is aan de

school zelf. Dans of handenarbeid, het maakt niet uit. Vrij nadenken werd

vroeger veel minder geaccepteerd. Dat is gelukkig veranderd. Het mooie van

cultuureducatie vind ik dat je nieuwe dingen ontdekt waar je zelf niet op zou

zijn gekomen en dat je samen met anderen iets maakt.”

Aan Mirelle SchuurmanHester Maij: Wat wil je bereiken, wat is je stip op de horizon?

“De brede ontwikkeling van kinderen vinden wij het allerbelangrijkst. Anders

leren kijken, nadenken, betekenis kunnen geven. Je hoopt dat kinderen dit hun

hele leven meenemen.” Jocelyn Bos vult aan: “Het mooie van ons project is

de samenwerking. TETEM kunstruimte doet dat heel goed: we maken samen

plannen, evalueren, proberen uit. Soms pakt een les niet goed uit, dan sturen

we bij en passen we aan.”

Jorrit en Sophie: Waarom is handvaardigheid zo veranderd?

“Door Cultuureducatie met Kwaliteit hebben we han dvaardigheid echt een

impuls gegeven. Het was meer knutselen, nu is het een creatief vak waarbij je zelf gaat onderzoeken en je creativiteit ontwikkelt. Je leert nu e cht kijken,

de vaste beelden in je hoofd worden doorbroken, waardoor je nieuwe

perspectieven en oplossingen ziet.”

Aan Jorrit en SophieHester Maij: Wat doen jullie aan kunst en cultuur op school en wat vind je

daarvan? En pas je wat je geleerd hebt ook toe bij andere vakken?

“We knutselen veel. Met aluminiumfolie en ijzerdraad bijvoorbeeld. En we solderen.

Dat is leuk om te doen. Ook bij andere vakken probeer je meer. Als het ene niet

werkt, zoek je een andere manier. Dat hebben we geleerd bij handvaardigheid.

Wat ook leuk is, is dat we zelf een soort van leraar zijn, want de groepen zitten

gemengd in ateliers. Wij leren iets aan de kinderen van groep 6 en 7.”

Mirelle Schuurman: Wat zou je nog willen op school?

“Muziek!”

Het Galjoen in Wierden is een basisschool met eenstevige visie op cultuureducatie. Een mooie plek

voor een interview met Hester Maij, GedeputeerdeCultuur bij de provincie Overijssel, MirelleSchuurman, directeur van Het Galjoen, ICC’er enleerkracht Jocelyn Bos en groep-8-leerlingen

Jorrit Denkers en Sophie ten Brinke. Zij steldenelkaar elk een vraag over kunst op school.

“Creatief en flexibel kunnen denken is belangrijk

voor je toekomst. Het is een cadeautje dat je

de rest van je leven meeneemt.”

bestuur, school & kind

Driehoeksinterview

V.l.n.r.: Jorrit Denkers, Hester Maij, Jocelyn Bos,Sophie ten Brinke en Mirelle Schuurman



Als er weinigkunst isbuiten school

Een plattelandsgemeente in het oosten van Overijssel. Nuchteremensen, een rijke geschiedenis. In gemeente Twenterand werkt

Kristina Odenhamn als Combinatiefunctionaris in het team ‘Wat

beweegt jou?’ “Met name in dit soort gemeenten is het voor de

kinderen ontzettend belangrijk dat zij zich goed kunnen uitdrukken

en zelfvertrouwen ontwikkelen. Creativiteit draagt hieraan bij. Kinderen

leren kritisch te zijn en hun eigen mening te vormen.” Kristina vertelt

graag over haar toegevoegde waarde.

7

Twenterand heeft vier grotere kernen: Den Ham, Vriezenveen,

Westerhaar en Vroomshoop. In totaal zijn er 22 basisscholen. Met

erfgoed en muziek zit het in ieder geval goed, daar is genoeg

aandacht voor en er is genoeg aanbod. Ook de bibliotheek

speelt een belangrijke rol binnen de ‘culturele basisinfrastructuur’.

Andere kunstvormen zoals dans, architectuur, theater, beeldende

kunst of literatuur vind je er echter nauwelijks. “Er zijn gelukkig

wel festivals en braderieën met kunst, theater en muziek. Deze

worden vaak georganiseerd door lokale enthousiastelingen”,

vertelt Kristina. “Het is erg waardevol om datgene wát er is

zichtbaar te maken, zeker als het culturele aanbod klein is.

Dat gebeurt bijvoorbeeld op de braderieën.”

Cultuureducatie kan niet zonder een culturele omgeving,

zonder kunstzinnig aanbod buiten school waar kinderen aan

mee kunnen doen. Alleen zo komt talent optimaal tot bloei.

“Talentontwikkeling van binnen- naar buitenschools is in kleinere

gemeenten vaak lastiger”, aldus Kristina. Ze geeft aan dat het

ontzettend belangrijk is dat cultuureducatie aansluit bij de

bestaande culturele voorzieningen en bij wat men waardevol

vindt. Het aanbod uit de stad is niet altijd geschikt. De afstand

is letterlijk groot en de kinderen hebben een heel ander

referentiekader. “De plaatselijke dynamiek is heel w aardevol. Je

moet de taal spreken van de lokale aanbieder en de scholen.

Vanuit een gezamenlijke basis breng je kunstzinnige activiteiten

in. Je moet wel voorzichtig beginnen, want het kan ook

verkeerd uitpakken. Neem bijvoorbeeld een voorstelling die niet

gewaardeerd wordt. Gemeenten moeten hierbij blijven faciliteren,

en letterlijk ruimte maken.”

Maak het zichtbaarZichtbaar maken van het aanbod, hoe doe je dat dan?

“Twenterand heeft een eigen cultuurklapper”, vertelt Kristina.“Dat is een brochure waarmee scholen kinderen binnenschools

kunnen laten kennismaken met het lokale cultuuraanbod.”

Kunstenaars naar de kinderen toebrengen draagt daar ook aan

bij. “Het is heel mooi dat leerkrachten getraind worden om

zelf cultuurlessen te geven, maar het is ook erg waardevol om

kunstenaars in de klas te hebben. Die laten weer andere dingen

zien en zien bij de kinderen ook andere dingen.”

Alle scholen in Twenterand willen iets doe n aan kunst en cultuur.

Dat zit dus goed. Er zijn slechts vijf Interne Cultuur Coördinatoren

(ICC’ers), maar heel veel enthousiaste le erkrachten. Niet alle lokale

aanbieders hebben de capa citeit om cultuureducatie uit te

voeren, laat staan om dit zelf samen met scholen te ontwikkelen.

