Mai. Spicilegium romanum. 1839. Volume 5

8/6/2019 Mai. Spicilegium romanum. 1839. Volume 5.

1/754


2/754


3/754


4/754


5/754

I I li E G I fJ MR O M A J\ M.


6/754


7/754

SPICILEGrlUMT O 31 U S V.

APrO.NIUS I.\ CANTICCM. FAUSTI , FAUSTINI , ARNOBII ,S. CYRILLI , LAURF.NTII EPISCOPI ET ALBERICI

DIACONI SERMONES. EPISTOLAE VETERES ,ET C0DICU31 AMPLA NOTITIA.

STEPHANUS IN PROGNOSTICUM HIPPOCRAtIS.EUSTATHIUS AD I1YMNU3I S. lOH. DVMASCENI.

ZON.iRAE , PRODROMI , ET NICETAE ., SPECfMINA.CIIORICII RIIETORIS SCIUPTA.

ROMAET Y IM S C O L L K G 1 1 IJ lUi A N I

M. DCCC. XLI.


8/754

/f/^


9/754

EDITORIS PRAEFATIO.

I. V^uintum iam Spicilegii rornani procedit vo- Apponius,

^ . , 1 , e . ^^ Gantica.lumen , re varia et bona , ut spero , reiertum ,* m quopriraum locum tenet Apponlus , de quo brevitcr prae-fandum est. Apponium cum saeculi uoni scriptoriLuscollocaverat Bellarminus; scd LaLbaeus Bellarminl cen-sor atque ampliator ad extremum saeculum septimumidcirco Apponium retraxit , quia is nominatim laudatura Beda in suo ad Canticum commentario ; quam opi-uionem gregatim secuti sunt Fabricius , Cavaeus , Ceil-lerius , egoque ipse in scliolio p. i. Et Labbaeus qui-dem digltum intendit ad Bedae librum iv. cap. 20, quodindicium nibil dubitans Cavaeus exscripsit. Eevera ta-men Bedae verba de Apponio leguntur lib. 11. sub finemed. Colon. T. iv. p. 74^* ^^^* - ^^'^ verbis : Appo- nius liunc versiculum ita exponit , quod ficus pro-,, tulerit grossos suos , cum synagoga procreavit apo-,, slolos, qui de ca generati dulcissimum cibum doctrinae crcdentibus ministrarent. Qui locus est apudnostrum Apponium in edlto libro iv. , bibliotbec. lug-dunens. Patrum T. xiv. p. 120. col. i. Verumtamenne Labbael quidem sententia mibi nunc placet. EtenimBcda qui extremo saeculo septimo iam et ipse florebat( senex quippe paulo post annum .dcc-xxx. dcfunctusest ) coaevura auctorem neque adlnic vulgo rcceptumvix , crcdo , laudasset. Scd me maxirae raovet id quodnemo ut puto conslderavit , eplstola nempe Apponiiad Arracnium presbyterura , cui suam is Cantici ex-pianationem misit. Nam cum ad Armenium Agnellusquoque ravcnnaiensls cplscopus , qucm mcdio saeculo


10/754

V

VT EDITOP.ISscxlt) A ixissn scimus , suarn de (ide cpistoiain scripsc-rit ; hiuc cvidciiKir aiguo Appoiiii iioslri aclatcm , quo-niaiu cuni Agnclli acqnalcin ruisso appaict. Nau. quo-ininus umis sit idcmqnc Armcnius , ad qucni aml)oscribnnt , dubitarc non quco. Denique Apponii classi-cum interprctaiidi gcnns , stilns gravis et bonns , sen-snnmqnc spii'iTaIium soliditas , paulo maioreni actatcmqnam saecnli scptimi cxtrcmitatem spirare videtur. Ha-hemns ergo anticfniorem Gre.9^orio magno scriptorcmApponium , Vigiiii papac , snb Instiniano primo , circi-ter coaetanenm. Ad patriam quod adtinet, italum fuisseApponinm valde arbitror qnoniam Armenii familiarisfuit , cuins hominis Agnellus quoque ravennaiensis ne-cessitudine usus est. Practerea in inscriptionum ihesau-ris , puta Gruteri , Mnratorii, Gudii, pcrmulti Apponii( vel Aponii , nam ntraque scriptura tum in lapidibustum etiam in codicibiis cst ) nobis occurrunt , biquclapides plerique omncs iii Italia suiit. Ex bac autem in-scriptionum multitudinc id quoquc cognoscitur , gen-teni scilicet apponiam opibus aique bonoribus salisclaram extitisse. Siquid v'?ro etiani conicctare licet ,quoniam in agro patavino fontem medicum salubcrri-raum , scriptis velerum celebrcm , Aponum cum adiun-clo pag^> bomonymo babemns , num gens apponia in-didcm orinnda est ? ita ut vel ipsa fonli nomcii indi-derit , vel a fonte potius appellalioncm acceperit?

Apponii explanatio in Canticum Salomonis duodc-cim libris comprebensa fuit ; quorum sex priores inmendoso codice inventos lobannesFaber anno-MDxxxvni.typis commisit ; reliqirornm vcro librornm dcsiderinmcompendio quodam adbnc mendosiore Lucac abbatissolatus cst ; quae deindc editio in lugdunensi Patrunibibliotheca T. xiv. repetita fuit. Apponii auteni codices,


11/754


12/754

VIII EDITOP.ISiiempc libios scptlnium atquc octaviim , dlmldiiimquciionum , nolui pluies in annos prcmere ; daturus rcli-quos dcinceps libros cum occasio oliumquc fuerit. Ne-que sanc in bac parte nova illuslres loci non passimoccurrunt ; immo tanta est apud Apponlum abundantiasensuum , ut lii legi gustarique debeant , refcrri atqueenarrari non possint. liargus autem est in Jaudc mar-tjrum et apostolorum atquc virtutis , atque ntilis mo-rum magister v. gr. p. i3. et seqq. Est etiam eruditioaliqua bistoricn , vehui p. j. Ubiquc vides auctorcmqui paulo post profligatam idololatriani scriblt ; quiquebaereticos numquam sinit quiescere pp. 38. 4^. oG. 6j.83. Multi quoqup , practer Canticum , sacri codicis locipro re nata ab eo explicantur. lam p. 54 mirus estJocus de clavium , id est absolvendi ac ligandi , pote-siate in ecclesia , conira eos , sive veteres sive recen-liores , qui nobibsslmam praerogativam negant ,* quodtestimonium , ntpote a tantae antiquilatls bomine ma-nans , phiriml facieudum est. Praeclarum item de cba-ritate cbristiana efFatum legitur p. 63. Denique p. y^seq. subtihs et prohxa doctrina iraditur de arte ari-tbmetica et numero sexagenario. De Apponio bactenus.

Patrum II. Sequuntur in boc quinto volumine i. Fauslisermones (.pJscQpi sermones trcs. 2. Faustini episcopi serrao unus.tpisiolae. 3. Arnobii iunioris interpretatio latina epistolae pa-

scbahs S. Cyrini alexandrini. 4 Eiusdcm S. Cjrilhgraecus scrmo de parabola vineae. 5. Laurcntii episco-pi sermo iii vigihis S. Benedicti. 6. Alberici diaconicasinensis sermo de S. Scbolastica cum prologo. 7. Mo-nacborum casinensium epistola ad leutonicos suae pro-fessionis fratres. 8. Epistolae aliquot apud Teutoncsscriptae. 9. Leonis clerici romani specimen ex vitaS. lobannis cbrysostomi ab co composita. 10. Denique


13/754

PRAEFATIO. IXcUvinarum Gasslodorii lilt. iiistilulionum supplcmen-tum quocldnm , ubi veterum patrum complura scriptacnumerantur acl confirmationem iidei catliolicae et con-tra liaereses. Verum de lils omnibus opusculis cjuumnccessarias praefatiunculas suis in locis scripscrim ,otium mihi feci , ut nunc ad alia dicenda sine moraprogredlar,

IJI. Dum codices vatlcanos supcrioribus annis pro Caialogirp . I 1 cocUcum.meac stationis oiiicio pervolutarem , multos ibi reperie-

bam famosarum bibliotbccarum priscos catalogos ; quc^primum adquirendae codicum , id est operum vel de-perditorum vel certe incditorum , cognitioni perutilesiucJicabam; deinde, etiamsi publica opera in bis recen-serentur , nibiJo tamen minus manuscriptorum exem-plarium , persaepc veterum et optimorum , oblatum in-cbcium non modicam suppeditabat commodltatem. Ita-que niemini me videre catalogos bibliotbecarum mss.Cardinalium Bessarionis , Sirleti , GarafFae , et aliorumab'quot purpuratorum ; item Pici mirandulani , FulviiUrsini , Onupbrli Panvinii , et aliorum eruditorum.Eursns catalogos codlcum Sfortianorum , Columnen-sium , monasterii Crvptae ferratae , bibliolbecac escu-rialensis , et cuiusdam bjzantinae ; catalogos quoquediplomatum et papyrorum in arcbiviis variis conser-vatorum ; alios etiam diversaram mss. blbliotbecarumuno codice simul collectos ; denique ipslus blbliothe-cae mss. vaticanae plures indiculos sub dlversis Pon-tificibus scriptos , ex cjuibus incrementa et quandoquedamna ( veluti olim accidil in romana per ducem Bor-boriium vastitate , et nuperius iterum bello gallicomodo laetis modo moestis oculis cognoscebam. Sed la-men his cunctls consulto praetei^missis , statui celebrio-rum aliquot Germaniae monasteriorum , scilicet Lau-


14/754

X EDITORISrcslinnicnsls , Resbacciisis , Gorbclonsis , atquo Fdldeii-5 ; , iii diioLus pervcUistis codIci])iis alt(n'0 paiatiuo ,aliero nntem rcijinac svecae Gliristinae , inventos cala-Io


15/754

Pr.AErATIO. XIaiicloros ct iiljros , inedjtos omncs siiic clnbilalione de-fendo ; qnanK]nam in plurimis , ut spero , non fallar ;sed cos cruditorum iudicio ct docti-innc aestimandosCfl)iicio. Tituli cnim operum et auctoruni nomina quan-doqne fn codicibus variant aut pcrmutantur. Tum vcrominutoruni opusculornm editiones plurimae sunt, quasmea domestica l)ibliotlieca interdum desiderat. Attamenlam spissa occurrit tamque evidens anecdotorum in hiscodicibus copia , ut merito mirandum sit , quod tani'tum librorum tempora absconderint , vel liominum in-curia oblivioni tradiderit , vel denicjiie vis fortunae perdivcrsas terrarum partes disperserit ac pessum dederit IA profanis igitur scriptis ordiar.

AUCTORES PROFANr.Ex codicibus laiiresJiamensibus

.

Cap. XLyi. n. 9. Caelii Aureliani mclliodici siccenslsiTiedicinalium responsionuni libri tres. Hoc suum opus me-niorat ipse auctor in morb. chron. editionis freislenianaeppr. q84- 376. 49^. Erat ergo Laureshami hic codex adhucsaeculo XI' quo iempore noster catalof^us scrihebatur. Quistam egregiuni opus medicinae et litte-ns restituet ?

XLVII. 8. 3Ietrorii ars de omnibus partibus oralionis etde caesuris.

3o. Grammalica cuiusdam saplentis.5i. Tatuini ars grammatica.XLMII. i5. Anonymi super bucolicon Viigilii.XLIX. 4- Fabii Laurentii libcr de rhetoricd. Est hic , ut

comperi, notus ilie editus Victorini commeniarius in rJictori-cam Ciceronis ; adnotai^i tamen codicem proptev Tiomen Lau-rentii inauditum , ut puto , quia is vulgo dicitur Fabins 3Ia-rius Victorlnus ; cui quidem operi emendando vaJde confer-fet code.t vaticanus pervetus opfimus,-, quem vidisse meniini.

6. Anthinjl viri inlnslris et legatarii ad Theodoricum rc-gem Francorum epislola dc obscrvatione ciborum. JEadetn


16/754

XII EDITORISJ^iiit in bibUotheca ms. Menarsiana , observante FabricioB. L. y. in indice.

j. Liber Socratis , Timaei , Crelii , Herniocralis. De hoclibro nihil definio.

\ \. Severi episcopi eclogae decem, Vix duhito quinhic sit Seuerus Sanclus Endeleicltus , cuius extat carmende mortibus bouni in editione poetarum minorum , curanteWernsdorfio T. //. p. 218 , quem legesis de Severo disnu-iantem p. 53. seqq.

i5. Eiusdein Severi georgicon Jibri qiiatuor.16. Cresconii de diis genlium luculenlissimum carmeu.22. Dracontii melrum de virginitate [fortasse inter sa-^

cra scripta ponendum , ut et illud Anthimi. ) Non extat vein postrema quidem Arei>ali editione. Dracontii autem multanova poemata ex codice neapolitano , quem ipsemet vidi ,a cl. Innnellio expectamus-

LIII. 5. Liber grandis glossaru:u ex dictis diversornmcoaduuatus. Hunc esse puto palatinum illum pervetustumcodiccm , unde ego Placidi glossas auciiores sumpsi. Cl.AA. T. r.

