magazine · Steve Jobs scholen De toekomst van het onderwijs uit zich in vele gedachtes en initiatieven. Een van die initiatieven waren de Steve Jobs Scholen van Maurice de Hond

magazinenummer 5 | mei 2018

Vakblad voor bedrijfsvoering in het onderwijs

> Taxatiewijzer Exploitatiekosten

schoolgebouwen 2018: Onmisbare

hulp voor schoolbestuurders

> De AVG en het arbeidsrecht

> Vervangingsfonds: beëindiging of overstap naar

eigenrisicodragerschap?

GRATIS

informatie

bijeenkomst

AVG Verwerkings-

register

Kijk op pagina 15

en meld u aan!

YOURICHT ZICH OP HET NIEUWE DIGITALE TIJDPERK

MAKEN U ER DEELGENOOT VAN

WE

Een omgeving die inspireert door innovatieve en productieve oplossingen van Konica Minolta

Nieuwsgierig? [email protected]

Een werkomgeving die voor u werkt

C O L O F O N

Dyademagazine is een uitgave van Dyade. Dyademagazine verschijnt elfmaal per jaar.

Redactie Jan Maarten Brommersma Frank Cannegieter Marianne Groen Elzemieke Janzen Joyce Reijmerink Wilma Rijndorp Nico Ruitenbeek Herman de Wild (hoofdredacteur)Iris Wortelboer

Met medewerking vanDanielle van SchaikMyriam Lieskamp Chantal de BooyMichiel DijkmanBianca BrouwerHanneke JansenAnnemieke SchoemakerMartijn Zelis

Redactie-adresPostbus 50403502 JA [email protected]

AbonnementenHet Dyademagazine kost € 39,95 per jaar, exclusief btw. Voor opgave van abonnementen en adres wijzigingen kunt u contact opnemen via [email protected]

Advertentie-informatieElzemieke Janzen(030) 63 05 602

Hoewel aan de productie van Dyademagazine veel zorg wordt besteed, kan het voorkomen dat iets aan onze aandacht ontsnapt. Dyade aanvaardt geen aansprakelijkheid voor de eventuele gevolgen van drukfouten, onjuist heden of onvolledigheden in de gepu bli ceerde informatie. VormgevingdesignGenerator, Arnhem

EindredactieErica Rasink

Drukwerkdrukkerij Printvisie, Rotterdam

In dit nummer:

Column: de af trap

4 De grote voorjaarsschoonmaak: taxaties , privacyregels en ICT

5 Ver plichte aansluiting Ver vangingsfonds

9 Samen onder wijs creëren voor uw leerl ingen

10 Opinie : Wat ging er mis en hoe moet het wel? St e ve Jobs scholen

13 De Algemene verordening inzake gegevensbescherming en het arbeidsrecht

17 Taxatiewijzer Exploitatiekosten schoolgebouwen 2018

Toen & Nu & Toekomst18

Leerl ingtel l ingen van papier, naar digitaal naar. . .

22 Werkdruk in het nieuws

25 In de prakti jk: Terugdringen van verzuimpercentage

Kor t Nieuws28

29 Dyade Academy

30 Voordeelser vice

31 K alender/Waar vindt u ons?

2510 13

Dyademagazine | nummer 5 | mei 2018 3

DE Aftrap...

Herman de WildAlgemeen directeur/bestuurder

[email protected]

Het voorjaar is begonnen en dit betekent ook dat het weer tijd is voor de Vastgoed Taxatie-wijzer Exploitatiekosten voor schoolgebouwen 2018. In de nieuwe editie van dit handige boekje zijn de exploitatiekosten voor het schoolgebouw en de installaties overzichtelijk weergegeven van primair onderwijs tot hbo. Zo kunt u op pagina 17 lezen waarom dit boekje een onmisbare hulp is.

Door de privacyoverschrijding van Facebook zijn

privacygrenzen en gegevensbescherming veel

besproken onderwerpen afgelopen maand. Naast

privégegevens op sociale media is dit ook zeker

voor werkgevers en werknemers in het onderwijs

van belang met betrekking tot de nieuwe Europese

verordening omtrent de bescherming van persoons

gegevens die per 25 mei 2018 geldt in Nederland.

Op pagina 13 schrijft juriste Bianca Brouwer over

de gegevensbescherming en het arbeidsrecht en wat

dit voor u betekent.

Daarnaast overweegt u wellicht wat voor u een

logische stap is na de modernisering van het

Vervangingsfonds en Participatiefonds. Wacht u op

beëindiging of gaat u nu de overstap maken naar

eigenrisicodragerschap? Zo kunt u op pagina 5

lezen over de mogelijkheden, de voorwaarden en of

dit financieel interessant is voor u.

De toekomst van het onderwijs uit zich in vele ge

dachtes en initiatieven. Chantal de Booy van RKBS

De Christoffel ging aan de slag met technologie in

de klas, maar niet zoals op de Steve Jobs Scholen.

In de discussie over de 21e eeuwse vaardigheden

duiken steeds de vermeende tegenstellingen op

tussen vaardigheden en kennis; zoals het draagvlak

voor digitale technologie binnen scholen en de

soms achterblijvende digitale geletterdheid

van docenten. Hoe het wel moet? U leest haar

ervaringen en opinie op pagina 10.

In de serie ‘Toen & Nu & Toekomst’ nemen we u

mee in de ontwikkelingen van leerlingtellingen van

papier naar digitaal. Vroeger was het heel simpel:

één stamboek met daarin alles voor een hele school

gedurende een jaar. Alles kon toen kennelijk in één

boek. Alles over de inrichting der schoollokalen,

Schoolgelden, Commissie van beroep en keurig

netjes een bedrag der jaarwedde per leraar. Voor de

toekomst zijn er ontwikkelingen die in meer of min

dere mate hun intrede gaan doen in het onderwijs,

u leest hierover op pagina 18.

Oproep: Er zijn vele initiatieven in het Nederlandse

onderwijs buiten de geijkte paden. In het Dyade

magazine lichten we regelmatig zulke bijzondere,

vernieuwende en inspirerende initiatieven uit om

deze te delen met alle schoolbesturen in Nederland.

Heeft u een onderwijsinitiatief dat bijdraagt aan de

kwaliteit van het onderwijs in Nederland?

We komen graag met u in contact! Mail naar

[email protected].•

MBOVOPOKO HBO

De grote voorjaarsschoonmaak: taxaties, privacyregels en ICT

Dyademagazine | nummer 5 | mei 20184

MBOVOPOKO HBO

Over de modernisering van het Vervangingsfonds en Participatiefonds wordt al jaren gesproken.

Recentelijk zijn schoolbesturen in het primair onderwijs per brief ingelicht over de aanstaande verdere

modernisering van het Participatiefonds, waarbij wordt toegewerkt naar een sterk vereenvoudigd regle-

ment dat aansluiting heeft bij de nieuwe ontslagsystematiek die met ingang van 1 januari 2020 voor

het gehele primair onderwijs zal gaan gelden. Over de modernisering van het Vervangingsfonds wordt

momenteel echter minder gesproken. Hoewel sinds 1 januari 2015 de mogelijkheden voor de eigen-

risicodrager Vervangingsfonds zijn verruimd, is van het vervallen van de verplichte aansluiting bij het

Vervangingsfonds momenteel nog geen sprake.

Medio 2015 schreef Sander Dekker, toen nog de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,

in een brief aan de Tweede Kamer te streven naar het vervallen van het Vervangingsfonds tussen 1 januari

2018 en 1 januari 2020. Wordt dit opgevolgd, dan betekent dit dat binnen nu en 1,5 jaar de verplichte

aansluiting bij het Vervangingsfonds komt te vervallen. Eigenrisicodragerschap voor alle schoolbesturen

komt eraan, maar hoe dit geregeld gaat worden is nog onbekend. Op dit moment is eigenrisicodrager-

schap mogelijk, maar onder bepaalde voorwaarden. Veel schoolbesturen zijn momenteel al eigenrisico-

drager Vervangingsfonds, maar de meerderheid is nog aangesloten bij het Vervangingsfonds.

Voor die schoolbesturen geldt momenteel: afwachten tot de verplichte aansluiting komt te vervallen of

niet afwachten en kijken of aan de voorwaarden wordt voldaan en afwegen of het verstandig is de keuze

te maken eerder eigenrisicodrager te worden. In dit artikel helpen we u bij deze overweging.

door Daniëlle van Schaik,

Junior P&O Adviseur Dyade

Verplichte aansluiting Vervangingsfonds:

Wachten op beëindiging of nu de overstap maken naar eigen risicodragerschap?

>>

“Het Vervangingsfonds biedt jaarlijks op 1 januari

een overstapmoment waarop het eigenrisicodrager

schap voor schoolbesturen in kan gaan.”


Schoolbestuur draagt zelf de financiële verantwoordelijkheid Wanneer een schoolbestuur eigenrisicodrager is voor het Vervangingsfonds draagt het schoolbestuur zelf de financiële verantwoordelijkheid voor de kosten van vervangingen. De vervangingskosten bij ziekte en schorsing kunnen bij ingang van het eigenrisicodragerschap niet meer worden gedeclareerd bij het Vervangingsfonds en vallen daarmee onder de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur. Het Vervangingsfonds biedt jaarlijks op 1 januari een overstapmoment waarop het eigenrisicodragerschap voor schoolbesturen in kan gaan. Om eigenrisicodrager te worden per 1 januari 2019 moet vóór 5 november 2018 een aanvraag worden ingediend bij het Vervangingsfonds. Het Vervangingsfonds beoordeelt of voldaan is aan alle voorwaarden om de overstap naar eigenrisicodragerschap te kunnen maken. Deze overstap geldt voor een termijn van drie jaar. Gelet op het streven naar de beëindiging van de verplichte aansluiting is het eigenrisicodragerschap na het aflopen van de termijn waarschijnlijk definitief.