Dan is het fijn dat er mensen zijn die daarbij kunnen helpen, zoals

Kristina zelf. “Continu met elkaar in gesprek blijven is belangrijk.”



Stipwerkop spijkerbroek

Hellen coacht een werkgroep bestaande uit directeuren, leer-

krachten en Interne Cultuurcoördinatoren van tien basisscholen.Hier opperde zij haar idee. Basisscholen De Levensboom en De

Iekmulder waren enthousiast en besloten mee te doen. “Een bui-

tenkans”, zegt Sonja Lassche, leerkracht en ICC’er op basisschool

De Levensboom. “Er zit zoveel meer in stipwerk dan alleen een

middagje ‘stippen’ met de kinderen.” Na globale ideevorming en

het bepalen van de doelen startte de school met de uitwerking

van een leerlijn met vier lessen voor de groepen 6, 7 en 8. In juni

2015 volgden de leerlingen de eerste lessen. Sonja vond het erg

fijn en nuttig om mee te denken. “Kinderen willen beleven, maken

en ervaren. Door als leerkracht mee te ontwikkelen kun je echt

iets maken waarvan je weet dat het aanslaat.” Ze vertelt dat dit

project juist op een school als De Levensboom, waar Meervou-

dige Intelligentie een belangrijke plek heeft, goed past. “Kinderen

leren op veel verschillende manieren. De leerlijn sluit hier goed

bij aan doordat het leren van de theorie van het stipwerk wordt

gecombineerd met het ervaren en beleven van de techniek.”

Uit en thuisDe lessen zijn geschikt voor het digibord en leerkrachten heb-

ben geen training nodig om ze te kunnen geven. Drie van de

vier lessen worden op school gegeven. De eerste les bestaat uit

een leskist, geheel in stijl, met lesbrief en PowerPoint. De tweede

les vindt plaats op locatie in Museum Staphorst, een traditioneel

gebouwde boerderij met een typisch Staphorster inrichting. Deze

les bestaat uit twee speurtochten met vragen. Daarnaast maken

de leerlingen zelf stempeltjes. In de derde les komt een vakdes-

kundige samen met de kinderen stippen. In les vier maken ze hun

werkjes af en wordt het project afgesloten met reflectie.

Waar een klein dorp groot in kan zijn: het Staphorsterstipwerk is wereldwijd bekend en staat op dewerelderfgoedlijst met immaterieel erfgoed. Op descholen in het dorp werken kinderen al jaren aan stipwerk.Hellen Strik, cultuurcoach in de gemeente Staphorst,kwam op het idee om het stipwerk te verdiepen en teverankeren in het onderwijs.

“Kinderen willen beleven,maken en ervaren”

Erfgoed wordt cultuureducatie

Omdat het niet gemakkelijk is om les te geven aan grote groepen

kinderen – hoe leuk en interessant de les ook is – is training vande 15 museumvrijwilligers ontzettend belangrijk. Een educator

van het Stedelijk Museum Zwolle gaf hen daarom training. Hellen:

“Omdat er nog wel eens verloop is van vrijwilligers is het belang-

rijk dat we over een paar jaar de trainingen herhalen.”

LeereffectenSonja vertelt dat er kinderen zijn die hun gympen stippen of hun

spijkerbroek. Ook zijn er al shirts gestipt met de kleuren van de

voetbalclub. “De leereffecten zijn veel groter dan toen we nog

een enkele les stippen gaven. Nu het stippen is geïntegreerd in

vier aparte lessen zien we niet alleen dat de techniek beter landt,

maar ook dat kinderen thuis bijvoorbeeld een stipwerk-kinder-

feestje geven.”

“Er doen nu twee scholen mee, maar natuurlijk willen we ook an-

dere scholen over de streep trekken”, vervolgt Hellen. Het project

maakt deel uit van het Cultuurmenu. “Het is misschien wel wat

duurder dan een losse les of museumbezoek, maar het effect is

veel groter. Kinderen herkennen waar ze vandaan komen, kunnen

daar iets over vertellen en zijn trots. Het is en blijft een uniek stuk

erfgoed.”

Doelen van de leerlijn

1 Behoud van het stipwerk als erfgoed.

2 Leerkrachten voeden met kennis

over het stipwerk.

3 Historisch besef en kennis van

kinderen vergroten.

9





13

Een dagop padmet Iris Offringa

Mijn dag begint op het gemeentehuis in Olst-Wijhe, waar ik een

gesprek heb met Annemarie Thoben, beleidsmedewerker Cultuur.

Annemarie wil advies over een notitie cultuureducatie waaruit blijkt wat

het belang is van cultuureducatie voor de inwoners en welke partijen

daarbij betrokken zijn. Deze notitie wil zij voorleggen aan het college. Ik

adviseer haar onder andere om op verschillende niveaus een commu-

nicatiecampagne voor cultuureducatie in gang te zet ten. Raadsleden,

beleidsmedewerkers en de wethouder Cultuur en Onderwijs moeten

goed weten wat het is en hoe cultuureducatie bijdraagt aan hun ambities.

“Laat hen ervaren wat cultuureducatie met kinderen en leerkrachten doet”,

zeg ik haar. Annemarie zegt dat het goed is om dit in samenwerking met

haar en de Combinatiefunctionaris Cultuur te organiseren. We spreken af

dat ik haar ingrediënten aanlever voor een notitie waarmee zij vervolgens

richting het college kan.

Vanuit Wijhe rijd ik door naar Haaksbergen. Daar heb ik een afspraak

met twee directeuren van Haaksbergse basisscholen en de nieuwe boven-

schoolse Cultuurcoördinator Karin Ossenkoppele. De directeuren willen

samen een subsidieaanvraag indienen voor de regeling Muziekimpuls

van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Het doel van onze afspraak is omhelder te krijgen wat de verschillende directeuren precies willen met

deskundigheidsbevordering voor leerkrachten op het gebied van muziek.

Ook bespreken we welke cultuuraanbieders daarin een rol kunnen spelen.

Eén van de directeuren is erg enthousiast over Scala Centrum voor de

Kunsten en Kaliber Kunstenschool. Scala zou de binnenschoolse leerlijn

muziek en bijbehorende trainingen voor leerkrachten op zich kunnen

nemen. Kaliber Kunstenschool zou daarop aan kunnen sluiten door

kinderen in de klas te laten kennismaken met instrumenten en

popconcertjes buiten schooltijd te organiseren. We spreken af dat ik een

afspraak organiseer met de ICC’ers van de drie scholen, Scala en Kaliber

Kunstenschool om dit te bespreken. Na afloop daarvan kan ik een

projectvoorstel maken, dat zij vervolgens zelf aanvullen en opsturen

naar het Fonds voor Cultuurparticipatie.

