BEROERTEZORG Snel ingrijpen cruciaal JONGE SPORTERS Hou het gezondVERDOVING Operatie onder hypnose?

maguza

dossier

TROPISCHE ZIEKTEN

www.maguza.be – UZAnieuws UniversitairZiekenhuisAntwerpen

Zorgmagazine van het UZA

Afgi

fteka

ntoo

r Ant

wer

pen

X, M

aguz

a 10

1, T

ijdsc

hrift

– k

war

taal

blad

, jul

i – a

ugus

tus

– se

ptem

ber 2

015,

v.u.

Joh

nny

Van

der S

traet

en, U

nive

rsita

ir Zi

eken

huis

Ant

wer

pen,

Wilr

ijkst

raat

10,

265

0 Ed

egem

Op adem komenMet Kom op tegen Kanker

T H E R A P E U T I S C H E I N F R A R O O D S A U N A ’ S M E T L E V E N S L A N G E G A R A N T I E

Raadpleeg steeds uw arts als u een Health Mate® infraroodcabine wil gebruiken voor medische doeleinden.

Je hebt reeds een Health Mate vanaf 3.895,-

Mijn natuurlijke pijnstiller ? Verlichting van spier- en gewrichtspijnen

Goed bij reuma, artrose en fi bromyalgie

Verbetert uw algemene conditie Verlicht astma en bronchitis Goed tegen rug- en nekklachten Verbetert de bloed doorstroming Verdrijft afvalstoffen uit uw lichaam

Goed tegen psoriasis, eczeem en acné

Vermindert stress en hoofdpijn Vermindert cellulitis en verbrandt calorieën

Verhoogt uw immuniteit

Surf naar www.healthmate.be voor meer informatie. Of bel 03 295 50 25 voor een gratis brochure.

ww

w.c

obre

tti.

be

ANTWERPEN: Arak Wellness LIER 03 295 50 25 | Van den Berg HOOGSTRATEN 03 315 75 31 | Sanik GEEL 014 58 86 70 | AquaVision OUD-TURNHOUT 014 35 91 71 | Fonne Smeulders KALMTHOUT 03 62 01 620 | Health Mate SHOP SCHOTEN 03 685 44 50 | NG Project BALEN 014 73 53 99 | Schrauwen: BRASSCHAAT 03 645 24 79 | Sanal BORSBEEK 03 366 17 70 | LIMBURG: ‘t Hoveniertje WELLEN 012 74 53 60 | Schrauwen GENK 089 30 86 20 | Varey LOMMEL 011 54 43 69 | Sleurs & Vangompel BOCHOLT 089 46 56 00 | D&A Pool Technics ZONHOVEN 011 82 37 65 | Aquamaax SCHERPENHEUVEL 0495 35 07 13 | WEST-VLAANDEREN: Spa-Wellness ZWEVEGEM 0477 59 58 13 | DC infrarood RUDDERVOORDE 050 28 07 87 | Health Mate Shop Knokke 0486 51 89 83 | Delaere IZEGEM 051 30 11 82 | Wellness La Rose GISTEL 059 27 61 84 | Florisan VEURNE 058 31 53 15 | Vanderhaeghe IEPER 057 21 37 23 | Vermeersch KORTEMARK 051 57 52 08 | Lamo RUISELEDE 051 68 82 53 | Ovalco OOSTKAMP 050 82 75 86 | Xavier Covemaeker WERVIK 056 20 01 69 | OOST-VLAANDEREN: Aquatropic MALDEGEM 050 71 93 92 | Aquazure NINOVE 054 50 01 69 | Het Buitenhuis DENDERMONDE 052 25 61 16 | Wellness Decor KRUISHOUTEM 09 383 70 83 | Wida MELSELE 03 336 54 94 | Esento: BRAKEL 055 42 76 08 | Van Poucke ZOTTEGEM 09 360 16 91 | Vepa ZELZATE 09 345 56 25 | Schrauwen ST-NIKLAAS 03 766 18 17 | Sani-en Keukendecor WAASMUNSTER 03 250 66 90 | DC Pools GAVERE 0473 25 22 74 | DC infrarood GENT 09 231 25 85 | VLAAMS-BRABANT: Van Poucke LENNIK 02 582 35 03 | L’air et L’eau BEGIJNENDIJK 016 41 42 66 | Ventimec LEUVEN 016 23 39 74 | Van Diest HALLE 02 361 14 16 | Vanhie MEISE 02 272 01 72 | HENEGOUWEN: Kachels Mario (Sario) DERGNEAU 069 78 13 19NAMUR: Rochette BEAURAING 082 71 18 89 | Aquaconfort SAMBREVILLE 071 77 55 02 | Ets Leblanc METTET 071 72 71 12 | Joris Ciney 083 21 52 23 | LIEGE: Be Well Home HOGNOUL 042 767 904 | Ets Banneux ESNEUX 043 80 93 80 | HAINAUT: Induscabel: JUMET 071 34 34 44 – CUESMES 069 21 41 21 – TOURNAI 069 21 41 21 | BRABANT WALLON: Van Poucke NIVELLES 067 21 29 91 | Induscabel BRAINE L’ALLEUD 023 67 93 93 | LUXEMBOURG: Cozier LIBRAMONT 061 22 57 25 | Sanica PALISEUL 061 53 42 24 | Bumatherm VIRTON 063 57 85 14 | Joris BASTOGNE 061 21 82 32 | Roiseux MARCHE-EN-FAMENNE 084 31 21 21 Volledig overzicht op www.healthmate.be

36

Specialist in ligcabines met

verwarmde ligbanken

Geef je gezondheid een boost

HealthMate_Maguza_juli2015.indd 1 8/05/15 14:26

3

IN DIT NUMMER

MEDISCH

EN VERDER

GEZOND ZORG

‘Ziekten als

dengue en

chikungunya zie

je nu zelfs al rond

de Middellandse

Zee opduiken.’

Ziek na een reis naar een exotische bestem-ming? De dienst tropische genees-kunde behandelt de meest uiteenlopende tropische ziekten.

Uitgedokterd: kankerscreening redt levens

U zegt: medisch attest

Witjas van dienst:transplantcoördinator

14

35

36

Beroerte: snel ingrijpen beperkt de hersenschade

Nog preciezer opereren met de nieuwste Da Vinci-robot

Psychiatrie: zorg voor lichaam en geest

Voedselvergiftiging: do’s en don’ts

Topsporters in de dop: jong sportgeweld in goede banen

Jongvolwassenen op vakantie met Kom op tegen Kanker

Website vergelijkt zieken-huizen: kwaliteit zwart op wit

Operatie onder hypnose?

8

12

17

28

30

32

34

39

Schrijf je vandaag nog in op onze elektro nische nieuwsbrief.

Ga naar www.maguza.be/ abonnement

Alle artikels zijn te vinden op maguza.be

19

39308 HYPNOSEJONGE SPORTERSBEROERTEdossier

TROPISCHE ZIEKTEN

Dr. Erika Vlieghe,

diensthoofd tropische

geneeskunde

EN VERDEREN VERDER

Uitgedokterd: kankerscreening Uitgedokterd: kankerscreening

U zegt: medisch attestU zegt: medisch attest

transplantcoördinatortransplantcoördinator

Schrijf je vandaag nog in op onze elektro nische nieuwsbrief.

Ga naar abonnement

©C

DC

/Sci

ence

Pho

to L

ibra

ry

Kennis en kwaliteit

4

VOORAF

p 4 juni lanceerde het Vlaams Indi-catorenproject zijn website www.zorgkwaliteit.be. Op de website

worden de resultaten voorgesteld van de Vlaamse ziekenhuizen voor de behandeling van borstkan-ker. Ook de resultaten van de patiëntentevreden-heidsmetingen zijn sinds die dag voor iedereen toegankelijk. Andere indicatoren over de geleverde zorg, diagnostiek, behandeling en veilige processen zullen later worden toegevoegd.

Het UZA was een van de pilootziekenhuizen om hieraan mee te werken en zelf zijn resultaten te publiceren. Zijn we dan altijd de beste? Nee, maar we willen het wel zijn. Daarom geven we op onze website verduidelijking bij onze resultaten, zodat patiënten begrijpen wat ze betekenen, maar voeren we ook verbeteracties voor die indicatoren waar we minder goede resultaten hebben. In 1914 schreef Ernest Codman: ‘Elk ziekenhuis zou elke patiënt die het behandelt lang genoeg moeten vol-gen om te kunnen vaststellen of de behandeling succesvol is geweest en om zich daarna af te vra-gen “indien niet, waarom niet”, met de bedoeling om gelijkaardig falen in de toekomst te vermij-den.’ Honderd jaar oud en nog steeds actueel.

Johnny Van der StraetenGedelegeerd bestuurder

Het UZA publiceerde

als een van de eerste

ziekenhuizen informa-

tie over de geleverde

kwaliteit.

O

Indien niet, waarom niet?

5

DOORGELICHT

5

Op donderdag 21 mei werd het gloednieuwe Moeder- en kindcentrum offi cieel geopend door niemand minder

dan Koningin Mathilde. Ze werd enthousiast verwel-komd door de patiëntjes van de afdeling kindergenees-kunde. Al bellen blazend onthulden ze samen het logo

van wat nu offi cieel het ‘Koningin Mathilde Moeder- en kindcentrum’ heet. Het logo is een ‘m’ in de vorm van

een olifantje: de ‘m’ van Mathilde én van Moeder en kind. In haar speech prees de koningin de aanpak van het

UZA waarbij de zorg georganiseerd wordt rond moeders en kinderen. Tegelijk pleitte ze voor een goede start in het leven voor elk kind, met bijzondere aandacht voor

de kwetsbaarsten.

Bellen blazen met de Koningin

6

KORT

WEEK VAN DE BORSTVOEDING

1 -7 AUG

Begin augustus vindt de internationale week van de borstvoeding plaats. Het UZA doet het goed op dat vlak: zo’n 84% van de gezonde pasgeborenen krijgt bij het vertrek uit het UZA uitsluitend borstvoeding. Het nieuwe Moeder- en kindcentrum zal dat nog stimuleren, doordat baby’s en hun ouders er nog dichter bij elkaar blijven. Zo kan de baby na een keizersnede nu meestal direct huid op huid bij de mama blijven. Ook de aparte babyboxen zijn verleden tijd. ‘Maar het belangrijkste blijft goeie begeleiding,’ zegt vroedvrouw Marijke Van Hoeck. Dit jaar kreeg het UZA opnieuw het label van Baby Friendly Hospital waarmee Unicef en de Wereldgezondheidsorganisatie ziekenhuizen erkennen die borstvoeding promoten en pas bevallen moeders optimaal begeleiden.

Ook in oktober wordt borstvoeding een week lang in de kijker gezet, met een infostand in de inkomhal van het UZA.

www.uza.be/verloskunde

Een Whipple-operatie – een complexe operatie die vaak wordt uitgevoerd bij pancreaskanker –wordt het best uitgevoerd in een centrum dat per jaar minstens tien dergelijke operaties doet. In centra met minder ervaring ligt het sterftecijfer na de operatie immers dubbel zo hoog. Dat blijkt

ervaring maakt het verschil

‘Als vrijwilliger

heb je tijd om er te zijn voor

de patiënt’

2125medewerkers gaven in 2014 het beste van zichzelf in het UZA, met kwaliteit en meerwaarde voor de patiënt als centrale focus. Het jaarverslag 2014 vertelt in detail wat er vorig jaar allemaal is gebeurd op het vlak van patiëntenzorg, samenwerking met andere centra, wetenschappelijk onderzoek enzovoort. Voor het eerst verschijnt het jaarverslag volledig online: op jaarver-slag2014.uza.be vindt u een overzicht van alle projecten. Wie meer wil weten over een project, kan verder doorklikken naar meer info. Ook de jaarrekening vindt u hier terug, net als een bondig overzicht van onze realisaties in de light printversie.

jaarverslag2014.uza.be

Met de opening van het Moeder- en kind-centrum zijn heel wat diensten verhuisd naar het nieuwe gebouw. Welke dienst vindt u waar? Volg telkens route 11 voor het Moeder- en kindcentrum en kies vervolgens de juiste verdieping:• materniteit: 4e verdieping• neonatologie: 3e verdieping• raadplegingen kindergeneeskunde:

2e verdieping• verpleegeenheid kindergeneeskunde:

1e verdieping• nierziekten: gelijkvloers

Meer info: www.uza.be/moeder-en-kindcentrumwww.uza.be/routes

Pancreasoperatie:

Welke diensten zijn verhuisd?

©P

IXO

LOG

ICS

TUD

IO/S

cien

ce P

hoto

Lib

rary

7

UZA-website voor

olifantjes

LEESTIP

Op www.uza-kinderen.be vindt u voortaan de speciale kinderwebsite van het UZA, boordevol informatie op kinder- en jonge-renmaat. De website bereidt jonge patiënten op een speelse en heldere manier voor op een verblijf in het UZA. Wat stop je in je koffer? Wat gebeurt er allemaal voor en na een operatie? Ga ik pijn hebben? Hoe ziet mijn dokter of verpleegkundige eruit? Kan ik spelen? Is er wifi ? De website geeft een duidelijk antwoord op tal van vragen.

Kinderen kunnen op de website ook een eigen olifantje – de mascotte van het Moeder- en Kindcentrum – maken en zo lid worden van de UZA-kudde, die heel goed voor zijn kleine olifantjes zorgt!

www.uza-kinderen.be

In ons feestnummer – de 100e editie van MagUZA – mochten we een van onze trouwe lezers belonen met een verblijf in Drie Eiken. Lezeres Marleen Arts wist dat de website maguza.be gelanceerd werd in 2008 en won met haar juiste antwoord een verblijf van één nacht in Drie Eiken inclusief avondmaal en ontbijt, voor twee personen. Profi ciat Marleen!

Winnaars!

uit onderzoek van het Intermutualistisch Agentschap (IMA), dat gegevens van ruim 1800 Whipple-operaties in 91 Belgische cen-tra onderzocht. In ziekenhuizen die minder dan tien Whipple-operaties per jaar doen, is het sterfterisico 10%. In de tien zieken-huizen, waaronder het UZA, die de operatie meer dan tien keer per jaar uitvoeren, ligt het gemiddelde sterftecijfer op 4,7%. Het IMA pleit er samen met een aantal artsenorgani-saties voor om het aantal ziekenhuizen dat deze operatie uitvoert, te verlagen. Centrali-satie van de pancreasoperaties biedt patiën-ten immers de beste overlevingskansen.

UZA-vrijwilliger Georges Brems getuigt in de Rupel-editie van Het Nieuwsblad over zijn engagement.

Het UZA zoekt dringend vrijwilligers voor transport van patiënten binnen het ziekenhuis! Meer info bij Nora Lens, T 03 821 31 19, of op www.uzatrektaan.be, onder Vacatures > Administratief of Technisch.

Lezeres Hedwig Thibaut had dan weer goed geraden dat Koningin Mathilde de bekende persoon was die ons Moeder- en kindcen-trum offi cieel zou openen op 21 mei. Zij mocht niet alleen de feestelijke opening bijwonen, maar won ook nog eens een jaar-abonnement voor de Zoo en Planckendael. Veel plezier Hedwig!