Verzuim- en vervangingsbeleid Een bevoegd gezag met een lumpsumbudget van ten minste 20 miljoen euro kan sinds 1 januari 2016 met instemming van de P(G)MR overstappen naar eigenrisicodragerschap. Om de overstap te kunnen maken, moet wel aan bepaalde voorwaarden wor

den voldaan. Naast instemming van de P(G)MR op de aanvraag en het verzuim en vervangingsbeleid, moet het ziekteverzuimpercentage van het bevoegd gezag 10% of lager zijn in het jaar voorafgaand aan het jaar waarin de aanvraag is ingediend. Of er moet sprake zijn van een verlaging van het ziekteverzuimpercentage van ten minste 10%. Daarnaast moet er met instemming van de P(G)MR een rapportage zijn over succesvol uitgevoerd verzuim en vervangingsbeleid gedurende minimaal een jaar voorafgaand aan het jaar waarin het verzoek is ingediend. De inhoud van dit beleid wordt echter niet inhoudelijk getoetst door het Vervangingsfonds bij de aanvraag, enkel de instemming van de P(G)MR wordt getoetst.

Overstappen naar eigenrisicodragerschap kan financieel interessant zijn Schoolbesturen die de overstap maken naar eigenrisicodrager Vervangingsfonds betalen een lagere premie dan school besturen die aangesloten zijn bij het fonds. De overstap naar eigenrisicodragerschap kan vanuit een financiële overweging worden gemaakt. Indien de premie die betaald wordt aan het Vervangingsfonds hoger is dan de gedeclareerde kosten, kan het overstappen naar eigenrisicodragerschap financieel interessant zijn. Hoewel de premies voor aansluiting bij het Vervangingsfonds sinds 2016 zijn gedaald, is de premie van 1 januari 2018 met 1% toegenomen ten opzichte van 1 januari 2017. Per 1 januari 2018 is de premie voor aangesloten schoolbesturen bij het Vervangingsfonds 5,85%. Het percentage van de BGZpremie, welke ook wordt betaald door schoolbesturen die eigenrisicodrager zijn, is 0,15% en zit inbegrepen in deze 5,85%. De verwachting is dat de premie voor aansluiting bij het Vervangingsfonds het komende jaar verder zal stijgen. Een stijgende premie kan voor schoolbesturen een prikkel zijn om de overstap naar eigenrisicodrager te maken. Schoolbesturen die eigenrisicodragerschap zijn betalen namelijk een lagere premie, bij volledig eigenrisicodragerschap is dat 0,22%

Verzuimpreventiemaatregelen Maar een financiële prikkel is niet de enige prikkel die schoolbesturen ertoe heeft gezet de overstap te maken naar eigenrisicodragerschap. Een veelgehoorde

>>

“Dyade Advies denkt graag met u mee over een overstap

naar eigenrisicodrager Vervangingsfonds en helpt u bij het

onderzoek en de analyse van het eigenrisicodragerschap.”


reden voor de overstap is de administratieve last die aansluiting bij het Vervangingsfonds met zich meebrengt. Daarnaast is een hoger bewustzijn van de kosten van de vervanging een belangrijke reden om over te stappen tot eigenrisicodragerschap. Hoewel het hebben van een vervangingsbeleid verplicht is gesteld in de cao, verhoogt de overstap naar eigenrisicodragerschap het bewustzijn voor de kosten van vervangers. Daarnaast intensiveren de meeste schoolbesturen de verzuimpreventiemaatregelen bij de overstap naar het eigenrisicodragerschap, waarmee wordt voortgebouwd op het beleid dat al voor het eigenrisicodragerschap was ingezet. Het is hiermee mogelijk meer de regie te houden over het verzuimproces. Aansluitend kan ook het lerarentekort meespelen bij de afweging tot de overstap naar eigenrisicodragerschap. Om de kosten voor de vervanging gedeclareerd te krijgen bij het Vervangingsfonds moet er daadwerkelijk sprake zijn van een vervanger. Het lerarentekort maakt het steeds lastiger om vervangers te vinden, waardoor schoolbesturen ook niet altijd invulling kunnen geven aan de vervanging en daarmee kunnen vergoedingen van het Vervangingsfonds worden misgelopen.

Het eventueel beëindigen van de verplichte aansluiting bij het Vervangingsfonds, maar ook de andere ontwikkelingen die spelen, maken dat het voor u interessant kan zijn om de te nemen maatregelen hel

der in beeld te krijgen. U komt dan misschien tot de conclusie dat de instap tot eigenrisicodragerschap per 1 januari 2019 de juiste beslissing is en dat u daarmee premie bespaart. Als uit nader onderzoek echter blijkt dat dit voor uw organisatie anders uitvalt, weet u in ieder geval waar u straks aan toe bent en naartoe kunt werken met het oog op een eventuele beëindiging van het Vervangingsfonds.

Dyade Advies denkt graag met u mee over een overstap naar eigenrisicodrager Vervangingsfonds en helpt u bij het onderzoek en de analyse van het eigenrisicodragerschap. Op basis van een analyserapportage met conclusies en advies kunt u straks beoordelen of de overstap per 1 januari 2019 interessant is voor uw schoolbestuur. Wij werken op basis van een quick of deepscan van de relevante informatie. Daarnaast kijken wij graag met u mee naar de mogelijkheden tot herverzekeren. Hoewel de deadline voor de aanvraag voor overstap naar eigenrisicodragerschap op 5 november 2018 ligt, is het advies om tijdig na te denken over een eventuele overstap.•

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met onze adviseurs Daniëlle van Schaik (0651188318), Ronald van Rooijen (0651097257), Lisanne van Dijk (0653844765) en Wilma RijndorpKreft (0625490300).


‘‘ Onderwijs is niet het vullen van een vat, maar het ontsteken van een vuur”

William Butler Yeats

MBOVOPOKO HBO

Het (funderend) onderwijs bereidt de leerlingen

voor op hun plek in de toekomstige maatschappij.

Niemand weet hoe de wereld er over 10 jaar uitziet.

Wel weten we dat met name de ontwikkelingen op

het gebied van techniek en digitalisering een grote

invloed hebben op de manier waarop wij (samen)

leven, werken en leren.

door Myriam Lieskamp,

auteur en redacteur uitgeverij Pica

Goed onderwijs realiseert u niet alleenVooral het stimuleren en bevorderen van een positieve grondhouding bij leerlingen om een leven lang te kunnen ontwikkelen wordt belangrijk. Onderwijs speelt daarbij een cruciale rol. Goed onderwijs realiseert u niet alleen, maar dat doet u samen met collega’s, leerlingen, ouders en schoolleiders, ieder vanuit een eigen verantwoordelijkheid. Een kansrijke ontwikkeling om samen aan goed onderwijs te werken is het ontwikkelen naar een professionele leergemeenschap. Er is geen blauwdruk van een professionele leergemeenschap en ook geen stappenplan. U bent ook geen professionele leergemeenschap; u werkt, leert en ontwikkelt u in een professionele leergemeenschap. De focus ligt hierbij vooral op het zo goed mogelijk realiseren van goed onderwijs voor uw leerlingen. Een professionele leergemeenschap kan gedefinieerd worden als: “een gemeenschap van onderwijsmensen die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het leren en ontwikkelen van leerlingen, waarin eigenaarschap en regelruimte is, waarin leraren initiatieven nemen voor de eigen professionalisering en het collectief leren, waar leraren werken die gemotiveerd, betrokken en bevlogen zijn en blijven en hun talenten gezamenlijk inzetten voor de brede ontwikkeling van de leerlingen” (Mentink 2014, p.55).

Gemeenschappelijke en gedeelde visie Uit internationaal onderzoek komen een aantal bouwstenen naar voren. Het allerbelangrijkste is een gemeenschappelijke, gedeelde visie op het leren en ontwikkelen van leerlingen. U participeert in leernet

werken met een duidelijke opdracht, gerelateerd aan uw gemeenschappelijke visie. U onderzoekt en reflecteert samen uw dagelijkse onderwijspraktijk. Samen onderzoeken en reflecteren van de dagelijkse onderwijspraktijk vraagt een open, veilige leercultuur en een goede leerstructuur. De focus ligt bij alles wat u onderzoekt, afspreekt en onderneemt op zo goed mogelijk onderwijs realiseren, passend bij uw leerlingen.

Een professionele leergemeenschap is daarom ook nergens hetzelfde Bij een professionele leergemeenschap past een ondersteunende, gedeelde leiderschapsstijl. Het vraagt van iedereen pedagogische sensitiviteit, didactisch vakmanschap en een goede beheersing van de onderwijsinhoud. In een professionele leergemeenschap onderzoekt u samen, liefst wekelijks, maar in ieder geval tweewekelijks op welke manier u uw onderwijs samen wil verbeteren. Daarover maakt u samen afspraken, gaat u bij elkaar in de les kijken, geeft u elkaar feedback en ondersteunt u elkaar. U maakt samen iedere dag nog beter onderwijs. Zo ontwikkelt u samen een professionele cultuur en een sterke (collectieve) professionele identiteit. Een professionele leergemeenschap biedt vooral kansen om samen mooi onderwijs te creëren op basis van wat leerlingen nodig hebben. “Teaching is one profes sion that creates all other professions.”•Meer lezen: “De professionele leergemeenschap in het onderwijs” van Myriam Lieskamp, uitgeverij Pica.

