Mandal Vidhan & Havan Videe

8/13/2019 Mandal Vidhan & Havan Videe

http://slidepdf.com/reader/full/mandal-vidhan-havan-videe 1/92

ef oiecyej pew ve ef $euees keâ MeesOe meb mLeeve Éeje meb Ûeeef uele

Jeer j %eevees oÙe «evLeceeuee Fme «evLeceeuee ceW efoiecyej pewve Dee<e& ceeie& keâe hees <eCe keâjves Jeeues efnvoer, meb mke= âle, Øeeke= âle, keâVeÌ [, Deb «es peer, ieg pejeleer, ceje"er Deeef o Yee<eeDeeW kes â vÙeeÙe, ef meæevle, DeOÙeelce, Yet iees ue-Keiees ue, JÙeekeâjCe Deeef o

ef Je<eÙeeW hej ueIeg SJeb Je= nod «ebLeeW keâe cet ue SJeb Deveg Jeeo meef nle ØekeâeMeve nes lee nw~ meceÙe-meceÙe hej Oeeef ce& keâ

uees keâes heÙees ieer ueIeg heg ef mlekeâeSb Yeer Øekeâeef Mele nes leer jnleer nQ ~

Jeer j %eevees oÙe «evLeceeuee keâe heg <he veb. 86ISBN 978-93-80353-89-0

-ØekeâeMekeâ-

efoiecyej pe wve ef$euee skeâ MeesOe mebmLeeve

pecyet Éer he-nef mleveeheg j (ces j") G.Øe. heâes ve veb.- (01233) 280184, 280994Website : www.jambudweep.org

E-mail : [email protected]

efÉleer Ùe meb mkeâjCe (heef jJeef æ& le)

1100 Øeef leÙeeB

ceC[ue efJeOeeve ØeejbYe

SJeb nJeve efJeefOe

Jeer j ef ve. meb. 2537 cees#emehleceer5 Deiemle 2011

meJee&efOekeâej ØekeâeMekeâeOeerve

-: meb mLeeef hekeâe SJeb Øes jCeeœees le :-

hejcehet pÙe ieef Ceveer Øeceg Ke Deeef Ùe& keâeef Mejes ceef Ce ßeer %eeveceleer ceeleepeer-: ceeie& oMe&ve :-

Øe%eeßeceCeer Deeef Ùe& keâe ßeer Ûevoveeceleer ceeleepeer

-: ef veox Meve :-

Oece& ef oJeekeâj heer "eOeer Me #eg uuekeâjlve ßeer cees leer meeiej peer cenejepe

-: mecheeokeâ :-

keâce& Ùees ieer yeÇ. jJeer võ keg âceej pew ve

- meb keâueve SJeb heÅeevegJeeo - het pÙe ieef Ceveer Øeceg Ke Deeef Ùe& keâeef Mejes ceef Ce

ßeer %eeveceleer ceeleepeer

keâcheesefpeb ie - %eeveceleer ves šJeke& â pecyet Éerhe-nef mleveeheg j (cesj") G.Øe.

ØeLece mebmkeâjCe (meved 1988)-1100 Øeef leÙeeB Øekeâeef Mele

cet uÙe 40/-®.

het pÙe 105 ieefCeveer Øeceg Ke DeeefÙe& keâeefMejes ceefCe ßeer %eeveceleer ceeleepeer kesâ efMe<Ùe pecyetÉer he- nef mleveeheg j Oece& heer" kes â heer "eOeer Me het pÙe #eg uuekeâ ßeer ceesleer meeiej peer cenejepe kes â

25JeW heer"eOeerMe heoejesnCe efoJeme cees#emehleceer-5 Deiemle 2011 kesâ Meg Ye DeJemej hej Øekeâeef Mele



ØemleeJevee-Øe%eeßeceCeer Deeef Ùe& keâe Ûevoveeceleer

Jele&ceeve keâer DeeJeMÙekeâleeveg meej hejcehetpÙe ieef Ceveer Deeef Ùe& keâejlve ßeer %eeveceleer

ceeleepeer ves Fme heg mlekeâ keâe me= peve ef keâÙee nw~ Fmekes â Éeje ØelÙes keâ ef JeÉeve keâes ceC[ue ef JeOeeve mecheVe keâjeves ceW DelÙevle meg ef JeOee Øeehle nes ieer~ keäÙeeW ef keâ Deeiece kes â Deveg meej ceeleepeer ves FmeceW meejer ef Jeef Oe keâe ÙeLee›eâce meb keâueve keâj ef oÙee nw SJeb

pevemeeOeejCe keâer meb mke= âle Yee<eepevÙe DeMeg ef æÙeeW keâes os Keles ng S heÅeeveg Jeeo keâjkes â Gme ef Jeef Oe keâes yeng le mejue yevee ef oÙee nw~

DeeMee nw ef keâ ef JeOeeve keâjeves Jeeues mecemle ef JeÉeveeW keâes Ùen heg mlekeâ veF& ef oMee Øeoeve keâjs ieer Deew j Jes Fme ef Jeef Oe keâes hetCe& ™hes Ce ØeÙees ie keâjekeâj meceepe keâes ueeYeeef vJele keâjW ies~

Fme heg mlekeâ ceW ef keâmeer Yeer ef JeOeeve keâes mecheVe keâjeves kes â ef ueS GheÙees ie ceW Deeves

Jeeueer mecemle meece«eer keâer efuemš Yeer ÙeneB oer pee jner nw, hegve: ÙeneB meYeer efJeef OeÙeeW keâes Deueie-Deueie mecheVe keâjeves kesâ ef ueS Deueie meece«eer keâer metÛeer Yeer oer pee jner nw~1. PeC[ejes nCe keâer meece«eer— ef meæÙeb $e, kes âmeef jÙee PeC[e mJeef mlekeâ yevee

ng Dee {eF& heg âš uecyee, PeC[s ceW yeeBOeves kes â ef ueS heg <he, het peve meece«eer, 1 ef ceóer keâe keâueMe, veeef jÙeue, nuoer, meg heejer, mejmeeW, Deece kes â heòes, keâueeJee, kes âmej, keâhet j, ceeef Ûeme, ®F&, IeCše, ef mevot j~

2. Deb keg âjejes heCe keâer meece«eer— mehleheOeevÙe ef yevee keg âšs ng S, meele ef ceóer kes â ieceues, het peve meece«eer, ef meæÙeb $e, keâueeJee, ef ceóer keâe Skeâ keâueMe, veeef jÙeue, nuoer, meg heejer, mejmeeW, keâhet j, ceeef Ûeme, heâeJeÌ [e, 9 Leeef ueÙeeB, kes âmeef jÙee JeeÙeue

2 ceer šj~3. peehÙeeveg …eve keâer meece«eer— ef JeOeeve mecyevOeer peehÙe kes â keâe[&, [eYe kes â

Deemeve, uekeâÌ [er kes â heešs, nuoer, meg heejer, mejmeeW, keâueeJee, met le Ùee mheâef škeâ, cet B iee Deeef o keâer ceeueeSB, keâhet j, ceeef Ûeme, Ieer, oer hekeâ, Oet heoeve, Oet he, leepeer ef ceóer kes â yeÌ [s oer hekeâ, ueeQ ie, ceb ieue keâueMe, ef JeveeÙekeâ Ùeb $e, veeef jÙeue, ef meb nemeve, keâeheer, hes ve Ù ee hes ef vmeue, keâes Ùeues keâer Deef ive, peves T~

4. mekeâueer keâjCe keâer meece«eer— Meg æ kes âmej, ueeQ ie, jkes âef yeÙeeB, peue, het peve

meece«eer, keâueeJee, keâhet j, ceeef Ûeme, ®F&, Ieer, oer hekeâ, mejmeeW, meg heejer, nuoer, ef meb ot j, [eYe kes â Deemeve, uekeâÌ [er keâer yeQ Ûe FlÙeeef o~

5. nJeve keâer meece«eer— het peve meece«eer, Oet he, Ieer, Deece keâer uekeâÌ [er, Ûeb ove keâer uekeâÌ [er, mehleOeevÙe, uekeâÌ [er kes â Ûeešt , ot Oe, iejer kes â iees ues, ceb ieue keâueMe, veeef jÙeue,

Deece kes â heòes, keâueeJee, peves T, nuoer, meg heejer, mejmeeW, ef meb ot j, 12 ef ceóer kes â oer hekeâ, ®F&, ceeef Ûeme, keâhet j, ef hemeer nuoer, [eYe kes â Deemeve, mehes âo ÛeeJeue 1 ef keâuees, heer ues ÛeeJeue DeeOee ef keâuees, 1 ces pe, 100 «eece ueeQ ie Deeef o~

6. peueÙee$ee keâer meece«eer—9 ceb ieue keâueMe, 9 veeef jÙeue, het peve meece«eer, oer hekeâ, yeeušer, ÚVee, IeÌ [e heer leue Ùee mšer ue keâe, mejmeeW, keâhet j, ceeef Ûeme, ef meb ot j, meg heejer, IeCše Deeef o~

ef JeOeeve kesâ efueS meece«eer SJebDevÙe DeeJeMÙekeâ GhekeâjCe/JemlegSB

PeC[e kes âmeef jÙee 1 yeÌ[e ({eF& ceeršj), 8 PeC[s (Skeâ ceeršj ØelÙes keâ), efÛeÖmeefnle 458 Úes šer PeefC[ÙeeB kesâmeefjÙee jbie keâer (Ùes FvõOJepe efJeOeeve ceW keâece Deeleer nQ)~ veeef jÙeue ef JeOeeve kes â DeIeeX kes â Deveg meej ÛeeJeue 50 ef keâ.«ee. yeeoece 2 ef keâ.«ee. meg heejer 2 ef keâ.«ee. Úg Deeje 2 ef keâ.«ee. Úes šer FueeFÙeer 500 «eece ueeQ ie 500 «eece

ef keâmeef ceme 500 «eece kes âmej Demeueer 10 «eece iejer iees uee 5 ef keâ.«ee. ®F& 1 yeC[ue ceeefÛeme 1 yeC[ue os meer Ieer 10 ef keâ.«ee. peves T 12 veie

( 3 ) ( 4 )



keâueeJee 250 «eece Deiejyeòeer 10 hewkes âš

ef mevot j 10 «eece nuoer ieeB " 250 «eece

Oeef veÙee m eeyeg le 100 «eece heer ueer mejmeeW 250 «eece keâhet j 500 «eece 1 ®heÙes kes â ef mekeäkes â 10

Ûeej Deeves kes â ef mekeäkes â 1010 hew mes kes â ef mekeäkes â 30

ueeuešs ve kes â i ees ues (Meer Mes) 10 ef hemlee 100 «eece Oet he keâe meeceeve

1. Deiej 250 «eece 2. leiej ’’ ’’3. Úw ueÚyeeruee ’’ ’’4. veeiejceesLee ’’ ’’5. keâhet jkeâÛejer ’’ ’’6. ueeue Ûeb ove 500 ’’7. mehes âo Û eb ove ’’ ’’Deb keg âjejes heCe keâer meece«eer

ef ceóer kes â hÙeeues Ùee ieceues 8

ef ceóer kes â keâueMe 2 mehleOeevÙe 1. peew 100 «eece 2. Ûevee ’’ ’’3. cešj ’’ ’’4. mejmeeW ’’ ’’5. keâeues ef leue ’’ ’’

6. Oeeve ’’ ’’7. ies nB t ’’ ’’

ceeb [vee yeveeves keâe meeceeve 16 ² 16 heg âš Ùee 12 ² 12 heg âš ceb [ue yeveeves kes â ef ueS leKle hej ef yeÚeves

Jeeuee keâheÌ [e ueeue j b ie 2 ef keâ.«ee. nje jb ie ’’ ’’ heer uee j b ie ’’ ’’ veer uee jb ie ’’ ’’ ieg ueeyeer jb ie ’’ ’’ mehes âo jb ie ’’ ’’ ÛeeÙe keâer ÚVeer uees ns Jeeueer 4 heeveer Úeveves Jeeuee keâheÌ [e 2 ceer šj

kes âmeef jÙee let ue 2 ceer šj iees še (DeeOee ceer šj Ûeew Ì [e) 10 ceer šj het peve yele& ve mew š (ef peleves het peve keâjves Jeeues neW)Deemeve ([eYe kes â) 20

veF& ÛešeFÙeeB 1 ope& ve heer leue kes â oer hekeâ 1 ope& ve oer hekeâ kes â ef ueS jkes âyeer 1 ope& ve peueÙee$ee kes â ef ueS keâueMe 51 meYeer het peve keâjves JeeueeW kes â ef ueS veÙes Oees leer og heós~

ef JeOeeveeÛeeÙe& kes â ef ueS keâheÌ [eW keâe 1 mes š Oet heoeve 10

ueeG[mheer keâj (het pee kes â ef ueS) 4 ceeF& keâ mew š Ûeew ef keâÙeeB yeQ Ûe Ûeb oes Jee kes âmeef jÙee meešve (ceb [ue kes â ÛeejeW lejheâ Peeuej ueieeves kes â ef ueS)

( 5 ) ( 6 )



ÛebJej 8 Ú$e ef meb nemeve YeieJeeve keâes ef Jejepeceeve keâjves ns leg De„ ceb ieue õJÙe

DeKeC[ oer hekeâ kes â yeÌ [s keâšes js 2DeKeC[ oer hekeâ jKeves kes â ef ueS kes âMe 2 hebÛeces ™ Meeb ef leOeeje kes â ef ueS Peejer SuÙet ef ceveer Ùece heeFhe Dee" yeÌ [s PeC[eW keâes ueieeves kes â ef ueS (8 heg âš uecyeeF& Je DeeOee Fb Ûe kes â)

nej-cegkegâš Fvõ-FvõeCeer keâer meb KÙee kes â Deveg meej cegkeg âš keâvemlej Ùee ieceues (PeC[s ueieeves kes â ef ueS) 8

ceb [ue ef JeOeeve keâe yew vej 1 vees š— Ghejesòeâ meece«eer ueieYeie 10 JÙeefòeâÙeeW kes â efueS nw~ meb KÙee kes â

Deveg meej het peve meece«eer Ieše Ùee yeÌ {e ues veer Ûeeef nÙes~ veeef jÙeue keâer meb KÙee Jener jns ieer~

DeeÅe JeòeâJÙe-ieef Ceveer Deeef Ùe& keâe %eeveceleer

‘heb Ûeece= le Deef Ye<es keâ hee" meb «en’ heg mlekeâ ceW Øekeâeef Mele ßeer het pÙeheeomJeeceer Éeje

jef Ûele ‘heb Ûeece= le Deef Ye<es keâ’ Deew j GmeceW #es $eheeue, ef okeäheeue keâe Dee£eve os Kekeâj ceg PesDeeÛeeÙe& ßeer Meeb ef lemeeiej peer keâer hejcheje ceW ØeÛeef uele Jele& ceeve ceW Øeef meæ yeer mehebLe DeecveeÙe hej yeng le ner ßeæe yeÌ { ieF&~ FmeceW heb õn Deef Ye<es keâ hee" meb «ener le nQ~ ØeeÙe: meYeer Deef Ye<es keâ hee" DeeÛeeÙeeX Éeje ef ueef Kele nes ves mes Øeeceeef Cekeâ nQ~ cee$e heb ef [le ØeJej DeeMe eOej peer yeng le ner Øeeceeef Cekeâ e f JeÉeved ceeves ieÙes nQ~ Fvekes â Éeje yeveeÙes ieÙes ‘DeveieejOecee& ce= le’ Deeef o «ebLe ceg ef veÙeeW keâes Yeer ceevÙe nQ~

Fve meYeer ceW meJe& ØeLece ef ueKee ieÙee ßeer het pÙeheeomJeeceer keâe Deef Ye<es keâ hee" ceg Pes yeng le DeÛÚe ueiee Deew j Deeyeeue iees heeue lekeâ Øeef meæ keâjves keâer FÛÚe jner~ ceQ ves meved 1976 ceW FvõOJepe ef JeOeeve keâes Úheeles meceÙe GmeceW Ùen Deef Ye<es keâ hee" pÙeeW keâer lÙeeW

meb mke= âle keâe ner os ef oÙee Lee~ Ùen FvõOJepe ef JeOeeve peye ÛeewLeer yeej Úhee GmeceW Yeer ÚheeÙee ieÙee nw~ ßeer het pÙeheeomJeeceer keâer meb mke= âle Yeer DelÙeb le keâef "ve nw~ Dele: Ùen Deef Ye<es keâ hee" MeeÙeo ef keâvneR ef JeÉeveeW ves Yeues ner keâjeÙee nes ef keâvleg meeceevÙe ef JeÉeveeW ves Fmes veneR keâjeÙee~

ces js ceve ceW keâF& Je<eeX mes Ùen FÛÚe Leer ef keâ ceQ Fmekeâe heÅeeveg Jeeo keâj ot B lees meyekes â ef ueS mejue nes peeÙes~ meved 1987 ceW 6 peg ueeF&, Dee<eeÌ { meg oer 10 kes â ef ove ceQ ves Fmekeâe heÅeeveg Jeeo het Ce& ef keâÙee~ FmeceW Muees keâeW keâe YeeJeeveg Jeeo ner nw Deew j ceb $e pÙeeW kes â lÙeeW ef oÙes ieÙes nQ~

Jele& ceeve meceÙe k eâer ef JeIveyeeOeeDeeW keâes Âef „ ceW jKekeâj Gvekes â ot j keâjves ns leg ceQ ves Skeâ ‘Meeb ef leOeeje’ yeveeÙeer Leer Jen Yeer FmeceW os oer nw~ heg ve: #eg uuekeâ cees leer meeiej peer, jJeer võ keg âceej Deeef o keâe keâF& yeej Ùen keânvee jne ef keâ mekeâueer keâjCe, Ùe%eoer#ee Deeef o ef Jeef OeÙeeB meb mke= âle ceW ner nQ~ Gvekeâes Yeer Deehe Ùeef o heÅeeveg Jeeo mes mejue keâj oW lees DeÛÚe jns~ keäÙeeW ef keâ keâF& Skeâ veÙes ef JeÉeve ØeeÙe: meb mke= âle Muees keâeW keâe GÛÛeejCe DeMeg æ keâjles jnles nQ~

Fve uees ieeW keâer YeeJevee kes â Deveg meej ceQ ves Fve mekeâueer keâjCe Deeef o kes â keg âÚ Muees s keâeW keâe heÅeeveg Jeeo keâjkes â ceb $eeW keâes cee$e jKekeâj ef Jeef Oe meb ef #ehle keâj oer nw~

Fme Øekeâej Fme heg mlekeâ ceW ef meæÛe›eâef JeOeeve, FvõOJepe e f JeOeeve Deeef o keâjeves

( 7 ) ( 8 )

`



keâe JeCe& ve nw~ Deveb lej ‘het pee ceg Keef Jeef Oe’ Meer <e& keâ ceW ceb ef oj ceW ØeJes Me keâjves mes ues keâj efmeæYeef òeâ keâe keâe JeCe& ve nQ DeLee& led ceb efoj ceW ØeJesMe keâjvee, Øeoef #eCee os vee, ef peveeueÙe keâer leLee ef peves võos Je keâer mleg ef le keâjvee, F& Ùee& heLe Meg ef æ keâjkes â mekeâueer keâjCe keâjvee, Éejes od Ieešve, ceg KeJeŒe GlmeejCe (Jes oer kes â meeceves keâe JeŒe nševee) heg ve: meeceeef Ùekeâ ef Jeef Oe mJeer keâej keâj ef Jeef OeJeled ke= âlÙe ef Je%eehevee keâjkes â meeceeef Ùekeâ ob [keâ, keâeÙees lmeie& Deew j Lees mmeeef ce keâjkes â ueIeg ef meæYeef òeâ keâjvee ÙeneB lekeâ het peeceg Keef Jeef Oe nes leer nw~

heg ve: ef Jeef OeJeled Deef Ye<es keâ keâjves keâe ef JeOeeve nw~ Gmekes â Deb le ceW Muees keâ Ùes nQ— efve…ehÙew Jeb efpeveeveeb meJeveefJeef Oejefhe ØeeÛÙe& Yet YeeiecevÙeb~ het Jeex òew âceË $eÙeb $ew ef jJe Yeg ef Je ef Jeef OeveejeOeveeheer "Ùeb $eced ~~ ke= âlJee meÛÛeb oveeÅewJe&megouekeâceueb keâefCe&keâeÙeeb efpeves õeved ~ ØeeÛÙeeb mebmLeehÙe efmeæeef velejefoef Me ieg™ved ceb$e™heeved ef veOeeÙe~~37~~ pewveb Oecee& ieceeÛee& ef veueÙeceef he ef Jeef okeähe$eceOÙes efueefKelJee~ yee¢es ke= âlJeeLe& Ûet Cez : Øeef JeMeomeokew â: heb Ûekeb â ceb [ueeveeced ~~ le$e mLeehÙeeef mleLeer Mee «enmeg jheleÙees Ùe#eÙe#Ùe: ›eâces Ce~ Éejs Mee uees keâheeuee ef Jeef OeJeef on ceÙee ceb $elees JÙeeef ÜÙevles~~38~~ SJeb heb ÛeesheÛeejw efjn ef peveÙepeveb het Je& Jevcet ueceb $es~ CeeheeÅeevesk eâheg <hew jceuec eefCeieCew jbiegueerefYe: meceb $ew:~~DeejeOÙeenË lece„es òejMelececeueb Ûew lÙeYekeälÙeeef oef Ye§e~ mleg lJee ßeerMeeb ef leceb $eb ieCeOejJeueÙeb heb Ûeke= âlJe: heef "lJee~~39~~ heg CÙeenb Iees <eef ÙelJee leoveg ef peveheles: heeohe©eeef Ûe& leeb ßeer~ Mes <eeb mebOeeÙe& cet Ovee& ef peveheef leef veueÙeb ef $ehejer lÙe ef $eMeg æd Ùee~~

DeevecÙesMeb ef Jeme= pÙeecejieCeceef he Ùe: het peÙes led hetpÙeheeob~ Øeehvees lÙes JeeMeg meew KÙeb Yeg ef Je ef oef Je ef JeyegOees os Jeveb oer ef [leßeer:~~40~~DeLe& — Fme Øekeâej ef peves võos Je keâer het pee ef Jeef Oe keâes het Ce& keâjkes â het Jeex òeâ ceb $e Ùeb $eeW

mes ef Jeef Oehet Je& keâ DeejeOe veeheer " Ùeb $e keâer het pee keâjW~ heg ve: Ûeb ove Deeef o kes â Éeje Dee" oue keâe keâceue yeveek eâj keâef Ce& keâe ceW ßeer ef peves võos Je keâes mLeeef hele keâj het Je& ef oMee ceW ef meæeW keâes, Mes <e leer ve ef oMeeDeeW ceW DeeÛeeÙe& GheeOÙeeÙe Deew j meeOeg keâes ef Jejepeceeve keâjkes â heg ve: ef Jeef oMee kes â oueeW ceW ›eâce mes ef peveOece&, ef peveeiece, ef peveØeef lecee Deew j ef peveceb ef oj keâes ef ueKekeâj yeenj ceW Ûet Ce& mes Deew j Oeg ues ng S GppJeue ÛeeJeue Deeef o mes

Jeeues ef JeÉeveeW kes â ef ueÙes Øeejb ef Yekeâ Deew j Deb ef lece nJeve ef Jeef Oe lekeâ meJe& ef Jeef Oe mejue keâj oer nw~ keäÙeeW ef keâ Ss mee Deveg YeJe Deelee nw ef keâ yeng le mes ef JeÉeve Fve ef Jeef OeÙeeW keâes keâef "ve Deew j yeÌ [er mecePekeâj ØeeÙe: ÚesÌ [ ner os les nQ~ Deb le ceW nJeve ef Jeef Oe ceW Yeer keg âÚ ceb $eeW Éeje Deeng ef le keâjekeâj ef JeOeeve het Ce& keâj os les nQ~ Fve meYeer ef JeÉeveeW kes â ef ueÙes ner Ùen ef Jeef Oe mejue Deew j meb ef #ehle keâer ieF& nw~

het peeceg Keef Jeef Oe Je DevlÙeef Jeef Oe—ßeer het pÙeheeomJeeceer ves Deef Ye<es keâ hee" ceW ØeejbYe ceW oes Muees keâ ef oÙes nQ ef peveceW ef velÙehet pee kes â ØeejcYe ceW keâjves Ùees iÙe ef Jeef Oe keâe meb kes âle ef oÙee nw~ heg ve: Devle ceW heQ leer me mes Ûeeueer me Muees s keâeW ceW mes Deb le kes â Ûeej Muees keâeW ceWDeef Ye<es keâ kes â yeeo ceW keâjves Ùees iÙe het pee, ceb $epeehe, Ùe#e, Ùe#eer Deeef o kes â DeIe& keâe meb kes âle ef oÙee nw~ Fmes ner os ef KeÙes—

DeevecÙeenË leceeoeJenceef he ef Jeef nlemveeveMeg ef æ: heef Je$ew:~ leesÙew: mevceb$ eÙeb$ewe fpe&veheefl emeJeveecYeesefYej hÙeeòeMe gefæ:~~DeeÛecÙeeIÙeË Ûe ke= âlJee Meg ef ÛeOeJeueog ket âueevlejer Ùees òejer Ùe:~ßeer ÛewlÙeeJeemeceeveew cÙeJeveef leef JeefOevee ef$e:hejer lÙe ›eâcesCe~~1~~

Éejb Ûeesod IeešŸe Jekeä$eecyejceefhe efJeef OevesÙee& heLeeKÙeeb Ûe Megefæb~ ke=âlJeenb ef meæYeefòeb â yegOeveglemekeâueer meefl›eâÙeeb Ûeeojs Ce~~ßeerpewvesvõeÛe&veeLeË ef#eefleceef he ÙepeveõJÙe hee$eelc eMegef æb~ ke= âlJee Yeòed âÙee ef $eMeg æd Ùee cencenceOeg vee ØeejYes Ùeb ef pevemÙe~~2~~

DeLe& - het pee Deef Ye<es keâ kes â ØeejcYe ceW mveeve keâjkes â Meg æ ng Dee ceQ Den& vle os Je keâes vecemkeâej keâjkes â heefJe$e peuemveeve mes, ceb $emveeve mes Deewj ›ele mveeve mes Meg æ nes keâj DeeÛeceve keâj, DeIÙe& oskeâj, Oegues ng S mehes âo Oees leer Deew j og heóe keâes OeejCe keâj, Jeb ovee ef Jeef Oe kesâ Devegmeej leerve Øeoef #eCee oskeâj efpeveeueÙe keâes vecemkeâej keâjlee nt B~

leLee Éejes od Ieešve keâj Deew j ceg Ke JeŒe nšekeâj ef Jeef Oehet Je& keâ F& Ùee& heLe Meg ef æ keâjkes â, ef meæYeef òeâ keâjkes â, mekeâueer keâjCe keâjkes â, ef peves võos Je keâer het pee kes â ef ueÙesYet ef ceMeg ef æ, het pee õJÙe keâer Meg ef æ, het pee hee$eeW keâer Meg ef æ De ew j Deelce Me g ef æ keâjkes â Yeef òeâhet Je& keâ ceve, JeÛeve, keâeÙe keâer Meg ef æ mes Deye ef peves võos Je keâe ceneceÙe DeLee& led Deef Ye<es keâ het pee ØeejcYe keâjlee nt B~~1-2~~

Fme keâef Lele ef Jeef Oe kes â Deveg meej DeeÛeeÙe& ßeer ves ef ceÛevõ ke= âle Øeef le…eef leuekeâ ceW ›eâce mes meJe& ef Jeef Oe keâe JeCe& ve nw~ ØeejcYe ceW peuem>eeve kes â Deveb lej ‘ceb $emveeve’1 ef Jeef Oe

1. Øeef le…eef leuekeâ ceW nw~

( 9 ) ( 10 )



1. eq Meueeues Ke meb «en heg . 1~ 2. ‘Deef Ye<es keâ hee" meb «en’ ØemleeJevee mes~ 1. DeveieejOecee& ce= le De. 9, he=. 637~ 2. YeeJemeb «en (ß eer Jeeceos Je ef Jejef Ûele he=.199)~

heb ÛeJeCeea ceC[ue yevee ues JeW~ Fme keâceue kes â yeenj heb ÛeoMe ef leef Leos Jelee keâes, veJe«eneW keâes, yeòeer me FvõeW keâes, Ûeew yeer me Ùe#eeW keâes, Ûeew yeer me Ùeef #eCeer keâes leLee ÉejheeueeW keâesDeew j uees keâheeueeW keâes ef Jeef OeJeled ceb $ehet Je& keâ ceW Dee£eveve ef Jeef Oe mes yeg ueelee nt B~

Fme lejn heb Ûees heÛeejeW mes ceb $ehet Je& keâ ef peve YeieJeeved keâe het peve keâj het Je& Jeled cet ue cev$eeW Éeje Deves keâ Øekeâej ke s â heg <heeW mes, ef vece& ue ceef CeÙeeW keâer ceeuee mes Ùee Deb ieg ueer mes Skeâ meew Dee" peehÙe keâjkes â Dejnb le os Je keâer DeejeOevee keâjW~ heg ve: Ûew lÙeYeef òeâ Deeef o Meyo mes heb Ûeieg ™ Yeef òeâ De ew j Meeb ef le Yeef òeâ kes â Éeje mleJeve keâjkes â Meeb ef lecev$e Deew j ieCeOejJeueÙe cev$eeW keâes heÌ {keâj Øeoef #eCee os keâj, ceve, JeÛeve, keâeÙe keâe r Meg ef æhet Je& keâ ßeer ef peves võ YeieJeeve keâes vecemkeâej keâjs Deew j DecejieCe DeLee& led het pee kes â ef ueS yeg ueeÙes ieÙes os JeeW keâe ef Jemepe& ve keâjke s â pees JÙeef òeâ ‘het pÙeheeo’ ßeer ef peves võ YeieJeeve keâer het pee keâjlee nw Jen ‘os Jevevoer’ mes het ef pele ßeer ef JeÉeved celÙe& uees keâ Deew j os Jeuees keâ ceW Meer IeÇ ner meg Ke keâes Øeehle keâjlee nw~ (37 mes 40 lekeâ)

Ùen Deef Ye<es keâ hee" meJee&Le& ef meef æ kes â keâlee& ßeer het pÙeheeo mJeeceer ke= âle ner nw~ Ùen heb. heVeeueeue peer mees veer ves Deef Ye<es keâ hee" meb «en keâe r ØemleeJevee ceW mhe° keâj

ef oÙee nw~ ÙeLee—‘ef Meueeues Ke’1 veb. 40 (64) ceW ef vecveef ueef Kele oes heÅe ef oÙes ieÙes nQ— Ùees osJevebefoØeLeceeefYeOeevees, yeg æd Ùee cenlÙee Ûe ef peves võyegefæ:~ßeer het pÙeheeoesÓpeef ve os Jeleeef YeÙe& lhet ef peleb heeoÙeg ieb Ùeoer Ùeced ~~10~~ pewves võb ef vepeMeyoYeesieceleg ueb meJee& Le&ef meefæ: heje~ ef meæevles ef veheg CelJeceg ækeâef Jelee pew veeef Ye<es keâ: mJekeâ:~~ Úvommet#ceefOeÙeb meceeefOeMelekeâmJeemLed Ùeb Ùeoer Ùeb efJeoe~ ceeMÙeeleer n me het pÙeheeoceg ef vehe: het pÙees ceg veer veeb ieCew:2~~11~~

henues ieÅe ceW het pÙeheeo mJeeceer ves leer ve veece ØeKÙeele nes ves keâe ns leg yeleeÙee nw~DeLee& led ef pevekeâe ‘os Jeveb ef o’ Ùen ØeLece veece Lee, yeg ef æ Deew j cenevelee mes pees ef peves võyeg ef æ keânueeÙes~ heg ve: os JeleeDeeW kes â Éeje Gvekes â heeo Ùeg ieue keâer het pee keâer ieF& Leer Fmeef ueS Jes ‘ßeer het pÙeheeo’ veece mes Øeef meæ ng S nQ~

heg ve: ot mejs heÅe ceW Gvekes â yeveeÙes ng S «evLeeW kes â veece nQ~ DeLee& led ef pevekeâe ‘pew ves võ JÙeekeâjCe’ Deleg ue MeyoeW keâe keâLeve keâjlee nw, ef pevekeâer ‘meJee&Le& ef meef æ’ ef meæeb le ceW ef veheg Celee keâes met ef Ûele k eâjleer nw SJeb ef pevekeâe ye veeÙee ng Dee ‘pew veeef Ye<es keâ’ Úb o «evLe Deew j meceeef OeMelekeâ Gvekeâs ßes … keâef JelJe keâes keânles nQ Ss mes Jes ßeer het pÙeheeo ceg ef veveeLe,

ceg ef veÙeeW kes â mecet n mes het pÙe nQ~ Ùen e f Meueeues Ke Meke â meb Jeled 1085, ef Je›eâce meb Jeled 1220 ceW Glkeâer Ce& ef keâÙee

ieÙee nw~ Fme lejn mes ÙeneB ßeer het pÙeheeomJeeceer ves het pee kes â Deeef o ceW ef meæYeef òeâ Je Devle

ceW ‘Ûew lÙeYeef òeâ’ heb Ûeieg ™Yeef òeâ Deew j Meeb ef leYeef òeâ Ss meer Ûeej Yeef òeâÙeeW keâes keâjves keâe ef JeOeeve ef keâÙee nw~

DevÙe «evLeeW ceW Yeer ßeeJekeâeW kes â ef ueS Deef Ye<es keâ het peve ceW ÛeejYeef òeâ—ef meæYeef òeâ, Ûew lÙeYeef òeâ, heb Ûeieg ™Yeef òeâ Deew j Meeb ef leYeef òeâ keâes keâjves keâe ef JeOeeve nw~

‘ef meæYeòed âÙeeef oMeevÙeb lee het peeef Ye<eJeceb ieues~DeLeJee—

Deef nmes ÙeJeb oCee ef meæÛes ef oÙeheb Ûeieg ™meb ef leYeòeer ef nb1~~’YeeJemeb «en «evLe ceW Yeer ßeeJekeâ keâer meeceeef Ùekeâ ef ›eâÙee ceW ef peves võos Je keâe

ef Jeef OeJeled Deef Ye<es keâ Deew j het peve keâjves keâes keâne nw~ JeneB hej ef velÙe Deef Ye<es keâ het peve ef Jeef Oe keâe JeCe& ve Fmeer Øekeâej mes ner ef keâÙee ieÙee nw~ ÙeLee—

meeceeef Ùekebâ Øekeg âJeeale, keâeue$eÙes ef oveb Øeefle~ßeeJekeâes ef n ef peves võmÙe, ef peveehet peeheg jmmejb2~~463~~

he§eelmveeveef Jeef Oeb ke= âlJee, OeewleJeŒeheefj«en:~ ceb $emveeveb ›elemveeveb keâle& JÙeb ceb$eef JeòeLee~~470~~ SJeb mveeve$eÙeb ke= âlJee, Meg ef æ$eÙemeceef vJele:~ ef peveeJeemeb ef JeMes vceb $eer, meceg ÛÛeeÙe& ef ve<es ef Oekeâeb~~471~~ ke= âlJes Ùee& heLemeb Meg ef æb, ef peveb mleg lJeeef leYeef òeâ le:~ GheefJeMÙe ef pevemÙee«es, keg âÙee&ef Éef Jeef ceceeb hegje~~472~~

FlÙeeef o ™he mes 463 Muees keâ mes ues keâj 499 Muees keâ lekeâ het Jeex òeâ ef Jeef Oe mes ‘het pee ceg Ke ef Jeef Oe, Deef Ye<es keâ’, het peve Deeef o keâjves keâe ef JeOeeve ef keâÙee nw~ Fme Øekeâej ßeer het pÙeheeo mJeeceer kes â keâns Deveg meej meJe& ef Jeef Oe ceg Pes ‘Øeef le…eef leuekeâ’

veece kes â «evLe ceW os Keves keâes ef ceueer~ ceQ ves meved 1955 ceW ieÌ [oiee veece kes â ieeB Je ceW oef#eCe ceW Skeâ hebÛekeâuÙeeCek eâ Øeef le…e os Keer Leer~ Jen Øeef le…e Fmeer «evLe kes â DeeOeej mes keâjeÙeer ieF& Leer~

Fme ‘Øeef le…e ef leuekeâ’ ceW ‘e f velÙecen’ veece mes pees ef Je<eÙe nw GmeceW meJe& ØeLece

( 11 ) ( 12 )



ceb $emveeve ef Jeef Oe oer ieF& nw~ Fmes ner DevÙe$e ‘mebOÙeeJeb ove ef Jeef Oe’ keânles nQ~ Fmes ÙeneB meJe& ØeLece ef oÙee ieÙee nw~

ßeeJekeâeW keâes ef velÙe ner ‘peuemveeve’ kes â yeeo Meg æ JeŒe henvekeâj Skeâ keâšes jer ceW peue ues keâj Ùen ‘ceb $emveeve’ ef Jeef OeJeled keâjvee Ûeeef nÙes~ Fme ‘mebOÙeeJeb ove’ keâes heb. ueeueejecepeer MeeŒeer ves Yeer ÚheJeeÙee Lee Deew j ‘heg jboj ›ele ef JeOeeve’ ceW yeÇ. ßeer met jpeceuepeer ves Yeer ÚheJeeÙee nw~ ßeeJekeâeW kes â ef ueS MeeŒe ceW leer ve mveeve ceeves nQ— peue mveeve, ceb $e mveeve Deew j ›ele mveeve~ heb. heVeeueeuepeer mees veer ves ‘Deef Ye<es keâ hee" meb «en’ «evLe keâer Yet ef cekeâe ceW ‘het peeef Jeef Oe:’ ceW leer veeW mveeve kes â ceb $e Deueie-Deueie ef oÙes nQ~ GmeceW ›elemveeve keâe ceb $e ef vecve nw—

‘‘Ô ÜeR nË ßeeR vece: DeCeg ›ele heb Ûekeb â ieg Ce›ele$eÙeb ef Me#ee›eleÛeleg „Ùeb Den& led ef meæeÛeeÙeex heeOÙeeÙe meJe& meeOet ved mee#eer ke= âlÙe mecÙekeälJehet Je& keb â meg ›eleb Â{›eleb mecee™{bYeJeleg ce¢eb mJeene~’’

Fme Øeke âej leer veeW mveeve mes Meg æ nes keâj ef peveceb ef oj ceW henB g Ûekeâj Deef Ye<es keâ- het pee keâjves kes â ef ueÙes het peeceg Keef Jeef Oe keâjW~ Fmeer «evLe kes â DeeOeej mes het pee ceg Keef Jeef Oe

ceQ ves meb#es he ceW oer nw~ FmeceW mekeâueer keâjCe Yeer Meeef ceue n w~ Fme mekeâueer keâjCe ceW ceOÙe kesâ leerve ceb $e—Deew oeefjkeâ os n onve Deeef o kes â ceQves heb. DeeMeeOejpeer ke= âle mekeâueer keâjCe mes ef ueÙee nw~

heg ve: ‘heb Ûeece= le Deef Ye<es keâ hee"’ ßeer het pÙeheeomJeeceer keâe ef oÙee nw~ Fmekes â yeeo veJeos Jelee het pee os keâj ‘het pee DevlÙeef Jeef Oe’ oer nw~ Ùen Yeer ‘Øeef le…e ef leuekeâ’ kes â DeeOeej mes meb ef #ehle keâjkes â oer nw~