5. Glossae in quaternionibus. Immo et plura alia in hismdiculis sunt glossaria.

6. Palaemonis grammalici glossae.LVIL 4 Efymologiarium. Sic eliam in corbeiensibus XI. 2.LIX. 6. Catonis libri quinque. Originum utique libri

septem fuerunt ; sed quis cogitare de his ausit ? Haud scioigitur an intelligantur Dionysii Catonis dislichorum mora-lium quatuor libriy quibus fortasse accensentur^ ueluti quin-ius liber , Valerii Catonis dirae.

LX. 2- Liber medicinalis de diaeta et virlute herbarumin uno codice. Incertum , num sit dynamidia , cuius parsin cditionibus meis occurrit CI. AA. T. FII.

Ex codicibus r3sbacensibus.I. I. Texlus scotticus. Fortasse illa sunt hesperica fa-

mma n me edita , quae sermone semibarbaro laiino-scoticoinaudito constare manifestwn est.

II. 53. Computi libri quatuur.


17/754

PRAEFATIO. XIH43. Llbcr glossarius.Ilf. I. De arle mcdicinae libri duo.

Ex armario S. Petri ( corbeiensis. )I. 8. Libri veterum sexdecim. Quoniam hic lilulus inter'-

iacet libris de iure ^fortasse intelligendus codex tuni adhucinteger theodosianus ; 7iisi potius est alter contractior ala-ricianus.

II. 8. Codex pragmaticus Tiberii augusti.

E.V codicibus corbeiensibus.XV. i4- Pauli diaconi historia Trevirensium {cod. Trc-

berensium. ) Trevirorum historiam scripserat etiam Theo-doricus monachus , teste Trithemio in prctef. ad chronicumhirsaugiense.

i5. Romanorum historia.XVIII. i5. Dialogorum libri sex. Cuius ? sacrine an

profani ? Ciceronis quidem de rep. libri sex fuere , hiqueab antiquis appellantur interdum , ut sunt , dialogi.

XIX. 25. Gesta abbatum Corbeiensium.XXIII. 4- Smaragdus in partes Douati.5. Victoris grammatica Fortasse eiusdem Victoris cuius

ego rhetoricam edidi.7. Smaragdi gramraatica. Idem , ut reor , opus quod supra.XXIV. 23. Glossae super odas , ut puLo , Horatii.XXV. 8. Pollion in aeneidem.9. Vaca in Lucanum. Quis Pollionis et Vacae conimen-

tarios non oscularetur ?22. Cornelii liber de bello iroiano. Apud Leonem marsic.

chron. Casin. lib. III. cap. 63. inter codices iussu abbatisDesiderii scriptos habetur historia Cornelii cum Homero.Ex bibliothecis recentioribus Palatinatus ad PJienum.

11. i3. Epistolae diversorum regum.VII. II. Sabellii gesta Romanorum. JSisiforte est Sa-bellicus recentior.12. Fenestella de magislralibus Romanorunj. Pubo ilhiiti

suppositicium.


18/754

3^iv Editorist\r codicibus Casi]ietisibus.

If. i5. Arichls prlncipls versus.n4- et seqq. Ghroaica varia ; et qiildejn unuin ampluni

qualuor librls constans.III. q3. De niediclna codices niultl.TY. I. Cresconii de hellis libycis. Hutic codiceni scribi

iussit saeculo XI. abbas Desiderius , tesle Leone marsicanochron. casin. lib. III. 63. Edituni i>ero fuit opus ante hosannos Mediolani ex codice triifultiano ; sed quoniam haeaprinceps editio rnagnis laborat mulilationibus ac lacunis ,perutilis foret complendo Cresconio codex casinensis , siforte is adJiuc superesset.

Qo. Liber de oranibus arlibus quae in lerra fiunl.2 1. Auxllil liber vocabulorum.22. Brutouis de vocabulis.23. Hildrlci casinensls b'ber grammaricalls.25. Eplstolarum moralium liber inclplens : durissima Cas-

siodorl monacJiI.26. ]\Iartialis { puto Gargllii ) geomctria.Registrum quoque monasterii Casinensis totum prope-

moduni est ineditum.AUCTORES S.\CRI.

B.r codicibus laureshamensibus.

Omitto sancti Augustini scripta , utpote numerosissima ,__ de quibus alibi locuturus sum.

TII. 10. et XXIX. 20. Tagli , vel Tali , coguomento Sa-mueb's , collecliones ex operibns S. Gregorii.

II. Explanatlo sex dierum sumpta ex operibus SS. Au-gustlni', AmbrosII , et aliorum.

IX. 2. XXXI. 26. et Casln. TI. i. Evagrii altercatlo IntcrTheopbllum chrlstianum et Simonem iudaeum Legebat camGennadius cap. 5o.X I. et Corb. XLIII. 10. S. Ambrosii eplstola ad S. Au'gustinum de haeresibus. Ilabendani puto inter spuria scripta.

S, Theodori archiepiscopl canluariensis symbolum.


19/754

' PRAEFATIO. tVXI. 6. ct XXXVII. Prosperi excerpiio cx libris S. Aii-

gujtiui de Trinitate.XXI. 27. S. Severiui episcopi doctrina.28. S. Ambrosii altercatio contra eos qui anitnam tion

confitentur esse facturam. SpurUun quid creditur.XXVII. n. S. Hieronymi parvula adbreviatio iu capi-

lidis paucis in Esaiam. De adbreuiatione operis hierony-mianiper Dainianum clericum verha fcci T. IV. p. XI ; sed eatanien non est in capitulis paucis.

XXIX. 7. Syniboli nicaeni expositio.XXXI. 27. et nonant, III. 6. 10. S. Ambrosii expositio

symboli. Item S. Hieronymi de fide contra baereticos. Exi-stimo utrunique opusculum idem esse atque ambo illa quaeego Script. wet. part, i. pp. i56-i6r. edidi. JSam secundumin codice etiam uaticano quodam , ut ihi dixi , inter Hie-ronymi epistolas erat insertum. Codices igitur laureshamen-ses et nonnntulani editionem meam conjirmant.

28. Wicbodi coUectio ex patribus in peutateucbum. EstiUa videUcet , cuius partem minimam edidit Martenius Col^lect. ampliss. T. IX. p. 2g3. Vidi eandem in prisco eodicevaticano.

29. S. Fulgentii excerptio ex libris S. Augustini coulraFulgentium donalistani. Item de symbolo et deitate. Ileni ex-positio symboli contra iudaeos , paganos , et arrianos. Haecopuscula cum editis Fulgentii scriptis non congruunt. Certesi Fulgentii excerptio genuina est , opus item Augustinigenuinumjbret , quod Maurini T. IX. in appendice spuriumiudicant. Expositio symholi , fortasse ille est liber regulaefidei


20/754

XVI EDITORISsermonum lacohi Jiisibeni editoruni ab Antonellio. Congruuntautem partim cum tituUs a Gennadio cap. i. memoratis.

4. et XLIV. 12. Senlentiae de divcrsls utilitatibus [numvirtutibus ?

XLT. 7. Alcuini in epistolam ad Hebraeos.i3. Eiusdeni super psabiios.XLIL 10. S Fulgentii de Spirilu sancto ad Bragil pres-

byterum iiber unus. Hunc Hincmarus remensis saeculo IX.legebat lib. 5- adv. obiecta Graecorum j saeculo XI. adhucerat Laureshanii. Quis nobis ihesaurum tantum effodiet ?

XLIII. 8. Timolhei ad ecclesiam libri qualuor. Timo^theum episcopum-i sed libri alterius auctorem , memorat Gen-nadius cap. 58.

10. Theophili episcopi alex. contra Origenistas. Grandef^olumen fuisse dicit Gennadius cap. 33.

XLIV. 4- S* Sllvestri papae canonum constitutuni elc9. Candidi presbytcri de passione Domini.10. Anonymi expositio super Esaiam.XLIV. II. et Corb. XVI. 19. losephi scoti excerptio

super Esaiam.XLV. I. Fausti eplscopi de Spiritu sancto.Codex hic laureshamensis in bibliothecam Principis 'pa'

latini transiit , postea vero cum ceteris palat. Romam migra-vit in pontifciam. Est prisrus , saeculi ferme 'XI' , mutilustamen in postrema parte , cessat enim liber secundus pauloante finem capituli quarti. Satis autem nota est controver-sia , utrum id opusculum de Spiritu sancto quod vulgatumest sub nomine Paschasii diaconi , ad hunc reapse perti-neat , an ad Faustum Reiorum episcopum. Nam Gennadiuscap. 80 , ex eoque Honorius atque Trithemius , qui Faustoadiudicant , sine dubio de hoc edito loquuntur ut verba eo-rum cum ipso collata demonstrant. Sanctus autem Grego-rius papa dial. lib. IV. cap. /Jo. rectissimos quidem ei lu-culentos Paschasii diaconi de Spiritu sancto libros appel-lai , sed tamen incertum est utrum de hoc edito opere ande alio amisso loquatur. Equidem lectores meos ad Oudi'num mitto qui vctlidius prae ceteris pro Fausto pugnat.Sed quoniam in oodicibus rcsbactnsibus opus dc Spirilu


21/754

sanciPR.4EFATIO. XVII

Uo cum Paschasii nornine legitur , defuiila fortasse iamquaestio est ; duo dii^ersa scilicet fuisse opera de argu-mento eodem ; desiderari opus a Gregorio memoratum , su-peresse illud Gennadio aliisque lectum ; in editionibus au-tem futuris restituendum esse Fausto opus , quod hactenusa tjpographis Paschasio inscriptum est. Sed age iam de-monstraho etiam hrcifi speciniine quantopere huius scriptieditio a rccta lectione codicis lauresJiamensis deflexerit.En igitur in opusculi praefatiuncula di^erentiam lectionis.

Codex vaticanus.

Fausti episcopi de Spirilusaucto lihii duo.

Incipit Jiber primus.Oiiinibus Spiritum sancluui

aperte de capite fidei> id estde symbolo, intellegendura.

Bibliotheca lugdunensispatrum T. VI 11.

p. 807.

Paschasii diaconi romaniin libros de Spiritu sancto

praefalio.

sacras paginasper symboli sakitare carmenper dispersasinnumerisflagrantiae spiritalisverilatis adseosuemergentem erroremnon solvitquia trecenti in aera vel sup-

putatione graecaconfuditinlellegendumperfeclione symboliante quemcuilibet potes hominile debere noveris maieslatialiud in Deum crederccontremescunt

sanctas paginasper symboli salutareper diversasex innumerisfragranliae spiritualisuniversitatis ascensuemergentes erroresnon resolvitquod trecentl mera supputa-

tione graecaconfunditintelligendumprofectione symboliantequamquilibet potest homiuumdebere te maiestati uoverisaliud est credere in Deumcontremiscunl


22/754

XVIII EDITORIS1. Allercatro ludaeae ct ecclesiae etc. Sine clubio est

idem opus quocl infra in codcl. Casin. II. i. cum nomineEvagrii occurrit.XLV. 3. et in arm. S. Petri II. 5. Victorini liber inlcviticum.

XLVI. 4- Lil^ef epistolarum Senatoris dlaconi , posteapresbyteri. Sine duhio est Cassiodorius , sed notandi suntinsoUti tituli diaconi ac presbyteri.

L. 12. Bedae bymni septuaginta septem.i3. Severi episcopi metrum iu evangelium , libri duo-

decim.i6. Cresconii metrum in evangelium , liber unus.i8. Eiusdem versus de principio ( an fine? ) mundi , vel

de die iudicli , et resurrectione carnis.20. Cypriani metrura super heptateuchum, libros regum ,

Estber , luditb , et Machabaeorum.LTI. 12. Liber sentenliarum. Nisi est Isidori.LIII. I. Epitapbia seu ceteri versus in qualernionibus.

Illa sunt fortasse epitaphia poiitica , quae ex codice pala-tino adhuc Romae apud nos superstite , eclidit Gruterus inclasse inscriptionum christiana.

g. Scoti [puto losephi , ut supra p. Xyi. ) expositioin lob.

LVIII. 7- Ricbodoni episcopi adunalio , et hymni , etannalis.

LIX. I. Epistolarum diversorum patrum et regum liberTreviris inventus.

2. Bpistolae diversae ( ab ? ) imperatoribus missae contrahaereticos, et eorum definitiones cura sanctis patribus.

Ex codicibus resbacensibus.II. 9. Nithardi ( cod. Nihardi ) homiliae sex. Hic nepos

fuit Karoli magni ex Bertha filia.25. Adalberti liber de septem plagls.IIJ. 24. Hadoardi de virtulibus quatuor.