Samen onderwijs creëren voor uw leerlingen

Myriam Lieskamp Auteur van “Professionele leergemeenschappen in het onderwijs” uitgeverij Pica | Medeauteur van “Vertrouwen, verbinden, vakmanschap in het onderwijs” uitgeverij Pica | Medeauteur van “Onderzoeksmatig leiderschap” uitgeverij Pica | Medeauteur van “Leren voor morgen, uitdagingen voor het onderwijs” uitgeverij Pica | Hoofdredacteur van de boekenserie: “Leiderschap in de onderwijspraktijk” uitgeverij Pica.


MBOVOPOKO HBO

Wat ging er mis en hoe moet het wel? De onderwijsvernieuwing die door De Hond met veel bravoure werd gelanceerd, struikelde over een aantal elementaire obstakels. Ten eerste, de gedwongen winkelnering bij O4NT voor het (dure) lesmateriaal. Ten tweede, het doorsijpelen van berichten over achterblijvende leerresultaten die het enthousiasme van ouders om kinderen in te schrijven temperden. Ten derde, en vooral, de alles of niets benadering.

“De radicale en compromisloze

omschakeling naar een onderwijs

benadering die in de publieke

beeldvorming vanaf het begin werd

gedomineerd door de toepassing van

een specif iek digitaal apparaat.”

Er bestaat geen twijfel over de noodzaak van vernieuwing van het basisonderwijs. Zeker niet in het licht van de verdergaande digitalisering van onze maatschappij. Daarbij komen steeds de veelbesproken 21e eeuwse vaardigheden ter sprake. Welke vaardigheden? Onder andere het vestigen en vergroten van logisch denken, doelgericht samenwerken en digitale geletterdheid van kinderen op

school. Digitale technologie (hardware als tablets, VRbrillen en zeker ook de daarvoor vereiste apps) is een onmisbaar ondersteunend middel. Scholen die daarmee achterlopen doen hun leerlingen ernstig tekort.

Echter, in de discussie over 21e eeuwse vaardigheden duikt steeds de vermeende tegenstelling op tussen vaardigheden en kennis. Zoals de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs en de wijze waarop die wordt getoetst op scholen. Zoals het draagvlak voor digitale technologie binnen scholen onder onderwijzers. Zoals de soms achterblijvende digitale geletterdheid van docenten. In al die gevallen wordt consequent het belang van kennis boven dat van vaardigheden gesteld. En dan krijgen de sceptici over digitalisering weer de overhand. Dat is verkeerd.

“De vaardigheden waar we het over

hebben, staan juist in dienst van het

vergaren en verwerken van kennis.

In de kennismaatschappij waarin we

nu leven en zoals die zich ontwikkelt,

komt u er zonder die digitale vaar

digheden simpelweg niet.”

Opinie

Wat ging er mis en hoe moet het wel? Steve Jobs scholenDe toekomst van het onderwijs uit zich in vele gedachtes en

initiatieven. Een van die initiatieven waren de Steve Jobs Scholen

van Maurice de Hond. De Steve Jobs Scholen van Maurice de Hond

zijn niet meer. Nog niet zo lang geleden werd het faillissement

aangevraagd voor O4NT, de organisatie achter het onderwijs-

experiment. Daarmee viel ook het doek voor de twee Amsterdamse

vlaggenschipscholen die vanaf 2014 door hem werden opgericht.

Die teloorgang zal vast door veel sceptici met instemming zijn

begroet: ‘We zeiden het al…’ Maar als dát de blijvende opbrengst

van de mislukking wordt, dan doen we het basisonderwijs in

Nederland ernstig tekort.

door Chantal de Booy en Michiel Dijkman


Hoe moet het dan wel? Ongeveer tegelijkertijd met de scholen van Maurice de Hond ging bij acht verschillende scholenstichtingen verspreid over Nederland het Smart Education Hubprogramma van start. Dit draait nog steeds. Het centrale besef daarvan is dat de toepassing en verankering van digitale technologie in het lesgeven in het basisonderwijs niet zomaar binnen scholen geparachuteerd kan worden. Zelfs niet bij scholen die helemaal nieuw uit de grond gestampt worden.

“Basisscholen zijn erbij gediend de

onmisbare vernieuwing met behulp

van digitale technologie stapsgewijs

in hun bestaande onderwijsf ilosof ie

en lesmethoden in te voeren”.

De succesvolle inbedding van 21e eeuwse vaardigheden vereist een implementatieplan dat schoolbreed wordt gedragen. Het vereist ook een ondersteuning van het docententeam met kennis,

oefening en uitwisseling van inzichten en ervaringen. En dat laatste liefst met scholen en docenten van buiten de eigen scholengemeenschap. Digitaliseren mag nooit een doel op zich zijn, maar is een middel om het onderwijs verder te optimaliseren en efficiënter in te kunnen richten.

“Een bestaande school moet als

het ware ‘getweakt’ worden door

middel van incrementele en

beheersbare vernieuwingsstappen.

Het gaat steeds om balans.”

Zo zullen we twee vliegen in één klap slaan. We voorkomen debacles én we voorkomen dat de cruciale digitale geletterdheid van onze kinderen achterblijft bij de eisen van de kennissamenleving die wij intussen bouwen.•

Chantal de Booy is directeur van RKBS De Christoffel, één van de ruim 80 scholen die binnen het landelijke Samsung Smart Education Hubprogramma meedraaien. Michiel Dijkman is Hoofd Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen bij Samsung en spreker op hét professionaliseringsevent ‘Leraren maken het verschil! – Toekomst gericht lesgeven’ op 30 mei 2018. Hier zal hij het onderzoeksrapport ‘De innovatieve leraar’ over innovatief gebruik van technologie, digitale leermiddelen en apparatuur in de Nederlandse en Belgische klassen presenteren. Dit onderzoek is in opdracht van Samsung uitgevoerd door de Universiteit Tilburg en Gent.

ANGST TIJD-GEBREK

GEBREKAAN LES-

MATERIAAL

MEER-WAARDE

GEBREKAAN VAARDIG-

HEDEN

TECHNISCHEPROBLEMEN

SCHOOLSYSTEEM

GEENLEER-

DOELEN

GEBREKAAN

TRAINING


Bruningweg 10 Arnhem T +31 (0)26 3 685 685 E [email protected] W schoolmeubelen.com

Weten hoe? Neem dan contact op met één van onze Onderwijs Inrichtingsspecialisten in uw regio via www.schoolmeubelen.com/inrichtingsspecialisten of onze Customer Service via tel.nr. 026 – 3 685 685 voor het maken van een afspraak of bezoek aan onze vernieuwde showroom!

KINDEREN MEERLATEN BEWEGEN DOOR AANPASSING VAN DE LEEROMGEVING

Kinderen zitten teveel en bewegen te weinig. Met een fl exibele, eff ectieve en dynamische schoolinrichting leveren we een bijdrage aan de gewenste en noodzakelijke verandering!

Als professionele producent en inrichter van scholen gaat dit belangrijke vraagstuk natuurlijk niet aan ons voorbij. Presikhaaf Schoolmeubelen heeft eff ectieve, maar vooral goed in de praktijk toepasbare zit/sta-op-lossingen. Met de speciaal ontwikkelde lesprogramma’s van onze samen-werkingspartners Zit met Pit! en Schooljudo.nl kan de bewustmaking, dat meer bewegen voor kinderen een must is, nog eens extra onder de aandacht gebracht worden.

Wij hechten veel waarde aan wetenschappelijk onderzoek naar de eff ecten op de fysieke gesteldheid en het leervermogen van kinderen wanneer zij meer bewegen/minder zitten. Daarom ondersteunen wij, met het beschikbaar stellen van onze zit/statafels en bewegingsme-ters, het wetenschappelijk onderzoek van de Leyden Academy on Vita-lity and Ageing. Een driejarig onderzoek waarbij basisschoolleerlingen de vrije keuze gegeven wordt om te zitten of te staan op school.

Samen met onze inmiddels zeer gewilde AdjusT-Table zit/statafel bieden wij ook actieve, verantwoorde zitoplossingen aan, zoals de RAY-stoel. Een stoel die goed zitten ‘motiveert’ door zijn speciale ergonomische en fl exibele zitting. Ook een combinatieopstelling van de AdjusT-Table met een Deskbike of Ongo kruk is denkbaar. Met deze prachtige oplossingen krijgt de leeromgeving een dynamisch en sportief karakter.

Presikhaaf Schoolmeubelen en haar partners kunnen voor u een rol van betekenis spelen om de leeromgeving zo in te richten dat je tijdens de lessen in beweging kunt komen. Deze verandering bevordert een snelle opname van de lesstof, zodat de kinderen hun talenten volledig tot hun recht kunnen laten komen.

1239080009_Dyade_mei_2018.indd 1 10-04-18 12:05

MBOVOPOKO HBO

De nieuwe Europese verordening omtrent de bescherming van persoonsgegevens die per 25 mei 2018

geldt in Nederland, zal ook voor werkgevers en werknemers in het onderwijs van belang zijn, waarin

o.a. met betrekking tot gegevens het recht op inzage en het recht om vergeten te mogen worden voor

werknemers wordt geregeld. Dit speelt nu vaak omdat er meer wordt nagedacht over privacy en de grenzen

daarvan welke niet mogen worden overschreden. Denk hieraan maar aan de overschrijding van de

privacygrenzen door Facebook. De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) regelt voor

Europa dat er grenzen zijn aan de verwerking van persoonsgegevens en dat de privacy van personen

dient te worden gewaarborgd. Veel van de uitgangspunten van de Algemene verordening gegevens-

bescherming zijn gelijk aan de huidige Nederlandse Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp).