8

MEDISCH

ij een beroerte of CVA, voluit cerebrovasculair accident, worden de hersenen acuut getrof-

fen. In zo’n 80 % van de gevallen gaat het om een herseninfarct, waarbij een bloedklontertje een bloedvat verstopt en zo de bloedtoe-voer naar een deel van de hersenen afsnijdt. Andere patiënten krijgen een hersenbloeding. Meestal ligt de oorzaak bij problemen met het hart of de bloedvaten. De risicofactoren voor een beroerte zijn dan ook in veel gevallen dezelfde als voor een hartinfarct (zie p.11).

Veel voorkomende gevolgen van een beroerte zijn halfzijdige verlamming of krachtverlies, spraakstoornissen, verstoord zicht of coördinatiestoornissen. Patiënten hebben na de beroerte ook een hoger risico op stem-mingswisselingen en cognitieve problemen, zoals geheugenverlies

B

Beroertezorg

Snel ingrijpen beperkt de schade

of concentratiestoornissen. Hoewel veel patiënten voor een groot stuk herstellen, houden de meesten toch blijvende handicaps over aan het CVA. Een belangrijk probleem is dat velen niet snel genoeg medische hulp zoeken. Een herseninfarct is immers zelden pijnlijk, waardoor mensen ten onrechte denken dat het niet dringend is. ‘Bij een CVA telt nochtans elke minuut: hoe sneller je behandelt, hoe korter het zuurstof-gebrek en hoe kleiner de hersen-schade’, beklemtoont neurologe dr. Laetitia Yperzeele, verantwoor-delijk voor de beroerte-eenheid.

Geen minuut te verliezenOm in de eerste acute fase geen minuut te verliezen start de zorg in het UZA eigenlijk al voor de patiënt op de spoedafdeling is aangekomen. ‘Bij vermoeden van een beroerte verwittigt de ambu-lancier al meteen de spoeddienst,

Patiënten met een beroerte kunnen in het UZA terecht

in de multidisciplinaire beroerte-eenheid. Het zieken-

huis biedt naast de standaardbehandeling ook mecha-

nische trombectomie aan, een hooggespecialiseerde

ingreep om bloedklonters te verwijderen.

waarna alle betrokkenen zich paraat houden’, legt Yperzeele uit. Door de aanpak te stroomlijnen en met een vast protocol te werken wordt er belangrijke tijd gewonnen.

De standaardbehandeling van een herseninfarct is intraveneuze trombolyse. De patiënt krijgt dan een infuus met krachtige bloed-verdunners die de bloedklonter oplossen. Yperzeele: ‘Als de CT-scan geen hersenbloeding aan het licht brengt, wordt al op de CT-tafel een eerste dosis medicatie gegeven. De behandeling is echter maar mogelijk tot 4,5 uur na de eerste sympto-men. Daarna wegen de voordelen niet meer op tegen het risico op een bloeding. Spijtig genoeg komt ongeveer 80 % van de patiënten niet in aanmerking voor trombolyse, meestal doordat ze te lang hebben gewacht om naar het ziekenhuis te komen. Velen laten zo een belang-rijke kans op herstel verloren gaan.’

1 2

2

1

Een herseninfarct

is zelden pijnlijk,

en dus zoekt men

vaak niet snel genoeg

medische hulp.

dr. Laetitia Yperzeele

prof. dr. Maurits Voormolen

9

Bloedklonter wegVoor een kleiner aantal patiënten is er nog een tweede behande-lingsoptie: mechanische trombec-tomie. Die behandeling bestaat nog maar sinds 2008. ‘We voeren dan eerst een katheterangiografi e uit: dat is een röntgenonderzoek van de bloedvaten waarbij we via een katheter – een heel dun buisje – contrastvloeistof spuiten in de bloedvaten van de hals en het hoofd’, zegt interventieradioloog prof. dr. Maurits Voormolen. ‘Als we daarop zien dat er inderdaad een hersenbloedvat is afgesloten, brengen we via een speciale kathe-ter een stent aan in het getroffen bloedvat, waarna dat opnieuw gedeeltelijk opengaat. Na een tijdje wordt de stent weer verwijderd en zuigen we ook de bloedklonter weg. Die ingreep geeft een heel goed resultaat. Diverse studies hebben dat recent nog bevestigd.’

In de praktijk wordt trombectomie vooral aangeboden als trombolyse niet aanslaat of patiënten daar-voor niet in aanmerking komen. Voormolen: ‘Op dit moment is de internationale consensus dat we nog tot zes uur na het begin van de symptomen een trombectomie kunnen uitvoeren. De behandeling wordt momenteel bij ongeveer 5 % van de CVA-patiënten uitgevoerd. Dat cijfer zal in de nabije toekomst nog toenemen.’

In zeldzame gevallen is een chirurgische ingreep nodig. Voormolen: ‘Bij heel ernstige zwelling van de hersenen voert de neurochirurg een operatie uit om de druk te verlagen. En soms is ook een behandeling door de vaatchi-rurg, cardioloog of cardiochirurg nodig, als blijkt dat de beroerte is veroorzaakt door een afwijking in de halsslagader of klontervorming ter hoogte van het hart.’

Volgende symptomen kunnen op een beroerte wijzen:* verlamming van een arm en/of been aan één kant van

het lichaam* scheefhangende mond * niet of moeilijk kunnen praten * geen taal begrijpen* problemen met het zicht* evenwichts- of coördinatieproblemen

Merkt u deze symptomen op, bel dan onmiddellijk de 112! www.herkeneenberoerte.be

➝

Een beroerte herkennen?

Bij een mechanische trombectomie

wordt de bloedklonter uit het

bloedvat gezogen. Links de situatie

voor de operatie. Rechts ziet u

hoe de bloeddoorstroming na de

operatie hersteld is.

Gezicht

Taal Tijd

Arm

10

MEDISCH

Naar de stroke­unitNa de eerste acute fase hebben pati-enten gelukkig nog een behoorlijke kans op verder herstel. In het UZA worden CVA-patiënten behandeld in de stroke-unit of beroerte-een-heid, een aparte afdeling waar ze de eerste 48 uur verblijven en multi-disciplinaire, gespecialiseerde zorg wordt opgestart. ‘Onderzoek heeft aangetoond dat behandeling in een aangepaste eenheid de herstelkan-sen na een CVA verhoogt’, licht Yperzeele toe. ‘Dat is onder meer te danken aan de gespecialiseerde verpleegkundige zorg en verfi jnde monitoring. Daarmee vermindert de kans op complicaties, zoals infec-ties en slikstoornissen.’

Alles inzetten op revalidatieDaarnaast wordt alles ingezet op de revalidatie, met kinesitherapie, logopedie en ergotherapie. Binnen de 24 uur na de opname wordt daarmee al gestart. Voor patiënten die na het ontslag nog verdere ondersteuning nodig hebben, speelt ook de dienst patiëntenbege-leiding een grote rol.

Het eerste jaar na de beroerte komen patiënten herhaaldelijk terug op controle. Yperzeele: ‘Zaak is dan om hun risicofactoren aan te pakken en zo te voorkomen dat ze een tweede beroerte krijgen. Ik denk dan aan overgewicht, hoge bloeddruk, hoog cholesterolgehalte, roken …’

Aangezien mechanische trom-

➝ bectomie een gespecialiseerde behandeling is die maar in een paar ziekenhuizen in België wordt aangeboden, is regionale samen-werking tussen de ziekenhuizen essentieel. Een recent Koninklijk Besluit bepaalt hoe de regionale samenwerking voor de behande-ling van een CVA er moet uitzien, en ook de kwaliteitscriteria. ‘We proberen een netwerk op te bou-wen met andere Antwerpse zieken-huizen, zodat elke CVA-patiënt de aangewezen zorg krijgt. Patiënten die naar hier worden doorver-wezen voor trombectomie, keren na 24 tot 48 uur terug naar het oorspronkelijke ziekenhuis voor de nazorg’, aldus nog Yperzeele.

Sommige patiënten krijgen een tij-delijke beroerte of transient ischemic attack (TIA). De neurologische symp-tomen verdwijnen dan spontaan, meestal na een paar minuten tot een uur, en duren nooit langer dan 24 uur. Toch is ook een TIA een belangrijk alarmsignaal én een spoedgeval. De

patiënten in kwestie hebben immers 5 à 10 % kans om in de twee weken daarna een echte beroerte te krijgen.

‘Via de spoed of de huisarts kunnen die patiënten onmiddellijk terecht in onze TIA-kliniek’, zegt dr. Laetitia Yperzeele. ‘Tijdens een opname van twee dagen doen we

de nodige onderzoeken om de oorzaak van het TIA te achterha-len en eventuele risicofactoren in kaart te brengen. We starten dan een preventieve behandeling op. Ook bij die patiënten worden de risicofactoren nadien opgevolgd op de raadpleging.

Bijna-beroerte als waarschuwing

Zorg en monitoring in

een gespecialiseerde

eenheid bieden de bes-

te kansen op herstel.

De revalidatie start al binnen

de 24 uur na de opname, en

gaat ook na het ziekenhuisver-

blijf verder met kinesitherapie,

logopedie en ergotherapie.

INFO Dienst neurologie, T 03 821 34 23, dienst radiologie, T 03 821 48 48, www.uza.be/nvca

oorzaak van het TIA te achterha-len en eventuele risicofactoren in kaart te brengen. We starten dan een preventieve behandeling op. Ook bij die patiënten worden de risicofactoren nadien opgevolgd

11

INFO Dienst neurologie, T 03 821 34 23, dienst radiologie, T 03 821 48 48, www.uza.be/nvca

In het UZA worden beroertes multidisci-plinair behandeld binnen het Neuro-Vasculair Centrum Antwerpen. Dat is een samenwerkings-verband tussen de diensten neuro-chirurgie, inter ven-tionele neuro radio logie en neurologie.

Info: www.uza.be/nvca

DRIE TYPES

80 % zijn herseninfarcten, waarbij een bloedklonter de bloedtoevoer naar een deel van de hersenen blokkeert.

20 % zijn hersenbloedingen als gevolg van een scheurtje in een hersen-bloedvat. Bij een hersenbloeding is de kans op overlijden groter dan bij een herseninfarct.

20 à 25 %van de hersenbloedingen zijn Subarachnoïdale bloedingen (SAB), bloedingen in het weefsel rondom de hersenen.

RISICOFACTOREN VOOR EEN BEROERTE ZIJN

hoge bloeddruk

In België krijgen elk jaar zo’n

27.000 mensen een beroerte.

Een beroerte is de 3e belangrijkste doodsoorzaak in onze samenleving.Het is de meest voorkomende oorzaak van niet-aangeboren handicaps bij volwassenen.

Slechts 1 op 6 CVA-patiënten komt in aanmerking voor een acute behandeling. Dat komt vooral doordat velen te laat medische hulp zoeken.

1 op 3 CVA-patiënten heeft na een jaar nog hulp nodig bij de dagelijkse verzorging.

Een verhoogde bloed druk is de

belang rijkste risicofactor voor

een beroerte.

rokenovergewicht diabetes hoge leeftijd

hoog cholesterolgehalte

te veel alcohol drinken

gebrek aan beweging

hartritmestoornissen en hartafwijkingen

Beroerte in beeldEen beroerte is een medisch

noodgeval. Hoe eerder met

de behandeling wordt gestart,

hoe groter de kans op herstel.

80 % van de beroertes kan worden vermeden.

12

MEDISCH

n 2000 begon het UZA als een van de eerste ziekenhuizen in België met robotchirurgie. Daarbij staat de chi-rurg niet langer aan de operatietafel,

maar aan een computer enkele meters ver-derop, van waaruit hij de robot bestuurt. De robot is eigenlijk een zuil waarop mechani-sche armen gemonteerd zitten. Op een ervan is een camera bevestigd die constant beelden doorseint, op de andere armen bevinden zich de instrumenten voor de operatie. De armen van de robot bewegen heel gesofisticeerd, wat complexe handelingen mogelijk maakt.

Bovenmenselijke precisieDe eerste robot die het UZA aankocht, de Da Vinci, is intussen vijftien jaar oud, en was dus aan vernieuwing toe. Het UZA kocht

Opereren met de robot biedt heel

wat voordelen: doordat de precisie

ongeëvenaard is, laat de ingreep

minder littekens na, ervaren

patiënten minder pijn achteraf en

is de kans op complicaties kleiner.

Onlangs kocht het UZA daarom

de allernieuwste operatierobot

aan, de Da Vinci Xi.

UZA koopt nieuwste Da Vinci-robot

I

Robotchirurgie heeft

enorm veel voordelen

voor de patiënt.

Nog preciezer opererendaarom onlangs de Da Vinci Xi, de nieuwste state-of-the-art-robot die uitgerust is met de nieuwste snufjes zoals het Firefly Fluores-cence Imaging System. Dat systeem maakt het mogelijk om onder meer bloedvaten en galwegen zichtbaar te maken via kleu-ren. Samen met het uitvergrote 3D-beeld zorgt dat ervoor dat de chirurg met een bovenmenselijke precisie kan opereren. En precisie-ingrepen bieden heel wat voordelen voor de patiënt. Zo laat de operatie minder littekens na, en achteraf ervaren patiënten minder pijn. Bovendien is de kans op bloed-verlies en complicaties kleiner en duurt het ziekenhuisverblijf minder lang.

Lieve (39) is een van de patiënten die intus-sen is geopereerd met de Da Vinci Xi-robot. Zij liet haar thymus (zwezerik) verwijderen.

13

Lieve: ‘Sinds 2010 lijd ik aan myasthenia gravis, een zeldzame auto-immuunziekte. Mijn lichaam keert zich tegen zichzelf, met als gevolg dat mijn spieren erg verzwakken. Op een bepaald moment kon ik zelfs niet meer praten. De geneesmiddelen die worden voorgeschreven bij deze ziekte zijn vrij zwaar, cortisone onder meer. Ik ben nog jong, 39. De rest van mijn leven die pillen slikken, leek me niet haalbaar. Ik heb er daarom voor gekozen mijn zwezerik te laten weghalen. Bij een derde van de patiënten leidt dat tot een herstel, bij een derde tot een verbetering, en bij nog een derde is er geen verschil merk-baar. Ik besloot mijn kans te wagen.’

Vier poortjes of een open borstkas?Oorspronkelijk was Lieve in behandeling in een ander ziekenhuis, maar toen ze hoorde over de nieuwe manier van opereren met de Da Vinci Xi-robot nam ze contact op met het UZA. ‘In de andere ziekenhuizen zouden ze om mijn zwezerik te verwijderen mijn hele borstkas moeten openzagen. Hier in het UZA konden ze dankzij de robot gewoon vier kleine poortjes maken: één onder mijn oksel, één daar net onder, één boven mijn taille en één onder mijn linkerborst. In het

begin had ik wel wat schrik om me te laten opereren met een machine. Maar als ik moet kiezen tussen een operatie waarbij ze mijn borstkas moeten openmaken of een ingreep met een robot, dan is de keuze snel gemaakt.’

De operatie vond plaats eind maart en verliep voorspoedig. ‘Ik heb achteraf wel wat pijn gehad, maar dankzij mijn pijnpomp was die pijn draaglijk. Normaal gezien duurt de herstelperiode ongeveer twee maanden, een heel stuk korter dan wanneer ik me op de klassieke manier had laten opereren. Nu alleen nog duimen dat ik tot de 30% patiën-ten behoor die symptoomvrij worden na de verwijdering van de zwezerik.’