Mijn laatste afspraak van vandaag is op de muziekschool in Losser. Martine Bauhaus van de muziekschool heeft een evaluatiebijeenkomst

gepland met alle deelnemende scholen van het Cultuureducatie met

Kwaliteit-project ‘Muziek maak je samen’. De afgelopen twee schooljaren

was ik coach van dit project en voerde ik gesprekken met Martine over

de start en de voortgang. Het eerste deel van het project is nu afgerond:

voor de Losserse basisscholen is er een doorgaande leerlijn muziek

ontwikkeld. Vandaag wordt deze nieuwe map met lessen gepresenteerd

aan de ICC’ers en directeuren van alle basisscholen. Martine heeft mij

gevraagd of ik het evaluatiegesprek met alle aanwezigen wil leiden.

In het gesprek komt naar voren dat de scholen erg tevreden zijn over de

samenwerking met de muziekschool. De drempel voor de leerkrachten

voor het geven van de wekelijkse muzieklessen is enorm verlaagd.

Mede doordat nu structureel een keer per twee weken een vakleerkracht

muziek in de klas komt, geven de leerkrachten als vanzelf muziekles in de

tussenliggende weken. Na de evaluatie gaan de leerkrachten in workshops

uiteen en zit mijn werkdag erop!

Iris Offringa is Adviseur Cultuureducatie bij Rijnbrink

“De drempel voor deleerkrachten voor het

geven van de wekelijksemuzieklessen

is enorm verlaagd.”



15

“Cultuur vormthet DNA van deKatholieke Pabo

is een van de grondleggers van het curriculum. De KPZ

ziet de leerkracht als cultuurdrager. Door hem of haar

komen leerlingen in aanraking met een verrijkende en

uitdagende leeromgeving, met alle rijkdommen en

verworvenheden van de menselijke cultuur. Daar gaat

een vormende, emanciperende en integrerende waarde

vanuit, juist voor die kinderen die van huis uit weinig of

geen cultureel of sociaal kapitaal hebben meegekregen

of die voor het aanboren van hun mogelijkheden zijn

aangewezen op onderwijs. De kunsten vormen dan ook

het DNA van de Katholieke Pabo Zwolle.

“Ook moeten studenten leren het moreel goede, het

vakinhoudelijk juiste en het creatief schone te doen en

keuzes te maken”, aldus Henk.

Veel scholen zoeken naar manieren om kunst en

cultuur een vaste plek te geven in het school-

programma. Volgens Mieke en Henk lukt dit alleen

als leerkrachten ontdekken dat dit past binnen het

bestaande curriculum en de gegeven onderwijstijd.

“Ze moeten op hun school de ruimte voelen om

cultuureducatie op een goede manier te geven.”

>> lees verderop pagina16

Voordat we concreet ingaan op cultuureducatie, schetst

Henk de context van de KPZ. De KPZ-filosofie gaat uit

van het idee dat de mens complex is in zichzelf en in

zijn relatie tot de wereld. Vanuit dit mensbeeld, waarover

hij nog veel meer kan ver tellen, vloeit de narratieve

(verhalende) professionele identiteit van de KPZ voort.

“Studenten leren betekenis te geven, niet alleen voor

zichzelf, maar in een context. Het worden wereldburgers.

Cultuur speelt daarin een belangrijke rol, want kunst

is een bron van zingeving.” De leerlijn ZEE (zingeving,

ethiek en esthetiek) waar de kunsten deel van uitmaken,

Belangrijke taak onderwijsHenk vertelt over de taak van het onderwijs om jonge

mensen op te voeden en te onderwijzen tot sociaal-

voelende, zelfbewuste en weerbare volwassenen die

met hun verworven kennis en vaardigheden in staat

zijn een bestaan op te bouwen en kunnen bijdragen

aan de verdere ontwikkeling van de Nederlandse

samenleving. Goed kunnen rekenen en je talen

spreken zijn daarvoor basale voorwaarden. Net als

goede communicatieve vaardigheden en het kunnen

omgaan met de diversiteit aan leefstijlen en culturen.

Docente Mieke Tielens en Henk Swart, MT-lid en

beleidsadviseur van de Katholieke Pabo in Zwolle (KPZ),

geven hun visie op cultuureducatie en de rol van de

Pabo daarin. De ruimte – het leerplein – waarin zij zich

bevinden, laat letterlijk zien waar zij voor staan en waarin

zij geloven: leerlingen opleiden tot nieuwsgierige,

onderzoekende en reflecterende docenten.

“



gereedschappen in handen krijgen om cultuuredu-

catie – in de brede zin van het woord – het mensen

maatschappijonderwijs, burgerschapsvorming, sociale

veiligheid en integratie vorm te geven binnen eenzelfde

tijd: gemiddeld vijf uur lestijd per dag, voor een grote

klas met kinderen. Dit kunnen zij doen door een

verbindend concept te creëren en daar leerlijnen bij te

maken. Vervolgens kiezen ze de inhoud en bedenken

ze activiteiten met behulp van het in Nederland rijkelijk

voorhanden materiaal. Vanuit dit fundament kunnen

ook culturele en maatschappelijke instellingen van

buiten de school worden betrokken bij cultuur-

educatie, het mensen maatschappijonderwijs en

burgerschapsvorming.

Voor dit artikel is naast het interview met Mieke

Tielens en Henk Swart gebruikgemaakt van

teksten uit de aanvraag Post HBO opleiding

onderwijskundig expert kunst & cultuur.

17

Verbindend concept“Het is toch wel een probleem, of liever een uitdaging,

dat leerlijnen cultuureducatie vaak niet duurzaam zijn”,

aldus Mieke. Om te onderzoeken hóe dit kan, startte ze

een dialoog met basisscholen en cultuuraanbieders.

“Het gaat om de vraag hoe scholen zich eigenaar gaan

voelen van cultuureducatie. Een leuk en dynamisch

contact”, vertelt ze enthousiast. De eerste conclusies wil

Mieke wel voorzichtig trekken. Zo moet cultuureducatie

dicht bij mensen georganiseerd worden, moet het

format van de leerlijnen eenvoudig te vertalen zijn naar

andere vakken en werkt visualisatie beter dan veel tekst.