Indien werkgevers in het onderwijs de Wet bescherming persoonsgegevens toepassen zijn zij al op d

e goede weg, maar de Algemene verordening gegevensbescherming legt aanvullende verantwoordelijk-

heden aan werkgevers op en brengt voor werknemers aanvullende rechten met zich mee.

door Bianca Brouwer, juriste Dyade Advies

De Algemene verordening gegevensbescherming is gebaseerd op dezelfde beginselen als de Wet bescherming persoonsgegevens, waaronder rechtmatigheid, behoorlijkheid, transparantie, vertrouwelijkheid, doelbinding (gegevens mogen alleen worden verwerkt voor welbepaalde uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden en niet daarbuiten) en minimale gegevensbescherming (gegevens mogen alleen worden verwerkt voor zover toereikend, ter zake dienend en niet bovenmatig).

Vier gronden voor rechtsgeldige verwerking

Voor werkgevers en werknemers zijn, zowel onder de Wbp als de AVG, met name vier gronden voor rechtsgeldige verwerking relevant welke niet veranderen:

1. Toestemming van betrokkene.2. De verwerking is noodzakelijk voor de uitvoering

van een overeenkomst. Dit kan een arbeidsovereenkomst zijn, maar denk bijvoorbeeld ook aan een overeenkomst van opdracht ZZP, uitzendovereenkomst, payrollovereenkomst.

3. De verwerking is noodzakelijk om te voldoen aan de wettelijke verplichting die op de verantwoordelijke rust, zoals accountscontrole door het Rijk.

4. De verantwoordelijke heeft een gerechtvaardigd belang bij de verwerking, welk belang kort gezegd dient te prevaleren boven dat van betrokkene.

Afwijkende regels voor bijzondere categorieën van persoonsgegevens Daarnaast blijven in de Algemene verordening gegevensbescherming, net als in de Wbp, afwijkende regels gelden voor bijzondere categorieën van persoonsgegevens. Denk aan gegevens omtrent godsdienst, levensbeschouwing, ras, politieke gezindheid, geaardheid, alsmede medische en strafrechtelijke gegevens.

De Algemene verordening inzake gegevensbescherming en het arbeidsrecht

>>


Informatieverplichting Ook onder de Wbp moeten werkgevers hun werknemers informeren over de verwerking van persoonsgegevens, alleen de informatieverplichting als verantwoordelijke voor de verwerking van persoonsgegevens gaat onder de AVG verder. De verordening kent aan werknemers een aantal aanvullende rechten toe ter versterking van de controle van de betrokkene over zijn/haar persoonsgegevens. Werknemers zullen moeten worden geïnformeerd over hun recht om bijvoorbeeld de door hun eerder verleende toestemming als verwerkingsgrond in te trekken, het recht op beperking van de verwerking, hoelang de werkgever de gegevens wenst te bewaren om hun persoonsgegevens te laten verwijderen (het recht om te worden vergeten) en de mogelijkheid om een klacht bij de Autoriteit Persoonsgegevens in te dienen.

De werkgever dient in beginsel binnen een maand op verzoeken van de werknemer te reageren. Als de werkgever geen gevolg geeft aan een verzoek van de werknemer moet hij dit de werknemer schriftelijk en tijdig laten weten. Daarnaast dient de mogelijkheid te zijn opgenomen om een klacht in te dienen bij de privacytoezichthouder of naar de rechter te stappen.

Recht op inzage Ook bevat de AVG explicieter dan de Wbp het recht op inzage en om een kopie van de volledige verwerking van persoonsgegevens, een volledig overzicht daarvan. Een kopie hiervan mag echter geen afbreuk doen aan de rechten en vrij heden van anderen. Bij een kopie van een personeelsdossier zal moeten worden nagegaan of de rechten van derden daarmee niet worden geschonden. Die derden zouden bijvoorbeeld een collega, ouder of leerling kunnen zijn.

Onder de huidige Nederlandse rechtspraak geldt dat het recht van de werknemer om een afschrift van zijn personeelsdossier te vragen, niet van toepassing is op interne notities, memo’s die persoonlijke gedachten van medewerkers bevatten, bijvoorbeeld van een personeelsfunctionaris van de werkgever, en uitsluitend bedoeld zijn voor intern overleg en beraad, tenzij op grond van die notities een rapport is opgemaakt. Wij verwachten dat hierin onder de AVG geen verandering komt, zodat persoonlijke notities niet aan de werknemer hoeven te worden overgelegd.

Verplichtingen van de werkgever Tegenover de rechten van de werknemer staan in de AVG o.a. de volgende verplichtingen van de werkgever genoemd. Als verwerkingsverantwoordelijke tijdig informatie verschaffen omtrent de verwerking van zijn persoonsgegevens. De werkgever moet de werknemer informeren over het doel van de verwerking en over de contactgegevens van de eventueel aanwezige functionaris gegevensbescherming. Ook dient de werkgever aan te geven hoelang hij gegevens zal bewaren en moet de informatieverschaffing uitdrukkelijk het recht bevatten dat de werknemer een eenmaal gegeven toestemming weer mag intrekken. De werkgever dient voor de aanvang van de arbeidsovereenkomst de werknemer te wijzen op al zijn rechten op privacygebied.

De tweede wijziging onder de AVG is dat werkgevers een register dienen bij te houden van hun verwerkingsactiviteiten, waarbij alle hiervoor bedoelde informatieverstrekking aan de werknemers ook voor hun eigen administratie dient te worden vastgelegd (documentatieplicht). Let op: deze plicht geldt alleen voor grotere ondernemingen (250 of meer) en voor ondernemingen die op grote schaal gegevens van individuen verwerken, of indien er sprake is van verwerking van gevoelige persoonsgegevens, zoals arbodiensten die medische gegevens verwerken.

Een derde wijziging voor de werkgever is de verplichting voor sommige bedrijven om een functionaris voor de gegevensverwerking aan te stellen. Op grond van de verordening is er onder bepaalde voorwaarden een verplichting voor publieke over

>>


heden en voor particuliere bedrijven om een functionaris aan te stellen.

De vierde wijziging is de verplichting tot verbeterde beveiliging van persoonsgegevens. Hier dient het systeem op te worden ingericht (ook wel genoemd privacy by design). Bij de inrichting van de systemen dient ten eerste te worden gedacht aan de privacy verhogende maatregelen. Daarnaast dient het systeem gebruikersvriendelijk te zijn (privacy by default). De standaardinstellingen moeten zo privacyvriendelijk mogelijk zijn. Er moet voor gezorgd worden dat persoonsgegevens nooit openbaar zichtbaar zijn. Verder geldt dat alleen die personen die met gegevens mogen werken, bekijken welke ze nodig hebben voor de uitoefening van hun functie. Dus de werkgever dient na te gaan wie toegang heeft tot welke gegevens. Ook kan de werkgever om de privacy van werknemers, leerlingen en ouders te waarborgen expliciet aangeven welke sanctie er staat op overtreding hiervan.

Meldplicht datalekken Ook onder de AVG geldt een meldplicht bij datalekken. Deze meldplicht gold al op basis van de Wbp. Een werknemer waarvan zijn laptop, smartphone of tablet wordt gestolen, of indien bepaalde informatie niet meer is afgeschermd en het hele bedrijf ineens toegang heeft, of het bedrijf is gehackt, bestaat er onder omstandigheden de plicht tot melding bij de Autoriteit Persoonsgegevens.

Voorts gelden strengere regels voor verwerkers. Werkgevers maken gebruik van derden die namens hen gegevens verwerken (bijvoorbeeld arbodiensten, pensioenuitvoerders, administratiekantoren (zoals Dyade). Onder de AVG gelden een reeks aanvullende verantwoordelijkheden en plichten voor verwerkers. Zij moeten voldoende garanties bieden dat de AVG wordt nageleefd.

Ten slotte geldt een hoog risico op sancties. Voor een aantal inbreuken kan de boete oplopen tot € 10 miljoen of, voor ondernemingen, tot 2% van de totale wereldwijde jaaromzet in het voorafgaande boekjaar. Deze boetes staan onder meer op de niet naleving van de plicht tot het aanstellen van

een functionaris van de gegevensbescherming, of de plicht tot het bijhouden van een verwerkingsregister. Voor andere zwaardere overtredingen geldt een boete van maximaal € 20 miljoen of maximaal 4% van de jaaromzet. Hierbij kan worden gedacht aan het niet naleven van basisbeginselen van de gegevensverwerking, gegevensverwerking zonder rechtsgrond, het niet waarborgen van rechten van betrokkenen, c.q. werknemers of het niet naleven van een bevel van de privacy autoriteit.

Het is de bedoeling dat bij de inwerkingtreding van de AVG per 25 mei 2018 en de uitvoeringswet de Wbp wordt ingetrokken. Echter met de intrekking van de Wbp vervalt ook het vrijstellingsbesluit Wbp. Het vrijstellingsbesluit bevat namelijk voor de werkgever en werknemer een aantal nuttige bewaartermijnen, zoals de maximale termijn van sollicitatiegegevens, in principe vier weken, en personeelsgegevens (twee jaar). Onder de AVG geldt dat gegevens worden bewaard in een vorm die het mogelijk maakt gegevens niet langer te bewaren dan nodig is voor de verwezenlijking van het doel waarvoor de verwerking noodzakelijk was. De AVG regelt echter niet de bewaartermijnen, dit zal voor meer onduidelijkheid zorgen van hoelang gegevens dienen te worden bewaard. Het advies is dan ook voorlopig de termijnen van de Wbp te hanteren.•

Voor verdere informatie over de AVG kunt u contact opnemen met Sander Wijnhoff ([email protected]) en Ronald van Rooijen ([email protected]) welke als adviseur Gegevensbescherming werkzaam zijn.