InnovatiefondsDe Da Vinci Xi-robot lijkt dus niets dan voordelen te bieden. Toch is er ook een groot nadeel aan het hoogtechnologische toestel: de kostprijs. ‘De aankoop van de robot was inderdaad een aanzienlijke investering voor het ziekenhuis’, zegt Johnny Van der Straeten, gedelegeerd bestuurder. ‘Gelukkig hebben we een innovatiefonds, waar alle artsen aan bijdragen. Op die manier kunnen we ver-nieuwingen als deze fi nancieren zonder extra kosten voor de patiënt.’

Multi-inzetbaar

De Da Vinci Xi-robot zal voor verschillende soorten ingrepen worden gebruikt. * Spijsverteringskanaal: slokdarmtumoren,

endeldarmkanker, incontinentie, maagbreuken, maagkankers en tumoren van dikke darm.

* Schildklier, lever-galweg-pancreas: ingrepen bij bepaalde schildklieraandoeningen; ondersteu-nende rol bij complexe kijkoperaties voor lever-, galweg en pancreas.

* Urinair stelsel: behandeling van prostaat-, blaas- en nierkanker, vernauwing van het nierbekken en letsel aan urineleider, urologische ingrepen bij kinderen.

* Borstkas: ingrepen op zwezerik, kleine long-tumoren, tumoren in de ruimte tussen de longen, behandeling overdreven zweetproductie en weghalen van de eerste rib.

* Hoofd en hals: behandeling van bepaalde vormen van slaapapneu, van sommige types hoofd- en halskanker.

* Gynaecologie: behandeling van baarmoeder-halskanker, verwijdering van de baarmoeder met uitruiming van lymfeklier bij patiënten met baarmoederkanker.

De robot zal in het UZA onder meer

worden ingezet voor urologische

ingrepen, ingrepen in het neus-, keel- en

oor- en hoofd- en halsgebied, ingrepen op

het spijsverteringskanaal, thoraxchirurgie

en gynaecologische ingrepen.

Multi-inzetbaar

14

UITGEDOKTERD

Kankerscreening redt levens

Red je met kankerscreening

levens of is het dure

gezondheidszorg die al bij

al weinig oplevert? We leggen

de vraag voor aan medisch

socioloog prof. dr. Guido

Van Hal en oncoloog

prof. dr. Marc Peeters.

laanderen begon in 2001 met een bevol-kingsonderzoek naar borstkanker:

vrouwen van 50 tot en met 69 jaar worden tweejaarlijks uitgenodigd voor een gratis mammografi e. In 2013 kwamen daar de screening-programma’s naar baarmoeder-halskanker en darmkanker bij. Vooral het bevolkingsonderzoek naar borstkanker ligt vaak onder vuur. Volgens sommigen weegt het aantal sterfgevallen dat je ermee

daalt het aantal overlijdens door borstkanker met ongeveer een vijfde. Het aantal sterfgevallen door darmkanker kun je met 16 % verminderen als 45 % van de doelgroep deelneemt. In Vlaande-ren neemt nu al meer dan de helft deel. Baarmoederhalskanker is een verhaal apart: voor de screening lieten zes op de tien Vlaamse vrou-wen zich ook al bij de gynaecoloog onderzoeken. We kunnen echter nog heel veel winst boeken bij die overige 40 %.’

Prof. dr. Marc Peeters, dienst-hoofd oncologie: ‘Door te screenen verminder je niet alleen het aantal sterfgevallen door kanker, je voorkomt ook veel kankers. Bij darmkanker spoor je immers poliepen op, die de voorbode van een tumor kunnen zijn. En ook bij baarmoederhalskanker kun

V voorkomt niet op tegen de nadelen, zoals een teveel aan radiologische straling, nodeloze onderzoeken en zelfs overbodige operaties.

In hoever verminder je met kankerscreening het aantal sterfgevallen?

Prof. dr. Guido Van Hal, vakgroep epidemiologie en sociale genees-kunde Universiteit Antwerpen : ‘Als 65 tot 70 % van de vrouwen zich voor borstkanker laat screenen,

15

Vanwaar dan vaak die kritiek op kankerscreening?

Van Hal: ‘Vooral borstkanker-screening wordt in vraag gesteld. Onderzoek zou aantonen dat dat op bevolkingsniveau weinig of niets oplevert. Veel hangt echter af van de onderzoeken waarop je je baseert. Zo is screenen bij vrouwen jonger dan vijftig veel minder effi ciënt, onder meer doordat de borsten op die leeftijd nog veel klierweefsel bevatten en je daardoor veel afwijkingen mist. Bekijk je de studies waarin alleen vijftigplussers zijn opgenomen, dan zie je wel degelijk een daling in de sterfte door borstkanker. Neder-land en het Verenigd Koninkrijk, die al veel langer screenen dan wij, deden recent elk een grootschalig onafhankelijk onderzoek naar het

je letsels behandelen die aan de eigenlijke kanker voorafgaan.’

16 % minder overlijdens door darmkanker lijkt wel niet zo veel.

Van Hal: ‘Nee, maar dat is het cijfer op bevolkingsniveau, vanuit de veronderstelling dat maar 45 % deelneemt. Het persoonlijke voordeel is veel groter. Als iemand tweejaarlijks aan de darmkanker-screening deelneemt, is er 90 % kans dat een eventuele poliep of darmtumor in een vroeg stadium wordt gevonden. En de kans om aan borstkanker te overlijden, halveert als je je laat screenen. Niet onbelangrijk als je weet dat we in België het hoogste aantal gevallen van borstkanker in heel Europa hebben.’ ➝

De kans om aan

borstkanker

te overlijden,

halveert als je je

laat screenen.

1 2

prof. dr. Marc Peeters ,

diensthoofd oncologie

prof. dr. Guido Van Hal 2

1

nut van borstkankerscreening. In beide gevallen bleef het nut ervan onomstotelijk overeind.’

Peeters: ‘Het argument dat je door de straling meer borstkankers veroorzaakt dan dat je levens redt, snijdt geen hout. We screenen nu al bijna vijftien jaar en hebben geen toename van het aantal borsttu-moren door mammografi e gezien. Bovendien wordt er door de verbe-terde technologie een almaar lagere stralingsdosis gebruikt.’

En wat met overbehandeling? Door de screening worden naar verluidt soms tumoren geope­reerd die anders nooit proble­men zouden hebben gegeven.

Peeters: ‘Bij heel kleine kanker-letsels kunnen we op dit moment inderdaad niet voorspellen

prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters , prof. dr. Marc Peeters ,

diensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologiediensthoofd oncologie

prof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Halprof. dr. Guido Van Hal

16

UITGEDOKTERD

INFO Dienst oncologie, T 03 821 32 50, www.bevolkingsonderzoek.be

welke ooit klachten zullen geven en welke niet. Daardoor wordt een klein aantal patiënten nodeloos geopereerd. Dat weegt echter niet op tegen al die andere patiënten voor wie een ingreep wel absoluut noodzakelijk is.’

Hoe kan de kwaliteit van de screeningsprogramma’s nog verder verbeteren?

Peeters: ‘We willen onze screenings-technieken nog verder verfi jnen. Ik denk bijvoorbeeld aan een betere stoelgangtest die ons in staat stelt om een onderscheid te maken tussen mensen die frequent op darmkanker moeten worden gescreend en personen met een veel lager risico. Ook nemen we nu alle darmpoliepen weg, omdat we niet kunnen voorspellen welke zullen ontaarden en welke niet. In de toekomst zullen we dat mogelijk wel kunnen inschatten. Dat is belangrijk omdat je bij het wegnemen van een poliep altijd een heel klein risico hebt op een bloeding of perforatie.

Ook bij borstkanker zullen we de doelgroep op termijn hope-

lijk kunnen indelen naargelang risico, zodat sommige vrouwen bijvoorbeeld maar vijfjaarlijks een onderzoek moeten ondergaan. Een andere piste is het opsporen van tumor-DNA in het bloed. Dan zou je aan de hand van een bloedtest heel vroeg kunnen achterhalen of iemand kanker heeft.’

Een aanzienlijk aandeel van de Vlamingen neemt niet deel aan de screeningsprogramma’s. Hoe komt dat volgens u?

Van Hal: ‘ Dat klopt, voor borstkan-ker bijvoorbeeld zitten we aan een deelname van 50 %, tegenover 80 % in Nederland. Dat heeft allicht met een mentaliteitsverschil te maken. Vlamingen staan in het algemeen sceptischer tegenover overheids-initiatieven. Bij de lagere sociale klassen zie je dan weer dat mensen minder met hun gezondheid bezig zijn en ook minder het belang van vroege opsporing inzien. Ook geld is bij hen een drempel: een raadpleging betalen is niet evident, ook al krijgen ze dat bedrag nadien grotendeels terugbetaald.’

Hoe kunnen we dat cijfer naar boven krijgen?

Peeters: ‘We moeten screening onder de aandacht blijven brengen van het grote publiek, met toelich-ting van de voor- en nadelen. De boodschap moet echter duidelijk zijn: screening is zinvol en nood-zakelijk. Het is onze taak als zorg-verleners om iedereen te motiveren om deel te nemen.’

Van Hal: ‘Verder denken we voor baarmoederhalskanker aan een zelftest, die vrouwen thuis zouden kunnen doen. Voor minder gegoede patiënten zou ook een derdebetalersregeling kunnen helpen: dan moeten ze op raadple-ging bij de dokter alleen nog het remgeld betalen.’

Komen er in de nabije toekomst in Vlaanderen nog andere vor­men van kankerscreening bij?

Van Hal: ‘Toch niet meteen. Scree-ning voor prostaat- of longkanker is alleszins niet voor morgen. Voor prostaatkanker hebben we geen test die gevoelig genoeg is en is er een groot risico op overbehandeling. Veel patiënten worden immers oud mét hun prostaatkanker, terwijl een operatie belangrijke risico’s inhoudt. Ook voor longkanker is er tot vandaag geen eenvoudige test die een longtumor in een pril stadium kan opsporen.’

Screening voor

prostaat- of

longkanker is zeker

niet voor morgen.

➝

UITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERDUITGEDOKTERD

17

MEDISCH

Zorg voor lichaam en geest

Als UZA-patiënten naast hun lichamelijke

problemen ook een psychiatrische

aandoening hebben of ontwikkelen, komen

de liaison-psychiaters van het UZA in

actie. Het team is gespecialiseerd in de

wisselwerking tussen lichaam en geest.

rof. dr. Filip Van Den Eede, medisch coördinator van de dienst psychiatrie, staat

samen met twee assistenten in voor de zogenaamde consultatie- en liaisonpsychiatrie in het UZA. ‘Wij richten ons vooral op patiënten die voor een lichamelijke kwaal behandeld worden in het UZA. Bijvoorbeeld hartpatiënten die ook een depressie of angststoornis hebben, leverpatiënten die ver-slaafd zijn aan alcohol, transplan-tatiepatiënten die mentaal zwaar lijden door hun ziekte, patiënten met eetstoornissen, onverklaarde lichamelijke klachten …’ In het UZA worden gemiddeld zwaardere ziektes behandeld dan in algemene

ziekenhuizen, waardoor de kans op psychische gevolgen ook groter is.

‘We bieden de patiënten diagnos-tiek en kortdurende behandeling tijdens de opname of ambulant, met een beperkt aantal sessies psychotherapie bij onze psycho-loge indien nodig. Voor langdurige psychotherapie verwijzen we de patiënten door, al volgen we chronische patiënten natuurlijk wel op.’ Voor opnames werkt het UZA samen met het Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel.

Spoedgevallen en ethische kwestiesVoor spoedgevallen is er ook altijd een liaisonpsychiater van wacht. ‘Wij worden erbij geroepen als

in de multidisciplinaire samenwer-king. ‘Liaisonpsychiatrie is niet iets dat we erbij doen. We zijn gespeci-aliseerd in die wisselwerking tussen het psychische en het lichamelijke. Die twee beïnvloeden elkaar immers voortdurend. Daarom is er ook regelmatig overleg tussen ons en de andere behandelende artsen, en de psychologen die aan sommige diensten verbonden zijn. Ook de medicatie moet je goed afstemmen. Een transplantatie-patiënt mag je bijvoorbeeld niet zomaar elke medicatie geven voor zijn psychisch probleem.’

INFO Dienst psychiatrie, T 03 821 39 38

P

Psychiatrie

Psychiatrie in het UZA

Naast de afdeling consultatie- en liaisonpsychiatrie omvat de dienst psychiatrie van het UZA nog twee werkgroepen: • In het slaapcentrum kunt u

terecht als u last hebt van slaap-problemen. Het multidisciplinaire centrum beschikt over uitge-breide academische en klinische expertise over slaapstoornissen.

• Het Universitair Forensisch Centrum (UFC) staat in voor gerechtspsychiatrie, daderhulp, seksuele delinquenten. 

Voor opnames heeft het UZA een samenwerkingsverband met het Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel (www.pz-duffel.be). Voor kinder-psychiatrie werkt het UZA samen met ZNA (www.zna.be).

iemand wordt opgenomen na een zelfmoordpoging of een overdosis drugs, een acute angstaanval of als een patiënt bijvoorbeeld een delirium heeft.’ Ook bij agres-sie wordt vaak een psychiater opgeroepen. Voorts worden de liaisonpsychiaters geraadpleegd in bepaalde ethische kwesties. ‘Om de beslissingsbekwaamheid van een patiënt te beoordelen, bij aanvra-gen voor euthanasie of bijvoor-beeld bij een gedwongen opname van een patiënt.’

De sterkte van het liaisonteam in het UZA zit in de specialisatie en

prof. dr. Filip Van Den Eede

© p

hoen

ixie

, pho

toca

se.c

om

ADVERTENTIE

maguzaVERRUIM UW HORIZON

EN GRIJP UW KANS OM VAN DE EERSTE ZONNESTRALEN TE GENIETEN.

DESKUNDIG ADVIES

ACTIE SCOOTERS

Comfortabel, veilig en betrouwbaar.

Een breed assortiment aan opties,accessoires en speciale aanpassingen.

Functioneel in al zijn eenvoud.

Gebruiksvriendelijke en veilige modellen.

Verschillende merken.

ORTHOPEDIE • BANDAGISTERIE • SCHOENEN • INVALIDENWAGENS • HOMECARE • REVALIDATIE

RIZIV 1/6/10422/96/100 - 1/6/27017/88/200

Schaeps • Turnhoutsebaan 92-94 • 2100 DeurneTel. 03 326 11 30 • Fax 03 326 06 79 • www.schaeps.beMaandag t.e.m. vrijdag 9u - 18u, zaterdag 9u - 13uTram 10, bus 33, 410, 411 en 412 • GRATIS PARKING

-10% bij afgifte van deze bon

BEZOEK ONZE AANGEPASTE WEBSITE WWW.SCHAEPS.BE BEZOEK ONZE AANGEPASTE WEBSITE

LIKE ONS OP FACEBOOK

Geldig t.e.m. 31 juli 2015

05-2015 MagUZA-scooters.indd 1 21/05/15 11:01

19

maguza

Onheil uit de tropenWie terugkomt van een exotische

bestemming brengt soms meer dan alleen

vakantieherinneringen mee. Malaria, buiktyfus,

dengue, chikungunya, leishmania … deze en

veel zeldzamere ziekten zien de artsen van de

dienst tropische geneeskunde geregeld opduiken.

