1

Makroekonomia I Ćwiczenia

Ćwiczenia 2

Karol Strzeliński

2

Rynek Pracy• Rynek, na którym z jednej strony znajdują się poszukujący pracy i

ich oferty, a z drugiej strony przedsiębiorcy tworzący miejsca pracy i poszukujący siły roboczej.

• Ludność w wieku produkcyjnym (L, POP) – część ogólnej liczby ludności zdolna do pracy, w określonym w prawodawstwie danego kraju bądź przez urzędy statystyczne przedziale wiekowym (między prawną zdolnością do pracy, a wiekiem emerytalnym, zwykle w wieku 15-60/65 lat).

• Populacja aktywnych zawodowo – zwana inaczej siłą roboczą (A, LF) – osoby w wieku produkcyjnym, które pracują lub są bezrobotne.

LF = E + U

3

Rynek Pracy• Pracujący (E) – wszyscy, którzy wykonywali pracę przynoszącą

zarobek lub dochód.

Pracujący na własny rachunek – Osoby, które prowadzą własne gospodarstwo rolne albo prowadzą działalność gospodarczą na własny rachunek, nie zatrudniając pracowników najemnych.

• Bezrobotni (U) – osoba w wieku 15-74 lat, która: w badanym tygodniu nie pracowała, jest gotowa podjąć pracę w ciągu następnych dwóch tygodni (także osoba, która czeka na jej rozpoczęcie), w ciągu ostatnich czterech tygodni poszukiwała aktywnie pracy (Definicja zgodna z BAEL oraz EUROSTAT oparta na wytycznych Międzynarodowej Organizacji Pracy).

Bezrobotni zarejestrowani (Definicja GUS http://www.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_HTML.htm?id=POJ-7546.htm

Rynek Pracy• Populacja nieaktywnych zawodowo (N) – część ludności w wieku

produkcyjnym, która nie pracuje i nie szuka pracy – np. osoby uczące się, inwalidzi, renciści i osoby niezdolne do pracy z innych powodów (pozbawieni wolności, wojskowi, bezdomni itp.).

POP = LF + N

4

5

6

Rynek Pracy

• Bezrobotni długotrwale – osoby pozostające w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych w miejscu pracy.

• Pracodawca – Osoba, która prowadzi działalność gospodarczą na własny rachunek i zatrudnia, co najmniej jednego pracownika najemnego.

7

Wskaźniki rynku pracy

• Stopa aktywnośći zawodowej (współczynnik aktywności ekonomicznej) - stosunek liczby aktywnych zawodowo (A, LF) do liczby osób w wieku produkcyjnym (L, POP).

a = A/L lub a= LF/POP

• Stopa zatrudnienia – stosunek liczby osób pracujących (E) do ogółu ludności w wieku produkcyjnym (L, POP).

e = E/L lub e= E/POP

• Stopa bezrobocia – stosunek liczby osób zarejestrowanych jako bezrobotne (U), do ogółu ludności aktywnej zawodowo (A, LF).

u = U/A lub u= U/LF

8

Przepływy na rynku pracy

Pracujący

Bezrobotni Nieaktywni

zatrudnieni

Zwolnieni, odchodzący z pracy

Zniechęceni

Nieudany powrót, wejście

Dezaktywizacja zawodowa

Udany powrót, wejście

9

Podaż pracy

• Zasób czasu = praca + odpoczynek• Popyt na czas wolny jest zdeterminowany przez:

– poziom dochodu,– ceny czasu wolnego (koszt alternatywny, czyli równowartość płacy),– preferencje pracownika,

• efekt dochodowy – przy wzroście dochodów (od pewnego poziomu):

– wzrostu popytu na czas wolny,– (caeteris paribus) spadek podaży pracy,

• efekt substytucyjny – wzrost płacy (do pewnego poziomu):– spadek popytu na czas wolny)– wzrost płacy powoduje spadek popytu na czas wolny (wzrost podaży pracy)

10

Podaż pracy

• Wzrost wynagrodzeń powoduje wystąpienie obu efektów jednocześnie, ale:

– efekt substytucyjny – silniejszy przy niższym wyjściowym poziomie dochodu

– efekt dochodowy – dla wysokiego poziomu płac realnych.

