Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
IIzzvvoorrii nnaa ppooddaattooccii ::
,,Studija za ekonomski razvoj na Op{tina Veles",
Vlada na Republika Makedonija,
Svetska Banka,
Agencija na Republika Makedonija za privatizacija,
Foto-monografija ,,Veles niz vekovite''
Zavod za statistika, oddelenie - Veles,
Fond za penzisko i invalidsko osiguruvawe,
Uprava za javni prihodi,
Biro za vrabotuvawe,
Centar za socijalna rabota,
Biro za razvoj na obrazovanieto
AAnnaalliizzaa ii oobbrraabboottkkaa nnaa ppooddaattooccii::
Kancelarija za LER
ITC
Opπtina Veles
Maj 2004
GGrraaffiiËËkkii ddiizzaajjnn ii ppeeËËaatteewwee::
MIKENA - Bitola
Maj 2004
SODR@INA
V o v e d 5
OSNOVNI KARAKTERISTIKI NA OP©TINA VELES
7
ZDRAVSTVO 24
OBRAZOVANIE 17
SODR@INA
MESNA SAMOUPRAVA 42
INFRASTRUKTURA 32
ZA©TITA NAÆIVOTNATA SREDINA 27
4
PROFIL NA OP[TINA VELES
5
Za po~etocite na `ivotot na Veles niz mileniumite govorat
prvite fosilni ostatoci pronajdeni vo okolinata na s. Mamut~e-
vo kako potvrda na teoriite za prvite ̀ ivotni znaci na ovie pros-
tori. Istra`uvawata vo mesnosta Pe{ti, dovedoa do edinstve-
nite podatoci za paleolitot vo Makedonija, zatskrieni i za~uva-
ni vo pe{terata Makarovec stara od 70.000-10.000 godina pred n.e.
Vo bronzenoto vreme, reonot na povardarieto bil naselen od
Pajonci, Brigi i Anti~ki Makedonci.
Lokalitetite od `eleznoto vreme vo seloto Dolno Orizari i
selo Ivankovci go sklopuvaat mozaikot na `ivot vo tekot na
celiot prv milenium p.n.e.
Vo periodot na ranata antika, teritorijata na Veles bila del
od pajonskata dr`ava.
Kako ogledalo na antikata za dene{nite generacii ostanuva
anti~kiot grad Stobi koj prvpat se spomenuva vo 197 godina p.n.e.
koga na toa mesto makedonskiot kral Filip V ja porazil dardan-
skata vojska. Za ekonomskata i kulturnata kulminacija {to Stobi
ja do`iveal vo ranocarskiot i srednocarskiot period, svedo~at
monumentalnite i rasko{ni gradbi, teatarot, gradskata porta,
objektot Kaza Romana i drugi gradbi ~ii delovi se otkopani ili
seu{te gi krijat svoite tajni pod zemjata.
Imeto Veles za prvpat se spomnuva vo 1018 godina do koga
gradot go nosel imeto Vila Zora.
Pozicijata na Veles na glavnata raskrsnica na pati{tata na
Balkanot vo sredniot vek, Via Ignacia i Via Militaris bila
predizvik za slovenskoto naselenie koe vo VI vek navleglo
dlaboko na Balkanskiot poluostrov. Toga{ se sozdadeni prvite
slovenski teritorii pokraj Vardar, Topolka i Babuna.
VV oo vv ee dd
Strate{kata geografska polo`ba na Veles za `itelite na
ovie prostori niz vetri{tata na istorijata }e donese mo`nosti
i stradawa. Toga{, gradot }e opstoi vo svojot nepokor kako del od
Bitolskata eparhija vo sostav na Ohridskata patrijar{ija.
Veles niz vekovite ja iskusil vlasta na feudalcite,
Epircite, Nikejcite i Srbite. Gi pre`iveal burnite vremiwa na
slabeeweto i propasta na Vizantiskoto carstvo i premre`jata na
XIV vek, koga po golemata ofanziva na Turcite na Balkanskiot
Poluostrov negovite `iteli bile prinudeni da ja priznaat
turskata vlast.
Vo vremiwata na osmansliskoto vladeewe Veles }e do`ivee
procut na trgovijata, no i revolucionerniot duh koj }e ostane
su{tinski beleg na ovie prostori vo site istoriski premre`ja.
Raste`ot na manastirite vo toj period }e bide klu~en faktor za
za~uvuvawe na nacionalniot identitet, jazikot i kulturata.
Manastirot "Sv. Dimitrija" (XIV vek), crkvata "Sv. Nedela" i
crkvata "Sv. Nikola" i denes se svedoci na srednovekovniot
Veles. XIX vek na gradot }e mu donese razvoj na trgovijata i
zanet~istvoto, a proizvodite na vele{ani }e se najdat na
pazarite na Balkanot i Evropa.
Vo XX vek, }e prerasne Veles vo grad na revolucijata, inven-
tivniot duh, hrabrosta i nepokorot.
Denes Veles se gordee so svoite prerodbenici, revolucio-
neri, kulturni dejci i graditeli: Jordan Haxi-Konstantinov
Xinot, Panko Bra{nar, Vasil Glavinov, Kole Nedelkovski, Rajko
@inzifov i mnogu drugi ~ii imiwa seu{te ~ukaat vo srceto na
gradot na dene{nicata. Sepak, mo`ebi najmnogu od se Veles }e
ostane poznat kako dom na site poeti ~ij `ivot i tvore{tvo gi
reflektira istoriskite branuvawa i ~ove~kite sudbini vre`ani
vo drevnite kamewa na ovie prostori besmrtniot Ko~o Racin.
Veles niz vekovite, Veles vo sega{nosta i idninata `ivee kako
Racin: so srce {irini {iroko, dlabini dlaboko, a pak za gradite
na Makedonija male~ko.
6
7
OSNOVNI KARAKTERISTIKI NA OP[TINA VELES
Locirana vo centralnoto podra~je na Republika Makedonija,
Op{tina Veles zafa}a povr{ina od 507 km2 ili 2,1% od teri-
torijata na dr`avata.
Op{tinata raspolaga so vkupna zemjodelska povr{ina od
1.071 km2. Kako obrabotlivo zemjodelsko zemji{te se tretiraat
370 km2 ili 34,5% od vkupnata zemjodelska povr{ina, {to pret-
stavuva udel od 5,6% od vkupno obrabotlivoto zemjodelsko
zemji{te vo Republika Makedonija. So postojnata teritorijalna
podelba opπtinata Veles opfa}a 35 naseleni mesta.
OSNOVNI KARAKTERISTIKI NA OP[TINA VELES
8
9
Vkupno Makedonci Albanci Turci Romi Vlasi Srbi DrugiNeiz-
jasneti
56.751 47.350 4.011 1.638 422 312 560 2.437 21
Spored podatocite od Zavodot za statistika, oddelenie
Veles, na teritorijata na op{tinata `iveat vkupno 56.751 `itel
od koi 44.195 vo gradot. Gustinata na naselenost e 42 `iteli po
m2. Op{tina Veles opfa}a vkupno 16.819 doma}instva so 17.558
stanbeni edinici i 4.673 zemjodelski stopanstva.
NN aa ss ee ll ee nn ii ee
Tabela 1 Struktura na naselenie
polovastruktura starosna struktura
ma`i `eni 0-6 g. 7-11g. 12-14g. 15-17g. 18-24g. 25-27g. 28-59g. 60-64g.Nad 60godini
28.403 28.348 5.839 4.719 2.925 2.735 5.824 2.521 24.936 2.785 4.398
Tabela 2 Nacionalna struktura na `itelite na Op{tina Veles
10
Vo Op{tina Veles se evidentirani vkupno 18.122 vraboteni
nasproti 14.537 nevraboteni lica. No, ovie brojki se varijabilni
i sekojdnevno promenlivi. Vo Centarot za socijalni raboti se
registrirani 2.555 rabotosposobni korisnici na socijalna
pomo{. Sekoj mesec brojot na korisnici e razli~en, no vo prosek
se dvi`i okolu 2500 korisnici mese~no.