GRATIS informatiebijeenkomst verwerkingsregisterKom naar de gratis informatiebijeenkomst over het verwerkingsregister!

Krijg antwoord op:> Hoe stel ik het op?> Wat moet er in staan?> Hoe kom ik aan die informatie?> Wie is er verantwoordelijk? Datum: 16 meiTijd: 16:00 uur 18:00 uurLocatie: Savannahweg 71, Utrecht

(naast de A2 gelegen) Gratis parkeergelegenheid

Meld u gratis aan via Dyade.nl > Advies > Verantwoording > Uw school en AVG


Meyson is al jarenlang partner van

arbeidscommunicatieMeyson coMpany

Meer iMpact MetcrossMediale aanpak

Heeft u advies nodig waar in te plaatsen? Wilt u crossmediaal bereik? Wij geven u graag een advies op maat.

Bel 06 - 10 98 75 70 of mail naar [email protected]

Wij zorgen voor de opmaak, plaatsing en controle van uw advertenties in landelijke en lokale media.

exclusief voor klanten van dyade:

korting oplopend tot

35%

“Lerarentekort vraagt creativiteit.”Bron: Het Parool

“Zak geld betekent niet vanzelf meer leraren.”

Bron: Volkskrant

“Van gelukkige leraren, leer je de mooiste dingen.”

Bron: Loesje

“Meer leerkrachten keren na hun pensioen terug voor de klas.”

Bron: Trouw

IDF0000-DYADE-adv-210x297-2018.indd 1 15-12-17 15:03

MBOVOPOKO HBO

Binnenkort verschijnt de tweede editie van de

Vastgoed Taxatiewijzer Exploitatiekosten voor

schoolgebouwen. In de nieuwe versie van dit

handige boekje zijn nog meer referentiescholen

opgenomen waar de exploitatiekosten voor het

schoolgebouw en de installaties overzichtelijk

zijn weergegeven van primair onderwijs tot hbo.

door Martijn Zelis,

Vastgoed manager

Dyade Huisvesting & Vastgoed heeft in nauwe samenwerking met Koëter Vastgoed Adviseurs een Taxatiewijzer samengesteld met kengetallen voor de exploitatie van schoolgebouwen. Deze taxatiewijzer is al meer dan 20 jaar een begrip waarin kengetallen worden gepubliceerd van beleggingsvastgoed in Nederland waaronder woningen, kantoren, bedrijfspanden, winkels, zorginstellingen en overheidsgebouwen. Inmiddels zijn de diverse uitgaven van de Vastgoed Taxatiewijzer dé standaard geworden voor het bepalen van marktconforme exploitatiekosten van vastgoed. Tot vorig jaar werden daar schoolgebouwen niet in meegenomen, maar daar heeft Dyade Huisvesting & Vastgoed in samenwerking met Koëter Vastgoed Adviseurs verandering in gebracht.

Op basis van de categorie en het type school gebouw zijn de exploitatiekosten gesplitst naar bouwkundig en installaties en er kan een keuze gemaakt worden voor een periode van 25 jaar of langer dan 25 jaar (en zo direct te bepalen). Er worden verschillende categorieën schoolgebouwen onderscheiden. Naast de kengetallen voor onderhoudskosten geeft deze uitgave ook een overzicht van de overige exploitatiekosten zoals: > OZBtarieven > Riool, waterschapslasten> Herbouwwaarden > Verzekeringspremies

Dit boekje wordt in de sector betiteld als onmisbare hulp voor de schoolbestuurder vanwege de betrouwbaarheid van de informatie en zijn handzame vorm.•

Taxatiewijzer Exploitatiekosten schoolgebouwen 2018

Onmisbare hulp voor schoolbestuurders

Wilt u de Taxatiewijzer Exploitatiekosten schoolgebouwen 2018 ontvangen? Stuur een email naar Martijn Zelis ([email protected]) of Marc Poelmann ([email protected]) voor meer informatie.

Editie 2018 Nieuwe referentiescholen

Update van exploitatiekosten


MBOVOPOKO HBO

door Herman de Wild,

Algemeen directeur / bestuurder

TOEN

We zijn weer eens in de rijke ‘analen’ van Dyade gedoken (de rechtsvoorgangers bestaan immers al in de 16e eeuw) en troffen een ‘Stamboek voor de bijzondere lagere school’ uit 1888 aan. Heel simpel eigenlijk: één stamboek met daarin alles voor een hele school gedurende een jaar. Alles kon toen kennelijk in één boek. We lezen alles over de inrichting der schoollokalen, Schoolgelden, Commissie van beroep en keurig netjes een bedrag der jaarwedde per leraar (1730, Hollandse guldens per jaar). Maar we zien ook een overzicht van het aantal leerlingen in het jaar, in welke leeftijd, met als definitie: “Aantal leerlingen dat op 16 maart, 16 juni, 16 septem-ber en 16 december of, wanneer de school in den loop van het jaar is geopend, het aantal, dat op den laatsten dag der maand, volgende op die, waarin de opening plaats had, als werkelijk schoolgaande bekend stond.”

Duidelijk, overzichtelijk en basis verderop in het boek voor de vaststelling der Rijksvergoedingen en dat alles voor één school te noteren in één boek.

De berekening was simpel. Een vast bedrag per leerling.

NU

Schoolbesturen beslissen zelf waaraan ze hun lumpsumbudget uitgeven. Het overgrote deel hiervan gaat naar de salarissen van leraren en ander personeel. Van het overige deel kopen scholen bijvoorbeeld meubels en (digitale) leermiddelen.

Vroeger werkte het ministerie heel anders. Toen moesten scholen voor al hun uitgaven een bonnetje inleveren. Het kostte scholen en het ministerie veel tijd om die administratie te doen. Bovendien hadden de scholen daardoor veel minder vrijheid in hun keuzes. Daarom is besloten om de lumpsum in te voeren.

Bovenop de lumpsum krijgen scholen van de overheid een bedrag per leerling dat ze kunnen inzetten voor onder meer:> taal en rekenen;> wetenschap en techniek;> cultuureducatie in het basisonderwijs;> talentontwikkeling;> professionalisering van leerkrachten en

schoolleiders.

Dit bedrag wordt de prestatiebox genoemd. In 2018 is voor de prestatiebox in het basisonderwijs € 282 miljoen beschikbaar en voor het voortgezet onderwijs in 2018 € 296 miljoen.

Leerlingtellingen van papier, naar digitaal naar...


&& TOEKOMSTTOEN NU

Maar de bekostiging heeft nog steeds onder andere het aantal leerlingen als basis (de bekostiging kan ook gedeeltelijk bestaan uit een bedrag per school/groep). Aanlevering van het aantal leerlingen bij DUO en de berekening van de bekostiging is inmiddels volledig digitaal.

TOEKOMST

Er komen vele alternatieve manieren van leren in het onderwijs.

Ik noem een drietal:

1. Massive Open Online Courses (MOOCs)MOOCs bieden opengelicenseerd lesmateriaal en zijn gratis toegankelijk. De cursussen zijn ingericht op massale deelname en staan onder leiding van topacademici. MOOCs bieden iedereen ter wereld met toegang tot het Internet de mogelijkheid tot zelfontwikkeling. Middels discussieplatforms biedt deze vorm van studeren ook de mogelijkheid tot interactie tussen docenten en studenten.

2. Beter leren door kunstmatige intelligentie (KI)Machine learning algoritmes kunnen ingezet worden bij het identificeren van leemten in de onderwijsmethoden van een docent en om aan te

geven wanneer studenten moeite hebben met een onderwerp. KI kan studenten ook helpen bij het aannemen van zelfregulerend leergedrag. ‘Lifelong learning assistenten’ in de cloud, toegankelijk via verschillende apparaten, verzamelen studentgegevens om hen beter te kunnen ondersteunen.

3. Peer-to-peer leren Peertopeer of peer leren wordt in verschillende disciplines en contexten over de hele wereld gebruikt. Het omvat het tussen studenten onderling delen van kennis, ervaring en ideeën. Dit soort wederzijds leren kan plaatsvinden in de vorm van samenwerkingsprojecten, maatschappelijke activiteiten, discussieseminars, peerevaluatieprogramma’s of privéstudiegroepen. Peertopeer leren stimuleert organisatorische en planningsvaardigheden, het geven en ontvangen van feedback, samenwerking en verantwoordelijkheid voor het eigen leren.

Ik noemde u drie ontwikkelingen die in meer of mindere mate hun intrede zullen gaan doen in het onderwijs. Althans dat is de mening van verscheidene onderwijsonderzoekers op dit gebied. De vraag aan u is dan hoe we leerlingen gaan ‘tellen’ en hoe de overheid de bekostiging daarvan gaat aanpassen. Het is de vraag of de overheid deze alternatieve manieren van leren wil bekostigen en hoe zij hier dan mee omgaat. De duidelijkheid van het stamboek uit 1888 lijkt niet snel meer terug te keren.•


&& TOEKOMSTTOEN NU

Trotse standhouders van:

Leraren maken het verschil!

