Upload
others
View
7
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Makroekonomia Blok III
Budżet państwa
Polityka fiskalna
Budżet a rola państwa w gospodarce
• Neoklasycy contra Keynesiści
• Efektywność rynku i efektywność sfery publicznej
• O co ten hałas? Czyli jaki jest współcześnie udział wydatków państwa „G” w tworzeniu PKB?
Budżet i jego funkcje
Budżet państwa – plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa. Sporządzany na 1 rok i zatwierdzany przez władzę ustawodawczą
Funkcje budżetu:
1. Fiskalna.
2. Redystrybucyjna.
3. Stymulacyjna.
4. Alokacyjna.
Skład budżetu państwa
• Dochody i wydatki centralnych władz państwowych (budżet centralny)
• … władz lokalnych (budżety terenowe)
• Ubezpieczenia społeczne
Zasady polityki budżetowej
1. Zasada rocznego budżetowania.
2. Zasada zupełności.
3. Zasada jedności.
4. Zasada jawności.
5. Zasada równowagi budżetowej.
Dochody budżetu państwa
• Podatki od osób fizycznych
• Podatki od przedsiębiorstw
• Cła
• Dochody z prywatyzacji
• Opłaty sądowe, skarbowe, notarialne
• Inne
Podatki
Podatki – przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie wydatków państwa.
„Na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki”
Benjamin Franklin
Podatki (klasyfikacje)
Podatki (ze względu na przedmiot opodatkowania):
1. Dochodowe od osób fizycznych i prawnych.
2. Konsumpcyjne (podatki od wydatków).
3. Majątkowe
Podatki (klasyfikacje)
Podatki (ze względu na sposób naliczania):
1. Proporcjonalne.
2. Progresywne.
3. Degresywne.
Podatki (ze względu na rodzaj rozliczenia z fiskusem):
1. Bezpośrednie (np. dochodowy)
2. Pośrednie (np. VAT)
Udział poszczególnych podatków w dochodach budżetowych
1. VAT (Value Added Tax) – ok. 30% dochodu z tytułu podatków
2. PIT (Personal Income Tax) – ok. 26% …
3. Składki na ubezpieczenia społeczne – ok. 25%
4. Podatki od dochodów przedsiębiorstw –mniej niż 10%
Wysokość podatków, a wielkość wpływów budżetowych.Krzywa Laffera
Wydatki budżetu państwa
Wydatki budżetowe (ze względu na przeznaczenie):
1. Tradycyjne funkcje państwa (obrona, administracja, wymiar sprawiedliwości)
2. Realizacja celów społecznych (ochrona zdrowia, oświata, kultura, tzw. „socjal”).
3. Realizacja interwencji w gospodarce (inwestycje produkcyjne i infrastrukturalne, pomoc dla rolnictwa, subsydia dla przedsiębiorstw, transfery)
Wydatki budżetowe w krajach OECD i UE
• Wydatki budżetowe jako % PKB ?
• Szybkie tempo wzrostu wydatków.
• Wysoki stopień inercji wydatków.
• Wydatki na cele socjalne
• Obsług długu publicznego
Wydatki państwa a PKBY = C + I + G +Enetto
Podatki i wydatki jako instrumenty stabilizacji koniunktury
Mnożnik wydatków budżetowych
Y 1
Mg = G = 1 – ksk
Wydatki rządowe mogą wpływać w sposób stabilizujący lub destabilizujący na gosp. Wzrost wydatków w
czasie recesji wpływa na wzrost DN, a ograniczenie wydatków w czasie dobrej koniunktury powoduje
skutek odwrotny
Mnożnik wydatków rządowych
Mnożnik podatkowy
Zmiany wielkości podatków wywołują zmiany DN
Podatki netto = podatki - transfery
Mnożnik podatkowy
Y ksk
mt = T = 1 - ksk
1 ksk
1 – ksk > 1 – ksk , czyli mg > mt
Wpływ podatków na konsumpcję
Aktywna i pasywna polityka fiskalna
Polityka aktywna – podejmowanie decyzji dotyczących zmian wielkości i struktury dochodów i wydatków budżetowych pozwalające osiągnąć określone cele makroekonomiczne (tzw. „ręczne sterowanie”)
Wady aktywnej polityki – opóźnienia i błędy:
1. Diagnostyczne.
2. Decyzyjne.
3. Wdrożeniowe
4. Związane z czasem reakcji podmiotów gosp.
Aktywna i pasywna polityka budżetowa
Polityka pasywna – polega na wykorzystaniu pewnych instrumentów samoczynnie reagujących na zmiany DN, zatrudnienia, itp.
Automatyczne stabilizatory koniunktury:
1. Podatki od dochodów ludności.
2. Podatki od dochodów przedsiębiorstw.
3. Podatki pośrednie.
4. Zasiłki dla bezrobotnych i świadczenia społ.
5. Pomoc dla rolnictwa ( subwencje, gwarancje, itp.)
Deficyt budżetowy i dług publiczny
Deficyt budżetowy – nadwyżka wydatków nad dochodami państwa.
Źródła finansowania deficytu:
- Krajowy i zagraniczny dług publiczny,
- Zadłużenie zagraniczne
Deficyt budżetowy nie może przekroczyć 3% PKB
Dług publiczny
Dług publiczny – finansowe zobowiązanie państwa z tytułu zaciągniętych pożyczek (u ludności i przedsiębiorstw) oraz innych form działalności, w wyniku których państwo płaci odszkodowanie.
Sprzedaż obligacji i bonów skarbowych:
- mobilizacja niewykorzystanych oszczędności,
- ograniczenie popytu potencjalnego,
- przesunięcie siły nabywczej z obywateli na rząd
BEZPIECZNY DŁUG PUBLICZNY < 60% PKB