Obrazovna struktura na nevrabotenite
Stepen na obrazovanieto nad 15 godini (vkupno 43.268)
HHiiddrrooggrraaffiijjaa
Kako rezultat na otvorenosta kon sever i prodorot na studeni
kontinentalni masi vo zimskite periodi, na podra~jeto na
op{tina Veles vladee kontinentalna klima so prose~na godi{na
temperatura od 12 do 15 0S. Prose~noto godi{no koli~estvo na
vrne`i iznesuva 447 mm/m2
Teritorijata na Op{tina Veles gi opfa}a podra~jata na
pogolemite vodoteci Babuna, Topolka i Otovica koi pripa|aat
na slivot na rekata Vardar .
Geolo{kiot sostav, slabiot vegetaciski pokriven sloj i ne-
pravilnoto koristewe na zemji{teto predizvikale golem del od
op{tinata da bide podlo`en na erozivni procesi so vkupna
godi{na produkcija na eroziven nanos od 688.000 m2. Op{tina
Veles se soo~uva so problemi vo vodosnabduvaweto na naseleni-
eto, zemjodelskite stopanstva i sto~nite farmi. Sistemite za
vodosnabduvawe koristat vodi od glavnite vodotoci Vardar,
Babuna i Topolka od ve{ta~koto ezero Mladost kako i vodi od
podzemni izvori{ta i ~e{mi.
11
RR ee ss uu rr ss ii
vodotek Babuna Topolka OtovicaVardar
Vodomerna stanica Veles
Godi{enprose~en protek
4,65 m3
/s 2,41 m3
/s 1,31 m3
/s 83,1 m3
/s
Neposredensliv od
levata strana
Neposredensliv oddesnatastrana
1,31 m3
/s 0,3 m3
/s
Tabela 3 Godi{en proseËen protek
[[uummii
Od vkupno 53.000 ha {umsko zemji{te, na teritorijata na
Op{tina Veles, uredenite {umi opfa}aat 35.500 ha. Vo struktu-
rata nisokosteblenite {umi u~estvuvaat so 80%, a visokoste-
blenite so 20%.
12
[umskozemji{te
[umiRaspolo`ivadrvna masa
Godi{enprirast
Planskise~iv etat
(drvna masagodi{no)
Nadomest naplanski
se~iv etat(1992-1996)
53.000 ha 38.500 ha 3.200.000 m3 73.500 m3 48.000 m3 150 ha
Ramni~arski tereni
Bra
novi
d.
brd
ski
reon
Pad
insk
i te
reni
Planinski reon
AluvijalniLivadski
Glejni po~vi
SmolniciSirozem
Cimentni po~viErodirani po~vi
Konusni nanosiDeluvijalni
RankeritiKafeavi po~vi(varovnik, dolomiti)
PPoo~~vvaa
Po~vite na teritorijata na Op{tina Veles imaat heterogen
sostav. Prostornata razmestenost na po~vite se karakterizira so
4 pedografski reoni:
Tabela 4 Struktura na πumi
- Ramni~arskite tereni se sre}avaat vo slivot na rekata Topolka i vo Povardarieto.
- Padinskite tereni se zastapeni vo Povardarieto i vo slivot na rekata Babuna so udel od 43,2%.
- Branovidno ridskite tereni se karakteristi~ni za slivot na OtoviËka Reka, a delumno se prisutni vo sredniot tek na rekite Babuna i Topolka.
- Planinskite tereni voglavno se nao|aat vo slivnite podra~ja na rekite Babuna i Topolka.
Prvite tri reoni pripa|aat na kotlinite, a ~etvrtiot naplaninskite predeli.
TTuurriizzaamm
Kako prostorna celina niz koja minuvaat najzna~ajnite
me|unarodni i doma{ni soobra}ajni komunikacii, op{tina Veles
ima dominantna geografsko-turisti~ka polo`ba koja odi vo
prilog na razvojnite potencijali. Veles poseduva atraktivni
arheolo{ki, ambientalno-eksurzivni lokacii, zna~ajni arhitek-
tonski belezi i spomenici na kulturata kako su{tinski elemen-
ti za razvoj na turizmot. Golem broj atraktivni lokacii se pogod-
ni za razvoj na sportot osobeno zimskite sportovi i ribolovot.
13
EEttiiooggrraaffsskkiivvrreeddnnoossttii
Restoranska ponudagrn~arski proizvodi
terakotni tvorbikazanxiski
ko`arski proizv.
MMaanniiffeessttaacciiii“Racinovi sredbi”
Festival na anti~ka drama
Folkloren festivalDetski Racinovi
sredbi Likovna kolonija
Sportski manifesacii
RRiibboolloobbVardarTopolkaBabuna
TTeerreennii zzaa zziimmsskkiissppoorrttoovvii
Gorno BegovoGorno Jabol~i{te
AAttrraakkttiivvnnoommoottiivvsskkii ffoonndd
Zona BabunaSolunska Glava
Oraov Dol,^eplesBreza,
G. Jabol~i{te
PPootteenncciijjaallii zzaarraazzvvoojj nnaa
ttuurriizzmmoott vvooOOpp{{ttiinnaa VVeelleess
EEkksskkuurrzziivvnniipprreeddeellii
Rezervat Krivuqpe{tera Makaroec
Gorno VranovciJasenovoBabuna
PPaalleeooiittoolloo{{kkiillookkaalliitteettii::
Mramor-^a{kaKaraslari
Kale Bawi~koDabica
SvilaraKlepa
KKuullttuurrnnooiissttoorriisskkiissppoommeenniiccii
crkvigradska
arhitekturainstitucii od
kulturata
Zna~aen beleg na Veles, vo domenot na turisti~kata ponuda se
negovite so vekovi razvivani etnografski vrednosti kade pred-
ni~at grn~arstvoto, rakotvorbite i ugostitelstvoto. Kako
sedi{te na biserite na sakralnata arhitektura i grad na emi-
nentni ideolo{ki tvorci i revolucioneri, gradot na Racin e
izraz na kosmopolitizmot i bezvremeniot impuls na poezijata
koja sekoja godina, tokmu vo Veles gi splotuva poetite od
Balkanot. ,,Racinovite sredbi'' se samo povod pove}e da se
razmisluva za pro{iruvawe na aktivnostite za orientacija na
turizmot kon zna~ajnite manifestacii.
14
Tabela 5 U~estvo na objekti po vidovi vo restoranskata ponuda na Veles vo 1999 godina
Pokraj faktot {to postojnite smestuva~ki kapaciteti nitu
oddaleku ne mo`at da gi zadovolat potrebite, razvojot na pri-
vatniot sektor vo hotelelierstvoto i ugostitelstvoto ve}e
rezultira so pozitivni efekti.
Smestuva~ki kapaciteti
Objekt Broj na sobi apartmani Broj na legla
Hotel Internacional 75 4 150
Motel Makedonija 38 1 90
Motel Mladost 10 - 40
Vila Zora 45 - 106
Motel Vranovci 47 - 157
15
U~estvo na objekti po vidovi vo restoranskata ponuda na Veles vo 1999 godina
Postojnite sostojbi uka`uvaat deka vo godinite {to sledat na
vele{kiot turizam }e mu bide potrebna edna nova vizija i prak-
ti~na realizacija na aktivnosti koi treba da pridonesat za mak-
simalno iskoristuvawe na neprocenlivite prirodni ubavini,
ambientalni lokaliteti, kulturno-istoriski belezi i voop{to
turisti~kite potencijali na Veles i vele{ko.