Voorzorgen nemen is de boodschap, en alert zijn,

ook in de maanden na uw terugkeer.

DOSSIERTROPISCHE

ZIEKTEN

www.maguza.be – UZAnieuws UniversitairZiekenhuisAntwerpen

Zorgmagazine van het UZA

juli 2015

20

DOSSIER TROPISCHE ZIEKTEN

en patiënt die na een verblijf in de tropen klaagde over een pijnlijke en jeukende

huiduitslag, zat aan zijn stoel gena-geld toen hij de diagnose hoorde: de rode knobbeltjes op zijn huid herbergden – oh horror – piep-kleine vliegenmaden. ‘Ja, we zien al eens vieze beestjes’, lacht dr. Erika Vlieghe, diensthoofd tropische geneeskunde. ‘Steeds meer toe-risten trekken naar de tropen, en dat merken we aan het groeiende aantal patiënten dat zich met een

E

Ongewenste souvenirs

Ziek terug van vakantie

WAT?

De dienst tropische geneeskunde van het UZA is de hospitalisatieafdeling

van het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen (ITG). Beide

centra werken nauw samen.

SINDS WANNEER?

De afdeling tropische geneeskunde werd opgericht

in 1987 ter vervanging van de toenmalige

hospitalisatieafdeling van het ITG. De bestaande

bedden verhuisden naar het UZA.

VOOR WIE?

De afdeling is bedoeld voor patiënten met tropische ziekten of hiv, aanvankelijk ook een tropische ziekte.

WIE?

Het UZA-team bestaat uit artsen, die allen ook in het

ITG werken, verpleegkundigen, een maatschappelijk werker, een psychologe, een diëtiste

en een secretaresse.

TROPISCHE GENEESKUNDE

Het aantal toeristen dat van vakantie

terugkeert met een tropische ziekte,

zit in de lift. Vaak gaat het om

malaria of diarree, soms ook om

zeldzame infecties, waardoor het

soms speuren is naar de diagnose.

©C

DC

/Sci

ence

Pho

to L

ibra

ry

21

Zoek medische hulp als u na een verblijf in de tropen een van de volgende symptomen krijgt:* koorts* braken* diarree, vooral als die gepaard

gaat met bloedverlies, heel ernstig is en/of niet overgaat

* vreemde huiduitslag of huidletsels

Eventuele klachten treden meestal binnen de eerste dagen of weken na de reis op, maar u blijft het best drie maanden alert. Bepaalde vormen van malaria kunnen zelfs een jaar of langer na de besmet-ting nog de kop opsteken.

Wanneer naar de dokter?

exotische ziekte aanmeldt. Ook migranten die hun vakantie door-brengen in het land van herkomst, mispakken zich al eens. Ze denken dat ze van nature bestand zijn tegen de ziekten uit hun moeder-land, zoals malaria, maar dat is niet zo. Die natuurlijke bescherming, die hoe dan ook maar klein is, verdwijnt met de jaren.’

De klassiekers onder de tropische reisziekten zijn malaria, diarree en maag-darminfecties, waaronder buiktyfus. ‘Ernstige malaria kun-nen we tegenwoordig veel sneller behandelen dankzij het nieuwe medicijn artesunaat’, legt Vlieghe uit. ‘Toch is de ziekte in zeldzame gevallen nog altijd levensbedrei-gend. Buiktyfus, een darminfectie, zien we vooral bij reizigers die terugkeren uit Azië. Helaas wordt die ziekte almaar vaker veroorzaakt door resistente bacteriën, wat de behandeling moeizamer maakt.’

Tijgermug rukt opDaarnaast ziet de dienst nog tal van andere ziekten de revue passeren. ‘Zo merken we dat de virale ziekten dengue en chikungunya in opmars

zijn’, zegt Vlieghe. ‘Die virussen loop je op door een muggenbeet. De patiënten krijgen koorts, gewrichts-klachten, huiduitslag en soms zelfs hersenvliesontsteking. Vroeger zag je die besmettingen alleen in Azië en Zuid-Amerika, nu in heel de tropen en zelfs rond de Middellandse Zee.’

Een en ander heeft te maken met de opwarming van de aarde: som-mige muggensoorten profiteren van de zachtere temperaturen om hun territorium uit te breiden. Een voorbeeld is de fameuze tijgermug. Door de zachte winters is het niet ondenkbaar dat die zich op lange termijn ook bij ons weet te hand-haven. Vlieghe: ‘Naarmate er meer

tijgermuggen zijn, verhoogt het risico dat aandoeningen als dengue en chikungunya worden doorgege-ven. Die ziekten komen weliswaar nog niet voor bij ons, maar door het drukke mensenverkeer zien we ook hier toch af en toe geïmpor-teerde gevallen. Daarom houden we de verspreiding van die mug nauwlettend in de gaten.’

De dienst ziet ook regelmatig patiënten met hoge koorts die ernstig ziek zijn, maar niet beant-woorden aan de courante ziekte-beelden. Vlieghe: ‘Dan moeten we uitgebreider zoeken. Soms botsen we dan op meer zeldzame ziekten, zoals de bacteriële infectieziekten leptospirose en rickettsiose. De eerste kun je krijgen door contact met zoet water dat is besmet met rattenurine, de tweede is meestal het gevolg van een teken- of vlooienbeet. Een andere ziekte die we wel eens zien, is leishma-niase, een aandoening die wordt overgedragen door zandvliegjes. Er zijn verschillende vormen: sommige patiënten krijgen last van chronische huidzweertjes, anderen hebben langdurige koorts.’ ➝

dr. Erika Vlieghe,

diensthoofd tropische

geneeskunde

Xxx

Resistente bacteriën

maken de behandeling

van buiktyfus

moeilijker.

De tijgermug brengt ziekten als

dengue en chikungunya over. Door

de klimaatverandering breidt deze

mug zijn territorium steeds verder uit.

Dengue zag je vroeger alleen in Azië en

Zuid-Amerika, nu in heel de tropen en zelfs

rond de Middellandse Zee.

©S

CIE

PR

O/S

cien

ce P

hoto

Lib

rary

22

DOSSIER TROPISCHE ZIEKTEN

INFO Dienst tropische geneeskunde, T 03 821 51 59, www.itg.be > reisgeneeskunde

‘Waar hebt u gezeten?’Voor de diagnose baseren de artsen zich op de bevraging van de pati-ent, een lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek. ‘Het verhaal van de patiënt vertelt ons vaak al heel veel. Waar is hij of zij geweest? Hoe lang heeft hij of zij al koorts? Lijdt de patiënt nog aan andere ziekten? Daarbij kunnen we ook terugvallen op eigen onderzoek en buiten-landse studies. Echte zekerheid hebben we pas met een positieve bloeduitslag in handen. Soms moe-ten we ook een bloedstaal laten onderzoeken in een buitenlands laboratorium, omdat we die test zelf niet hebben’, vertelt Vlieghe.

Om tijd te winnen wordt regelmatig al met een behande-ling gestart nog voor de diagnose vastligt. Vlieghe: ‘Op basis van de symptomen kunnen we vaak al goed inschatten welke medicatie zal werken. De diagnose volgt dan meestal later. ‘Soms vindt de arts in eerste instantie geen diagnose, maar valt de puzzel later alsnog in elkaar doordat de patiënt nieuwe symptomen ontwikkelt. Bij onge-veer een kwart van de patiënten

wordt er geen duidelijke oorzaak gevonden. ‘Wat gelukkig niet bete-kent dat die patiënten niet genezen. Bijna altijd verdwijnen de klachten dan vanzelf ’, zegt Vlieghe.

een beroep doen op verouderde medicatie met soms zware bijwer-kingen.’ Voor minder courante behandelingen kunnen de tropisch geneesheren van het UZA en het ITG vaak ook steunen op hun ervaring in het buitenland of die van collega’s. Bijna allemaal hebben ze immers in tropische gebieden gewerkt, vaak voor langere tijd. ‘En indien nodig nemen we con-tact op met buitenlandse collega’s’, vervolgt Vlieghe.

➝

Neem altijd voorzorgsmaatregelen:

vaccinaties, malariabescherming,

oppassen met leidingwater en voedsel,

bescherming tegen muggen en insec-

ten, niet zwemmen in zoet water …

Plant u een reis naar de tropen? Informeer u dan tijdig over vac-cinaties en malariabescherming. Doe dat bij voorkeur minstens zes weken voor uw vertrek. Respecteer ter plaatse de nodige voorzorgsmaatregelen, zoals geen leidingwater drinken, alleen goed

doorbakken vlees eten, u bescher-men tegen muggen en insecten, niet zwemmen in zoet water … Informatie per reisbestemming vindt u op de website www.itg.be, in de rubriek ‘reisgeneeskunde’. Daar kunt u ook de uitgebreide brochure ‘Gezond op reis’ downloaden.

Ook hier geldt dat voorkomen beter is dan genezen: wie goed voorbereid op reis vertrekt en ter plaatse voorzichtig is (zie kader-stuk), loopt veel minder kans op een ziekte. En de ene vakantie is ook de andere niet: in een luxehotel loop je uiteraard minder risico dan tijdens een trektocht door de jungle. ‘Maar dan nog kun je je mis-pakken. Ook van een all-in vakantie kun je met een lelijke infectie terug-keren’, aldus nog Vlieghe.

Goed voorbereid op reisVerwaarloosde ziektenDe meeste tropische infecties zijn vrij goed te behandelen, al dan niet met antibiotica. Al is niet elke behandeling een pretje. ‘Zeldzame ziekten uit tropische gebieden zijn vaak zogenaamde neglected diseases, verwaarloosde ziekten’, zegt Vlieghe. ‘Doordat er weinig onderzoek naar gebeurt, moet je

Soms manifesteren

tropische ziekten

zich pas maanden

na de terugkeer.

Blijf dus alert.

23

De veiligheidsprocedure om mogelijke

ebolapatiënten over te brengen naar de eenheid

in het UZA werd verschillende keren ingeoefend.

INFO Dienst intensieve zorg, T 03 821 36 35, dienst spoedgevallen, T 03 821 38 06, dienst tropische geneeskunde, T 03 821 51 59

Ebola: UZA blijft alertHet UZA is een van de drie ziekenhuizen in

België met een eenheid waar ebolapatiënten

veilig kunnen worden opgevangen.

‘Waakzaamheid blijft absoluut geboden, want

de epidemie in West-Afrika is nog niet ten

einde’, zegt hoofdverpleegkundige Rudi Goris.

ekelijks landen in Zaventem hon-derden passagiers uit West-Afrika.

Zolang de ebola-epidemie niet voorbij is, blijft er dus besmettings-gevaar. Het UZA blijft dan ook paraat om mogelijke slachtoffers op te vangen. ‘Nadat we afgelopen zomer voor het eerst met een moge-lijke patiënt waren geconfronteerd, besloten we een aparte eenheid op te richten voor patiënten met een

hoog besmettingsgevaar’, vertelt Yvan Somers, hoofdverpleegkun-dige op intensieve zorg.Op veertien dagen tijd bouwde de technische dienst een leegstaande eenheid van de dienst spoedgeval-len om tot ebola-unit. De volledig afgescheiden eenheid omvat twee kamers die in onderdruk staan en een sas hebben. Er is een aparte zone voor het omkleden. Alle artsen en verpleegkundigen van de spoed en tropische geneeskunde en van twee

intensieve zorg-eenheden kregen een speciale opleiding van de dienst ziekenhuishygiëne. ‘Vooral het aan- en uittrekken van de veiligheidskle-ding moet uiterst secuur gebeuren. De verpleegkundige krijgt daarbij telkens hulp van een andere ver-pleegkundige, een buddy zeg maar’, zegt Rudi Goris, hoofdverpleegkun-dige tropische geneeskunde.

Geblokkeerde liftenNiets wordt aan het toeval overge-laten. Mogelijke ebolapatiënten die van een ander ziekenhuis komen, worden gebracht door een team van defensie volgens een strikte veiligheidsprocedure. Dat scenario werd vier keer ingeoefend. ‘Ook een patiënt die in het UZA ligt en verdachte symptomen krijgt, kunnen we indien nodig via een hermetisch afgesloten route naar de ebola-unit brengen, compleet met bewaakte deuren en geblok-keerde liften’, vervolgt Somers.

Tot nog toe werd vier keer een

W

1 2 3

2

1

3

Yvan Somers, hoofdverpleegkundige intensieve zorg

Rudi Goris, hoofdverpleegkundige tropische geneeskunde

Gunter Thijs, unitverantwoordelijke op de spoed

patiënt in de eenheid opgenomen. Die kon telkens na 24 uur worden ontslagen, nadat de test op ebola negatief was gebleken. ‘Tropische geneeskunde, spoed en intensieve zorg stelden elk per shift een verpleegkundige ter beschikking, zodat er doorlopend een team van drie zorgverleners voor de patiënt zorgde. Ook dr. Erika Vlieghe, diensthoofd tropische geneeskunde en nationaal ebolacoördinator, was aanwezig’, zegt Gunter Thijs, unitverantwoordelijke op de spoed. ‘Alles verliep vlot, al bleek het wer-ken in het warme beschermingspak erg vermoeiend. Daarom hebben we beslist dat de verpleegkundigen elkaar na een uur moeten aflossen’, vult Goris aan.

De ebola-epidemie lijkt intussen op de terugweg, maar het gevaar is niet geweken. ‘Nu de aandacht voor het probleem wat afneemt, is het risico op fouten groter. We moeten dus absoluut waakzaam blijven’, zegt Goris.

24

DOSSIER TROPISCHE ZIEKTEN

Hiv/aids, in oorsprong een tropische ziekte,

wordt eveneens behandeld op dienst tropische

geneeskunde. De opvang van een patiënt met

aids draait om veel meer dan de juiste medicatie.

Dr. Eric Florence, hoofdverpleegkundige Rudi

Goris en patiënt Manu vertellen.

jaret. Florence: ‘Patricia helpt de patiënten niet alleen op adminis-tratief vlak, maar biedt ook emo-tionele opvang. Daarnaast worden velen psychologisch begeleid door Kim. Een lange opname is daar de ideale periode voor.’ Veel patiënten weten niet hoe ze het nieuws aan hun familie moeten brengen. Ook daarbij krijgen ze ondersteuning. Manu krijgt het even moeilijk als hij over de reactie van zijn ouders vertelt. ‘Ze wisten een jaar geleden niet eens dat ik seropositief was. Hen dat vertellen was voor mij het allermoeilijkste. Maar ik kreeg geen enkel verwijt. Iedereen maakt

fouten, we moeten vooruit, zeiden ze. Dat heeft mij enorm getroffen.’

De patiënten worden verder ook begeleid door diëtiste Christel Wellens, die helpt bij overmatig gewichtsverlies en andere voe-dingsproblemen. Bij de revalidatie speelt dan weer de kinesitherapeut een grote rol. Ook logo- of ergo-therapie is soms nodig.