PeC[ejes nCe ef Jeef Oe— Ùen ef Jeef Oe Øeef le…eef leuekeâ ceW ueieYeie 20 he= ‰eW lekeâ nw~ Fme ef Jeef Oe keâes ÙeneB meb#es he ceW keâef leheÙe Muees keâ ceb $e cee$e mes os ef oÙee nw~ Ùen OJepeejes nCe ef Jeef Oe heb Ûe keâuÙeeCekeâ kes â meceÙe k es â ef ueÙes nw~ FvõOJepe Deeef o ef JeOeeve

kes â ØeejcYe ceW Yeer Fmeer mes OJepeejes nCe keâjeJeW~ FmeceW ceb $e ceW meJee& CnÙe#e kes â Deef Ye<es keâ kes â ceb $e nQ~ peneB meJee& CnÙe#e keâer cet ef le& nes JeneB Deef Ye<es keâ Deeef o mejue nw~ keâes F&-keâes F& JeŒe ceW yeves meJee& CnÙe#e keâe ohe& Ce ceW Øeef leef yecye [euekeâj Gme ohe& Ce hej keâjles nQ~ Gmeer Øekeâej FmeceW pees ves $ees vceer ueve Dee ef o kes â ceb $e nQ Gvekeâe ØeÙees ie lees meJee& CnÙe#e keâer cet ef le& nes ves hej ner ef keâÙee pee mek es âiee~

Ûeeuet ef Jeef Oe ceW OJepeejes nCe mLeeve hej Ùeb $e ues peekeâj ceb ieuee„keâ heÌ {keâj ‘Yet ef ceMeesOeve’ ef Jeef Oe keâjles nQ—FmeceW Jeemleg keg âceej ces Iekeg âceej Deeef o keâe De e£eve keâj DeIe& os keâj Ùeb $e keâe Deef Ye<es keâ keâj Ùeb $ehet pee, veJeos Jelee het pee, meceÙe nes lees ef meæhet pee

keâjkes â Fme heg mlekeâ ceW Úheer OJepeejes nCe ef Jeef Oe keâjekes â OJepeejes nCe keâjevee Ûeeef nÙes~Deb keg âjejes heCe ef Jeef Oe— Ùen ef Jeef Oe Yeer ‘Øeef le…eef leuekeâ’ ceW ueieYeie 20 he= ‰ lekeâ

nw~ ÙeneB hej keâef leheÙe Muees keâ ues keâj ceb $ecee$e os keâj ef Jeef Oe keâes meb ef #ehle ef keâÙee n w~ Ùen ef Jeef Oe Yeer Øeef le…e kes â meceÙe keâer nw~

Ûeeuet ef Jeef Oe ceW Deb keg âjejes heCe kes â meceÙe Yeer Ùeb $e keâe Deef Ye<es keâ keâj FmeceW Úheer meJe& ef Jeef Oe keâjekeâj Deb keg âjejes heCe keâjeJeW~ JeneB hej heeef uekeâe, Iešer, mejeJe Deew j hešueer Ss mes Ûeej lejn kes â hee$e Deb keg âjejes heCe kes â ef ueÙes yeleeÙes nQ~ FvõOJepe ef JeOeeve Deeef o kes â meceÙe Dee" keg âC[eW ceW Deb keg âjejes heCe keâjeves keâer hejcheje nw~

yeer peØe#eeueve, yeer peJeheve Deew j peuemes Ûeve kes â ceb $e ef JeOeeveeÛeeÙe& keâes ceve ceW heÌ {vee Ûeeef nÙes~

IešÙee$ee ef Jeef Oe— Ùen IešÙee$ee e f Jeef Oe Jes oer Me g ef æ kes â e f ueÙes Deew j YeieJee ve k es â Deef Ye<es keâ ns leg peue ueeves kes â ef ueÙes Yeer keâer peeleer nw~ ÙeneB Deef le meb#es he ceW ‘›eleef Jeef Oe ef veCe& Ùe’ mes ues keâj Muees keâeW keâe heÅeeveg Jeeo keâj ef oÙee nw~ FmeceW Yeer ØeejcYe ceW ceb ieuee„keâ, heg ve: Yet ef ceMeesOeve ef Jeef Oe keâjkes â Fme heg mlekeâ ceW Øekeâeef Mele ef Jeef Oe keâjkes â

peue mes Yejs keâueMes ueevee Ûeeef nÙes~ ceb [ueejeOevee ef Jeef Oe— Øeef le…eef leuekeâ ceW ‘Ùeeieceb [ue’ kes â Devleie& le ceb [ueejeOevee

ef Jeef Oe oer nw~ FmeceW DenË le het pee, ef meæhet pee, cenef <e& het pee Deew j mJemlÙeÙeve hee" DeLee& led mJeef mle hee" nw~ Fmeer kes â Deveg meej ceQ ves ÙeneB ef nvoer ceW Den& le het pee, ef meæhet pee, meeOeg het pee os keâj JeneR mes mJeef mle hee" ues keâj os ef oÙee nw~

Ùe#eoer#ee ef Jeef Oe— Ùen ef JeefOe Yeer Fmeer ‘ÙeeieceC[ue’ kes â Devleie&le ceC[ueejeOevee kesâ yeeo keâer mes nw~ Fmes ner ceQ ves keâef leheÙe ef nvoer heÅe oskeâj cee$e ceb$eeW mes ner os oer nw~

Yet ef ceMeesOeve ef Jeef Oe— Ùen ef Jeef Oe Yeer Øeef le…eef leuekeâ ceW Ùe%eoer#ee kes â yeeo nw~ Fmes Yeer meb ef #ehle keâjkes â ceb $e cee$e mes ef oÙee nw~ Ùen ef Jeef Oe ØeeÙe: OJepeejes njCe,

peueÙee$ee Deeef o kes â Øemeb ieeW hej ØeejcYe ceW keâer peeleer nw~ ceb ef oj, Jes oer Deeef o kes â ef MeueevÙeeme kes â meceÙe Yeer Fme ‘Yet ef ceMeesOeve ef Jeef Oe’ keâes

ØeejcYe ceW keâjves keâer hejcheje nw~ ceb [heØeef le…e eq Jeef Oe— Ùen ef Jeef Oe Yeer Gmeer Øeef le…eef leuekeâ ceW nw~ ÙeneB hej meb#es he

ceW oer ieF& nw~ Fme ceb [heØeef le…e kes â meceÙe ‘heg CÙeenJeeÛeve’ keâer Yeer hejcheje nw~ Ùen ueIeg heg CÙeenJeeÛeve Fmeer heg mlekeâ ceW he=.....ef oÙee ieÙee nw~

peehÙeeveg …eve ef Jeef Oe— Ùen ef Jeef Oe FvõOJepe ef JeOeeve ceW ÚheeÙeer pee Ûeg keâer nw~ ÙeneB Yeer Jener nw~

( 13 ) ( 14 )



nJeve ef Jeef Oe— Ùen nJeve ef Jeef Oe Yeer Øeef le…eef leuekeâ mes ner ueer nw~ FmeceW Yeer keg âÚ Muees keâeW keâe heÅeeveg Jeeo keâj ef oÙee nw Deew j meYeer ceb $e pÙeeW keâer lÙeeW jKes ieÙes nQ~ Ùen Deeng ef le ceb $eeW keâe ›eâce Deeef oheg jeCe ceW Ss mee ner nw~

jLeÛeeueve Je j#ee ceb $e— Øeef le…eefleuekeâ ceW Ùen jLe Ûeueeves keâe Muees keâ nw SJeb j#ee ceb $e nw~ JeneR mes ueskeâj Fme Muees keâ Deewj ceb$e keâes ÙeneB ef oÙee nw~

ceb ieuee„keâ—Deef Ye<es keâ hee" Deeef o ceW Øeef meæ pees ceb ieuee„keâ hee" nw, Gmes ÙeneB os ef oÙee nw~ Ûet B ef keâ meYeer ef JeÉeved nj Skeâ ceb ieue keâeÙe&-ef Jeef Oe ef JeOeeve kes â ØeejcYe ceW Fme ceb ieuee„keâ keâes heÌ {les nQ~

heg CÙeenJeeÛeve— Ùen ueIeg heg CÙeenJeeÛeve Yeer Øeef meæ nw~ ceb [he Meg ef æ, meeceevÙe Jes oer Meg ef æ Deeef o kes â meceÙe Fmekeâes heÌ {e peelee nw~

›eleie= nCe-meceeheve ef Jeef Oe—‘›ele ef leef Le ef veCe& Ùe’ heg mlekeâ he=. 201-202 mes Ùen ef Jeef Oe ueer ieF& nw~ ßeeJekeâ-ßeeef JekeâeDeeW keâes jef JeJeej, jlve$eÙe, Devevle Ûeew ome Deeef o ›ele os les meceÙe Fme ef Jeef Oe keâes heÌ {vee nes lee nw Deew j meceeheve ke âjles-keâjeles meceÙe ‘meceeheve’ keâe hee" heÌ {vee nes lee nw~ ÙeÅeef he Ùen ef Jeef Oe ceg ef ve-Deeef Ùe& keâe Deeef o kes â ef ueÙes

ner nw~ meeOeg -meeOJeer Deeef o ieg ®DeeW mes ner ßeeJekeâeW keâes ›ele ues vee Ûeeef nÙes, ef heâj Yeer keâoeef Ûeled ieg ®DeeW kes â veneR jnves hej ›eleer ef JeÉeved Yeer ›ele os les meceÙe Ùen hee" yees ueW~ Fmeer ef ueÙes ÙeneB heg mlekeâ ceW Ùen hee" os ef oÙee nw~

›ele ef ve…eheve ef Jeef Oe— jef JeJeej, De"eF&, ef peveieg Cemecheef òe Deeef o keâes F& ›ele peye het je nes peelee nw leye GÅeeheve ef keâÙee peelee nw~ Fme GÅeeheve ceW Gme-Gme ›ele kes â ceb [ueef JeOeeve keâjeÙes peeles nQ~ Gme GÅeeheve kes â meceÙe Ùen ieÅe hee" yees uekeâj GÅeeheve keâjevee Ûeeef nÙes~ Fmeer ef ueS ›ele ef leef Le ef veCe& Ùe kes â he= … 43 mes Fmes ÙeneB os ef oÙee nw~

ef leef Le os Jelee Deeef o os JeleeDeeW kes â DeIe& —ßeer het pÙeheeo mJeeceer ke= âle Deef Ye<es keâ hee" kes â De vle ceW pees ef leef Leos Jelee Ùe#e-Ùe#eer Deeef o ke âes DeIe& Ûe Ì {eves keâe keâLeve nw, Jener

ef Jeef Oe Øeef le…eef leuekeâ mes ues keâj heÅeeveg Jeeo ceW ÙeneB oer nw~ heg ve: #es $eheeue keâes Ûees uee ÛeÌ {eves ke s â Muees keâ ef oÙes nQ Deew j he©eeJeleer ceelee keâes Jes Me henveeves, iees o Yej>es keâe Yepeve ef oÙee nw~

keâueMe mLeeef hele keâjves keâe meb keâuhe c eb $e— ceC[ue hej Ùee DevÙe$e keâneR Yeer cebieuekegâcYe mLeeefhele keâjles meceÙe mebkeâuhe cev$e heÌ{ke âj keâueMe mLeeef hele keâjvee ÛeeefnÙes~

DeKeC[ oer he ØepJeeueve c eb $e— eq JeOeeve Deeef o kes â DeJemej hej DeKeC[ oer hekeâ keâes peueeles meceÙe meb keâuhe ceb $e heÌ {keâj peueevee Ûeeef nÙes~

yeÌ [er Meeb ef leOeeje— Ùen meved 1948 ceW heâuešCe mes Øekeâeef Mele ‘mehleef <e& het pee’ mes

ueer ieF& nw~ FvõOJepe ef JeOeeve ceW Yeer henues Ùen ÚheeÙeer pee Ûeg keâer nw~ veeieew j (jepe.) kes â «ebLe YeC[ej ceW Yeer Ùen nmleef ueef Kele ef ceueer Leer~ FmeceW keg âÚ hee" Deeies-heer Ús nQ~ Meeb ef leOeeje cee$e het jer Ùener nw~

1008 Deew j 108 keâueMe ceeb [ves keâe ef Ûe$e— ceneef JeOeeve keâer het ef le& hej Ùee keâYeerYeer ceneef Ye<es keâ ceW peye keâYeer 1008 keâueMeeW mes Deef Ye<es keâ ef keâÙee peelee nw DeLeJee 108 keâueMeeW keâe Deef Ye<es keâ ef keâÙee peelee nw leye keg âÚ ef JeÉeved Ûeens pew mes keâueMe jKe os les nQ ef keâvleg Øeef le…e ef leuekeâ ceW ef oÙes ef Ûe$e kes â Deveg meej ceb [ue yeveekeâj keâueMeeW keâes mLeeef hele keâjvee Ûeeef nÙes~ Fmeer ef ueS Fme heg mlekeâ ceW Ùes oes veeW ef Ûe$e os ef oÙes nQ~

ef JeOeeve keâjeves keâe ›eâce— Fme Øekeâej Fme ‘ceb [ue ef JeOeeve ØeejcYe ef Jeef Oe SJeb nJeve ef Jeef Oe’ heg mlekeâ ceW meJe& ØeLece ceb ieuee„keâ nw~ Fmekes â yeeo Øeele:keâeueerve ‘mebOÙeeJeb ove’ nw~ heg ve: os JeoMe& veef Jeef Oe keâes meeLe ues keâj het peeceg Keef Jeef Oe nw, heg ve: mekeâueer keâjCe nw~

Fmekes â yeeo heb Ûeece= leDeef Ye<es keâ hee" nw~ heg ve: ef velÙe het pee keâjves JeeueeW kes â ef ueÙes‘ef velÙeos Jeleehet peve’ nw~ Deew j Fmekes â yeeo ‘het pee DevlÙeef Jeef Oe’ nw~ ef JeOeeve keâjeves JeeueeW keâes Øeef leef ove ef JeOeeve keâer het pee kes â yeeo ‘DevlÙeef Jeef Oe’ keâjeveer Ûeeef nÙes~ Fmeer ceW

Meeb ef lehee" SJeb ef Jemepe& ve hee" Dee peelee nw~ Fmekes â yeeo ‘OJepeejes nCe ef Jeef Oe’ nw keäÙeeW ef keâ ef keâmeer Yeer yeÌ [s ef JeOeeve kes â ØeejcYe

ceW meJe& ØeLece OJepeejes nCe ef keâÙee peelee nw~ Fmekes â yeeo ‘Deb keg âjejes heCe ef Jeef Oe’ nw, keäÙeeW ef keâ OJepeejes nCe kes â yeeo Deb keg âjejes heCe ef keâÙee peelee nw~ Fmekes â yeeo ‘IešÙee$ee’(peueÙee$ee) mes Jes oer Meg ef æ keâjkes â ef JeOeeve ØeejcYe e f keâÙee peelee nw~

ef JeOeeve kes â ØeejcYe ceW het peeceg Keef Jeef Oe mes ues keâj Deef Ye<es keâ hee" lekeâ keâjkes â heg ve:‘ceb [ueejeOevee’ keâjvee Ûeeef nÙes~ FmeceW leer ve het pee keâjkes â ‘mJeef mlehee"’ ef keâÙee peelee nw~ heg ve: ‘Ùe%eoer#ee ef Jeef Oe ’ mes Fb õØeef le…e keâjkes â ‘Yet ef ceMeesOeve ef Jeef Oe’ mes ceb [heMeg ef æ keâjkes â ceb [heØeef le…e keâjvee, FmeceW ceb [ue kes â Thej Ûeej keâes veeW ceW Ûeej ceb ieue keâueMe

Deew j yeer Ûe ceW YeieJeeve kes â meeceves het Ce& keâueMe Ss mes heeB Ûe keâueMe Fvõ-FvõeCeer mes mLeeef hele keâjevee~ ceb ieue keâueMe mLeeef hele keâjves keâe SJeb ‘DeKeb [ oer he’ ØepJeef uele keâjeves keâer ef Jeef Oe Deeies oer ieF& nw~

Fmekes â ye eo ef JeOeeve k eâer het peve ceW mes meceg ÛÛeÙe het peve keâje vee Ûeeef nÙes~ heg ve: meceÙe nes lees Deeies keâer het peve keâjeJeW DevÙeLee ‘het pee DevlÙe ef Jeef Oe’ Meeb ef le hee" ef Jemepe& ve keâjek eâj peehÙeeveg …eve keâje os vee Ûeeef nÙes~ Ùeef o meceÙeeYeeJe nes lees Gme ef ove Meece keâes peehÙeeveg …eve keâje mekeâles nQ~

Fme Øekeâej Øeefleef ove het peeceg Keef Jeef Oe mes ues keâj Deef Ye<es keâ hee" lekeâ efJeefOe

( 15 ) ( 16 )



keâjkes â ‘veJeos Jelee het peve’ keâjk es â ef JeOeeve keâer het peve keâjvee Ûee ef nS~ leLee ®ef Ûe kes â Deveg meej ‘ef meæhet pee’ DevÙe leerLeË keâj het pee Deeef o Yeer keâj mekeâles nQ~ heg ve: het pee DevlÙeef Jeef Oe keâjkes â ÙeneB Leeueer ceW ner ef Jemepe& ve keâjvee Ûeeef nS~ ceb [ue hej Dee£eveve Øeef leef ove keâjvee nes lee nw ef keâvleg ef Jemepe& ve lees ef JeOeeve keâer het peve het jer nes peeves hej Deb le ceW ner ceb [ue hej ef keâÙee peelee nw~ Øeef leef ove ceb [ue hej ner DeIe& kes â ßeer heâue, iees uee Ùee yeeoece ÛeÌ {evee Ûeeef nS~ Øeef leef ove Deveg …eve keâer peehÙe keâjvee Ûeeef nS~

ef JeOeeve het ef le& kes â yeeo leer ve kegb â[ yeveJeekeâj GveceW efJeefOeJeled ‘nJeve’ keâjvee ÛeeefnS~ Fme het Cee& ng ef le kes â yeeo jLeÙee$ee k eâer peeleer nw~ Dele: jLeÛeeueve keâe Muees keâ

Deew j jLeÙee$ee kes â j#ee ceb $e keâjves kes â ef ueS ceb $e ef oÙee ieÙee nw~ Fmekes â yeeo hegâškeâj ™he ceW cesjs Éeje jefÛele ceb ieuee„keâ Deewj Øeef meæ hegCÙeenJeeÛeve

os ef oÙee nw~ ef keâvneR keâes keâes F& ›ele os vee Ùee meceeheve keâjvee nes lees Deeies ef Jeef Oe os oer ieF& nw

leLee GÅeeheve kes â ef JeOeeve ceW GÅeeheve kes â ef ueS ef Jeef Oe oer ieF& nw~ Fmekes â yeeo heb õn ef leef Le os Jelee, veew veJe«en, Ûeew yeer me Ùe#e, Ûeew yeer me Ùe#eer: Dee"

ef okeäheeue Deew j Dee" oew Jeeef jkeâ DeLee& led Dee" Éejheeue kes â DeIe& nQ~ ßeer het pÙeheeo mJeeceer ves ‘Deef Ye<es keâ hee"’ kes â Deb le ceW keâne nw ef keâ—

‘‘le$e mLeehÙeeef mleLeer Mee «enmeg jheleÙes Ùe#eÙe#Ùe: ›eâces Ce~ ÉejsMee uees keâheeuee ef JeefOeJeef on ceÙee ceb $elees JÙeeefÜÙeb les~~

JeneB hej ef leef Le os Jelelee, veJe«enos Je, Ùe#e, Ùe#eer, Éejheeue Deew j uees keâheeue keâes mLeeef hele keâj ceb $e het Je& keâ Gvekeâe Dee£eve keâjvee Ûeeef nS~ ØeeÙe: Ùener ›eâce ‘Øeef le…e ef leuekeâ’ mes ef oÙee ieÙee nw~ ÙeneB ef velÙecenef velÙehet pee ceW ner Deb le ceW nw~ Gve Muees keâeW keâes ceQ ves heÅeeveg Jeeo keâj meb#es he ceW ÙeneB os ef oÙee nw~ ef JeÉeve Øeef leef ove Ùeef o he=Lekeâd- he=Lekeâd DeIe& ve ÛeÌ {eJeW lees het Cee& Ie& ÛeÌ {e os JeW Deew j ef JeOeeve keâer het peve ceW he=Lekeâd -he=Lekeâd

DeIe& ÛeÌ {JeeJeW~ Fmekes â Deveb lej ceb [ue hej Ùee DevÙe ef keâvneR ceb ieue DeJemejeW hej ceb ieue keâueMe

mLeeef hele keâjves kes â ef ueÙes meb keâuhe ceb $e ef oÙee nw~ ef JeOeeve kes â DeJemej hej ‘DeKeC[oer he’ keâes peueeles meceÙe Deeies ef ueKee meb keâuheceb $e

yees uevee Ûeeef nS~ Fmeer Øekeâej ceb [ue Øeef le…e keâjles meceÙe ceb [ue hej ÛeejeW lejheâ keâueeJee

uehes šles meceÙe ‘Meeb ef leef peveb Meef Meef vece& ueJekeä$eb’ hee" yees ueves keâer hejcheje nw~

heg ve: yeÌ [er Meeb ef leOeeje oer nw~ Gmes peye keâYeer Deef Ye<es keâ kes â yeeo yeÌ [er Meeb ef leOeeje keâjveer nes leye keâjW~ ot Oe mes Yeer yeÌ [er Meeb ef leOeeje keâjles nQ~

Fve ef Jeef Oe ef JeOeeveeW kes â meceÙe keg âÚ ceg õeDeeW kes â ØeÙees ie nes les nQ~ Gvekes â veece ef vecve Øekeâej nQ—

meg jef Yeõe, heb Ûeieg ®ceg õe, Meb Keceg õe, Deb keg âMeceg õe, Deef iveceg õe, Dee£eveve, mLeeheve Deew j meef VeOeer keâjCe ceg õe leLee peue, Ûeb ove Deeef o De„ õJÙe ÛeÌ {eves keâer ef Jeef Oe keâes Yeer ieg ®Dees b mes meer Ke ues vee Ûeeef nÙes~

Deeies ef oÙes ieÙes ef Ûe$e Deveg meej ner 1008 Ùee 108 keâueMeeW kes â ef ueS mehes âo jeb iees ueer mes ceb [ue yeveekeâj Gvehej keâueMe mLeeheve keâj ßeer het pÙeheeomJeeceer kes â heb Ûeece= le Deef Ye<es keâ hee" mes Deef Ye<es keâ ef Jeef Oe meb heVe keâjveer Ûeeef nS~

Fme hegmlekeâ kes â Øemleg le mebmkeâjCe ceW ef MeueevÙeeme ef Jeef Oe, 81 keâueMeeW mes Jes oer Meg ef æ keâer ef Jeef Oe Deew j ceb $e Yeer ceQ ves Deheveer yeng le heg jeveer [eÙejer mes (yeÇ. met jpeceue kes â Deveg meej) os keâjkes â Fmes heef jhet Ce& yevee ef oÙee ieÙee nw~ mees ef JeÉppeve Gmekeâe Yeer GheÙees ie keâjW~ ef MeueevÙeeme keâer ef Jeef Oe ceW veeR Je ceW heeje Deeef o meece«eer keâes jKeves kesâ

ceb $e ceQ ves mJeÙeb yevee ef oÙes nQ~ keâef leheÙe ceg õeDeeW kes â ue#eCe—(1) heb Ûeieg ™ ceg õe— oes veeW neLeeW keâer Deb ieg ef ueÙeeW keâes hejmhej Skeâ ot mejs neLe keâer

Deb ieg ef ueÙeeW ceW heâmeeJeW Deew j ef heâj Gve ie g Leer ng F& Deb ieg ef ueÙeeW keâes KeÌ [er keâjkes â oeefnves neLe ke âer lepe& veer Deb ieg ueer mes yeeÙeW neLe keâer ceOÙecee Deb ieg ueer keâes oyeeJeW, Deew j yee ÙeW neLe keâer lepe& veer Deb ieg ueer mes oeef nves neLe keâer ceOÙecee Deb ieg ueer keâes oyeeÙeW~ oeÙeW neLe kes â Deb iet "s mes yeeSb neLe keâer keâef ve…e Deb ieg ueer keâes oyeeJeW Deew j yeeSb Deb iet "s mes oeef nves neLe keâer keâef ve…e keâes oyeeÙeW Deew j oes veeW neLeeW keâer Deveeef cekeâe Deb ieg ef ueÙeeW keâes KeÌ[er keâjW Deew j ›eâce me s Deb ieg ef ueÙeeW kes â Ùeg ieueeW hej ef vecve ceb $e ef ueKeW~ Yet , Peb, Jeb, Jn:, he:

ef heâj oes veeW keâes ceg õe meef nle Gušs keâjkes â Gme ceg õe hej ot Oe [eueW Deew j Dece= le mveeve keâjW~ Fmes heb Ûeieg ™ceg õe keânles nQ~

(2) Deef ive ceg õe— yeeÙeW neLe keâer keâef ve…e Deb ieg ueer hej oeÙeW neLe keâer keâef ve…e keâes jKeW Deew j oeÙeW neLe keâer Deveeef cekeâe SJeb ceOÙecee keâes yeeÙeW neLe keâer keâef ve…e kes â veer Ûes mes ef vekeâeuekeâj yeeÙeW neLe keâer ceOÙecee SJeb Deveeef cekeâe kes â Thej jKeW Deew j oeÙeW neLe keâer lepe& veer Deb ieg ueer keâes yeeÙeW neLe kes â veer Ûes mes ef vekeâeuekeâj yeeÙeW neLe kes â Deb ieg … SJeb lepe& veer Deb ieg ueer mes ef YeÌ [ekeâj leer veeW keâes KeÌ [er keâj GmeceW keâhet j hekeâÌ [W Deew j

( 17 ) ( 18 )



cev$ehet Je& keâ peueeJeW~ Fmes Deef ive ceg õe keânles nQ~(3) meg jef Ye ceg õe— henues oes veeW neLeeW keâer Deb ieg ef ueÙeeW keâes hejmhej ef ceueekeâj meye

Deb ieg ef ueÙeeW keâes KeÌ [er keâjkes â oeef nves neLe keâer lepe& veer Deb ieg ueer keâes yeeÙeW neLe keâer ceOÙecee Deb ieg ueer ceW ueieeJeW Deew j yeeÙeW neLe keâer lepe& veer Deb ieg ueer keâes oeef nveer neLe keâer ceOÙecee ceW ueieeJeW Deew j oeef nves neLe keâer Deveeef cekeâe keâes yeeÙeW neLe keâer Deveeef cekeâe kes â Thej mes yeeÙeW neLe keâer keâef ve…e keâes ueieeJeW Deew j yeeÙeW neLe keâer Deveeef cekeâe keâes oeÙeW neLe keâer keâef ve…e ceW ueieeJeW, Ùen meg jef Ye ceg õe nw~ Fme ceg õe keâes peue ceb [ue ceW ef oKeeJeW Deew j mekeâueer keâjCe keâjles meceÙe Fmemes Deef ive Meeb le keâer peeleer nw~

(4) %eeveceg õe— Ùees iÙe Deemeve hej yew "keâj yeeÙeW neLe keâes veeef Ye kes â heeme meerOee jKeW Deew j oeef nves neLe ceW ceeuee ues keâj lepe& veer Deb ieg ueer Deew j Deb ieg … mes OÙeevehet Je& keâ ceeuee peheves keâes %eeveceg õe keânles nQ~

(5) Meb Keceg õe— oeSB neLe keâer lepe& veer Deb ieg ueer keâes ceesÌ [keâj Deb iet "s kes â veer Ûes oyeeJeW Deew j Mes <e Deb ieg ef ueÙeeW keâes meerOeer uecyeer keâjW Fmekeâes Meb Keceg õe keânles nQ~ FmemesDeeÛeceve nes lee nw~

(6) Deb keg âMeceg õe— oes veeW neLeeW keâer Deb ieg ef ueÙeeW keâes hejmhej ef ceueekeâj oes veeW neLees W keâer lepe& veer Deb ieg ef ueÙeeW keâes KeÌ [er keâj Mes <e Deb ieg ef ueÙeeW keâes ceesÌ [ ues JeW~ Fmekeâes Deb keg âMeceg õe keânles nQ~ Fmemes Dece= le mveeve ef keâÙee peelee nw~ keâes F&-keâes F& Fmeer keâes ie g ™ceg õe Yeer keânles nQ~

Fmeer Øekeâej Fme ‘ceb [ue ef JeOeeve ØeejcYe e f Jeef Oe SJeb nJeve ef Jeef Oe’ heg mlekeâ kes â DeeOeej mes ef JeÉeve-ef JeOeeveeÛeeÙe& ØelÙes keâ ef meæÛe›eâ, FvõOJepe, keâuheõg ce, leer veuees keâ Deeef o ef JeOeeveeW keâes keâjeJeW~ meeLe ner ef JeOeevekeâlee& peeef leÛÙeg le, Deb iener ve Deeef o oes <eeW mes ot ef <ele ve ne W, meppeeef le, meod ie= nmLe neW lees ef veÙece me s ef JeOeeve keâe heâue os Me, jepÙe, je„^ ceW Meeb ef le, meg ef Ye#e Deew j ceb ieuemJe™he nes iee leLee Oeve, meg Ke Deew j ÙeMe

keâer Øeeef hle nes keâj hejuees keâ ceW mJeie& meg Ke SJeb hejcheje mes cees#e meg Ke Yeer Øeehle nes iee FmeceW keâes F& meb os n veneR nw~ ef JeOeeveeÛeeÙe&, ef JeOeevekeâlee& Deew j ef JeOeeve os Keves Jeeues meYeer ceveJeeb ef Úle ef meef æ keâes Øeehle keâj Deelceef meef æ keâes Øeehle keâjW Ùener ces je ceb ieue DeeMeer Jee& o nw Deew j Ùener ceb ieue keâecevee nw~

hejcehet pÙe ieef Ceveer Øeceg Ke Deeef Ùe& keâeef Mejes ceef Ce

ßeer %eeveceleer ceeleepeer keâe mebef#ehle-heefjÛeÙe - Øe%eeßeceCeer Deeef Ùe& keâe Ûevoveeceleer

pevcemLeeve - efškew âleveiej (yeejeyeb keâer) G.Øe. pevceef leef Le

-

Deemees pe meg oer 15 (Mejohet ef Ce& cee) ef Je. meb. 1991, (22 Dekeä štyej meved 1934) peeef le -De«eJeeue ef o. pewve, iees $e - ieesÙeue, veece - keg â. cew vee ceelee-efhelee -ßeer celeer ceesef nveer osJeer SJeb ßeer Úes šs ueeue pewve Deepevce yeÇÿeÛeÙe& ›ele - F&. meved 1952 ceW yeejeyebkeâer ceW Mejohet ef Ce&cee kes â ef ove #egefuuekeâe oer#ee - Ûew $e ke=â. 1, F&. meved 1953 keâes ceneJeer jpeer DeefleMeÙe #es$e (jepe.) ceW DeeÛeeÙe&jlve

ßeer os MeYet <eCe peer cenejepe mes~ veece -#eg efuuekeâe Jeer jceleerDeeef Ùe& keâe oer#ee - Jew MeeKe ke= â. 2, F&. meved 1956 keâes ceeOees jepeheg je (jepe.) ceW Ûeeef j$eÛe›eâJeleea

108 DeeÛeeÙe& ßeer Meeb ef lemeeiej peer keâer hejcheje kes â ØeLece heóeOeer Me DeeÛeeÙe& ßeer Jeer jmeeiej peer cenejepe kes â keâjkeâceueeW mes~

meeef nef lÙekeâ ke= âef lelJe -De°menœeer, meceÙemeej, ef veÙecemeej, cet ueeÛeej, keâeleb $e-JÙeekeâjCe, <ešdKeC[eiece Deeef o «ebLeeW kes â Deveg Jeeo/šer keâeSb SJeb 250 ef Jeef Me° «ebLeeW keâer uesef Kekeâe~ meved 1995 ceW DeJeOe

ef Je.ef Je. (hew âpeeyeeo) Éeje ‘‘[er.ef uešd .’’ keâer ceeveo Gheeef Oe mes ef JeYet ef <ele~ leerLe& efvecee& Ce Øes jCee -

nef mleveehegj ceW peb yetÉer he lesjnÉer he, leer veuees keâ Deeef o jÛeveeDeeW kes â ef vecee& Ce, MeeÕele leerLe& DeÙeesOÙee keâe efJekeâeme SJeb peerCeexæej, ØeÙeeie-Fueeneyeeo (G.Øe.) ceW leerLeËk eâj $e+<eYeosJe lehemLeueer leerLe& keâe efvecee&Ce, leerLeËkeâj pevceYetef ceÙeeW keâe efJekeâeme ÙeLee -YeieJeeve ceneJeerj pevceYet efce kegâC[uehegj (veeueboe- efyenej) ceW ‘vebÅeeJele& cenue’ veecekeâ leerLe& efvecee&Ce, YeieJeeve heg<heobleveeLe keâer pevceY etefce keâekeâvoer leerLe& (efvekeâš ieesjKehegj-G.Øe.) keâe efJekeâeme, YeieJeeve heeÕe& veeLe kes âJeue%eeveYet efce Deef nÛÚ$e leerLe& hejleer me Ûeewyeermeer ceb efoj, nefmleveeheg j ceW pecyetÉerhe mLeue hej YeieJeeve MeebefleveeLe-kegbâLegveeLe-DejnveeLe keâer 31-31 hegâš Gòegbie Ke[dieemeve Øeeflecee, ceeb ieer legb ieer ceW efvecee&CeeOeer ve 108 hegâš Gòebgbie YeieJeeve $e+<eYeosJe keâer ef J eMeeue Øeef lecee FlÙeeefo~

cenes lmeJe Øes jCee - heb ÛeJe<eea Ùe pecyet Éer he cenecenes lmeJe, YeieJeeve $e+<eYeos Je Deb leje& °êr Ùe ef veJee& Ce ceneceneslmeJe, DeÙeesOÙee ceW YeieJeeve $e+<eYeos Je cenekeg b âYe cemlekeâeef Ye<eskeâ, keg âC[ueheg j cenes lmeJe, YeieJeeve heeÕe&veeLe pevcekeâuÙeeCekeâ le=leerÙe menœeeefyo ceneslmeJe, efouueer ceW keâuheõgce ceneceC[ue ef JeOeeve keâe Ssefleneefmekeâ

DeeÙees peve FlÙeeef o~ ef JeMes <e™he mes 21 ef omecyej 2008 keâes pecyet Éer he mLeue hej ef JeÕeMeeb ef le DeeE nmee meccesueve keâe DeeÙees peve ngDee, ef pemekeâe GodIeešve Yeejle keâer je°^heefle ßeerceleer Øeef leYeeos Jeer ef mebn heešerue Éeje efkeâÙee ieÙee~

Mew#eefCekeâ Øes jCee -‘pew ve ieef Cele Deewj ef $eueeskeâ efJe%eeve’ hej Debleje& °êrÙe mebiees ‰er, je°^ er Ùe kegâueheef le mecces ueve, Fef lenemekeâej mecces ueve, vÙeeÙeeOeerMe mecces ueve SJeb DevÙe Deveskeâ je° ̂erÙe-Deb leje& °êrÙe mlej kes â mes ef ceveej Deeefo~

jLe ØeJele& ve Øes jCee - pecyet Éerhe %eevepÙeesef le (1982 mes 1985), meceJemejCe ßeer efJenej (1998 mes2002), ceneJeerj pÙees ef le (2003-2004) keâe Yeejle Yeü ceCe~

Fme Øekeâej ef velÙe vet leve YeeJeveeDeeW keâer peveveer het pÙe ceeleepeer ef Ûejkeâeue lekeâ Fme JemegOee keâes megMees efYele keâjleer jnW , Ùener ceb ieue keâecevee nw ~

( 19 ) ( 20 )

`



efoiecyej pew ve ef $euees keâ MeesOe meb mLeeve-mebef #ehle heefjÛeÙe - heer "eOeer Me #eg uuekeâ cees leer meeiej

efoiecyej pewve ef$eueeskeâ MeesOe mebmLeeve keâer mLeehevee hetpÙe ieefCeveerØecegKe ßeer %eevecele er ceeleepeer keâer ØesjCee mes meved 1972 ceW jepeOeeveer efouueer ceW ngF& Leer~ mebmLeeve keâe cegKÙe keâeÙee&ueÙe meved 1974mes nefmleveehegj cesW

ØeejbYe ngDee~ Fme mebmLeeve kesâ Devleie&le Deveskeâ ieefleefJeefOeÙeeB nefmleveehegj ceW leLee Dev Ùe$e Ûeue jner nQ-1. meved 1972 mes Jeer j %eevees oÙe «ebLeceeuee kes â Devleie& le ueeKeeW «ebLe Øekeâeef Mele nes jns nQ~

2. meved 1974 mes Fme meb mLeeve kes â ceg Kehe$e kes â ™he ceW ‘mecÙei%eeve’ ef nvoer ceeef mekeâ heef $ekeâe keâe ef vejb lej ØekeâeMeve nes jne nw~

3. meved 1974 mes 1985 lekeâ nef mleveeheg j ceW pecyet Éer he jÛevee keâe ef vecee& Ce keâeÙe& ng Dee~4. meved 1974 mes Deye lekeâ pecyet Éer he jÛevee kes â Deef leef jòeâ Deves keâ ef peveceb ef ojeW keâe ef vecee& Ce

ng Dee nw- keâceue ceb ef oj, leer ve cet ef le& ceb ef oj, OÙeeve ceb ef oj, Meeb ef leveeLe ceb ef oj, Jeemeg het pÙe ceb ef oj, Ô ceb ef oj, menœeket âš ceb ef oj, ef JeÅeceeve yeer me leerLeË keâj ceb ef oj, Deeef oveeLe ceb ef oj, De°eheo ceb ef oj, $e+<eYeos Je keâeref le& mlebYe, mJeef Ce& ce les jnÉerhe jÛevee, veJe«enMeeb efle ef pevecebef oj, leer ve ueeskeâ jÛevee SJeb ßeer Meeb ef leveeLe-keg b âLeg veeLe-DejnveeLe keâer 31-31 heg âš Gòeg b ie Øeef leceeDeeW keâer mLeehevee ~

5. pecyet Éer he heg mlekeâeueÙe ef pemeceW ueieYeie 15000 «ebLe meb «ener le nQ~6. Cecees keâej ceneceb $e yeQ keâ ef pemeceW YeòeâeW Éeje ef ueKekeâj Yes pes ieÙes keâjesÌ [eW Cecees keâej ceb $e pecee ef keâÙes peeles nQ~