}ebapËilnici2%
klasiËni restorani
10%picerii
3%
bifiwa33%
kafeani9%
drugo35%
restorani zaopπta ishrana
8%
16
Lokalitet ituristi~ka vrednost
Selektiven turizam Aktivnosti Potrebni intervencii
Orlov Dol Planinski turizam pro{etki,planinarewealpinizam,vidikovsko
nabquduvawe, lov
vklu~uvawe voturisti~kata
ponuda, turisti~kapromocija
Gorno BegovoGorno Jabol~i{te
Planinski turizamLoven turizam
skijawe,planinarewe,
alpinizam,vidikovsko
nabquduvawe, lov
vklu~uvawe voturisti~kata
ponuda, turisti~kapromocija
Breza Buzalinovo Planinski turizamLoven turizam
Herbalen turizam
pro{etki,planinarewe,lov.Sobirawe pe~urkii {umski plodovi
vklu~uvawe voturisti~kata
ponuda, turisti~kapromocija
Pe{ti-Makaroec Ekskurziventurizam
Kulturen turizam
Nabquduvawe naklisurata Pe{ti
poseti na pe{terite,edukacija
ureduvawe napriodite voklisurata ipe{terite
Karaslari Ekskurziventurizam,
Kulturen turizam
edukacija promocija,signalizacija,
ureduvawe
Kale Bawi~ko Ekskurziventurizam
Kulturen turizam
edukacija promocija,signalizacija,
ureduvawe
Gorno Vranovci Loven turizamKulturen turizam
edukacija, zabava,sport
preduvawe,promocija, sport
Kej na rekata Vardar Kulturen turizamRiboloven turizam
pro{etki, zabavni i ribolovniaktivnosti
ureduvaweza{tita na vodata
Reka TopolkaKlisura
Riboloven turizamEkskurziven
turizam
Edukacijanabquduvawe na klisurata
promocija,vklu~uvawe voturisti~kata
ponuda
Reka Babuna,Izvor~icaJasenovo
Riboloven turizamLoven turizam
Zdravstven turizam
lov, ribolov,pro{etki, rekreacija
promocija,vklu~uvawe voturisti~kata
ponuda
Dolni grad, Vila Zora,Mramor, ^a{ka,
Dabica, Svilara,Dolno Orizari,
Klepavo vori{te,Stobi,
Sv. Nikola,Sv. Dimitrija,
Sv \orgi, Sv. Pantelejmon,
Crna Xamija, Bela Xamija, Saat kula,
Starata gimnazija,Æelezen most,
Ku}ata na Racin,Ku}ata na Glavinov,
Naroden muzej, Spomen Kosturnica,
Likoven Salon,Teatar, Biblioteka
Kulturen turizamedukacija
kulturni aktivnosti
vklu~uvawe vo tur-isti~kata ponuda
promocija
manifestacii Manifestaciskiturizam
kulturni aktivnostiSportski aktivnostiStopanski aktivnosti
promocija
Tabela 6 Turisti~ki potencijali i neophodni investicii
17
OBRAZOVANIE
18
Vospitno-obrazovniot proces i zgri`uva~kata dejnost na de-
cata od predu~ili{na vozrast (od 9 meseci do prvo oddelenie),
na podra~jeto na Op{tina Veles vo tekot na u~ebnata 2003/2004
godina se realizira vo predu~ili{nata ustanova Detska gradin-
ka "Dim~e Mir~ev" so {est namenski gradeni organizacioni
edinici.
Vo detskata gradinka se opfateni 655 deca vo 43 vozrasni
grupi. Vo realizacijata na dejnosta e vklu~eno 81 lice (rakovo-
den, obrazoven i zgri`uva~ki kadar).
Prostoriite vo koi se organiziraat i realiziraat aktivnos-
tite so decata vo jaslite i gradinkata se estetski uredeni, adek-
vatni i spored misleweto na nadle`nite vo Podra~nata edinica
odgovaraat na pedago{kite barawa i normi spored brojot na deca-
ta. Mebelot, opremata i drugiot inventar vo site organizacioni
edinici gi zadovoluvaat osnovnite potrebi.
Dvornite povr{ini na site objekti se ogradeni so trevnici i
cvetni alei. Vo site prostorii rabotno-ogrevniot materijal
pravilno e rasporeden po kat~iwa. Ustanovata raspolaga so
audiovizuelni sretstva. Bibliote~niot fond raspolaga so
stru~na literatura, spisanija za deca i literatura za deca.
Vo javnata ustanova - Detska gradinka "Dim~e Mir~ev" od u~ebna-
ta 2003/2004 godina site vozrasni grupi ja realiziraat programa-
ta "^ekor po ~ekor" vo ~ii ramki edna organizaciona edinica vo
ustanovata raboti kako model gradinka.
PP rr ee dd uu ~~ ii ll ii {{ nn oooo bb rr aa zz oo vv aa nn ii ee ii
vv oo ss pp ii tt uu vv aa ww ee
19
OO ss nn oo vv nn oooo bb rr aa zz oo vv aa nn ii ee
U~ili{te
Broj na u~enici 2003/2004
VKUPNOZABAVI[TE I - IV
oddelenieV - VIII I - VIII
1 VasilGlavinov 140 710 899 1609
Predu~ili{na 140
Osnovno obrazovanie
2045
POUs.Buzalkovo
- 154 196 350
POU s.Ra{tani
- 7 7
POU s.Slivnik - 53 53
POU s.Klukovec - 26 26
140 950 1095 2045
2 Bla`e Koneski 79 400 382 782
Predu~ili{na184
Osnovno obrazovanie
1892
3 Trajko Andreev 34 190 266 456
4 Kiril iMetodij 65 271 355 626
POU s.Crkvino 6 28 - 28
184 889 1003 1892
5 Blagoj Kirkov 61 280 347
Predu~ili{na61
Osnovno obrazovanie
667
POUs.Kalaslari
- 29 -
POUs.^olo{evo
- 11 -
61 320 347 667
6 Jordan H. K.Xinot
61 217 301 518 Predu~ili{na75
Osnovno obrazovanie
555
POU Ba{inoSelo
14 37 - 37
75 254 301 555
7 Dame Gruev- Gradsko
29 112 157 269
Predu~ili{na29
Osnovno obrazovanie
396
POU s.Vini~ani
- 37 51 88
POUs.Vodovrati
- 20 - 20
POU s.Ko~ilari
- 6 - 6
POU s.Nogaevci
- 13 13
29 188 208 396
Tabela 7 Struktura na osnovni uËiliπta i uËenici
20
Osnovnoto obrazovanie na podra~jeto na Op{tina Veles se
odviva vo 12 centralni osnovni u~ili{ta i 26 podra~ni
u~ili{ta. Vo gradot se locirani 7 osnovi u~ili{ta od koi edno e
so celodneven prestoj. Vo gradot postoi u~ili{te za deca so
posebni potrebi, rabotni~ki univerzitet za obrazovanie i
sovladuvawe na zanaeti kako i ni`o muzi~ko u~ili{te.
8 Stojan Bur~evIvankovci 10 47 58 105
Predu~ili{na10
Osnovno obrazovanie
183
POUs. Sujaklari
- 10 43 53
POUs. Sujaklari - 17 - 17
POUs. Mamut~evo - 8 - 8
POUs. Otovica 10 82 101 183
9 Rajko @inzifovOrizari
39 128 182 310 Predu~ili{na49
Osnovno obrazovanie
341
POUs. Prevalec 10 31 - 31
49 159 182 341
10 Todor JanevNaselba ^a{ka 28 101 97 198
Predu~ili{na44
Osnovno obrazovanie
796
POUs. Melnica 16 61 64 125
POUs. G.Jabol~i{te 211 194 405
POU s.D.Jabol~i{te 50 - 50
POUs. Lisi~e - -
POUs. Vranovci 18 - 18
44 441 355 796
11 Kiril i MetodijIzvor - 35 40 75 Predu~ili{na
-Osnovno
obrazovanie75
POUs. Martolci - - - -
- 35 40 75
12 Petre Pop ArsovBogomila - 18 45 63
Predu~ili{na-
Osnovno obrazovanie
92
POUs. Teovo - 12 - 12
POUs. Ore{e - 7 - 7
POUs. Sogle - 10 - 10
POUs. Omorani - - -
- 47 45 92
77004422592 3365 3677 7042
U~enicite od drugi gradovi koi srednoto obrazovanie go
prodol`uvaat vo Veles, imaat mo`nost za internatsko smestu-
vawe vo gradot, a vo ^a{ka i Bogomila postojat internati za
smestuvawe na u~enici od drugite sela.
21
PREGLED NA NASTAVNIOT KADAR VO OSNOVNITE U^ILI[TA VO OP[TINA VELES
U»ILI©TEPREDU^ILI[NA
VOZRASTODDELENSKA
NASTAVAPREDMETNA
NASTAVASTRU^NASLU@BA
DIREK-TORI
VI
SO
KO
VI
[O
SR
ED
NO
Neg
ovat
elki
Neg
ovat
el
VK
UP
NO
VI
SO
KO
VI
[O
SR
ED
NO
NE
DO
OF
OR
.