De gangbare oplossing om cultuureducatie te inte-

greren met andere vakken op het niveau van inhoud

en activiteiten vraagt veel inzet van de leerkrachten,

aldus Henk. Ondanks dat Nederlandse leerkrachten

uitblinken in het bedenken van creatieve werkvormen

en kinderen enthousiast zijn, zijn de leeropbrengsten

vaak teleurstellend. Leerkrachten moeten daarom

Kunst inBeweging

Niet alleen kunst is in

beweging, ook specifieke

leerlijnen groeien soms verder

uit. Neem bijvoorbeeld de

beeldende leerlijn Kunst voor

Toppers, in 2013 ontwikkeld

door GBS Op de Hoeksteen uit

Hasselt. Deze leerlijn vormt nu

de basis voor nog meer kunst:

dans, theater en nieuwe media.

In uitgave 1 van GeenKunst

vertelden Karin Gerfen

en Wolbert Meijer (Interne

Cultuur Coördinator) over

Kunst voor Toppers.

Nu vertellen zij over Kunst

in Beweging.

“Studenten leren betekenis te geven, niet alleen voor zichzelf, maar in een context. Het worden wereldburgers.

Cultuur speelt daarin een belangrijke rol, want kunst is eenbron van zingeving”

Henk Swart en Mieke Tielens

De doorontwikkeling van een leerlijn



Heb je behoefte aan expertise bij het opzetten

en implementeren van een leerlijn? Neem dan

contact op met Karin Gerfen.

Bel 06 – 153 312 97, mail naar [email protected] of kijk op

www.karingerfen.nl

19

Karin Gerfen is kunstenaar en geeft les aan hoge-

school ArtEZ. Een combinatie met meerwaarde voor

cultuureducatie. Haar ambitie is om leerkrachten een

breed begrip van kunst te geven en hen nieuwsgierig

te maken. Kunst in Beweging – een Cultuureducatie

met Kwaliteit (CmK)-project – legt de nadruk dan

ook bij de leerkracht zelf. Dat kwam Wolbert goed

uit, want hij was specifiek op zoek naar lessen waarleerkrachten zelf hun mogelijkheden en behoeften

in terugvinden. “Van Kunst voor Toppers hebben we

geleerd dat het beter is als docenten zelf de lessen

vormgeven en niet de les van een ander (de ICC’er)

moeten geven.”

Karin vertelt dat de leerlijn uitgaat van vijf elementen:

nieuwsgierigheid, verbeeldingskracht, expertise,

doorzettingsvermogen en samenwerken. Ze licht

toe dat met ‘samenwerken’ niet wordt bedoeld dat

je in groepjes samen iets maakt, maar dat je samen

ideeën deelt en elkaar inspireert. “De kinderen moeten

verplicht spieken!”

Leerkrachten worden expertsZelf lessen ontwerpen is best een uitdaging. Het kost

tijd, terwijl een van de randvoorwaarden juist is dat het

niet te veel tijd mag kosten. Toch is het Karin en

Wolbert gelukt om met beperkte tijd leerkrachten te

trainen. Middels de trainingen worden zíj de experts

en kunnen zij zelf lessen maken en geven. Bij kunst-

educatielessen zoals deze is het belangrijk dat

leerkrachten durven te experimenteren, dat zij hun lijf

inzetten. Karin helpt daarbij met training, team-

training en coaching on the job. Dit doet zij niet

alleen. Marlies Weeting helpt met dans, Annerieke

Otten met theater en Eleanoor Grootoonk geefttraining nieuwe media.

Om een keuze voor de richtingen dans, theater of

nieuwe media te kunnen maken, volgt het hele

team van leerkrachten een basistraining. Het werkt

immers het beste als je iets kiest wat het dichtst bij

jezelf ligt. Karin: “Het gaat erom dat iedere leerkracht

nieuwsgierig wordt.” De leerkrachten krijgen een grid

en ontwikkelen zelf de lessen van de leerlijn. Na de

basistraining kozen zes van hen voor theater en twee

voor nieuwe media. Om de leerkrachten extra te

prikkelen, wordt voor allemaal nog een middag dans

georganiseerd. Wolbert: “Dans is lastiger, maar we

stappen er open in. We hebben vaker gezien dat de

houding van leerkrachten onverwacht veranderde.

Dus we laten ons verrassen.”

Uiteindelijk worden er lessen ontwikkeld voor groep

1 tot en met 8. Soms zijn dit losse lessen, soms

ontstaat een echte doorlopende leerlijn. Ieder kind

krijgt alle lessen een keer aangeboden. “Continuïteit

vinden we erg belangrijk”, aldus Wolbert.

ResultatenDe resultaten van het CmK-project Kunst voor

Toppers en Kunst in Beweging zijn zeker merkbaar,

vertelt Karin. “De leerkrachten zijn veel vrijer en de

vijf basiselementen zien we ook terug bij andere

vakken. Daarnaast zie je dat leerlingen zelfstandige,

onafhankelijke denkers worden.” Een mooi neven-

effect is volgens haar dat, doordat een bestaande

leerlijn verder wordt ontwikkeld, je als kunstaanbieder

nog vaak terugkomt op de schoo l en ziet dat cultuur-

educatie echt in het beleid wordt verankerd. “Je blijft

elkaar zien en bewusthouden. Het vergt continue

aandacht en het is belangrijk dat je in gesprek bent

en blijft met de directie. En dat de directie leerkrachten

faciliteert, dus tijd en ruimte geeft.” Ook ICC’ers spelen

een belangrijke rol. Dat zit bij Op de Hoeksteen

zeker goed!

“De kinderenmoeten

verplicht spieken!”

Karin Gerfen Wolbert Meijer



21

van erfgoed

Erfgoed is ons culturele kapitaal. Ondanks dat het een pijler is van

Cultuureducatie met Kwaliteit, zien veel mensen erfgoed toch niet

direct als een creatief vak. Marieke Zeeman

en Annemarie de Regt van Zeeman &

de Regt Onderwijskundigen zien het

heel anders!

De statusaparte

Ter versterking van culturele competenties op het vlak van erfgoed

in het basisonderwijs ontwikkelden Marieke en Annemarie de

leerlijn ‘Wijzer met Erfgoededucatie’. Een van de dingen die zij

doen, is erfgoedorganisaties helpen om het leereffect van hun

aanbod te vergroten. Ook adviseren zij gemeenten over het

creëren van structurele verbinding tussen scholen en erfgoed in

de betreffende gemeente.