7. meceÙe-meceÙe hej ef Me#eCe-Øeef Me#eCe efMeefJejeW leLee mebiees ef ‰ÙeeW kesâ DeeÙeespeve ef keâÙes peeles nQ~8. Ùeeef $eÙeeW kes â Meg æ Yees peve kes â ef ueS jepee ßes Ùeeb me Yees peveeueÙe keâe meb Ûeeueve~9. Ùeeef $eÙeeW kes â "njves kes â ef ueS DeeOeg ef vekeâ meg ef JeOeeÙeg òeâ [er uekeäme heäuew šd me Jeeueer keâF&

Oece& MeeueeDeeW leLee keâes ef "ÙeeW SJeb yeb ieueeW keâe ef vecee& Ce ef keâÙee ieÙee nw~10. pecyet Éer he heef j›eâcee kes â efueS veew keâe ef Jenej, Ss jeJele neLeer leLee cevees jb peve nsleg ef ceveer š^ s ve,

Pet ues Deeef o nQ~11. %eeveceleer keâuee ceb ef ojced ceW nef mleveeheg j kes â ØeeÛeer ve Fef leneme mes meb b yeb ef Oele PeeB ef keâÙeeB nQ~12. leerLeËkeâj pevceYet ef ceÙeeW keâer Jeb ovee SJeb Oeeefce&keâ efheâuceeW keâe ØeoMe&ve keâjves Jee ues efLeÙes šj mes

meceefvJele ieef Ceveer %eeveceleer nerjkeâ peÙeb leer SkeämeØesme~ efouueer, ces j", ceg peheäheâjveiej, nefjÉej, PeeBmeer, eflepeeje Deeef o mes pecyetÉer he mLeue lekeâ Deeves

kes â ef ueS ef ove Yej yemeW ef ceueleer jnleer nQ~ ef o. pew ve ef $euees keâ MeesOe meb mLeeve kes â D evleie& le YeieJeeve ceneJeer j pevceYet ef ce keg âC[uehegj

(veeueb oe) ef yenej ceW YeJÙe ‘‘veb ÅeeJele& cenue’’ leLee ØeÙeeie-Fueeneyeeo (G.Øe.) ceW ef veef ce& le leerLeË keâj $e+<eYeos Je lehemLeueer leerLe& keâe Yeer meb Ûeeueve nes lee nw~

pecyet Éer he SJeb DevÙe jÛeveeDeeW kesâ oMe& ve ns leg nef mleveeheg j heOeejkeâj DeeOÙeeef lcekeâ SJeb Yeewef lekeâ meg Ke keâer Øeeef hle keâjW~

( 21 ) ( 22 )

Jeer j %eevees oÙe ieÇ vLeceeuee kes â ef Mejes ceef Ce meb j#ekeâ 1. ßeer celeer efvece&}e pewve Oe.he. mJe. ßeer heÇsceÛevoÇ pewve, lelheg$e heÇoerhe kegâceej pewve, Keejer yeeJe}er, efouueer-6~2. ßeer celeer meg ceve pew ve Oe.he. ßeer ef oeq iJepeÙe eE men pew ve, Fb oew j~3. ßeer ceneJeer j heÇ meeo pew ve meb Ieheef le, peer-19, meeTLe Skeä mešs vMeve, veF& ef ouueer~4. ßeer cens võ heeue njs võ keg âceej pew ve, met jpece} ef Jenej, ef ouueer~

5. ßeer celeer cees nveer pew ve Oe.he. ßeer meg veer } pew ve, heÇ er le ef Jenej, ef ouueer~6. ßeer os Jes voÇ keg âceej pew ve (Oee™nsÌ [e Jee}s) ieg Ì [ieeB Je (nef j.)~7. ßeer celeer Meejoe jeveer pew ve Oe.he. mJe. ef jKeyeÛeb o pew ve, yeeng yeueer Svkeä ues Je, ef ouueer-92~8. [e@. os Jes võ keg âceej pew ve, Yees heeue (ce.Øe.)9. ßeer celeer meb ieer lee pew ve Oe.he. ßeer meb peer Je keg âceej pew ve, Mes jkeâes š (ef yepeveew j) G.Øe.10. ßeer Deef veue keg âceej pew ve, oef jÙeeieb pe, ef ouueer11. ßeer yeer.[er. ceoveeFkeâ, ceg cyeF&12. ßeer Oevekeg âceej pew ve, yeeng yeueer Svkeä ues Je, ef ouueer-92~13. ßeer ef peles võ keg âceej pew ve SJeb ßeer celeer meg veer lee pew ve keâes šef Ì [Ùee, heä uees ef j[e, Ùet .Sme.S.14. ßeer celeer ef Jeceuee os Jeer pew ve Oe.he. ßeer Dees ceØekeâeMe pew ve, mJeeef uekeâ veiej, nef jÉej (GòejeKeb [)~15. ßeer Deef cele pew ve SJeb mebYeJe pew ve meg heg $e ßeer celeer Deveer lee pew ve Oe.he. ßeer cet ueÛeb o pewve heešveer,

ef omeheg j (keâece™he) Deemeece~

16. ßeer celeer Deef pele keg âceejer pew ve Oe.he. ßeer cens võ keg âceej pew ve, Dees yes og uueeieb pe (jeÙemes ve) ce.Øe.~17. ßeer veeefYekegâceej pewve, pewve yegkeâ ef[hees, meer-4, heer.Jeer.Deej. hueepee kesâ heer Ús, keâvee@š huesme, veF& efouueer~

Jeer j %eevees oÙe ieÇ vLeceeuee kes â hejce meb j#ekeâ 1. ßeer ceeB ieer }e} yeeyet }e} heneÌ [s, nw ojeyeeo (DeevOeÇ heÇ os Me)~2. [e@. heÇ keâeMeÛevoÇ pew ve, 792 ef JeJes keâeveb oheg jer, ef meef Je} }eFve, meer leeheg j (G.heÇ.)~3. ßeer meg cele heÇ keâeMe pew ve, ieppet keâšje, Meenoje, ef ouueer~4. ßeer meg veer } keg âceej pew ve, Éeje-meg veer } šw keä mešeF& ume, mejOevee (ces j") G.heÇ.~5. ßeer heÇ keâeMe Ûeb o Decees }keâ Ûeb o pew ve meje& Heâ, meveeJeo (ce.heÇ.)~6. ßeer heÇ Åeg cve keg âceej peJes jer, jes keâef Ì [Ùee}s ve, yees jer Je}er (Jes mš) ceg b yeF&~7. ßeer celeer Ge| ce}e os Jeer Oe.he. ßeer keâevleer heÇ meeo pew ve, $e+<eYe ef Jenej, ef ouueer~8. ßeer celeer G<ee pew ve Oe.he. ßeer ef Jece} heÇ meeo pew ve, $e+<eYe ef Jenej, ef ouueer~

9. ßeer Deevevo heÇ keâeMe pew ve (meew jce Jee}s) , ieebOeer veiej, ef ouueer~10. ßee r celeer meef jlee pew ve Oe.he. ßeer jepekeg âceej pew ve, ef keâoJeF& veiej, keâeveheg j~11. mJe. ßeer celeer kew â}eMeJeleer Oe.he. ßeer kew â}eMe Ûevõ pew ve , lees heKeevee yeepeej, ces j"~12. ßee r Yeeves võ keg âceej pew ve, Éeje-ßeer ef JeÅee pew ve, Yeiele eE men ceeie&, peÙeheg j~13. ßee r heÇ oer he keg âceej Meeeq vle}e} ef ye}e}e, Devet heveiej, Fb oew j, (ce.heÇ.)~14. ßee r meg js MeÛeb o heJeve keg âceej pew ve, yeejeyeb keâer (G.Øe.)~15. ßee r veLeceue heejmeceue pew ve, keâuekeâòee-7~16. ßee r celeer mJe. Meeb leeyeeF& Oe.he. ßeer keâceueÛeb o pew ve, meveeJeo (ce.Øe.)~17. ßee r ™heÛeb o pew ve keâšeef jÙee, ef ouueer18. ßee r DeeMeg pew ve, keâeuekeâe peer, veF& ef ouueer



Jeer j %eevees oÙe ieb ÇLeceeuee ceC[ue ef JeOeeve ØeejbYe ef Jeef Oe SJeb nJeve ef Jeef Oe

ef Je<eÙeeveg ›eâceef Cekeâe ef Je<eÙe he= … 1. ceb ieuee„keâmlees $eced 1

2. mebOÙeeJeb ove 2 3. het peeceg Ke ef Jeef Oe 8 4. mekeâueer keâjCe ef Jeef Oe 11 5. heb Ûeece= le Deef Ye<es keâ hee" 14 6. Meeb ef leOeeje 23 7. Deef Ye<es keâ kes â Devevlej keâjves Ùees iÙe ef ›eâÙeeSB 26 8. veJe«enMeeb ef le ceb $e 29 9. veJeos Jelee het pee 3010. het pee DevlÙe ef Jeef Oe 3511. OJepeejes nCe ef Jeef Oe 4012. Deb keg âjejes heCe ef Jeef Oe 4313. IešÙee$ee ef Jeef Oe 4814. ceneceb [ueejeOevee 5115. ef meæ het pee 5616. meJe& meeOeg het pee 6017. mJemleÙeÙeve ef JeOeeveced 6318. Ùe%eoer#ee ef JeOeeve 65

19. Yet ef ceMeesOeve 6720. ceb [he Øeef le…e ef JeOeeve 7221. keg âceg oeef oÉejheeueeveg ket âueveb 7322. peehÙeeveg …eve ØeejcYe ef Jeef Oe 7523. nJeve ef Jeef Oe 7824. jLeÛeeueve ef Jeef Oe 9925. ceb ieuee„keb â 100

26. heg CÙeenJeeÛeve 10227. ›ele «enCe keâjves keâe meb keâuhe 10428. ›ele meceeheve ef Jeef Oe 10429. GÅeeheve kes â meceÙe ›ele 104

30. eq ve…eheve ef Jeef Oe 10431. #es $eheeue het pee 10732. DeKeC[oer he ØepJeeueve keâe meb keâuhe ceb $e 10933. ef leuekeâ ueieeves keâe Muees keâ 10934. ceneMeeb ef leOeeje 11035. ceb ef oj SJeb Jes oer Meg ef æ ns leg IešÙee$ee Deew j Meg ef æ ef JeOeeve ef Jeef Oe 12036. ef MeueevÙeemeef Jeef Oe 13437. ßeer ef JeveeÙekeâÙeb $e het pee 14138. 1008 keâueMe ceeb [ves keâe vekeäMee 14939. 108 keâueMe ceeb [ves keâe vekeäMee 15040. ieCeOej, meeceevÙe Je leerLeË keâj keg âC[ 15141. iebOe Ùeb $ece leLee Deef ive ceb [ue keâe vekeäMee 15242. OJepe ieer le 15343.44.45. he©eeJeleer ceelee keâer iees o Yejves keâe Yepeve 15446. ue#ceer ceelee keâer het peve 157

`

( 23 ) ( 24 )



Jeer j %eevees oÙe ieb ÇLeceeuee ceC[ue ef JeOeeve ØeejbYe ef Jeef Oe SJeb nJeve ef Jeef Oe (1) (2)

cebieuee„keâßeer ceVeceü meg jemeg js võceg keg âšØeÅees lejlveØeYee ,YeemJelheeoveKes voJe: ØeJeÛeveebYeesOeeRoJe: mLeeefÙeve:~

Ùes meJex ef peveef meæmet Ùe& veg ieleemles hee"keâe: meeOeJe:, mleglÙee Ùees efiepevew§e hebÛeiegjJe: kegâJe&vleg ces (les) cebieueced ~~1~~

mecÙeioMe& ve yeesOeJe= òececeueb jlve$eÙeb heeJeveb, ceg ef òeâßeer veiejeef OeveeLeef pevehelÙeg òeâes heJeie& Øeo: ~Oece&: metefòeâmegOee§e ÛewlÙeceefKeueb ÛewlÙeeueÙeb ßÙeeueÙeb, Øeesòebâ Ûe ef $eefJeOeb Ûelegef Je& Oececeer keg âJe&vleg ces (les) cebieueced ~~2~~

veeYes Ùeeef oefpeveeef Oeheeef ŒeYeg JeveKÙeelee§eleg ef JeË Meef le:,

ßeerceb lees YejlesÕejØeYe=leÙees Ùes Ûeef ›eâCees ÉeoMe~ Ùes ef Je<Ceg-Øeef leefJe<Ceg-ueeb ieueOeje: mehlees òejeef Jeb Meef le— ŒewkeâeuÙes ØeefLeleeefŒe<eef„heg®<ee: kegâJe&vleg ces (les) cebieueced~~3~~

osJÙeesÓ„ew Ûe peÙeeefokeâe efÉiegefCelee efJeÅeeefokeâe osJelee:,ßeerleerLeË keâjceele= keâe§e pevekeâe Ùe#ee§e Ùe#ÙemleLee~ Éeef$ebMeefl$eoMeeefOeheeefmleefLemegje efokeäkeâvÙekeâe§ee„Oee, efokeäheeuee oMe ÛeslÙeceer megjieCee: kegâJe&vleg ces (les) cebieueced~~4~~

Ùes meJeez <eOe$e+æÙe: meg lehemees Je= ef æb ielee: heb Ûe Ùes, Ùes Ûee„eb ieceneefveef ceòekeg âMeuee ÙesÓ„eefJeOee§eejCee:! heb Ûe%eeveOejeŒeÙeesÓefhe yeef uevees Ùes yeg ef æ$e+æer§eje:, mehlew les mekeâueeefÛe&lee ieCeYe=le: kegâJe&vleg ces (les) cebieueced~~5~~

kew âueemes Je= <eYemÙe ef veJe&= eflecener Jeer jmÙe heeJeeheg js, Ûeb heeÙeeb Jemeg het pÙemeef ppeveheles: mecces oMew uesÓn&leeb~ Mes<eeCeeceefh e Ûees pe& Ùebleef MeKejs vesceerÕejmÙeen &lees, efveJee&CeeJeveÙe: Øeefmeæef JeYeJee: kegâJe&vleg ces (les) cebieueced~~6~~

pÙees ef leJÙe&vlejYeeJeveecejie=ns ces jew keg âueeõew leLee, peb yet Meeuceef ueÛew lÙeMeeef Ke<eg leLee Je#eej™hÙeeef õ<eg~ F<Jeekeâejefiejew Ûe kegb â[ueveies Éerhes Ûe veboer Õejs, Mewues Ùes cevegpees òejs ef peveie=ne: kegâJe& vleg ces (les) ceb ieueced~~7~~

Ùees ieYee& Jelejes lmeJees YeieJeleeb pevceeef Ye<es keâes lmeJees, Ùees peele: heefjefve<›eâcesCe efJeYeJees Ùe: kesâJeue%eeveYeekeâd~ Ùe: kew âJeuÙeheg jØeJes Meceef ncee mebYeeef Jele: mJeef ie& ef Ye:, keâuÙeeCeeefve Ûe leeefve hebÛe meleleb kegâJe&vleg ces (les) cebieueced~~8~~

FlLeb ßeerefpev eceb ieuee„keâ ef ceob meewYeeiÙemebh elØeob, keâuÙeeCes <eg cenes lmeJes <eg meg ef OeÙemleerLeË keâjeCeeceg<e:~ Ùes ëe= CJeb ef le he"b ef le lew§e meg pevewOe& cee& Le& keâeceeef vJelee,

ue#ceer jeßeÙeles JÙeheeÙejef nlee ef veJee& Ceue#ceer jef he~~9~~~~Fefle ßeer ceb ieuee„keâced ~~

`




mebOÙeeJeb ove—MecYeg Úb o—

hetJee& Cn meceÙe heeJeve peue mes, ef vepe neLe-hew j-ceg Ke Oees keâjkes â~

JeCeex òece ßeeJekeâ het Je& ef oMee ceW, ceg Ke keâj yew "s Deemeve mes~~ ieg ®Jej mes keâns ceb $e mes ef vele, mebOÙeeJeob ve pees keâjles nQ ~ Jes Oece& OÙeeve ceW jle ceeveJe, ef vele mJemLe meg Keer ner jnles nQ ~~1~~

(oes veeW neLe peesÌ [keâj Ss mee meb keâuhe keâjW~)Ô DeÅe YeieJelees ceneheg®<emÙe ßeer ceoeefoyeÇ ÿeCees celes De$e mLeeves Deceg keâmÙe 1

Øeheew$e: DecegkeâmÙe 2 heg $e: Decegkeâiees$epeesÓnb3 Decegkeâveecee 4 Øeele:mebOÙeeb Jeb oveb keâefj<Ùes~

Ô Ões leJeCex meJeexheõJeneefjCeer meJe& pevecevees jbefpeveer heef jOeeveesòejer Ùes Oeeef jCeer nb nb Peb Peb Jeb Jeb meb meb leb leb heef jOeevees òejer Ùes OeejÙeeef ce mJeene~

(Fme ceb $e keâes yees ueles ng S Oees leer Deew j og heóe Ùes oes JeŒe OeejCe keâjW~)Ô #JeeR Yet : Meg æd Ùeleg mJeene~

(Yet ef ce hej keg âÚ yet b o peue ef ÚÌ [keW â~)Ô ÜeR DenË #ceb "b Deemeveb ef veef #eheeef ce mJeene~

(Deemeve ef yeÚeJeW~)Ô ÜeR DenË ¢eg b ¢et b ef Ceef meef n ef Ceef meef n Deemeves Gheef JeMeeef ce mJeene~

(Deemeve hej yew "W~)Ô cece mecemleheehe#eÙeeLeË DeeÙeg jejes iÙewÕeÙee& ef YeJe= æd ÙeLeË heew Jee& ef Cnkeâ-

mebOÙeeÛejCeb keâef j<Ùes~(Ùen ceb $e yees uekeâj meb keâuhe keâjW~) peueÙeb $e yeveeves keâer ef Jeef Oe—

pešeb leew efJebogmebÙegòeâew keâuee Jeb heb meg Jes ef „leew~ mees ceceOÙes ef ueef KelJeebYees ceOÙes mveeveeef okeb â Ûejs led ~~

1. yeeyee keâe veece ues JeW~ 2.efhelee keâe veece ues JeW~ 3. Deheves iees $e keâe veece uesJeW~4. Dehevee veece ues JeW~

Ùen Muees keâ yees ueles ng S Leeueer Ùee jkes âyeer ceW meerOes neLe keâer ceOÙecee Gb ieueer mes DeOe& Ûeb õ yeveeJeW~ Gmekes â yeer Ûe ceW Peb "b, DeOees js Kee hej oef #eCe mes 16 mJej Deew j Thej keâer js Kee hej ceOÙe ceW Jeb heb ef ueKeW~ GmeceW LeesÌ [e heeveer [euekeâj Gmeer mes Deeies kes â ceb $e yees uekeâj Meg ef æ keâjW~

PJeeR #JeeR nb me:~ (Ùen ceb $e yees uekeâj peueÙeb $e keâes meg jef Ye ceg õe ef oKeevee~)Ô Üeb ÜeR Ü Òb ÜeQ Ü: De efme Dee G mee Fob mecemleleerLe&veoerpeueb YeJeleg mJeene~

(peueÙeb $e nw~)Ô ÜeR ueeb heb Jn: he: PJeeR #JeeR mJeene~

(Meb Keceg õe mes ef yevog cee$e peue ues keâj leer ve yeej ceg b n ceW [eueW~) ÉeoMeeb iemheMe& ve—Ô ÜeR PJeeR —Fme ceb $e keâes heÌ {keâj meerOes neLe kes â Deb iet "s ceW cet ue ceW heeveer

ueieekeâj ceg Ke yeb o keâj leer ve yeej hees ÚW~#JeeR —Ùen ceb $e yees uekeâj Deb iet "e SJeb lepe& veer Fve oes veeW keâes ef ceueekeâj Mes <e

leer ve Gb ieef ueÙeeW mes ceg Ke keâe mheMe& keâjW~ Jeb ceb—Ùen ceb $e yees ueles ng S Deb iet "s Deew j Deveeef cekeâe keâes ef ceueekeâj peue

meces le ›eâce mes oeÙeW-yeeÙeW ves $e keâe mheMe& keâjW~ nb meb—Ùen ceb $e yees ueles ng S Deb iet "e Deew j os Meveer Deb ieg ueer mes oeÙeW-yeeÙeW

veemee keâe mheMe& keâjW~ leb heb—Ùen ceb $e yees ueles ng S Deb iet "e Deew j keâef ve…e Deb ieg ueer mes ›eâce mes oeÙeW-

yeeÙeW keâeve keâe mheMe& keâjW~




õeb—Fme ceb $e keâes yees ueles ng S Deb iet "s mes veeef Ye keâe mheMe& keâjW~ õeR —Fme ceb $e keâes yees uekeâj neLe kes â leue Yeeie mes ùoÙe keâe mheMe& keâjW~ nb me:—Fme ceb $e keâes yees ueles ng S oeef nves neLe keâer meJe& Deb ieg ef ueÙeeW kes â

De«eYeeie mes ›eâce mes oeef nveer SJeb yeeÙeeR Yeg pee kes â De«e Yeeie keâe mheMe& keâjW~

mJeene —Fme yeerpeheo keâes yees ueles ng S meJe& DebiegefueÙeeW mes efMej keâe mheMe& keâjW~(peue Ùeb $e keâe peue ues-ues keâj Fve ceb $eeW mes ›eâce-›eâce mes yeejn Deb ieeW keâe mheMe& keâjvee nw~)

heg ve: ØeeCeeÙeece ef Jeef Oe mes Cecees keâej ceb $e keâes peheW~ Cecees keâej ceb $e keâes peheves keâer ef Jeef Oe—Debiet"e Deewj Deveeefcekeâe mes veekeâ kesâ oesveeW mJejeW keâes hekeâÌ [keâj oef#eCe mJej

mes nJee keâes Thej keâer Deesj KeeRÛeves keâes hetjkeâ keânles nQ, het jkeâ kes â meceÙe ceneceb $e ‘Cecees Deef jnb leeCeb, Cecees efmeæeCeb’ Fve oes heoeW keâe mcejCe keâjvee ÛeeefnS~

het jkeâ Éeje KeeR Ûeer ng F& JeeÙeg keâes ‘Cecees DeeFef jÙeeCeb, Cecees GJepPeeÙeeCeb’ Fve oes veeW keâe mcejCe keâjles ng S Oeer js-Oeer js veeef Ye Øeos Me ceW jes keâves keâes keg b âYekeâ keânles nQ~ heg ve: Gme jes keâer ng F& JeeÙeg keâes ‘Cecees uees S, meJJe meent Ceb’ Fme heo keâe mcejCe keâjles ng Ùes Oeer j-Oeer js yeenj ef vekeâeueW, Fmes js Ûekeâ keânles nQ~

DeLeJee —Ô Yet Yeg & Je: mJe: Deef me Dee G mee ØeeCeeÙeeceb keâjes ef ce mJeene~(Fme ceb$e keâe leer ve yeej GÛÛeejCe keâj kegb âYekeâ, hetjkeâ Deewj js Ûekeâ Fve leer veeW

keâes keâjlee ng Dee ØeeCeeÙeece keâjs W~) heg ve: Deb keg âMeceg õe mes peue ues keâj cemlekeâ hej Deew j meJeeË ie hej peue [eueles

ng S Ùen ceb $e heÌ {W—

Ô Dece= les Dece= lees od YeJes Dece= leJeef <e& ef Ce Dece= leb œeeJeÙe œeeJeÙe meb meb keäueeR keäueeR yuet b yuet b õeb õeb õeR õeR õeJeÙe õeJeÙe mJeene~

(Ùen Øees#eCe ceb $e nw~) heg ve:-Ô Peb Jeb £: he: n: mJeene~ (ef oieb peef ue:) Fme ceb $e keâes yees uekeâj Deb peg ef ue ceW peue pes keâj meye ef oMeeDeeW ceW [eues~ heg ve: Ô ÜeR De ef me Dee G mee vece: mJeene~

Ùen ceb $e heÌ {keâj heb Ûehejces …er keâes leer ve yeej peue mes DeIe& os JeW~ heg ve: Deeies kes â 15 ceb $eeW keâes ›eâce mes yeesueles ngS oeef nves neLe mes LeesÌ [e-LeesÌ [e peue ÛeÌ {eles ng S lehe& Ce keâjW—

1. Ô ÜeR Den& od YÙe: mJeene~ 2. Ô ÜeR ef meæsYÙe: mJeene~ 3. Ô ÜeR

met ef jYÙe: mJeene~ 4. Ô ÜeR hee"kes âYÙe: mJeene~ 5. Ô ÜeR meJe& meeOeg YÙe: mJeene~ 6. Ô ÜeR ef peveOecexYÙe: mJeene~ 7. Ô ÜeR ef peveeiecesYÙe: mJeene~8. Ô ÜeR ef peveÛew lÙesYÙe: mJeene~ 9. Ô ÜeR ef peveÛew lÙeeueÙesYÙe: mJeene~10. Ô ÜeR mecÙeioMe& vesYÙe: mJeene~ 11. Ô ÜeR mecÙei%eevesYÙe: mJeene~12. Ô ÜeR mecÙekeâd Ûeeef j$esYÙe: mJeene~ 13. Ô ÜeR mecÙekeâd leheesYÙe: mJeene~14. Ô ÜeR Demceod ieg ®YÙe: mJeene~ 15. Ô ÜeR Demceodef JeÅeeieg ®YÙe: mJeene~

(Fme Øekeâej lehe& Ce ceb $e ng Ùes ) heg ve:— Cecees Dejnb leeCeb, Cecees ef meæeCeb, Cecees DeeFef jÙeeCeb~

Cecees GJepPeeÙeeCeb, Cecees uees S meJJe meent Ceb~~(Fme Dehejeef pele ceb $e keâe 108 yeej peehe keâjW DeLeJee 9 yeej heÌ {W)DeeÙee& Úbo -

het Je& efoMee efJeefoMee ceW, kesâJeefue efpeve efmeæ meeOegieCe ef peleves~ $e+ef æ meef nle Ùees ieer Õej, Gve meyekeâes ef velÙe ceQ Jeb ot B~~1~~

(Ùen Muees keâ yees uekeâj het Je& ef oMee ceW leer ve DeeJele& Skeâ ef Mejes veef le keâjkes â vecemkeâej keâjW~ Ss mes ner oef #eCe, heef §ece Deew j Gòej ef oMee ceW vecemkeâej keâjW~)

oef#eCe ef oef Me ef JeefoMee ceW, kesâJeef ue ef peve efmeæ meeOeg ieCe efpeleves~ $e+e fæ meefnl e Ùeesi eerÕej, Gve meyek eâes efvel Ùe ceQ JebotB~~2~~

heef§ece ef oMe efJeefoMee ceW, kesâJeef ue efpeve efmeæ meeOeg ieCe efpeleves~ $e+e fæ meefnl e Ùeesi eerÕej, Gve meyek eâes efvel Ùe ceQ JebotB~~3~~ Gòej ef oMe ef Jeef oMee ceW, kesâJeef ue ef peve ef meæ meeOeg ieCe ef peleves~ $e+e fæ meefnl e Ùeesi eerÕej, Gve meyek eâes efvel Ùe ceQ JebotB~~4~~(Fmekes â yeeo yeves ng S iebOe Ùeb $e ceW Ûeb ove jKekeâj Ùee iebOe Ùeb$e yeveekeâj Gme

Ûeb ove keâes ues keâj oeef nves neLe keâer Deveeef cekeâe mes Deeies kes â Skeâ-Skeâ ceb $e yees ueles ng S Gve-Gve mLeeveeW ceW Ûeb ove keâe ef leuekeâ ueieeJeW~)




Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Cecees Deef jnb leeCeb j#e j#e mJeene~(ueueeš ceW ef leuekeâ ueieeJeW ~)

Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Cecees eq meæeCeb j#e j#e mJeene~(ùoÙe ceW ueieeJeW ~)

Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Cecees DeeFef jÙeeCeb j#e j#e mJeene~(oeef nveer Yegpee ceW ueieeJeW ~) Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Cecees GJepPeeÙeeCeb j#e j#e mJeene~

(yeeÙeeR Yegpee ceW ueieeJeW ~) Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Cecees uees S meJJe meent Ceb j#e j#e mJeene~

(keb â" ceW ueieeJeW ~) Ùen mebOÙeeJeb ove ef Jeef Oe het Ce& ng F&~

het peeceg Keef JeefOe ef ve:meb ie nes ns veeLe! Deehe oMe& keâes DeeÙee~ mveeve $eÙe mes Meg æ Oeew le JeŒe OejeÙee~~

$ewueeskeäÙe efleuekeâ efpeveYeJeve keâer Jeb ovee keâ™B~ ef peveos JeosJe keâes vecet B meb hetCe& megKe Ye™B~~1~~(ef peveceb ef oj kes â ef vekeâš heng B Ûekeâj Ùen Muees keâ heÌ {keâj ceb ef oj keâes vecemkeâej

keâj ÛeejeW ef oMee ceW leer ve-leer ve DeeJele& Skeâ-Skeâ ef Mejes veef le keâjles ng S ceb ef oj keâer leer ve Øeoef #eCee os JeW heg ve: hew j Oees keâj Deb oj ØeJes Me keâjW~)

Ô ÜeR ng B nt B ef Ceef meef n mJeene~ Ùen ceb $e yeesuekeâj cebefoj ceW ØeJes Me keâj veerÛes efueKee ceb $e heÌ{keâj neLe Oees JeW~

neLe Oees ves keâe ceb $e —Ô ÜeR Demeg pej meg pej mJeene~ heg ve: neLe peesÌ [keâj oMe& ve mlees $e heÌ {W—

ns veeLe! Deehe oMe& keâjkes â n<e& nes jne~Deeveb o Deßeg PeÌ [ jns meye heehe Oees jne~~ peer Jeve meheâue ngDee ceQ Deepe OevÙe nes ieÙee~ ØeYeg Yeef òeâ mes ef vepe meewKÙe ceW efveceive nes ieÙee~~2~~

heg ve: F& Ùee& heLe Meg ef æ keâjW s— heef[keäkeâceeefce Yebles~ FefjÙeeJeefnÙeeS efJejenCeeS DeCeeiegòes, DeFieceCes, efCeiieceCes,

"eCes ieceCes, Ûeb keâceCes, heeCegiieceCes, yeerpegiieceCes, nefjogiieceCes, GÛÛeej-hemmeJeCe

Kesueef meb IeeCeef JeÙeef [heFªeJeef CeÙeeS pes peerJee SFbef oÙee Jee, yes Fb efoÙee Jee, lesFbef oÙee Jee, ÛeGeE jefoÙee Jee, heb ef Ûeb efoÙee Jee, Cees ef uueoe Jee, hes ef uueoe Jee, meb Ieefóoe Jee, mebIeeefooe Jee, GöeefJeoe Jee, heef joeef Jeoe Jee, efkeâefjbef ÛÚoe Jee, ues ef mmeoe Jee, ef Úbefooe Jee, efYebefooe Jee, "eCeoes Jee, "eCeÛebkeâceCeoes Jee, lemme GòejiegCeb lemme heeÙeefÛÚòekeâjCeb lemme efJemeesefnkeâjCeb, peeJe DejnbleeCeb YeÙeJebleeCeb heppegJeemeb keâjsefce leeJe keâeÙeb heeJekeâcceb ogÛÛeefjÙeb Jees mmejeefce~

(9 yeej Cecees keâej ceb $e keâe peehe keâjW~)

`




FÛÚeef ce Yebles~ DeeueesÛesGb FefjÙeeJeefnÙemme hegJJegòej-oefkeäKeCeheef ÛÚce-ÛeGefomeg efJeefomeemeg efJenjceeCesCe pegieblejefoefªCee YeJJesCe oªJJee~ heceeooes mesCe [ye[yeÛeef jÙeeS heeCeYet opeer JemeòeeCeb GJeIeeoes keâoes Jee keâeef joes Jee keâer jb lees Jee meceCeg ceef CCeoes lemme ef ceÛÚe ces og keäkeâ[b~

Ô #JeeR Yet : Meg æd Ùeleg mJeene~ (yew "ves keâer peien peue ef ÚÌ [keW â~)Ô ÜeR #JeeR Deemeveb ef veef #eheeef ce mJeene~ (Deemeve ef yeÚeJeW~)Ô ÜeR åÙeg b åÙegb ef Ceefmeef n Deemeves Gheef JeMeeefce mJeene~(Deemeve hej yew"W~)Ô ÜeR ceew veef mLeleeÙe mJeene (ceew ve «enCe keâjW DeLee& led het pee-hee" kes â

ef meJeeÙe DevÙe yeeleW ve keâjW~)Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: veceesÓn& les ßeer celes heef Je$elejpeues ve hee$eMeg eq æb keâjes ef ce

mJeene~ (het pee kes â yele& ve Oees JeW Ùee Gve hej peue ef ÚÌ [keW â~)Ô ÜeR DenË ãeeQ Jeb ceb nb meb leb heb PJeeR #JeeR nb me: Deef me Dee Gmee mecemle

leerLe& heef Je$epeues ve Meg æhee$eef veef #ehlehet peeõJÙeeef Ce MeesOeÙeeef ce mJeene~(het pee meece«eer hej peue ef ÚÌ [keW â~)

DeLeke= âlÙeef Je%eehevee—YeieJeved ! veceesÓmleg les S<eesÓnb ef peves võhet peeJeb oveeb keg âÙee& ced ~ heg ve: meeceeef Ùekeâ mJeer keâej keâjW—

—yemeb leef leuekeâe Úb o—

meb meej kes â Yeü ceCe mes Deef le ot j nQ pees~ Ss mes ef peves võ heo ceW ef vele ner vecet t B ceQ ~~ mebhet Ce& ef meæieCe keâes meye meeOegDeeW keâes~

Jeb ot b meoe mekeâue keâce& ef JeveeMe ns let ~~1~~ nw meecÙeYeeJe meye ØeeCeer ceW nceeje~ nw vee keâYeer efkeâmeer mes ceg Pes Jewj ef keb âef Ûeled ~~ meb het Ce& DeeMe lepe kes â MegYeYeeJe Oee™B~ meb meej og:Ke nj meeceeef Ùekeâ keâ™B ceQ ~~2~~

heg ve: keâeÙe& keâe ef Je%eeheve keâjW—

YeieJeved ! veceesmleg Øemeerob leg ØeYegheeo e Jebefo<Ù esÓnb~ S<eesÓnb leeJeÛÛe meJe&meeJeÅeÙees ieeodef Jejlees ef mce~

DeLe ef peves võhetpeeJeboveeÙeeb het Jee& ÛeeÙee&veg›eâcesCe mekeâuekeâce&#eÙeeLeË YeeJehet pee- Jeb oveemleJemeces leb ßeer ceod ef meæYeef òeâkeâeÙees lmeieË keâjes cÙenb~

Cecees Dejnb leeCeb Cecees ef meæeb Ceb Cecees DeeFef jÙeeCeb~ Ccees GJepPeeÙeeCeb Cecees uees S meJJe meent Ceb~~ Ûeòeeef j ceb ieueb, Dejnb le ceb ieueb, ef meæ ceb ieueb, meeng ceb ieueb, kes âJeef ueheCCeòees

Oecceescebieue, Ûeòeeefj ueesiegòecee, Dejnble ueesieg òecee efmeæ ueesiegòecee, meeng ueesiegòecee, kes âJeef ueheCCeòees Oeccees uees ieg òecee~ Ûeòeeef j mejCeb heJJeppeeef ce, Dejnb lemejCeb heJJeppeeef ce, ef meæmejCeb heJJeppeeef ce, meeng mejCeb heJJeppeeef ce, kes âJeef ueheCCeòeesOeccees mejCeb heJJeppeeef ce~

peeJe Dejnb leeCeb YeÙeJeb leeCeb heppeg Jeemeb keâjs ef ce leeJe keâeÙeb heeJekeâcceb og ÛÛeef jÙeb Jees mmejeef ce~ (9 yeej Cecees keâej ceb $e keâe peehÙe~)

Leesmmeeefce nb efpeCeJejs eflelLeÙejs kesâJeueer DeCebleefpeCes~ CejheJejuees Ùeceef nÙes ef JengÙejÙeceues cenhheCCes~~ uees Ùemmeg ppees ÙeÙejs Oecceb ef lelLeb keâjs ef peCes Jeb os~Dejnbles ef keâef òemmes ÛeGJeermeb ÛesJe kes âJeef ueCees~~1~~

efmeæYeef òeâ — leJeef meæs CeÙeefmeæs mebpeceef meæs Ûeef jòeef meæs Ùe~ CeeCeef cn ob meCeef ÿe Ùe ef meæs ef mejmee Ceceb meeef ce~~2~~

FÛÚeef ce Yeb òes~ ef meæYeef òe keâeDees meiiees keâDees lemme Deeuees Ûes Gb mecceCeeCe-

mecceob meCemecceÛeeef jòepeg òeeCeb Deªef Jenkeâcceef Jehheceg keäkeâeCeb Deªieg Cemeb heCCeeCeb GºueesÙecel LeÙeefÿe heFefªÙeeCeb leJeefmeæeCeb CeÙeefmeæeCeb mebpeceefm eæeCeb Ûeef jòeef meæeCeb DeleerleeCeeieoJeóceeCekeâeueòeÙeefmeæeCeb meJJeefmeæeCeb meÙee efCeÛÛekeâeueb DebÛesefce hetpesefce Jeboeefce Cecebmmeeefce ogkeä Kekeä KeDees keâccekeä KeDees yeesef nueenes meg ieFieceCeb meceeef ncejCeb ef peCeieg Cemeb heef òe nes G cepPeb~

Fef le het peeceg Keef Jeef Oe:~(Ùen het pee ØeejbYe ef Jeef Oe ng F&~)




mekeâueer keâjCeefJeef OeDenË lees ceb ieueb keg âÙeg & : ef meæe: keg âÙeg & §e ceb ieueced ~DeeÛeeÙee&: hee"keâe§eeef he meeOeJees cece ceb ieueced ~~1~~

Peb Jeb £: he: n: ef ueKes, ieg ®ceg õe kes â De«e~ Pejles Dece=le mes keâjs, ceb$emveeve heefJe$e~~2~~µ(heb Ûeieg®cegõe yeveekeâj Gvekesâ De«eYeeieeW hej Peb Jeb £: he: n: Ùes heeBÛe ceb$e ›eâce

mes efueKeW~ Gme ceg õe keâes cemlekeâ hej jKekeâj Ùen efÛebleJeve keâjW efkeâ Fve De#ejeW mesDece=le Pej jne nw~ heg ve: veer Ûes efueKes ceb$e keâes heÌ{les ng Ùes Dece=le mveeve keâjW~)

Ô Dece= les Dece= lees od YeJes Dece= leJeef <e& ef Ce Dece= leb œeeJeÙe œeeJeÙe meb meb keäueeR keäueeR yuet b yuet b õeb õeb õeR õeR õeJeÙe õeJeÙe meb nb Peb #JeeR nb me: mJeene~

(Ùen Dece= leØees#eCe ef Jeef Oe ng F&) nw Deef iveceb [ue ef $ekeâes Ce mejs heâ oer Kes~DeeWkeâej ceOÙe $eÙe keâesCeefn meeef LeÙee nQ ~~ js heâe«e mes ef vekeâue Deefive peuee jner nw~ Ùes meele Oeeleg ceÙe os n peues nceeje~~3~~

oes ne— veeef Ye keâceue hej mJej ef ueKes, DenË ceOÙe uemeb le~ Fmemes Deef ive ef vekeâue keâj, $eÙeef JeOe os n onb le~~