VK
UP
NO
VI
SO
KO
VI
[O
SR
ED
NO
NE
DO
OF
OR
.
VK
UP
NO
PE
DA
GOZ
I
PS
IH
OL
OZ
I
SO
C.R
AB
OT
VK
UP
NO
VI
SO
KO
VI
[O
VK
UP
NO
VK
UP
NO
VasilGlavinov
- Veles
Bla`eKoneski- Veles
TrajkoAndreev- Veles
Kiril iMetodij- Veles
BlagojKirkov- Veles
JHK Xinot
- Veles
DameGruev
- Gradsko
Stojan Bur~ev -
Ivankovci
Rajko@inzifov- Orizari
TodorJanev
- ^a{ka
Kiril iMetodij-
Izvor
Petre P.Arsov -
Bogomila
Vkupno1-12
2 4 - - - 6 12 23 2 - 37 17 33 - - 50 1 1 - 2 2 - 2 97
1 2 - - - 3 9 21 - - 30 9 14 - - 23 2 1 - 3 1 - 1 60
- 2 - - - 2 3 7 - - 10 6 13 - - 19 1 1 - 2 - 1 1 34
- 4 - - - 4 5 8 1 - 14 17 33 - - 50 1 1 - 2 2 - 2 72
1 2 - - - 3 4 10 - - 14 6 11 - - 17 1 1 - 2 - 1 1 37
1 3 - - - 4 1 10 2 - 13 7 7 - - 14 1 1 - 2 1 - 1 34
- 2 - - - 2 1 9 - 1 11 10 8 - - 18 - - - 1 - 1 1 33
- 1 - - - 1 1 4 2 - 7 3 9 - - 12 1 - - 1 1 - 1 22
- 3 - - - 3 5 5 1 - 11 2 9 - - 11 1 - - 1 1 - 1 27
- 2 - - - 2 5 13 3 - 21 7 14 1 - 22 1 1 - 2 - 1 1 48
- - - - - - - 2 - - 2 - 5 - - 5 - - - - - 1 1 8
- - - - - - - 3 1 - 4 1 5 - - 6 1 - - 1 1 - 1 12
5 25 - - - 30 46 117 12 1 176 79 136 1 - 216 12 7 - 19 8 5 13 452
Tabela 8 Pregled na nastavniot kadar na osnovnite u~ili{ta vo op{tina Veles
22
Zapiπuvaweto na VIII oddelencite vo I godina na srednoto
obrazovanie e razli~en, vo zavisnost od izborot na idnata pro-
fesija na uËenicite. Vo srednite u~ili{ta vo Veles se {kolu-
vaat u~enici koi osnovnoto obrazovanie go zavr{ile na makedon-
ski nastaven jazik. Srednoto obrazovanie se realizira vo ~etiri
u~ili{ta so razli~ni struki i nasoki. Vo u~ebnata 2003/2004
godina, vo srednite u~ili{ta so ~etvrt stepen vo Veles se zapi-
{ani 2895 u~enici rasporedeni vo 92,5 klasa. So tret stepen koj
se realizira vo USO ,,Dimitrie ^upovski", i USO ,,Kole Nedel-
kovski" zapi{ani se 281 u~enik rasporedeni vo 12,5 klasa ili vo
srednite u~ili{ta (so tret i ~etvrt stepen) zapi{ani se vkupno
3176 u~enici.
SS rr ee dd nn oooo bb rr aa zz oo vv aa nn ii ee
PPRREEGGLLEEDD NNAA BBRROOJJOOTT NNAA UU^̂EENNIICCII II KKLLAASSOOVVII VVOO DDRR@@AAVVNNIITTEE SSRREEDDNNIIUU^̂IILLII[[TTAA VVOO OOPP[[TTIINNAA VVEELLEESS
R. Br. U^ILI[TE I II III IV VKUPNO
1DSU GIMN.
,,KO^O RACIN,,246 240 212 215 913
2DSU ,, JOV^ETESLI^KOV,,
159 160 145 146 610
3DSU
,,DIMITRIJA^UPOVSKI,,
158 167 181 130 636
4DSU ,,KOLE
NEDELKOVSKI318 273 244 182 1017
VKUPNO 881 840 782 673 3176
Tabela 9 Struktura na sredni uËiliπta i uËenici
Tabela 10 Struktura na nastaven kadar
NNAASSTTAAVVEENN KKAADDAARR VVOO DDRR@@AAVVNNIITTEE SSRREEDDNNII UU^̂IILLII[[TTAA VVOO OOPP[[TTIINNAAVVEELLEESS
R. Br. U^ILI[TE MAGISTRIVISOKO
OBRAZOVANIEVI©O
OBRAZOVANIEVKUPNO
1DSU GIMN.
,,KO^ORACIN,,
1 41 - 42
2DSU ,, JOV^ETESLI^KOV,,
- 39 - 39
3DSU
,,DIMITRIJA^UPOVSKI,,
- 42 - 42
4DSU ,,KOLE
NEDELKOVSKI1 55 7 63
VKUPNO 2 177 7 186
23
24
ZDRAVSTVO
Vo ramkite na postojnata organizaciona struktura na nacio-
nalno nivo, zdravstvenata za{tita vo Op{tina Veles se ostvaru-
va na tri nivoa :
- Primarna zdravstvena za{tita
- Sekundarna zdravstvena za{tita
- Zavod za zdravstvena za{tita
25
Tabela 11 Struktura na primarna i sekundarna zdravstvena za{tita vo Op{tina Veles
PRIMARNA ZDRAVSTVENA ZA[TITA
zdravstvenidomovi
dispanzeri ambulantipunktovina selo
ambulanti na selo
5 1 5 36 8
SEKUNDARNA ZDRAVSTVENA ZA[TITA
medicinskicentri
op{ti bolnici
polikliniki dispanzerispecijalisti~ki
kliniki
/ 1 7 1 /
BROJ NA VRABOTENI
lekari specijalisti
lekari naspecijalizacija
lekari poop{ta medicina
stru~en medicin.personal
medicinskisestri
88 15 28 57 714
Tabela 12 Slu`bi na primarna i sekundarna zdravstvena za{tita vo Op{tina Veles
BolnicaGodina na
gradbaPolikliniki
Godina nagradba
Ambulantii dispan-zeri vo
ramkite nabolnicata i polik-linikite
Godina nagradba
Hirur{kooddelenie
1963Zdravstven
dom1947
otorinola-ringologija
1947
O~no i u{nooddelenie
1963 ,,Ta{evi}" 1926O~ni
bolesti1947
Internooddelenie
1963,,Pan~eVaskov"
1960Interna
ambulanta1947
Ginekolo{koaku{ersko
1963Nova
Naselba1960
Hirur{kaambulanta
2003
Detsko odde-lenie
1963Penzio-nerski
/Urolo{kaambulanta
2003
Rentgen odd-elenie
1963Kabinet zasportskamedicina
Ortopedskaambulanta
2003
Infektivnooddelenie
1975
Kabinet zako`no-
veneri~nibolesti
1947 Gradsko 1960
Nevropsihi-jatrija
1919 ^a{ka 1960
26
Naj~esti registrirani zaboluvawa vo primarnite zdravstveni
ambulantno poliklini~ki i dispanzerski slu`bi vo Op{tina
Veles se:
- Kardiovaskularni zaboluvawa;
- Respiratorni zaboluvawa;
- Neuroza;
- Psihozi;
- Endokrinolo{ki zaboluvawa;
- Urinarni;
- Maligni zaboluvawa.
Zavodot za zdravstvena za{tita-Veles opfa}a:
- Epidemiolo{ka slu`ba;
- Slu`ba za higiena;
- Laboratoriski slu`bi;
- Specijalna medicina so medicinska statistika.