Trotse standhouders van:

Leraren maken het verschil!

Samen met jou willen we werken aan beter onderwijs. Daarom ontwikkelen we met

een gepassioneerd team soft- en hardware oplossingen die daadwerkelijk

het verschil maken in de klas.

Leer meer over onze oplossingen, ontdek de nieuwste ontwikkelingen,

maak interactieve lessen en laat je door onze onderwijskundigen inspireren

over alles rondom onderwijs, technologie en toekomstgericht onderwijs.

Touchscreens Liften Chromebooks Presenter Software Prowise GO

Prowise: toekomstgerichte leeroplossingen

Let education speak

www.prowise.com

Wakker het creatieve vuur

aan bij elke leerling

Elk kind wordt geboren met een gezonde dosis creativiteit.

Eén van de belangrijkste taken van leerkrachten

is die verder te stimuleren.

Aan de slag met het klaslokaal van de toekomst?Bel 038 - 425 40 60 of surf naar www.xando.nl/educatie

MBOVOPOKO HBO

Er is veel nieuws over werkdruk. En een akkoord,

eindelijk. Nu moeten de scholen bedenken hoe

ze die subsidie zo goed mogelijk kunnen inzetten

om de werkdruk te verlagen. Logisch lijken extra

handjes, al het werk wat uit handen genomen kan

worden, hoeft niet meer gedaan te worden door de

huidige juffen en meesters. Bedenk wel, het is geen

structureel budget. Dus extra handen in de klas

zorgen mogelijk voor extra formatie die u wellicht

op de langere termijn niet kan bekostigen.

door Annemieke Schoemaker,

Trainer adviseur CNV Onderwijs

In het werkdrukakkoord staat dat het team met de schoolleider een 0meting moet maken. De bestuurder moet jaarlijks verantwoording afleggen over de resultaten van de 0meting en de voortgang daarop. Bedenk dus ook, wat gebruiken we als 0meting? De laatst afgenomen RIE, werknemerstevredenheidsonderzoek? Of maken we een nieuwe analyse? Die natuurlijk niet te veel tijd kost! De kijkwijzer Slimmer Organiseren van CNV Schoolleiders, opgenomen in mijn boek ‘Druk Druk Druk: slimmer organiseren in het onderwijs’, kan hier ook voor gebruikt worden.

Extra handen zullen zeker helpen, lijkt me ook een goede inzet. Echter, bedenk wel dat de hoeveelheid uren die u hiermee kan inzetten op de hoeveelheid bestaande (officiële en onofficiële) uren niet zo heel groot is. Toch lijkt het mij een zinnige inzet en het kan nét wat druk van de ketel halen. Als je eerst alle ondersteuning weghaalt, en alles zelf moet doen, zal het prettig zijn als er weer (tijdelijk) ondersteuning is.

‘Good Practices’ van scholen om de werkdruk te verminderen Maar net zo hard nodig als handen in de klas is het nadenken over hoe u structureel de werkdruk omlaag krijgt. In de net uitgekomen handreiking met voorbeelden van scholen staan echt goede oplossingen hoe scholen het anders

zijn gaan aanpakken. In mijn boek beschrijf ik ook diverse voorbeelden van good practices van scholen om de werkdruk te verminderen, bijvoorbeeld door het maken van scherpe keuzes. In de Trouw van dinsdag 27 februari 2018 doet leerkracht Daisy Mertens een oproep om de vraag te beantwoorden: “Wat willen we eigenlijk met ons onderwijs: wat is nu de bedoeling? Prestaties en harde cijfers? Vorming, sociale ontwikkeling?” Dat is een mooie oproep. Wel zou ik scholen aanraden om zelf met die vraag bezig te gaan en niet te wachten tot de overheid deze vraag voor u beantwoordt. Overigens ligt er al best wat vast, wat bereikt moet worden, zowel op het gebied van vorming als taal, rekenen en zaakvakken. Maar wat er de afgelopen decennia is gebeurd, is dat er van alles de school “in is geslopen”. Aan taken, verwachtingen, tradities. Neem die nou eens kritisch onder de loep. Vraag uzelf echt af: waarom doen we dit, waar draagt het aan bij? Het lijkt een dooddoener, toch ken ik maar weinig scholen die hier echt voor zijn gaan zitten. Laatst mocht ik gelukkig weer een team begeleiden met dit keuzeproces. De werkdruk zat trouwens ook best in de weg voor dat gesprek, want ook dat kost weer tijd! Maar het begint wel daar.

Durf te kiezen. Laat dingen weg. En doe het anders. Slimmer, sneller, lean, of door iemand anders. En daar komt ie dan weer: iemand anders! Voor bepaalde taken kunt u best iemand anders vragen. Zo kunt u zich ook lekker voor twee uur laten vervangen en in die tijd oudergesprekken doen, of gesprekken met de IBer, of uw administratie. Er zijn al slimme flexjuffen en meesters die zich voor losse blokken aanbieden. Of een paar dagen een vakleerkracht die ook af en toe invalt… Doen, zeg ik. En samen nadenken.•

Over de auteurAnnemieke SchoemakerTrainer adviseur CNV Onderwijs | Eigen praktijk Schoemaker Coaching&Consultancy | Auteur van ‘Van Werkdruk naar Werkplezier’, en ‘Druk Druk Druk: Slimmer Organiseren in het onderwijs’: Uitgeverij Pica

Werkdruk in het nieuws


“Laat dingen weg. En doe het anders. Slimmer, sneller,

lean, of door iemand anders.”


MBOVOPOKO HBO

Toen Hanneke Jansen vier jaar terug van start

ging als hoofd HRM bij stichting Meer Primair

zag ze meteen dat er genoeg te doen viel. Een

gemiddeld verzuimpercentage van 9%. “Kortom,

het was tijd om de mouwen op te stropen.”

door Chris Mulder, Perspectief

Met medewerking van

Hanneke Jansen, hoofd HRM

Heel gek waren die cijfers ook weer niet. Hanneke: “Simpelweg omdat er weinig aandacht was voor verzuim. De stichting kwam net uit een fusie. Daar was natuurlijk veel meer aandacht voor. Laat staan dat er gekeken werd naar preventieve maatregelen om verzuim te voorkomen.” Zo was er niemand bij HR met ervaring op het gebied van verzuim, “waardoor het ook bij directeuren niet op hun prioriteitenlijst stond.”

Verantwoordelijkheid van directeuren De komst van Hanneke kwam voor Meer Primair op het juiste moment. Gezien haar achtergrond in de arbowereld. Maar ook vanwege haar jarenlange ervaring als reintegratieadviseur. Hanneke: “Wat ik zag was dat veel verzuimgevallen ‘lang bleven zitten’. Er was

weinig ruimte voor reintegratie. Maar daar moet je juist niet te lang mee wachten. Ga het gesprek aan. Kijk naar wat er nog wel mogelijk is. Of naar interventies die kunnen helpen om iemand weer aan de slag te krijgen.”

Het terugdringen van verzuim is uiteraard niet alleen de taak van Hanneke. “Juist niet. Bij ons is een belangrijke rol weggelegd voor onze directeuren. Toen ik hier begon, was dat nog minder het geval. Zo waren directeuren alleen tijdens het eerste jaar betrokken bij een verzuimende medewerker. Dit is langzaam gelukt door directeuren meer te betrekken bij de reintegratie. Maar ook door kort na aanvang van de ziekmelding al het gesprek aan te gaan over een terugkeer.

Mocht dat niet binnen de huidige functie mogelijk zijn, dan kijken we naar een terugkeer in ander passend werk. Of we helpen bij het zoeken naar ander werk buiten de stichting. Met dat gesprek hoef je niet te wachten tot iemand 2 jaar ziek is. Zo zijn we onze eigen poortwachtersfunctie beter gaan inrichten waardoor we een aanvraag voor de WIA regelmatig kunnen voorkomen.”

Verschillende expertises die elkaar versterken

Inmiddels zijn de directeuren van Meer Primair zich goed bewust van hun verantwoordelijkheid. Volgens Hanneke zijn ze daar wel bij geholpen. “Onder meer met verzuimtrainingen. Daardoor

In de praktijk: terugdringen van verzuimpercentage

>>


weten ze beter wat er van hen verwacht wordt.” Maar ook schuift Hanneke regelmatig aan voor een driegesprek met een directeur en ‘zieke’ medewerker. “Dan stellen we een duidelijk plan van aanpak op.”

Wat directeuren ook helpt is het dit jaar geïntroduceerde Sociaal Medisch Team (SMT). Hanneke: “Daarbij gaan ze in gesprek met mij, de bedrijfsarts en de verzuimconsultant van onze arbodienst Perspectief. Dat is echt een mooie samenwerking. Zo bespreken we individuele gevallen, maar kijken we ook naar trends. Vanuit verschillende expertises. Dat versterkt elkaar alleen maar. Daarbij is het fijn om Perspectief als sparringpartner aan tafel te hebben. Die kijkt goed naar wat wij nodig hebben. Maar durft ons ook te confronteren met zaken die niet goed gaan. Dat houdt ons scherp.”