Ô ÜeR veceesÓn& les YeieJeles efpeveYeemkeâjmÙe yeesOemenœeef keâjCew: cece keâceXOeveõJÙeb Mees <eÙeeef ce Ies Ies mJeene~

(õJÙeMees <eCeb- keâce& õJÙe met Ke jns nQ, Ss mee mees ÛeW~)Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Ô Ô Ô Ô jb jb jb jb ncuJÙeÇ Ë t peb peb meb meb on

on ef Jekeâce& ceueb on on og :Keb on on nt B heâšd Ies Ies mJeene~

µ Skeâ jkesâyeer ceW kesâMej mes peueÙeb$e yeveekeâj efvecve ceb$e Éeje FmeceW peueOeeje ÚesÌ[W~ heveg: ‘‘ÔDece=les’’ Deeefo ceb$e heÌ{les ngS DebkegâMecegõe kesâ Éeje peue keâes cemlekeâ hej [eueles ngS Meg efæ keâjW~ peue Meg ef æ ceb $e —Ô Üeb ÜeR nt B ÜeQ Ü: Deef meDeeGmee DenË vece: mecemle ieb iee ef mevOJeeef o veoer-veoleerLe& peueb YeJeleg mJeene~(peueÙeb $e Fmeer heg mlekeâ kes â 4 he= … h ej yevee nw)

(Ùen ceb $e yees uekeâj keâhet j peueekeâj meeceves jkes âyeer ceW jKekeâj Ss mee ef Ûeb leve keâjW ef keâ keâce& FËOeve peue jns nQ~)

JeeÙeg ceb [ue mes heJeve, Ûeues mJeeÙe mes JÙeehle~ meJe&keâce&jpe GÌ[ Ûeueer, Deelce Megefæ nes Øeehle~~4~~

Ô ÜeR DenË ßeer ef peveØeYeb peveeÙe keâce&Yemceef JeOet veveb keg â® keg â® mJeene~(Ùen ceb$e heÌ{keâj Ssmee meesÛeW efkeâ keâce& peueves mes pees Yemce ngF& Leer Jen GÌ[ ieF&~)Dece=leJe<ee &he tj mes, Oegues keâce&jpe meJe&~Deelcee Megæ mheâefškeâ mece, efceueW mJeiegCe meJe&mÙe~~5~~

(ces Ie mes Dece= le keâer Je<ee& nes ves mes Deelcee kes â keâce& jpe Oeg ue ieÙes nQ Deew j Jen mheâef škeâ mece mJeÛÚ cet ef le& nes ieF& nw, Ss mee mees ÛeW~)

(heg ve: heeB ÛeeW Deb ieg ef ueÙeeW ceW cet ue mes ues keâj leer veeW js Kee Je De«eYeeie hej ›eâce mes ef vecveef ueef Kele ceb $e ef ueKeW~)

Ô Üeb Cecees Deef jnb leeCeb~ Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb~ Ô Ütb Cecees DeeFef jÙeeCeb~Ô ÜeQ Cecees GJepPeeÙeeCeb~ Ô Ü: Cecees uees S meJJe meent Ceb~

heg ve: ef vecve ceb $e yees ueles ng S oes veeW neLeeW keâes peesÌ [keâj ef ceuee ues JeW—Ô ÜeR DenË Jeb ceb nb meb leb heb De efme Dee G mee nmlemeb Iešveb keâjes ef ce mJeene~ hegve: pegÌ[s ngS neLeeW mes ner veerÛes efueKes ceb$e yeesueles ngS Gve DebieeW keâe mheMe& keâjW—Ô Üeb Cecees Deef jnb leeCeb mJeene~ (ùoÙe keâe mheMe& keâjW~)Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb mJeene~ (ueueeš keâe mheMe& keâjW~)Ô Üt b Cecees DeeFef jÙeeCeb mJeene~ (ef mej kes â oef #eCe Yeeie keâe mheMe& keâjW~)Ô ÜeQ Cecees GJepPeeÙeeCeb mJeene~ (ef mej kesâ heef §ece Yeeie keâe mheMe& keâjW~)

Ô Ü: Cecees ueesSmeJJemeentCeb mJeene~ (efmej kesâ heef§ece Yeeie keâe mheMe& keâjW~) hegve: FvneR GheÙeg&òeâ ceb$eeW keâes yeesueles ngS ›eâce mes efmej kesâ ceOÙe Yeeie, efmej kesâ het Je&,

oef#eCe, heef§ece Deewj Gòej YeeieeW keâe mheMe& keâjW~ Fmes Debie vÙeeme keânles nQ~ heg ve: yeeÙeW neLe keâer lepe& veer Deb ieg ueer hej ‘‘De ef me Dee G mee’’ Fve heeB Ûe ceb $eeW

keâes ef ueKekeâj meye Deb ieg ef ueÙeeW keâes yeb o keâj Fme lepe& veer keâes ner uecyeer keâj ef vecveef ueef Kele ceb $e yees ueles ng Ùes oMeeW ef oMeeDeeW ceW ef oKeeles peeJeW—




Ô Üeb Cecees Deef jnb leeCeb~ (het Je& ef oMee ceW)Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb~ (Deeives Ùe ef oMee ceW)Ô Üt b Cecees DeeFef jÙeeCeb~ (oef #eCe ef oMee ceW)Ô ÜeQ Cecees GJepPeeÙeeCeb~ (vew $e+le ef oMee ceW)

Ô Ü: Cecees uees S meJJe meent Ceb~ (heef §ece ef oMee ceW)Ô Üeb Cecees Deef jnb leeCeb~ (JeeÙeJÙe ef oMee ceW)Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb~ (Gòej ef oMee ceW)Ô Üt b Cecees DeeFef jÙeeCeb~ (F& Meeve ef oMee ceW)Ô ÜeQ Cecees GJepPeeÙeeCeb~ (DeOees ef oMee ceW)Ô Ü: Cecees uees S meJJe meent Ceb~ (TOJe& ef oMee ceW)

Ùen ef oiyebOeve ng Dee~ Fme ef JeOe mekeâueer keâjCe mes, jef#ele nes les YeJÙe~ F„ ef ›eâÙee keâjles ng S, ve neW ef keâmeer mes yeOÙe~~6~~

heg ve: veer Ûes ef ueKes ceb$e mes heg <he, De#ele keâes meele yeej ceb ef $ele keâj heef jÛeejkeâ- het pekeâeW kes â cemlekeâ hej [eueW—

ceb $e—Ô veceesÓn& les meJeË j#e j#e n@ B t heâšd mJeene~ Ùen het pekeâeW keâer j#ee ng F&~ heg ve: mejmeeW neLe ceW ues keâj veer Ûes ef ueKes ceb $e mes ceb ef $ele keâj oMeeW ef oMee ceW

#es heCe keâjW— ceb $e—Ô nt B heâšd ef keâjef šb IeeleÙe IeeleÙe hej ef JeIveeved mheâes šÙe mheâes šÙe

menœeKeb [eved keg â®-keg â® Deelceef JeÅeeb j#e-j#e hejef JeÅeeb ef Úb o ef Úb o hejceb $eeved

ef Yeb o ef Yeb o #e: heâšd mJeene~ Fme Øekeâej meJe& ef JeIve GheMeceve ef Jeef Oe ng F&~ Ùen mekeâueer keâjCe het Ce& ng Dee~

hebÛeece=le DeefYe<eskeâ hee"(ßeer het pÙeheeo DeeÛeeÙe& ef Jejef Ûele)

(YeeJeeveg Jeeokeâ$eea -Deeef Ùe& keâe %eeveceleer)-Meb YegÚbo —

DenË le os Je keâes ØeCeceve keâj, peue mes mveeve keâj Meg æ ngDee~ mevceb $emveeve ›elemveeve keâj, ef peve iebOees okeâ mes Meg æ ngDee~~DeeÛeceve DeIe& keâj Oeg ues OeJeue, Oees leer Je og heós keâes henves~ ef peveceb ef oj keâer $eÙe Øeoef #eCee keâj, vecet B Meer Me vele ef Jeef OeJeled ceQ ~~1~~ ef peveie= n kes â Éej Kees ue Jes oer keâe, JeŒe nše ØeYeg oMe& keâ™B~ F& Ùee& heLe Meg ef æ Je ef meæ Yeef òeâ, ef Jeef Oe mes keâj mekeâueer keâjCe keâ™B~~ ef peveÙepeve ns leg Yet Meg ef æ DeÛe& vee õJÙe hee$e De® Deelce Meg ef æ~

keâjkes â Yeòeâer mes ef peve Deef Ye<eJe, ØeejbYet B ceQ keâj ef $eOee Meg ef æ~~2~~~ meewi ebOÙ e-me biele -ceO eg›el e-Pe bke=â lesv e~ mebJeCÙe&c eevee fceJe iebO eceefv ebÅece eoew~~Deejes heÙeeef ce ef JeyegOes ÕejJe= b oJeb Åe~ heeoejefJeboce efYeJebÅ e efpeve esòeceev eeb~~

(Ùen Muees keâ heÌ {keâj Deveeef cekeâe Deb ieg ueer mes YeieJeeve kes â ÛejCeeW ceW Ûeb ove ueieekeâj Gmeer Ûeb ove mes Deheves ceeLeW ceW ef leuekeâ keâjW~)

ef leuekeâ ueieeves kes â ceb $e—

Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Cecees Deef jnb leeCeb j#e j#e mJeene~ (ueueeš s)Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Cecees ef meæeCeb j#e j#e mJeene~ (ùoÙes)Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Cecees DeeFef jÙeeCeb j#e j#e mJeene~(oef #eCe Yeg pes)Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Cecees GJepPeeÙeeCeb j#e j#e mJeene~ (Jeece Yeg pes)Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Cecees uees S meJJe meent Ceb j#e j#e mJeene~ (ke bâ"s)(cee$e ueueeš ceW ner ef leuekeâ ueieevee nes lees ØeLece ceb $e ner yees ueW~)

`




het peve keâer Leeueer ceW mJeeef mlekeâ yeveeves keâer ef Jeef Oe—

eq vecveefueefKele Muees keâ heÌ{les ngS mJeef mlekeâ kes â ÛeejeW ef oMeeDeeW ceW Deb keâ efueKeW~ jÙeCeòeÙeb Ûe Jeb os, ÛeGJeermeefpeCeb Ûe meJJeoe Jebos~ hebÛ eieg™Ceeb Jebo s, ÛeejCeÛejCeb meoe Jebo s~~

Ô ßeer ef peves võ ceg Pe ef Ûeòe heef Je$e keâer pes~Lee mveeveheer " leJe ces ® ef iejer võ TB Ûee~~ pevcee efYe <es keâ keâjke sâ megj Fbõ n<e x~ ceQ Yeer keâ™B vnJeve Deepe ØeYees leg cneje~~3~~

Ô ÜeR ßeeR #eeR Yet : mJeene~ (ØemleeJevee ns leg heg <heeb peef ue #es heCe keâjs~)

Ô leerLe& ke= âle vnJeve Yet efce heef Je$e ns let ~ Meg æer keâ™B peue efueÙes yeng hegCÙe mebÛet B~~Deef ive Øepeeue heg ef ve veeie meg lehe& Ceb Yeer~ßeer #es $eheeue DejÛet t B Meg ef Ûe DeIe& os kes â~~4~~

Ô ÜeR vece: meJe& %eeÙe meJe& uees keâveeLeeÙe Oece& leerLeË keâjeÙe ßeer Meeb ef leveeLeeÙe hejceheef Je$esYÙe: Meg æsYÙees vecees Yet ef ce Meg ef æb keâjes ef ce mJeene~

(peue ef ÚÌ [keâ keâj Yet ef ce MeesOeve keâjvee~)Ô ÜeR #eeR Deef iveb ØepJeeueÙeeef ce ef vece& ueeÙe mJeene~

Ô ÜeR Jeef vnkeg âceejeÙe mJeene~Ô ÜeR %eevees Åees leeÙe vece: mJeene~ (keâhet j peueevee~)Ô ÜeR ßeeR #eeR Yet : veeiesYÙe: mJeene~ (veeie meb lehe& Ce keâjvee~)Ô ÜeR De$emLe #es $eheeueeÙe mJeene~ (#es $eheeue keâes DeIe& ÛeÌ {evee~)

DenËleosJe DeÛee& efJeefOe efJeIvenejer~ Fvõeef o ome ef oef Me meg oYe& Oe™B ®Ûeer mes~~

Ùe%ees heJ eer le yen g DeeYejC eee fo Oee™B~Yet DeÛe& kes â ef peve pepet t b Deye Fb õ nes kes â~~5~~

Ô ÜeR ›eâeW ohe& ceLeveeÙe vece: mJeene~Ô ÜeR veer jpemes vece: mJeene~ (peueb)

Ô ÜeR Meer ueiebOeeÙe vece: mJeene~ (Ûeb oveb)Ô ÜeR De#eleeÙe vece: mJeene~ (De#eleb)Ô ÜeR ef JeceueeÙe vece: mJeene~ (heg <heb)Ô ÜeR hejceef meæeÙe vece: mJeene~ (vew Jes Åeb)Ô ÜeR %eevees Åees leeÙe vece: mJeene~ (oer heb)Ô ÜeR ßeg leOet heeÙe vece: mJeene~ (Oet heb)Ô ÜeR DeYeer „ heâueoeÙe vece: mJeene~ (heâueb)Ô ÜeR Yet ef ce os JeleeÙew vece: ~ DeIeË...

Fme Øekeâej oMeeW ef oMeeDeeW ceW oYe& mLeehevee, De„efJeOe DeÛee&Yet efce het pee keâjW~Ô ÜeR mecÙeioMe& veeÙe mJeene~Ô ÜeR mecÙei%eeveeÙe mJeene~Ô ÜeR mecÙekeâd Ûeeef j$eeÙe mJeene~(Fve ceb $eeW keâes heÌ {keâj Ùe%ees heJeer le OeejCe keâjW~ DeeYet <eCe-ceg keg âš, nej,

ceg ef õkeâe Deeef o henveW~)Ô ÜeR FvõesÓnb mJeene~ (Ùen ceb $e yees uekeâj ceQ Fb õ nt B Ss mee mecePeW~)

Ùes Ûeej mJeCe& keâueMes peue mes Yejs nQ ~ Ùes YeJÙe #es cekeâj Ûeejef n keâes Ce Leehet B~~ßeer ces ® hes ®ef Ûej heeb [g keâ nw ef Meuee pees~ßeerheer " leÉle megLeehe megOees Ùe het pe@ B@t ~~6~~

Ô ÜeR mJemleÙes keâueMe mLeeheveb keâjes ef ce mJeene~(Ûeej keâes veeW ceW Ûeej keâueMe mLeeef hele keâjvee~)

Ô Üeb ÜeR ÜB t ÜW ÜeQ ves $eeÙe meb Jeew <ešd keâueMeeÛe& veb keâjes ef ce mJeene~(keâueMeeW keâes DeIe& ÛeÌ {evee~)

5

24 2

3




Ô ÜeR DenË #ceb ": ": ßeer heer "b mLeeheÙeeef ce mJeene~(Deef Ye<es keâ kes â ef ueÙes peuees š 1 Ùee Leeueer mLeeef hele keâjvee)

Ô Üeb ÜeR Üb t ÜeQ Ü: veceesÓn& les YeieJeles ßeerceles heef Je$epeues ve ßeerheer " Øe#eeueveb keâjes ef ce mJeene~ (peue mes ßeer heer " keâe Øe#eeueve keâjvee~)

Ùes veerj Ûebove megDe#ele heg<he ueskesâ~ vew Jes Åe oer he Jej Oet he ceOeg j heâueeW mes~~ßeer heer " DeÛe& ve keâ™B ef peveveeLe keâer Ùes~ Fbõeefo JebÅe ceg efveJebefole meewKÙekeâejer~~7~~

Ô ÜeR mecÙeioMe& ve%eeveÛeeef j$eeÙe mJeene~(ßeer heer " kes â ef ueS DeIe& ÛeÌ {evee~)

Ô ÜeR ohe& ceLeveeÙe mJeene~(ßeer heer " ceW oYe& mLeeef hele keâjvee Ùee heg <heeb peef ue #es heCe keâjvee~)

ßeer keâejJeCe& ef ueKekes â Jemeg DeIe& Dehet Ë ~ pew ves õef yecye Fme hes Jej Yeef òeâ Leehet B~~ßeer heeo he©eÙeg ie keâes Øe#eeue keâjkes â~ $ew ueekeäÙe F& Me heo heb keâpe keâes vecet B ceQ ~~8~~

Ô ÜeR ßeer ues Keveb keâjes ef ce mJeene~ (ßeer heer " ceW ßeer keâej ef ueKeW~)Ô ÜeR ßeer Ùeb $eb het peÙeeef ce mJeene~ (ßeer keâej kes â ef ueÙes DeIe& ÛeÌ {eJeW~)Ô ÜeR OÙeele= ef Ye: DeYeer ef hmeleheâueosYÙe: mJeene~Ô ÜeR Oee$es Je<ešd vece: mJeene~

(ef peveØeef lecee kes â ÛejCe keâe mheMe& keâjW~)Ô ÜeR ßeer JeCex Øeef leceemLeeheveb keâjes ef ce mJeene~(ßeer JeCe& hej ef peveØeef lecee keâes ef Jejepeceeve keâjW~)

Ô Üeb ÜeR ÜB t ÜeQ Ü: heef Je$elejpeues ve hee$eõJÙeMeg ef æb keâjes ef ce mJeene~(peue ef ÚÌ [keâkeâj hee$e Je õJÙe keâer Meg ef æ keâjW~)

Ô ÜeR veceesÓn&les YeieJeles ßeerceles heefJe$epeuesve ßeerheeo Øe#eeueveb keâjesefce mJeene~(ef peve Øeef lecee kes â ÛejCeeW keâe Øe#eeueve keâjW~)

otJee&efo Oeewle ef mele leb og ue mJeef mlekeâeoer~ mejmeeW meces le keâhet & j Øepeeue keâjkes â~~

j#eeceCeer ef$epeie kesâ ef pevejepe keâer ceQ ~ veer jepevee ef Jeef Oe megDeejef le ceQ Glee™B~~9~~Ô ÜeR ›eâeW mecemleveer jepeveõJÙew veea jepeveb keâjes ef ce og ef jlecemceekeâcehenjleg

YeieJeeved mJeene~(Leeueer ceW ot ye, De#ele, mejmeeW, mJeef mlekeâ Deeef o jKekeâj keâhet j peueekeâj

Deejleer Gleejles ng Ùes veer jepevee keâjW~)Ô ÜeR ßeeR keäueeR Ss DenË heeÅeceIeË keâjes ef ce veceesÓn& oYÙe: mJeene~

(DeIe& ÛeÌ {eJeW~)

heeveer Ùe iebOe ef mele leb og ue heg <heceeuee~ efce…eVe oer he Jej Oet he heâueeefo Yejkes â~~DenËle os Je ÛejCeeypeÙeg ieb pepeB t ceQ ~ Fb õeef oJeb Åe ef peveJeb o ef vepeelce heeTB~~1~~

Ô ÜeR Den& Vece: hejces ef …YÙe: mJeene~ (peueb)Ô ÜeR Den& Vece: hejceelcekes âYÙe: mJeene~ (Ûeb oveb)Ô ÜeR Den& Vece: Deveeef oef veOevesYÙe: mJeene~ (De#eleb)Ô ÜeR Den& Vece: meJe& ve= meg jemeg jhet ef pelesYÙe: mJeene~ (heg <heb)

Ô ÜeR Den& Vece: Deveb le%eevesYÙe: mJeene~ (vew Jes Åeb)Ô ÜeR Den& Vece: Deveb leoMe& vesYÙe: mJeene~ (oer heb)Ô ÜeR Den& Vece: Deveb leJeer ÙexYÙe: mJeene~ (Oet heb)Ô ÜeR Den& Vece: Deveb lemeew KÙesYÙe: mJeene~ (heâueb)

(Ùen De„ef JeOe DeÛe& ve ng Dee~) GokeâÛeb oveleb og ue.....DeIeË~1. ef pemeceW YeieJeeve keâes ef Jejepeceeve keâj Deef Ye<es keâ keâjles nQ, Gmes ßeer heer " keânles

nQ, Gmes peuees š Yeer keânles nQ~




hetJee&ef o oMeef okeâd ›eâceeled oMe ef okeäkeâheeuee~ Ùes Fb õ Deef ive Ùece vew $e+le Je™Ce veecee~~ JeeÙet keg âyes j F& Meeve heâCeer võ Ûeb õe~Ô Yet Yeg & Je: mJe: mJeOee uees Ùe%eYeeiee~~11~~

Ô ÜeR ›eâeW ØememleJeCe& meJe& ue#eCe meb het Ce& mJeeÙeg OeJeenveJeOet ef Ûevnmeheef jJeeje Fb õeef iveÙecevew $e+leJe™CeJeeÙeg kegâyesjsMeeveOejCes võmees ceveeceoMeuees keâheeuee DeeieÛÚle DeeieÛÚle meb Jeew <ešd mJemLeeves ef le…le ef le…le ": ": cece De$e meef Veef nlee YeJele YeJele Je<ešd Fob DeIeË heeÅeb ie= CnerOJeb ie= CnerOJeb Ô Yet Yeg & Je: mJe: mJeene mJeOee~

(Fb õ Deeef o ome ef okeâd heeue os JeeW keâes DeIe& ÛeÌ {eJeW~)ÔOece& Ûe›eâheef le kes â Deef Ye<es keâ ns let ~ meb ieer le ieer le Ùeg le JeeÅe meg Iees <e hew âuee~~ ceQ het Ce& keg b âYe ef Jeef Oe mes keâj ceW G"eTB~

Gæej ns leg Ùen keg bâYe peiel$eÙeer keâe~~12~~Ô ÜeR mJemleÙes het Ce& keâueMees æjCeb keâjes ef ce mJeene~

(peue mes Yeje het Ce& keâueMe neLe ceW G"eJeW~) peue mes Deef Ye<es keâ—

pew ves võ os Je Deef Ye<es keâ ef Jeef Oe keâ™B ceQ ~ keâuÙeeCe veer jYe= le ef vePe& jCeer Ùener nw~~ $ewueeskeäÙe YeJÙepeve keâes megKe Meebefle osleer~ mJeeceer keâ™B vnJeve ceQ peue mes legcneje~~13~~

Ô ÜeR ßeeR keäueeR SW DenË Jeb ceb nb meb leb heb Jeb Jeb ceb ceb nb nb meb meb leb leb heb heb õeb õeb õeR õeR õeJeÙe õeJeÙe Peb Peb PJeeR #JeeR nb me: $ew ueeskeä ÙemJeeef cevees peueeef Ye<es keb â keâjes ef ce veceesÓn& les mJeene~ GokeâÛeb ove ....DeIeË~

veeef jÙeue kes â peue mes Deef Ye<es keâ— pees Ûevõkeâeb leceefCe kes â peue mece OeJeue nw~ heer Ùet <eJeled Deleg ue mJeeo ef ueÙes Deceue nQ ~~

Fme veeef uekes âj jme mes Deef Ye<ekeâ keâjkes â~ Ûeent B ØeYees! ceg Pe JeÛeve Fmekes â meÂMe neW~~14~~

Ô ÜeR ßeeR keäueeR SW DenË Jeb ceb nb meb leb heb Jeb Jeb ceb ceb nb nb meb meb leb leb heb heb õeb õeb õeR õeR õeJeÙe õeJeÙe Peb Peb PJeeR #JeeR nb me: $ew uees keäÙemJeeef cevees

veeef uekes âjjmeeef Ye<es keb â keâjes ef ce veceesÓn& les mJeene~ GokeâÛeb ove ....DeIeË~ F#eg jme keâe Deef Ye<es keâ— lelkeâeue hes uekeâj hee$e Yeje ef ueÙee nw~ ceeOeg Ùe& het Ce& Ùeg le Ùes jme F#eg keâe nw~~ ns veeLe! Deehe DeefYe<eskeâ keâ™B ®ef Ûe mes~ ces js JeÛeve ef $epeie keâCe& jmeeÙeveb neW~~15~~

Ô ÜeR ßeeR keäueeR SW DenË Jeb ceb nb meb leb heb Jeb Jeb ceb ceb nb nb meb meb leb leb heb heb õeb õeb õeR õeR õeJeÙe õeJeÙe Peb Peb PJeeR #JeeR nb me: $ewueeskeä ÙemJeeefcevees F#egjmeeef Ye<e skebâ

keâjes ef ce veceesÓn& les mJeene~ GokeâÛeb ove ....DeIeË~ Ie= le mes Deef Ye<es keâ—DelÙeb le heg ef „keâj Ùes Ie= le le= ef hlekeâejer~ meb leehe ot jkeâj Deef leMeÙe keâeb ef le os lee~~ Ieer mes ef peves võ Deef Ye<es keâ keâ™B DeYeer ceQ ~ oer Iee& Ùeg nes Deleg ue Meef òeâ yeÌ {s Fmeer mes~~16~~

Ô ÜeR ßeeR keäueeR SW DenË Jeb ceb nb meb leb heb Jeb Jeb ceb ceb nb nb meb meb leb leb heb heb õeb õeb õeR õeR õeJeÙe õeJeÙe Peb Peb PJeeR #JeeR nb me: $ew uees keä ÙemJeeefcevees Ie= leeef Ye<es k eb â

keâjes ef ce veceesÓn& les mJeene~ GokeâÛeb ove ....DeIeË~ ot Oe mes Deef Ye<es keâ—

hetCee& MeMeeb keâ efkeâjCeeW mece keâebef le Oeejs~ Ùes ot Oe Gòece jmeeÙeve ef JeÕe ceW n w~~ ns veeLe! #eer jIeš mes DeefYe<eskeâ keâjkesâ~ ceQ keâeceOes veg mece Jeeb ef Úle Øeehle keâjuetB~~17~~




Ô ÜeR ßeeR keäueeR SW DenË Jeb ceb nb meb leb heb Jeb Jeb ceb ceb nb nb meb meb leb leb heb heb õeb õeb õeR õeR õeJeÙe õeJeÙe Peb Peb PJeeR #JeeR nb me: $ewuees keäÙemJeeef cevees ogiOeeef Ye<es k eb â keâjes ef ce veceesÓn& les mJeene~ GokeâÛeb ove ....DeIeË~

oef Oe mes Deef Ye<es keâ—

pewves võ keâer ef le& Ùen Skeâef $ele ng F& keäÙee?#eer jesoOeer heÙe ngDee yeme Jehe& â mece ner~~Deefle cebieueerkeâ oefOe mes DeefYe<eskeâ keâjkesâ~ $ewueeskeäÙe cebieueceÙeer efvepe meew KÙe heeTB~~18~~

Ô ÜeR ßeeR keäueeR SW DenË Jeb ceb nb meb leb heb Jeb Jeb ceb ceb nb nb meb meb leb leb heb heb õeb õeb õeR õeR õeJeÙe õeJeÙe Peb Peb PJeeR #JeeR nb me: $ewuees keä ÙemJeeef cevees oef OeDeef Ye<es kebâ keâjes ef ce veceesÓn& les mJeene~ GokeâÛeb ove ....DeIeË~

meJeez <eef Oe mes Deef Ye<es keâ—

Su ee ueJ ebi e ke âhe t&j me gÛe bov eeo er~ veevee meg iebOeJej Jemleg ef ceueeÙe keâjkes â~~ meJeez<eefOe ef ceef uelemeej keâ<eeÙe peue mes~ meb meejjes ienj ns leg keâ™B vnJeve ceQ ~~19~~

Ô ÜeR ßeeR keäueeR ef$eYeg Jeveheles: meJeez <eefOeDeefYe<es keb â keâjesef ce veceesÓn& les mJeene~ GokeâÛeb ove...DeIeË

Ûeej keâes Ce keâueMeeW mes Deef Ye<es keâ— le= <Cee ef veJeejCe keâjW yeng heg CÙekeâejer~

ceebieuÙeõJÙe Jej efceefßele keâesCe keâueMes~~ $ewueeskeäÙe veeLe efpeve keâe DeefYe<eskeâ keâjkesâ~ hee peeTB MeerIeÇ efvepe kesâ megÛeleg„ÙeeW keâes~~21~~

Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: De ef me Dee G mee veceesÓn& les YeieJeles cebieueesòecekeâjCeeÙe keâes CekeâueMepeueeef Ye<es keb â keâjes ef ce veceesÓn& les mJeene~ GokeâÛeb ove ....DeIeË~

Ûeb ove efJeues heve— $ew uees keäÙe heg CÙeØeo Ûeb ove keâes ef Iemee nw~ meewYeeiÙekeâeef j ef peveef yecye ef Jeues he ns let ~~ meew jYÙe Øeehle keâj uetB efvepe kes â iegCeeW keâer~

ns veeLe! Deehe ieg Cemeew jYe ef JeÕeJÙeehee~~20~~Ô ÜeR ßeeR keäueeR SW DenË Jeb ceb nb meb leb heb Jeb Jeb ceb ceb nb nb meb meb leb leb heb heb õeb õeb õeR õeR õeJeÙe õeJeÙe Peb Peb PJeeR #JeeR nb me: $ew uees keä ÙemJeeef cevees keâukeâÛet Cez: GÉle& veb keâjes ef ce veceesÓn& les mJeene~ GokeâÛeb ove ....DeIeË~

Jeemeefvl ekeâepeeeflemeg jsMeJe= vowye&vOet keâJe=vow jef he ÛechekeâeÅew:~ heg <hew jves kew âjef ueef Yeù& lee«ew: ßeer ceef ppeves võeb ef IeÇ Ùeg ieb ÙepesÓnced ~~

heg <heJe= ef „—Ô ÜeR heg <heJe= ef „b keâjes ef ce veceesÓn& les mJeene~(heg <heJe= ef „ keâjW~)

oOÙegppJeuee#elecevees nj heg <heoer hew: hee$eeef he&leb Øeefleefoveb cenleeojsCe~ $ew ueeskeäÙeceb ieuemegKeeueÙe keâeceoen-ceejeefle&kebâ leJe efJeYeesjJeleejÙeeefce~~Deejleer—Ô ÜeR ›eâeW mecemleveer jepeveõJÙew: veer jepeveb keâjes ef ce ogefjleb Demceekebâ

Dehenjleg YeieJeeved mJeene~(Deejleer GleejW~)

meg ieef vOele peue mes Deef Ye<es keâ— keâ het&j ÛetC e& ceueÙee efiee fj Ûebov eeoe r~ veevee meg ieb ef Oekeâj õJÙe ef ceueeÙe ueer ves~~ iebOeecyeg mes ef vele keâ™B Deef Ye<es keâ ØeYeg keâe~

kewâJeuÙe%eeveceÙe Deelce pÙees ef le heeTB~~22~~Ô veceesÓn&les YeieJeles ßeerceles Øe#eerCeeMes<eoes <ekeâuce<eeÙe efoJÙelespeescet le&Ùes vece:

ßeerMeebefleveeLeeÙe MeebeflekeâjeÙe meJe&heeheØeCeeMeveeÙe meJe&efJeIveefJeveeMeveeÙe meJe&jesieehece=lÙegefJeveeMeveeÙe meJe&hejke=âle#egõesheõJeefJeveeMeveeÙe meJe&#eece[ecej-efJeveeMe veeÙe Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Den& ved De efme Dee G mee vece: cece meJe&Meeb efleb kegâ® kegâ®, cece meJe&legef„b kegâ® kegâ®, cece meJe&hegef„b kegâ® kegâ® mJeene mJeOee~ GokeâÛebove......DeIeË

(ÙeneB Meeb ef leOeeje keâjW~µ)




1. eq pemekes â e f ueÙes Meeb ef leOeeje keâjveer ne s Gmekeâe veece ues JeW~

ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJee& ef iveYeÙeb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& mehe&YeÙeb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeefvæ meJe& ÙegæYeÙeb ef Úef væ efÚef væ ef Yeef væ efYeefvæ meJe&meeiejveoerpe}YeÙeb efÚefvæ efÚef væ efYeefvæ efYeefvæ meJe&pe}es ojYeieboj- kegâ…keâece}eefoYeÙeb efÚefvæ ef Úef væ efYeef væ efYeefvæ meJe&ef veie[eefoyebOeveYeÙeb ef Úef væ

ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe&JeeÙeg Ùeeveog Ie& šveeYeÙeb efÚef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& Jee<heÙeeveog Ie& šveeYeÙeb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& Ûeleg MÛeeq ›eâkeâe- og Ie& šveeYeÙeb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& ef $eÛeef ›eâkeâeog Ie& šveeYeÙeb ef Úef væ efÚef væ efYeefvæ ef Yeef væ meJe& ef ÉÛeef›eâkeâeog Ie& šveeYeÙeb ef Úefvæ ef Úefvæ ef Yeef væ efYeefvæ meJe&Jee<heOeeveer ef JemHeâes škeâYeÙeb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& ef Je<eeòeâJee<he-#ejCeYeÙeb ef Úef væ ef Úefvæ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& ef JeÅegleogIe& šveeYeÙeb ef Úef væ ef Úef væ efYeefvæ efYeefvæ meJe&Y etkebâheogIe&šveeYeÙeb efÚefvæ efÚefvæ efYeefvæ efYeefvæ meJe&Yet leefheçeeÛeJÙeb lej[eefkeâveer çeeef keâvÙeeefoYeÙeb ef Úefvæ ef Úefvæ efYeef væ ef Yeefvæ meJe&OeveneefveYeÙeb efÚefvæ efÚefvæ efYeefvæ efYeefvæ meJe&JÙeeheejneefveYeÙeb efÚefvæ efÚefvæ ef Yeefvæ efYeef væ meJe& jepeYeÙeb efÚef væ efÚef væ efYeefvæ efYeefvæ meJe& ÛeewjYeÙeb efÚef væ ef Úef væ ef Yeefvæ efYeef væ meJe& og„YeÙeb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeefvæ efYeef væ meJe& çe$egYeÙeb ef Úefvæ ef Úefvæ ef Yeefvæ efYeef væ meJe& çeeskeâYeÙeb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeefvæ efYeef væ meJe&meecheÇ oeefÙekeâef JeÉs<eb efÚef væ efÚef væ ef Yeefvæ efYeefvæ meJe&Jew jb efÚef væ efÚef væ ef Yeefvæ efYeef væ meJe& ogefYe&#eb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeefvæ efYeef væ meJe& ceveesJÙeeefOeb efÚef væ efÚefvæ efYeefvæ efYeefvæ meJe&Deele&jewõOÙeeveb efÚefvæ efÚefvæ efYeefvæ efYeefvæ meJe&ogYee&iÙeb ef Úefvæ ef Úefvæ ef Yeefvæ efYeef væ meJee&Ùeçe: efÚefvæ efÚefvæ efYeef væ ef Yeefvæ meJe&heeheb efÚefvæ efÚefvæ efYeefvæ efYeefvæ meJe& DeefJeÅeeb efÚefvæ efÚefvæ efYeefvæ efYeefvæ meJe&heÇlÙeJeeÙ eb

ef Úefvæ ef Úefvæ efYeefvæ efYeef væ meJe&kegâceefleb efÚefvæ efÚef væ efYeefvæ ef Yeefvæ meJe&YeÙeb ef Úefvæ ef Úefvæ ef Yeefvæ efYeef væ meJe& ›et âj«enYeÙeb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeefvæ efYeef væ meJe&og:Keb efÚefvæ efÚefvæ efYeefvæ efYeefvæ meJee&hece=lÙegb efÚefvæ efÚefvæ efYeefvæ efYeefvæ~

Ô ef$eYegJeveefçeKejçesKej-efçeKeeceefCeef$eYegJeveieg ¤ef$eYegJevepeveleeDeYeÙeoeve- oeÙekeâmeeJe&Yeew ceOece& meeceÇ epÙeveeÙekeâcenef le-ceneJeer jmevceefleJeerjeef leJeer jJeOe& ceeve- veecee}bke= âle-ßeerceneJeer jefpeveçeemeveheÇYeeJeeled meJex efpeveYekeälee: meg ef Kevees YeJeb leg ~

iebOees okeâ ueieeves keâe Muees keâ Je ceb $e— ceevees ef nceeÛeue ceneef ieef j mes ef iejer nw~DeekeâeMeieb ie peueOeej heef Je$e ieb iee~~DenË le keâe vnJeve veer j Fmes vecet B ceQ ~

ceQ Gòeceeb ie Gj ceW Âie ceW ueieeTB~~23~~Ô veceesÓn& lhejces ef …YÙe: cece meJe& Meeb ef leYe& Jeleg mJeene~(Deelcee keâes heef Je$e keâjW—iebOees okeâ keâes ef mej hej, ueueeš ceW, ieues ceW,

Je#emLeue ceW Je ves $eeW ceW ueieeJeW~)Ô ÜeR OÙeele= ef YejYeer ef hmeleheâueosYÙe: mJeene~

(heg <heeb peef ue #es heCe keâjW~)

Meeeb efleOeeje jÛeef Ùe$eer-ieefCeveer DeeefÙe&keâe %eeveceleer

Ô veceesÓn& les YeieJeles ßeer celes heÇ#eer Ceeçes <eoes <ekeâuce<eeÙe ef oJÙeles pees cet le& Ùes vece: ßeer çeeb ef leveeLeeÙe çeeb ef lekeâjeÙe meJe& heeheheÇ CeeçeveeÙe meJe& ef JeIveef JeveeçeveeÙe meJe& jes iees hemeie& ef JeveeçeveeÙe meJe& hejkeâ= le#eg ões heõJeef JeveeçeveeÙe, meJe&#eece[ecej- efJeveeçeveeÙe Ô Üeb ÜeR ÜÒb ÜeQ Ü: De ef me Dee G-mee vece: cece (...)1 meJe& %eeveeJejCe keâce& ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeefvæ meJe&oçe& veeJejCe keâce& ef Úefvæ ef Úef væ ef Yeefvæ efYeef væ meJe&JesoveerÙekeâce& ef Úefvæ efÚefvæ efYeef væ ef Yeef væ meJe& cees nveer Ùekeâce& ef Úefvæ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJee& Ùeg:keâce& ef Úef væ efÚef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& veecekeâce& ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& iees $ekeâce& ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ

meJee& vlejeÙekeâce& efÚefvæ efÚefvæ ef Yeefvæ efYeef væ meJe&›eâesOeb efÚefvæ ef Úef væ ef Yeefvæ ef Yeef væ meJe& ceeveb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& ceeÙeeb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& }esYeb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& cees nb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& jeieb ef Úef væ ef Úef væ ef Yeef væ ef Yeef væ meJe& És <eb ef Úef væ efÚefvæ ef Yeef væ efYeef væ meJe& iepeYeÙeb ef Úef væ ef Úef væ efYeef væ ef Yeefvæ meJe& efmebnYeÙeb



Jeer j %eevees oÙe ieb ÇLeceeuee ceC[ue ef JeOeeve ØeejbYe ef Jeef Oe SJeb nJeve ef Jeef Oe