Pokraj preventivnata rabota i sledeweto na zdravstvenata i
epidemiolo{kata sostojba na naselenieto, Zavodot za zdravstve-
na zaπtita (ZZZ) raboti i na kontinuirano sledewe na zagadu-
vaweto na vozduhot, vodata i po~vata so sofisticirana oprema
za merewe na koncentraciite na ~ad i sulfur dioksid vo voz-
duhot. Vo Zavodot raboti i aparat za induktivna spregnata plaz-
ma za merewe na koncentraciite na te{ki metali vo ambiental-
niot prostor i krvta na vele{ani. Aparatot koj e donacija na
Programata za razvoj na Obedinetite Nacii od neodamna e vo sop-
stvenost na Op{tinata.
Vo Op{tina Veles rabotat 4 dr`avni apteki. 10% od sret-
stvata za rabota na slu`bite za zdravstvena za{tita na lokalno
nivo se obezbedeni od Buxetot na dr`avata, a 90% od Fondot za
zdravstveno osiguruvawe.
27
ZA[TITA NA @IVOTNATA SREDINA
So ogled na deceniskoto soo~uvawe so efektite od
zagaduvaweto so te{ki metali, predizvikot za unapreduvawe na
`ivotnata sredina za Veles i vele{ani ima su{testveno
zna~ewe. Sostojbite so `ivotnata sredina na podra~jeto na Op-
{tina Veles detalno se elaborirani vo Lokalniot ekolo{ki
akcionen plan (LEAP) izgotven pome|u prvite dokumenti od ovoj
vid vo Republika Makedonija, vo 1998 godina.
Vo ramkite na Lokalniot ekolo{ki akcionen plan analizi-
rani se site relevantni aspekti na opciite za ekonomski razvoj,
obezbeduvawe prifatliva za{tita za zdravjeto na naselenieto
kako i soodvetno nivo na kvalitet na ekosistemite vo Op{tina
Veles. Pritoa osobeno se akcentirani:
28
- Ekonomskite aktivnosti neophodni za razvoj na lokalna
ekonomija;
- Socijalnite faktori relevantni za za{tita na zdravjeto na
naselenieto, zajaknuvawe na javnata svest, vklu~uvawe na
gra|anite vo procesot na odlu~uvawe za pra{awa od lokalno
zna~ewe;
- Ekolo{kite sostojbi;
- Strategiite za obezbeduvawe na zdrava i ~ista `ivotna
sredina;
- Konceptot za odr`liv razvoj.
Konceptot za odr`liv razvoj inkorporira razvoj koj gi zado-
voluva potrebite na sega{nite generacii i istovremeno obezbe-
duva kapacitet za zadovoluvawe na potrebite na idnite genera-
cii. Ovoj pristap ovozmo`uva vospostavuvawe na balans pome|u
nivoto na ekonomski razvoj i stepenot na za{tita na `ivotnata
sredina.
Uspe{noto sproveduvawe na politikata za za{tita na `ivot-
nata sredina i konceptot za odr`liv razvoj nalaga obezbeduvawe
na kvalitetni i iscrpni informacii okolu izvorite na zagadu-
vawe, sostojbite so `ivotnata sredina i prostorot kako i raspo-
lo`ivite tehni~ko-tehnolo{ki re{enija vo proizvotstvenite
procesi.
29
Bol
ni~k
i ot
pad
Te~
en o
pase
n ot
pad
Otp
ad o
d p
las
tika
SANITARNODEPONIRAWE
Cvrstotpad POSTROJKI ZA
SOGORUVAWE
REGIONALNA DEPONIJA
Konvencionalno sobir.na me{an otpad
Sobir. na otpad vodva sada
Suv otpad
Komunalen otpad
ME[AN OTPADMehani~kaseparacija
PRETOVARNASTANICA
BERZA NA OTPAD
Oboenimetali
`elezo hartija staklo
RECIKLA@A
Strategija za integralno upravuvawe so cvrst otpad vo Op{tina Veles
Prioriteti vo upravuvaweto so cvrst otpad
IZBEGNUVAWE
SMALUVAWE
RECIKLIRAWEOBRABOTKA
DEPONIRAWE
PRIORITET
30
AAkkttiivvnnoossttii zzaa ppooddoobbrruuvvaawwee nnaa eekkoolloo{{kkiittee ssoossttoojjbbii
Vo prilog na utvrduvaweto na realnite sostojbi so zagaduva-
weto so te{ki metali e nabavkata na ICP ili aparatot za anali-
za so induktivna spregnata plazma vreden 100.000 amerikanski
dolari {to UNDP i go otstapi na Op{tina Veles. Dosega{nite
stru~ni trudovi, analizi kako i aktivnostite na nevladinite
organizacii kade pred se ED "Vila Zora" i Dru{tvoto na rodite-
li za gri`a za zdravo pokolenie, rezultiraa so svrtuvawe na vni-
manieto na nadle`nite institucii na dr`avata kon problemite
so zagaduvaweto vo Veles. Vo tek se podgotovkite za realizacija
na proekt finansiran od italijanskata vlada ~ija cel e so pomo{
na ekspertski analizi da se utvrdat realnite sostojbi so koncen-
traciite na te{ki metali vo krvta na vele{ani.
Vo ramkite na site spomenati aktivnosti, nevladiniot sektor
~esto e vo uloga na inicijator, no i nositel na klu~ni proekti za
podobruvawe na ekolo{kite sostojbi.
Dru{tvoto na roditeli za gri`a za zdravo pokolenie uspea da
go svrti vnimanieto na makedonskata javnost iniciraj}i analizi
na koncentraciite na te{ki metali vo organizmot na 80 vele{ki
deca vo Centarot za bioti~ka medicina vo Moskva. Voedno so
poddr{ka od Ambasadata na Velika Britanija ovaa nevladina
organizacija inicira{e izmeni na zakonskite regulativi vo
oblasta na zdravstvoto, vo prilog na nadminuvaweto na ekolo{-
kite problemi so koi se soo~uvaat vele{ani.
Od svoja strana, ED "Vila Zora" preku realizacija na proekt,
nabavi aparat za alergolo{ki testovi koj mu go otstapi na Medi-
cinskiot Centar-Veles so cel da pridonese vo prevencijata i
lekuvaweto na alergiite kako najza~esteno zaboluvawe predi-
zvikano od zagaduvaweto.
31
Od osobeno zna~ewe vo borbata za podobra `ivotna sredina
po trideceniskoto zagaduvawe so olovo, kadmium i drugi te{ki
metali, e koordinacijata pome|u Op{tina Veles i nevladiniot
sektor koja ve}e se efektuira so konkretni rezultati. Priori-
tetnite aktivnosti vo ovoj domen se naso~eni kon:
- Utvrduvawe na realnite sostojbi so zagaduvaweto na
vozduhot, vodite i po~vata so ~ad, sulfur dioksid i
te{ki metali;
- Utvrduvawe na vlijanieto na zagaduvaweto vrz zdravjeto na
vele{ani;
- Prezemawe konkretni merki od strana na nadle`nite
institucii vo dr`avata za podobruvawe na sostojbite so
`ivotnata sredina vo Veles;
- Alarmirawe na po{irokata javnost vo Evropa i Svetot za
ekolo{kite problemi vo op{tinata;
- Utvrduvawe na merki za kaznuvawe na zagaduva~ite;
- Utvrduvawe beneficii za gra|anite izlo`eni na efektite
od zagaduvaweto;
- Prezemawe merki za voveduvawe na tehnologii na ~isto
proizvotstvo.
32
INFRASTRUKTURA
33
Geografskata mestopolo`ba na Op{tina Veles koja go zafa}a
centralnoto podra~je na dr`avata, ja akcentira soobra}ajnata in-
frastruktura kako eden od najzna~ajnite faktori za dolgoro~en
razvoj na op{tinata. Niz teritorijata na Op{tina Veles minuva
me|unarodniot soobra}aen koridor koj ja povrzuva Evropa so Blis-
kiot Istok i Severna Afrika. Patniot soobra}aj e zastapen so
magistralni, regionalni i lokalni patni pravci. Op{tina Veles
e povrzana so dr`avnata i me|unarodnata soobra}ajna komuni-
kacija preku patnite pravci Tabanovce-Skopje-Veles-Bogorodica
i Del~evo-[tip-Veles-Gradsko-Prilep-Bitola-Mexitlija.