Belang van duurzame inzetbaarheid Bijzonder is dat Meer Primair de huidige bedrijfsarts zelf geworven heeft. “In overleg met Perspectief. We zochten

namelijk een bedrijfsarts die heel helder stelt of iemand wel of niet arbeidsongeschikt is. Die hebben we gevonden.” Hanneke begrijpt dat zo’n boodschap soms schuurt. “Huh, niet ziek? Hoe durft de bedrijfsarts dat te zeggen. Medewerkers voelen zich dan niet gehoord. Ook omdat er vaak bepaalde emoties bij komen kijken. Daarom vragen we wel van onze bedrijfsarts om met een duidelijk advies te komen. Voorzien van duidelijke piketpaaltjes. Dat helpt een directeur en de verzuimende medewerker daarna weer om het gesprek aan te gaan.”

Alle genomen maatregelen werpen hun vruchten af. Achteroverleunen is er echter zeker niet bij. Meer Primair is druk bezig om de organisatie bewust te laten worden van het belang van duurzame inzetbaarheid.

Eigenaarschap bij medewerkers Duurzame inzetbaarheid is volgens Hanneke sowieso niet zo maar te vangen in een kantenklaar beleid. “Uiteraard kun je bepaalde uitgangspunten hebben, maar elke medewerker vraagt om een andere aanpak. Zo staat er in de cao dat je als medewerker 40 uur

“Alle genomen maatregelen werpen

hun vruchten af. Achteroverleunen is

er echter zeker niet bij.”

Meer weten over de arbodienst van Perspectief? Ga naar www.perspectief.eu

>>


mag besteden aan duurzame inzetbaarheid. Dan komen medewerkers met de vraag: Waar kan ik dan uit kiezen? Maar zo werkt het niet. Ze bepalen namelijk zelf wat ze nodig hebben. Dat kan een opleiding zijn of een coachingstraject. Maar het belangrijkste is dat ze zelf uitzoeken wat ze helpt om met plezier aan het werk te blijven. Zo worden ze zelf eigenaar van hun loopbaan.”

Een nieuwe bedrijfsarts. Meer verantwoordelijke directeuren. Bewustwording binnen de organisatie van het belang van duurzame inzetbaarheid. Het heeft allemaal geholpen om het verzuimpercentage drastisch te verlagen. Zo kent Meer Primair op dit moment gemiddeld een verzuimpercentage van 4,8%. Terwijl het gemiddelde in het primair onderwijs tussen de 6 en 6,5% ligt. Hanneke: “Daar zijn we trots op. Maar nu is het zaak om, daarbij geholpen door de goede samenwerking met de bedrijfsarts en Perspectief, dit vast te houden.” En het verzuim zelfs nog verder terug te dringen? “Dat zou mooi zijn. De mouwen blijven in ieder geval opgestroopt.”•

Over Meer PrimairMeer Primair is een stichting die is ontstaan door een bestuurlijke fusie per 1 augustus 2014 tussen de Vereniging Christelijk Onder-wijs (VCO) Quercus en de Stichting Katholiek Onderwijs Hoofddorp (SKOH). De stichting wordt gevormd door achttien basisscholen, ge-legen in de woonkernen Abbenes, Buitenkaag, Badhoevedorp en Hoofddorp. Meer Primair is hiermee werkgever van 540 medewerkers, die onderwijs verzorgen voor circa 5400 leerlingen in de Haarlemmermeer.

Werken aan duurzame inzetbaarheid met RADI adviseur van Dyade?Voor een goed risicoprofiel voor de inzetbaarheid van uw medewerkers is optimaal beleid samen met een goede balanssituatie en perspectief voor het personeel belangrijk. Gezondheid & Vitaliteitsbeleid en gerichte interventies hierop als onderdeel van duurzaam inzetbaarheids beleid is een belangrijk aandachtspunt om uw medewerkers duurzaam inzetbaar te krijgen. Voor het inzetbaar houden van de medewerkers, het optimaliseren van het beleid en het verkrijgen van balans in de organisatie is vaak meer nodig en spelen aandachtspunten als WerkPrivé Balans, Motivatie & Betrokkenheid en Kennis & Vaardigheden, Waarden en Imago ook een belangrijke rol.

Het verkrijgen van inzicht in ambitie, ontwikkelingen en inzetbaarheidsvraagstukken als voornoemd helpen uw beleid en interventies vorm en inhoud te geven. De Risico Adviseurs Duurzame Inzetbaarheid (RADI) van Dyade hebben naast de nodige op het onderwijs gerichte HR vakkennis en vaardigheden ook voornoemde beroepsopleiding afgerond. Zij kunnen u ondersteunen bij het bepalen van uw doelen en rendementsverbetering. De RADI kan dit vooraf inzichtelijk maken via een kosten/baten analyse. U kunt de RADI inzetten voor het ontwikkelen van een implementatieplan gericht op inzicht, het initiëren, bewaken van de plannen en acties w.o. inzet van coaches, organiseren van workshops en zorgdragen voor het bereiken van het beoogde resultaat en borgen daarvan.

Vanuit de RADI methodiek wordt u ondersteund de processen in verantwoordelijkheden uit te werken. Welke acties wenst u te initiëren en waartoe dienen ze uiteindelijk te leiden? Voor een vrijblijvend gesprek over een mogelijke route die uit uw organisatie het beste rendement haalt, kunt u contact opnemen met onze RADI adviseurs Ronald van Rooijen (0651097257) of Lisanne van Dijk (0653844765).


Nieuws uitDen Haag

Onderhandelingen cao voortgezet onderwijs De onderhandelingen om te komen tot een nieuwe cao in het voortgezet onderwijs verlopen moeizaam. De VOraad is van mening dat de onderhandelingsperiode hierdoor onaanvaardbaar lang dreigt te worden. Om deze reden heeft de VOraad geadviseerd om vanaf 1 juni over te gaan tot een loonsverhoging van 2,35% als het niet lukt voor 1 mei tot een onderhandelaarsakkoord te komen voor een nieuwe cao. Het betreft een advies. Mocht u als werkgever dit advies willen opvolgen dan wijkt u af van de geldende cao. Er is geen sprake van een verplichting om het advies op te volgen en personeelsleden kunnen ook de werkgever niet dwingen dat deze salarisverhoging, vooruitlopend op een nieuwe cao, wordt uitbetaald.

Handhaving Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties

Op 1 mei 2016 is de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) van kracht geworden. Via de DBA moet meer duidelijkheid ontstaan over de arbeidsrelatie tussen opdracht gevers en opdrachtnemers. Vanaf het moment dat de wet van kracht is geworden, blijkt dat de DBA niet leidt tot meer duidelijkheid. Om deze reden is eerder besloten dat de Belastingdienst geen boetes of naheffingen zal opleggen als achteraf duidelijk wordt dat er toch sprake is van een dienstbetrekking (en de opdrachtnemer dus als werknemer in de loonadministratie had moeten worden opgenomen). Is er sprake van opzet dan legt de Belastingdienst wel sancties op. Tot 1 juli 2018 is dit alleen bij ernstige gevallen. Vanaf 1 juli 2018 zal de Belastingdienst sancties opleggen bij iedere werkgever die bewust misbruik maakt van de regels en zo een oneigenlijk financieel voordeel heeft.Per 1 januari 2020 wil het Kabinet de DBA vervangen door een andere wet waarmee meer duidelijkheid ontstaat over de arbeidsrelatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers.

Voorlopige berekening lageinkomensvoordeel over 2017Als u in het kalenderjaar 2017 een of meerdere medewerkers in dienst hebt gehad met een relatief laag inkomen komt u mogelijk in aanmerking voor het lageinkomensvoordeel (LIV). Is dit het geval geweest dan heeft u van het UWV een voorlopige berekening van het LIV gekregen. In de voor lopige berekening staat voor welke werknemers u recht heeft op het LIV en hoe hoog het bedrag aan LIV voor u totaal en per werknemer is. Voor de berekening van die bedragen zijn gegevens uit de loonaangifte gebruikt. Hierbij gaat het met name om het aantal verloonde uren en het jaarloon over 2017 van de betreffende medewerkers.

Het aantal verloonde uren uit de loonaangifte is relevant om drie redenen:> Het gemiddelde uurloon van de werknemer wordt

berekend door het jaarloon te delen door het aantal verloonde uren. Alleen als een werknemer in 2017 een gemiddeld uurloon heeft van minimaal € 9,66 en maximaal € 12,08 kunt u aanspraak maken op het LIV.

> Daarnaast moet een werknemer minimaal 1248 verloonde uren hebben gehad in 2017 om aanspraak te kunnen maken op de regeling.

> Mocht aan beide voorwaarden zijn voldaan dan heeft u aanspraak op het LIV. De tegemoetkoming is een bedrag per verloond uur in 2017.

Het bericht dat u nu heeft ontvangen, is een voorlopige berekening. Op 1 mei is de termijn verstreken waarop nog correcties konden worden doorgevoerd op de voorlopige berekening van het LIV 2017. Uiterlijk 1 augustus stuurt de Belastingdienst u een definitieve beschikking. De uitbetaling van het LIV 2017 volgt uiterlijk half september.


KORT NIEUWS

MBOVOPOKO HBO

Dyade Academy

Wilt u meer informatie of uzelf inschrijven? Ga naar www.dyade.nl > Dyade Academy.

Dyade Academy ontwikkelt en verzorgt trainingen voor schoolbesturen, scholen en onderwijsorganisaties. Deze trainingen zijn veelal gericht op alles wat met de bedrijfsvoering te maken heeft: financiën, personele zaken, huisvesting, management en bestuur, public

relations en communicatie. De trainingen van Dyade Academy zijn praktisch, compact, resultaatgericht en worden gegeven door trainers met kennis van de onderwijsomgeving. Daarnaast kunnen de meeste trainingen ook bij u op locatie gegeven worden.