P

INFO www.sensoa.be

Dr. Eric Florence

Vechten tegen aids

ersonen die hiv-positief zijn, belanden vandaag nog maar heel zelden in het aidsstadium,

dankzij de antivirale medicatie. Met enkele pillen per dag blijft de aandoening goed onder controle. Soms wordt de diagnose echter te laat gesteld of slikken patiënten om welke reden dan ook hun medicatie niet. Zo ook Manu (38): ‘Ik raakte jaren geleden besmet. Gewoon dom geweest. Ik nam ook nooit de voorgeschreven medicatie omdat mij was verteld dat die behoorlijke sporen kan nalaten in je gezicht. En met een job in de modewereld wilde ik er goed blijven uitzien. Dus bleef ik de behandeling maar uitstellen.’Toen hij na een aantal jaar ziek werd, negeerde hij lang de signalen. ‘Ik had geregeld koorts en was op de duur fysiek op. Toch stapte ik pas naar de dokter toen het al vijf

na twaalf was. Op dat moment was mijn afweer quasi nul: ik had het terminale stadium van aids. Boven-dien leed ik aan een verwoestende bacteriële infectie.’

Manu werd opgenomen op de afdeling tropische geneeskunde en kreeg antivirale middelen en medi-catie tegen de infectie. ‘Aidspatiën-ten zijn dikwijls zo ziek dat ze eerst naar intensieve zorg moeten’, legt Florence uit. ‘Herseninfecties en longproblemen zien we het vaakst. Soms is het heel lang zoeken naar de diagnose. En ook de zoektocht naar de juiste medicatie is dikwijls een delicate evenwichtsoefening. Want je moet vaak heel zware medicatie geven aan patiënten die al erg ziek zijn. De behandeling is dan ook een lange weg, met vallen en opstaan. Je mag als arts niet te snel opgeven en je moet veel geduld hebben.’

Aan de rand van de doodOok Manu ging meer dan een half jaar door een diep dal, met telkens nieuwe complicaties en opnames. Hij maakte allerlei infecties door, waarvan één de zenuwen aan-tastte. Daardoor raakte hij tijdelijk verlamd vanaf zijn middel. In het najaar van 2014 woog hij nog 46 kilo en stond hij aan de rand van de dood. ‘Heel even heb ik gedacht aan opgeven, maar een bezoekje van mijn zussen en hun kindjes volstond om die gedachte te ver-jagen’, vertelt hij. Een behandeling met hoge dosissen cortisone keerde uiteindelijk het tij. ‘Mijn energie kwam terug en ik begon van de ene dag op de andere weer te eten.’

Vandaag is Manu het team dat hem behandelde en verzorgde, ontzettend dankbaar. ‘Mee dankzij hen zit ik hier nog’, klinkt het. Bij de behandeling van een aidspatiënt zijn heel wat zorgverleners betrok-ken. ‘Tijdens de opname spelen de verpleegkundigen een cruciale rol, ook op het vlak van patiëntenedu-catie. Therapietrouw is immers erg belangrijk’, licht Florence toe. Ook mentale ondersteuning staat cen-traal. Goris: ‘De patiënten zijn erg kwetsbaar. Onze verpleegkundigen proberen er echt voor hen te zijn en hun noden aan te voelen.’

Elke patiënt kan ook terecht bij maatschappelijk werker Patricia Vranckx en psychologe Kim Cour-

Mijn ouders vertellen

dat ik seropositief was,

was het allermoeilijkste.

Vechten tegen aids

25

INFO www.sensoa.be

Lelijk woordOok na het ontslag probeert de dienst tropische geneeskunde de patiënten nauw op te volgen. ‘Naast de ambulante controles op het Instituut voor Tropische Genees-kunde zoeken we patiënten ook op als ze op een andere afdeling van het UZA worden opgenomen. Dan checken we of de behandeling nog goed zit’, zegt Florence. Patiënten mogen ook altijd bellen naar de afdeling, voegt Goris eraan toe. ‘Als ze bijvoorbeeld hun medica-tie zijn vergeten te nemen, willen ze snel advies. Meestal weten de verpleegkundigen dan raad, zo niet contacteren ze een arts.’

Helaas zijn er ook minder posi-tieve verhalen van hiv- en aidspati-enten die in een ziekenhuis worden opgenomen. Goris: ‘Zo bestaan er nog altijd misverstanden over het besmettingsgevaar, ook bij gezond-heidswerkers. In het UZA geef ik daarom aan alle nieuwe verpleeg-kundigen uitvoerig uitleg over de behandeling van hiv-patiënten.’

Manu is alweer enkele maanden uit het ziekenhuis. Hij loopt nog met een wandelstok en slikt nog 22 pillen per dag, maar het ergste is voorbij. ‘De waarden van mijn witte bloedcellen stijgen langzaam maar zeker. Eens de kritische grens is overschreden, ben ik officieel aidspatiënt af. Dan ben ik eindelijk van dat lelijke woord verlost.’

26

DOSSIER TROPISCHE ZIEKTEN

‘Ik dacht dat we weinig risico liepen’In Thailand en Cambodja word je niet ziek,

dacht Kathleen (45) toen ze daar voorbije

zomer met haar man en dochter naartoe trok.

Het koppel kwam echter terug met buiktyfus

en belandde in het ziekenhuis.

athleen is niet onbe-slagen als het op reizen aankomt. Zo verbleef ze al vaak

in Afrika. Toch werden zij en haar man Philip onaangenaam verrast toen ze afgelopen zomer met hun dochter voor drie weken naar Cambodja en Thailand trokken. ‘We hadden vooraf niets genomen of gedaan om ons tegen ziekten te beschermen. Ik dacht dat mijn vac-cinatie tegen buiktyfus nog geldig was, en vooral, dat je in die landen weinig gezondheidsrisico’s loopt’, vertelt Kathleen.

Dat draaide even anders uit. Zij en haar dochter werden doodziek nadat ze iets gegeten hadden van een eetkraampje in Angkor Wat in Cam-bodja. Twee dagen kampten ze met hevige diarree en moesten ze over-geven. ‘En tegen het einde van onze

vakantie werd Philip ziek: hij kreeg koortsaanvallen. In het plaatselijke ziekenhuis kreeg hij medicatie en daarna werd hij snel beter.’

Terug thuis bleken de problemen echter niet voorbij. ‘We hadden nog een paar dagen Oostende aan onze vakantie gebreid en daar kreeg Philip opnieuw koorts. Hij had ook een vreemd hoestje en transpireerde heel erg. In het ziekenhuis in Oostende werd buik-tyfus vastgesteld. Hij is er een week moeten blijven.’

Gewoon vermoeid?Intussen kreeg Kathleen datzelfde vreemde hoestje en ontwikkelde ook zij koorts. Kathleen: ‘De huisarts dacht dat ik gewoon vermoeid was. Na drie dagen was het echter alleen maar erger geworden. Ik voelde me zo zwak dat ik naar de spoedafdeling

van het UZA ben gegaan.’ Er werd een tropisch geneesheer bijgehaald en Kathleen werd opgenomen. Ook zij bleek buiktyfus te hebben. Het gezin was toen al een paar weken terug van de reis.

‘Ik ben echt heel ziek geweest’, blikt Kathleen terug. ‘Ik kon nog nauwelijks eten en viel vijf kilo af. De eerste dagen kreeg ik medicatie via een infuus. Het duurde meer

dan een week voor de koorts onder controle was. En dan reageerde ik ook nog slecht op de medica-tie, waardoor mijn leverwaarden omhoog schoten. Ik kreeg toen andere medicatie en na tien dagen mocht ik naar huis. Al die tijd ben ik in het UZA in heel goede handen geweest.’

Het koppel zal nooit weten waar het de ziekte precies opdeed. Het kan van het eetkraampje geweest zijn, maar net zo goed van een ander restaurant. Hun dochter ontsprong de dans. Kathleen neemt zich voor voortaan sneller aan een tropische ziekte te denken. ‘Als je buiktyfus niet behandelt, is het niet ongevaarlijk omdat het je organen kan aantasten. Gelukkig kwamen wij nooit in die gevarenzone. En we laten ons zeker niet afschrikken om opnieuw verre reizen te maken.’

K

Kathleen en haar man werden na

hun reis opgenomen met buik-

tyfus: ‘Het schrikt ons niet af om

opnieuw verre reizen te maken.’

Ik kon nauwelijks eten

en de koorts raakte

moeilijk onder controle.

als herboren

Je hebt een operatie in het ziekenhuis achter de rug. Of je hebt ’s morgensvroeg een afspraak voor een dagconsultatie. Of je moet gedurende een periode behandelingen ondergaan in het ziekenhuis ...

Dan is het een hele geruststelling dat je voor een tijd kan verblijven in een zorghotel vlakbij het UZA. Met medisch personeel dat dag en nacht tot je dienst staat, en met je partner, mantelzorger of familie al of niet aan je zij.

Alle info over service (o.a. medische basiszorgen, herstelbegeleiding en hoteldienstverlening) en tarieven vind je op www.drie-eiken.com. Of je kan meteen al boeken via info@drie-eiken.com of op 03 821 12 11.

Op 200 meter wandelafstand van het UZA bevindt zich Drie Eiken. Een hotel dat veel meer biedt dan een klassiek hotel. Je wordt er onthaald door medewerkers die ervoor zorgen dat je in alle rust herstelt, genietend van een deugddoende luxe. Op jouw ritme, volgens jouw wensen.

Na een verblijf in zorghotel Drie Eiken -kortstondig of voor lange duur- voel je je echt als herboren.

www.drie-eiken.com

GEZOND

Nu de temperaturen oplopen, springen we maar beter

extra voorzichtig om met voeding. Want niet alleen wij

houden van de warme temperaturen, ook virussen en

bacteriën gedijen het best in een omgeving van 20° C.

Voedselvergiftiging: do’s en don’ts

28

effect heeft, is uw handen wassen met zeep – niet alleen voor u begint te eten, maar ook voor u de maaltijd bereidt. Zorg er ook voor dat u uw handen na het wassen goed droogt.

NIET DOEN Wacht niet te lang voor u naar de dokter stapt Stel, u hebt veel moeten braken en u hebt bovendien last van diarree, dan loopt u al sneller het risico op uitdroging. Aarzel dus niet om het advies van een arts in te winnen. Let er in elk geval op dat u voldoende drinkt en rust goed uit. U eet ook het best wat licht verteerbaar voedsel: beschuit, bouillon, yoghurt, rijst … Vermijd voedingswaren die pikant zijn of slecht verteren, zoals paprika’s en champignons.

DOEN Let in het buitenland extra opGaat u op reis naar een tropisch land, drink dan geen kraantjes- water. Dat betekent dat u ook beter ijsblokjes vermijdt. Kies lie-

ver voor bereide groenten dan voor rauwkost, die schoon-gemaakt wordt met kraan-tjeswater. Wees voorzichtig met buffetten. In principe

moet warm eten bewaard worden boven de 65° C. Dat valt niet altijd te controleren natuurlijk. Laat bij twijfel de pro-ducten met hoog risico – vlees, vis, gevogelte en zuivel – links liggen. Stop in uw reisapo-theek eventueel probi-otica, zoals Enterol, en een rehydratatiemiddel zoals ORS.

anneer je voedsel eet dat ziekma-

kende stoffen bevat, zoals bacteriën, virussen, schimmels of parasieten, bestaat de kans dat je een voedselvergiftiging oploopt’, zegt Michaël Sels, diensthoofd dieetafde-ling UZA. ‘Soms word je ziek door de kiemen zelf, soms door de toxische afvalstof-fen die ze afscheiden. De belangrijkste symptomen zijn in elk geval problemen met je maag-darmstelsel: braken, misselijkheid, diarree …

In ernstige gevallen kan voedsel-vergiftiging zelfs tot de dood leiden omdat je bloed vergiftigd raakt en je organen een voor een uitvallen. Meestal merk je de gevolgen van een voedselvergiftiging vrij snel,

binnen de 24 tot 48 uur na het eten van het besmette voed-

sel. De klachten duren gemiddeld enkele dagen tot een kleine week.’ In België komt voedsel-

vergiftiging relatief weinig voor. Michaël Sels: ‘De regels voor producenten en leve-ranciers zijn heel streng in ons land. De meeste proble-

men ontstaan wanneer we de voedingsmiddelen naar huis vervoeren of thuis slecht bewaren.’ We heb-ben met andere woorden veel zelf in de hand. De do’s & don’ts op het vlak van voedselveiligheid.

DOEN Bewaar uw voeding altijd koel

Bij een temperatuur van 20°C delen bacteriën zich om de twintig minuten:

ze nemen dus heel snel in aantal toe. Daarom is het

heel belangrijk om bederfbare voedingsmiddelen te bewaren in de ijskast. Controleer ook de tem-peratuur in uw koelkast: die moet lager dan 7°C zijn. Hebt u warme gerechten bereid, laat die dan geen nachtje afkoelen op het aanrecht, maar plaats ze zo snel mogelijk in de ijskast. U kunt het eten wel eerst afkoelen door bijvoorbeeld de pot in de gootsteen gevuld met koud water te plaatsen. Anders warmt uw koelkast te veel op.

NIET DOEN Laat uw etenswaren niet te lang in een warme auto liggenHou de tijd tussen de aankoop van het eten en het opbergen in de ijskast zo kort mogelijk. Bent u van plan om naar Oostende te rijden en daar verse vis te kopen? Neem dan een koelbox mee om alles in te bewaren. Ook wanneer u een pick-nick gepland heb, doet u al het eten het best in een koelbox. Om op vei-lig te spelen kiest u voor producten die ook bij hoge temperatuur nog goed blijven. Ga dus liever voor een broodje met smeerkaas dan met tonijnsla bijvoorbeeld.

DOEN Eet producten met hoog risico goed gaarVers vlees, vis en kip zijn produc-ten die heel gevoelig zijn voor bacteriën, virussen en parasieten. Wees daar extra voorzichtig mee en eet dat soort producten bij voor-keur zo gaar mogelijk. Hebt u thuis kippen? Was de eieren dan altijd goed af voor u ze in de ijskast legt, en bewaar ze apart van de andere etenswaren. Let op met gerechten waarin rauwe eieren verwerkt zitten, zoals chocolademousse.

NIET DOEN Eet geen producten waarvan de houdbaarheidsdatum overschreden isBij vlees, vis en zuivelproducten staat vermeld tot op welke dag precies het product nog eetbaar is. Respecteer die vervaldatum heel nauwkeurig. Staat er alleen een maand en een jaar op de verpak-king, bij blikvoeding bijvoorbeeld, dan is het risico op voedselver-giftiging kort na de vervaldatum kleiner. Eet in elk geval geen beschimmelde etenswaren. Schep of snij de schimmel liever niet weg, maar gooi het vol-ledige voedingsmiddel in de vuilnisbak. Vooral bij noten kunnen schimmels giftige stoffen afgeven. Verhit-ten helpt in dat geval niet. Hitte doodt wel bacteriën en virussen, maar heeft geen invloed op toxines (giftige stoffen).

DOEN Let op uw hand­hygiëneEen eenvoudige regel die toch heel wat

De meeste problemen

ontstaan thuis, of bij het

transport van de levens-

middelen naar huis.