Ô ÜeR ßeeR keä}eR SW DenË DeeÅeeveeceeÅes pecyet Éer hes ces jes o& ef #eCeYeeies Yejle#es $esDeeÙe& Keb [s Yeejleos çes ..... heÇ os çes ..... veeceveiejs Jeer jmeb Jeled ..... leces ..... ceemes ..... he#es ..... ef leLeew .....Jeemejs efvelÙe hetpeeJemejs (..... eqJeOeeveeJemejs1) efJeOeerÙeceevee FÙeb MeeefvleOeeje meJe&osMes jepÙes je°^s hegjs «eeces veiejs meJe&cegefveDeeefÙe& keâe-

ßeeJekeâßeeef JekeâeCeeb Ûeleg ef Je&Oemeb IemÙe Meeb ef leb keâjes leg ceb ie}b levees leg Fef le mJeene~ ns <ees [çe leerLeË keâj! heb ÛeceÛe›eâJeef le& ved ! keâeceos Je¤he! ßeer çeeb ef leef peves MJej! meg ef Ye#eb keg â® keg â® ceve: meceeef Oeb keg â® keg â® Oece& çeg keä}OÙeeveb keg â® keg â® meg Ùeçe: keg â® keg â® meewYeeiÙeb keg â® keg â® Deef Yeceleb keg â® keg â® heg CÙeb keg â® keg â® ef JeÅeeb keg â® keg â® Deejes iÙeb keg â® keg â® ßes Ùe: keg â® kegâ® meew neoË keg â® keg â® meJee&ef j„ «eneoer ved Deveg ketâ}Ùe Devegket â}Ùe keâo}er IeelecejCeb IeeleÙe IeeleÙe DeeÙeg õe&IeÙe õeIeÙe meewKÙeb meeOeÙe meeOeÙe, Ô ÜeR ßeer çeeb ef leveeLeeÙe peieled çeeb ef lekeâjeÙe meJeex heõJe-çeeb ef leb keg â® keg â® ÜeR vece:~ hejceheef Je$emegieb ef Oelepe}s ve ef peveheÇ ef leceeÙee: cemlekeâmÙees heef j çeeb ef leOeejeb keâjesceer ef le mJeene~ Ûeleg efJe&Oemeb IemÙe meJe& çeeb efleb keg â® keg â® leg ef „b keg â® keg â® heg ef „b keg â® keg â® Je<ešd mJeene~

1. ef velÙe ceW neW lees ‘ef velÙe het peeJemejW’ yees ueW~ Ùeef o ef keâmeer ef JeOeeve kes â Øemeb ie ceW nQ lees Gme ef JeOeeve keâe ÙeneB hej veece ues JeW~

`

(25) (26)

DeefYe<eskeâ kesâ Devevlej keâjves ÙeesiÙe ef›eâÙeeSB(ßeer hetpÙeheeo mJeeceer Éeje keâef Lele)

ef Jeef OeJeled Deef Ye<es keâ keâjkes â ef velÙe het pee kes â yeeo Deb le ceW pees ef Jeef Oe keâjveer Ûeeef nS, Gmekes â ef ueS ‘‘Deef Ye<eskeâ hee"’’ ceW ner ßeer het pÙeheeo mJeeceer ves Deb le ceW Ûeej Muees keâ ef oÙes ieÙes nQ, GvnW os Kekeâj ef Jeef Oe keâjvee MeeŒees òeâ nw~

ef ve‰ehÙew Jeb ef peveeveeb meJeveef Jeef Oejef he ØeeÛÙe&Yet YeeiecevÙeb~ het Jeex òewâceË $eÙeb$ewefjJe Yeg efJe efJeef OeveejeOeveeheer"Ùeb $eleced~~ ke=âlJee meÛÛeboveeÅew Je& meg ouekeâceueb keâef Ce&keâeÙeeb ef pevesvõeved ~ ØeeÛÙeeb mebmLeehÙe efmeæeefvelejefoefMe ieg™ved ceb$e™heeved efveOeeÙe~~1~~

pew veb Oecee& ieceeÛee& ef veueÙeceef he ef Jeef okeähe$eceOÙes ef ueef KelJee~ yee¢es ke= âlJeeLe Ûet Cez: Øeef JeMeomeokew â: heb Ûekeb â ceb [ueeveeced ~~ le$e mLeehÙeeef mleLeer Mee «enmeg jheleÙees Ùe#eÙe#Ùe: ›eâcesCe~ ÉejsMee ueeskeâheeuee ef JeefOeJeef on ceÙee ceb $elees JÙeeefÜÙevles~~2~~ SJeb heb ÛeesheÛeejwefjn ef peveÙepeveb het Je& Jevcet ueceb$es- Ceehee Åeevesk eâheg<h ewjceuec eefCeieCewjbie gueerefYe : meceb$ ew:~~DeejeOÙeenË lece°es òejMelececeueb Ûew lÙeYekeälÙeeefoef Ye§e~ mleg lJee ßeer Meeb ef leceb $eb ieCeOejJeueÙeb heb Ûeke= âlJe: heef "lJee~~3~~

heg CÙeenb Iees <eef ÙelJee leoveg ef peveheles: heeohe©eeef Ûe& leeb ßeer- Mes <eeb mebOeeÙe& cetOvee& ef peveheefleefveueÙeb ef $e:hejer lÙe ef$eMegæŸee~

DeevecÙes Meb ef Jeme= pÙeecejieCeceef he Ùe:het peÙes led het pÙeheeob~ Øeehvees lÙes JeeMeg meewKÙeb YegefJe ef oef Je efJeyeg Oees osJeveb oeref[leßeer:~~4~~

Fme ef Jeef Oe ef peveJej Deef Ye<es keâ Je hetpee efJeefOe keâes efve…eefhele keâjkes â~ Jej efmeæÛe›eâ Ùeb$ee efokeâ keâer ceb$eeW mes DeejeOeve keâjkesâ~~ Ûeb ove mes De"oue keâceue yevee keâefCe&k eâe ceOÙe ‘‘Den& ved ’’ ef ueef KeÙes~ het jye ef oMe ef meæ Flej $eÙeef oMe ceW $eÙeef JeOe ieg ®DeeW keâes efueefKeÙes~~1~~




ef JeefoMee oue ceW ef peveOece& ef peveeiece efpeveØeeflecee ef peveie=n ef ueefKeÙes~ Fme yeenj Ûet Cee& ef okeâ mes heeB Ûe keâes …keâ keâe MegYe ceb [ue jef ÛeÙes~~ GmeceW heb õn ef leefLemegj veJe«en yeòeerme meg js võ Ùe#e Ùe#eer~ ÉejsMe ueeske âheeueebs keâe r keâjlee ceb$e eW mes Dee£e ve efJeOeer~~2~~

Fme efJeOe heb ÛeesheÛeej het peve keâj cetueceb$e mes peehe keâjes~ heg <heeW mes ceef Ceceeuee Ùee Deb ieg ueer mes pehe Fkeâmeew Dee" keâjes~~ ef heâj Ûew lÙeheb Ûeieg ®Meeb ef le Yeef òeâ ef Jeef OeJeled keâjkes â ef peve DeejeOees~ Jej Meeb ef le Je ieCeOejJeueÙe ceb $e keâes heeB Ûe yeej heÌ { DeejeOees~~3~~

heg CÙeenJeeÛevee keâj ef peveheokeâceueeef Ûe& le ßeer Mes <ee 1 ef Mej Oej~ ef peve ceb ef oj keâer ef $ekeâjCeMeg æer mes $eÙe Øeoef #eCee Yeer os keâj~~ ØeYeg keâes vece osJeef Jemepe&ve keâj pees ‘‘hetpÙeheeo’’2 ef peve keâes Ùepeles~ Jes ‘‘os Jeveef vo’’ mes het ef pele ßeer Yet ef oJe kes â meew KÙe Øeehle keâjles~~4~~

Fme Øekeâej ef peves võos Je keâer het pee ef Jeef Oe keâes het Ce& keâjkes â het Jeex òeâ ceb $e-Ùeb $eeW s mes ef Jeef Oehet Je& keâ DeejeOeveeheer " Ùeb $e keâer het pee keâjs~ heg ve: Ûeb ove Deeef o kes â Éeje Dee" oue keâe keâceue yeveekeâj keâef Ce& keâe ceW ßeer ef peves võos Je keâes mLeeef hele keâj het Je& ef oMee ceW ef meæeW keâes, Mes <e leer ve ef oMee ceW DeeÛeeÙe&, GheeOÙeeÙe Deew j meeOeg keâes ef Jejepeceeve keâjkes â heg ve: ef Jeef oMee kes â oueeW ceW ›eâce mes ef peveOece&, ef peveeiece, ef peveØeef lecee Deew j ef peveceb ef oj keâes ef ueKekeâj yeenj mes Ûet Ce& mes Deew j Oeg ues ng S GppJeue ÛeeJeue Deeef o mes heb ÛeJeCe& ceb [ue yevee ues JeW~ Fme keâceue kes â yeenj heb ÛeoMe ef leef Leos Jelee keâes, veJe«eneW keâes, yeòeer me Fb õeW keâes, Ûeew yeer me Ùe#eeW keâes,

Ûeew yeer me Ùeef #eCeer keâes leLee ÉejheeueeW keâes Deewj uees keâheeueeW keâes ef Jeef OeJeled ceb$ehet Je&keâ ceQ Dee£eveve ef Jeef Oe mes yeg ueelee nt B~ Fme lejn heb Ûees heÛeejeW mes ceb $ehet Je& keâ ef peve YeieJeeved keâe het peve keâj het Je& Jeled

cet ue ceb $eeW Éeje Deves keâ Øekeâej kes â heg <heeW mes, ef vece& ue ceef CeÙeeW keâer ceeuee mes Ùee Deb ieg ueer mes Skeâ meew Dee" peehÙe keâjkes â Dejnb leos Je keâer DeejeOevee keâjs~ heg ve: Ûew lÙeYeef òeâ Deeef o Meyo mes heb Ûeieg ® Yeef òeâ Deew j Meeb ef le Yeef òeâ kes â Éeje mleJeve

keâjkes â Meeb ef leceb $e Deew j ieCeOejJeueÙe ceb $eeW keâes heeB Ûe yeej heÌ {keâj heg CÙeenJeeÛeve keâer Iees <eCee keâjvee, Fmekes â yeeo ef peves võos Je kes â ÛejCekeâceueeW mes hetef pele ßeer Mes <ee/Deeef mekeâe keâes cemlekeâ hej ÛeÌ {ekeâj ef peveceb ef oj keâer leer ve Øeoef #eCee os keâj ceve, JeÛeve, keâeÙe keâer Meg ef æhet Je& keâ ef peves võ YeieJeeve keâes vecemkeâej keâjkes â Deew j

DecejieCe DeLee& led het pee kes â ef ueS yeg ueeS ieS os JeeW keâe ef Jemepe& ve keâjkes â pees JÙeef òeâ ‘‘het pÙeheeo’’ ef peves võ YeieJeeved keâer het pee keâjlee nw Jen ‘‘os Jevevoer’’ mes het ef pele ßeer ef JeÉeved celÙe& uees keâ Deew j os Jeuees keâ ceW Meer IeÇ ner meg Ke keâes Øeehle keâjlee nw~

Ûe›es âvõ Deew j os Jes võ GYeÙe Yeer Deef leMeÙe efpevehet pee keâjles~ leye cegPe pew mes Deef leleg ÛÚ ceveg <Ùe keäÙee Deef leMeÙe hetpee keâj mekeâles~~ ef heâj Yeer ef peveJej keâer Yeef òeâ meYeer kes â ef ueS keâeceOes vet ceeveer~ ns leerLe&veeLe! legceceW ner cesjer Yeefòeâ efmLej nes meg Keoeveer~~1~~

pees ceve JeÛe leve mes ØeYet Yeef òeâ Gve meye peve keâe ceb ieue nes Jes~

efpeve DeefYe<e Je cenehe gCÙe keâòee& osJesvõeW keâe cebieue nesJes~~ ef peve vnJeve mleg ef le ceW jle jepee keâer keâer ef le& yeÌ {s ceb ieue nes Jes~ yeng heg CÙe Je ue#ceer mejmJeleer meye peve kesâ Je= ef æb iele nes Jes~~2~~

(Fme Øekeâej ßeer hetpÙeheeo mJeeefce efJejefÛele ceneefYe<eskeâ hee" meceehle ngDee~)

`

1. Deeef mekeâe~ 2. ßeer het pÙeheeo Deew j os Jeveb ef o~ Ùes oes veeW veece ßeer het pÙeheeoeÛeeÙe& kes â nQ~




veJeosJelee hetpeve—ieer lee Úb o—

Deef jnb le ef meæeÛeeÙe& hee"keâ, meeOeg ef $eYeg Jeve Jeb Åe nQ ~ efpeveOece& efpeveDeeiece efpevesÕej, cetefle& ef peveie=n JebÅe nQ~~

veJe os Jelee Ùes ceevÙe peie ceW, nce meoe DeÛee& keâjW~Dee£eve keâj LeeheW ÙeneB, ceve ceW Deleg ue ßeæe OejW~~

Ô ÜeR Den& ef lmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe& meeOeg ef peveOece& ef peveeieceef peveÛew lÙe- Ûew lÙeeueÙemecet n! De$e DeJelej DeJelej meb Jeew <ešd Dee£eveveb~

Ô ÜeR Den& ef lmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe& meeOeg ef peveOece& ef peveeieceef peveÛew lÙe- Ûew lÙeeueÙemecet n! De$e ef le… ef le… ": ": mLeeheveb~

Ô ÜeR Den& ef lmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe& meeOeg ef peveOece& ef peveeieceef peveÛew lÙe- Ûew lÙeeueÙemecet n! De$e cece meef Veef nlees YeJe-YeJe Je<ešd meef VeOeer keâjCeb~

—DeLee„keâ— ieb ieeveoer keâe veer j ef vece& ue, yee¢e ceue Oees Jes meoe~Deb lej ceueeW kes â #eeueves keâes, veer j mes het pet B ceg oe~~ veJeos JeleeDeeW keâer meoe pees Yeef òeâ mes DeÛee& keâjW~ meye efmeefæ veJeefveefOe efjefæ cebieue heeÙe efMeJekeâeblee JejW~~1~~

Ô ÜeR Den& ef lmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe&meeOeg efpeveOece& ef peveeieceefpeveÛew lÙe- ÛewlÙeeueÙesYÙees pevcepejece= lÙegefJeveeMeveeÙe peueb ef veJe& heeceer ef le mJeene~

keâhet& j ef ceef ßele iebOe Ûeb ove, os n leehe efveJeejlee~

leg ce heeo heb keâpe het peles, ceve leehe leg jleef nb Jeejlee~~ veJeos JeleeDeeW keâer meoe pees Yeef òeâ mes DeÛee& keâjW~ meye efmeefæ veJeef veefOe efjefæ ceb ieue heeÙe efMeJekeâeblee JejW~~2~~

Ô ÜeR Den& ef lmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe&meeOeg efpeveOece& ef peveeieceefpeveÛew lÙe- ÛewlÙeeueÙesYÙees meb meejleeheef JeveeMeveeÙe Ûeb ove ef veJe&heeceeref le mJeene~

#eer jes oOeer kes â hes âve mece ef mele, leb og ueeW keâes ueeÙekes â~ Gòece DeKeb ef [le meew KÙe ns leg, heg b pe veJe meg ÛeÌ {eÙekes â~~

veJe«enMeebefle ceb$e1. Ô ÜeR DenË met Ùe& «eneef j°ef veJeejkeâ-ßeer he©eØeYeef peves võeÙe vece:

meJe& Meeb ef leb keg â® keg â® mJeene~2. Ô ÜeR mees ce«eneef j°efveJeejkeâ-ßeer ÛevõØeYeefpevesvõeÙe vece: meJe&Meebefleb

keg â® keg â® mJeene~3. Ô ÜeR cebieue«eneefj°efveJeejkeâ-ßeer JeemeghetpÙeefpevesvõeÙe vece: meJe&Meeb efleb

keg â® keg â® mJeene~4. Ô ÜeR yegOe«eneefj°efveJeejkeâ-ßeer ceefuueveeLeefpevesvõeÙe vece: meJe&Meebefleb

keg â® keg â® mJeene~5. Ô ÜeR ieg ®«eneefj°efveJeejkeâ-ßeer ceneJeer jef pevesvõeÙe vece: meJe&Meeb efleb

keg â® keg â® mJeene~6. Ô ÜeR Meg ›eâ«eneef j°ef veJeejkeâ-ßeer heg <heovleveeLeef peves võeÙe vece:

meJe& Meeb ef leb keg â® keg â® mJeene~

7. Ô ÜeR Meef ve«eneef j°ef veJeejkeâ-ßeer ceg ef vemeg ›eleveeLeef peves võeÙe vece: meJe& Meeb ef leb keg â® keg â® mJeene~8. Ô ÜeR jeng«eneefj°efveJeejkeâ-ßeer vesefc eveeLeefpevesvõeÙe vece: meJe& Meebef leb

keg â® keg â® mJeene~9. Ô ÜeR kesâleg«eneefj°efveJeejkeâ-ßeer heeÕe&veeLeefpevesvõeÙe vece: meJe&Meebefleb

keg â® keg â® mJeene~ Cecees keâej ceneceb $e kes â Skeâ-Skeâ heo Yeer Skeâ-Skeâ «en keâer Meeb ef le kes â ef ueS

ceeves ieÙes nQ, pees ef keâ met Ùe&, Ûevõ Deeef o kes â veb yej mes ef oÙes ieÙes nQ-1. Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb~ (7000 peehÙe)2. Ô ÜeR Cecees Deef jnb leeCeb~ (11000 peehÙe)3. Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb~ (10000 peehÙe)4. Ô ÜeR Cecees GJepPeeÙeeCeb~ (14000 peehÙe)5. Ô ÜeR Cecees GJepPeeÙeeCeb~ (19000 peehÙe)6. Ô ÜeR Cecees GJepPeeÙeeCeb~ (10000 peehÙe)7. Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeent Ceb~ (23000 peehÙe)8. Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeent Ceb~ (18000 peehÙe)9. Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeent Ceb~ (10000 peehÙe)




veJeos JeleeDeeW keâer meoe pees Yeef òeâ mes DeÛee& keâjW~ meye efmeefæ veJeefveefOe efjefæ cebieue heeÙe efMeJekeâeblee JejW~~3~~

Ô ÜeR Den& eflmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe& meeOeg ef peveOece& ef peveeieceef peveÛew lÙe- ÛewlÙeeueÙesYÙees De#eÙeheoØeehleeÙe De#eleb ef veJe& heeceer ef le mJeene~

Ûechee Ûeces ueer kesâJeÌ [e, veevee meg ieb efOele ues ef ueÙes~YeJe kes â ef Jepes lee Deehekeâes, het pele meg ceve Dehe& Ce ef keâÙes~~ veJeos JeleeDeeW keâer meoe pees Yeef òeâ mes DeÛee& keâjW~ meye ef meefæ veJeefveefOe efjefæ ceb ieue heeÙe efMeJekeâeblee JejW~~4~~

Ô ÜeR Den& eflmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe& meeOeg ef peveOece& ef peveeieceef peveÛew lÙe- ÛewlÙeeueÙesYÙees keâeceyeeCeef JeOJeb meveeÙe heg <heb ef veJe& heeceer ef le mJeene~

heeÙeme ceOegj hekeâJeeve ceesokeâ, Deeefo keâes Yej Leeue ceW~ ef vepe Deelce Dece= le meew KÙe ns leg, het penB t vele Yeeue ceQ ~~

veJeos JeleeDeeW keâer meoe pees Yeef òeâ mes DeÛee& keâjW~ meye efmeefæ veJeefveefOe efjef æ ceb ieue heeÙe efMeJekeâeblee JejW~~5~~Ô ÜeR Den& eflmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe& meeOeg ef peveOece& ef peveeieceef peveÛew lÙe-

ÛewlÙeeueÙesYÙees #eg Oeejes ieef JeveeMeveeÙe vew Jes Åeb ef veJe& heeceer ef le mJeene~ keâhet & j pÙees ef le peieceies, oer hekeâ ef ueÙee ef vepe neLe ceW~ leg ce Deejleer lece Jeejleer, heeGB â meg %eeve ØekeâeMe ceQ ~~ veJeos JeleeDeeW keâer meoe pees Yeef òeâ mes DeÛee& keâjW~ meye efmeefæ veJeefveefOe efjef æ ceb ieue heeÙe efMeJekeâeblee JejW~~6~~

Ô ÜeR Den& ef lmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe& meeOeg ef peveOece& ef peveeieceef peveÛew lÙe- Ûew lÙeeueÙesYÙees cees nevOekeâejef JeveeMeveeÙe oer heb ef veJe& heeceer ef le mJeene~

oMeiebOeOet he Devet he meg jef Yele, Deef ive ceW Kes GB â meoe~ ef vepe Deelceieg Ce meew jYe G"s, neW keâce& meye ceg Pemes ef Jeoe~~ veJeos JeleeDeeW keâer meoe pees Yeef òeâ mes DeÛee& keâjW~ meye efmeefæ veJeefveefOe efjef æ ceb ieue heeÙe efMeJekeâeblee JejW~~7~~

Ô ÜeR Den& eflmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe& meeOeg ef peveOece& ef peveeieceef peveÛew lÙe-

ÛewlÙeeueÙesYÙees De°keâce& ef JeveeMeveeÙe Oet heb ef veJe& heeceer ef le mJeene~Deb iet j DecejKe Deeceü Dece= le, heâue YejeGB â Leeue ceW~ Gòece Devet hece cees#e heâue kes â, ns leg het peB t Deepe ceQ ~~ veJeos JeleeDeeW keâer meoe pees Yeef òeâ mes DeÛee& keâjW~

meye efmeefæ veJeefveefOe efjef æ ceb ieue heeÙe efMeJekeâeblee JejW~~8~~Ô ÜeR Den& eflmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe& meeOeg ef peveOece& ef peveeieceef peveÛew lÙe- ÛewlÙeeueÙesYÙees cees#eheâueØeehleeÙe heâueb ef veJe& heeceer ef le mJeene~

peue iebOe De#ele heg<he Ûe®, oerhekeâ megOethe heâueeIÙe& ues~ Jej jlve$eÙe efveefOe ueeYe Ùen, yeme DeIÙe& mes hetpele efceues~~ veJeos JeleeDeeW keâer meoe pees Yeef òeâ mes DeÛee& keâjW~ meye efmeefæ veJeefveefOe efjef æ ceb ieue heeÙe efMeJekeâeblee JejW~~9~~

Ô ÜeR Den& eflmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe& meeOeg ef peveOece& ef peveeieceef peveÛew lÙe-

ÛewlÙeeueÙesYÙees DeveIÙe& heoØeehleeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~—oes ne—

peueOeeje mes ef velÙe ceQ , peie keâer Meeb efle ns leg~ veJeos JeeW keâes het pent b, ßeæe Yeef òeâ meces le~~10~~

Meeb leÙes Meeb ef leOeeje~ veevee ef JeOe kes â meg ceve ues, ceve ceW yeng nj<eeÙe~ ceQ het peB t veJeos Jelee, heg <heeb peueer ÛeÌ {eÙe~~11~~

ef oJÙe heg <heeb peef ue:~

peehÙe —

Ô ÜeR Den&eflmeæeÛeeÙeexheeOÙeeÙemeJe&meeOeg efpeveOece&efpeveeieceefpeveÛewlÙe - ÛewlÙeeueÙesYÙees vece:~(9, 27 Ùee 108 yeej)

peÙeceeuee —mees j"e—

eq ÛeeE ÛÛeleeceef Cejlve, leer ve uees keâ ceW ßes … nes~ ieeGB â ieg Ceceef Ceceeue, peÙeJeb les Jeleex meoe~~1~~




`

—oes ne -

veJeosJeeW keâes Yeef òeâJeMe, keâes ef š keâes ef š ØeCeece~Yeefòeâ keâe heâue ceQ Ûent b, ef vepeheo ceW efJeßeece~~8~~

Ô ÜeR Den&eflmeæeÛeeÙeexheeOÙeeÙemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveÛewlÙeÛewlÙeeueÙesYÙees

peÙeceeuee DeIÙeË efveJe& heeceer efle mJeene...~ Meeb ef leOeeje, heg <heeb peefue:~

pees YeJÙe ßeæeYeef òeâ mes veJe os Jelee het pee keâjW~ Jes meye Deceb ieue oes <e nj, meg Ke Meeb ef le ceW Pet uee keâjW~~ veJeefveefOe Delegue Yeb[ej ueW, efheâj cees#e megKe Yeer heeJeles~ megKeefmebOeg ceW nes ceive efheâj, ÙeneB hej keâYeer ve DeeJeles~~9~~

~~FlÙeeMeer Jee&o:~~

(Ûeeue—ns oer veyeb Oeg ßeer heef le... ) peÙe peÙe ßeer Deefjnble os Jeos Je nceejs~ peÙe Ieeef leÙee keâes Ieele mekeâue peb leg Gyeejs~~ peÙe peÙe Øeefmeæ efmeæ keâer ceQ Jebovee keâ™B~

peÙe De„ keâce& ceg òeâ keâer ceQ DeÛe& vee keâ™B~~2~~DeeÛeeÙe& osJe ieg Ce Úòeer me Oeej jns nQ ~ oer#eeef o os Demeb KÙe YeJÙe leej jns nQ ~~ pewJeble GheeOÙ eeÙe ieg™ %eeve kesâ Oeveer~ mevceeie& kes â Gheos Me keâer Je<ee& keâjW Ieveer~~3~~

peÙe meeOeg De"eF& me ieg CeeW keâes OejW meoe~ efvepe Deelcee keâer meeOevee mes ÛÙegle ve neW keâoe~~ Ùes hebÛehejceos Je meoe Jeb Åe nceejs~

meb meej ef Je<ece ef mebOeg mes ncekeâes Yeer GyeejW~~4~~ ef peveOece& Ûe›eâ meJe& oe Ûeuelee ner jns iee~ pees Fmekeâer MejCe ues Jees meguePelee ner jnsiee~~ ef peve keâer OJeef ve ef heÙet <e keâe pees heeve keâjW ies~YeJe jes ie ot j keâj Jes ceg ef òeâ keâeb le yeveW ies~~5~~

ef peve Ûew lÙe keâer pees Jeb ovee ef $ekeâeue keâjs nQ ~ Jes ef ÛelmJe™he ef velÙe Deelce ueeYe keâjs nQ ~~

ke= âef$ece Je Deke= âef$ece efpeveeueÙeeW keâes pees YepeW~ Jes keâce& Me$eg peer le ef MeJeeueÙe ceW pee yemeW~~6~~

veJe os JeleeDeeW keâer pees ef vele DeejeOevee keâjW~ Jes ce= lÙeg jepe keâer Yeer lees ef JejeOevee keâjW~~ ceQ keâce&Me$ eg peerleves kesâ ns leg ner pepeBt~ mechet Ce& ‘‘%eeveceleer’’ ef meef æ ns leg ner YepeB t ~~7~~




hetpee DevlÙe efJeefOe(Deveb lej ceef Ce, cet b iee, ÛeeB oer Deeef o keâer ceeuee mes Ùee Deb ieg ueer mes DeLeJee

108 heg <heeW mes veer Ûes ef ueKes ceb $e keâe peehÙe keâjW~ meceÙeeYeeJe ceW 9 yeej ceb $e heÌ {keâj heg <he ÛeÌ {eJeW~)

Ô Üeb ÜeR ÜÒ B ÜeQ Ü: Deef me Dee Gmee mJeene~ heg ve: Ûew lÙeYeef òeâ, heb Ûeieg ®Yeef òeâ Deew j Meeb ef leYeef òeâ heÌ {W—DeLe ef peves võcenehetpeemleJemeces leb ßeer ÛewlÙeYeef òeâkeâeÙees lmeieË keâjes cÙenb~

Cecees Dejnb leeCeb Cecees ef meæeCeb Cecees DeeFef jÙeeCeb~ Ccees GJepPeeÙeeCeb Cece es uee sS meJJ e meen tCeb~~

Ûeòeeef j ceb ieueb, Dejnb le ceb ieueb, ef meæ ceb ieueb, meeng ceb ieueb, kes âJeef ueheCCeòeesOeccees ceb ieue, Ûeòeeef j uees ieg òecee, Dejnb le uees ieg òecee, ef meæ uees ieg òecee, meeng uees ieg òecee, kes âJeef ueheCCeòees Oeccees uees ieg òecee~ Ûeòeeefj mejCeb heJJeppeeefce,

Dejnb lemejCeb heJJeppeeef ce, ef meæ mejCeb heJJeppeeef ce, meeng mejCeb heJJeppeeef ce, kes âJeef ueheCCeòees Oeccees mejCeb heJJeppeeef ce~ peeJe Deef jnb leeCeb YeÙeJeb leeCeb heppeg Jeemeb keâjs ef ce leeJe keâeÙeb heeJekeâcceb

og ÛÛeefjÙeb Jees mmejeef ce~(9 yeej Cecees keâej ceb $e keâe peehÙe~)

Lees mmeeef ce nb efpeCeJejs ef lelLeÙejs kes âJeueer DeCeb leef peCes~ CeJehe JejueesÙ eceefnÙes ef JengÙejÙeceue s cenhheCCes~~ ueesÙemmeg ppeesÙeÙejs Oecceb eflelLebkeâjs ef peCes Jeb os~

Dejnbles efkeâefòemmes ÛeGJeermeb ÛesJe kesâJeefueCees~~1~~ ÛewlÙeYeef òeâ—ßeer cevcesjew keg âueeõew jpeleefieef jJejs Meeuceueew pecyegJe=#es~ Je#eejs Ûew lÙeJe=#es jef lekeâj®Ûekes â keg b â[ues ceeveg <eeb kes â~~ F<JeekeâejWÓpeveeõew oef Oeceg Kef MeKejs JÙeblejs mJeie& uees kesâ~ pÙeesefleueexkesâÓefYeJebos YegJeveceefnleues Ùeeefve ÛewlÙeeefve leeefve~~1~~

ÙeeJeb ef le ef peveÛew lÙeeef ve ef JeÅeb les Yeg Jeve$eÙes~ leeJeb ef le meleleb YekeälÙee ef $e:hejer lÙe veceecÙenb~~2~~

DebÛeefuekeâe— FÛÚeef ce Yeb òes! Ûes FÙeYeef òe keâeDees mmeiiees keâDees lemmeeuees Ûes Gb Denuees Ùe-

ef leef jÙeuees Ùe G[d {uees Ùeef cce ef keâef óceeef keâef óceeef Ce peeef Ce ef peCeÛes FÙeeef Ce leeef Ce meJJeeefCe eflemegefJe ueesSmeg YeJeCeJeeefmeÙeJeeCeefJeblejpeesefÙemeefÙe-keâhheJeeefmeÙeefvle ÛeGe fJene os Jee meheef jJeeje ef oJJes ef nb iebOes ef nb, ef oJJes ef nb DekeäKes ef nb, ef oJJes ef nb heg heähes âef nb, ef oJJes ef nb oer Jes ef nb, ef oJJes ef nb Oet Jes ef nb, ef oJJes ef nb Ûeg CCes ef nb, ef oJJes ef nb Jeemes ef nb, ef oJJes ef nb CneCes ef nb ef CeÛÛekeâeueb DeÛÛeb ef le, heg ppeb efle, Jeb obef le, Ceceb meef vle, Ûes efoÙecenekeâuueeCeb keâjb efle~Denceef Je Fn meb lees lelLe meb leeFb ef CeÛÛekeâeueb Deb Ûes ef ce het pes ef ce Jeb oeef ce Ceceb mmeeef ce ogkeäkeâkeäKeDees keâccekeäKeDees yees efnueenes meg ieFieceCeb meceeef ncejCeb ef peCeieg Cemebheefòe nes G cepPeb~

DeLe ef peves võcenehet peemleJemeces leb hebÛeceneieg ®Yeef òeâ keâeÙees lmeieË keâjescÙenb~ Cecees Deef jnb leeCeb ..... Deeef o heÌ {keâj 9 yeej ceneceb $e pehekeâj Lees mmeeef ce

mleJe heÌ {keâj veer Ûes ef ueKeer heb Ûeieg ® Yeef òeâ heÌ {W- heb Ûeieg®Yeef òeâ—

meJee& ved ef peves võÛevõeved, ef meæeveeÛeeÙe& hee"keâeved meeOet ved ~ jlve$eÙeb Ûe Jeb os, jlve$eÙeef meæÙes YekeälÙee~~1~~

DebÛeefuekeâe— FÛÚeef ce Yebòes! hebÛecene ieg®Yeefk eäle keâeDeesme iiees keâDeeslemme euees ÛesGb~

Deªceneheeef [ns jmeef nÙeeCeb Deef jnb leeCeb~ Deªcenekeâcceef Jehheceg keäkeâeCeb ef meæeCeb~

DeªheJeÙeCeceeGmebpegòeeCeb DeeFefjÙeeCebb~ DeeÙeejeefomegoCeeCeesJeosmeÙeeCeb GJepPeeÙeeCeb~ ef lejÙeCeiegCeheeueCejÙeeCeb meJJemeentCeb~ YeòeerS efCeÛÛekeâeueb DebÛes ef ce het pes ef ce Jeb oeef ce Ceceb mmeeef ce~ og keäKekeäKeDees keâccekeäKeDees yees ef nueenes meg ieFieceCeb meceeef ncejCeb ef peCeieg Cemeb heef òe nes G cepPeb~

DeLe ef peves võcenehet peemleJemeces leb ßeerMeeb ef leYeef òeâ keâeÙees lmeieË keâjes cÙenb~ Cecees Deef jnb leeCeb.......mes heÌ {keâj 9 peehÙe keâjkes â Lees mmeeef ce heÌ {keâj

Meeb ef leYeef òeâ heÌ {les ng S heg <he #es heCe keâjvee Ûeeef nS~




Meeb efleYeef òeâ— Meeb ef leef peveb Meef Meef vece& ueJekeä$eb, Meer ueieg Ce›elemeb Ùecehee$eb~De„Meleeef Ûe& leue#eCeiee$eb, veew efce ef pevees òecececyeg peves $eb~~1~~ heb Ûececeeref hmeleÛe ›eâOejeCeeb, hetefpelee f cebõvejsvõieCew§e~

Meb ef lekeâjb ieCeMeeb ef leceYeer hmeg: <ees [MeleerLe& keâjb ØeCeceeef ce~~2~~ ef oJÙele®: megjheg<hemeg Je= ef„ogËog efYejemeveÙees peveIees< eew~DeeleheJeejCeÛeecejjÙeg ices, ÙemÙe ef JeYeeef le Ûe ceb[ueles pe:~~3~~ leb peieoef Ûe& leMeeb ef leef pevesvõb, Meebef lekeâjb ef Mejmee ØeCeceeef ce~ meJe& ieCeeÙe leg ÙeÛÚleg Meeb ef leb, ce¢ecejb he"les hejceeb Ûe~~4~~

ÙesÓYÙeef Ûe&lee ceg keg âškegb â[uenejjlvew:~ Me›eâeef oefYe: meg jieCew: mleg leheeohe©ee:~~ les ces ef pevee: ØeJejJeb MepeielØeoer hee:~ leerLeËkeâje: meleleMeebeflekeâje YeJeb leg~~5~~

mebhet pekeâeveeb Øeef leheeuekeâeveeb, Ùeleer võmeeceevÙeleheesOeveeveeb~ osMemÙe je„^mÙe hegjmÙe je%e:, keâjesleg Meebefleb YeieJeeved ef peves võ 1~~6~~#es ceb meJe& Øepeeveeb ØeYeJeleg yeueJeeved Oeeef ce& keâes Yet ef ceheeue:~ keâeues keâeues Ûe mecÙeiJe<e& leg ceIeJee JÙeeOeÙees Ùeeb leg veeMeb~~ og ef Ye& #eb Ûeew jceejer #eCeceef he peieleeb ceemce Yet ppeer Jeuees kes â~ pewves võb Oece&Ûe›ebâ ØeYeJeleg meleleb meJe&meewKÙeØeoeefÙe~~7~~ ØeOJemleIeeef lekeâcee&Ce: kes âJeue%eeveYeemkeâje:~ keg âJeË leg peieleeb Meeb ef leb Je= <eYeeÅee: ef peves Õeje:~~8~~

DeÛebefuekeâe— FÛÚeef ce Yebòes! meb ef le Yeef òe keâeDeesmeiiees keâDees lemmeeuees Ûes Gb heb Ûecenekeâuuee-

CemebheCCeeCeb, Deªceneheeef[nsjmeefnÙeeCeb, ÛeGleermeeeflemeÙeefJemesme-mebpegòeeCeb, yeòeerme- osJesvoceef CeceÙeceG[celLeÙeceef nÙeeCeb, yeueosJeJeemegos JeÛekeä keânjef jef meceg efCepeef oDe- CeieejesJeiet{eCeb, LegFmeÙemenmmeefCeueÙeeCeb, GmeneFJeerjheefÛÚcecebieuecenehegefjmeeCeb, ef CeÛÛekeâeueb Deb Ûesefce hetpesef ce Jeboeefce Cecebmeeef ce ogkeäKekeä KeDees keâccekeä KeDees yeesefnueenes meg ieFieceCeb meceeef ncejCeb ef peCeieg Ceemeb heef òe nes G cepPeb~

DeLe efpeves võcenehetpeemleJemeces leb ef meæÛew lÙeheb Ûeieg ®Meebef leYeef òeâ: ke= âlJee leod nerveeef Oekeâoes<eef JeMeg æd ÙeLeË meceeef OeYeef òeâkeâeÙees lmeieË keâjesccÙenb~

(9 yeej Cecees keâej ceb $e pehevee)DeLes „ ØeeLe& vee—

ØeLeceb keâjCeb ÛejCeb õJÙeb vece:~ MeeŒeeYÙeemees ef peveheef leveg ef le: meb ieef le: meJe& oeÙez :~ meod Je= òeeveeb ieg CeieCekeâLee oes <eJeeos Ûe ceew veced ~~ meJe& mÙeeefhe ef ØeÙeef nleJeÛees YeeJevee ÛeelceleòJes~ meb heÅ evl eeb cece YeJ eYeJe s Ùee Jeo sle sÓh eJe ie& :~~1~~ leJe heeoew cece ùoÙes cece ùoÙeb leJe heoÉÙes ueerveced~ ef le…leg ef peveW õ! leeJeled ÙeeJeef VeJee& Cemeb Øeeef hle:~~2~~DekeäKejheÙelLener Ceb ceòeenerCeb Ûe peb ceS Yeef CeÙeb~ leb KeceG CeeCeos JeÙe! cepPe efJe ogkeäKekeäKeÙeb efobleg~~3~~

ogkeä keâke äKeDees keâcc ekeäKeDe es yeesefnueenes megi eFiec eCeb mece eefnc ejCeb ef peCeieg Cemeb heef òe nes G cepPeb~

Meeb ef le ceb $e—Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: De ef me Dee Gmee vece: meJe& Meeb ef leb keg â®-keg â® Je<ešd

mJeene~ (Fme ceb $e keâe heeB Ûe yeej GÛÛeejCe keâjW~) ieCeOejJeueÙe ceb $e—Ô ÜeR DenË Cecees ef peCeeCeb, Cecees Dees ef nef peCeeCeb, Cecees hejcees ef nef peCeeCeb,