SS oo oo bb rr aa }} aa jj nn aaii nn ff rr aa ss tt rr uu kk tt uu rr aa
Tabela 13 Patna mre`a
Pati{ta odr`uvani
odop{tinata
Pati{taodr`uvani
od centralnata
vlast
Pati{tai ulici
vo urbanitesredini
Pati{tai ulici voruralnitesredini
Lokalnapatnamre`a
Asfalt.pat vo
op{tinata
Neasfalt.pat vo
op{tinata
Zemjenpat vo
op{tinata
237,37 km 117,00 km 104,80 km 54,00 km 132,57 km 70,20 km 13,17 km 45,30 km
Javniot transport e dostapen na 50% od naselenieto, a orga-
niziraniot prevoz na 60% od u~esnicite. Patnata mre`a seu{te
ne e doizgradena {to ja nalaga potrebata od novi investicii vo
patnata infrastruktura osobeno vo ruralnite podra~ja.
@elezni~kiot soobra}aj na podra~jeto na Op{tina Veles se
odviva preku `elezni~kiot sistem na Republika Makedonija. Niz
op{tinata minuvaat: me|unarodnata pruga Tabanovce-Skopje-Veles-
Gevgelija, prugata Veles-Prilep-Bitola i prugata Veles-[tip-
Ko~ani.
34
Pred edna decenija, gra|anite na Veles se snabduvaa so voda
za piewe isklu~ivo od reni-bunarite instalirani na desniot
breg na rekata Vardar so osnoven sistem dimenzioniran na kapa-
citet od 420 l/sek od koi 300 l/sek so zafa}awe na povr{inskite
vodi i 120 l/sek podzemni vodi. Deneska so isklu~ok na letnite
periodi, gradot se snabduva so ~ista voda za piewe preku hidro-
sistemot "Lisi~e" so direkten vodozafat od rekata Topolka.
Ovoj sistem e pove}e namenski i se predviduva da obezbedi
vodosnabduvawe na naselenieto vo gradot i 8 ruralni naslebi,
navodnuvawe na 4.100 hektari obrabotlivi zemjodelski povr{ini
kako i revitalizacija na ezeroto "Mladost" i navodnuvawe na
dopolnitelni 1.800 hektari lozovi i drugi nasadi.
Za realizacija na proektot, dosega se investirani 36,5 mili-
oni evra od koi 10.000.000 evra preku samopridonesi investiraa
gra|anite na Veles. Denes, so realizacijata na proektot rakovodi
JP hidrosistem "Lisi~e". Spored dinamikata na rabotite se
o~ekuva proektot da se finalizira kon krajot na 2005 godina so
{to }e se sozdadat uslovi za dolgoro~no re{avawe na problemi-
te so vodosnabduvaweto.
VV oo dd oo ss nn aa bb dd uu vv aa ww ee
35
So cel da se podobrat sostojbite so vodosnabduvaweto,
Op{tinata raboti i na realizacija na proektot MEAP za rekon-
strukcija na zastarenata vodovodna mre`a. Op{tina Veles i JKP
"Derven" go realiziraat proektot vo sorabotka so Evropskata
Banka za rekonstrukcija i razvoj (EBRD).
Kvalitetot na vodite se kontrolira od aspekt na fizi~ko-
hemisko i bakteriolo{ko zagaduvawe. Funkcioniraweto na
hidrosistemot "Lisi~e" }e rezultira so pozitivni efekti i
napu{tawe na dosega{nata praktika za primenuvawe na
preventiven tretman za hlorirawe na vodata od reni - bunarite
i previsokoto prisustvo na rezidulani hlorni joni.
36
Odveduvaweto na komunalnite otpadni vodi od doma}instva-
ta i drugite potro{uva~i vo gradot Veles se vr{i zaedno so
atmosferskite vodi preku postojnata kanalska mre`a. Industri-
skite odpadni vodi od pove}eto kapaciteti direktno se ispu{-
taat vo reka Vardar bez prethodno pro~istuvawe.
Otstranuvaweto na cvrstiot komunalen otpad i drug vid otpad
vo gradot Veles se vr{i kolektivno i individualno. Deponijata
za cvrst otpad se nao|a vo blizina na gradot i ne gi zadovoluva
sanitarno tehni~kite uslovi za eksploatacija. Na organizaciono
nivo, ruralnite sredini se soo~uvaat so niza problemi vo sobi-
raweto na otpadot, a vo odredeni ruralni sredini nema orga-
nizirano sobirawe na otpadot. Sostojbite rezultiraat so sozda-
vawe na divi deponii koi ja zagrozuvaat `ivotnata sredina i
zdravjeto na naselenieto.
KK oo mm uu nn aa ll nn aa ii nn ff rr aa ss tt rr uu kk tt uu rr aa
Dispozicija na divi deponii vo Op{tina Veles
37
Vo ramkite na koncepcijata za nadminuvawe na aktuelnite
sostojbi preku odr`livo upravuvawe so otpadot, Op{tina Veles
raboti na kreirawe alternativen sistem na selektivno sobi-
rawe i separirawe na cvrstiot komunalen otpad so opcii za
reciklirawe na nerazgradlivite materii kako i na utvrduvawe
na tehni~ko-tehnolo{ki koncept za izgradba na zaedni~ka
regionalna deponija vo centralnoto podra~je na Republika
Makedonija.
38
EE nn ee rr gg ee tt ss kk aa ii nn ff rr aa ss tt rr uu kk tt uu rr aa
Poradi nepostoewe na sopstveni kapaciteti za proizvotstvo
na elektri~na eneregija, Op{tina Veles potrebite gi zadovoluva
so koristewe na energetskiot sistem na Republika Makedonija.
Osnovnata elektroprenosna mre`a vklu~uva dalnovodi i trans-
formatorski postrojki od 35 i 10 KV koi se povrzani so dal-
novodot Skopje-Veles-Kavadarci. Za transformacija od 110 KV
na pomali naponi se koristi glavnata trafostanica TS 110/35/10
KV vo Veles.
Lokalniot elektrodistributiven sistem raspolaga so razvod-
na mre`a od 423 km i obezbeduva kvalitetno i stabilno snabdu-
vawe so elektri~na energija. Site ruralni naslebi vo op{tinata
se elektroficirani. Potro{uva~kata na elektri~na energija
iznesuva 128 kWh godi{no, dodeka specifi~nata potro{uva~ka
po `itel za potrebite na doma}instvata se dvi`i okolu 980 kWh
godi{no.
39
TT ee ll ee kk oo mm uu nn ii kk aa cc ii ii
Razvojot na telekomunikaciite na podra~jeto na Veles se
karakterizira so intenziven stepen na implementacija na adek-
vatni tehni~ko-organizacioni elementi koi odat vo prilog na
pro{iruvaweto i modernizacijata na telekomunikaciskata
mre`a na nacionalno nivo. Veles raspolaga so sovremena po{ta
koja raboti na kontrola i vr{ewe na site po{tenski aktivnosti,
telefonski i drugi vidovi komunikaciski vrski.
Vo postojnata telefonska mre`a se opfateni 19 naseleni
mesta (55% od vkupniot broj na naseleni mesta), so gustina od 25,5
priklu~oci na 100 `iteli.
So ogled na predizvicite na sovremeniot `ivot, na pod-
ra~jeto na op{tinata masovno se koristat sistemite za mobilna
telefonija i internet mre`ata.
JAVNO PRETPRIJATIE KONTAKT
JKP "Derven" 231- 011
JPV "Lisi~e" 234-193
JP za stopanisuvawe so stamben i deloven prostor direkcija - Veles
212-010
JP Elektrostopanstvo na Makedonija podru`nica- Veles
231-600
JP za po{tenski soobra}aj 231-560
podru`nica - Veles
Tabela 14 Povaæni informacii
40
Javni pretprijatija
Javnoto komunalno pretprijatie "Derven" e osnovano
od Sobranieto na Op{tina Veles za vr{ewe na komunalni dejnos-
ti od javen interes. Pretprijatieto se finansira od prihodite
osnovani od vr{ewe na uslugite koi gi dava na korisnicite:
- Zafa}awe na voda, doveduvawe, prerabotka i distribucija
do potro{uva~ite so odr`uvawe na objektite i opremata
od sistemot za vodosnabduvawe;
- Prifa}awe, odveduvawe na komunalni otpadni vodi i
odr`uvawe na kanalizacioniot sistem;
- Sobirawe, iznesuvawe i deponirawe na komunalen cvrst
otpad od stambeni, delovni i industriski povr{ini;
- ^istewe na javni prometni povr{ini i pogrebalni uslugi;
- Ureduvawe i odr`uvawe na gradsko zelenilo; i
- Organizirawe na pazari na malo.