11

Popyt na pracę• Krańcowy produkt pracy

(MPL)– przyrost produkcji wynikający z

zatrudnienia dodatkowego pracownika (caeteris paribus)

• MPL > (w/p)– przedsiębiorstwa zwiększają zyski

zwiększając zatrudnienie• MPL = (w/p)

– przestają zwiększać zatrudnienie

• przyrost zasobów innych czynników produkcji (np. kapitału rzeczowego)

– przesunięcie się krzywej w górę– większe zapotrzebowanie na

pracę

Popyt na pracę = podaży na pracę

12

13

Rodzaje bezrobocia ze względu na przyczynę

• Bezrobocie strukturalne – spowodowane strukturalnym niedostosowaniem popytu i podaży na rynku pracy. Struktura podaży pracy, czyli na przykład kwalifikacje, wykształcenie, doświadczenie, miejsce zamieszkania pracowników poszukujących pracy - jest inna niż struktura popytu na pracę, czyli oczekiwań pracodawców. Bezrobocie to wynika z ciągłych zmian struktury gospodarki.

• Bezrobocie frykcyjne – jego źródłem są ciągle zmiany na rynku pracy – w każdym momencie czasu ktoś w gospodarce zmienia pracę (np. piekarz zostaje wyrzucony z pracy i idzie do pracy do innej piekarni). Za każdym razem upływa jednak pewien czas zanim znajdą oni następne zajęcie i przez ten czas mały procent osób aktywnych zawodowo jest przejściowo bezrobotny. Niemożliwy do obniżenia, minimalny poziom bezrobocia, wchodzi w skład bezrobocia naturalnego.

14

Rodzaje bezrobocia ze względu na przyczynę

Ponieważ bezrobocie frykcyjne jest nieuchronne, a wiele gospodarek boryka się także z problemem bezrobocia strukturalnego, to pewien poziom bezrobocia w gospodarce jest rzeczą normalną lub naturalną. •Naturalna stopa bezrobocia

– rynek pracy znajduje się w stanie równowagi,– charakter całkowicie dobrowolny.

Bezrobocie naturalne =

= bezrobocie frykcyjne + bezrobocie strukturalne

15

Rodzaje bezrobocia ze względu na przyczynę

• Bezrobocie keynsowskie lub koniunkturalne – wynika z niedostatecznego popytu na pracę. Powstaje w sytuacji, gdy produkcja danej gospodarki nie osiąga swego poziomu potencjalnego (pełne wykorzystane czynników produkcji).

• Według Keynesa powodem tego jest niedostateczny zagregowany popyt, któremu towarzyszą sztywne płace realne (np. z powodu ustalenia płac minimalnych) i ceny: chociaż jest wielu pracowników chcących zatrudnić się za płacę niższą niż obserwowana na rynku pracy dla ludzi o podobnych kwalifikacjach, to ofert pracy nie ma.

16

Rodzaje bezrobocia ze względu na przyczynę

• Bezrobocie klasyczne – wynika ze sztucznego ustalania płac powyżej poziomu równoważącego popyt z podażą na rynku pracy. Na skutek działalność związków zawodowych lub ustawodawstwa określającego płace minimalne.

• Mimo dużej liczby pracowników chcących zatrudnić się za płacę niższą niż obserwowana na rynku pracy dla ludzi o podobnych kwalifikacjach, na skutek prawa i nacisków związków zawodowych nie mogą zostać zatrudnieni.

• Podobne do keynesowskiego, wynika z niezrównoważenia popytu i podaży pracy. Różne są jednak powody tych rozbieżności.

17

Instytucje na rynku pracy• płaca minimalna (* oznacza

wartość równowadze)

– (w/p)’ > (w/p)*,

• związki zawodowe– negocjowanie poziomu w,

• klin podatkowy– opodatkowanie dochodu

wpływa na ND,

– przesunięcie krzywej w lewo,

• zasiłki dla bezrobotnych– zwiększenie POP,– zmniejszenie chęci podjęcia

pracy,– wzrost N*.

(w/p)’

N’

Rynek Pracy

Zadania

18

19

Krzywa PhilipsaStopa inflacji

Stopa bezrobocia

Długookresowa krzywa Philipsa

Krótkookresowa krzywa Philipsa

20

Gdzie: poziom produkcji przy pełnym zatrudnieniu, Y stan produkcji faktycznej, naturalna stopa bezrobocia, U obecny stan bezrobocia, c współczynnik zmienności.

Wzrost produkcji wzrost zatrudnienia (firmy muszą zatrudnić dodatkowe osoby, bo inaczej nie mogłyby podnieść produkcji)

Prawo Okuna

UUcYYY /

YU

21

Makroekonomia I Ćwiczenia

Dziękuje za uwagę