Dat erfgoed een status aparte heeft ten opzichte van andere

Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK-) projecten, daar is Marieke het

niet helemaal mee eens. “Erfgoed is geen gewone geschiedenis-

les, maar een van de kerndoelen binnen kunstzinnige oriëntatie.

Erfgoed verbindt veel vakken met elkaar: aardrijkskunde, geschie-

denis, maar bijvoorbeeld ook burgerschapszin. Niet het erfgoed

op zich zorgt voor creativiteit, maar de manier waarop het wordt

gegeven. De methode maakt het tot een echt cultuureducatievak.”

Bewezen effectief

De leerlijn van Marieke en Annemarie gaat uit van een didactiekdie zij zelf ontwikkelden. Deze bestaat uit drie leerstappen:

voorkennis, beleving en reflectie. De derde stap wordt vaak op een

creatieve manier geuit. Maar ook de manier waarop je kinderen

kennis geeft en zelf laat ontdekken is creatief. “Door samenhang

aan te brengen tussen de drie stappen krijgt een bezoek aan

bijvoorbeeld het plaatselijke museum veel meer zin”, zegt

Annemarie. “Het is een bewezen effectieve methode waarvan je

de resultaten en kwaliteit goed kunt meten. Dit doen we samen

met scholen en er fgoedinstellingen. We willen echt iets bereiken.”

Met de leerdoelen die Marieke en Annemarie hebben ontwikkeld

weten leerkrachten bijvoorbeeld welke kennis, vaardigheden en

houding kinderen opdoen. Ook krijgen zij inzicht in de kwaliteit

van hun lessen en projecten op het gebied van erfgoed.

Betekenis gevenErfgoed is een bron om kennis over te brengen. Dit staat of valt

met het geven van betekenis. Om betekenis over te brengen,

gebruiken we taal. Annemarie: “Beide vakken kun je dus goed

integreren.” Het verhaal speelt altijd een belangrijke rol bij er fgoed,

omdat erfgoed relateert aan betekenissen in de eigen omgeving.

Ondanks dat erfgoed heel divers kan zijn – van een oude foto tot

een lokaal oogstfeest – gaat het altijd om het verbinden vanverleden, heden en toekomst.

De methode van Annemarie en Marieke houdt echt rekening met

de kinderen en de fase waarin zij zitten. Kinderen van uiteen-

lopende leeftijden verschillen immers erg van elkaar: cognitief,

fysiek en sociaal-emotioneel. Iedere fase leidt tot een passend

lesprogramma. “Het mooie is dat we merken dat scholen en

erfgoedorganisaties elkaars taal gaan spreken. Door de verbinding

en de gezamenlijkheid is dit echt verbeterd.”

VerbondenheidEen mooi voorbeeld is ‘Buig voor je held’ in Oldenzaal, een

cultureel-educatief project voor leerlingen vanaf groep 6 op basis

van religieus cultureel erfgoed en beeldende kunst. Door de lessen

komen leerlingen op een actieve, onderzoekende en kunstzinnige

manier in aanraking met het religieus erfgoed in Oldenzaal. Ze

werken samen, raadplegen zelfstandig informatiebronnen op

internet en worden aangezet tot creativiteit en kritisch denken.

In de lessen krijgen de leerlingen kennis aangereikt waarmee

ze tijdens de rondleiding in Museum de Pelgrim en de

St. Plechelmusbasiliek het erfgoed optimaal kunnen waarnemen,

herkennen, verklaren en waarderen.

Een belangrijke factor voor het succes is de samenwerking tussen

gemeente, erfgoedinstellingen en scholen. Het erfgoed krijgt

een sterke impuls en er ontstaan structurele verbindingen

tussen organisaties. Zeeman & de Regt zijn hierbij de

intermediair tussen scholen en erfgoedorganisaties.

Zij helpen de laatste om hun pedagogische

vaardigheden te versterken en zo echt

leereffecten te realiseren. Annemarie:

“Erfgoed was een soort schoolreisje en

is nu een stevige pijler binnen

andere vakken. Dat is dus de

status aparte van erfgoed:

de verbinder!”

Meer weten? Kijk op

zeemanderegt.nl

Zeeman & de Regt: 5 gouden regels

voor goede erfgoedlessen:1. Zorg voor een zinvolle beleving.2. Zet met de lessen aan tot historisch redeneren.3. Leer kinderen goed kijken: wat zie je?4. Laat kinderen hun waarnemingen onder woorden brengen.5. Heb het lef!

Marieke Zeeman Annemarie de Regt



9.45

“Snel zet ik mijn computer aan, want

de volgende bespreking staat alweer

op het programma. Ondertussen

vraag ik de administratie of het

inschrijvingsoverzicht van de scholen

klaar is en werk ik aan mijn grote

hoeveelheid e-mails. De planner van

de schoolworkshops komt ook nog

binnen en vraagt hulp. Ook dat doe ik

tussendoor.”

10.30Een bespreking met een cultuuraanbieder in de stad.

Samen met de coördinator van de vakdisciplines voert

Mariëlle een vruchtbaar gesprek dat al snel leidt tot

nieuwe concrete activiteiten en acties.

11.45 Met een zzp’er uit het culturele

veld spreekt Mariëlle over de

mogelijke inzet. Daarnaast

vraagt de zzp’er aandacht voor

een paar privézaken. “Dat is ook

belangrijk, dus maar even niet

op de klok letten.”

13.30 Na de lunch wil een van de Quintus-

docenten sparren over een nieuw plan voor

samenwerking met een zorginstelling. “We

nemen de tijd om het plan te finetunen en de te

nemen stappen zo helder en concreet mogelijk

te maken. Zo gaan plannen daadwerkelijk

resultaat opleveren.”

14.25 Na een aantal telefoontjes loopt een collega binnen die ook

benieuwd is naar de uitkomst van het samenwerkingsoverleg

van die ochtend. Mariëlle praat haar even bij.

14.45 Met een dansdocente

bespreekt Mariëlle

haar mogelijke inzet bij

onderwijsactiviteiten.

15.25Per post komt er een uitnodiging voor een

avond van een muziekvereniging binnen.

“Ik zet het gelijk in mijn agenda en geef me

op voordat ik het vergeet.”

15.45

Jas aan, op weg naar het stadhuis voor een werkgroep

overleg voor de Hanzedagen (bijeenkomst van Europese

Hanzesteden georganiseerd door Kampen) in 2017.

17.30“Hé, wat is dat? Mijn oog valt op het geeltje

waarop staat ‘GeenKunst, op stap met…’ Oh ja,

ik zou nog een verslagje maken. Vandaag was

wel een geschikte dag. Laat ik het maar gelijk

doen, dan kan dat geeltje ook weer weg.”