Gra|anite na Veles imaat mo`nost svoite ocenki, reakcii i
zabele{ki okolu rabotata na JKP "Derven" da gi dostavuvaat do
Gra|anskiot sovetodaven odbor zadol`en za sledewe na rabota-
ta na ova javno komunalno pretprijatie.
41
JKP "DERVEN"
RE VODOVODI
KANALIZACIJA
RE KOMUNALNAHIGIENA
RE PAZARIRE PARKOVII ZELENILO
ZAEDNI^KISLU@BI
Organizaciona struktura na JKP ”Derven”
Tabela 15 Pregled na vraboteni po kvalifikacii (2003 godina)
Obrazovanie Br. na vraboteni
visoko obrazovanie 22
vi{o obrazovanie 5
sredno obrazovanie 60
visokokvalifikauvani 1
kvalifikuvani 71
polukvalifikuvani 76
42
MESNA SAMOUPRAVA
43
Na podra~jeto na Op{tina Veles funkcioniraat vkupno 39
mesni zaednici, a edna e vo postapka na registracija. Vo gradsko-
to podra~je ima 12, a vo naselenite mesta 27 mesni zaednici.
MM ee ss nn aass aa mm oo uu pp rr aa vv aa
14 ,,Naselba Durutovec"
15 ,,Naselba Prevalec"
16 ,,Otovica"
17 ,,Oraovec"
18 ,,Ra{tani"
19 ,,Rlevci"
20 ,,Rudnik"
21 ,,Slivnik"
22 ,,SLP"
23 ,,Sujaklari"
24 ,,Crkvino"
25 ,,^olo{evo"
26 ,,Xidimirci"
27 ,,Nova~ani"
28 ,,Mladost" (neregistrirana)
MZ- Gradsko podra~je MZ-Naseleni mesta
1 ,,Alekso Demnievski" 1 ,,Ba{ino Selo"
2 ,,Bogdan Karakostev" 2 ,,Buzalkovo"
3 ,,Vasa Ko{ul~eva" 3 ,,Venule"
4 ,,Dim~e Mir~ev" 4 ,,Gorno Orizari"
5 ,,9-ti Noemvri" 5 ,,Gorno Jabol~i{te"
6 ,,Keramidna" 6 ,,Drenovo"
7 ,,Rodna Iveva" 7 ,,Dolno Karaslari"
8 ,,Slave Petkov" 8 ,,Dolno Jabol~i{te"
9 ,,Traj~e Panov" 9 ,,Ivankovci"
10 ,,Trajko Kap~ev" 10 ,,Kumarino"
11 ,,Tunel" 11 ,,Kru{je"
12 ,,[orka" 12 ,,Klukovec"
13 ,,Mamut~evo"
Tabela 16 Mesni zaednici i naseleni mesta
44
Tabela 17 Pregled na delovni subjekti vo Op{tina Veles i dosega{ni pazari
SSttooppaannssttvvoo
Poznat kako grad na industrijata od strate{ko zna~ewe za
Republika Makedonija i Balkanskite prostori pred po~etokot na
procesot na transformacija na kapitalot Veles denes se soo~uva
so eden od najte{kite predizvici za stopanskiot razvoj. Proble-
mite koi se rezultat od procesot na privatizacija, zastarenite
osnovni sredstva i otsustvoto na inventivni tehnologii, vo gole-
ma mera se odrazuvaat vrz razvojot na lokalnite ekonomski kapa-
citeti sozdavaj}i dopolnitelni te{kotii vo konkurentnosta i
pred se izvoznata orientacija na vele{koto stopanstvo. Sepak,
ekspertskite analizi na sostojbite i razvojnite mo`nosti uka`u-
vaat deka duri i vo vakvi okolnosti, blagodarenie na raznovid-
nata struktura, vele{koto stopanstvo mo`e da bide esencijalen
dvigatel na lokalniot razvoj.
Firma Osnovni proizvodi Dosega{ni pazari
MHK ,,Zletovo"cink, olovo, srebro, amonium fosfat, ve{ta~ki |ubriva
Metali vo stranstvo mineralni |ubriva vo Makedonija
AD ,,Porcelanka"porcelan, podni i yidni kerami~ki plo~ki
Zemji od porane{na SFRJ,EU, Bliski Istok
AD ,,Kiro ]u~uk" cigli, blokovi, tol~en kamen-rizla
porane{na SFRJ(Kosovo)
AD ,,Dim~e Mir~ev" metalen talk, {krilec ikalcit, var, mikro talk
Biv{i JugoslovenskiRepubliki, Bugarija
AD ,,Nokateks" prediva, tkaenini, vezeni tkaenini, konfekcija
Germanija, Anglija,Italija, porane{na SFRJ, Grcija
AD ,,Dimko Mitrev" krzneni proizvodi (konfekcija, avtopresvlaki i dr.)
Germanija, [vedska,Rusija, Holandija, Romanija
,,Bra}a Ko{ul~evi Brako"metalen mebel, regali za elektro oprema, arhivski sandaci, tovarni prikolki
doma{en pazar porane{na SFRJ
45
,,Dinamo Leov" bojleri porane{na SFRJ, Grcija,Bosna i Hercegovina
AD ,,@ito Vardar"bra{no, leb, pecivo, dobito~na hrana
doma{en pazar
AK ,,Lozar"zemjodelski kulturi, vinarstvo,dobito~no proizvodstvo
Slovenija, Hrvatska,Germanija, Avstrija, Grcija
AD ,,Blagoj \orev"rafinirano maslo, masna kiselina, konditorija, sokvi, ocet
doma{en pazar
F-ka za {inski vozila,,Veles"
remont na patni~ki i tovarni vagoni
doma{en pazar
AD ,,Tabak Veles" fermentiran tutunSAD, Ukraina, Italija,Japonija porane{na SFRJ
Prezentiranite parametri poka`uvaat apsoluten porast na
brojot na delovni subjekti vo industrijata i trgovijata za period
od 10 godini. Podatocite na Zavodot za statistika na Republika
Makedonija za vkupniot broj na registrirani delovni subjekti vo
Delovni subjekti vo 1990, 1996 i 2000 godina
Broj na vraboteni vo oddelni sektori vostopanstvoto vo 1990, 1996 i 2000 godina
Bro
j na
del
ovni
sub
jekt
iB
roj n
a vr
abot
eni
46
Op{tina Veles (87 vo 1990 godina i 2345 vo 2000 godina), uka-
`uvaat na pozitiven trend na zgolemuvawe na brojot na delovni
subjekti vo stopanskite dejnosti so tendencija za duplirawe na
brojot na godi{no nivo. Taka vo industrijata e zabele`an porast
od 18 vo 1990 na 221 deloven subjekt vo 2000 godina, dodeka vo
trgovijata od 52 registrirani vo 1990, brojot na delovni subjekti
se zgolemil na 1234 vo 2000 godina.
Sepak, porastot na brojot na delovni subjekti ne korespondi-
ra so sostojbite so vrabotenosta. Prezentiranite podatoci za
nivoto na vrabotuvawe po sektori za period od 10 godini uka`u-
vaat na namaluvawe na brojot na vraboteni lica.
Kontradiktornosta e osobeno naglasena vo domenot na trgovi-
jata koja ima najgolemo u~estvo vo vkupniot broj na delovni sub-
jekti, a istovremeno ima minimalen broj na vraboteni. Podato-
cite od Zavodot za statistika govorat deka vo 1990 vo trgovijata
bile vraboteni 1275 lica, a vo 2000 godina samo 500 lica.