W

29

INFO SPORTS, T 03 821 42 02

GEZOND

Jong sportgeweld in goede banen

Uw kind wil naar een sportclub? Super! Niet elke

achtjarige is echter een Tom Boonen of Kim Clijsters

in de dop. Daarom: vijf gouden tips voor ouders

van aanstormende sporttalenten.

30

inderen die graag en veel sporten, een probleem kun je het niet noemen.

Sport is leuk en een krachtig antigif tegen overmatig gamen en televisie kijken. ‘Laat ons sporten bij kinderen vooral aanmoedi-gen’, beklemtoont UZA-sportarts dr. Sam Moustie. ‘Want het brengt hen ontzettend veel voordelen: spierkracht, een betere motoriek, conditie, een gezond gewicht, sociale vaardigheden … En vergeet ook niet: wie als kind niet sport, pikt het zelden nog op als volwassene.’ Toch is enige voor-zichtigheid ook geboden. Som-mige sportclubs vragen immers veel van de kinderen en té intensief of eenzijdig sporten is zeker voor kinderen tot veertien jaar geen goede zaak. Daarom: vijf tips.

1 Laat uw kind nakijkenZeker als uw kind intensief

wil sporten, is een tweejaarlijkse medische controle aan te raden. Staar u niet blind op hartproble-men: blessures door overbelasting komen oneindig veel vaker voor. Een arts kan nagaan of er eventu-eel problemen zijn met spieren of botten, zoals een afwijkende stand van voeten of knieën, een gebrek aan lenigheid, lakse gewrichten … Moustie: ‘Soms zijn maatregelen nodig: bijvoorbeeld steunzolen, extra oefeningen of een bepaald soort belasting vermijden.’

2 Opgepast met blessuresKomt eenzelfde blessure keer

op keer terug of wordt ze erger? Zoek dan medisch advies. Hoe langer u wacht, hoe moeizamer het herstel. Ga bij voorkeur naar een

petitie. Zet uw kind vooral niet onder druk, maar neem indien nodig wat gas terug.

4 Blijf altijd positiefHet zou een open deur moe-

ten zijn, maar helaas: nog maar recent kwam een voetbalclub in opspraak omdat twaalfjarige voet-ballertjes er als straf een T-shirt met een beledigend opschrift moesten dragen. Moustie: ‘Niet elk

Sporten moet

in de eerste plaats

leuk zijn.

K

Topsporters in de dop

sportarts of een huisarts die erva-ring heeft met sportblessures. Wees extra alert tijdens de groeispurt. Die treedt bij meisjes op vanaf elf of twaalf jaar, bij jongens iets later. Door de snelle groei van de been-deren komt er dan extra spanning op de spieren, wat het risico op blessures verhoogt.

3 Denk ook aan geestelijke rijpheid

Een kind moet niet alleen lichame-lijk, maar ook mentaal en cognitief klaar zijn voor een bepaald sport-niveau. Misschien is uw kind nog te jong om een spelsituatie correct en snel in te schatten of bepaalde bewegingen onder de knie te krijgen. Dan wordt de wekelijkse training of wedstrijd een bron van stress. Andere kinderen hebben het dan weer moeilijk met com-

kind staat even sterk in zijn schoe-nen en kinderen zijn op die leeftijd erg gevoelig. Natuurlijk mag je op werkpunten wijzen, maar breng de boodschap op een positieve manier. Sporten moet in de eerste plaats leuk zijn.’

5 Bekijk het volledige plaatje

Denk goed na voor jullie in een (ambitieus) sportavontuur stappen. Vindt uw kind die drie trainingen per week zelf niet te veel? Is het lichamelijk en mentaal klaar voor dat sportniveau? Is er nog genoeg tijd voor andere dingen, zoals school of een instrument bespelen? Laat uw hoofd ook niet gek maken door een trainer die in uw kind een supertalent ziet. Op jonge leeftijd is moeilijk te voorspellen wie een topniveau zal bereiken.

Wat is intensief sporten?

Veel ouders vragen zich terecht af vanaf wanneer je van intensief sporten kunt spreken. In de praktijk vallen daar de meeste sporten onder waarbij het kind meermaals per week traint en aan competitie doet. Twijfelt u? Surf dan naar www.sportkeuring.be. Via een vragenlijst kunt u achterhalen of uw kind nood heeft aan medische begelei-ding bij zijn of haar sport.

kind staat even sterk in zijn schoe-nen en kinderen zijn op die leeftijd erg gevoelig. Natuurlijk mag je op

Wijverhogenuwcomfort !

VRIJBLIJVENDE OFFERTE / BEZOEKBEL GRATIS: 0800 20 950

TRAPLIFTEN, HUISLIFTEN & PLATEAULIFTENVRIJBLIJVENDE OFFERTE / BEZOEK

SERVICE24/24 - 7/7

WWW.COMFORTLIFT.BEMannebeekstraat 3 | B-8790 Waregem | info@comfortlift.be

Ad_MagUZA_270x98_NL.indd 1 15/01/15 11:34

32

ZORG

De jovo-werking van Kom op tegen Kanker

geeft jonge mensen met kanker een

adempauze en brengt hen in contact met

leeftijdsgenoten die weten hoe het voelt.

‘Het geeft mij de kracht om door te gaan,’

zegt deelnemer Michaël.

en zonnige zaterdag in april. Een 25-tal jongeren verzamelt in Brugge om tussen

de toeristen door op Segways en in een paardentram de stad te verkennen. Sommigen kennen elkaar al jaren, anderen zijn er voor het eerst bij. De jongvolwassenen-werking van Kom op tegen Kanker organiseert zo per jaar een vijftal dagactiviteiten voor (ex-)kanker-patiënten tussen 17 en 30 jaar. In oktober is er een midweek aan zee, met de nodige ondersteuning door verpleegkundigen en een arts als back-up in het ziekenhuis.

David (24) neemt al jaren deel aan de activiteiten. ‘Voor mij is

E‘De beste vakantie ooit’

Jongvolwassenen met kanker

het een van de weinige keren dat ik buitenkom. Mijn ouders weten ook dat ik bij de jovo-wer-king in goede handen ben.’ Ook Els (27) is een vaste deelnemer. ‘Dankzij jovo heb ik mijn ziekte kunnen verwerken. Ik heb er heel veel vrienden gemaakt. Samen met de vrijwilligers zijn ze voor mij een enorme steun. Want als je kanker krijgt, verlies je veel gewone vrienden. Natuurlijk is het pijnlijk dat sommigen overlijden, maar anderen gaan door, werken, trouwen, krijgen kinderen. Ook dat is de realiteit. En de jovo-week aan zee is de beste vakantie ooit, zelfs de Dominicaanse Republiek zou er niet aan kunnen tippen.’

INFO www.jongerenmetkanker.be, www.allesoverkanker.be/voor-jongeren

33

Toch niet zo’n praatgroep …Daarover zijn de deelnemers het volmondig eens: die week aan zee is het absolute hoogtepunt. De activiteiten zijn niet alledaags – een luchtdoop, teambuilding op het strand, golfen, sauna en massages, bezoekjes van artiesten als Selah Sue of Jelle Cleymans … – maar toch is die week vooral onvergete-lijk door het samenzijn met men-sen die ook weten hoe het voelt om kanker te hebben.

Dimitri (33): ‘Mijn eerste gedachte indertijd was toch niet zo’n praat-groep waar iedereen het alleen maar over zijn miserie heeft. Maar dat is het dus niet. Het is een week volop amusement.’ Stijn (22): ‘Natuur-lijk is er ruimte om te praten, maar het moet niet. Je begrijpt elkaar gewoon. Als er bijvoorbeeld iemand in slaap valt tijdens een activiteit, dan laat je die rustig doen.’ Michaël (28): ‘Het contact

gaat op vijf dagen tijd heel diep. Als er tijdens die week al tranen zijn, is het eerder van geluk. Ik vond het zelfs erg moeilijk om terug naar huis te gaan.’

Uit je isolementHeel wat deelnemers putten nieuwe kracht uit de activiteiten. Stijn: ‘Ik ben ermee begonnen op aanraden van mijn psycholoog. Het bleek precies wat ik nodig had, want ik was er helemaal onderdoor aan het gaan. Tijdens die midweek zie je echt mensen openbloeien. Het is een goeie manier om ze uit hun isolement te halen.’ Dimitri: ‘En van onder de vleugels van hun ouders. Die beschermen je soms een beetje te veel. Mensen verleg-gen hun grenzen tijdens die week. Als je ziet wat de anderen doen en kunnen, ben je geneigd het zelf ook te proberen.’ Michaël: ‘Voor mij is jovo zeker een drijfveer. Ik ben bezig met een lange revalidatie, en de jongerenwerking geeft mij redenen om door te gaan als ik diep zit.’ Via een facebookgroep kunnen de deelnemers ook tussen-door bij elkaar terecht. Dimitri: ‘Wie met een vraag zit, krijgt er heel snel antwoord van anderen die hetzelfde hebben meegemaakt. Er worden frustraties en slecht nieuws gedeeld, maar even goed leuke nieuwtjes.’

Jovo haalt jongeren

met kanker uit

hun isolement

INFO www.jongerenmetkanker.be, www.allesoverkanker.be/voor-jongeren

Weglopen is geen optie

Een van de jovo-leden is Lindsey De Grande – Belgisch recordhoudster op de 1500m indoor. Op haar 22e, in volle voorbereiding voor de Olym-pische Spelen, kreeg ze te horen dat ze leed aan chronische myelo-ide leukemie. Over haar ervaringen schreef ze het boek Weglopen is geen optie. ‘Je denkt altijd dat je wel weet wat kanker inhoudt, maar dat is niet zo. Ik hoop vooral dat het boek een bewustwording mag zijn. Er zijn nog heel wat clichés en taboes rond kanker, en rond zieke mensen in het algemeen. Ergens hoop ik ook dat het boek mensen moed en kracht kan geven, en doen inzien dat je vooral moet samenwerken, genieten en houden van elkaar.’

Weglopen is geen optie – Mijn verhaal over topsport, kanker en hoop, Lindsey De Grande, uitgegeven bij Lannoo, EAN: 9789401424684

Alles is geregeldVoor nieuwe mensen is het niet makkelijk om de stap te zetten, dat weten ze allemaal. Els: ‘Door je ziekte en alles wat erbij komt kijken, heb je al niet veel zelfvertrouwen meer. Maar al van bij het eerste con-tact is het helemaal anders dan bij mensen die niet ziek geweest zijn. Hier snappen ze wat het is als ik

barstende hoofdpijn heb.’ David: ‘Ik was ook wel bang in het begin. Maar alles is geregeld. Je moet je van heel de organisatie zelf niets aantrekken. Dat was voor mij een opluchting.’ Ook niet onbelangrijk: de activitei-ten en de midweek zijn gratis voor de deelnemers, dankzij Kom op tegen Kanker en natuurlijk de inzet van de trouwe vrijwilligers.

Foto links: Stijn, Michaël

en Dimitri in de straten

van Brugge. Midden: Els.

Rechts: Segway-tocht met

David centraal op de foto.

34

ZORG

Website vergelijkt ziekenhuizen

Kwaliteit zwart op witOp www.zorgkwaliteit.be kunt u vanaf

deze zomer de kwaliteit van de Vlaamse

ziekenhuizen vergelijken. Geen hitlijst, maar

wel een betrouwbare informatiebron die kan

meewegen bij het kiezen van een ziekenhuis.

en opgevolgd, om ze steeds verder te kunnen verbeteren. Ook het UZA volgt een hele reeks kwali-teitsindicatoren op in het kader van de JCI-accreditatie, een kwali-teitslabel voor ziekenhuizen dat het UZA binnenkort wil behalen.

Om patiënten een zicht te geven op de kwaliteit van de zorg lanceert de Vlaamse overheid een website waar kwaliteitsindicatoren van de Vlaamse ziekenhuizen worden gepubliceerd. Dat project, het Vlaams Indicatorenproject (VIP2), is een samenwerking van de over-heid, de medische sector en het Vlaams Patiëntenplatform. Ook de ziekenhuizen zijn immers vragende partij voor meer transparantie. De deelnemende ziekenhuizen meten bepaalde onderdelen van hun kwaliteit en drukken dat uit in een cijfer. De meerderheid van de Vlaamse ziekenhuizen doet mee.

‘Het is niet de bedoeling om met VIP2 een ranking te geven, maar ziekenhuizen vergelijken wordt wel makkelijker doordat de gege-vens op dezelfde manier worden verzameld en verwerkt,’ zegt Ann Segers. ‘Voor elke kwaliteitsindica-tor wordt een benchmark gegeven, een referentiepunt dat duidelijk maakt hoe een ziekenhuis voor dat aspect scoort ten opzichte van de anderen.’ Momenteel zijn er indicatoren beschikbaar over twee aspecten van de ziekenhuiskwa-liteit: de behandeling van borst-kanker en de patiëntenervaringen (meer bepaald patiëntentevreden-heid en een beoordeling van de ziekenhuiswebsite).

Beter doenStelselmatig komen er indicatoren bij: voor het domein moeder en kind (keizersneden, borstvoeding,

I

INFO Website van het Vlaams Indicatorenproject: www.zorgkwaliteit.be

woordelijke van het UZA, toe. ‘Dat heeft natuurlijk ook een invloed op de resultaten van de behande-lingen. Je kunt het ene ziekenhuis dus nooit zomaar met het andere vergelijken.’

Meer transparantieNatuurlijk hebben patiënten het recht om te weten welke kwaliteit ziekenhuizen afl everen. Bovendien wordt de kwaliteit overal gemeten

n heel wat landen worden tegenwoordig rankings gepubliceerd, een soort hitlijsten van ziekenhuizen.

In ons land is dat gelukkig nog niet het geval. De kwaliteit van ziekenhuizen vergelijken is immers niet zo eenvoudig. ‘Zo neemt een universitair ziekenhuis als het UZA zwaarder zieke patiënten op dan andere ziekenhuizen,’ licht Ann Segers, communicatieverant-

35

U ZEGT

Een medisch attest

Wat is een medisch attest?

Een medisch attest is een getuig-schrift dat wordt opgesteld door een arts over een feit van medi-sche aard. De arts stelt het attest op nadat hij de patiënt heeft ondervraagd en onderzocht.

Waarover kan een attest gaan?

Er bestaan heel veel soorten attesten. Enkele voorbeelden: een zwangerschapsattest, een geboorteattest, een attest over de geschiktheid om een sport te beoefenen, een afwezigheidsat-test voor een schoolplichtige, een arbeidsongeschiktheidsattest, een rijgeschiktheidsattest …

Wat zijn de voornaamste regels?

Het medisch attest moet volledig waarheidsgetrouw zijn. Het kan ook alleen medische vaststellingen over de patiënt zelf bevatten. Het getuigschrift moet worden geda-teerd op de dag dat het wordt opgemaakt en het moet worden ondertekend en afgestempeld door de arts.

opname van zuigelingen …), orthopedie (verblijfsduur bij heup- en knieprothesen, tijdigheid van zorg …), cardiologie (sterfte, gebruik van bepaalde therapieën, gebruik van aspirine of betablokkers …) en voor enkele algemene kwaliteitsin-dicatoren (globale aantal heropna-mes, handhygiëne …). Ann Segers: ‘Ziekenhuizen krijgen telkens ook de mogelijkheid om bij hun scores een toelichting te geven en kunnen ook vermelden welke verbeteracties ze intussen hebben gedaan.’