> Professionaliseringsevent Leraren maken het verschil! - Toekomstgericht lesgevenDag Datum Tijd Locatiewoensdag 30 mei 2018 09.30 16.15 uur Beatrix Theater Utrecht

De meeste opleidingen binnen de

Dyade Academy kunnen ook bij u op locatie worden verzorgd! Kijk voor meer informatie op Dyade.nl > Academy > Studiedag op

locatie of neem contact op via [email protected]

of 030-3035099

> Leergang Strategisch inspelen op de onderwijstoekomstDag Data Tijd Locatiedonderdag 22 november 2018 09.30 16.30 uur Erasmus Universiteit Rotterdamdonderdag 29 november 2018 09.30 16.30 uur Erasmus Universiteit Rotterdamdonderdag 6 december 2018 09.30 16.30 uur Erasmus Universiteit Rotterdam

GEACCREDITEERD VOOR HET THEMA:

’REGIE EN STRATEGIE’

> Leergang Inspirerend Leiderschap in het OnderwijsDag Data Tijd Locatiedinsdag 18 september 2018 09.30 16.30 uur Erasmus Universiteit Rotterdamdinsdag 25 september 2018 09.30 16.30 uur Erasmus Universiteit Rotterdamdinsdag 2 oktober 2018 09.30 16.30 uur Erasmus Universiteit Rotterdam

GEACCREDITEERD VOOR HET THEMA:

’PERSOONLIJK LEIDERSCHAP’

> Leergang Ondernemen in het OnderwijsDag Data Tijd Locatiedonderdag 1 november 2018 09.30 16.30 uur Nyenrode Business Universiteitdonderdag 8 november 2018 09.30 16.30 uur Nyenrode Business Universiteitdonderdag 15 november 2018 09.30 16.30 uur Nyenrode Business Universiteit

GEACCREDITEERD VOOR DE THEMA’S:

’TOEKOMSTGERICHT ONDERWIJS’

’LEIDINGGEVEN AAN VERANDERING’

Guus Pastijn Erik Zevenbergen Herman de Wild Dolf WeverinkMarcel Hoes Pacelle van Goethem

> Leergang Schoolpositionering en OnderwijsmarketingDag Data Tijd Locatiedinsdag 20 november 2018 09.30 16.30 uur Nyenrode Business Universiteitdinsdag 27 november 2018 09.30 16.30 uur Nyenrode Business Universiteitdinsdag 4 december 2018 09.30 16.30 uur Nyenrode Business Universiteit

GEACCREDITEERD VOOR DE DEELTHEMA’S:

’OMGAAN MET OUDERS’ EN ’OMGAAN MET (DEMOGRAFI-

SCHE) ONTWIKKELINGEN’


Voor meer informatie over het aanbod van een van onze voordeelservicepartners kijkt u op www.dyade.nl > Voordeelservice

20%10%

30%5%

15%

25%

Een schoolorganisatie heeft diverse kostenposten. Van arbodienstverlening en schoolmeubilair tot kosten voor de koffiesystemen. Dyade heeft voor haar klanten uitgebreid geanalyseerd welke kosten scholen maken en welke partijen deze diensten/producten aanbieden. Met deze partijen heeft

Dyade een collectief contract afgesloten. Door de schaal-grootte kunnen wij gunstige condities afspreken, waardoor onze klanten zowel zakelijk als privé profiteren van uiteen-lopende voordelen. Daarnaast wordt u het werk van het zoeken naar het juiste inkoopadres bespaard.

Arbodienstverlening> Tot 33% korting op

abonnementen> Zeer goede resultaten

Crossmediale werving onderwijspersoneel> Adverteren in dé onderwijs

krant / het online platform van Nederland; de Volkskrant

Inkomensverzekering (privé)> Gunstige premies met

werkgeverskorting> Gratis inkomensoverzicht

in uw persoonlijke online omgeving

Koffiesystemen> Kortingen op aanschaf

en aantrekkelijke huur en onderhoudstarieven

Multifunctionals> Tot 55% korting op

apparatuur

Online schoolprofilering> Unieke promovideo van

uw school ter bevordering van het leerlingenaantal

Opleidingen> NIEUW: Een divers

aanbod aan cursussen en opleidingen in de DIT IS WIJS Academy

> 10% korting via Dyade

Payroll> De oplossing voor een

optimaal formatieplan> Speciale tarieven via

Dyadecollectief

Personeelsadvertenties> Korting oplopend tot

38% op reguliere advertentietarieven

Re-integratie & outplacement> Speciale tarieven via

Dyadecollectief

Schadeverzekering (privé)> NIEUW in de markt:

Autoverzekering speciaal voor onderwijspersoneel

Schoolbenodigdheden> Bodemtarieven (en hoge

kortingen) voor alle schoolbenodigdheden waaronder; printpapier en digitale schoolborden

Schoolmeubilair> Aantrekkelijke kortingen> Goede (leverings)

condities> Kwaliteitsmeubilair

Zorgverzekering (privé)> Afgestemd op behoefte

onderwijspersoneel> Scherpe premie> Juiste dekking> Collectiviteit via Dyade

Schoolprofilering> Een unieke profilering

van uw school> Passende vormgeving

in uw huisstijl

Software ondersteuning> Systeem voor samen

werking tussen basis school en kinderopvang

Uit- gelicht

Waar vindt u ons?kijk op www.dyade.nl voor een routebeschrijving

Locatie Bergen op ZoomB Bergen op Zoom

Bezoekadres: Marslaan 1, 4624 CT Bergen op ZoomPostadres: 4600 AP Bergen op Zoom, Postbus 648tel. (0164) 23 75 57

Locatie EdeE Ede

Bezoekadres: Horapark 3, 6717 LZ Ede Postadres: Postbus 8040, 6710 AA Ede tel. (0318) 67 51 11

Locatie UtrechtU Utrecht

Bezoekadres: Savannahweg 71, 3542 AW UtrechtPostadres: Postbus 5040, 3502 JA Utrechttel. (030) 303 50 00 | fax (030) 303 50 12

Locatie TilburgT Tilburg

Bezoekadres en postadres: DyadeDr. Hub van Doorneweg 91, 5026 RB Tilburgtel. (030) 303 50 00

Locatie ZeistZ Zeist

Bezoekadres en postadres: DyadeAntonlaan 598, 3707 KD Zeisttel. (030) 303 50 00

Volg Dyade via:> Website: www.dyade.nl

> Nieuwsflits: www.dyade.nl > downloads

> Maandbrief: www.dyade.nl > downloads

> Twitter: Dyade_info

> LinkedIn: Dyade Groep

KALENDERmei - juni 2018

Formulier maandopgave geweigerde vacatures toezenden aan CFI als een vacature geweigerd wordt door een eigen wachtgelder. Een kopie van het formulier aan de afdeling Dyade Personeel zenden.

Vervangingsmutaties moeten binnen 3 maanden zijn gedeclareerd bij het Vervangingsfonds. In verband met de verwerkingstijd is het van belang vervangingsmutaties binnen 2 maanden in te dienen bij Dyade. Wanneer de termijn wordt overschreden, kunnen de kosten niet meer worden gedeclareerd bij het Vervangingsfonds.

Gewerkte invaldagen moeten liefst direct, maar uiterlijk vóór de 5e van de volgende maand voor verwerking worden aangeboden.

Toezenden personeelsmutaties aan de afdeling Dyade Personeel.

Wij verzoeken u personeelsmutaties gespreid - bijvoorbeeld wekelijks - aan te bieden via www.dyade.nl > Mijn Dyade > Youforce

09/05 Mutaties die uiterlijk voor 17.00 uur worden ingeleverd, worden verwerkt in het salaris van mei.

22/05 Laatste mogelijkheid blokkering (vóór 12.00 uur) salarisbetaling mei.

25/05 De geplande betaaldatum van het salaris over de maand mei.

08/06 Mutaties die uiterlijk voor 17.00 uur worden ingeleverd, worden verwerkt in het salaris van juni.

20/06 Laatste mogelijkheid blokkering (vóór 12.00 uur) salarisbetaling juni.

25/06 De geplande betaaldatum van het salaris over de maand juni.


Premievergelijking autoverzekering*

Premie per maand Dyade collectief

Premie per maand Verzekeraar X

Premie per maand Verzekeraar Y

WA verzekerd€ 9,38 € 17,29 € 26,44 € 204,72

WA+ verzekerd€ 25,32 € 30,40 € 32,01 € 80,28

Allrisk verzekerd€ 49,54 € 71,23 € 87,41 € 454,44

* Deze vergelijking is gebaseerd op een kleine (€ 12.700), midden (€ 26.900) en grote (€ 40.300) auto, tot 15.000 km per jaar en 10 schadevrije jaren (op 1-11-2017).

Autoverzekering

exclusief voor

iedereen in het

onderwijs

✓✓✓✓

Géén eenmalige poliskosten

Uitstekende dekking

Nieuwwaarderegeling: 36 maanden

Allianz biedt veiligheid, kwaliteit én persoonlijke benadering

Bespaar honderden euro’s in slechts 10 minuten!

Bereken uw premie op allianzcollectief.nl/

dyade

Uw mogelijke besparing op jaarbasis

Onderwijspersoneel wordt beloond door rijgedrag in het verkeer! Zij veroorzaakt aantoonbaar minder schade, de premie kan voor deze doelgroep dus flink omlaag. Vergelijk het zelf!

Documents

magazine · Steve Jobs scholen De toekomst van het onderwijs uit zich in vele gedachtes en initiatieven. Een van die initiatieven waren de Steve Jobs Scholen van Maurice de Hond