Ex armario S. Petri corbeiensis.II. i3. TertuIIianus de Trinitate. Item de munere.


23/754

PBAEFATIO. XIX

Ex cocUcihus monasterii corbeiensis.V. i5. lulJani pelagiani epistola ad Hleronyiiuim.VI. i5- S. Hieronymi expositio symboli.ig. 9.O. Eiusdem super Ecclesiasten , et supcr Esdram.25. Liber dogmatum ex epistolis S. Hieronymi.VII. 19. S. Ambrosii contra Novalianum.21. lohannis de sirailitudine carnis.22. Explanatio sex dierum ex dictis Ambrosii. Sunt ex-

cerpta de hexaemerone.IX. 18. Rabertus. Intelligo Paschasium Radbertnni

cuius opera Sirmondus edidit.XI. I. Rabanus super actus apostolorum.4. Tertullianus de ignorantia.II. Robertus de divlnis officiis.XIII. I. Cyrillus de benedictione levitarum et saccrdolum.XIV. 6. Dicta regis Trasamundi cum responsionibus.

S. Isidorus de script. eccl. cap. i^. inter opera Fulgentiiponit librum altercationis , quo de fide cum Trasamundo regeFulgentius disputavit. Hic quidem liber in deperditis est.Noster tamen laureshamensis uidetur niihi potius ille cdituscontra Arrianos qui incipit dictum est. Et quidem sequun-tur in indice duo editi ad Trasamundum de mysterio me-diatoris , et de di^^initate Christi.

g. Eiusdem Fulgentii de consultatis Optali.II. Epistola ad Gallam de passione eius. Hic certe ti-

tulus cum editis ad Gallam epistolis non congruit.XVI- 20. Anonymi super epistolam ad Romanos.XVII. 2. Paschasii diaconi de Trinitate. Biffert hic ti-

tulus ab opere edito de Spiritu sancto , quod ipsum cala-logus laureshamensis tribuit Fausto. Nisi potius opera duosunt di^ersorum ut iam dixi auctorum.

II. De paenitentia libri sex , sive Haymonis qui prae-cedit in codice , sive alterius auctoris.

52. Florus contra lohannem Cassianum de inslilutionemoDachorum.

XVIIf. 5. Behis ( ita cod. ) de laude crucis.8. TertuUianus de cibis iudaicis.


24/754

XX EDITOP.ISiy. Tohaniies dlaconns supcr pentateuchum. Extitisse

inedilum etiam in hibliotheca parisiensi S. Germani de pra-iis hoc opus , traditum est.

XIX. I. Florcntii epistolarujTi libcr unus.11. Consuetudincs sancti Adnlardi.XXIII. I. Adulphus super Icviticuin.

Ex codicihus fuldensihus (i).I. 11. Faustini homihae. Vide dicta a nohfs iiifra p. 97.

Ex hihliothecis recentiorihus Palatinatus ad Rhenum.I. 1. Tlildeinarus de quatuor generationibus hominura ,

cum expositione super canonem , et explicationibus quaestio-num aliquot.

5. Rodulphus super leviticum. Item Casin. III. 20.8. Olhonis de sacramento altaris.i5. Bernhardus casinensis super regulam S. Benedicli.i^. Pomerii sermones de sanctis.18. et IT, i^. Peregrinus ( homo minime priscus ) desauctis.19, Bernhardus de planctu sanctae Mariae.II. Orosius super Canlica.II. I. Smaragdus de virtutibus.3. Simpliciaiii de sanctis partes tres. Ilinc cognoscimus

vitam quoque S. Zenohii episcopi florentini parentem ha~here hunc iuniorem Simplicianum , non illum priscum me-diolanensem , quod merito videhatur incredihile Mabillonioitin. ital. p. 166.

i5. Epistolae diversorum regum.16. Heriberlus super septem psahnos pacnitentiales. Erem-

hertum quidem , nos ipsi iii aliquot psalmos edidimus Scripi-vet. T. IX. p. 539.

IV. I. Biblia latina veteris versionis , magni pretii.V. 6. Pascliasil enarrationes in lamcnlationes Hieremlae.(i) Fuldensium cotlicum catalogum , antc hos annos ut audio

in Germania vulgatum , auguror multo pleniorem esse quam apudiios p. 2i2-2i5. Etenim lantac antiquitatis et nominis bibliothe-cara pliirimis codicibus instructam fuisse non dubilo.


25/754

PRAEFATIO. XXIEx codicibus nonantulanis.

\. 4^). S. Remigii Iractatus varii. Intclligo Rcniigium an-tisiodoicnsem , cuius multa inedita scripta mifii cognita sunt.

II. 16. Ambrosii de baptismo. Nisi id potius conlineturin libris de sacramentis.

27. Gregorii in Esaiam volumcn unum. Interiacet qui~dem inter alia Gregorii magni opera in catalogo ; id ta-men alibi , quod sciam , non nominatur.

Ex codicibus casinensibus.1, I. S. HiJarii liber dc mysteriis.2. Eiusdem super epistolis canonicis.18. S. Ambrosii versus de Trinilate. Incip. omnia lerna

vigent ; quod certe initiuni in hymnis eius editis non legitur.Itera eiusdem de sanctae Mariae virginitate.

29. Vigilius de laude virginum.28. Isidori de incarnatione.28. Ildelfonsi iu apocalypsiu.II. 2. Evagrii altercatio ecclesiae et synagogae.6. Auxilii presbyteri quaestiones.11. Adebni liber in versibus de laudibus sanctorum. Li-

brum hunc ineditum memorat etiam Cavaeus. Nos Adelmipraeclarum de re grammatica et de septenario tractatumedidimus AA. Cl T. V.

12. Vila duodeclm fratrum in versibus.14. Psalteriuni in versibus. Li psalmos commentarium

priscum litterd longobardicd vidi ego in monasterio Cavensi.'i5. Cantici Canlicorum exposillones octo , iii dii^ersis

codicibus , et quidem aliquoties litteris magjiis priscis.19. Liber de vera amicitia et carltate.22. Vita S. Birgittae iu versibus. In regulam S. Benedicti

expositiones Richardi , Pauli diaconi , Sraaragdl , Bernhardi ,Pelri diaconl.

III. Petri Casinensls , dlaconl ostiensis , opuscula varia ,quorum pleraque esse inedita , cognoscitur ex adnotationi-bus loh. Baptistae Mari ad librwn de i>iris ill. coenobii Ca-sinensis cap. ult.


26/754

XIII EDITORtSIir. 21. Liber de Patarenls.in. Guarferii casinensis homiliae.22. Liber de primatu romanae ecclesiae.24. Gualterii liber de gradibus ecclesiasticis.25. Gullelmi de iisdera.16. Rofridi casinensis liber.TV. 2. Rufini expositio in eplstolas Pauli.3. Claudil episcopi in easdem.6. Remlgius in easdem.7. Eiusdeni super psalterium.0. Petri Damiani sive ostiensis dictionarium. Immo est

illud inedilum Petri capuani Cardinalis , de quo nos dixi-mus T. ir. praef. p. XII.

10. Berengarii Jn Cantica Cantlcorum.S. Hieronymi in apocalypsin ad Anatolium. Item eiusdem

in qualuor evangelia.Item in Pauli epistolas exposiliones multae.Philemonis grammatici de proprietate sermonis. Pulo men-

dnm Philemonis pro Palaemonis , quem habemus.Pauli diaconi commentarius in Pauli epistolas.lohannes presbyter de musica.Historia urbis Caietae.Codex magnus diplomaticus Caietae-Historiae duae oppidi Pontiscurvi.

DeStepha- y, Quum in codico vaticano 2i54? manu Andreaementario Darmarii epldaurii scrlpto , splendiduni hercle ac per-raetlico. bonum ad prognoslica Hippocratis commentarium le-

gissem , existimavi me pretium operae facturum , sihunc typorum beneficio ad communem usum defer-rem. Me tamen in primis turbabat titulus Aaaa-/touy>o


27/754

PRAEFATIO. XXHIlem exemlt A, Baiidinius , qui in LILllotljecae lauren-lianae gr. pluteo LIX. cod. XIV. hoc ipsum opus cumStcpham philosophi nomine cxtare narrat , sectionura-que initia recitat , quae ad litteram cum vatlcanis con-spirant. Praeterea in adversariis meis deprehendi , co-dices quoque ambrosianos mediolanenses L. 3o , et S.IQ. part. sup. SrSfjjavov ^fivaiou e^fly/jatv ei; xo npoyvudziY.o-j'Imroy.pu7o\>q contlnere. Denique apud Fabricium B. G.ed. vet. T. xii. p. 694 legebam , Stephani aiheniensishunc commentarium in bibliotheca quoque Renati Mo-relii extitisse. Nullus itaque iam dubitavi , falsum no-men, nesclo quo errore, a Darmario fuisse inscriptum;ipsum autem opus , certum omnino Stephani foetumesse iudicandum. Illud mihi molestum accldebat , quodnon tres , id est cunctas , sed priores duas fantummodosectiones vaticanus codex habebat , quae nirairum per-tingunt usque ad paginam 4^' v. 3r. T. I. foeslanaeHippocratis editionis ; quod secus fit in codice lauren-tiano, ubi tertia quoque sectio describitur. Verumtamenquod in manibus est , lectoribus largior ,* reliquum for-tuna et tempus moderabuntur. Porro ad ipsius aucto-ris notitlam quod adtinet , vix quicquam iis adderelicet , quae docte more suo Fabricius B. G. loc. praed.iam scripsit , nempe hunc Stephanum domo athenien-sem fuisse, Theophili medici protospatharii discipulum( quem tamen Stephanus apud nos p. 1 2. irridet ) He-rach*i imp. temporibus supparem . septimi scilicet sae-culi hominem. Nam suam quidem artis medicae peri-tiam , et scribendi lucidam facultatem ipse auctor pro-dit. Quae quum ita sint , aptum prorsus bonorum au-ctorum albo Stephanum censui , salutari arti peruti-lem , et interpretatione etiam latina , si otium mihiahquando vcl aliis fuerit , dignissimum.


28/754

no.

XXIV EDITORISDe Eusia- yi, Hactemis Eustatliii archiepiscopi tliessalonicen-lljii sacro . - . . tcorainrnfa- -*^is nomeii ciaruerat propter eximios ad utrumque Ho-

meri poema commeularios ; nunc dv*mum sacri quoquepocmatis interpres procedit , et quidem in alma Urbeprimum impressus , ubi bomericac quoque eiusdem lu-cubrationes natalem lucera anno -mdl. hauserunt. Interbymnos , qui sancti loliannis damasceni nomen gerunt,nobilis cst tum ob theologjae altitudinem , tum ob me-Iri etiam suavitatem , is aui divinum Spiritum cele-brat , et a Graecis pentecostali tempore canitur. Mittonunc controversiam utrum bic bvninus reapse paren-tem habeat S. loliannem daraascenum t6v tzu-jv , an ho-monjmum alium , qua super re Eustatbins ipse in pro-boemio p. 164-166. verba facit , tum etiam in nuperaPentecostarii graeci editione veneta anni mdccc-xxxvii-docte disseritur. Neque enim nos de bymni auctorenunc quaerimus , sed eius interprelem doctissimum etcopiosissimum in litterarum rem publicam laeti dedu-cimus. Scripti buius duo saltem rxemplaria innotue-runt , alterum vindobonfense , quod accurate describitLambccius in B. Vindob. ed. nov. T. V. p. 556 , aquo tamen dilaudatus quidem est , non tamen typiscommendatus ; alterum vaticanum i4


29/754

PRAEFATIO. XXVlittcris sit imbutus , Eustatliium hunc pro dignilatc acmerito commendabunt. Graeca certe ecclesla post illosprimorum saeculorum patres , parem Eustathio inter-pretem vix uHum habet , qui tantam sermonis graecicopiam , et theologicae facultatis rerumque variarumperitiam prae se ferat. De subnexis autem ipsius Eu-stathii fragmentis aliis , nec non commentariorum lo-hannis Zonarae , Theodori Prodromi , Nicetaeque Da-dybrorum episcopi , ad alia cantica speciminibus , suislocis parce locutus sum.\U. Procopii gazaei rhetoris , cuius epistolas cen- Dc Chon-T . 1. cio.lum ineditas et commentarios sacros alio tempore im-pressimus , discipulus fuit Choricius , gazaeus item sublustiniano magno rhetor , qui magistri famam scripto-rum multitudine et elegantia exaequavit. Huius quacsint edita scripta iam narravit Fabricius B. G. ed. nov.T. IX. p. 760; iuedita autem permulta nunciavit nobisIriartius ex matritensi bibliotheca p. SgS. cod. loi.,qui utinam non nunciasset solum , verum etiam edi-disset Mediocri enim chartae dispendio pulcherrimiingenii elimataeque linguae fructum nobis obtulisset.Denique et impig'er Villoisonus Anecd. T. 11. p. 18-67.diu nobiscum de Choricio loquitur , et quaedam simulin medium profert. Sed illud inexpectatum mihi acc^-dit , quod lituli codicis matritensis , nec noa illi co-dicum Villoisoni , cum vaticanis non congruunt, ideo-que haec vaticana scripta non solum nova sunt sedetiam incoguita. Extabant autem in codice vaticanoborabycino 1898. miscella complura continente ; sedChoricii quidem partes minimis litleris mirisque com-pendiis scriptae , saepe in codicis angulis evanidae ac ^prorsus oblitteratae , ita ut crebrae lacunae flant , prae-ter quam quod multa etiam folia excidcrunt. Sunt


30/754

XXVI EDITORISaiitcm liae Ghoricii rcliquiae ( quibus titulum iizUxutp. 4?0' arbitratu meo quodam imposui) partim e/'^paa-e;descjnptiones ; partim diaXz^zK; dictiones ; partim itemflCti argumenti id est 7:)ac-aaTy.a auYypaupaTa , ut loqui-tur Photius cod. 160. Una est praeterea oratio fune-bris in adulescentem discipulum et familiarem quemfuriae torvo dederant spectacula Marti quod item ge-nus in Choricio Photius loc. cit. agnovit , dixitque po-vwotav , quod nos inscripsimus epitaphium. Denique etpanegyrici frustum habemus , qui pari vocabulo apudPhotium quoque Travfi-yupr/.os appellatur. Et quidem Pho-tius Ghoricium ly.o^v.