Een dagop pad

23

Mariëlle van Zanten is Hoofd Kunstverleiding bijcentrum voor kunsteducatie Quintus in Kampen.

met Mariëlle van Zanten

8.30Mariëlle springt op de fiets, op weg naar een

bespreking over de Impuls Professionalisering

Cultuuronderwijs met een bovenschoolse

manager van een schoolvereniging. “Blij fiets ik

terug naar Quintus, want ze gaan ervoor!”

12.30Voordat haar vaste lunchritueel begint, praat

Mariëlle een collega-staflid bij over het overleg

met de cultuuraanbieder van die ochtend.

“Mijn collega van het ‘lunchloopje’ staat al op

me te wachten. Letterlijk even uitwaaien!”

16.30“Nog een paar e-mails beantwoorden, de voortgang van

een Cultuureducatie met Kwaliteit-project bespreken, mijn

agenda van morgen bekijken en daarna nog één ding.”



25

Kenniskring Overijssel komt zes keer per jaarbij elkaar en bestaat uit professionals uit het

onderwijs en het culturele veld. Het doel van

de Kenniskring is om de échte onderliggende

waarden te achterhalen die de scholen door

Cultuureducatie met Kwaliteit tot stand brengen

en daarover kennis op te doen. De vraagstukken

komen voort uit de schoolpraktijk. Aan de basis

staat het idee dat cultuureducatie als vliegwiel

gaat functioneren voor onderwijsvernieuwing.

Maar over welke onderwijsvernieuwing hebben

we het dan, wat is de essentiële bijdrage van

cultuur en hoe moet je dit leergebied inrichten

om daarmee onderwijsvernieuwing aan te jagen?

Het is moeilijk om uit te leggen waarom kunst encultuur belangrijk is. Vaak wordt de vraag gesteld:

wat levert het kinderen op? Dit lijkt onmogelijk,

omdat je het niet gemakkelijk onder woorden

kan brengen. De Kenniskring maakt dit concreter

en presenteert nog voor de zomer van 2016 haar

bevindingen.

Benieuwd naar de uitkomsten? Stuur

een e-mail aan Meriam de Kanter via

[email protected]

en ontvang de resultaten van de

Kenniskring Overijssel.

In Nederland zijn zeven kenniskringen die elk een eigen vraagstukop het gebied van cultuureducatie onderzoeken. De achterliggendegedachte is om kennis naar boven te halen voor de ontwikkelingvan cultuureducatie. Kenniskring Overijssel onderzoekt hoe kunsthet onderwijs versterkt.

Hoe kunst en onderwijselkaar versterken

Roombeek Cultuurpark

Verbeelding, innovatie encreativiteit in onderwijs

Kenniskring Overijssel

Roombeek Cultuurpark educatie is een samenwerkingtussen TETEM kunstruimte, Museum TwentseWelle en

Rijksmuseum Twenthe. Samen helpen zij scholen,

kinderen en ouders om gemakkelijk en overzichtelijk

een passend cultuuraanbod te vinden. Zo kan ieder

kind vaardigheden zoals creativiteit, oplossingsgericht

denken, zelfbewustzijn, beschouwing en reflectie ont-

wikkelen.

Roombeek Cultuurpark educatie biedt een uitgebreid

workshopprogramma. Kinderen maken op een aantrekke-

lijke, onderzoekende, spelende en makende manier kennis

met een breed scala aan kunstdisciplines, materialen

en thema’s. Bijna alles is mogelijk. De workshops zijn op

maat gemaakt en worden (vaak op locatie) gegevendoor kunstenaars en studenten van de kunstacademie.

Naast een vast programma dat ieder schooljaar opnieuw

wordt aangeboden, biedt Roombeek Cultuurpark educa-

tie ook projectmatig activiteiten aan, bijvoorbeeld rond

een expositie of tijdelijk thema, of als maatwerkproject

naar aanleiding van een verzoek van het onderwijs.

Meer weten?

Kijk op www.roombeekcultuurpark.nl

Sinds 1 oktober 2015 werken verschillende culturele organisaties

uit Enschede intensief samen op het vlak van cultuureducatie.

Onderzoeken, spelen en maken, bij Roombeek Cultuurpark educatie

kan het allemaal.



“Voor mij iscultuureducatieniet meer puurtheoretisch, maariets dat leeft!”

Bokke Klein Zandvoort,groepsleerkracht en

ICC’er op KBS de Bolster

in Raalte.

“Ik heb een grote passie voor drama en

toneel en pas dit dagelijks toe in mijn

lesgeven.” Volgens Bokke is dit goed

om te ontspannen, meer beleving in de

lessen te brengen en conflicten op te

lossen. “Mijn ervaringen voor de groep

waren de reden om op school en in

mijn groep ook meer ruimte te geven

aan andere disciplines binnen cultuur.”

Vanuit deze overtuiging startte hij met

de cursus Interne Cultuur Coördinator,

waarvoor hij in 2015 met succes het

certificaat behaalde. “De cursus heeft

me meer inzicht in de diversiteit van

cultuureducatie gegeven. Daarnaast heb

ik veel contact met verschillende (cul-

tuur)aanbieders kunnen leggen.” Bokkekan nu een passend programma voor

zijn school maken. “We laten de wereld-

oriëntatievakken nu gelijk oplopen

met cultuur, waardoor ze meer inhoud

krijgen en kinderen een bredere ontwik-

keling doormaken.” Ook heeft hij door

het maken van een beleidsplan een pas-

send tijdspad voor de komende vier jaar

en kan hij team en directie bijsturen en

adviseren. “Voor mij is cultuureducatie

niet meer puur theoretisch, maar

iets dat leeft!”

“We willen onzeleerlingen vormen

tot initiatiefrijke,verantwoordelijke

en zelfstandige jongeren”

MignonStevelink ,groepsleerkracht en

ICC’er op basisschool

De Wendakker in

Oldenzaal.

“Samen met een groep inspirerende

mensen heb ik de ICC-training bij

Rijnbrink gevolgd. Het onderdeel

procesgericht werken sprak mij per-

soonlijk erg aan. Dit sloot perfect

aan bij onze opnieuw geformuleerde

schoolvisie.” Mignon vertelt dat haar

school streeft naar uitdagend en bete-

kenisvol onderwijs waarin leerlingen

hun talenten maximaal leren ontdek-

ken en ontwikkelen. “We willen onze

leerlingen vormen tot initiatiefrijke,

verantwoordelijke en zelfstandige

jongeren die zijn voorbereid op de

samenleving in de 21e eeuw. Dat wordt

in ons team als zeer belangrijk ervaren.”