Cecees meJJees ef nef peCeeCeb, Cecees DeCeb lees ef n ef peCeeCeb, Cecees keâes ªyeg æer Ceb, Cecees

yeerpeyeg æerCeb, Cecees heeoeCeg meejerCeb, Cecees mebefYeCCe mees oejeCeb, Cecees meÙeb yegæeCeb, Cecees heòes Ùeyeg æeCeb, Cecees yees ef nÙeyeg æeCeb, Cecees Gpegceoer Ceb, Cecees ef JeGueceoerCeb, Cecees omeheg JJeer Ceb, Cecees ÛeGomeheg JJeer Ceb, Cecees Deªb ie ceneef Ceef ceòe keg âmeueeCeb, Cece es efJeGJJeFefºheòeeCe b, Cecee s efJe ppeenjeCeb, Cecee s ÛeejCe eCeb, Cece es heCCemeceCeeCeb, Cecees DeeieemeceeieerCeb, Cecees Deemeer ef JemeeCeb, Cecees efoefªefJemeeCeb, Cecees GiieleJeeCeb, Cecees ef oòeleJeeCeb, Cecees leòeJeeCeb, Cecees ceneleJeeCeb, Cecees




Iees jleJeeCeb, Cecees Iees jiegCeeCeb, Cecees Iees jhejkeäkeâceeCeb, Cecees Iees jiegCe yebYeÙeejer Ceb, Cecees Deecees meef nheòeeCeb, Cecees Kesuueesmeef nheòeeCeb, Cecees peuuees meef nheòeeCeb, Cecees ef Jehhees meef nheòeeCeb, Cecees meJJees meef nheòeeCeb, Cecees ceCeyeueer Ceb, Cecees Jeef Ûeyeueer Ceb, Cecees keâeÙeyeueer Ceb, Cecees Keer jmeJeer Ceb, Cecees meef hhemeJeer Ceb, Cecees ceng jmeJeer Ceb,

Cecees Deef ceÙemeJeer Ceb, Cecees DekeäKeer Ce ceneCemeeCeb, Cecees JeºceeCeeCeb, Cecees ef meæeÙeoCeeCeb, Cecees YeÙeJeoes cenef oceneJeer j JeºceeCe yeg ef æef jmeer Ceb, Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Deef meDeeGmee DeØeef leÛe›es â heâšd ef JeÛe›eâeÙe ãeeQ ãeeQ vece: mJeene~

(heg<heepeb ef ue ef #ehes led) ef Jemepe& ve hee"—

%eeveleesÓ%eevelees Jeeef he, Meem$ees òeb â ve ke= âleb ceÙee~ lelmeJeË hetCe &cesJe emleg lJelØemeeoeefppevesÕej!~~1~~Dee£eveb vew Je peeveeef ce, vew Je peeveeef ce het peveced ~

efJ emep e&v eb ve peevee efce , #ecemJe hejcesÕ ej~~2~~ ceb $e nerveb ef ›eâÙeeb ner veb õJÙe ner veb leLewJe Ûe~ lelm eJeË #ecÙelee b osJe j#e j#e efpevesÕej!~~3~~Deent lee Ùes hegje os Jee, ueyOeYeeiee ÙeLee›eâceb~ les ceÙeeÓYÙeefÛe& lee YekeälÙee, meJex Ùeebleg ÙeLeeÙeLeced ~~4~~

Ô Üeb ÜeR ÜÒ b Üe Q Ü: Dee fmeDeeGmee Den&e flmeæeÛeeÙee xheeOÙee- ÙemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveÛewlÙeÛew lÙeeueÙee: meJe&Ùe#eÙe#eerefokeä heeueeefoDe„e- Meer ef leos JeeoÙe: mJemLeeveb ieÛÚle ieÛÚle pe: pe: pe:~

—Ûeew yees ue Úb o— cees n OJeeb le kes â veeMekeâ ef JeÕeØekeâeMeer ef JeMeo oer ef hleOeejer~ mevceejie Øeef leYeemekeâ yegOepeve keâes ef vele ner ceb ieuekeâejer~~ßeer ef peveÛebõ Mebeef leØeo YeieJeved! leehenjve YeJe Yeef òeâ keâ™B~ heg ve: heg ve: leJe oMe& ve nes Jes, Ùener ÙeeÛevee ef velÙe keâ™B~~1~~

Fef le ef velÙe het pee ef Jeef Oe:~

OJepeejesnCe ef JeefOeÛeeue Mes j—

ßeer ceefppeves võ keâe Ùes peieled F&ef Melee keâe OJepe~ cekeâjOJepeeef o Me$eg peerle keâe Ùes ef JepeÙeOJepe~~

ef peve Oece& keâe Øeleer keâ Ùes Gòeg b ie ceneOJepe~ ef Jeef OeJeled ÙeneB ÛeÌ {eTB Deepe Ùes nw pew ve OJepe~~1~~

Ô ÜeR ßeeR #eeR Yet : mJeene~ ef Jeef OeÙe%eØeef le%eeheveeÙe heg <heeb peef ue:~ efpeveOeece kesâ mevcegKe OJepee kes â Ùe#e keâes ÙeneB~ heg<heebpeef ue keâj ceb$e mes yegueeTB ceQ ÙeneB~~ mLe ehe vee efo keâj ÙeneB ØemeV e ceQ ke â™ B~ ef okeäheeue ef okeäkeg âceeef jÙeeW keâe Yeer Ùepeve keâ™B~~2~~

Ô ÜeR meJee&CnÙe#emeefnlee: meJe&OJepeosJelee: DeeieÛÚle DeeieÛÚle mebJeew <ešd~

Ô ÜeR meJee& CnÙe#emeef nlee: meJe&OJepeos Jelee: ef le…le ef le…le ": ":~Ô ÜeR meJee& CnÙe#emeef nlee: meJe&OJepeos Jelee: YeJele YeJele Je<ešd ~Ô Üeb ÜeR ÜÒb ÜeQ Ü: >eceesÓn& les YeieJeles ßeercelheodcecenehe©e efleefiebÛÚkes âmeefj-

heg b[jerkeâ cenehegb [jer keâ iebieeefmebOegjes ef nodjesefnleemÙee-nef jodnef jkeâeb lee-meerleemeer lees oe - veejer vejkeâeblee-meg JeCe& ket âuee™hÙeket âuee-jòeâejòeâes oe#eer jebYeesef veef Oepeueb mJeCe& Ieš- Øeef #ehlemeJe& iebOeheg <hee{Ÿeb Deecees okeb â heef Je$eb keg â® keg â® ãeeQ ãeeQ Jeb ceb nb meb leb heb mJeene~ peueeef Yeceb $eCeb~

Ô Üer mJemleÙes keâueMemLeeheveb keâjes efce mJeene~(veJe keâueMe mLeeheve keâjvee)

Ô ÜeR ves$eeÙe mebJeew <ešd keâueMeeÛe&veb keâjesef ce mJeene~(keâueMe kesâ heeme DeIÙe& ÛeÌ{eJeW)(ohe& Ce ceW ef yeb ef yele meJee& Cn Ùe#e Deeef o OJepe os JeleeDeeW keâe FvneR veJe keâueMeeW mes Deef Ye<es keâ, 1 iebOe ues heve, ves $ees vceer ueve Deeef o keâjkes â DeIÙe& ÛeÌ {eJeW)

Ô ÜeR meJee&CnÙe#emeefnle meJe&OJepeosJeles Fob mveeveb ie=neCe ie=neCe mJeene~Ô meJe& je„^#egões heõJeb nj nj Ô mJeefmle Yeõb YeJeleg mJeene~ (meb Øees#eCeb)

1. meJee& Cn Ùe#e keâer cet ef le& nes lees Gmekeâe Deef Ye<es keâ keâjvee~ veneR lees keâheÌ [s ceW yeves Ùe#e keâe ohe& Ce ceW Øeef leef yecye heÌ [s, Gmekeâe Deef Ye<es keâ keâjvee~ `




Ô ÜeR ßeeR DenË vece: Dejnb leeCeb~ meJee& CnÙe#eeÙe Oece& Ûe›eâef Jejeef peleeÙe Ûeleg Yeg & peeÙe ~ meg JeCe& JeCee&Ùe iepee™{eÙe meJe&peveveÙeveeuneokeâeÙe megiebOeeveg ues heveb keâjes ef ce mJeene~ (meg iebOeeveg ues heveb)

Ô ÜeR ßeeR DenË vece: meJee& CnÙe#emÙe ceg KeJeŒeb Øeef #eheeef ce mJeene~1(ceg Ke JeŒe Øeoeveb)

Ô ÜeR ßeeR DenË vece: Cecees Deef jnb leeCeb meJee& CnÙe#eeÙe MÙeeceJeCee& Ùe ÙeLeesòeâue#eCe ueef#eleeÙe meJe& peveveÙeveeuneokeâjeÙe veÙeveesvceerueveb keâjesefce mJeene~

µ(veÙevees vceerueveef JeOeeveb)Ô ÜeR meJee& CnÙe#eeÙe Fb o DeIÙeË FlÙeeef o~Ô ÜeR Fb õeef ooMeef okeäheeuekes âYÙe: Fob DeIÙeË~Ô ÜeR De„ef okeäkeâvÙekeâeYÙe: Fob DeIÙeË~(Deveb lej OJepe keâes GlmeJe mes veiej ceW Ieg ceeJeW~ heg ve: OJepeob [ keâer Meg ef æ,

ceeueeJes „ve, heb Ûeece= leeef Ye<es keâ, DeIÙeË Deeef o keâjW~)

Ô ÜeR ßeeR #eeR veceesÓn&les ßeer celheefJe$epeuesve OJepeob [ Megefæb keâjesefce mJeene~(meb Øees#eCeb)Ô ÜeR ohe& ceLeveeÙe vece: mJeene~ (oYe& ceeueeJes „veb)Ô Cecees DeefjnbleeCeb .... Ûeòeeefjcebieueb .... Ô ÜeR Meebefleb kegâ® kegâ® mJeene~

(Fmemes OJepeob [ kes â De«eYeeie keâe heb Ûeece= le Deef Ye<es keâ keâjW) heg ve: Ô veer jpemes vece: Deeef o mes DeÛe& ve keâjW~ heg ve: ieºs ceW ot ye oner ef ceef ßele OeevÙe mLeeef hele keâjW~Ô veer jpemes vece: FlÙeeef o mes ieºs keâer Yet ef ce keâer het pee keâjW~ heg ve: meg JeCe& Ùeg òeâ hejceeVe mLeeheve keâjW~ Deveb lej OJepeob [ mLeeef hele keâjW~

(heg ve: ef okeäheeue Deeef o kes â #eg õ OJepeob [ mLeeef hele keâjW)Ô Cecees Deef jnb leeCeb mJeene~ 108 peehÙe~

(Deveeef o ef meæ ceb $e mes heb Ûeece= le Deef Ye<es keâ)Ô ÜeR meJee& CnÙe#e! Fob peueeef okeb â ie= neCe ie= neCe mJeef mle Yeõb YeJeleg

mJeene~ DeIÙeË~1. Fve ceb $eeW keâe ØeÙees ie meJee& Cn Ùe#e keâer cet ef le& nes ves hej ner nes iee~ µ mees ves keâer Ùee Deveej keâer keâuece mes kes âMej Éeje meJee& Cn Ùe# e keâe veÙevees vceer ueve keâjW~

leerLe& sMe Je veJeos Jelee yengefJeOe peÙeeef o megj~ Ùeesieer võ Je $esme" heg ®<e Je lelJe%eeef ve Oeg j~~ jepee DeceelÙe meJe& Øeeef Ce je„ ̂Deeefo keâer~ heerÌ [eef o njW ef velÙe hejceeveb o keâjs b Yeer~~3~~

meyeÇÿeJe= ef æYet & Ùeeled , meæce& Je= ef æYet & Ùeeled ~ Fn mekeâue Ûew lÙeeueÙee Deke= âef $ece Ûew lÙeeueÙee FJe mJeCe& ceÙee jlveceÙee pÙeesef lece& Ùee Yet Ùeemeg jßeevleb~

Ô ef velÙees lmeJeceemees lmehe#ees lmeJeJe<eex lmeJeØeceg Kees lmeJeeveeb mece=æÙeesÓn& leeb ceb ef ojs <eg Yet Ùeemeg jßeevleced ~

YeieJeef ppevesÕej.....1 ef JeOeeveceneslmeJeØeejbYes ef Jeef OeÙeceeveOJepeejesnCeceg ntle&: meg ceg nt leex Yet Ùeeled ~

$ew ueeskeäÙeceÙeer %eeve pees kew âJeuÙe ™he nw~ Fme OJepe ceW keâ™B keâuhevee Ùes meJe& het pÙe nw~~ jlve $eÙe er mJe™he Fmeer OJepee ob[ ceW~ ceb ieuemeg JeeÅe Iees <e meef nle OJepe ÛeÌ {eTB ceQ ~~4~~

Ô Cecees Deef jnb leeCeb mJeef mle Yeõb YeJeleg , meJe& uees keâMeb eef leYe& Jeleg mJeene~OJepeejes nCe ceb $e:~

Ô ÜeR DenË efpeveMeemeveheleekesâ meoesefÛÚ̂lee efle…-efle… YeJe-YeJe Je<ešd mJeene 2~ pewves võ ceneÙe%e keâer Deeoer ceW ceevÙe nw~ ef peveGlmeJe oMe& keâeW keâe keâjlee Dee£eve nw~~ meb het Ce& og:Ke njs Jes meg Ke mece= ef æ Yeer keâjs~

Fme pew veceneOJepe keâes ef Jeef Oe mes DeIe& nce OejW~~5~~Ô ÜeR meJee& CnÙe#e! Fob DeIÙeË ie= neCe ie= neCe mJeef mle Yeõb Ûe YeJeleg

mJeene~ (DeIÙeex æejCeb Fef leOJepeejes nCe ef JeOeeveb~)

1. pees ef JeOeeve keâjevee nes Ùee pees GlmeJe nes Gmekeâe veece ues JeW~2. Ùen ceb $e heÌ {keâj OJepe hej heg <heeb peef ue [eueW~ ef Jeef Oe ceb $e cee$e mes meb ef #ehle keâer ieF& nw~ Øeef le…eef leuekeâ ceW ye= nod ef Jeef Oe nw~




Debkegâjejes heCe efJeefOe—Mes j Úb o—

ef $eYeg Jeve kes â SkeâÛeb õ ßeer ef peves võ keâes vecet B~ jef Je Ûeb õ keâes ef š mes Deef Oekeâ oer hleer GvnW veceB t ~~

heg CÙeeb keg âjeW mece Deb keg âjejes heCe ef JeOeer keâ™B~ hegCÙeeb kegâjeW mes veeLe keâer DeÛee& ef JeOeer keâ™B~~1~~

(ÛewlÙeeueÙe kes â het Je& Ùee Gòej efoMee ceW keâceueekeâej ceb[ue yeveekeâj mJeef mlekeâ hej ome, yeejn Ùee Dee" heeef uekeâe, Iešer, MejeJe, hešueer keâes jKes b~ Fve ceb [ueeW kes â heef §ece Yeeie ceW meg voj ef meb nemeve hej meJee& Cn Ùe#e keâer mLeehevee keâjW~)

meJee& Cn Ùe#e het pee— pees ef oJÙe MegYeü iepe hes KeÌ [s neLe peesÌ [ kes â~ßeer Oece&Ûe›eâ efMej hes Oejs neLe oes Ùe mes~~

ef peveÙe%e keâer j#ee keâjW, meJee& Cn Ùe#e Ùes~Dee£eve keâj het pee keâ™B, keâuÙeeCeo#e Ùes~~2~~Ô ÜeR ØeMemleJeCe& meJe& ue#eCemeb het Ce& ns meJee& CnÙe#e! Sef n Sef n meb Jeew <ešd ~Ô ÜeR ØeMemleJeCe& meJe&ue#eCemeb het Ce& ns meJee& CnÙe#e! ef le…-ef le… ": ":~Ô ÜeR ØeMemleJeCe& meJe&ue#eCemebhetCe& ns meJee&CnÙe#e ! meefVeefnlees YeJe-YeJe Je<ešd~Ô ÜeR meJee& CnÙe#eeÙe Fob DeIÙeË heeÅeb iebOeb De#eleeved heg <heb Ûe™B oer heb Oet heb

heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~Ô ÜeR meJee& CnÙe#e ÙepeceeveØeYe= leer veeb Meeb ef leb keg â® keg â® mJeene~

Ô ÜeR mJemleÙes keâueMemLeeheveb keâjes ef ce mJeene~ (keâueMe mLeeheveb)Ô ÜeR ves$eeÙe mebJeew <ešd keâueMeeÛe&veb keâjesef ce mJeene~(keâueMe keâes DeIÙe& ÛeÌ{eJeW)ßeer os Jeer Deeef o hetpee—Ô ÜeR ØeMemleJeCee&: ÛelegYeg&pee: heg<hecegKekeâueMekeâceue-

nmlee: ßeerDeeÅe„-efokeä keâvÙekeâe: De$e DeeieÛÚle DeeieÛÚle, Fob DeIÙeË heeÅeb....~ efokeäheeue het pee—Ô ÜeR ØeMemleJeCee&: meJe&ue#eCemebhet Cee&: mJeeÙegOeJeenveJeOet -

ef Ûevnmeheef jJeeje: Fb õeefiveÙecevew $e+lÙeJe®CeheJevekeg âyes js Meeve-OejCeer võÛevõe§esef le oMeef okeâd heeuee:! De$e DeeieÛÚle DeeieÛÚle, Fob DeIÙeË heeÅeb....~

De„ceb ieueõJÙevÙeeme Je het pee—Yes jer Je Meb Ke Ieb še oer hekeâ Je Meef Me jef Je~ßeer Ûe›eâ Deewj ohe&Ce cebieuemJe™he ner~~ Fve Dee" keâes Dee"eW ef oMee ceW ceb $e yeesue kesâ~

LeehetB ÙeneB cebieue keâjes megKe Meeb efle peesÌ[ kesâ~~3~~Ô Yes jer ef ßeÙew mJeene~ Ô Meb Keef ßeÙew mJeene~Ô Ieb šeef ßeÙew mJeene~ Ô Øeoer heef ßeÙew mJeene~Ô Ûeb õef ßeÙew mJeene~ Ô Deeef olÙeef ßeÙew mJeene~Ô Ûe›eâef ßeÙew mJeene~ Ô ohe& Ceef ßeÙew mJeene~ (ues Keve ceb $ee:)De„ceb ieue hetpee—Ô veerjpemes vece: peueb~ Meer ueiebOeeÙe vece: iebOeb~ De#eleeÙe

vece: De#eleb~ ef JeceueeÙe vece: heg <heb~ ohe& ceLeveeÙe vece: vewJes Åeb~ %eevees Åees leeÙe vece: oer heb~ ßeg leOet heeÙe vece: Oet heb~ hejceef meæeÙe vece: heâueb DeIÙeË mecehe& Ùeeef ce mJeene~

DeLe Iešer veeb DeYÙeblejs<eg—YeJevesvõeefoDeeJneveveheg jmmejb ØelÙeskeâhetpeeØeefle%ee- heveeÙe Iešer <eg heg <hee#eleb ef #ehes led ~

Ô ÜeR Demeg jveeiemeg heCe& Éer hees oef Oemleef vele-ef JeÅeg oef iveJeelekeg âceejveeceOes Ùee: oMeef JeOeYeJeveW õe:! De$e DeeieÛÚle DeeieÛÚle, Fob DeIÙeË.....~

MejeJeeCeeb DeYÙeb lejs <eg—Ô ÜeR ef keâVejeE keâheg ™<ecenes jieiebOeJe& Ùe#eje#eme-YetleefheMeeÛeveeceOesÙee: De„efJeOeJÙeblejWõe:! De$e DeeieÛÚle DeeieÛÚle, Fob DeIÙeË ....~

hešefuekeâeveeb DeYÙeb lejs<eg—Ô ÜeR meewOecez Meevemeevelkeg âceejceensvõyeÇÿeueeb leJe- Meg ›eâMeleejeveleØeeCe-leejCeeÛÙeg leveeceOes Ùee: ÉeoMe keâuhes võe:! De$e DeeieÛÚle DeeieÛÚle, Fob DeIÙeË .....~

(veiej kes â het Je& Je Gòej Deeef o #es $e keâer ef ceóer ueeJeW) Kes le ceW peekeâj—Ô ÜeR ßeeR #eeR Yet : mJeene~ ef Jeef OeÙe%eØeef le%eeheveeÙe heg <heeb peef ue:~ heb Ûekeg âceej het pee—Ô ÜeR JeeÙeg kegâceejosJe! ceneR het leeb kegâ® keg â® heâšd mJeene~

(Yet ef ce PeeÌ [W)Ô ÜeR JeeÙeg keg âceejos JeeÙe meJe& ef JeIveef JeveeMeveeÙe Fob DeIeË....~




Ô ÜeR ces Iekeg âceejos Je! Oejeb Øe#eeueÙe Øe#eeueÙe Deb nb meb Jeb Peb "b #e: heâšd mJeene~ (Yet ef ce meeR ÛeW)

Ô ÜeR ces Iekeg âceejos JeeÙe Fob DeIÙeË......~Ô ÜeR Deef ivekeg âceejos Je! Yet ef ceb pJeeueÙe pJeeueÙe Deb nb meb Jeb Peb "b #e: heâšd

mJeene~ (Deef ive peueeJeW)Ô ÜeR Deef ivekeg âceejos JeeÙe Fob DeIÙeË.....~Ô ÜeR ›eâeW <eef …menœemeb KÙesYÙees veeiesYÙe: mJeene~ veeiemeb lehe& CeeLeË Ss MeevÙeeb ef oef Me peueeb peef ueb ef #ehes led ~Ô ÜeR veeiekeg âceejos JeeÙe Fob DeIÙeË.....~Ô ÜeR #es $eheeue! De$e DeeieÛÚ DeeieÛÚ, ef le… ef le…....~Ô ÜeR #es $eheeueeÙe lew ueeef Ye<es keb â keâjes ef ce Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~Ô ÜeR #es $eheeueeÙe ef meb ot jmes Ûeveb keâjes ef ce mJeene~Ô ÜeR #es $eheeueeÙe ieg [b Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~Ô ÜeR De$emLe#es $eheeueeÙe Fob peueb....~Ô ÜeR #es$eheeueeÙe meodJeŒeb Yet<eCeb Ûe Ùepeecens Øeefleie=¢eleeb Øeefleie=¢eleeb mJeene~(het Je&ceg Ke DeLeJee Gòejceg Ke nes keâj ef ceóer Kees okeâj Thej keâer ef ceóer nšekeâj

heg ve: Kees okeâj veer Ûes keâer Meg æ ef ceóer Fkeâªer keâjW~)oes ne— heg CÙeeb keg âj keâer DeÛe& vee, cet ueYet le pees Meg æ~

Fme ef ceóer keâes ceQ pepet B, veer jeefokeâ ues Meg æ~~4~~Ô ÜeR Demegpej meg pej YeJe mJeene~ Fef le mJekeâer ÙeJeecekeâjleueb DeefYeceb$eÙesled~Ô ÜeR Demeg pej meg pej YeJe mJeene~ Fef le OejecehÙeef Yeceb $eÙes led ~

Ô ÜeR meJe& uees keâieg ®YÙees vece: mJeene~ Fef le ce= lmveeb ie= Cner Ùeeled ~Yes jer ce=obie MebKe Je Jeer Ceeefo yepeekesâ~ Ieb še Je keâeb mÙeleeue Deeef o Iees <e keâjekes â~~ meb ieer le ieer le peÙe peÙeeef o Meyo yees uekes â~ ef ceóer mes Yejs hee$e meJe& Oe™b Meer Me hes~~5~~

(Devesve ce= lhet efjlehee$eeef Ce ef JeveÙesvees òeceeb ies <eg mLeeheÙes led )

(meJee& Cn Ùe#e kes â meeLe ceneOet ceOeece mes Jen ef ceóer ueekeâj MejeJe Deeef o kes â mLeeve hej jKeW~ hegve: efpeve Deef Ye<eskeâ, het pee, hebÛeceb[ue DeejeOevee, ßeg lemkebâOe, cenef<e& Deeef o keâer het pee keâjkes â hee$e keâer ef ceóer keâes ues keâj het Je& Ùee Gòejceg Ke nes keâj heeef uekeâe Deeef o hee$eeW keâes Yejkes â jeef $e ceW Meg Ye ceg nt le& ceW keg âue ef ŒeÙeeW Éeje yeer pe

Jeheve keâjeJeW)Ô ÜeR ßeeR #eeR Yet : mJeene~ heg <heeb peef ue:~(meJee& Cn Ùe#e keâes Ùe#eDeemeve hej mLeeefhele keâjkesâ heeme ceW ef ceóer mes het efjle

hee$eeW keâes jKeW)Dee"eW ef oMeeDeeW ceW Dee" ef okeäheeueeW keâer het pee—Ô ÜeR Oeece«eeceeef ßele-ef okeäheeuekeâos Jee: meJexÓef he Ô Yet Yeg & Je: mJe: mJeene

Fob DeIÙeË ie= Cner led ie= Cner led Ùeeieef JeIveMeeb ef leb keg â®le-keg â®le mJeene~Ô ÜeR heefjhetCee&vebleÛeleg„ÙeeÙe vece:~ Fefle heeefuekeâeefohee$es<eg ce=efòekeâeb het jÙesled~

ies nt B Je cet B ie Oeeve GÌ [o ef leue Je jepecee~ meeb Jee Je keâeb ieveer Jee keg âueLeer leLee Ûevee~~ Fve mejmeeW Deeefo De"jn ef JeOe yeer pe Oees Ùekesâ~ MegYe ueive ceW keg âue veeef jÙeeb yeesÙeW ÙeneB Deekes â~~6~~

Ô ÜeR vecees Je= <eYeeÙe jes ef nefCe Ûeb[s ceneÛeb [s meJe& Ûeb [s mJeene~ Fef le yeer peeef ve Øe#eeueÙes led ~

Ô vecees jesef nef Ce JeOe& ceeveef JepeÙes ef JepeÙeÛeb [s yeer peØeceg KeeÙe uees keâef JeefoleeÙe meJe& %eeÙe mJeene~ Fef le meg vojer ef YeJe& heÙes led mJeÙeb Ûe Jehes led ~

hegCÙeenceb$e:—

eqMe<ÙeebkegâjeW keâes meeRÛeles efpevejepe kesâ JeÛeve~ Gvekeâer keâjW Deefle GVeefle efpevejepe kesâ JeÛeve~~ßeer heeo DeÛe&vee kes â efueÙes het Ce& keb gâYe ues~ heg CÙeeb keg âjeW FJe Deb keg âjeW keâes meeR Ûent b Yeues~~7~~

Ô vecees jes ef nef Ce Ûeb [s heeÕe& Ûeb [s ef JeIveef JepeÙeÛeb [s meJe& Ûeb [s mJeene~ (Fef le peuemes Ûeveb keg âÙee& led ~ heg CÙeenceb $es Ceeef he peuemesÛeveb keg âÙee& led ~)




—DeeÙee& Úvo—

ef MeJecemleg meJe& peieleeb, hejef nleef vejlee YeJeb leg Yet leieCee:~ oes<ee: ØeÙeeb leg veeMeb, efle…leg ef peveMeemeve b megef Ûejb~~8~~

Ô ÜeR meJee&CnÙe#e Øeceg KeosJee Deent leeef Ûe& lee: meJex mJemLeeveb ieÛÚle ieÛÚle

pe: pe: pe:~ Fef le ef Jemepe& veceb ieues <eg heg <heeb peef ueb ef Jekeâer Ùe& os Jelee ef Jemepe& Ùes led ~Deb keg âjeW mes het pee——Mes j Úb o—

nve Ieeefle Øeieš ef vejJeOeer Âkeâd %eeveJeer Ùe& meg Ke~ keâuÙeeCe heeb Ûe ÛeeQ ef leme Deef leMeÙe keânW Øeceg Ke~~ heg CÙeeb keg âjeW mes Deepe Ùeneb ßeer ef peves võ keâes~ yeng heg CÙe Deb keg âjeW kes â ef ueÙes ceQ pepet B Gvekeâes~~9~~

Ô ÜeR vece: hejcekeâuÙeeCekes âYÙe: mJeene~ FlÙeb keg âjw jYÙeÛe& Ùes led ~ Øeceeoep%eeveohee& Åew ef Je&ef nleb ef Jeef nleb ve Ùeled ~ ef peveWõemleg Øemeeoeòes mekeâueb mekeâueb Ûe leled ~~

#eceeheCeheg j: mejb heb Ûeeb ieØeCeece:~Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Deef me Dee Gmee mJemLeeveb ieÛÚ ieÛÚ pe: pe: pe:~

Fef le ef Jemepe& veb~

IešÙee$ee efJeefOe mecemle GÅeeheve ef JeOeeveeW kes â ef ueÙes peueÙee$ee (IešÙee$ee) keâe ef JeOeeve Ùen

nw ef keâ meewYeeiÙeJeleer ef ŒeÙeeB let ue ceW ef uehešs Deew j keâueeJee mes meg meb mke=âle veeefjÙeueeW mes {kes â keâueMe peueeMeÙe kes â heeme ues peeJeW~ peueeMeÙe kes â het Je&Yeeie Ùee Gòej

Yeeie ceW Yet ef ce keâes peue mes Oees keâj heef Je$e keâjW~ he§eeled Gme Yet ef ce ceW ÛeeJeueeW mes Ûeew keâ yeveekeâj ÛeeJeueeW keâe heg b pe jKes Deew j keâueMeeW keâes Gve heg b peeW hej mLeeef hele keâj oW~ Ûeew keâ kes â ÛeejeW keâes veeW hej oer hekeâ peueevee Ûeeef nÙes~ heg ve: veer Ûes ef ueKeer ef Jeef Oe keâjkes â keg âSb mes peue ef vekeâeueW~1

ßeer ef peves võos Je keâe 108 keâueMeeW Éeje ceneefYe<eskeâ keâjves kesâ ef ueÙes peueÙee$ee ceW Fmeer ef JeefOe mes peue ueevee Ûeeef nÙes~ Jes oer Meg ef æ kes â ef ueÙes Yeer Ùener ef Jeef Oe keâjvee Ûeeef nÙes~ keâueMe ues keâj keg âSb hej henB g Ûe keâj ceneceb $e heÌ {keâj ef vecve ef Jeef Oe keâjveer ÛeeefnÙes—

—Mes j Úb o— pees pew ve ceeie& meÂMe ef Jeceue veer j mes Yejs~ he©eeef o mejes Jej mes megOeeMeer le ieg Ce Oejs~~ peue iebOe De#eleeef o DeIe& keâes mecehÙe& kes â~ mebmeej leheve ot j keâ™b n<e& n<e& kesâ~~1~~

Ô ÜeR he©eekeâjeÙe DeIÙeË mecehe& Ùeeef ce mJeene~(heÌ {keâj peueeMeÙe-keg âSb hej DeIe& ÛeÌ {eJeW~)

ßeer Deeef o os ef JeÙeeB ef peves võceele mes JeleeR ~

kegâue veie kesâ he©e Deeefo mejJejeW hes efveJemeleeR~~peue.~~2~~Ô ÜeR ßeer ØeYe= ef leos JeleeYÙe: Fob peueeef o DeIÙeË mecehe& Ùeeef ce mJeene~(ÙeneB mes peueeMeÙe het pee keâjW~)

ieb ieeef o os ef JeÙeeb meoe ceb ieuemJe™he nQ ~ ieb ieeef o veoer ceW jnW ef peveYeef òeâ Ùeg òeâ nQ ~~peue.~~3~~

Ô ÜeR ieb ieeef oos JeerYÙe: Fob peueeef o DeIÙeË mecehe& Ùeeef ce mJeene~1. ›eleef leef Le ef veCe& Ùe he=. 40 mes 42 lekeâ Muees keâeW keâe Yee<ee heÅeeveg Jeeo nw~

`




`

meerl eev eoer meby ebefO e ceneùo ceW pees jnW~ Ùes veeiekegâcej osJe heeheceue keâes Oees jns~~ peue iebOe De#eleeef o DeIe& keâes mecehÙe& kes â~ meb me ej le heve otj ke â™ b n<e& n<e & kes â~~4~~

Ô ÜeR meer leeef Jeæceneùoos JesYÙe: Fob peueeef o DeIÙeË mecehe& Ùeeef ce mJeene ~ meer lees oveoer ceOÙe ceneùo ceW pees jnW~ Ùes veeiekeg âceej Oece& ef ve… heehe Oees jns~~peue.~~5~~

Ô ÜeR meer lees oeef Jeæceneùoos JesYÙe: Fob peueeef o DeIÙeË ... ~ ueJeCees oOeer keâeuees oOeer ceW leerLe& pees keâns~ ceeieOe ØeYeeme Jejlevet meg jieCe Jeneb jnW~~peue.~~6~~

Ô ÜeR ueJeCees okeâeuees oceeieOeeef oleerLe& os JesYÙe: Fob peueeef o DeIÙeË ... ~ meer lee Je meer lees oe veoer kes â leerLe& pees keâns~ ceeieOe ØeYeeme Jejlevet meg jieCe Jeneb jnW~~peue.~~7~~

Ô ÜeR meer leemeer lees oeceeieOeeef oleerLe& os JesYÙe: Fob peueeef o DeIÙeË ... ~ ueJeCeeso Deeefo peueefOe DemebKÙeele efieveeÙes~ FveceW jnW pees meg j ef peveW õ Yeòeâ yeleeÙes~~peue.~~8~~

Ô ÜeR meb KÙeeleer lemeceg õos JesYÙe: peueeef o DeIÙeË ... ~ pees uees keâ ceW Øeef meæ ßes … leerLe& ceevÙe nQ ~ veb oer Õejeef o Jeeef he ceW meg jieCe ØeOeeve nQ ~~peue.~~9~~

Ô ÜeR uees keâeef Yecele leerLe& os JesYÙe: peueeef o DeIÙeË ... ~ Fme Muees keâ keâes yees uekeâj keg âSB mes peue ef vekeâeuekeâj yeÌ [s yele& ve ceW Yejvee~

iebiee efo Je ßeer Deeefo osefJeÙeeb Øeefm eæ nQ~ ceeieOe ØeYeeme Deeef o peueef Oe kes â DeOeer Me nQ ~~ mejJej kes â os Je DevÙe peueeMeÙe kes â os Je Yeer~ Ùes vee rj Megæ keâj W DeeÙ eke sâ Ùeneb DeYe er~~10~~

heg ve: ef vecveef ueef Kele ceb $e yees uekeâj keâueMeeW ceW Yejvee—Ô ÜeR ßeer ÜerOe= ef lekeâer ef le& yeg ef æue#ceer Meeb ef leheg „Ùe: ßeer ef okeäkeg âceeÙeex ef peveW õ-

ceneef Ye<es keâkeâueMeceg Kes <eg Sles <eg ef velÙeef Jeef Me„e YeJele YeJele mJeene~

heg ve: ef vecve Muees keâ heÌ {keâj peueMeg ef æ keâjW~ ef Jemepe& ve keâj peue mes Yejs keâueMeeW keâes meewYeeiÙeJeleer ef ŒeÙeeW DeLeJee keâvÙeeDeeW Éeje ues DeeJeW~ keâueMeeW keâer meb KÙee 1 9 nw~

Ùes leer Le&ve erj mes Yejs mJeCeeaÙ e kegbâ Ye nQ~

ßeerDeeef o os ef JeÙeeW mes meef nle heg CÙe keg b âYe nQ ~~ peÙe peÙe ef veveeo keâjkes â h et Ce& keg b âYe G"eGB â~ cemlekeâ hes Oejkesâ ueeÙekesâ ef peveJej keâes vnJeeGBâ~~11~~

Ùeef o ÙeneB Jes oer Meg ef æ kes â ef ueÙes IešÙee$ee mes peue uee jns neW lees Deb ef lece ÛejCe ceW Ss mee yees uevee Ûeeef nÙes—

(cemlekeâ hes Oejkes â ueeTb Jes oer Meg ef æ keâjeGB â)

Fef le IešÙee$ee ef Jeef Oe:

1. 108 keâueMeeW keâer IešÙee$ee ceW Yeer Ùener ef Jeef Oe keâjW~




DeLe ceneceb[ueejeOevee ef peveeveeceef he ef meæeveeb cen<eea Ceeb meceÛe& veeled ~ hee"elmJemlÙeÙevemÙeeefhe ceve:hetJeË ØemeeoÙes~~1~~

ceve: Øemeef òemetÛeveeLeË DeÛe& veeheer "e«ele: heg <heeb peef ueb ef #ehesled ~

Den& vle het pee mLeehevee—ieer lee Úb o

Deef jnb le ØeYeg ves Ieeef leÙee keâes Ieele ef vepe meg Ke hee efueÙee~ Úd Ùeeueerme iegCe kes â veeLe De"jn oes<e keâe meye #eÙe ef keâÙee~~ Mele Fb õ efvele het peW GvnW ieCeOej cegveer Jeb ove keâjW~ nce Yeer ØeYees! leg ce DeÛe& vee kes â ns leg Deef Yevevove keâjW~~1~~

Ô ÜeR Den&ved vece: ns Den&lhejcesef…ved! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ešd Dee£eveveb~Ô ÜeR Den& ved vece: ns Den& lhejces ef …ved ! De$e ef le… ef le… ": ": mLeeheveb~

Ô ÜeR Den& ved vece: ns Den& lhejces ef …ved ! De$e cece meef Veef nlees YeJe YeJe Je<ešd meef VeOeer keâjCeb~

— yemevleef leuekeâe Úb o — ßeer ceefppeveWõ heo ceW peueOeej osTb~Deelebkeâhebkeâ peie keâe meye ot j nesJes~~ FÛÚeveg meej heâueoeÙekeâ keâuhele™ Ùes~ het pee ef peves võØeYeg keâer $eÙe leehe veeMes~~1~~

Ô ÜeR Den& ved vece: hejces ef …YÙe: mJeene~ (peueb ef veJe& heeceer ef le mJeene~)

keâeMceer ef j kes âMej meg Ûeb ove keâes ef IemeeGB â~ ÛeÛet Ë efpevesvõ heoheb keâpe ceW ®ef Ûe mes~~ meb meej kes â mekeâue leehe ef JeveeMe keâjleer~ het pee ef peves võ ØeYeg keâer meye meew KÙe os leer~~2~~

Ô ÜeR Den& ved vece: hejceelcekes âYÙe: Ûeb oveb ... ~ pees keg b âoheg <he keâef ueÙeeW mece oer Keles nQ ~Oees Ùes meg leb og ue ef ueÙes Yej Leeue ceW nQ ~~

DenËle mevceg Ke jKetB yeng heb gpe veer kesâ~ heeLes Ùe cees#eheLe ceW peve kes â ef ueÙes nes~~3~~

Ô ÜeR Den& ved vece: Deveeef oef veOevesYÙe: De#eleb ... ~ ceuueer ieg ueeye Jej heg <he meg ieb ef Oe keâjles~

DenË le kes â ÛejCe ceW ®ef Ûe mes ÛeÌ {eGB â~~ heeheevOeket âhe ceef Oe [t ye jns peveeW keâes~ Gæej ns leg ef pevehet peve ner peieled ceW~~4~~