31/754

PRAEFATIO. XWIIquam eruditi cum Phllostrali et Luciani imaginibuscomparaLuiit. Adnotavit insuper Photius , Choriciumhaud carere scntentiarum laude , seu non frustra inproferendis efFatis laborarc , oO^g rij? yvcoaty.7}iag ou(Jev Tre^yxs vvu^.iq w'^2).2tv ffOv-eatg Sz , xav t(7;ûv ^h TzpociXu^-n , ivoXkoL 7T:oHc(.y.tq ZKtvou Rur-SUS f. l6. a. XOPIKIOY. 'E-yw piv ras Iv y.cdlit ^ja^êpoOcas.iiyov^.O(.t ^.uXko-j ccy.ipvAov 7flV euvrjv TOtg av^paat ûâTTSiV , >?Tuq zlSoi zy[0\iao:


32/754

XXVin EDITORISv.x aliquo paiiegyrico vel oratioue nuptiali aut funebriexccrptum est , dicta forsitan in Zachariae nuptiis velMariae funere , qui orationum choricianarum tituli abIriartio recitantur. Denique f. 201. b. XOPIK.IOY. T6 h.(puceu; ya56v , uS6y.iu.o-j' t6 0' ex rrpocr.tpiGZuz 7rvcTov.Atque lieic mihi liceat unicam quoque Procopii rhe-toris moralem senlentiam interserere ex eodem codicesumptam f. 228. nPOKOniOV IOIÎSTOY. Mn Ttfxwpievr;; aps-IriQ , rj -/a-/ta 7rapG>jcrtaêTat , uhi hoiior virtiiti non tribiii-

s tur , vitiuni /ct audax. Postremo dicendnm est , mein secundo huius Spicilegii volumine quatuor edidisse(?a)i?6c dictiones , in Libanii codice inventas , quibustamen ipsum Libanii nomen non erat praepositum.Profecto eas me vulgasse non paenitet , sunt enim ine-ditae , ut reor ,* verumtamen duas priores codex matri-tensis apud L-iartium p. /\o\, coL i , Choricio auctorijnscribit , id quod egomet verius iudico , ideoque nunca Libanio ad Choricium translatas velim ; nec has tan-lum , sed duas quoque posteriores , ut est consecta-neum. Neque nunc primum Libanius Choricii spoliisimmerito ditatus fuit ,* nam et Patrocli ad Achillemorationem inter libanianas vulgatam , codex idem ma-iritensis choricianam facit , eamque iure postliminii adChoncium h-iartius revocat ; quae sane in posterumcollocanda erit iuxta Phoenicis dictionem quae quintaapud nos est.

Theophili VIIL Quouiam discipuli, id est Stephani, scriptumpiotospath. ,. ., i-j.T 1spcciinen. nêaicum m lioc volumiue edidimus , non est absonuni

ut magistri quoque , id est Theophili protospatharii ,hreve saltem specimcn ex eius scripto nondum graeceimpresso heic recitemus ; nimirum ex eius coj)ioso etinsigni ad Hippocratis aphorisnios commentario , quemvaticanus codex nobis suppeditat , litteris pulcherrimisdecimo fortasse saeculo scriplus.


33/754

PRAEFATfO. XXIX

JnLtôpicuol ro~j 'Irr/roxpTOu? ypa(jsvT? rapa 0JoyO.ov Tfl&i-T T/)tT ptSTa twv ayjilioi-j OLxtldj.

'Aooptffpdi; effTt ^ôyoc ffOvToao; Otots)./] Stv.MOLv:} TraoTt-Cwv ^ ^dyof '/aTa [;iv T/iv itpo^jôpk-i rjzot tav yjsaa-tv cjsvd-ptsvo? , TTAOUTwv (? Tot? Iv^ûp.Yiijiactv * etjSvjTat ^5 aôptfffxo; (JtaTo T:spiopiCîij^ t6 vdvjua , aiyojit^Sff^-af î y.c/.l oii-GT(Tât uno Ti Twv TTpo 07 oO y.at twv ^tr aOToO* tCTSov oioTt ûo Trpooijjita ep^st rj TrapoOffa 7Tp(/.yy.c/.rio .- v.a.i t6 wsv Trow-Tov dffTtv aTro'âvTt7.6v , Yiyov^ v.tzoxpirsxc/M-^ , xaT' .irorpocjfi-JToO , 6 pto? pp/u? , fl Js T;;ajxv , tov?; t6v av3pw7rov taTptx6v Stov ulct-tevat , yu.y.zrjov fft}.6GO'fOV' pioq y~vl 'c\ 'C,i\i\ti foO yaf7.ou , za^''6 Xs-j/oiJLev oTt ptov 6 av^js&jcjo; outo; flyaySTO* |5tos xat t6^3 o^ Tcg tJû^^s , xa5' o au.ev ffwcjpova ^tov 'iyj.t') y.ou yoauto-j ,1} t6 ava7ra).tv (xxd)âffTOv Hyzrott ^tog xat 6 ;^pdvo5 ijpi&iv apis-)et yup Trjv unuvotyjidp-natv rr; lvyji


34/754

XXX EDITORB PRAEFATIO.^tatpsZzui bI; 7r)kiov' ro (? c3-ctv 77a).tv To Tzpc(.y.l ty.o^j (?taf_petTai tg Oytstvdv , ^SjsaTreuTixdvetj (JtatTJjTtx&v , cpaptjLaxevTtxov , yjtpovoyty.o^t' t6 (?2 Stutrtil txojtig y>7j3cj j/ap wpaysyovev ^ ot To pzvaxo-j T/j; u).);; oû; lc7Ttv 6 xatpds* (iû-varov Yp T^w auT(ii (7wpiaT dt; ojjaOTwc sôvTt cTptTup^tvTTO^Xaxtf yajJ SiizoLt rpo^fri; b uppcâTOc , xat p.E^XdvTwv ôuvat ,oejst Tnv cit(Jo(7tv tiai'^c/J^Z'j 6 rscnpo^ya^Q; , :^ tyupLcjTwpia Tt ,xat X(o).u7 ^p^ /a.

T. A.


35/754

APPOIVIIIN CANTICUM CANTICORUM

EXPLANATIO.INCIPIT LIBER SEPTIMUS (i)

CANTIC. CAP. I\ * S

y eni de Lihano , soror mea sponsa , veni cle Lihano.Pcrfecta per apostolos , eorumquc cllscipulos , et in ^omniijus mandatis et fide fundata , in antedicto iibello* fin.plebe- , quam ostendit Spiritus sanctus in montem myr-rhae collcmque thuris effectara , nunc eius conversionisexemplo aliam potentissiraam in malitia ferocissimam-que , idest absconsara ct akara sapientiam mundi inco-lentera , de excelsis montibus vocat. Unde, nisi signis etvirtutibus et humilitatis exemplo adduxisset eam perapostolos ad cultum nominis sui Cliristus, doctrinae illuc

(i) Apponii ( non Apouii ut in ed. ) qui septimo Chri-sti vixit saeculo, explanationis ( Don commentariorum ut iaed. ) in Cantlcum Salomonis libri sex priores iamdiu extant inPatrumbiWiothecaLugdun. T. XIV. Atqni ego sex aJios eius-dem Apponii ineditos libros , qui praedicti cantici explanatio-nem absolvunt, oHm deprehenderani in codice mediolanensi am-brosiauo D. 'S-j. part. sup. et nuper etiam in romano bibliothe-cae sessorlanae codice observati fuerunt j quera rehquum velu-stissimi auctoris /aborera , ne is dlutius cum blattis dimicet, nuncfgo , partim sahem , in hoc nieo voiumine divulgare cousti-lui. Posterlorura enim sex hbrorum uonnisi summariolumquoddam mendosum subtexitur Lucae abbatis iu praedict.^ugdun. B.

a


36/754

O A P P () N I Inunquam proficeret accessus ; quod nunc operanlc clo-nilno Chiiito pep servos suos cotiJIc in magicaruni ar-tium honiinihus , in maletlcis , in sacrilegis , et in lero-clssimis gentibus fieri viclemus. Haec njmque plebs vo-catur de Libano , de alla ct superba sapientia , quaesibl in litteratura et philosophia confiJebat. Et ideo soror appellatur , quia nonnuili ex ipsa perscrutantes stu-diose unum , verum , invisibilem , innatum , incorpo-reum contessi sunt Dcum caeli, et hunc humanac natu-rac parentem , idest hominum creatorem ; sed sibi , etnoa donanti Dco scicntiam adscribcntes, stulti sunt repu-latl. Qui pia miseratione creatoris de superbiae monti-bus , ulji stando , in figmentis maieslatem quaercbant ,praedictis signis et virtutil:)us ad planam (a) lucidissimam-que fidcm Christi vocantur. Qnae plebs propter nitoremsermonis rhetorum vel philosophorum, in quorum doctri-na quasi in montibus ionge a creatoris notitia habita-hat, montes Libani appellatur. In quo nionte doctrinaeerat quidem quasi odor Libani, eensus rationalis inditusa factore ; sed in vanitatibus et non in Dei honore fra-glabat. Soror ergo, ut dictum est, propter saplentiae amo-rem appellatur^ sponsa vero, propter gratiam sacrosan-cti lavacri , ubl unus cum Deo spiritus efficltur anima.

Quod autem tertio vocatur dicendo : venL de Libanosoror mea sponsa , veni de Lihano^ veni\ in Trlnitatls con-fesslone ad tanti regis consorlium venire docetur. Et Iriaremedia ei tribus medicamentis a caelesti medico, si ne-cesse fuerit , promittuntur ; primum scilicet baptismi ,secundum paenitentiae , tertium beati martyrii confe-rendum. Quamvis enim magna sibi vldeatur anima , nisiyocante Deo per script-uras divinas de altitudine intla-

{a) SuiuinariuiQ ple nq.fi%.


37/754

VIN CANTIC. LIB. VII. 3

tae sapicntlao, pennis ohocdientiac deposucrit sc ad pla^nam ct sinipliccm Christi doctiinam , ad montem para-disi ascendere minime potcrit , uLi vcrissimi odorcs vi-tae aetcrnae repositi sunt. Quac plcbs quantum cum ma-^no mystcrio de Libano ad consortium Christi rcgis ,ut regina vocatur , tanto altiori mjsterio promittitur co-ronari diccndo : coronaberis de capite Amana , de verliceSaniij et flcrmon ^ de cuhiiihus leonum ^ de montihus par^dorum.