Onder de noemer Wendtalent werken

de leerlingen op vrijdagmiddag nu

schoolbreed en groepsoverstijgend aan

talentontwikkeling. Dit doen ze op alle

culturele vormingsgebieden.

“De kinderen ervaren dit nu al als de

leukste middag van de week. Een

mooie start, maar we willen ons niet

beperken tot één middag.”

Volg een training

bij Rijnbrink!

Goed cultuuronderwijs

voor alle kinderen in Over-ijssel. Dat is de ambitie die

we met jou delen. Het is

ontzettend belangrijk dat

scholen kwalitatief hoog-

waardig cultuuronderwijs

bieden en dat kinderen

hun creatieve vaardigheden

op een toekomstbestendige

manier versterken en

ontwikkelen.

Voor het waarmaken van deze ambitie zijn

goed opgeleide professionals, leerkrachten,

schooldirecteuren, cultuurambtenaren,

cultuuraanbieders en kunstenaars onmisbaar.

Rijnbrink biedt hiervoor diverse trainingen

aan, die ook op maat gemaakt kunnenworden. Voorbeelden zijn de Cursus Interne

Cultuur Coördinator, Procesgericht werken

en Projectmanagement.

Wil je meer informatie over onze trainingen?

Kijk op www.rijnbrink.nl of neem contact

op met een van onze adviseurs Cultuuredu-

catie. Ook bij andere instituten in Over ijssel

worden trainingen, cursussen en opleidingen

gegeven. Zo bieden Saxion en Hogeschool

Windesheim de post-hbo-opleiding Cultuur-

begeleider aan.

27



29

Johan Seckel-school trekt alleregisters open

Tijdens de cursus Interne Cultuur Coördinator schreef

Lee-Anne samen met een collega een schoolplan met

daarin de duidelijke ambitie om doorgaande leerlijnen te

ontwikkelen. “Rijnbrink was hiervan op de hoogte en bena-

derde ons om met de regeling Impuls Muziekonderwijs van

het Fonds voor Cultuurparticipatie een doorgaande leerlijnmuziek te maken. Met de hulp van adviseur Iris Offringa van

Rijnbrink was het gemakkelijk om een aanvraag te maken.”

Volgens Lee-Anne vinden de kinderen het muziekonder-

wijs super. Ook de leerkrachten zijn enthousiast. Samen

met Eigenwijs Trainingen versterken zij hun leerlijn Muziek.

Annelore Horn vertelt dat zij de methode Eigenwijs Digitaal

gebruiken. Deze komt voort uit de bekende ‘Moet je doen-

methode’. Het hele schoolteam wordt getraind volgens

deze methode.

Muziek als prioriteitEigenwijs Trainingen geeft drie jaar training aan de leer-

krachten van alle groepen van de Johan Seckel school.

Na de oriëntatietrainingen volgt een aantal individuele

trainingen, vervolgtrainingen en de instrumenttraining.

“Muziek had geen prioriteit, maar door deze impuls, en

natuurlijk door twee enthousiaste ICC’ers, heeft het dat

nu wel”, aldus Annelore. Zij studeerde Jazz & Pop aan het

conservatorium en is nu, net als haar collega Mike, uitvoe-

rend en docerend musicus. Het viel de twee al eerder op

dat er slecht wordt gezongen op scholen in Nederland.

“Dat is maar een voorbeeld, maar we zien zeker dat het juist

nu belangrijk is dat scholen het muziekonderwijs naar een

hoger niveau brengen.”

Lee-Anne vertelt dat de school erg blij is met de manier

waarop nu uitvoering wordt gegeven aan de regeling Impuls

Muziekonderwijs: “Het is de bedoeling dat muziek na drie jaar

structureel onderdeel is van het curriculum. De leerkrachten

werken er wekelijks aan en voelen zich steeds deskundiger om

lessen op een hoger niveau te geven. Bij cultuureducatie gaathet om sfeervolle projecten, de wereld beleven, samen ergens

aan werken, (samen) plezier hebben om je te uiten. Voor leer-

lingen is het goed om hun competenties te laten zien aan hun

omgeving, dit kan hun zelfvertrouwen vergroten.”

Lokale verbindingInmiddels is een structurele samenwerking tussen de school

en HaFaMO, de opleidingsstichting voor muziekverenigingen

in Ommen, ontstaan. Binnen de doorgaande leerlijn muziek

vinden er tijdens en na schooltijd projecten met muzikanten

van plaatselijke orkesten plaats. Hun activiteiten zijn aanvul-

lend. Annelore: “Het is een mooie wisselwerking: HaFaMO

wil de drempel om zelf muziek te gaan maken verlagen.

Dit kan hen nieuwe aanwas opleveren. Daarnaast kunnen

de leerkrachten een beroep doen op docenten van HaFaMO

als ze extra hulp nodig hebben.” Samen met HaFaMO worden

de komende drie jaar meerdere concerten voor ouders

gepland.

De lokale verbinding tussen Johan Seckel en HaFaMO is

mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de gemeente

Ommen. Na drie jaar zal de school zelf de licentiekosten voor

de methode financieren.

Via de regeling Impuls Muziekonderwijs konden scholen die hun muziekonderwijs

willen versterken, vanaf het jaar van 2015 subsidie aanvragen bij het Fonds voor

Cultuurparticipatie. Speciale basisschool Johan Seckel in Ommen was een ‘vroege

starter’ en begon al in de zomer van 2015. ICC’er Lee-Anne Bakker ging samen met

Annelore Horn en Mike Pruijn van Eigenwijs Trainingen aan het werk.



W e l k p r o j e c t s p e e

l t w a a r ?Kunst voor

alle kinderenmet het Jeugdcultuurfonds

Helaas zijn niet alle kinderen in Overijssel in de

gelegenheid om buiten hun school actief deel te

nemen aan activiteiten op het gebied van kunst encultuur. Meer dan 20.000 kinderen en jongeren in de

Overijsselse gemeenten leven in gezinnen die minder

draagkrachtig zijn. Het Jeugdcultuurfonds is er voor hen.

Gezinnen met beperkte financiële mogelijkheden

kunnen aanspraak maken op een bijdrage van dit

fonds. De aanvraag hiervoor verloopt via intermediairs:

professionals die de kinderen kennen vanuit onder

andere het onderwijs, maatschappelijk werk, de jeugdzorg en gezondheidszorg.