Ô ÜeR Den& ved vece: meJe& ve= meg jemeg jhet ef pelesYÙe: heg <heb ... ~ Meeueer Ùe Dees ove meg ieb ef Oele Yees pÙeJemleg~ heer Ùet <e leg uÙe Ûe™ ues keâj Leeue Yejkes â~~DenË le mevceg Ke ÛeÌ {e #egOe JÙeeef Oe veeMet B~ le= hleer Deveb le ef pevehetpeve mes ef ceues ieer~~5~~

Ô ÜeR Den& ved vece: Deveb le%eevesYÙe: vew Jes Åeb ... ~

pees ef Ûeòe keâe lecemecet n ef JeveeMe keâjkes â~ $ew uees keäÙeies n Jej oer hekeâ oer he pÙees ef le~~ ues oer he Deejef le keâ™B Jej%eevepÙees ef le~ heeGB â Deveb le ef vepe%eeve ef Jekeâeme keâjkes â~~6~~

Ô ÜeR Den& ved vece: Deveb leoMe& vesYÙe: oer heb ... ~ pees Oet he meg voj meg iebOe ef yeKesjleer nw~Deef ive ef Je<es peuele Oetceü GÌ [eJeleer nw~~ Kes GBâ oMeebieJej Oethe efpevesvõ Deeies~

meb het Ce& heehe peueles Jej meew KÙe nes iee~~7~~Ô ÜeR Den& ved vece: Deveb leJeer ÙexYÙe: Oet heb ... ~ Ùes keâuheJe=#e heâue mece Deef le ef ce„ leepes~Dece= le meceeve jme mes heef jhet Ce& oer KeW~~ het pee keâ™B heâue ÛeÌ {ekeâj Deehekeâer ceQ ~ mJeelcewkeâ efmeefæ heâue Øeehle keâ™B Fmeer mes~~8~~

Ô ÜeR Den& ved vece: Deveb lemeew KÙesYÙe: heâueb ... ~




veer jeef o Dee" Jej õJÙe meb pees Ùe keâjkes â~ Iebše OJepee ÛebJej Ú$e meg ohe&Ceeoer~~ ceeb ieuÙe õJÙe MegYe ues keâj het peles ner~ meb het Ce& ceb ieue ef ceues ef vepe meew KÙe heeGB â~~9~~

Ô ÜeR Den& ved vece: hejceceb ieuesYÙe: DeIÙeË ... ~ßeer het pÙeheeo ef peve kes â ÛejCeeype veceles~ meb het Ce& Fb õ ef Mej mes Deef leYeef òeâ YeeJes~~ßeer het pÙe kes â heoef vekeâš peueOeej os les~ nes Meeb efle uees keâ $eÙe ceW ceg Pe Yeòeâ keâes Yeer~~10~~

Ô ÜeR Den& ved vece: mJeefmle Yeõb YeJeleg peieleeb MeebleÙes MeebefleOeejeb efve<heeoÙeeefce Meeb ef leke= âod YÙe: mJeene~

(Meeb ef leOeeje keâjW)

pees Fvõ Yeef òeâ JeMe ves $e npeej keâjkes â~ yeejn npeej keâj leeb [Je ve= lÙe keâjlee~~

Ssmes ef peves võheo heg <he ÛeÌ {eÙe keâjkesâ~ hetpee ef$ekeâeue keâj Deveg hece meew KÙe heeGB â~~11~~

Ô ÜeR Den& ved vece: OÙeele= ef Ye: DeYeer ef hmeleheâuesYÙe: mJeene~(heg <heeb peef ue ÛeÌ {eJeW)

peÙeceeuee

—oes ne— ßeer Deef jnb le ef peves võ keâe, Oe™B ùoÙe ceW OÙeeve~ ieeGB â ieg Ceceef Ceceeef uekeâe, n™B mekeâue DeheOÙeeve~~1~~

—MecYeg Úb o—

peÙe peÙe ØeYeg leerLeË keâj ef peveJej, leg ce meceJejCe ceW jepe jns~ peÙe peÙe DenË led ue#ceer heekeâj, ef vepe Deelcee ceW ner Deehe jns~~

pevcele ner oMe Deef leMeÙe nes les, leve ceW ve hemes Je ve ceue Deeoer~ heÙemece ef mele ®efOej meg meceÛeleg<keâ, mebmLeeve meb nveve nw Deeoer~~1~~

DeefleMeÙe meg ™he, megjefYele leveg nQ, MegYe ue#eCe menme Dee" meew nQ~Delegefuele yeue efØeÙeefnle JeÛeve ØeYees, Ùes oMe DeefleMeÙe peve ceve ceesnW~~

kes âJeue jef JeØeieef šle nes les ner, oMe Deef leMeÙe DeÆg le ner ceeveeW~ ÛeejeW ef oMe Fkeâ-Fkeâ Ùees peve lekeâ, meg ef Ye#e jns Ùen mejOeevees~~2~~

nes ieieve ieceve, veefnb ØeeCeer JeOe, veefnb Yesepeve veefnb Ghemeie& leg cnW~ ÛeGcegKe oer KeW meye ef JeÅeeheef le, veef nb ÚeÙee veef nb ef šcekeâej leg cnW~~ veef nb veKe Deew kes âMe yeÌ {s ØeYeg kes â, Ùes oMe Deef leMeÙe megKekeâejer nQ ~ meg jke= âle Ûeew on Deef leMeÙe cevenj, pees YeJÙeeW keâes ef nlekeâejer nQ ~~3~~

meJe e&Oe& ceeieOee rÙee Yee<e e, meye ØeeC eer cew$e er YeeJe OejW~ meye $e+leg kes â heâue Deew het âue ef KeueW, ohe& CeJeled Yet jlveeYe OejW~~

Deveg ket âue meb ieb ef Oele heJeve Ûeues, meye peve ceve hejceeveb o YejW~ jpekeb âškeâ ef Jejef nle Yet ef ce mJeÛÚ, iebOees okeâ Je= „er os Je keâjW~~4~~

ØeYeg heo leue keâceue efKeueW megvoj, Meeueer Deeefokeâ yeng OeevÙe heâueW~ ef vece& ue DeekeâeMe efoMee ef vece& ue, megjieCe efceue peÙe peÙekeâej keâjW~~Deefjnb le os Je keâe ßeerefJenej, Jej Oece& Ûe›eâ Ûeuelee Deeies~ Jemeg ceb ieue õJÙe jnW Deeies, Ùen ef JeYeJe ef ceuee peie kes â lÙeeies~~5~~

le®Jej DeMeeskeâ meg jheg<he Je=ef „, ef oJÙeOJeefve, ÛeeQme" Ûecej keânW~

ef mebnemeve Yeeceb[ue meg jke= âle, og bogefYe Ú$e$eÙe MeesYe jnbs~~ Ùes Øeeef leneÙe& nQ Dee" keâns, Deew oMe& ve %eeve meew KÙe Jeer jpe~ Ùes Ûeej Deveb le Ûeleg„Ùe nQ , meye ef ceuekeâj ÚdÙeeefueme ieg Ce keâerjle~~6~~

#egOe le= <ee pevce cejCeeef o oes <e, De"oMe ef Jejef nle ef veoex <e ng S~ ÛeT Ieeef le Ieele veJeueef yOe heeÙe, meJe& %e ØeYeg meg Kehees <e ng S~~ ÉeoMeieCe kes â Yeef Je Demeb KÙeele, leg ce Oeg ef ve meg ve nef <e& le nes les nQ ~ mecÙekeälJe meefueue keâes heekeâj kesâ, YeJe YeJe kes â keâef ueceue Oeesles nQ ~~7~~




efmeæ hetpeemLeehevee—ieerleeÚb o

ßeer efmeæ hejces …er Deveb leeveb le $ew keâeef uekeâ keâns~ ef $eYeg Jeve ef MeKej hej jepeles Jen meemeles ef mLej jns~~

Jes keâce& Dee"eW veeMe keâj, iegCe Dee"Oej ke= âleke= âlÙe nQ ~ keâj Leehevee ceQ het pent B, Gvekeâes veceW ef vele YeJÙe nQ ~~1~~

Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ef meæhejces ef …mecet n! De$e DeJelej-DeJelej meb Jeew <ešd Dee£eveveb~

Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ef meæhejces ef…mecetn! De$e efle… efle… ": ": mLeeheveb~Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ef meæhejces ef …mecet n! De$e cece meef Veef nlees YeJe YeJe

Je<ešd meef VeOeer keâjCeb~—DeLee„keb â (heb ÛeÛeecej Úb o)—

Deveeef o mes le= <ee ueieer ve veer j mes yeg Peer keâYeer~Dele: ØeYees ef $eOeej os Ùe veer j mes pepet B DeYeer~~Deveb le ef meæÛe›eâ keâer meoe Gheemevee keâ™B~ mJe pevce ce=lÙeg ceuue peerle efmeefæ Debievee Je™B~~1~~

Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ßeer ef meæhejces ef …YÙe: pevcepejece= lÙeg ef JeveeMeveeÙe peueb efveJe& heeceer ef le mJeene~

Deveb le keâeue jeie Deeie oen ceW peuee ef nÙee~ Gmeer ef keâ Meeb ef le ns leg iebOe ueeÙe ÛeCe& Ûeef Ûe& Ùee~~Deveb le.~~2~~

Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ßeer ef meæhejces ef …YÙe: meb meejleeheef JeveeMeveeÙe Ûeb oveb efveJe& heeceer ef le mJeene~#eCes keâ meg keäKe nsleg ceQ vecee meYeer keg âosJe keâes~DeKeb[ meew KÙe nsleg Meeef ue mes pepet B megos Je keâes~~Deveble.~~3~~

Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ßeer ef meæhejces ef …YÙe: De#eÙeheoØeehleÙes De#eleb efveJe& heeceer ef le mJeene~

ceQ Yeer YeJeog:Ke mes IeyeÌ [e keâj, Deye Deehe MejCe ceW DeeÙee nt B~ mecÙekeälJe jleve veef nb ueg š peeJes, yeme Ùener ØeeLe& vee ueeÙee nB t ~~ meb Ùece keâer nes het leea YeieJeved ! Deew cejCe meceeOeer het Je& keâ nes~ nes kes âJeue ‘%eeveceleer’ ef meæer, pees meJe& ieg CeeW keâer het jkeâ nes~~8~~

cees n Dejer keâes nve ng S, ef $eYeg Jeve het pee Ùees iÙe~ vecees vecees Deef jnb le keâes, heeGB â meew KÙe cevees %e~~9~~Ô ÜeR Cecees Deef jnb leeCeb Den& lhejces ef …YÙe: peÙeceeuee DeIÙeË....~

Meeb leÙes Meeb ef leOeeje, heg <heeb peef ue:~

`




meg iebOe heg <henej ues pepet B mecemle ef meæ keâes~ jleerMe ceuue peerle kesâ uentB efvepeelce efmeefæ keâes~~Deveble.~~4~~

Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ßeer ef meæhejces ef …YÙe: keâeceJeeCeef JeOJeb meveeÙe heg <heb efveJe& heeceer ef le mJeene~

ef heÙet <e ef heb [ kes â meceeve cees okeâeef o ues Ùe kes â~ efvepeelce meew KÙe nsleg ceQ pepetB Øeceeo Kees Ùe kesâ~~Deveble.~~5~~Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ßeer ef meæhejces ef …YÙe: #eg Oeejes ieef JeveeMeveeÙe vew Jes Åeb

efveJe& heeceer ef le mJeene~ meg JeCe& oer he ues Ùe veeLe heeo DeÛe& vee keâ™B~ mecemle ceesn OJeeble veeMe %eeve pÙeesefle keâes Ye™B~~Deveble.~~6~~

Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ßeer ef meæhejces ef…YÙe: cees nebOekeâej ef JeveeMeveeÙe oerheb efveJe& heeceer ef le mJeene~

meg iebOe Oet he ues Ùe Deef ive hee$e ceW Øepeeef ueÙes~

keâuebkeâ hebkeâ pJeeue kesâ efvepeelce keâes GpeeefueÙes~~Deveble.~~7~~Ô ÜeR Cecees efmeæeCeb ßeer efmeæhejcesef…YÙe: De„keâce&onveeÙe Oetheb efveJe&heeceerefle

mJeene~Deveej mes Je meb lejeef o melheâueeW keâes ueeFÙes~ mJe leer ve jlve ns leg veeLe heeo ceW ÛeÌ {eFÙes~~Deveb le.~~8~~

Ô ÜeR Cecees efmeæeCeb ßeer efmeæhejcesef…YÙe: cees#eheâueØeehleÙes heâueb efveJe&heeceerefle mJeene~

meg jlve keâes ef ceueeÙe DeIe& ues Ùe Leeue ceW Yejs~

Deveb le Meef òeâ ns leg Deehe ÛeCe& DeÛe& vee keâjs~~Deveb le.~~9~~Ô ÜeR Cecees efmeæeCeb ßeer efmeæhejcesef…YÙe: DeveIe&heoØeehleÙes DeIeË efveJe&heeceerefle

mJeene~—oes ne—

ØeYeg heo ceW Oeeje keâ™B, ÛeGmeb Ie Meeb leer ns le~ Meeb leerOeeje peiele ceW, DeelÙebeflekeâ megKe nsle~~10~~

Meebef leOeeje~

Ûeb hekeâ njef meb ieej yeng, heg <he meg ieb ef Oele meej~ heg <heeb peef ue mes het peles, nes Jes meew KÙe Deheej~~11~~

heg<heeb peef ue:~ peÙeceeuee

—oes ne— heg od ieue kes â meb yebOe mes, ner ve mJeÙeb mJeeOeer ve~ vecetB vecetB meye efmeæ keâes, efleve heo Yeefòeâ DeOeerve~~1~~

Ûeeue—ns oer veyeb Oeg...........

peÙe peÙe Deveb le ef meæJe= b o ceg ef òeâ kes â keb âlee~ peÙe peÙe Deveb le YeJÙeJe= b o ef meeq æ keâjb lee~~ peÙe peÙe ef $euees keâ De«eYeeie TOJe& jepeles~ peÙe veeLe! Deehe ceW ef n Deehe ef velÙe jepeles~~1~~

%eeveeJejCe kes â heeB Ûe Yes o keâes ef Jeveeef MeÙee~ veJe Yes o oMe& veeJejCe keâes meJe& veeef MeÙee~~ oes Jesove erÙe Dee" yeerm e ceesnveer nves~ ÛeG DeeÙeg veecekeâce& meye ef lejeveyes nves~~2~~ oes iee$e DeblejeÙe heeBÛe meJe& veeefMeÙee~ meye Fkeâ meew DeÌ[leeueerme keâce& Øeke=âefle veeefMeÙee~~ Ùes Dee" keâce& veeMe ceg KÙe Dee" ieg Ce ef ueÙes~ ef heâj Yeer Deveb leeveb le meg ieg CeJe= b o Yej ef ueÙes~~3~~

Fve {eF& Éer he ceOÙe mes ner ceg ef òeâ heo ef ceues~DevÙe$e leer ve uees keâ ceW vee het Ce& meg Ke ef ceues~~ meye ner ceveg <Ùe ceg òeâ nes les keâce& Yet ef ce mes~DevÙe$e mes Yeer ceg òeâ neW Ghemeie& ef veef cele mes~~4~~ heJe&le veoer mecegõ iegheâe kebâojeDeeW mes~ Jeve Yees ie Yet ef ce keâce& Yet Deew j Jes ef okeâeDeeW mes~~




meJe& meeOeg hetpeemLeehevee—ieerleeÚb o

pees ef velÙe ceg òeâer ceeie& jlve$eÙe mJeÙeb meeOeW mener~ Jes meeOeg mebmeejeef yOe lej heeles mJeÙeb ner efMeJe cener~~

Jenb hes meoe mJeelcew keâ hejceeveb o meg Ke keâes Yees ieles~ Gvekeâer keâjs nce DeÛe&vee, Jes Yeòeâ ceve ceue Oees Jeles~~1~~

Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeent Ceb meJe& meeOeg hejces ef …mecet n! De$e DeJelej-DeJelej meb Jeew <ešd Dee£eveveb~

Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeent Ceb meJe& meeOeg hejces ef …mecet n! De$e ef le… ef le… ": ": mLeeheveb~

Ô ÜeR Cecees ueesS meJJemeentCeb meJe&meeOeghejcesef…mecetn! De$e cece meefVeef nleesYeJe YeJe Je<ešd meef VeOeer keâjCeb~

DeLee„keb â—veejeÛe Úb o meeOeg ef Ûeòe kes â meceeve mJeÛÚ veer j ueeFÙes~ meeOeg ÛeCe& Oeej os Ùe heehe heb keâ #eeef ueÙes~~ Øeeke= âleer keâ ef veef Je& keâej veive™he keâes OejW~ ceg ef òeâJeuueYee leLeeef he Meer IeÇ Deehekeâes JejW~~1~~

Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeent Ceb meJe& meeOeg hejces ef …YÙe: pevcepejece= lÙeg - ef JeveeMeveeÙe peueb ef veJe& heeceeref le mJeene~

mJeCe& keâeb ef le kes â meceeve heer le iebOe ueeFÙes~

meeOeg ÛeCe& ÛeÛe& les mecemle leehe veeefMeÙes~~Øeeke= âleerkeâ.~~2~~Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeentCeb meJe& meeOeghejcesef…YÙe: meb meejleeheef JeveeMeveeÙe Ûeb oveb efveJe& heeceer efle mJeene~

Ûeb õ jef Mce kes â meceeve Oeewle Meeef ue ueeFÙes~ ÛeCe& kesâ meceer he hegb pe os le meew KÙe heeFÙes~~Øeeke= âleerkeâ.~~3~~

Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeent Ceb meJe& meeOeg hejces ef …YÙe: De#eÙeheoØeehleÙesDe#eleb ef veJe& heeceer ef le mJeene~

pees ceg òeâ ng S nes jns De® nes ÙeW ies Deeies~ Gve meJe& ef meæ keâes vecet B ceQ Meer Me Peg keâekes â~~5~~ vej uees keâ hew leeueer me ueeKe Ùees peveeW keâne~ Glevee ØeceeCe ef meæuees keâ keâe Yeer nw jne~~

DeCeg cee$e Yeer peien ve peneB ceg òeâ vee ng S~DeleSJe ef meæuees keâ ef meæieCe mes Yej jns~~6~~ Glke= â„ meJee heeB Ûe meew Oeveg keâe ØeceeCe nQ ~ peIevÙe meeÌ {s leer ve neLe keâe ner ceeve nw~~ ceOÙece Deves keâ Yes o mes DeJeieenvee keâner~ Gve meJe& efmeefæ keâes veceBt Jes meew KÙe keâer cener~~7~~ efvepe Deelce pevÙe efvejeyeeOe meew KÙe Yeesieles~ efvepe %eeve mes ner ueeskeâeuees keâ keâes efJeueeskeâles~~

efvepe ceW meowJe le=hl e meoekeâeue jnW ies~Deeies keâYeer Yeer Jes ve hegvepe& vce uenW ies~~8~~ Gve meJe& ef meæ keâer ceQ meoe Jeb ovee keâ™B~ meJee&L e&efmeefæ nsleg meoe DeÛe&vee keâ™B~~ leg ce veececee$e Yeer ef veef ceòe meJe& ef meef æ ceW~DeleSJe vece@t b yeejyeej meJe& efmeæ ceQ~~9~~

—oes ne—

Yet le Yeef Je<Ùele mebØeleer, leerve keâeue kes â efmeæ~

Gvekeâer hetpee pees keâjW, uenW ‘‘%eeveceleer’’ efveæ~~10~~Ô ÜeR Cecees efmeæeCeb meJe&efmeæhejcesef…YÙe: peÙeceeuee DeI ÙeË efveJe&heeceerefle

mJeene~ Meeb leÙes Meeb ef leOeeje, heg <heeb peef ue:~

`




keâuheJe=#e kes â meg ieb ef Oe heg <he Leeue ceW Yejs~ keâeceos Je kes â peÙeer efpevesvõ-heeo ceW OejW~~Øeeke= âleer keâ.~~4~~

Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeentCeb meJe& meeOeg hejcesef…YÙe: keâeceJeeCeefJeOJeb meveeÙe heg<heb ef veJe& heeceer ef le mJeene~

het ef jkeâe Fceef le& ÙeeB meg JeCe& Leeue ceW Yejs~YetKe yÙeeefOe veeMe nsleg Deehe DeÛe&vee keâjW~~Øeeke=âleerkeâ.~~5~~Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeent Ceb meJe&meeOeg hejces ef …YÙe: #egOeejes ieef JeveeMeveeÙe

vew Jes Åeb ef veJe& heeceer ef le mJeene~ jlveoer he ceW keâhet j pÙees ef le keâes peueeFÙes~ meeOg eJe= b o het peles meg%eeve pÙees ef le heeFÙes~~Øeeke=âleer keâ.~~6~~

Ô ÜeR Cecees ueesS meJJemeentCeb meJe&meeOeg hejcesef…YÙe: ceesnebOekeâej efJeveeMeveeÙe oer heb ef veJe& heeceer ef le mJeene~

De„ iebOe Deefle megiebOe Oethe Kes Ùe Deefive ceW~

De„ keâce& Yemce nesle Deehe Yeefòeâ jbie ceW~~Øeeke= âleerkeâ.~~7~~Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeent Ceb meJe& meeOeg hejces ef …YÙe: De„keâce& onveeÙe

Oet heb ef veJe& heeceer ef le mJeene~ mes Je Deece meb leje yeoece Leeue ceW Yejs~ hetpeles ef n Deehe ÛeCe& ceg efòeâ Deb ievee Jejs~~Øeeke= âleer keâ.~~8~~

Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeent Ceb meJe& meeOeg hejces ef …YÙe: cees#eheâueØeehleÙes heâueb ef veJe& heeceer ef le mJeene~

veer j iebOe Deeefo De„ õJÙe DeIe& ues ef ueÙee~

megKe Deveb le nsleg, Deehe ÛeCe& ceW meceefhe& Ùee~~Øeeke=âleerkeâ.~~9~~Ô ÜeR Cecees uees S meJJemeent Ceb meJe& meeOeg hejces ef …YÙe: DeveIÙe& heoØeehleÙesDeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~

—oes ne—

ieg ® heo ceW Oeeje keâ™B, ÛeG meb Ie Meeb ef le ns le~ Meeb leerOeeje peiele ceW, DeelÙeb ef lekeâ meg Ke ns le~~10~~

Meebef leOeeje~

Ûeb hekeâ njef meb ieej yeng, heg <he meg ieb ef Oele meej~ heg <heeb peef ue mes het peles, nes Jes meew KÙe Deheej~~11~~

heg<heeb peef ue:~ peÙeceeuee

—oes ne— ef ÛeÛÛew levÙe megkeâuhele®, DeeßeÙe ues megKekeâej~ ef MeJeheâue keâer Jeeb Úe keâjW, veceB t meeOeg ieg CeOeej~~

Ûeeue—ns oer veyeb Oeg ....

pewJe ble meeO egJe =bo mek eâue ÉbÉ efve JeejW ~ pewJeb le meg Keevebo mJeelce leòJe ef JeÛeejW~~ pew pew cegveervõ veive™he Oeej jns nQ~ pew pew Deveb le meew KÙe kes â DeeOeej YeÙes nQ ~~1~~

ieg®os Je DeªeF&me cetueiegCe keâes Oeejles~ Gòej ieg CeeW keâes Meef òeâ kes â Deveg meej Oeejles~~ßegle keâe DeYÙeeme ÉeoMeebie lekeâ Yeer keâj jnW~ ef peve ™he mes ner cees#eheo meekeâej keâj jnW~~2~~ «eer <ece $e+let ceW heJe& leeW hes OÙeeve Oejs nQ ~ Je<ee& $e+let ceW Je=#ecetue ceW efn KeÌ[s nQ ~~ "b[er $e+let ceW Ûeewnšs hes Ùee veoer lešs~ efvepe Deelcee keâes OÙeeJeles efMeJeheLe mes veefnb nšs~~3~~

yeng lehe kes â Yes o ef meb n-ef ve<›eâer ef [leeef o nQ ~ Gvekeâer meoe keâjW ve leve mes ceceleDeeef o nQ ~~ lehe $e+efæ yegefæ $e+efæ ef›eâÙee efJeef›eâÙee $e+æer~ jme $e+efæ Deew De#eerCe$e+efæ Deew<eefOe $e+æer~~4~~ veevee Øekeâej $e+ef æÙeeW kes â veeLe ng S nQ ~ ef meæer jcee mes Yeer Jes ner meveeLe ng S nQ ~~




Fvekes â ojMe mes YeJÙe peer Je heehe keâes njW~Deenej oW veJeef veef Oe mece= ef æ heg CÙe keâes YejW~~5~~ Fvekeâer meow Je Yeef òeâ mes, pees Jeb ovee keâjW~ Jes cees nkeâce& keâer mJeÙeb ner Keb [vee keâjW~~

ef ceLÙeelJe Deew ef Je<eÙe keâ<eeÙe ot j mes šjW~ mJeÙecesJe Yeòeâ efvepeeve b o hetj mes YejW~~6~~ ieg CeLeeve Ú"s meeleJeW mes Ûeew onW lekeâ Yeer~ mebÙele ceg veer $e+ef <e meeOeg keâneles nQ meYeer Yeer~~ Jes leer vevÙet ve veJe keâjesÌ [ meb KÙe keâns nQ ~~ yeme {eF& Éerhe ceW Deef Oekeâ Fleves ner jns nQ ~~~7~~ Fve meJe& meeOegDeeW keâer ef velÙe DeÛe& vee keâ™B~ $eÙekeâeue kes â Yeer meeOegDeeW keâer Jeb ovee keâ™B~~

ieg ™os Je! yeej yeej ceQ Ùes ØeeLe& vee keâ™B~ ef vepekesâ ner leerve jlve keâer yeme ÙeeÛevee keâ™B~~8~~—oes ne—

veece ues le ner DeIe šues, meJe&meeOeg keâe melÙe~ kesâJeue ‘%eeveceleer’ efceues, pees DevebleiegCe leLÙe~~9~~

Ô ÜeR Cecees ueesS meJJemeentCeb meJe&meeOeg hejcesef …YÙe: peÙeceeuee DeIÙeË ...~ Meeb leÙes Meeb ef leOeeje~ heg <heeb peef ue:~

DeLeele: mJemlÙeÙeveef JeOeeveb—Ghepeeef le Úb o—

ßeer hebÛekeâuÙeeCecenen&Ceene&, JeeieelceYeeiÙeeef leMeÙew ®heslee:~ leerLeËkeâje: kesâJeefueve§e Mes<ee:, mJeefmleef›eâÙeeb vees Ye=MeceeJenbleg~~1~~ Ùes Meg æcet uees òejmeod ieg Ceeveeb, DeeOeejYeeJeeoveieejmeb %ee:~ ef ve«eËLeJeÙee& ef vejJeÅeÛeÙee&:, mJeefmleef ›eâÙeemegpe& ieles ef nlee ve:~~2~~

Ùes ÛeeefCeceeÅe„meefJeef›eâÙee{Ÿee:, leLee#eÙeeJeemecenevemee§e~ jepe<e&Ùemles megjjepehetpÙee:, mJeefmleef›eâÙeemegpe&ieles efnlee ve:~~3~~ Ùes keâes …yeg od OÙeeef oÛeleg ef Je& Oeef æ& -jJeeheg jece<e& cenew <eOeæea :~ yeÇÿe<e&Ùees yeÇÿeefCe lelhejemles, mJeefmleef›eâÙeemegpe&ieles efnlee ve:~~4~~

peueeef oveeveeefJeOeÛeejCee Ùes, Ùes ÛeejCeeivÙeeb yejÛeejCee§e~ os Je<e& Ùemles veleos JeJe= voe: mJeef mleef ›eâÙeemeg pe& ieles ef nlee ve:~~5~~ meeueeskeâueeskeâppeJeuevewkeâleeveb, Øeehlee: hejbpÙeeseflejvebleyeesOeced~ meJe& ef<e& Jeb Åee: hejce<e& Ùemles, mJeef mleef ›eâÙeemegpe& ieles ef nlee ve:~~6~~ßes ef CeÉÙeejes nCemeeJeOeevee:, keâceex heMeeb ef le#eheCeØeJeer Cee:~ Ùes les mecemlee cegveÙees cenevle:, mJeefmleef›eâÙeemegpe&ieles efnlee ve:~~7~~ mece«eceOÙe#eef celee§e osMe-ØelÙe#ecelÙe#emeg Keeveg jòeâe:~ cegveerÕejemles peieoskeâceevÙee:, mJeefmleef›eâÙeemegpe&ieles efnlee ve:~~8~~

G«eb Ûe oerhleb Ûe lehees ef Yelehleb, cenÛÛe Iees jb Ûe lejeb Ûejvle:~ leheesOevee efveJe=&eflemeeOeveesòeâe:, mJeefmleef›eâÙeemegpe&ieles efnlee ve:~~9~~ ceveseJeÛe:keâeÙeyeueØeke=â„e:, mhe„er ke=âlee„eb ieceneefveefceòee:~#eerjece=leeœeeefJecegKee cegveervõe: mJeefmleef›eâÙeemegpe&ieles efnlee ve:~~10~~ ØelÙeskeâyegæØecegKee cegveervõe: Mes<ee§e Ùes Ùes efJeefJeOeefæ&Ùegòeâe:~ meJexÓefhe les meJe&peveer veJe=òee:, mJeefmleef›eâÙeemeg pe&ieles efnlee ve:~~11~~

—Meeot & ueef Je›eâer ef [le Úb o—

Meeheev eg «enMeefòeâleeÅe efleMeÙew-®ÛÛeeJeÛewjbefÛelee:~ Ùes meJex hejce<e& Ùees YeieJeleeb, les <eeb ieg Cemlees$ele:~~ SlelmJemlÙeÙeveeohewefle mekeâue:, mebkeäuesMeYeeJe: MegYe:~YeeJe: mÙeeled megke= âleb Ûe leÛÚgYeef JeOes-jeoeef Jeob ßesÙemes~~12~~

Fefle mJemlÙeÙeveb ceve:Øemeeoveef JeOeeveced ~

`




Ùe%e oer#ee efJeOeeve—yemeb leef leuekeâe Úb o—

DenË le mevceg Ke Oejer meye Jemleg ÙeW nQ ~ ceb ef$ele ef keâÙee Jej Deveeef o meg ceb $e mes ceQ~~

ßeerceeved ieg®Jej efvekeâš Ùen Ùe%e oer#ee~ ues keâj ef peveW õJej het peve keâes keâ™B ceQ ~~1~~

(Ûeb ove, ceeuee, ceg keg âš Deeef o ØemeeOeve Jemleg ÙeW Skeâ hee$e ceW ues keâj YeieJeeved kes â mevceg Ke jKevee, heg ve: Deveeefo ef meæ ceb $e yees uekeâj ceb ef$ele keâjkes â Deeies kesâ ceb $eeW kes â Deveg meej Gve-Gve Jemleg DeeW keâes «enCe keâjvee Ùee ceb ef $ele Ûeb ove keâes Gve-Gve JeŒe Deeef o ceW ueieeles jnvee~)

Deveeef o ef meæceb $e—Ô Cecees DeefjnbleeCeb, Cecees efmeæeCeb, Cecees DeeFefjÙeeCeb~

Cecee s GJepPe eÙeeCeb, Cecees ueesS meJJe meentCeb~~ Ûeòeeef j ceb ieueb-

Dejnb le ceb ieueb, ef meæ ceb ieueb, meeng cebieueb, kes âJeef ueheCCeòeesOeccees ceb ieue~ Ûeòeeef j uees ieg òecee -Dejnb le uees ieg òecee, ef meæ uees ieg òecee, meeng uees ieg òecee, kes âJeef ueheCCeòees Oeccees uees ieg òecee~ Ûeòeeef j mejCeb heJJeppeeef ce -Dejnb lemejCeb heJJeppeeef ce, ef meæmejCeb heJJeppeeef ce, meeng mejCeb heJJeppeeef ce, kes âJeef ueheCCeòees Oeccees mejCeb heJJeppeeef ce~

Ô ÜeR ›eâeW Meeb ef leb keg â® keg â® mJeene~ veer Ûes ef ueKee ceb $e heÌ {keâj henves ng S JeŒeeW keâe mheMe& keâjvee—

Ô ÜeR nË ßeeR vece: Ões le JeCex meJeex heõJeneef jCeer meJe& pevecevees jb ef peveer heef jOeevees òejer Ùes OeejCeer nb nb Peb Peb Jeb Jeb meb meb leb leb heb heb heef jOeevees òejer ÙebOeejÙeeef ce mJeene~

(JeŒeeJejCeb)Ô ÜeR hejceheef Je$eeÙe vece:

(oeef nves neLe keâer Deveeef cekeâe ceW heef Je$e-Deb iet "er OeejCe keâjvee~)ßeer Ûeb oveeveg ues heveb œeiOeejCeb Ûe (Ûeb ove ues heve keâj ceeuee henvevee)

pees ef oJÙemet $e Jej YeeJeßeg le ØekeâeMeer~ Ùes yeÇÿemet$e Jejceewe fue Je keg bâ[ueeoer~~ keb âkeâCe Deb iet ef " Jej Yet <eCe keâes henve kes â~ pewv eWõh etpeve keâ™B Deye Fbõ nesk esâ~~2~~

Ô ÜeR mecÙeioMe& ve%eeveÛeeef j$eeÙe mJeene~(Ùe%ees heJeer le henveW~)

Ô ÜeR mecÙeked âÛeeef j$eeÙe mJeene~ (keg b â[ue Deew j ceg keg âš OeejCe keâjvee~)Ô ÜeR mecÙei%eeveeÙe mJeene~ (keb âkeâCe OeejCe keâjvee~)Ô ÜeR mecÙeioMe& veeÙe mJeene~ (Deb iet "er henvevee~)

mecÙekeälJe %eeve DeCeg ›ele $eÙejlve Oeejs~ Skeâ eMev eeefo ›ele ßes… megye ÇÿeÛeÙe&~~ Ùes Ùe%ehet ef le& lekeâ keb âkeâCe met $e yeeBOet tB~‘‘ceQ Fb õ nt b’’ Ùen ef JeOeeve keâ™B ®Ûeer mes~~3~~

(DenË leos Je keâer Ùe%e oer#ee keâes mJeer keâej keâjlee nt B Deew j oer#ee kes â ef Ûevn keâesOeejCe keâjlee nt B~ Fme Øekeâej keâcej ces keb âoes je Deew j heg ®<e kes â oeef nves neLe ceW keb âkeâCe Je ceef nueeDeeW kes â yeeÙeW neLe ces keb âkeâCe yeebOevee~ FmeceW ef JeOeeve het ef le& lekeâ Skeâ yeej Meg æ Yees peve, ot mejer yeej heâueenej jKevee jeef $e ceW Ûeleg ef Je&Oe Deenej keâe lÙeeie, Je ef JeOeeve het ef le& lekeâ yeÇ ÿeÛeÙe& ›ele keâe ef veÙece os vee nes lee nw~)

heg ve: ef JeOeeveeÛeeÙe& veer Ûes ef ueKee ceb $e yees ueles ng S Fkeäkeâer me yeej Fb õeW keâs cemlekeâ hej heg <he #es heCe keâjles ng S het pekeâeW keâes Fb õ yeveeÙeW—

Ô Je»eeef OeheleÙes Deeb neb De: SW ÜeQ Ü: ßet b ÜÒ b #e: Fb õeÙe meb Jeew <ešd ~

(Fme ceb $e mes Fb õ keâe meb keâuhe keâjW~)Ùen Ùe%e oer #ee ef JeOeeve ngDee~

`




DeLe YetefceMeesOeve(ceb [he Meg ef æ)

—oes ne—

Ieb šeb leeue ce= ob ie OJeef ve, og b og ef Ye JeeÅe yepeb le~

peÙe peÙe cebieue OJeefve keâ™B, heg<heebpeefue efJeefkeâjble~~1~~Ô Ieb šeef oJeeÅeb God Iees <eÙeeef ce mJeene~(yeepeeW hej heg <heeb peef ue #es heCe keâj Ieb še, ceb peer je, {es uekeâ Deeef o yeepes

yepeekeâj peÙe peÙe OJeef ve keâjW~)Ô ÜeR hejceyeÇ ÿeCes vecees vece:~ mJeef mle mJeef mle peer Je peer Je veb o veb o

JeOe& mJe-JeOe&mJe ef JepeÙemJe ef JepeÙemJe Deveg Meeef Oe Deveg MeeefOe heg veer ef n heg veer ef n hegCÙeenb heg CÙeenb ceeb ieuÙeb ceeb ieuÙeb heg <heeb peef ue:~ mees okeâeef ve heg <heeef Ce ef #ehes led ~ (ceb [ue hej heg <he #es heCe keâjW~)

#es $eheeue het pee —Mes j Úb o— ef peveÙe%e ceW Fme #es $e keâer j#ee meg keâer ef peÙes~ meb het Ce& ef JeIve ot j keâjkes â Meeb ef le oer ef peÙes~~ ns #es $eheeue DeeFÙes ef vepe Yeeie ueer ef peÙes~Deeives Ùe efoMe ceW LeeheB t ÙeneB hej ner ef leef …Ùes~~2~~

Ô ÜeR #es $eheeue! De$e DeeieÛÚ DeeieÛÚ meb Jeew <ešd ~Ô ÜeR #es $eheeue! De$e ef le… ef le… ": ":~

Ô ÜeR #es $eheeue! De$e cece meef Veef nlees YeJe YeJe Je<ešd ~Ô ÜeR De$emLe #es $eheeueeÙe Fb o peueb iebOeb De#eleb heg <heb Ûe®b oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~

(Deeives Ùe ef oMee ceW DeIe& ÛeÌ {eÙeW~) meb het Ce& ies n ceW meoe ef veJeeme pees keâjW~ßeerJeemleg os Je meJe& keâe Ghekeâej Jees keâjW~~

Gve JeemlegosJe keâe ÙeneB Dee£eve ceQ keâ™B~ F& Meeve keâesCe ceW ÙeneB Jemeg DeIe& ceQ Oe™B~~3~~

Ô ÜeR Jeemleg os Je! De$e DeeieÛÚ DeeieÛÚ meb Jeew <ešd ~Ô ÜeR Jeemleg os Je! De$e ef le… ef le… ": ":~

Ô ÜeR Jeemleg os Je! De$e cece meef Veef nlees YeJe YeJe Je<ešd ~Ô ÜeR Jeemleg os JeeÙe Fb o DeIeË heeÅeb iebOeb De#eleb heg <heb Ûe®b oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~

(F& Meeve ef oMee ceW DeIe& ÛeÌ {eÙeW~) ef peveosJe kesâ efJenej ceW legce Yeef òeâ mes Deeles~ os Jesvõ keâer Dee%ee mes megKeo heJeve Ûeueeles~~ JeeÙeg keg âceej os Je! Ùe%e Yet ef ce mees ef OeÙes~ ef vepe Ùe%eYeeie ueer ef peÙes meb leg „ nes FÙes~~4~~

Ô ÜeR JeeÙeg keg âceej os Je ceneR het leeb keg â®-keg â® nt B heâšd mJeene~(oYe& kes â het ues mes Yet ef ce keâe meb ceepe& ve keâjW~)Ô ÜeR JeeÙeg kegâceejeÙe meJe& ef JeIveef JeveeMeveeÙe Fb o DeIeË heeÅeb iebOeb De#eleb heg <heb