Interprctatur autcra Amana mecum in hcbraea vclsyra lingua ; per quod docuit illam animara coronari ,quae cum Ghristo cffecta fucrit unum ; quales erant il-lorum animac , de quibus dicebat ipse Salvator ad pa-trem : patcr sicut ego ct tu unum sumus , ita et hi innobis unum sint. Hulus ergo ad cccleslam vox est as-aumpti hominis , dc quo magister gentiura Paulus di-cit : humiliavit se usque ad mortcm crucis ; propterquod illum Deus exaltavit , et donavit illi nomcn , quodest super omnc nomen , ut in nomine lesu omne genuflectatur caelestium , terrestrium , et infernorum. Hicutique vocatae credcntique in se plcbi vel animac pro-inittit dicendo , coronaberis de capite mecum. Bencdi-ctio est ergo credentis in Chrlsto anlmae corona, dc quapropheta credentibus nuntiat in octogesimo tertio psalmo : benedlctionem dabit, qui legem dedit. Quae cum iiidiversis donis charismatum gratlarum detur , tamen inmartyrii morte quam pretiosa slt declaratur. Quae co-rona primum post malcdictionem primi hominis superChristum a capite Deo in columbae specie in lorda-nem descendit. De qua in benedictionibus duodecimpatriarcharum iani tunc in Christi persona sub voca-i>uIo loseph dcslgnavit dicendo : bencdictio iliius , qui


38/754

/ A r P O N I Iapparuit in lulio , veniat super caput lo&cph , ct su-])er vcrticem flazaraei eius. Nani sicut diadematis corona,jn cuius capite fuerit , omnium hominum dominus di-citur , ita et hacc bcnediciio iSpiritus sancti de capite ,patre omnipotente, snpcr Christum porrecta, qui est ee-clesiae caput , vcrum iraperatorera assumptum homi-ricm fecit , cui omnis lingua confitcatur, et omnc flecta-tur genu. Qui cum assumente verho patris unum effc-ctus, ecclesiae impertit coronam,per quem ab omni con-ciitione libera efficitur et rcgtna , sicut docet aposlolus :libi spiritus Domini , ibi libcrtas. Quae corona scptemnretiosis gemmis per septiformem spiiitum in capile ec-clesiae toto mundo coruscat . Ubi crgo vocata vencritanima ad Christum, fit quaedara pUjcidissima commuta-tio; dat vidclicet oboediciiliae (a) voluntatem-, descendensad lordanis lavacrum , et inaestimabilem suscipit supra-Uictam coronam dc capite Christi , quod est omnipotensDeus, secundum beati PauU scntentiam, qui caput Chri-eli asseruit Deum.

Sed haec corona quin([ue vocabulis praesenti ver-siculo super animam ostenditur confirmari cum ait :coronaberis de capite Amana , d vertice Sanir , et Her-mon , de cubiUhus leonwn , de montihus pardorum. Hoost , ut credat vocanti Deo , ut baptizetur , ut ana-thema dicat diabolo , qui eara elongaverat a creato-re , ut corpus Christi sibi coniungat , et e-ius sangui-nem assumat ia se. Nam sicut Amana mecum interpre-tatur , ita et Sanir ieva novitatem, vel dens [h) lucernae.Cum igitur vocati per scripturas divinas vel ore docto-rum venerimus ad secundam generationcm sacrosancti

(a) Summ. obedientem. [b) SuTiim. riJicule Deus lucernae.Est aulem ab litibr. ['Ci ^cns, et ^^.^; lumen,'


39/754

IN CANTIC. IlB, VII. 5I)a])tismatls, ibi dcposita vetuslate eiToris, levamus su-pci* nos novitatcm seusus,levamus novum liominem devcrtice novitatls , idcst a summa et incfiabili diviuita-tc^ qnam utique tres pcrsonas in unani aeternitatcni ma-ncutes supernos confitendo levamus. Quac tribus voca-bubs, uno splendore credentes illuminat; sicut lucernatribus matcriis , lini scilicet, olei , et ignis plena ununilumen ostendit, quod dentem {a) lucernae intellegcrepossumus. Quando enim confitemur nos credcrc in DcumPatrem ,Filium , et Spiritum sanctum, levamus supernos novitatem,ct ex vetere elBcimur modo gcniti infan-tcs Ubi vero renuntiaverit quis mundo, et quae glorio'-sa mundi videntur, efHcitur lucerna;in qua verbum Deiluccns {b) illuminat in ignorantiae tenebris arabulan-tes (c), qualis eratlucei'na beatus ille Baptista loliannes,qucm Dcus patcr Ghristo suo paraverat praecursorcm,de quo propbeta pracdixit ex patris persona: paravi lucernam Ghristo meo, Et ipse Salvator confirmat dicen-do : lohannes lucerna fuit, et vos voluistis ad horarncxultare in luminc eius. In his utique talibus viris ver-iiumpatris Ghristus loquendo resplendet, qui est vertexSaiiir , super quem resedit plenitudo deitatis, summamaiestas. De cuius novitate tollunt vel levant super seilli j de quibus ecclesia coronatur (d),

Goronatur enim ecclesia de capite Araana in mar-tyribus ; de vertice Sanir in eis, qui non indigent postbaptismum paenitentia ; coronatur de Hermon , de hisscilicet qui postviolatum haptismum, et nefanda crimi-na anathemate digni ad paenitentiam conversi angelisiu caelo gaudium , et ecclesiae in terris coronam prae-

() Summ. itQr\erseardentenu (/>) Sunnn. lucem, (cy Lo-cus coyruptus iu summario. (ci) Summ. corrupt.


40/754

Q AP PO N Iparare ex snae fructu paeuitentiae cdooentnr; eo qnodHermon anatliema interpretatur. An non tibi vi Jetur detalibus ecclesia coronari , cum videas raptorcm aliena-rum rerura propria largientem? in persecutore marty-rem ? latronem paradisum possidere? mereiricem vir-ginibus comparatam Cbristi sepulturam praevenien-teni? cum videas blasphemum et contumacem Cbristi,pro Gbristo cum omni laetitia contumebas passum nonreponere talionem , verberibus affectum gaudere? Exipsis ergo materiis , quas diabolus pro spoliis posside-bat , Cbristo vincente, de eius nianibus ereptis , eccle-sjae corona cotidie fabricatur.

Coronatur et de cubilibus leonum,et de montibuspardorum. Daemones igitur pro multis calbditatibussuis,et variis deceptionumsuarum artibus multis nomi-nibus appellantur. Pro crudeUtatis saevitia,leones; promagicarum artium, et variorum criminum (a) adinven-tione, pardi nuncupantur. In quorum persona diversaegentes, quando relinquebantDeum, super populum lu-daeorum mittebantur ad vindictam.De quibus ait Hie-remias propbeta : vorabit eos leo de silva, lupus ad ve-speram vastabit cos;pardus vigilanssuper civitates eo-rum discurrit. Item beatus Petrus apostolus conmonetauditores suos: vigilate, inquit, el orate, quia inimicusvester diabolus ut leo rugiens circuit quaerens quemdevoret. De quarum bestiarum cubilibus vel montibus,vox Christi repromittit ecclesiam coronari dicendo: co-ronaberis de capite Amana^ de vertice Sanir^et Her-mon^ de ciihilibus leonum , de montihus pardorum,

Quemadmodum enim leones occupant sibi cubilia inspelaeis tenebrosis, ubi captam devorant praedam; et. ut

^) Sumin. Yitiose terminorum.


41/754

IN CANTIC. LID. VII. 7pardl secretissimos nionles , ubi discurrentes , animaliasimpliciora captivent ; ita et praedicti daemoncs in sub-dilorum sibi hominum mentibus prolongantium a crea^^toris notilia , cubilia collocavcrant, in quibus saevitiamsuam per homicidia, pcr crudclissima sacrificia, pcr hu-manarum carnium devorationem explebant. In aliis vc-ro pcr incantationes magicariim artium , per malcHcia ,per auguria , pcr astrologiam , per mathcsim , ct aviumvoces vel transitum , per haruspicinae vel fibrarum in-spectionera , montes sibi abditisslmos in talium cordibusfccerant daemones. Nam quid disslmile hal^ebant leoni-bus, vcl pardis gens Zelonum , vel Ponlicae 5 et horumsimiles quani plurimae gentcs , in quibus inter multasalias crudelitates , ut leones homlnum carnes , daemo-nes devorabant ? qui per has abhominationes vere insuis mentibus leonum daemonura cublila praeparabant.An non tibi vldentur montes csse pardorum lamnes etIMambres magi Aegyptiorum qui restltcrunt Moysi ? quiiitique inter alios homines operum magnitudinc velutmontes intendebantur. Et huiusmodi multos haberi con-similes nemo est qui nesciat. De quorura montlbus eosvirtus nominis Christi in adventu suo expugnatos , lon-ge fugavlt ; quibus expulsis , nunc ipse potentlssimusvictor in eorum cordibus leo de trlbu luda habitatorcxistlt , probante beato Paulo : fuistis allquando tene-brae , nunc autem lux in Domino. Et vos estis tera-plum Dei , et Spirltus sanctus habitat in vobis. Et ipseChrlstus in evangello : si quls dlbgit me , inquit , etmandata mea servat , ego et pater vcnicmus , et man-sionem faciemus in eo.

De illis ergo nequisslmis gentibus vel personls , quaepraedicta scelera perpetrabant , haec prophetata ab Sgi-


42/754

8 A P P O X I 1rltu santto ore Salomonis inlellegamus

,quibus nulla

opcra legis , nulla praecessit observatio mandatorum ;nisi sola voluntas , quae a Deo per auditum evangeliipraeparatur. Quae praeparatio gignit fldera in Dominouno et vero t, quae fides salutls occasio est , per quamad nollllam Dei per baplismum vcnientes , dlversa prae-clara opera pro spe vitae aeternae facicntes, variis pre-tiosis gcmmis eorum animae comparatae in diademateccclesiae affigl probanlur. De quibus promittebatur eiper Isalam prophetam : vlvo ego , dlclt domlnus Deus ,quia omnibus his sicut vestimento veslieris , et quasisponsa ornamento circumdabunt tlbi eos , et erunt re-ges nutritores tui , et reglnae nutrlces luae ; vultu interra dimlsso, pulverera pedum tuorum lingcnt , et scic*quoniam ego domlnus Deus tuus, super quo non coik-fundentur qul expectant eum.

Haec est ullque , soror , sponsa , plebs , qaae varla-rum gentlum feroclsslmarumque , in alta sapienlla , velalta crudelitate, vel superbia commorans prophetata estcoronari. Quae ex nequlssimls supradlctis personis fide-lissimos confessores et martjres suscipiendo ornamen-ta in merbbrls suis , tantae pulchrltudinis effecta est ,ut etiam Ipsi creatorl suo sponso grande miraculurageneret , et quodammodo vulnus cordl infligat ; cumaspiclet eara videlicet in supradlctis maulyrlbus rutr-lare unguento propril sangulnis delibutam , flammarumaromatlbus redolentera ; stibio lacrimarura oculos de-pictam,in paenitentlbus; crlne capltis, in divltiarum per-dltione pro suo nomine tolerantlae pectlne usque adcollurn deductam. Hanc utlque glorlam pulchritudinis

V. 9. intuens dicit : vulnerasti cor meum^ soror men sponsa , vul-i\crasti cor meum in uno oculorum , et in uno crine col-ti tui.


43/754

m CAMIC LID. V I. 9Vocata jgitur de Llhano , ut dicimus , (Jie alta sa-

pientia , quae stultitia reputata cst , et de thurificationisritu coronata per ea , quae supra diximus , ut rcginaoum Christo de capite Amana , de vertice Sanir , etHermon , de cubilihus leonum , de montibus pardo-rum ; ut praedictum est de aninia conversa ad verumDeum; ut gemmis pretiosis esse eam ornatam, quae ali-quando cubilia leonum , et montes pardorum fuisscintclleguntur. Nunc ergo niniio decore radiante , admi-rando dicit ei sponsus : vulnerasti cor meum. Sed vul-neratio ista cordis non ad infirmitatem respicit sponsi ,qui ulique nullis suhiacet passionibus ; sed ad profe-ctum fidei sponsae, et augmcnta iustitiae, ad ardcntissi-mam fidem , vel au profectum paenitentiae , et ad con-temptum divitiarum supradictac plebis. Hacc crgo , in-cipit primum ad piistinum decorem in quo crcata cstrevocari , derelinquendo idola vocihus apostolorum etprophetarum, qui tuba sunt Cliristi vocati, de supradictoLibano veniens ad notitiam Christi sponsi. Post haecexemplo vitae suae docendo iniquos vias Domini , li-cet toto corpore ita sit pulclwa, ut macula non sit iuea ; tamcn nimis fit decora in uno oculorum suorum ,idest in eis quos unam fidcm haptismatls pracdican-do , unum Deum , nec ante sc , nee post se , nec ini-tium nec finem hahentem , unam paenitentiam demon-strando , singulare lumen posteris fecit splendere , quiper profectum vitae , ecclesiac oculus esse mereantur.