Ben jij zo’n professional en ken

jij een kind of kinderen in een

vergelijkbare situatie? Meld je dan

aan als intermediair op

www.allekinderendoenmee.nl en

geef kinderen een kans!

31

Beeldende Kunst

Kunst & Techniek Kaliber Kunstenschool Almelo

Implementatie Sint Sebastianusschool TETEM kunstruimte Hellendoorn

Kunstvakken binnen het IPC - implementatie Talentrijk TETEM kunstruimte Hellendoorn

Lang leve de Verbeelding! Rijksmuseum Twenthe Hof van Twente

Kunstblik in Oldenzaal TETEM kunstruimte Oldenzaal

Kunst voor Toppers Karin Gerfen Kunsteducatie Steenwijkerland

Kunstvakken binnen het IPC - implementatie Kluinveenschool TETEM kunstruimte Wierden

Kunst in beweging Karin Gerfen Kunsteducatie Zwartewaterland

Cultuureducati e met kwalite it in Dinkelland Katrin Kotte Kunsteducatie Dinkelland

Aan de slag met beeldende kunst (implementatie Schaapskooi) TETEM kunstruimte Hellendoorn

VAN STOF TOT NADENKEN BIK-Way Hellendoo rn

Doorgaande leerlijn beeldend voor Dalton onderwijs Karin Kotte kunsteducatie Ommen

Theater

School vol Theater, De Marliaantjes The Young Ones Hellendoorn

School vol Theater, vervolgtraject The Young Ones Hellendoorn

School vol Theater, Esmoreit The Young Ones Raalte

Echt Wel 2.0 Theaterschip Rijssen / Holten

Theater maken in de klas Theater Sonnevanck Wierden

Klaproos Theaterschip Oldenzaal Oldenzaal

Dans

Doe je dans Kaliber Kunstenschool Dinkelland

Muziek

Muziektalent De Rank Kaliber Kunstenschool Almelo

Leerlijn muziekeducatie Borne Kulturhus Borne Borne

Muziek met kwaliteit in Hardenberg Scala Centrum voor de Kunsten Hardenberg

Muziek met kwaliteit Scala Centrum voor de Kunsten Hellendoorn

De Hof, daar zit muziek in Stichting Culturele Basisvorming Hof van Twente Hof van Twente

Muziek binnen en buiten school op Willem van Oranje Quintus, centrum voor de kunsten Kampen

Leerlijn muziekeducatie Losser Fundament Losser

Muziektalent Nutsschool Koninklijke Harmonie St. Joseph Oldenzaal

Ontdek muziek St. Muzieknetwerk Salland Raalte

De kracht van Muziek met Kwaliteit Scala Centrum voor de Kunsten Staphorst

Muziektalent Twenterand Kaliber Kunstenschool Twenterand

Leerlijn muziek voor het ZML Muziekplus Ommen

Erfgoed

Op ontdekkingsreis door de Krim (doorontwikkeling) Het Oversticht Hardenberg

Op ontdekkingsreis in Kloosterhaar Het Oversticht Hardenberg

Op ontdekkingsreis op de Ommerschans Het Oversticht Hardenberg

Op ontdekkingsreis in Haarle Het Oversticht Hellendoorn

De oorlog dichtbij huis TETEM kunstruimte Ommen

Oorlog dichtbij huis - implementatie Dennenkamp TETEM kunstruimte Ommen

Oorlog dichtbij huis - implementatie Johan Seckel TETEM kunstruimte Ommen

Workshops Staphorster Stipwerk Stichting Staphorster Stipwerk Staphorst

Leven rondom de vestingstad Het Oversticht Steenwijkerland

Onderweg met de Mariaschool TETEM kunstruimte Wierden

Het verhaal van Almelo TETEM kunstruimte Almelo

Literatuur & taal

Talentuin op School De Talentuin Borne

Lezen in ontwikkeling Bibliotheek Dalfsen Dalfsen

Boekenboek plus - van leesbevordering naar literatuureducatie Bibliotheek Twenterand Twenterand

Media

Mediaspoor Huve TETEM kunstruimte Almelo

Werken aan mediaeducatie op brede scholen Bibliotheek Hardenberg Hardenberg

Samen media maken Bibliotheek Hardenberg Hardenberg

Overig

Vakadoptie muziek, theater en dans op de Trekschuit Quintus, centrum voor de kunsten Kampen

Groeien als regio! Cultuureducatie:

gezamenlijk optrekken, op weg naar kwaliteit (overkoepelende aanvraag) Kaliber Kunstenschool Oldenzaal

Pak die Cultuur! Scala Centrum voor de Kunsten Steenwijkerland

De in 2013/2014 gestarte projecten zijn terug te vinden in Ge enKunst, uitgave 1.

Welke gemeenten doen mee met Jeugdcultuurfonds Overijssel?

et Jeugdcultuurfonds is nog niet in iedere gemeente in Overijssel actief. De volgende gemeenten doen mee:alfsen, Haaksbergen, Hardenberg, Hof van Twente, Kampen, Losser, Ommen, Rijssen-Holten, Tubbergen, Twenterand, Wierden.

jk ook op www.jeugdcultuurfonds.nl/fonds/overijssel/

Wist je dat Rijnbrink directeur Advies

Angelique van Betten persoonlijk ambassadeur is van

het Jeugdcultuurfonds Overijssel?

“Rijnbrink wil de verbindende waarde van cultuur overbrengenop een groot en breed publiek. En dat begint bij kinderen.Het is fijn om kinderen met cultuur in aanraking te brengen,ze te laten genieten, te laten onderzoeken en ze een bredereblik te geven. Een brede culturele basis is bevorderlijk voor deontplooiing van talent en zelfredzaamheid. Onder de kinderenin Overijssel bevinden zich de creatieve professionals van detoekomst!

Omdat niet alle kinderen vanzelfsprekend mee kunnen doen,ben ik zo blij met het Jeugdcultuurfonds Overijssel dat ervoorzorgt dat deze kinderen wel mee kunnen doen. Het Jeugdcul-tuurfonds draagt bij aan een creatieve open en sociale samen-leving. Iedereen is daarbij gebaat. En daarom ben ik, namensRijnbrink ambassadeur voor het Jeugdcultuurfonds Overijssel.”

Angelique van BettenDirecteur Advies Rijnbrink



Het magazine voor cultuureducatie in Overijssel

Mede mogelijk gemaakt door:

Documents

Magazine GeenKunst nr. 3