Want dat is natuurlijk het uitein-delijke doel: de kwaliteit van de zorg in de ziekenhuizen verder verbete-ren. ‘We gebruiken de informatie uit de indicatoren ook intern, naar onze eigen zorgprofessionals,’ lichten Kristien Van Brussel en Kurt Maes van de afdeling kwaliteit toe. ‘Het besef dat anderen soms tot betere resultaten komen, stimu-

leert om het zelf ook beter te doen en om goede praktijken te delen. Ook zal de overheid de gegevens gebruiken om de ziekenhuissector aan te sturen, het beleid te evalueren en kwaliteit te fi nancieren, bij beslis-singen over de programmatie van ziekenhuisdiensten alsook bij de inspectie en erkenning. Meer trans-parantie over de kwaliteit van de geleverde zorg is voorts noodzake-lijk om Vlaanderen te positioneren binnen Europa en patiëntenverkeer over de grenzen heen mogelijk te maken. Daar dragen wij als zieken-huis natuurlijk graag toe bij.’

Toch kiest u uw ziekenhuis in de toekomst beter niet alleen op basis van de indicatorenwebsite. ‘Die indicatoren geven een idee, maar het totale plaatje is ruimer dan dat. Cijfers zeggen niet alles. De huis-arts is nog altijd uw beste adviseur’, besluit Ann Segers.

INFO Website van het Vlaams Indicatorenproject: www.zorgkwaliteit.be

Uw huisarts

blijft uw beste

adviseur.

36

WITJAS VAN DIENST

Verwacht het onverwachte

Weinig zo onvoorspelbaar als de werkdag van

een transplantatiecoördinator. Het is zelfs

onzeker wanneer de dag begint of eindigt.

‘De enige zekerheid is dat er altijd iets

onverwachts gebeurt,’ lacht Walter Van Donink.

‘Ik word wakker van mijn gsm. Eurotrans-

plant heeft een hart ter beschikking voor een UZA-patiënt. Ik zet mijn computer aan, roep de gegevens op en bel intussen de transplantcardio-loog van wacht. Samen overlopen we de informatie: de echo van het hart, de bloeduitslagen, de voorge-schiedenis van de donor, leeftijd, gewicht, lengte … Het ziet er goed. De cardioloog zal overleggen met de cardiochirurg en mij terugbellen. Binnen het half uur moeten we beslissen. Ik neem alvast contact op met de vliegtuigfirma, want we moeten naar Würzburg.’

‘De cardioloog laat weten dat we het hart

aannemen. Ik bel Eurotransplant en bevestig bij de vliegtuigfirma dat we een privéjet nodig hebben. Zij zoeken uit op welke luchthaven we terechtkunnen. De operatie voor de buikorganen staat in Duitsland inge-pland om 7 uur. Ons team wordt om 8 uur verwacht voor de hartoperatie. De cardioloog verwittigt nu ook onze patiënt en een tweede opera-tieteam. De patiënt moet meteen naar het UZA komen om voorbereid te worden voor de transplantatie. Ik regel intussen een ambulance om ons naar Deurne te brengen en overleg verder met Eurotransplant, de vliegtuigfirma en het ziekenhuis dat ons zal laten ophalen op de luchthaven van Würzburg.’

‘Alles is geregeld. Door de adrenaline zal er van

slapen niks meer in huis komen. Ik probeer nog wat te ontspannen in bad, met mijn telefoon naast mij natuurlijk.’

‘Ik maak me klaar om te vertrekken naar het

UZA. Ik bel mijn collega Gerda Van Beeumen en vraag of zij de komende uren back-up kan zijn terwijl ik in Duitsland ben. Wij zijn elk om beurt twee weken van wacht, dus eigenlijk is zij momen-teel vrij …’

‘Het team verzamelt in het UZA: de cardiochi-

rug, de assistent, de perfusionist en ikzelf.’

‘We laden het materi-aal in het prioritaire

voertuig en we vertrekken naar de luchthaven van Deurne.’

‘In Deurne laat de piloot ons weten dat we

door de ochtendmist niet kunnen landen in Würzburg. Een serieuze tegenvaller. We kunnen vliegen op Frankfurt, maar dat betekent nog een extra uur rijden. Ik vraag de collega’s in Würzburg om de ope-ratie voor de buikorganen wat uit te stellen. Zij regelen intussen ook het transport vanaf de luchthaven in Frankfurt.’

‘We zijn vertrokken. De piloot heeft voor koffie

en ontbijt gezorgd. Ik lees een beetje.’

Walter Van DoninkTRANSPLANTATIE-

COÖRDINATOR

37

het inpakken en wegwezen. Nu telt elke minuut, want binnen de vier uur moet het hart ingeplant zijn bij de ontvanger. Ik verwittig het team in het UZA: het hart vol-doet aan de verwachtingen en dus mogen ze met de operatie begin-nen. Een verlossend telefoontje voor de patiënt die al die uren in spanning wacht.’

‘De ambulance brengt ons tot naast het

vliegtuig. De piloot heeft al één motor gestart. Het materiaal gaat in de bagageruimte, het hart gaat met ons mee in de cabine. Ik bel de chauffeur die ons moet ophalen in Deurne en we verwittigen de colle-ga’s over de geschatte aankomsttijd.’

geeft enorm veel voldoening, zeker na al die onverwachte gebeurtenis-sen van vanochtend. I love it when a plan comes together. Intussen heb ik nog een aantal formaliteiten gere-geld en mijn collega laten weten dat ik de wacht terug overneem. Maar nu eerst naar huis, om wat slaap in te halen. Met mijn telefoon naast mij natuurlijk.’

‘Ik word opnieuw gewekt door mijn gsm. In een van

onze donorziekenhuizen is de hersen-dood vastgesteld bij een slachtoffer van een verkeersongeval. Ik ben direct klaarwakker, adrenaline terug de hoogte in. Even opfrissen en naar het donorziekenhuis. We zijn opnieuw vertrokken voor 12 à 24 uur …’

‘We landen in Deurne. De ambulance wordt

tot aan het toestel gebracht en we laden alles over. Met zwaailichten en sirenes gaat het richting UZA.’

Aankomst op de spoed-afdeling. De chirurgen

lopen met het hart door naar het operatiekwartier. Het hart wordt nog een laatste keer geïnspecteerd. Ik breng intussen bloedstalen van de donor naar het labo voor een laatste controle van de bloedgroep. Binnen de tien minuten hebben we de uit-slag. De chirurgen kleden zich intus-sen om. De bloedgroep is bevestigd. De implantatie kan beginnen.’

‘Operatie geslaagd. Het hart klopt terug. Dat

‘Aankomst in Frankfurt. Geen ambulance te

zien. De chirurg lacht en gaat koffi e drinken. Jij lost dat wel op, zegt ze. Blijkbaar heeft ook de ambulance vertraging door de mist.’

‘We kunnen eindelijk vertrekken naar het

ziekenhuis. Onderweg belt de piloot: hij kan doorvliegen naar Würzburg en ons daar oppikken. Zo winnen we tijd.’

‘De abdominale chirur-gen zijn al klaar. Ons

team gaat aan de slag.’ ‘Het hart wordt gespoeld, verwijderd

uit het lichaam van de donor, verpakt en op ijs gelegd. Dan is

38

UZA AGENDA juliaugustusseptember2015

gratisdeel­name

PRENATALE INFOAVONDEN

Infosessie en rondleiding als voor-bereiding op een bevalling in het UZA. De informatiesessie bestaat uit twee opeenvolgende maanda-gen, telkens om 19:30.

Data7 en 14 septemberUur19:30 – 20:30LocatieUZA Auditorium Kinsbergen (route 12)Info en inschrijven www.uza.be/prenatale-infoavond, tel. 03 821 33 50

INFOSESSIE: OMGAAN MET VERMOEIDHEID

Informatie en tips over de aanpak van vermoeidheid bij mensen met kanker. Ook voor familie en vrienden.

Datum 9 septemberUur 14:00 – 16:00LocatieUZA Blauwe Zaal (route 12)Info en inschrijven www.uza.be/kankeractiviteiten, tel. 03 821 52 34

GROEPSSESSIES VOOR KINDEREN VAN (GROOT)OUDERS MET KANKER

Ook voor kinderen is het niet mak-kelijk als een (groot)ouder kanker krijgt. De UZA-psychologen van het MOCA bieden groepssessies op maat aan om (klein)kinderen in alle vertrouwen steun te bieden. Waar kanker bespreekbaar is en waar het kind zijn/haar gevoelens kwijt kan.

Wat4 sessies op woensdagnamiddag vanaf dit najaar.

Aantal deelnemersminimum 4, maximum 8Doelgroepkinderen van 6 tot 12 jaar wiens (groot)ouder wegens kanker behan-deld wordt in het UZAInfo en inschrijvenDeelname is gratis. silvia.peeters@uza.be, tel. 03 821 56 31, www.uza.be/groepssessieskids

LEVENSLOOP EDEGEM

Levensloop is een initiatief van de Stichting tegen Kanker om samen te denken aan mensen met kanker en te strijden tegen de ziekte. Ook het UZA loopt, stapt en beweegt gedurende 24 uur mee in de editie van Levensloop in Edegem, die start op 10 oktober om 16u aan Fort V.

Het UZA is nog op zoek naar enthousiaste deelnemers. Steun deze actie met een gift en/of schrijf je in via de website!

Data10 en 11 oktober 2015Uur16:00 LocatieFort V EdegemInfo en inschrijvenwww.uza.be/levensloop

ACTIVITEITEN VOOR KANKERPATIËNTEN

1

2

3

39

ZORG

Operatie onder hypnose

UZA-anesthesist dr. Sabine Maes past

regelmatig hypnose toe tijdens ingrepen

onder plaatselijke verdoving. Een natuurlijk

kalmeermiddel als het ware. ‘Patiënten

ondergaan de operatie met een glimlach,’

zegt ze enthousiast.

INFO Dienst anesthesiologie, 03 821 30 42

ij hypnose denken mensen al gauw aan zweverige toestanden. Ook dr. Sabine Maes

kreeg lacherige reacties toen ze een paar jaar geleden een opleiding hypnosetherapie ging volgen in het Universitair Psychiatrisch Centrum in Kortenberg. ‘Nochtans is de techniek al sinds de jaren zestig van de vorige eeuw als medische behandeling erkend’, vertelt ze. ‘Het is geen alternatieve geneeskunde: al meer dan 12.000 medisch-we-tenschappelijke artikels hebben het positieve effect ervan aangetoond.’

Hoewel hypnose strikt genomen zelfs een narcose kan vervangen, blijft het gebruik in het UZA beperkt tot bepaalde ingrepen onder plaatselijke verdoving, met de

hypnose als aanvulling. De bedoe-ling is dat de patiënt zich rustiger en comfortabeler voelt. De techniek wordt ook alleen maar toegepast op vraag van de patiënt of de chirurg, in dat laatste geval uiteraard met instemming van de patiënt.

‘Hypnosetherapie is nuttig bij ingrepen die onder plaatselijke verdoving wat lastiger zijn’, legt Maes uit. ‘Een voorbeeld is een liesbreukoperatie. De patiënt voelt dan geen pijn, maar op zeker moment moet er aan het weefsel worden getrokken, wat onaan-genaam is. Daarom doen we die ingreep standaard onder algemene verdoving. Het kan echter ook per-fect onder plaatselijke verdoving mét hypnose. Ook kleine plastische ingrepen en spataderoperaties

doen we soms zo.’ De behandeling kan ook een oplossing zijn voor patiënten die heel bang zijn om een ingreep onder plaatselijke verdo-ving te ondergaan.

In tranceHoe verloopt de hypnose concreet? Maes: ‘Tijdens de operatie praat ik de hele tijd zachtjes tegen de patiënt. Het is dan ook belangrijk dat er in de operatiezaal een sfeer van rust heerst. Samen met de pati-ent doorloop ik diverse stappen, waarbij de hypnose achtereen-volgens wordt ingesteld, verdiept en bestendigd. Dat gebeurt via welbepaalde technieken, waar-bij de patiënt zich bijvoorbeeld voorstelt dat hij op een aangename plaats is. Ik help hem of haar om

in een soort van trance te raken. De patiënt blijft de hele tijd bij bewustzijn, maar verplaatst zijn of haar aandacht, een vermogen dat we allemaal in ons dragen.’

Intussen volgden al drie anesthe-sisten en twee verpleegkundigen de opleiding. Maes kan haar enthou-siasme niet verbergen als ze over de techniek praat. ‘De patiënten voelen zich helemaal op hun gemak en hebben het gevoel dat de tijd sneller gaat. Het is fi jn als je zo een narcose of angst kunt vermijden, en dat zonder bijkomende medicatie.’

‘Koppen’ zond op 30 april 2015 een reportage uit over medische hypnose in het UZA, te bekijken op http://bitly.com/UZAhypnose

B

Operatie onder hypnose

kalmeermiddel als het ware. ‘Patiënten

ondergaan de operatie met een glimlach,’

zegt ze enthousiast.

ij hypnose

Operatie onder hypnose

ondergaan de operatie met een glimlach,’

zegt ze enthousiast.

hypnose denken hypnose denken hypnose

Operatie onder hypnose

mensen al gauw aan zweverige toestanden. Ook dr. Sabine Maes

kreeg lacherige reacties toen ze een

hypnose als aanvulling. De bedoe-ling is dat de patiënt zich rustiger en comfortabeler voelt. De techniek wordt ook alleen maar toegepast op vraag van de patiënt of de chirurg, in dat laatste geval uiteraard met

doen we soms zo.’ De behandeling

B

Stichting tegen Kanker presenteert

UZA en AZ Monica doen mee aan

LEVENSLOOP EDEGEM

Jij ook?

Levensloop is een initiatief van de Stichting tegen Kanker waar

we de moed van mensen met kanker vieren, waar we ons de

mensen herinneren die aan kanker overleden, en we samen

strijden tegen de ziekte. Het thema van 2015 is de preventie

van darm kanker. Alle opbrengsten van dit evenement gaan naar

de Stichting tegen Kanker.

Wil je graag mee bewegen voor kanker? Kom dan bij het UZA-Monica team.

Schrijf je in via www.levensloop.be.

Levensloop is een niet competitief evenement en ieder team bepaalt zelf wie wanneer en hoe lang loopt.

Ook giften zijn welkom!Wanneer10 en 11 oktoberstart om 16:00

★

WaarFort V, Edegem

★

Deelname€10 per deelnemer

41

ONVERGETELIJKUZA PRAKTISCH

‘Mijn huisarts stuurde me naar de spoeddienst. Plots sta je dan in het ziekenhuis waar je al jaren werkt, aan de ándere kant. Plots ben je afhankelijk, heb je geen grip meer op de dingen en beslissen anderen wat er zal gebeuren. Je wacht al een uur en hebt geen idee hoe lang het nog zal duren. Eerst de dokter- stagiair, aan wie je je verhaal doet, dan de assistent. Je krijgt een infuus en er wordt bloed genomen. Wachten. Wanneer krijg je een resultaat? Wanneer weet je wat er beslist wordt?