Vo sferata na industrijata parametrite (18 delovni subjekti
so 9.927 vraboteni lica vo 1990 nasproti 221 deloven subjekt so
7400 vraboteni lica vo 2000 godina) uka`uva na rapidno namalu-
vawe na brojot na vraboteni i stagnacija vo razvojot. Kako {to e
prika`ano vo tabelata, brojot na vrabotenite poka`uva isti
rezultati i vo ostanatite sferi. Namesto porast na brojot na
vraboteni, vo Op{tina Veles e registrirano ogromno namaluvawe
koe izrazeno vo apsolutni broevi iznesuva 16179 vraboteni lica
vo 1990, a 11193 lica vo 2000 godina {to uka`uva na otpu{tawe
na 4986 od postoe~kite vraboteni.
Procentualno uËestvo na delovnite subjekti vo Opπtina Veles vo 2000 godina
Procentualen prikaz na vrabotenitepo sektori vo 2000 godina
47
Tabela 18 Stopanski subjekti - vraboteni - investicii
Vrabotenost po sektori
Br. na subjekti Br na vraboteni% u~estvo nainvesticii
Industrija 221 7.400 29
Zemjodelstvo i {umarstvo
46 1.840 1
Grade`ni{tvo 56 650 0
Soobra}aj i vrski 151 800 35
Trgovija 1.234 500 6
Vodostopanstvo 22
Zanaet~istvo i li~ni uslugi
66 3
Ostanati dejnosti
571 3.360 7
Vkupno 2345 2354 100
Procentualno uËestvo na investiciivo Opπtina Veles vo 2000 godina
48
Komparativnata analiza na prezentiranite sostojbi vo
vele{koto stopanstvo vo 2000 godina uka`uva na slednite
su{tinski parametri: Od grafi~ki prezentiranite podatoci i
tabelata mo`e da se vidi deka industriskite kapaciteti vlegu-
vaat so 24% vo vkupniot broj na kapaciteti dodeka od aspekt na
vrabotuvaweto nivnoto u~estvo e 52%. Ovie dva parametri
poka`uvaat deka nositeli na vrabotuvaweto se industriskite
subjekti dodeka pak, od aspekt na investiciite, se gleda deka
nivnoto u~estvo vo vkupnite investicii na lokalno nivo e 29%
{to e nedovolno za ponatamo{niot razvoj na industriskite sub-
jekti so osobeno vlijanie i vrz vrabotenosta.
Ako se analiziraat vkupnite investicii vo Op{tinata se gle-
da deka najgolemo u~estvo na investiciite ima vo sektorot soo-
bra}aj i vrski {to poka`uva deka investiciite vo infrastruktu-
ra se mnogu pogolemi od investiciite vo industrijata koja seko-
ga{ e nositel i na razvojot i na vrabotuvaweto.
Na prv pogled, tabela 4 poka`uva deka trgovskite subjekti
u~estvuvaat vo vkupniot broj so 54%, no vo vrabotuvaweto nivno-
to u~estvo e zanemarlivo (pomalku od 1%). Sostojbite se isti i
vo vkupniot del na investiciite kade trgovijata u~estvuva so 6%.
Od seto ova proizleguva zaklu~okot deka trgovskite subjekti
iako se najbrojni, nemaat nikakvo vlijanie vo vrabotuvaweto vo
op{tinata.
Vo ostanatite dejnosti, u~estvoto vo vkupniot broj na subjekti
procentualno e mnogu blizok do brojot na vrabotenite (24 naspro-
ti 23%), no od druga strana investiciite povtorno imaat malo
u~estvo vo vkupnite vloæuvawa od samo 7%.
Generalnite zaklu~oci koi proizleguvaat od poslednata kom-
parativna tabela, poka`uvaat deka karakteristika na vele{koto
stopanstvo e niskoto nivo na investicii vo industrijata, malata
akumulacija na rabotna sila vo trgovijata i povisoka stapka na
investicii vo infrastrukturata kako edinstvena pozitivna ten-
dencija i preduslov za razvoj na site ostanati stopanski granki.
49
PP rr oo ee kk tt ii
Ekspanzijata na razvojot na infrastrukturata na podra~jeto
na Op{tina Veles, pokraj zalo`bite za implementacija na Pro-
gramata za investirawe vo javniot sektor, od 2002 godina, pa
navamu e rezultat i na poddr{kata od pove}e stranski i doma{ni
fondacii i donatori. Del od proektite dostaveni do potencijal-
nite donatori bea prifateni i realizirani, a del se vo faza na
realizacija.
50
Proekt Donator
1 Rekonstrukcija na javni objekti i infrastruktura UNDP
2 Regulacija na reka Vardar UNDP
3 YES UNDP
4Donacija na aparat za analiza na te{kite metali
vo krvta i `ivotnata sredina so metoda naanaliza so induktivna spregnata plazma
UNDP
5 ITC UNDP
6 Urbana oprema UNDP
7 Kancelariska oprema UNDP
8 Kompjuterska oprema UNDP
9 Donatorska konferencija UNDP
10 Detski zabavni parkovi USAID
11 Betonirawe na ulici USAID
12 Centar za informirawe na gra|anite USAID
13 Skejd parkAmbasada na kral-stvoto Norve{ka
14 TunelAmbasada na kral-stvoto Norve{ka
15 Regulacija na reka VaradarMinisterstvo za`ivotna sredina
16 Rekonstrukcija na vodovodna mre`aKompenzacionen
fond Fare
17 Parterno ureduvawe na ul. ,,Dimko Najdov"Republi~ki fond
za pati{ta
Tabela 19 Realizirani proekti
18Podobruvawe na upravuvaweto so cvrst
Komunalen otpadEKOLINKS
19 Parkovi i {umi Svetska Banka
20 Inkubator Svetska Banka
21 Malo Mov~e AD Kiro ]u~uk
22 Malo Mov~e - ideen proekt GP Izgrev
23 Malo Mov~e Komercijalna Banka
24 Malo Mov~eKablovska
televizija Sprint
25Rekonstrukcija na fasadi vo centralno
gradsko podra~jeTrifun Kostovski
26 Spomenik na Ko~o Racin Trifun Kostovski
27 Rekonstrukcija na crkva ,,Sv. Pantelejmon" Trifun Kostovski
51
MM ee dd ii uu mm ii
Dinamikata na razvojot na mediumskiot prostor vo Veles odi
vo prilog na naporite za prifa}awe na predizvicite na sovre-
menoto informativno rabotewe. Nasproti postojnite finansiski
problemi, nedostigot od opcii za profesionalizacija i uslovite
na zgolemena konkurencija, sekoj od mediumite se odlikuva so
specifi~ni programski karakteristiki obiduvaj}i se da raboti i
na poleto na kreativnosta.
Pokraj elektronskite mediumi na nacionalno nivo, denes
vele{ani imaat mo`nost da ja sledat programata na dve lokalni
televiziski stanici vo privatna sopstvenost, edna javna lokalna
radiodifuzna stanica, pet lokalni radiostanici vo privatna
sopstvenost i eden lokalen pe~aten medium.
52
MEDIUM KONTAKT TELEFON
1. TV STANICI
TV ZDRAVKIN 212 900
TV KANAL 21 211 445
2. RADIO STANICI
RADIO VELES 231 046
RADIO GOLDI 235 103
RADIO CD 232 312
RADIO MERAK 5FM 231 523
RADIO SI-BI-EM 232 532
RADIO ROMANI BAH 223 827
3. LOKALEN PE^ATEN MEDIUM -
VARDARSKI GLAS 235 103
4. DOPISNI[TVA
MTVStoilko Andreevski
070 795 069
MAKEDONSKO RADIOKire Vasilevski
070 617 832
TV A1, Radio KANAL 77, VEST Ubavka Janevska
070 306 825
TV KANAL 5Milka Smilevska
070 639 127
TV TELMA Jadranka Stefkova
070 426 257
DNEVNIKPetar Pe~kov
070 265 460
UTRINSKI VESNIKBo`ana ]ulavkova ^adieva
235 103
VREME Antoanela Gajdova Dimitrievska
075 596 874
Tabela 20 Mediumi