Duos esse oculos, quibus bona et mala corporalitervidemus , nemo ignorat ; et nisi uterque oculus pul-chcr in homine fuerit , foedum necesse est reddat. Sedquomodo hic unus laudalur , ipse Redemptor nostcr ro-gandus est ut oslendat. Ipsum enim tertium oculum


44/754

yj (J A p p o ^ 1 I

animae audio numcrantem, de quo dicit: si oculus tuusslmplex fuerit , totum corpus tuuni lucidum erit. Quemin se turbatum lamentans propheta, pacnltentis personasuscepta , dicebat : turbatus est prae ira oculus meus.Et quem in se creari orabat idem propheta David di-cendo : cor mundum crea in me Dcus. Et de quo di-xit Salvator Deum videre cum ait : beati mundo corde ,quia ipsi Deum videbunt. Vides ergo quod secundumChristi sententiam de duobus corporeis oculis, praesen-tia et terrena cernere docemur , et de uno oculo cor-dis qui in sponsa laudatur caelestia (a) conluemur. Isteprocul dubio oculus qui futura perspicit , sive iusto-rum gloriam , sive impiorum suppiicia , ad unam spemfacit animam convolare. De cuius pulchiitudine nonsolum angeli admirantur ; sed etiam ipse eorum rex ,sponsus proclamat cor suuni vulneratum , in admiratio-ne utique non passione , eo quod se ipsurn quasi inlueidissimo speculo in eius inspicit corde. Est enira mi-raculum raagnum Christo et angells , ut hacc animaquae cacco corde palpando per tenebrosos errorum mon-tes superbiae , multitudinem Dcorum turpium praedi-cabat , nunc ipso vocante se , qucm ignorabat , pro (b)oculo utitur , sicut ait IMichaeas propheta; si sedero intenebris , Dominus lux mea est. Simili modo et Za-charias propheta assignat dicendo : quia Dominus ocu-lus est hominis , et omnium tribuum Israel ; hoc esteorum qui per immaculatam vitam , in ecclesiae fa-cie positi, et ipsi corde Deum vident , et nliis mem-bris suo exemplo lumen ostendunt.

Sieut igitur ecclesiae singularis oculus in eisdemraonslratur, qui proptcr unam spem iDaestimabilem, in-

(a) Siimm. mendose ecclesiam. {b) Suram. perperam/^wro.


45/754

IN CATfTIC. LIB VTT. Hcomiptam, nimquam cessatiiram, ab uno Deo promis-sam , pro eius unico amore, et nihil aliud corde inten-dunt; ita et nunc quaerendum est, quid sit ecclesiae u-nicus crinis , per quem sic exornetur, ut eius pulchritu-dinecor suum Ghristus proclamet vulneratum. In puel-lae namque figura per singulas personas diversa iustitiaeopera facientes , quasi singuh*s membris ecclesia pul-cherrima redditur. Hic quippein uno crineillos opinorintellegi,qui vera philosophia nuditatem Christi secuti,in praedicta plebe repperiuntur ; qui obliti aliquid sedivjtiarum vel honoris in saeculo possedisse , exemploeius de capite germinati ecclesiae, quos ita caritatis ple-cta simul univit unanimitas fraternitatis in Ghristo? uteos neque gladius, neque fames, neque nuditas, nequepericulum, vel illa quae numerat beatus apostolus Pau-lus, a caritate Christi, quae est recta fides,valeatsepa-rare. Qui per infusionem olei laetitiae enutriti , usquead ecclesiae coUum exornandum perveniunt; idest us-que ad gratiam Moysis, qui a capite Deo suscipiens ver-bum, ad totum ecclesiae corpus porrigebat docendo.Qui crinis non credendo Ghristo, minime exornat lu-daeos. De quo crine ecclesiae singularem laudem actusapostolorum extollit dicendo : multitudinis autem cre-dentium Ghristo erat cor unum et anima una.

Tunc igitur unusquisqi^e tidelium exornat ecclesiaecollum,idestlaetificateumper quem loquitur Ghristus,quando propter unicum Christi amorem divitias regumvel honores contemnens exemplo,Moysis antea eligit af-fligi cum popuio Dei pro iustitia , quam habere tempo-ralem laetitiam huius mundi, qui Aegyptus intcUegitur.Sicut enim soluti sparsique capilli foedant, et in unumoIlcti , per plectam unus crinis effecti , decorum


46/754

^2 A P PON I Ij-eddiint capiU, vel colium spousae ; Ita et multitudo Ci-^*i.m. mf- -, ^. .. ,. ^. . , ioseiicof- elium nusericordjuin ^ in uno vinculo caritaiis ab Spi-

t/z^//^. j-itu sancto conexa, propter unam ^pem vocationis Chrl^sti, inpendendo omnem substantiam suam i'n cibos pau-perum, pulcberrimam nimis reddunt ecclesiam; eosalentes videlicet, qui a caplte Cbristo cibum animaesu-sceptum, ad ecclesiae membra, sna exbortalione prae-vidcntiaque transmittunt. Duae sunt quippe inter cete-ras operationes magniflcas nimis placitae Dco , quaepraesenti versiculo,oculo orineque valdc speciosam ani-mam vel ecclesiam reddere edocentur. Quae milii vi-dentur dignam paenitentiam , et veram absconsam bo-minibus mlsericordiam debere intellcgi. Paeiiitcntlaenim colljrium cordis csse probatur, et inleriorls ho-minis oculus, de quo Deus videtur. Misericordia verocrinis adornatio , benedlctionumquc receptacubim, dequo parentls maledictione abstersa, per aquam benedi-Ctionis unguentum descendat , per quod ante tribunalChristi splcjidore tali bulusmodi plebs eius ore laudatarefulget cum dicitur: venite benedicti patris mei; esu-rivi enlm, sitivi, nudus fui, in carcere fui, et ministra-stis mibi. Haec sunt utique praecipua duo membra iuecclesiae corpoi-e; ubi se quasi in speculo intendenssponsus prae admiralione gaudii proclamat cor suumvulneratum cum ait : vulnerasti cor mcum, soror mcasponsa, in uno oculorum tuorum , et in uno crine collitui. Oculus ergo decorat caput, crines collum exoinant.De collo vero pectori infunditur verbum doctrinae, exquo germinant mammae, vel ubera , quae impleta nu-triunt parvulos adhuc, qui nuper cotidle gencrantur, dequibus mammis sequenti dlcltur versu

V. 10. QuanipulcJucesuntmamn.ee Luacysoror mea sponsa\


47/754

IN CANTIC. LIC, Vff. 13Pulchiom iihciii (uct vino , e/ odor ungucntorum tuorunisuper oninui aroniala.

Maminiie iglturad foecunditatls benecUctioncm , uIjc-ra vero ad virginltatis gloriam respiccrc oplnamur: quaesacramenta pcr inearnationem Christi futura , ore Salo-monls ad ecclesiae decorem Spiritus sanctus praedix.it.\n genetricibus enira maramae , in virginihus ubera ap-pellantur ; quibus ecclesia ex tempore apparitionls Chri-sti utrisquc pulchra ostenditur , eo quod cotidie con-


48/754

^ 4 A P P O .-V 1 Iius saeculi praeclpe non supcrbe sapcrc , nequc spcra-re in incerto diviliarum , secl in Deo qui dat nobis otn-nia affluenter. Admone eos divites ficri in fide , faci-le tribuere non habenti. F.t alia mulla his similia.

Cum ergo talia' proferuntur ad plebem ah his quihabent locum docendi , mammae parvuiis porriguntur,Quando vero profundiori mysterio sensus scripturacdivinae tractantur , et de arcanis , vel quae ad gio-riam maneant conservantibus castitatem , ct quam ma-gnum sit sacramcntum integritatis , quod Duminus ,propter quod arduum iter est, non legalibus praeceplisinseruit , sed beaLus Paulus in quo Christus loquitursancto consilio persuadet. Sive cum individuac Trini-tatis unitas (a) traditur , cum dc gratia Dei , ct animaelibcrtate tractatur, ccclesiae ubera pulchriora sunt vi-no ; illo scilicet gaudii nuntio quod prophetarum orelaudatur ; dum patriarcharum vita eorumque coniugiacasta laudantur , et eorura persona ad typum eccle-,siae exponitur portendisse ; ut Abraham pater gentiura ,Isaac gaudiura , lacob luctator vel suppiantator ; utSara virtus , ut Rebecca sapientia , ut llachei ovis in-terpretatur. Quomodo tria haec , virlus tolcrantiac iuadversis , sapientia quae in fine laudatur , et oviuramansuetudo quac ad beatorum terram perducit Tri-nitati coniuncta , patri gaudio , et supplantatori in cctclesiae praeluxerit forma.

Quomodo in figura Christi fuerit lacob patriarcha ,et quatuor coniugia eius quattuor evangelia praefigura-la , vero lacob domino Christo subplantatori diaboliconiuncta sint , quae secundum spiritum duodecim apo-stolos genuerunt , de quibus innumera niultiLudo germi-

[a] Suuim. absurde puritas.


49/754

IN CANTIC* IIB riU ^Snasse probatur. Sicut lacob quattuor coniugus duode-cim patriarchas legitur genuisse; ut Matthaei evange-lium iu Lia intellegatur; lohannis in Ra-chel , quae no-vissima genuit, qui ex ipsa gente ducunt originem , dequaque Ghristus secundum carnem ; ut Lia et Rachelconsanguiuitate iunctae lacob.Balam vero,et Zelpham,Marci et Lucae tenuisse imaginem; qui non ex regiagente hebraea, sicut lohannes et Matthaeus, sed de ex-tranea gente incircumcisa Graecorum; quos non digni-tas gentis, sed Ghristi coniunctio ad nobilitatis culmenperduxit,ut maguarum animarum genetrices efficeren-tur. De quo numero erat beatus ille qui dicebat: perevangelium ego vos genui,

Vel quae sit causa ut quattuor animalia,homo,leOjvitulus, et aquila, in quattuor evangelislis accipiantur,et quomodo ipsa quattuor unum corpus efficiant Ghri-sti; unam eius victoriam passionis, una voce narrantia.Hominis namquc facies in Matthaeo , humanitatis eiusnativitatem narrante. Leonis potentia in Marco , qui utleonis vocem in deserto clamantis inchoanda evange-lium induit. Vitulus vero immolatus pro totius mundipeccato in Luca, qui Zachariam pouentem incensum inaltare in tempore sacrificii vespertini , evangelii sui ini-tium sumit. Aquila in lohanne , qui hominum mentes asensu iudaico , ut aquila praedam deiectis terrenis adcaelum levavit : dum quaerentibus eius originem , quisusceptum hominem ad caelum portavit, ostendit di-cendo : iu priucipio erat verbum, et verbum erat apudDeum , et Deus erat verbura. Et ne ultra curiositas hu-mana progrederetur quaerendo ^ ait : hoc erat in prin-cipio apudDeum.Haec utique dum pie exponendo tra-ctautur, pulchriora supradicto vino ab sponso ecclesiae


50/754

^6 A P P OM Iiibcra praedlcantur^quia (iiiod iu vetcri testamento ob-tectnm mysteriis nuntiabatnr, nunc ab bis qui sponsaeuberaesse meruerunt , iam factum luce clarius cotidiedemonstratur. Qnippe cbrismatis visibilis Spiritus san-cti unguenta infundunt crcdcntibus, et docendo spirita-lia opera pietatis , quibus Cbristus quasi odoribus sua-vissimis delectatur, iiniunt eas animas, quae per su-pradicta opera pietatis , et fidem inviolatam caesariessponsae efBciuntur, In quibus delibuta, pulcbra mam-rais uberibusque, voce sponsi laudatur dicendo:e odorungueniorum tuoruni super omnia aromata,

Plurali itaque numero unguenta (a) pro multiplicigratia,quae ab uno Spiritu sancto procedit, intellegiturposuisse, Qui in ecclesiae corpore variis virtulibus sua-vissimos diversis operibus in conspectu Cbristi redditodores. Is uamque super omnem credentem in lavacrodescendit ; sed ibi cuiusque virtutibus signorum redditodorem, ubi semper bonae voluntatis igniculo saucto-rumqae operum conmixtione fervescit. Sicut commonetgentium doctor : orationi inquit instantes , spiritu fer-ventes. Et alibi : spiritum , ait , nolite extinguere , pro-pbetias nolite spernere. Qui licet multiplex sit, in de-cem vocabulis in ecclesiae membris docuit esse efTusummagister gentium Paulus dicendo: alii datur manifesta-tio spiritus, alii sermo sapientiae , alii sermo scientiae,alii fides, alii gratia sanitatum, alii operatio virtutum,alii propbetatio, alii discretio spirituum,alii genera lin-guarum , alii interpretatio sermonum. Et boc est quodpraefigurabat unguentum illud,quod iussusest Moysescomponere in veteri testamento , quod quinque specie-bus admixto oleo mandatum est confici ; ut fieret pon-

(r/) Summ. incongruenter un^ucntum.


51/754

iPf CANTIC. LIB. VII. i 7tificalc ungijcnlum, dc quo Aarori , ct filii clus , ct om-nla ulciisilia tabcrnaculi ungcrcntur.