Iedereen in het witJe wordt opgenomen. ‘s Morgens, op de afdeling, weet je niet wat er verder zal gebeuren. Je probeert iets te weten te komen van iedereen in het wit die je kamer binnenkomt. Dan hoor je dat je moet wachten tot de dokter zijn ronde doet. Er zijn onderzoeken gepland. Vandaag het eerste en overmorgen pas het tweede. En tussenin … wachten. Je begrijpt dat jouw onderzoek in de planning moet worden gezet, en dat je niet de enige bent. Maar toch.

In de wachtzaal voor het onderzoek heerst grote drukte. Iedereen loopt over en weer. Na een kwartier begin je je af te vragen wanneer het aan jou is. De nervositeit stijgt en je moet naar het toilet. Maar aan wie kan je dat vragen? Iedereen heeft het druk.

Het onderzoek is afgelopen. Je hebt geen idee wat er is gevonden. Is het ernstig? De dokter zal op de afdeling komen. Maar wanneer? Je probeert het scenario in je hoofd onder controle te houden. Er wordt een behandeling gestart. Het zal nog een tijdje duren voor je weer grip krijgt op je leven, dagen of zelfs weken. Zo voelt het dus, aan de andere kant.’

Soms staat een UZA-medewerker opeens

aan de andere kant. Het overkwam Greet,

verpleegkundige op oogheelkunde. ‘Nu

besef ik hoe slopend wachten kan zijn.’

Medewerker wordt patiënt

Nuttige telefoonnummers• algemeen nummer UZA: T 03 821 30 00• onthaal en opname: T 03 821 31 01• patiëntenbegeleiding: T 03 821 37 00 (maatschappelijk werk,

vrijwilligers, intercultureel bemiddelaar, transfercoördinator, levens-beschouwelijke begeleiding, tolken en tolken Vlaamse gebarentaal)

• ombudsdienst: T 03 821 31 60• inlichtingen facturen: T 03 821 31 28• mobiele medische urgentiegroep: T 03 821 38 06• school in het UZA: T 03 821 58 86

Herstellen in Drie EikenNa een operatie kunt u verder aansterken in Drie Eiken, een comforta-bel verblijf met professionele zorgvoorziening. Ook familie en vrienden kunnen er terecht voor overnachting vlakbij het UZA. Meer info en reservaties: www.drie-eiken.com, T 03 821 12 11

Gastenkamers Ter WeydeWilt u in de buurt van het ziekenhuis overnachten, dan kunt u terecht in onthaaltehuis Ter Weyde. Vrijwilligers bieden er een eenvoudig maar warm onthaal aan een billijke prijs. Ter Weyde bevindt zich op 200 meter van het UZA (Edegemsesteenweg 240, 2610 Wilrijk). Voor meer info: T 03 440 48 18.

WinkelgalerijIn de inkomhal vindt u:• de cafetaria, in de week open van 8.30 tot 20 uur; in het weekend en op

feestdagen van 12 tot 20 uur• een broodjeszaak, in de week open van 9 tot 14.30 uur• een winkel Momen’to Shop Delhaize met een ruim aanbod verse voe-

ding, drank, lectuur, geschenkartikelen … Open op weekdagen van 8.30 tot 20 uur. In het weekend van 12 tot 18 uur.

• een bloemen- en pralinewinkel ‘Gift Shop’, open van maandag tot en met vrijdag van 11 tot 19:30 uur. In het weekend en op feestdagen gesloten.

• een bankautomaat

RestaurantHet restaurant vindt u op -1 op het einde van de bezoekersgang. Het is elke werkdag open van 12 tot 14 uur.

Meer info: www.uza.be

AbonnementWenst u een gratis abonnement op Maguza, wilt u een adreswijziging door geven of wilt u het magazine niet langer ontvangen? Bel 03 821 32 96 of stuur uw naam en adres naar UZA, afdeling communicatie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem, of surf naar www.maguza.be/abonnement. U kunt hier ook inschrijven op de gratis digitale nieuwsbrief van Maguza.

Colofon Maguza · driemaandelijks tijdschrift van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen · jaargang 27, juli 2015 · Redactieadres: UZA, afdeling Communicatie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem, communicatie@uza.be · Verantwoordelijke uitgever: Johnny Van der Straeten · Hoofd-redacteur: Ann Segers · Eindredacteur: Kris Thieren · Redactieraad: Bettina Blaumeiser, Patrick Cras, Annick Deckers, Anneleen De Vos, Jonas De Wolf, Marc Peeters, Ann Segers, Bharati Shivalkar, Elke Smits, Kris Thieren, Paul Van Aken, Miranda Van De Wiele · Redactie & realisatie: Jansen & Janssen Creative Content, www.jaja.be · Fotografi e: Frank Bahnmuller, Jan Locus, Eric de Mildt, Shutterstock, Photocase · Illustratie p.14-16: Frederik Van den Stock, p. 34-35: Gudrun Makelberge · Kruiswoordraadsel: Freddy Roegiest · Reclameregie: Media Surplus, www.media-surplus.be · De inhoud van de advertenties valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZA. Maguza wordt gedrukt op FSC-papier, afkomstig van duurzaam beheerde bossen.

42

KRUISWOORDRAADSEL

Puzzel & win!

8. tangens – ertsbak – yard – Indische vorstentitel9. tuingereedschap – totaal bedrag – kippenloop10. gedoofd – lof – spijskaart11. zware bijl – soort alternatieve geneeswijze12. muzieknoot – trend – onmeetbaar getal – koeienmaag13. altijd – ongebonden – zeehond – Japans bordspel14. Nederlandse stad – gebabbel15. bijgevolg – vaarwel ! – geladen atoom16. huidvlek – aanhangsel van de blindedarm

Verticaal1. vergroting van de schildklier – vitamine B1

(o.a. in granen en groenten)2. stuk hout – lekkernij – horizon – rijksmonument3. actinium – plakkerig – Europeaan – heel groot4. halt ! – universiteitsbibliotheek – sneeuwlat –

Franse wijnsoort5. plotse heftige schrik – joods heilig boek6. onderzoek van gehoorgang en

trommelvlies – overdosis – dwaas7. zwart agaat – handschrift – penis – domina8. nagalm – getij – ontkenning – uitroep van schrik9. loofboom – ophoping van vocht – en andere10. arkbouwer – luitenant – dominus –

Griekse letter – aquariumvisje11. kerkgalerij – grootouder – muzieknoot12. De Standaard – oververziendheid13. mansnaam – wurgslang – Noord-Holland – oorsprong14. koker – lusteloos persoon – Andorra (op auto’s)15. grootouder – opbergplaats – echtgenote16. elastisch hulpmiddel voor gekwetste lichaamsdelen –

middel tegen verhoogde spierspanning, maar dat ook in cosmetische chirurgie gebruikt wordt

Oplossing maguza 100

LOGOPEDIEDe winnaars zijn: Anke Sauviller, Herenthout; Antony Bellemakers, Blaasveld; Eline Vinck, Bazel; Irene Liang, Antwerpen; Paula Verboven, Grobbendonk ontvangen hun cadeaubon van Standaard Boekhandel binnenkort in de bus.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

1

2

37

4

52

65

7

81 3

96

10

11

12

13

14 8

154

16

1 2 3 4 5 6 7 8

Doe mee en win!

Heb je het letterwoord ontdekt? Mail het dan voor 20 augustus 2015 met je naam en adres naar maguza@uza.be of stuur een briefkaart naar Maguza, UZA – Afdeling communicatie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem en maak kans op één van de 5 x 2 cinematickets van Kinepolis.

3

6

7

Horizontaal1. kramp veroorzakende stof – bloedgever2. diplomatie – zenuwtrek – windrichting –

Peru (op auto’s)3. mastbalk – farmacie – houtsoort4. bunzing – spil – trekdier – injectie5. middagmaal – spel (Eng.) – tijdmaat6. schijndood – alcoholische drank7. verstreken – ex professo – lingerie – mansnaam –

Koninklijk Besluit

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 161 A D R E N A L I N E S T O O T2 H I F I A L I B I T O N D O3 Y D B O A L S M E L T E N4 P A L P R A A G U K R O G5 E A A I U E I S D O N S6 R E T I N I T I S C A K E P7 V E R I D O T R U C R V A8 E L I T E G R E E L A D A T9 N N A D E K K A I N R E

10 T O E Z E E A K T E T I L11 I K D W A N G N E U R O S E12 L E G A A L O K U P A T E13 A U R N Y K O R D E E B14 T A L G O D O D I N T O15 I A H E R E N M O D E I E L16 E S P E R A L A L O P E C I A

5

1

2

3

4

6

7

8

9

43

COLUMN KATTY ALLAERT

ooit eerder zag ik zoveel ouderliefde bijeen, op een kleine plek en in erg moeilijke omstan-digheden. Gefascineerd stonden we te kijken naar een hyperklein mensje op de afdeling

neonatologie. Niet op de kamer van mama en baby met een glas bubbels in de hand, toastend op een mooie toekomst. Neen, alleen door en achter een glazen wand mochten we de kleine Juul bewonderen. Geboren na 28 weken zwangerschap, nauwelijks meer dan een kilogram mens. In een hyperuitgeruste couveuse uiteraard, met een sonde door zijn neus om hem te voeden. En met een brilletje op om zijn ogen te beschermen tegen de lampen in de couveuse. Een brilletje groot genoeg om zijn volledige gezichtje te bedekken.

Juul deed het al bij al uitstekend, zijn kansen waren goed, zei de dokter. Als er tenminste geen complicaties optraden, want een vroeggeborenen zijn blijkbaar vatbaar voor hersenbloeding. Er stonden acht couveuses en enkel de ouders werden in de verzorgruimte toegelaten. Late twintigers en jonge dertigers, mannen met grote sterke handen, onwennig en een beetje bang om hun kleine zoon of dochter te omhelzen. De ouders leefden weken of maanden in een microkosmos die alleen om hun prematuurtjes draaide. Noodgedwongen deelden ze veel met elkaar. Eén ouderpaar moest afscheid nemen van zijn baby en liet de grootouders toch nog eventjes kennismaken. Want ze hadden daar nog niet de kans toe gekregen. Kennismaken en afscheid nemen in één gebaar. Twee oma’s en twee opa’s zagen we nog even de beentjes strelen van dat piepkleine kindje dat ging sterven. Hartverscheurend. Evengoed waren er ouders die die dag hun baby mee naar huis konden nemen, na misschien wel maanden van ongerust afwachten. De baby sterk genoeg om in het meest luxueuze zitje de stap naar huis te zetten. De manier waarop op die afdeling baby’s werden gekoesterd en vertroeteld vergeet ik nooit. Wellicht omdat het zo weinig vanzelfsprekend was. De kleine Juul met het brilletje in de couveuse is nu een stevige kerel van zes. Hij leert lezen en schrijven zoals elke zesjarige en doet dat echt goed. Hij heeft geen letsels van zijn vroeggeboorte, hij is een doodgewoon leuk en speels kind. En toch, precies omdat we zijn moeilijke start hebben meegemaakt, blijft hij speciaal. Een doodgewoon spe-ciaal kind, dat durfden we zes jaar geleden zelfs niet te dromen.

Een doodgewoon speciaal kind

Katty Allaert werkt al 20 jaar als journalist

op de vrt-nieuwsdienst. Voor Het Journaal

maakt ze reportages over gezondheid.

Ze schreef mee aan een boek over

allergieën en werkt nu aan een boek

over rugpijn. Ze is geboeid door alle

mooie  dingen in het leven.

NHet UZA zoekt vrijwilligers met een warm hart en

een luisterend oor voor patiënten. Legt u graag

nieuwe contacten en heeft u tijd om zich in te zetten

voor de medemens? Wilt u helpen met transport van

patiënten in rolstoel of bedlegerige patiënten van en

naar onderzoeken/behandelingen?

Wilt u deze patiënten tijdens het vervoer bijstaan

met een babbel en ondersteuning? En kunt u

zich minimum 4 tot 8 u per week vrij maken in

de voormiddag (van 9-13u)?

Stel u dan kandidaat als vrijwilliger bij het UZA!

Neem contact op met vrijwilligerscoördinator

Nora Lens, tel. 03 821 40 11

of nora.lens@uza.be.

UZA / Wilrijkstraat 10 / 2650 EdegemTel 03 821 30 00 / Fax 03 829 05 20

www.uza.be

Het UZA zoekt vrijwilligers

44

GEHOLPEN

‘Wat een geschenk’

Enkele maanden, maximaal een jaar had

Jan (66) nog te leven volgens zijn artsen.

Een operatie was zinloos. Gestimuleerd door

zijn zoon en dochter nam hij toch contact

op met het UZA. Na enkele operaties is hij

intussen volledig genezen verklaard.

p 13 februari 2008 kreeg ik in het zieken-huis in Nederland te horen dat ik darm-

kanker had met uitzaaiingen in mijn lever. Na negen chemokuren beslisten de artsen dat opereren geen zin meer had. Ik zou nog drie à zes maanden leven, maximaal een jaar. Dat verdict kwam hard aan. Mijn kinderen spoorden me aan om toch voor een second opinion te gaan. Zo kwam ik in het UZA terecht.’

‘Al van bij het eerste gesprek met de artsen hier had ik alle vertrou-wen in hen. Ze legden alles heel helder uit, betrokken ook mijn vrouw bij het gesprek. Ze wilden me toch opereren, al konden ze niets garanderen. Het is een lange operatie geworden – zeven uur – maar alles is goed verlopen. De zogezegde uitzaaiingen in mijn lever bleken bovendien cystes te zijn. Later, in 2010, heb ik toch nog echte uitzaaiingen gekregen

O

in mijn lever en longen. Zowel de lever- als de longspecialist moesten toen hun goedkeuring geven voor een operatie. Ze hebben even getwijfeld, maar gelukkig hebben ze allebei toegezegd.’

Leven gered

‘De tumoren zijn achteraf helaas nog teruggekomen, twee keer in mijn lever, één keer in mijn longen. Negen operaties heb ik in totaal ondergaan. Toch heb ik nooit de moed laten zakken. Ik kon ook niet anders dan er voor de volle honderd procent voor te gaan; ik kreeg zoveel steun! Van mijn vrouw en kinderen in de eerste plaats, die er altijd voor mij waren, maar ook van de mensen in het UZA: de verpleegkundigen, de fysiothera-peuten en de artsen natuurlijk. Dat zijn voor mij ware helden. Ze heb-

Oproep Hebt u ook iets bijzonders meegemaakt in het UZA? Laat het ons weten via maguza@uza.be

ben mijn leven gered, en dat op een manier die me bijzonder beviel. Dat topchirurgen op medisch vlak deskundig zijn, daar ga ik wel vanuit, maar dat ze ook zo goed konden communiceren, daar heb ik als docent communicatie veel respect voor. Zelfs slecht nieuws wisten ze goed te brengen.’

Medisch wonder

‘Vandaag ben ik volledig hersteld. ‘Het wonder van Antwerpen’, noemde professor Altintas mij. Mijn vrouw Thea en ik beseffen wat een geweldige prestatie de dokters leverden, en hoeveel geluk we hebben gehad met het UZA. Het is fantastisch om onze vier klein-kinderen te kunnen zien opgroeien. We gaan ook regelmatig nog op reis. Elke dag is voor ons een geschenk waar we volop van genieten.’