Quod ut vcrc Spirilus paraclyti o^icnderct fjguram ,praecipitur ncquis co eo vcl tali compositionc alius un-gcrctur , nisl supradicti qui ccclcsiac portabant imagi-nem. Qui S])iritus nunc quinquc motibus, quibus aclio-nes corporciic pcra^^untur consocialus , idcst visus , au-dltus , o ioratus , gustus , tactusquc , cum elus volunta-tcm Imj)lcvcrint hacc officla, fraglantissimis (a) ungucnlisin conspcclu Domini anima redolchit; ct quac pcr singula supradicta singulos foetores pcccando hahuit genc-rarc, slngulos vlrtutum suarum odorcs quasl artifcx un-gucntaiius suo crcatori componlt. Haec sunt utiquoungucnta charismatum, quae praeecllunt illa omnla aro-mala , quae in vctcri tcstamento , quando erectum csttahernaculum a duodcclm principihus , inter alia munc-ra offerri sunt iussa. Dc qulhus pracscnti versiculo di-citur : odor ungucntorum tuorum supcr omnia aromata.A quihus utiquc, vcl a divcrsitate illa sacrificiorum , vclodoris fraglanlla , mullum praeccllit gratiarum divcrsi-tas, vcl iustitlae opera quae domlnus noster Christus insuo advcntu credentlhus in se impertirl dlgnatus est ,quae animara sive ecclesiam suavlsslmis odoribus pcrsingula mcmhra faciunt redolcrc.

Fams disliliam lahia tiia, sponsa ; mel et lac siih lia- y. ii.gita tua. Singulas scllicet donationum gratlas in slngullsmembrls ccclesiac collocatas ostcndit. Favum videllcc^ ,legcm vctcris tcstamcnti intcllcgerc possumus , quod dcllorihus caclorum campi , in modum apum a patriarchieet prophctis vario sermonc futurac gloriae redemptionisnostrac conslruclum exlrinsccus , unam mirahllcm sua-

[n) lldcc C3l conslaiis sciipUira iu aulicfuis Latiiioruin tuLUtiljiiJ,


52/754

18 A r p o it I Ivitatem concludit. Quein favum moralia [a) praedicando,idest mores quos diligit Dcus , vel mansuetudinis for-mam ostendcndo distillant lii , qui ecclesiae iabia cssemeruerunt. lili quippe , quorum tota vita raartyrium est,qui sibi pro spc futura exilium , quod pcrsecutores propoena martyribus iniungebant , voluntarie indicunt. Dequibus jndesinentcr favus futurae laetiliae , laudes an-gelorum imitando , hymnorum canticorumque dulce-


53/754

IN CAZfTIC. LIB. VII. J9manentcs egcnJs ministrant , et inJumcnlis pauperumcorpora legunt , ut cum eis mercantur futuri saeculiaetcrnum regnum partiri. Bcati enim pauperes spiritu ,quoniam ipsorum est rcgnum caelorum ; horum dumta-xat(a), qui propter amorem Dei, et spem futurae laetitiae,voluntate potius quam necessitatc , sc in pauperum riu-mero aggregaverunt. Talibus quam maxime ministran-les , iustc digneque suavissimos odorcs redolentia ve-slimenta ecclesiac collaudantur. Quorum famam eis si~milem pronuntlat Spiritus sanctus , qui saerificium Deicfficiuntur , idest martyrum, eo quod tlius soli Deo inodorem suayitatis offerri sit iussum. Nam sicut vestimen-ta daemonum intclleguntur iJli, per quos vestitos diabo-lus persequitur innocentes; et illi, per quos ecclesia spo-Jialur suLstantia temporali , nudantur pauperes , affli-guntur pupilli et viduae , iniuriis et falsis criminibuslacessiuntur ministri altaris , quos utique non est du-?bium putredine iniquitatis suae , ultra omnem foetoremin conspectu Dei et angelorum horridos ^omprobari ;ita et hi qui ecclesiam in pauperibus vel in omnibussupradictis vestiunt , et ah) impugnatione tuentur, sua-vissimi odoris ecclesiae vestimenta efficiuntur. De qui-bus ecclesiae dicitur: odor vestimcntorum tuorum sicutodor thuris : idest sicut eorum laus toto redolet mundode quibus supra dictum est , qui se Deo patri pro Chri-sli filii eius nomine moriendo sacrificium obtulerunt.Quorum figuram vel typum gerebat thuris species, quodin thymiama sanctorum conmixtum , singulari Deo inodorem suavitatis in altari imponebatur.

Hortus concliiSLis^ soror mea sponsa , liortus conclusus , fons signatus. Eniissiones iuae ^ paradisus malorum punico- v, i3.

(a) Sumin. absurdc quomodo cuncii.f


54/754

20 1 p r o ^' I IV. i4- ium , cum jiomoniin /ruclihus. Cjprl cum nardo , nartlus

et crocus. Fislula , ct cinnaniuinum , cum univcrsis lignisLihani. MjrrJia , e/ aloc , cum onmibiis primis uTinenlis.V. ij. Fons liortorum , pulcus arjuaruni vivcniium , quae Jluunt

impelu de Lihano*Pcrfeclam virtiirihus in singulis memJM^is plebcm vo-

catam dc Ijihano cum ostcndisset Spiritus sanctus oicSalomonis, nunc gloriosum IVuctum eius laudibus eirert;ct (juomodo per culturam apostolicae doctrinae ad ac-tatcm fcrtililatis iuslitiae pervcncrit, docet; ct quas spc-cics medicinac protulerit, vel quam fraglantissimos ger-minaverit flores vitae exemplo , vcl quam suavissimanipomorum copiam , unde ipse Dominus epuletur , sicutin sequcntibus eius edocet vox ; vcnlat, inquit, dilcctusmeus in horlum suum , ct comcdat de fructu pomorumsuorum. In qua (a) utique in tantum apostolicus profccitlabor, ut magnac delcctationis hortus,ct dcambulatoriumregis caelorum effecta sit. In qua nulla dcsit mcdicinasalutls ; quac ita undique vitam imitando apostolicam ,et tidei regulam conservando, praeceptorum maceria ex-plusit furem diabolum, ut pro magna laude hortus con-clusus , et fons signatus regis sigillo sit appellata , eoquod novum ortum germen David , qui in signum ^tin-tium ad salutem stat, novo ordine natum de virgine su-sceptura Salvatorem praedicetur. Conclusus enim hor-tus iotellegendus est quicumfjue uulla fraudc corruptic-nis reserato utero credit et confiletur editum Salvato-rem. Erit hortus irriguus , quo nulb furi immundi spiri-tus adeundi patebit ingressus.

Est igitur soror hortus conclusus , ecclcsia vel ani-?(/r) Sumra. mendasibsitnt; quaui sii^naculuin cx pretiosofonLa

siucipiuiit iiiinuL


55/754

\y cAitTTc. L\r,. vir. 21ma crctlondo perfcctum horainem Chrlsliini , virglncnipcpm-isse. l^st et fons signatus vcruni l)cum vcrhuninalrls credcndo in hominc ex utcro j)roccssissc, Quifons vltac , ct fons himinls a proplicta cst appcllatus.l)e quo dlcit ad patrem : quoniam apud tc fons vilac ,In luniinc tuo vldci)imus lumcn. Fit ergo ccclcsia hoc?quasi Christi fons signatus , dum Christum ut caj)uesuum toto diligit corde ; utpotc corpus cius effecla ,sicut jpse de sc confirmat ludacis dicendo : si ilii , adquos sermo Dei fiehat , dli sunt appellati , quem er-o patcr signavit , et mlslt in mundum , dicitis quiahlasphemat , Dci se fdium confitendo ? Sicut ergo fonsyilae slgnatus a patre dicltur Christus ; ita ecclcsia fonssignatus, rcgali vidcllcet slgnaculo crucis , appcilatur uChristo, contlnens intra se aquam haptlsmatls; quod si-gnacuUim in frontem susclpiunt hi , qui int signato I)ap-llsmatls fontc hTvantur. Ouos dlxit emissiones paradisimalorum punicorum , cum pomorum fructlhus , co quodnisi quis renatus fuerit cx aqua et Spirltu sancto, ct in-duerit Christum , qui mali granati arhor cum pomorumfructll)us figuratur, ornamcntum paradisi essc non pote-rit. Nam quicumquc emissus ex utcro ccclcsiac paFadlsI(rt)fuerit , necessc cst ut arhor mali punici , idcst simlhaChristo fiat, eius in se reparando imaginem, ct non ina-ni nomlne solo , christianus ; sed cum pomorum fru-ctlhus, operihus honis scihcct, fucrlt; ut et ipsc in con-versatlone mente sanctus slt, et doctrina sua vcl cxcm-plo patientlac , spiritale cihum csurientibus trihuat sUa-vitatls ; et eos qui trihulationihus et maeroribus fati-gantur confirmct, sicut in pracscnti alt: cjpri cum nardo.

Interprctatur enim cyprus tristltia vel maeror. Credo(rt) Suram. ex i^eleri ecclesiae paradiso.


56/754

09 A P P o ^ I Iergo pomorum orcllnes ministcriorum in ecclesia posi-tos, qui pro [a) dulcedine pomorum punicorum (quod estlaetitia , qua compcrta , conversi ad Deum gaudemus )amara et tristia persequutionum nobis edenda gemi-iiant poma. Quae tamen si paticntcr suscipiantur, conti-nuo medicinae consolatio, Spiritus sancti nardus, subse-quitur. Cuius commonitione futura respicientes, praesen-tes non sinamur pavere tristitlas. Nardi enlm et crociconsolationls mediclnae post tristitias et maerores sg-quuntur. Per quod spe iam tenemus promissa eius quldixit: beati qui lugent, quia ipsi consolabuntur. Narduscnim rigorem (Z) de algentlbus membris expellit; crocusardentibus refrlgerla confert : hoc est nardus tlmorempraesentis mortis espellit , et crocus futurae vitae amo-rem accendit.

Fisiula , et cinnamomum cum univevsis li^nis Liham. Fistula abstlnentiae fructum significat , eo quodin tenerrimls vlrgulis siccata (c) a verme propter dulcedl-nem omni medulla conrosa , solo propter austeritatemcortice reservatur , quae infirmitates omnium viscerumintrinsecus corporls curat ; sicut [d) abstinentla omnemraale dulcem medullam concuplscentlae devorat, et exte-nuata pelle corporis , animae medicinam reservat. Cin-namomum autem, secundum quod vicino cespite (e) fistu-lae gignltur, et dlutissime suam vivacitatem servare pro-batur, spiritalis sensus vivacitatem, sapientiae vel scien-tiae, abstinentiae vivacitate, gigni demonstrat. Cum uni-versis vero llgnis Libani quod ait (/), magnl odoris fru-clus spiritus , quos apostolus enumerat Paulus , simul

(rt) Locus obscurus vel corruplus in codice. [h) Summ,y/7^o-rem (t) Ita summ. At eocl. ^ecfl/a. [d) Suram. siet. [e) Summ.capite {J ) Sumra. quosdam.


57/754

IN CANTrc. LIB VIT. 23gcrminare dc al.stinenlia , ct verl.o sapicntiae Uocuit.

MYjrlia^ et oloe cinn omnihiis prinns unguenlis. IMyr-rlia acl mortiricalionem membrorum accipicnLla est , se-cimtlum apostoli disciplinam , quae ad praescns ama-ra vidctur, dlccntis : mortiricate mem})ra vestra, cjuaesunt super terram ; fornicatlo, immunditia, ira , rixae ,dlsscnslones , et cetera. Haec uti(|uc non in caelo vi-vunt, ubi Pauli couversatio erat ; sed in non mortifica-tis membrls, terrenls actionibus anlmam captivam tcnen-tibus. Quae dlscIpHna , caelestis medlcina salutis cogno-scitur de arbore vltae Chrlsto proccdens , do qua dixltprophcta : dlsciplina tua correxit me in finem. Et alloloco : bonltatem , et disciplinam , ct sclentiam doce me.Sicut myrrha de arbore manarc probatur , et ad multasinfirmitates mederi, ut allo loco vox ecclesiae confirmat:fasciculus myrrhae , inquit , dllectus meus mihi. Aloeautcm propter sucum , virtutemque heibae monstratur ,et in multis vlvis ac mortuis corporibus necessaria spe-cies edocetur; mcdieinale illud exemplum, multipllci me-dela animarum et corporum repletum , quod secun-'dum carnem faotus {a) per contemptum habendi, et nul-lam ab omnibus gloriam requlrendo, tradidlt mortalibusChrlstus , intelligendum est. Qulbus plgmentls , ut haecvera intellcgantur , aspersus ponitur in sepulchro cumomnibus prlmis unguentls, idest karismatibus sancti Spi-ritus et donatlonlbiis , de quibus dellbutus raaglster gen-tium Paulus exultans dicit: omnia omnibus factus sum,ut omncs lucrifacerem. Qui spirltus multiplex , ita inanimam, mr.ndum sibi domicillura raentls parantem, in-visibililer illabltur , et unitur , sicut vislblle oleum in-visibillter corpori uniri probatur. Et cum sit unus spi-

{(i) S\imm.Jaecis.


58/754

24. A P P O A I Irllus replcns orLcm tcrrarum , multlmotla dona impx^r-tJendo , et prima unguenla cfficerc comprobatur , cLitleo prima unguenta supradlcta huiusmodi dona appel-lavit : ut quaecumque dc multis donationibus elus gra-llam merult possiderc , prlma crcdatur; cjuia in Dco ni-hll imum , nihil novissimum , scd totum primum , to-tum summum agnoscltur.

Fons hortoriim, puteiis oqiianim viventlum^ quac Jluuutimpetu de Lihano. Una cst ecclesla in toto mundo de apo-stolorum congregata pcrsonis, cuius caput corporis Chri-stl, unus fons vitac per lavacri rcgcneratlonem cognosci-tur. Quac per slngulas gentes congregalls ad fidem mem-bris concKa subslstit , ct Christo unlta per altitudlnemscnsuum Paraclyti, qucm ut fluvium receplt in sc, puteusaquarum viventium , de quo omnes ortac gcntium natlo-nes inundatlone caelestis scicntiae irrigantur, effecta cst.\it quia multltudo animarum vcl dlversarum gentlum, utdlctum est, natlones dc cius fidei doctrina a Clirlsto su-scepta rlganlur , idco fons liortorum est nominata. Pu-teus vero aquarum viventium ad laudis cumulum omniiiaturae est nominata , eo quod profunda cL occulta an-tlquae gcnerationi sapientia Christi per Trinltatis myste-rium , et de ca vel per eam in allls gentibus inundas-se intellegatur. Quae sclentla vcl notltla Trlnitatls, quamscire vita est; ignorarc, ultima mors; de illo monte pro-cul dubio descendisse praesenti edocet loco , qui sccun-uum Danielem sine manibus excisus de monte lapls , ettantac altlludinis mons effectus , ut totam terram im-pleret. Qui, propter quod sacrificium acceplabile repro-pitiatlonis pro hominum -pcccatls effectus est , Llbanusnominatur , quod thus patria dicltur lingua. Dc qulbusaquis promissum est per Isaiam proplietam dicendo ; in


59/754

I?f CArcTIC. LIB. VII. 25foramen aspi Jis ablactatus ab ubere mittel manum suam,et non noccbunt in monte sancto meo. Quia scientiaDei replcbltur omnis terra, inundante sicut aqua maris.Et de quibus aquis ipse Gbristus commemorat: qui cre-dit,inquit, in me, sicut dicit scriptura, flumina de ven-tre eius fluent aquae vivae. Hoc dicebat , ait evangeli-sta, de spiritu, quem accepturi erant, credentes in eo.

Postea ergo vocata est de supradicto Libano plebsquae inter omnes nationes magnis laudibus coronaturquae non solum amica sicut retro dictae aliae sunt ap-pellatae personae , sed soror , sponsa , hortus conclu-sus , fons signatus , puteus aquarum viventium : in qua 'plebe quantum habundavit iniquitas , tantum dicitursuperliabundatura gratia Christi : in cuius adventucoepit reparari paradisi hortus ad primam culturamper secundum Adam, qui desertatus fuerat per pri-mum Adam;idest ubi in fide, qua unus creditur Deus,et pro amore Ghristi , per quem innotuit fidelium vita ,confirmatae sunt animae martyrio coronari, nunc aqui-lo suscitatur, et auster a suis sedibus properare iube-tur dlcendo: i-wr^e a^t7o, etveiii auster ^ per/la or-^ y. i6,tum meum , etjluant aromata illius. Ut rigor (a) aqui-lonis , et calor austri temperato aere efficiant poma pa-radiso provenire; quo possint commixto rigore tribu-latiouis non inanes nimio securitatis calore bacae ani-marum paradisi defluere ad terrenos actus delapsae.Exab.ando igitur regnum aquiionis super orania reg-na orbis terrarum omnipotens Deus , quod est regnumromanum , surgere iubet , suscitando ab austro pro-phetas , ostendendo Ghristum suum per virginem ^quem prophetae ab austro cecinerunt venturum, ut

(a) Summ, frigor. Ita et mox.


60/754

26 AP PONIIait Abbacuc proplieta: Deiis ab austro venict, idest ser-mo patris , et sanctns dc iiioiite umbroso, qui assum-ptus iiitellcgitur homo , ex: coudenso intactoque corpo-re, procescisje. Goepit paradisus aromatibus , martj-rum mortibus , pretiosis mirandisque odoribus redole-re, et regi caelorum Domino omnique caelesti exerci-tui magnam efficere delectationis laetitiam, sicut prae-dixit proplieta : pretiosa in conspectu Domini mors san-ctorum eius.

Revocata ergo ad notitiam creatoris post evulsio-nem paradisi bumana natura , credendo ei et oboe-diendo , quasi arbusculae odorantissimae, ex quibusaromatum conficitur pulvis, in paradiso replantata est,in spe promissa confitenti in cruce latroni , cui dici-tur : amen diro tibi , mecum eris bodie in paradiso.Sed quia gloriosus fructus occultus erat populo nascitu-ro, et suavitatis odor, quem per amicitias diaboli amise-rat in parentibus, aliter non poterat nisi per eius inimi-citias rcparari; permittitur reg^ium aquilonis, vclut du-rissimus ventus surgere super omnia regna,in quo dia-bolus gbitinatus durissim: praeceptiflaminecontritione-que poenarum, ad subtilitatem spiritalis sensus redactascretientiuin Gbristo animas ut tempestas decussis cor-poribus interficiendo, pretiosa aromata paradiso fudit.Lex enim vel evangeliorum doctrina ab austro spirita-lcra virtutem suo calore inspirans bumanis mentibus, utarbusculis indidit dulcissimisuci medullam; quam aqui^lonis immundus spiritus per regnum Romanorum, mani-bus truculentium, sanctorum corpora laniando,adodo-rem suavitatis, nesciens, caelorum virtulibus,ut aroma-ta,perfruendam produxit. Aromata ergo,ut saepe dictumest, multae fi^aglantissimae species in unum redactae,


61/754

IN CANTIC. riU 2Tprctlosum cfTiriiint pulvercm , qui tunc maximc redditsuavitatis oJorem, quaudo iii necessarios usus fueritventilatu-'. Ita et Deo crcdentium animae tunc suavita-tis evempli sui aromata fundunt posteris profutura ,quando daemonum tempcstate de corporibus fucrintpatiendo decussae.

Pugnantibus iqitur aquilone et austro , idest infide-h*tate et fide, impietate et pietate, maeroris spirituet consolationis inter sc -> spectante sponsa , pretio-sus aromaticus liquor martyrum sanguis fluxisse pro-hatur. Agit namque borticuli vice nescicns Satanasqui vere ut damnaticius obcaecatus malitia, et suocrudeli labore , bortum Domini aromaticis sanctorumfloribus picturavit. Laboravit in malo , eius famulospersequendo, qui in bonis sno creatori servire contcm-psit. Ex quo enim per rcgnum romanum quasi pertur-batum ab aquilone coepit persequutionis lolium reboa-re ^, et rastris unguLarum diversisque poenarum fer- * ita cod.ramentis sanctorum effodere carnes , inmanem copiam.pomorum iustitiae diverso meritorum sapore paradi-sus exuberat. Ibi naraque martyrum , confessorumvirginum, continentium , gratissimi iustitiae fructus ;ibi virentia gramina castissimae copulae,lege conces-sae, diversi sexus vel aetatis credentium Gbristo, dul-cissima poma meritorum de animae voluntate prolata; ,ibi post damnum. integritatis , criminumque naufragiapaenitentiae mjrrha ; ibi ex amore lectionis divinae -scripturae ignitus sapientiae favus , eloquii dulcedinemcontihens diversarum gratiarum aromata. Eccs quibusepulis praeparatis,quibus amoenitatibus ad bortuni pa-radisi ecclcsia Ghiistum invitat dicendo, ut sequensversiculus docet : v>eniat dilectus meus in hortum suum^ Cap. V. i.et comedat defvuctu 'pomorum suorum*


62/754


63/754

IN G.VNTIC. Lli;. Vir. 20uliiin , convcrsiono truculcnll latronis , cuni aromatibusnacnltcntiac nicrctricis , vcl illius (jui direpta quadru-|)lo reddiclit alicna Zacliaci, ct propria divisit cum pau-pcribus. Messuit myrrham cum aromatiLus suis dum la-tronis cxcmplo , liomicida pro gladlo saceum* clnerem-nue accinctus , dcvicto dlabolo , rcliota noccndi via ,iid paradisum tcndlt armatus. Et merctrix. pro stibio , ctcerussa lletibus faciem , luminaque depingens , contem-pti^ turpium osculis, pcdcs Salvatoris humidat osculan-do , ct caelorum rcgnum invadit violcntcr. Cum publi-canus, rclicto raptoris orficio, evangelii minister efficitur.Cum gcns immundissima Chananeorum in syrophocnlssalulierc catellorum importunltate , per medelam liliae ,Dei populo sociatur. Cum ccnturio humilitatis subiimi-tatc, ridci scintilla resplcndens , incircumcisac gentis tc-neati legem populo praeponitur Israel.

Comcdit autem favum cum melle suo, in his delectan-


64/754


65/754

IN CANTIC. tlE. Vn. 31potuisse \n hulusmodi somno retinerl; sed expertummortis soporem, et in aeteriiitalis vigilia perdurantem,sicut dicit apostolis post resurrectionem : quid ascen-(lunt cogitationes in corde vestro ? palpate et videlequia ipse ego sum , et non sum pliantasma, quoniamspiritus carnem et ossa non habet, sicut me videtis ha-bere. Quos docet praesenti versiculo humanitatem asomno mortis detentam , non intrinsecus deitalem , di-ceiido: ego dorniio et cor mcum s^igilat.Divinus utlque sermo, qui sub cordis vocabulo in-tellegitur nominari, nunquara obdormit neque dormi-tat intra viscera carnis absconsus, qui baiulat dor-mientem, qui alta mysteria exponit amicis et carissi-mis suis in se credentibus, quos ad participium gaudiihumanae salutis invitai; ne dum viderint eum secun-dum humanitatem in somno mortis detentum, deiiciatfldes eorum , per quam integram in eo semper vigilan-tem conspiciant maiestatem. Ego,inquit, dormio vobisper absentiam corporalem, sed vigilo corde, nunquamrecedendo a vobis per praesentiam deitatis. Opinaturplerumque insipiens anima,Deum se ut dormientemfallere deiinqueudo , cum ab eius vindicta suspensasententia in praesenti , futuro iudicio reservatur ; sednon potest falli , in cuius manu sunt omnes fines ter-rae : et sicut cor totum vegetat corpus , ita totam mun-di implendo agitatmolem; cui est gloria in saecula sae-culorum. Amen.

EXPLICIT LllJER SEPTIMUS.

V. 2.


66/754


67/754

15 CAISTIC. LIB. VHU 33iiTyrossiim. (^noJ sl tlilVcrcnJo tcrnpus de clie in dicnidistulerit apcrirc , iralus pcrtransit ab huiiismodi atquedcclinat. Kt quam iustas irasccndi , dcclinandiquc lia-I>cal causas , pracscnti vcrsiculo docct, quomodo c amquadriformi amorc mulccndo prorocavcrit de incrtiacsomno cxsurgcre , cuni ait : aperi milii soror mca , am icamca , colitmha inca , immaculala mea.

Sorori igitur honorcm tri])uit , secundnm carnis as-sumj)tac origincm ; amicac pcr lavacri rcconciliationcm,ul)i ex iniaiicis amici cfficiuntur liomincs Deo ; colum-bae pcr imaginis cius rcparationcm , quae per Spiritiissancti coniunctioncm reparata est , qui in columl)acspecie super ccclesiae caput Christum in lordancm dc-scendit; immaculatae vero, similitudinem eius, agnila re-ctissima fidei regula Trinitalis per repudium idololatriac,in sc rcforniando , quae tamen ad hoc donum nisi effu-so eius sanguine non poterat pervenire. Ecce quibus ho-noribus , quantis beneficiis provectam animam sibi adconsortium regni , et germanitatis gloriara sublimavit.Et haec numerat , ut memor horum , nulli praeter sibimox ut pulsaverit aperiat sui cordis ingressum antequam prolongctur of

Documents

Mai. Spicilegium romanum. 1839. Volume 5