Ûe®b oer heb Oet heb heâueb yeefueb mJeef mlekebâ Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie=¢eleeb Øeef leie=¢eleeb mJeene~ (het Je& Deewj F& Meeve efoMee kesâ yeer Ûe ceW DeIe& ÛeÌ{eÙeW~)

ef peveos Je kes â ef Jenej ceW leg ce Yeefòeâ mes Deeles~ megjefYele Gokeâ keâer Je=ef„ mes Deefle n<e& yeÌ{eles~~ ns ces Iekeg âceej osJe! Ùe%eYet efce mees ef OeÙes~

ef vepe Ùe%e Yeeie ueer ef peÙes meb leg „ nes FÙes~~4~~Ô ÜeR ces Iekeg âceejos Je! Oejeb Øe#eeueÙe-Øe#eeueÙe Deb nb meb Jeb Peb "b #e: heâšd mJeene~ (oYe& het ues mes peue ues keâj Yet ef ce hej ef ÚÌ [keW â~)

Ô ÜeR ces Iekeg âceejeÙe meJe& ef JeIveef JeveeMeveeÙe Fb o DeIeË heeÅeb iebOeb De#eleb heg <heb Ûe®b oer heb Oet heb heâueb yeefueb mJeef mlekebâ Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie=¢eleeb Øeef leie=¢eleeb mJeene~ (het Je& Deewj F& Meeve efoMee kesâ yeer Ûe ceW DeIe& ÛeÌ{eÙeW~)




meb het Ce& nes ce Deef ive ceW leg ce het pÙe ng Ùes nes~ ef veJee& Ce keâer het pee ceW De«eieCÙe ng Ùes nes~~DeefivekegâceejosJe! Ùe%eYeeie ueerefpeÙes~Deef iveefMeKee mes Ùe%eYetef ce Meg æ keâer ef peÙes~~6~~

Ô ÜeR Deef ivekeg âceejos Je! Yet ef ceb pJeeueÙe pJeeueÙe Deb nb meb Jeb Peb "b #e: heâšd mJeene~ (peueles ng Ùes oYe& kes â het ues mes Yet ef ce Meg æ keâjW~)Ô ÜeR Deef ivekeg âceejos JeeÙe meJe&ef JeIveefJeveeMeveeÙe Fb o DeIeË heeÅeb iebOeb De#eleb

heg <heb Ûe®b oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeefleie=¢eleeb mJeene~

(het Je& Deew j F& Meeve ef oMee kes â yeer Ûe ceW oYe& het uee Ùee keâhet j peueeÙeW~) Ùes mee" menme veeiekeg âceej os Je ef JeÛejles~ efpeveÙe%e ceW YeòeâeW kesâ meJe& efJeIve keâes njles~~ F& Meeve ef oMee ceW ÙeneB peueeb peueer keâ™B~ ns veeieosJe Deehekeâes mebleg„ ceQ keâ™B~~7~~

Ô ÜeR ›eâeW <eef „menœemeb KÙesYÙees veeiesYÙe: mJeene~ Fb o DeIeË heeÅeb iebOebDe#eleb heg<heb Ûe®b oerheb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeefleie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~ (veeiemeb leheCe& kes â ef ueÙes F& Meeve ef oMee ceW peueeb peef ue os JeW~)

(ÙeneB hej heg CÙeenJeeÛeve keâjves keâe Yeer ef JeOeeve nw~ ceb ef oj mes Deef leef jòeâ mLeeve hej Ùeef o ef JeOeeve kes â ef ueS ceb [he yeveeÙee nw lees DeJeMÙe ner heg CÙeenJeeÛeve keâjW~ ueIeg heg CÙeenJeeÛeve Deeies nw JeneB mes ues JeW~)

ef okeäheeue DeIe& (Ùen DeIe& ceb [ue hej ner ÛeÌ {eJeW)—oes ne—

henues yeÇ ÿe Øeos Me ceW, heg ve: het Je& ef oMe Deeef o~ oYe& mLeeheve ef JeefOe keâ™B, ceb $e meef nle ®ef Ûejeef o~~2~~

Øeke= âle›eâceef JeefOe DeJeOeeveeÙe heg <heeb peef ue:~

ßeer ef peves võ kes â Ùe%e ceW, yeÇ ÿe mLeeve ceneved ~ efJeIveMeebefleefnle oYe& De®, DeIÙe& keâ™B megKe Keeve~~2~~

Ô ÜeR ohe& ceLeveeÙe vece: mJeene~ yeÇ ÿeoYe&:~(ceb [ue hej ceOÙe ceW oYe& mLeeheve keâj heg <heeb peef ue #es heCe keâjW heg ve: DeIe&

ÛeÌ {eJes~)Ô ÜeR Debvele%eeveeÙe DevebleoMe& veeÙe DevebleJeerÙee&Ùe DeveblemegKeeÙe het Je&efo*d cegKes

oYe& ceJemLeeheÙeeef ce vece: mJeene~(het Je& ef oMee ceW oYe& mLeeheve heg <heeb peef ue: DeIe& ÛeÌ {eJeW~)

Ô ÜeR yeÇ ÿeCes mJeene, ØepeeheleÙes mJeene, ef peveeÙe mJeene, ef pevees òeceeÙe mJeene, OeJeeÙe mJeene, OeJees òeceeÙe mJeene, Meg ef Ûe…eMeg ef Ûe…s <eg keâes Ceekeâes Ces <eg Deeives Ùeeb ef oef Me oYeË DeJemLeeheÙeeef ce mJeene~

(Deeives Ùe ef oMee ceW oYe& mLeehevee Deeef o keâjW)Ô ÜeR Deveb leJeer Ùee& Ùe ef peleW ef õÙeeÙe vece: oef #eCemÙeeb ef oef Me oYeË DeJemLee-

heÙeeef ce mJeene~ (oef#eCe efoMee ceW oYe& mLeehevee Deeef o keâjW)Ô ÜeR hejceyeÇ ÿeCes vew $e+lÙeeb ef oef Me oYeË DeJemLeeheÙeeef ce mJeene~

(vew $e+lÙe ef oMee ceW oYe& mLeeef hele keâjW)Ô ÜeR hejceceb ieueeÙe hejceheef Je$eeÙe hejceefveJee& CekeâejCeeÙe DehejmÙeeb efoefMe

oYeË DeJemLeeheÙeeef ce mJeene~ (heef §ece ef oMee ceW oYe& mLeehevee keâjW)Ô ÜeR heb ÛecenekeâuÙeeCemeb het Cee& Ùe JeeÙeJÙeeb ef oef Me oYeË DeJemLeeheÙeeef ce

mJeene~ (JeeÙeJÙeef oMee ceW oYe& mLeehevee keâjW)Ô ÜeR $ewueeskeä ÙeveeLeeÙe ef$eueeskeâceef nleeÙe MegefÛejlve$eÙeoMe&vekeâjeÙe GòejmÙeeb

ef oef Me oYeË DeJemLeeheÙeeef ce mJeene~ (Gòej ef oMee ceW oYe& mLeehevee keâjW)Ô ÜeR veJekes âJeueueef yOemeceef vJeleeÙe os Jeeef Oeos JeeÙe Ss MeevÙeeb ef oef Me oYeËDeJemLeeheÙeeef ce mJeene~ (F& Meeve ef oMee ceW oYe& mLeehevee keâjW)

Ô ÜeR ›eâeW heâCeeueb ke= âle OejCes võeÙe ket âce& Jeenvemeceef vJeleeÙe F& MeeveW õceOÙesDeOejmÙeeb ef oef Me oYeË DeJemLeeheÙeeef ce mJeene~

(F& Meeve Deew j het Je& ef oMee kes â yeer Ûe ceW oYe& mLeehevee keâjW)




Ô ÜeR ›eâeW nef jCeueeb Úve meceef vJeleeÙe mees ceeÙe vew $e+leJe®CeceOÙes TOJee& Ùeeb ef oef Me oYeË DeJemLeeheÙeeef ce mJeene~

(vew $e+lÙe Deew j heef §ece ef oMee kes â yeer Ûe ceW oYe& mLeeef hele keâjW)

Yet ef ce os Jelee het pee

Ô ÜeR veer jpemes vece: peueb~ Ô ÜeR Meer ueiebOeeÙe vece: Ûeb oveb~Ô ÜeR De#eleeÙe vece: De#eleb~ Ô ÜeR ef JeceueeÙe vece: heg <heb~Ô ÜeR ohe& ceLeveeÙe vece: vew Jes Åeb~ Ô ÜeR %eevees Åees leeÙe vece: oer heb~Ô ÜeR ßeg leOet heeÙe vece: Oet heb~ Ô ÜeR hejceef meæeÙe vece: heâueb~Ô ÜeR Yet Yet & ef ceos JeleeÙew Yet cÙeÛe& veb keâjes ef ce mJeene DeIÙeË~

DeLe ceb[he Øeefle…e efJeOeeveÛeeue—Mes j—

Ô ceef CeceÙeer mlebYe mes GB âÛee ceneceb [he~ omeefJeOe OJepeeDeeW mes cenejceCeer Ùe nw ceb[he~~

lees jCe ÛeboesJee Ûeb Jej Ú$e heg<henej mes~Deef leMeesYelee ceb ieue keâueMe Je Oet he IešeW mes~~1~~

ceb [heeb le: heg<heeb peefueb ef #ehes led ~(ceb [he kes â Devoj meye lejheâ Deew j Yet <eCe Deeef o Jemleg DeeW hej he=Lekeâd -he=Lekeâd

Ûeb ove mes meef nle heg <heeb peef ue #es heCe keâjW~ heg ve: ceb [he hej heeB Ûe ceb ieue keâueMe mLeeef hele keâjW~)

Ùes heb Ûejbie met $e megheef Je$e met$e nw~ met $ees òeâ lehJe kes â meceeve ßes… met $e nw~~

het peve efJeOeeve ceb [he keâes Ûeej Dees j mes~ ceQ leerve yeej Jes ef„le keâjlee nt B met$e mes~~2~~(Fme ceb [he keâes yeenj mes heb Ûejb ieer keâueeJee mes leer ve yeej Jes ef „le keâjW~ Fmes

Jes ef „le keâjles meceÙe Meeb ef leefpeveb Meef Me—Deeefo Meeb ef le hee" yees ueves keâer hejcheje Yeer os Keer peeleer nw~)

ef peveJej meceJemejCe ceW MeesYes ßeer ceb [he~ Gmekesâ meceeve leerve ueeskeâ ue#ceer keâe ceb[he~~ meye heeheleehe Keb [s Ss mee nw Ùes ceb [he~

ceQ DeIe& os Ùe het pet B Ùes meew KÙe keâe ceb [he~~3~~Ô ÜeR ßeer ceb [heeÙe DeIeË mecehe& Ùeeef ce mJeene~(ceb [he kes â ef ueS DeIe& ÛeÌ {eÙeW)

`

`




DeLe kegâcegoeefoÉejheeueevegketâueveb—oes ne—

het Jee& ef o ÛeG Éej keâer, ef Jeef OeJeled j#ee ns leg~ keg âcego Deeef o megj keâes pepetB, efvepe hej cebieue nsleg~~

(lees jCeeW kes â heeme Deeef o mLeeveeW ceW heg <heeb peef ue #es heCe keâjW~) yeng OeevÙe Deb keg âjeW mes ceb ieue meg õJÙe mes~ cebieue keâueMe mes MeesYes Jej mJeef mlekeâeefo mes~~ efpeveÙe%e ceW meg JeCe& oC[ neLe ceW OejW~ het jye kes â keg âceg o Éejheeue ef JeIve heef jnjW~~2~~

Ô ÜeR kegâcegoØeleernej! efvepeÉeef j ef le… ef le… ": ": heg<heeb peef ue:~ Fob DeIeË heeÅeb iebOeb De#eleb heg <heb Ûe®B oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~

(het Je& ef oMee ceW heg <heeb peef ue #es heCe keâj DeIe& ÛeÌ {eÙeW~) yeng OeevÙe Deb keg âjeW mes ceb ieue meg õJÙe mes~ cebieue keâueMe mes MeesYes Jej mJeef mlekeâeefo mes~~ ef peveÙe%e ceW meg JeCe& ob[ neLe ceW OejW~ oef#eCe ef oMee ceW Deb pevemeg j ef JeIve heef jnjW~~3~~

Ô ÜeR Deb peve Øeleer nej~ ef vepeÉeef j ef le… ef le… ": ": heg <heeb peef ue:~ FobDeIeË heeÅeb iebOeb De#eleb heg <heb Ûe®B oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~

(oef #eCe ef oMee ceW heg <heeb peef ue #es heCe keâj DeIe& ÛeÌ {eJeW~) yeng OeevÙe Deb keg âjeW mes ceb ieue meg õJÙe mes~ cebieue keâueMe mes MeesYes Jej mJeef mlekeâeefo mes~~ ef peveÙe%e ceW meg JeCe& ob[ neLe ceW OejW~ heef§ece ef oMee ceW Jeecevemeg j efJeIve heef jnjW~~4~~

Ô ÜeR Jeeceve Øeleer nej! ef vepeÉeef j ef le… ef le… ": ": heg <heeb peef ue:~ FobDeIeË heeÅeb iebOeb De#eleb heg <heb Ûe®B oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~

(heef §ece ef oMee ceW heg <heeb peef ue #es heCe keâj DeIe& ÛeÌ {eÙeW~) yengOeevÙe Deb keg âjeW mes cebieuemegõJÙe mes~ cebieue keâueMe mes MeesYes Jej mJeefmlekeâeefo mes~~ efpeveÙe%e ceW megJeCe&o b[ neLe ceW OejW~ Gòej ceW heg<h eobleosJ e efJeIve heefjnjW~~5~~

Ô ÜeR heg <heob leØeleer nej~ ef vepeÉeef j ef le… ef le… ": ": heg <heeb peef ue:~ FobDeIeË heeÅeb iebOeb De#eleb heg <heb Ûe®B oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~

Fef le ceb [heØeefle…e

`




peehÙeeveg…eve ØeejbYe efJeefOe(peehÙe ef Jeef Oe kes â ØeejcYe ceW ceb ieuee„keâ heÌ {W)

pešeb leew ef yeb og meb Ùeg òeâew, keâuee Jeb heb meg Jes ef „leced ~ meesceceOÙes efueefKelJeecYees, ceOÙes mveeveeefokebâ Ûejsled~~1~~

YeeJeeLe& —

Skeâ jkeâs yeer ceW DeOe& Ûevõ keâe Deekeâej kesâMej mes meerOes neLe keâer ceOÙecee Deb ieg ueer mes yeveeÙeW, Gmekes â yeer Ûe ceW Peb "b Deew j DeOees js Kee hej oef #eCeeJele& ›eâce mes 16 mJej Deew j Thej keâer js Kee hej ceOÙe ceW Jeb heb Yeer ef ueKeW Deew j GmeceW ef vecveef ueef Kele ceb $e heÌ {keâj heeveer [eue keâj peue Meg æ keâj ueW~ heg ve: Gmeer peue mes Deeies kes â ceb $eeW Éeje Deheves Deb ieeW keâer Meg ef æ keâjW~

Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: veceesÓn& les YeieJeles ieb ieeef mebOJeeef opeueb heef Je$eb keg â® keg â® Peb Peb ãeeQ ãeeQ Jeb Jeb ceb ceb nb nb #eb #eb ueb ueb heb heb õeb õeb õeR õeR nb me: mJeene~

(Fef le peue Meg ef æ ceb $e:)

Ô #eeb #eeR #et b #e: oYe& het ues ve Yet ef ceMeg ef æb keâjes ef ce mJeene~Ô ÜeR oYee& meves Denb Gheef JeMeeef ce mJeene~(›eâce mes De ef me Dee G mee keâes cemlekeâ, ueueeš, ves $e, keb â" Deew j ùoÙe ceW

OeejCe keâjW~ DeeÛeeÙe&, ef meæ, ßeg le, Ûeeef j$eeef o Yeef òeâ heÌ {W~ Deveb lej GheÙeg & òeâ Meg æ peue mes ef vecve ceb $eeW Éeje Gve DeJeÙeJeeW keâes Meg æ keâjW~)

Ô Üeb Cecees Dejnb leeCeb Üeb Deb ieg …eYÙeeb vece:~(oes veeW Deb iet "s peue mes Meg æ keâjW)

Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ÜeR lepe& veerYÙeeb vece:~Ô ÜÒ b Cecees DeeFef jÙeeCeb ÜÒ b ceOÙeceeYÙeeb vece:~Ô ÜeQ Cecees GJepPeeÙeeCeb ÜeQ Deveeef cekeâeYÙeeb vece:~Ô Ü: Cecees uees S meJJemeent Ceb Ü: keâef ve…eYÙeeb vece:~Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: keâjleueeYÙeeb vece:~

(nmleheefJe$eer keâjCeb)Ô Üeb Cecees Dejnb leeCeb Üeb cece ef Mej: j#e j#e mJeene~

(ef Mejef me peueb ef #ehes led )

Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ÜeR cece Jeoveb j#e j#e mJeene~(ceg Keb Øe#eeueÙes led )

Ô ÜÒ b Cecees DeeFef jÙeeCeb ÜÒ b cece ùoÙeb j#e j#e mJeene~(ùoÙeb Øe#eeueÙes led )

Ô ÜeQ Cecees GJepPeeÙeeCeb ÜeQ cece veeef Yeb j#e j#e mJeene~(veeef Yeb Øe#eeueÙes led )

Ô Ü: Cecees uees S meJJe meent Ceb Ü: cece heeoew j#e j#e mJeene~(Deeies kes â ceb $eeW mes Gve Gve ef oMee ceW heer ueer mejmeeW #es heCe keâjlee peeÙes)Ô Üeb Cecees Dejnb leeCeb Üeb het Je& ef oMeeieleef JeIveeved ef veJeejÙe-ef veJeejÙe ceeb

j#e j#e mJeene~ (me<e& heb hetJe& ef oef Me ef #ehes led )Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ÜeR oef #eCeef oMeeieleef JeIveeved ef veJeejÙe-ef veJeejÙe ceeb

j#e j#e mJeene~ (me<e& heb oef #eCeef oef Me ef #ehes led )Ô ÜÒ b Cecees DeeFef jÙeeCeb ÜÒ b heef §eceef oMeeieleef JeIveeved ef veJeejÙe-ef veJeejÙe ceeb

j#e j#e mJeene~ (me<e& heb heef §eceef oef Me ef #ehes led )Ô ÜeQ Cecees GJepPeeÙeeCeb ÜeQ Gòejef oMeeieleef JeIveeved ef veJeejÙe-ef veJeejÙe

ceeb j#e j#e mJeene~ (me<e&heb GòejefoefMe ef#ehesled)Ô Ü: Cecees uees S meJJemeent Ceb Ü: meJe& ef oMeeieleefJeIveeved efveJeejÙe-ef veJeejÙe

ceeb j#e j#e mJeene~ (me<e& heb meJe& ef o#eg ef #ehes led )Ô Üeb Cecees Dejnb leeCeb Üeb ceeb j#e j#e mJeene~ (meJeeË iej#eCeb)Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb ÜeR b cece JeŒeb j#e j#e mJeene~Ô Üt b Cecees DeeFef jÙeeCeb ÜÒ b cece het peeõJÙeb j#e j#e mJeene~

Ô ÜeQ Cecees GJepPeeÙeeCeb ÜeQ cece mLeueb b j#e j#e mJeene~Ô Ü: Cecees uees S meJJemeent Ceb Ü: meJe& peieod j#e-j#e mJeene~Ô Dece=les Dece= lees ÆJes Dece= leJeef<e& ef Ce Dece= leb œeeJeÙe-œeeJeÙe meb meb keäueeR keäueeR

yuet b yuet b õeb õeb õeR õeR õeJeÙe õeJeÙe nb Peb PJeeR #JeeR nb me: Deef me Dee Gmee DenË vece: mJeene~ (meJeeËiemesÛeveb- meJeeËieMegæ keâjvee)

Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: meJe& ef oMeeieleef JeIveeved ef veJeejÙe ef veJeejÙe ceeb j#e j#e mJeene~ (Fefle meJe&$e me<e&heb ef#ehesled)




Ô veceesÓn& les meJeË j#e j#e nt b heâšd mJeene~(Fef le heef jÛeejkeâ j#ee)

Ô ntB heâšd ef keâjefšb IeeleÙe IeeleÙe hej efJeIveeved mheâesšÙe mheâesšÙe menœeKeb [eved keg â®-keg â® Deelceef JeÅeeb j#e-j#e hejef JeÅeeb ef Úb o ef Úb o hejceb $eeved ef Yeb o ef Yeb o #e: heâšd mJeene~

(Fme ceb $e keâes ceve ceW 21 yeej heÌ {keâj meYeer peehÙe keâjves JeeueeW hej Deew j Gme mLeeve hej mejmeeW #es heCe keâjW~)

DeLe meb keâuhe:—Ô ÜeR ceOÙeuees kes â peb yet Éer hes Yejle#es $es DeeÙe& Keb [s...os Mes...«eeces...os JeMeeŒeieg ™meb ef veOeew hejceOeeefce& keâefJeÉppevemeefVeOeew Meeb ef lekeâheewef„keâ- meke âuek eâeÙ e&efm eæŸeLeË FbõO Jepe efJ eOee vemÙe 1 Sleod 2...peehÙeb.....Jeejeod DeejYÙe...JeemejheÙe& leb keâef j<Ùeecens~ (meb keâuhe ns leg neLe ceW ef ueÙes ng S meg heejer, nuoer, heg <he Deeef o heešs hej ÚesÌ [W)

heg ve: peehÙe keâjves kes â mLeue hej pees Ùeb $e DeLeJee pees Øeef lecee ef Jejepeceeve

keâer neW, Gvekeâe ef Jeef OeJeled Deef Ye<es keâ het peve keâjkes â peehÙe ØeejcYe keâjW~ FvõOJepe ef JeOeeve keâer peehÙe—Ô Üeb ÜeR ÜÒ B ÜeQ Ü: De ef me Dee G mee ceOÙeueeskeâmeb yeb ef OeÛeleg :Melee°heb ÛeeMeled

ßeeref peveÛew lÙeeueÙesYÙees vece:~ ef meæÛe›eâ ef JeOeeve keâer peehÙe—Ô ÜeR DenË Deef me Dee Gmee Deveenleef JeÅeeÙew vece:~ Meeb ef le ef JeOeeve keâer peehÙe—Ô ÜeR ßeer Meeb ef leveeLeeÙe peieled Meeb ef lekeâjeÙe meJeex heõJeMeeef vleb keg â® keg â® ÜeR

vece:~

1. pees ef JeOeeve nes Jes Gmekeâes yees uevee~ 2. pees ef JeOeeve nes Gmekeâer peehe keâe ceb $e yees ueW~

nJeveef Jeef Oe(FmeceW meJe& ØeLece meb keâuhe keâjkes â heg CÙeenJeeÛeve keâjW)

meb keâuhe ceb $e —Mes j Úb o—

DenËle osJe keâefLele oÙeecetue Oece& nw~ Ùeepekeâ Je ßeeJekeâeW kes â ef ueÙes meew KÙe cece& nw~~ Fve Oece& ef ve… peveeW keâes meæce& Je= eq æ nes~ßeeryeue Je DeeÙeg mJeemLÙe Je SsÕeÙe& Je=efæ nes~~1~~

DeLe ßeerceefppeveMeemeves YeieJelees cenefleceneJeerjJeæ&ceeveleerLeËkeâjmÙe Oece&leerLex,ßeer cet uemeb Ies, ceOÙeueeskes â, pecyetÉer hes meg oMe& vecesjes o& ef #eCeYeeies, Yejle#es $es DeeÙe& Keb[s... osMes ... veiejs efJeefJeOeeueb keâejcebef[leÙe%eceb[hes, ngb[eJemeefhe&Ceerkeâeues, og:<eceveeef cve heb Ûeces keâefueÙegies ØeJele&ceeves, ... mebJelmejs ... DeÙeves ... $e+leew ... ceemes ... he#es... efleLeew efpeveØeefleceeÙee: meefVeOeew, cegvÙeeefÙe&keâeßeeJekeâßeeefJekeâeefoÛelegefJe&OemebIe meefVeOeew ef Jeef Oevee ef Jeef OeÙeceeve FvõOJepeef JeOeeve 1 keâce& ef Ce mekeâueeYÙeg oÙeef ve:ßes ÙemeefmeæŸeLeË, Meg æŸeLeË, MeevlÙeLeË Meeb ef lenes ceef Jeef Oeb ef JeOeemÙeece:~

lelkeâce& Ce: heg CÙeeneLeË $e+æŸeLeË mJemlÙeLeË hegCÙeenJeeÛeveeb keâleg& ceg lmenecens~(Ss mee meb keâuhe keâjkes â heg CÙeenJeeÛeve keâjW~)

(heg CÙeenJeeÛeve kes â het Je& keâjer ye Skeâ mes j Ões le ÛeeJeue Skeâ Ûeew keâer hej ef yeÚeJeW, Gme hej ‘‘ÜeR keâej’’ mes Jes ef „le mJeeef mlekeâ yeveeÙeW b~ Gmekes â Thej peue mes

heef jhet Ce& iebOe De#ele Deeef o mes Deef Ûe& le DeMees keâ Ùee Deeceü kes â heòeeW mes meg Mees ef Yele Õesle met $e mes keb â" Jes ef …le, vet leve JeŒe, ceeuee Deeef o mes Meesef Yele, ef pemekesâ Devoj ceeb ieef uekeâ Jemleg nuoer, meg heejer, veJejlve Deeef o [eues ieÙes nQ, Ss mes keâueMe keâes mLeeef hele 2 keâjW~ heg ve: Gme keâueMe kes â peue mes het pekeâ Deeef o meYeer peveeW hej Deeies kes â Meeb ef le ceb $e keâes yees ueles ng S peue ef ÚÌ [keW â~)1. eq peme ef JeOeeve ceW nes ce keâj jns neW, JeneB hej Gme ef JeOeeve keâe veece ues JeW~ 2. Fme ef šhheCe keâe ef JeJejCe Deieues h es pe hej nw~

`




heg CÙeenJeeÛevebÔ heg CÙeenb heg CÙeenb ef ØeÙeb leeb ef ØeÙeb leeb YeieJevleesÓn& vle: meJe& %ee: meJe& oef Me& ve:

ef$eueeskeâveeLee: ef$eueeskeâØeÅeeslevekeâje: Je=<eYeeÓefpelemebYeJeeefYevebovemegceeflehe©eØeYemeg heeÕe&- ÛevõØeYeheg<heovleMeerleueßes Ùees JeemeghetpÙeefJeceueeveb leOece&Meebef lekegBâLJejceefuueceg efvemeg›e le-

veef ceves ef ceheeÕe&ßeer JeOe& ceevee: Meeb lee: Meeb ef lekeâje: mekeâuekeâce& ef jheg ef JepeÙekeâeb leej- og ie& ef Je<eces <eg j#eb leg vees ef peveW õe: meJe& b ef Jeo§e~ ßeer Üer Oe= ef lekeâer ef le& keâeb ef leyeg ef æue#ceer- cesOeeefJevÙe: mes Jeeke= âef<eJeeefCepÙeJee ÅeuesKÙeceb$emeeOeveÛet ef Ce&ØeÙees iemLeevei eceve- ef meef æmeeOeveeÙe DeØeef lenleMeòeâÙees YeJeb leg vees ef JeÅeeos Jelee:~ ef velÙecen& ef lmeæe- ÛeeÙeex heeOÙeeÙemeJe& meeOeJe§e YeieJeblees ve: ef ØeÙevleeb ef ØeÙevleeb~ DeeefolÙe mees ceeb ieej- yegOeye= nmheef leMeg›eâMevew§ejjengkes âleg «ene§e ve: (ef ØeÙebleeb ef ØeÙeb leeb)~ efleefLekeâjCeceg nt le &- ueiveos Jelee: Fn ÛeevÙe«eeceveiejeef o<eg Deef he Jeemleg os Jelee§e lee: meJee& ieg ™Yeòeâe De#eer Cekeâes <ekeâes …eieeje: YeJes Ùeg : oevelehees Jeer Ùe& ef velÙecesJeemleg ve: Øeer Ùeb lee Øeer Ùebleeb~ ceele= ef hele=-Yeü ele=meglemegùlmJepevemebyeb efOeyebOeg Jeie& meefnleeveeb OeveOeevÙewÕeÙe& Åeg ef le- yeueÙeMees Je= efæjmleg ~ Øecees oesÓmleg ~ Meeb efleYe& Jeleg ~ heg ef „Ye& Jeleg~ ef meef æYe& Jeleg ~ keâececeebieuÙees lmeJee: mevleg ~ MeecÙeb leg Iees jeef Ce~ MeecÙebleg heeheeef ve~ hegCÙeb Jeæ& leeced ~Oeceex Jeæ& leeced ~ ßes ÙeeÙeg <eer Jeæ& leeced ~ keg âueb iees $eb Ûeeef YeJeæ& leeced ~ mJeef mle Yeõb

1. ÙeeÛekeâ Ùepeceeve kes â neLe mes ceb $e yees uekeâj keâueMe mLeeheve keâjeJeW, heg ve: Ùepeceeve mes ot mejs keâueMe mes GmeceW peue Oeeje keâjeles ng S Gme peue keâes Meg æ keâje keâjkes â Gme keâueMe keâes DeIÙe& ÛeÌ {ekeâj Gmes G"ekeâj DeMees keâ Deeef o kes â heòees mes Ùee oYe& kes â het ues mes heg CÙeen ceb $ees Éeje meYeer hej peue ef ÚÌ [keW â~

keâueMe mLeeheve ceb $e—Ô ÜeR mJemleÙes heg CÙeenb keâueMeb mLeeheÙeeef ce mJeene~

peue Meg ef ækeâjCe ceb $e—Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: veceesÓn& les YeieJeles he©ecenehe©eef leef ieb Ú- kesâ<eefjcene heg b[jer keâhegb [jerkeâieb ieeef mevOegjes efnõesefnl eemÙeene f jlenefj keâeb leemee rleemeerle es—

oeveejer vejkeâeb leemeg JeCe& ™hÙeket âueejòeâejòeâesoeheÙeesefOeMegæpeuemegJeCe&IešØe#eeef ueleveJe jlve- iebOee#eleheg <heeef Ûe& leceecees okeb â heef Je$eb keg â® keg â® Peb Peb ãeeQ ãeeQ Jeb Jeb ceb ceb nb nb meb meb leb leb heb heb õeb õeb õeR õeR nb me: mJeene~ Fef le peues ve Øeef meb ÛÙe heef Je$eer keâjCeb~

keâueMeeÛe& ve keâe ceb $e—Ô ÜeR ves $eeÙe meb Jeew <ešd keâueMeeÛe& veb keâjes ef ce mJeene~DeIÙeË.......

Ûeemleg ve:~ nleemles heefjhebefLeve:~ Me$eJe: Meceb Ùeevleg~ efve<ØeefleIecemleg~ efMeJecelegueceml eg~ ef meæe: ef meef æb ØeÙeÛÚb leg ve: mJeene~

(Ô keâce& Ce: hegCÙeenb YeJevlees yeÇ g Jevleg Fefle ØeeLe& Ùes led ~ Øeeef Le& leefJeØee: hegCÙeenb keâce&CeesÓmleg Fefle yeÇt Ùeg :~ Deves ve Øekeâejs Ce~ Ô keâce&Ce mJeefmle YeJeblees yeÇg Jevleg mJeefml e keâce&CesÓmleg Ûe~ keâce& $e+efæb YeJevlees yeÇgJevleg keâce&$e+efæmleg ~ SleÉekeä Ùe$e ÙeesÛÛeejCeevles ef$eJeejhee$eeblejheeef lelehetCe& keâueMepeuesve meYeeb Meebefleceb$esCe efmeb Ûesled~)

Meeb ef leceb $e —Mes j Úb o—

ÛeejeW ef vekeâeÙe os Je kes â ceg keg âše«e ceCeer mes~ ef pevekes â ÛejCe Ûeg b ef yele ng Ùes DenË le os Je Jes~~ meye oes <e Met vÙe hejce %eeve pÙees ef le ™he nQ ~ yeef njb ie meceJemejCe ceOÙe ef Ûeled mJe™he nQ ~~2~~

DeLe DeYÙeef n& leeef KeueeYÙeg oÙe ef ve:ßes Ùeme meb heeokeâ: mÙeeÉeovÙeeÙeveeÙekeâ: hejceehlees YeieJeeven&Æóejkeâ:~ ceele=efhele=Yeüele=me=ùlmJepevemebyebefOeyebOegJeie&meefnleÙepecee - vemÙe (...) mekeâuekeâuÙeeCeb keâjes leg ~ Meeb ef leb keâeb ef leceeef Je<keâjes leg Øeeog <keâjes leg ~ meewYeeiÙeceejes iÙeceelevees leg meblevees leg ~ mebheoceeheob mebheeoÙeleg meb ef JeoejÙeleg ~DeÙeMees ÙeMees ef ve<keâemeÙeleg ef JekeâemeÙeleg ~ Svees ceef leceJemeeoÙeleg ØemeeoÙeleg ~ meg Kecemeg Keb levees leg Oeg vees leg ~ Deveef Yeceleceef Yeceleb JeejÙeleg het jÙeleg ~ ef ßeÙeceeÙeg : MueeIeÙeleg õeIeÙeleg ~ heg CÙeb heeheb JÙeepe=bYeÙeleg mlebYeÙeleg~ keg âheLeb meg heLeb JÙeeJele&Ùeleg ØeJele& Ùeleg ~ melkeâcee& melkeâce& yeesOeÙeleg jesOeÙeleg ~ Deves keâeb leces keâeb leb ef veOÙeeheÙeleg ef JeOÙeeheÙeleg ~ ef JeÅeeceef JeÅeeb Gvceer ueÙeleg meceg vcet ueÙeleg ~ meled MeeŒeb DemeÛÚem$eb

hees <eÙeleg Mees <eÙeleg~ ßes Ùe: ØelÙeJeeÙeb heg<Ceeleg ceg <Ceeleg~ #eeceb #esceb ›eâMeÙeleg ëe=MeÙeleg~ Meew ÛeceeÛeejb ØeYe=Ùeleg õ{Ùeleg ~ kegâceefleb meg ceef leb Deef veMeb ceo&Ùeleg JeOe& Ùeleg ~ mekeâueeYÙegoÙeefve:ßesÙeme ef meefæb keâjes leg Je= efæb keâjes leg~ PJeeR #eeR nb me: mJeene~

—Jemeb leef leuekeâe Úb o — keâuÙeeCe nes Oeve yeÌ {s meg Ke Meeb ef le nes Jes~ oer Iee&Ùeg nes meg kegâueJebMemece=efæ nesJes~~

r s f f f f f




Deejes iÙe nes heâue DeYeer efmehle Øeehle nes Jes~ ns Jelme! les ef peveheoeb yeg pe Øeer ef le nes Jes~~3~~

Ûe›e âerMe hebÛece keâns Jej keâec eosJe e~ leerLex Me <ees[Me legcnW $ewueeskeäÙ e hetpes~~

ns Meeb ef leveeLe! peie ceW leg ce Meeb ef leoelee~ßeer Meeb ef lenes ce keâjCeeÙe leg cnW vecet B ceQ ~~4~~Ô ÜeR ßeeR #eeR Yet : mJeene~ efJeefOeÙe%eØeef le%eeheveeÙe heg<heeb peef ue:~

Ieb še leeue ce= ob ie OJeef ve, ob g og ef Ye JeeÅe yepeb le~ peÙe peÙe cebieue OJeefve keâ™B, heg<heebpeefue efJeefkeâjble~~5~~

Ô Ieb šeef oJeeÅeb God Iees <eÙeeef ce mJeene~(yeepeeW hej heg <heeb peef ue #es heCe keâj Ieb še, cepeer je, {es uekeâ, Deeef o yeepes

yepeekeâj peÙe peÙe OJeef ve keâjW)#es $eheeue het pee

—Mes j Úb o— ef peve Ùe%e ceW Fme #es$e keâer j#ee meg keâer ef peÙes~ meb het Ce& ef JeIve ot j keâjkes â Meeb ef le oer ef peÙes~~ ns #es $eheeue DeeFÙes ef vepe Yeeie ueer ef peÙes~Deeives Ùe efoMe ceW LeehetB ÙeneB hej ner ef leef …Ùes~~6~~

Ô ÜeR #es $eheeue! De$e DeeieÛÚ DeeieÛÚ meb Jeew <ešd ~Ô ÜeR #es $eheeue! De$e ef le… ef le… ": ":~Ô ÜeR #es $eheeue! De$e cece meef Veef nlees YeJe YeJe Je<ešd ~~Ô ÜeR De$emLe #es $eheeueeÙe Fob peueb iebOeb De#eleb heg <heb Ûe™b oer heb Oet heb heâueb

yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~(Deeives Ùe ef oMee ceW DeIe& ÛeÌ {eJeW)

Jeemleg os Je het pee meb het Ce& ies n ceW meoe ef veJeeme pees keâjW~ßeer Jeemleg os Je meJe& keâe Ghekeâej Jees keâjW~~ Gve Jeemleg os Je keâe ÙeneB Dee£eve ceQ keâ™B~

F& Meeve keâes Ce ceW ÙeneB Jemeg DeIe& ceQ Oe™B~~7~~Ô ÜeR Jeemleg os Je! De$e DeeieÛÚ DeeieÛÚ meb Jeew <ešd ~Ô ÜeR Jeemleg os Je! De$e ef le… ef le… ": ":~Ô ÜeR Jeemleg os Je! De$e cece meef Veef nlees YeJe YeJe Je<ešd ~Ô ÜeR Jeemleg os JeeÙe Fob DeIeË heeÅeb iebOeb De#eleb heg <heb Ûe®b oer heb Oet heb heâueb

yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~(F& Meeve ef oMee ceW DeIe& ÛeÌ {eJeW)

JeeÙeg keg âceej het pee

ef peveosJe kesâ ef Jenej ceW legce Yeefòeâ mes Deeles~ os Jesvõ keâer Dee%ee mes meg Keo heJeve Ûeueeles~~ JeeÙeg keg âceej os Je! Ùe%e Yet ef ce mees ef OeÙes~ ef vepe Ùe%e Yeeie ueer ef peÙes meb leg „ nes FÙes~~8~~

Ô ÜeR JeeÙeg keg âceej os Je! ceneR het leeb keg â™ keg â™ nt b heâšd mJeene~(oYe& kes â het ues mes Yet ef ce keâe meb ceepe& ve keâjW)

Ô ÜeR JeeÙeg keg âceejeÙe meJe& efJeIveef JeveeMeveeÙe Fob DeIeË heeÅeb iebOeb De#eleb heg <heb Ûe™b oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie=¢eleeb

mJeene~ (hetJe& Deew j F& Meeve ef oMee kes â yeer Ûe ceW DeIe& ÛeÌ {eJeW) ces Iekeg âceej het pee ef peveosJe kes â ef Jenej ceW leg ce Yeef òeâ mes Deeles~ meg jefYele Gokeâ keâer Je= ef„ Deef le n<e& yeÌ {eles~~ ns ces Iekeg âcej os Je! Ùe%e Yet ef ce mees ef OeÙes~ ef vepe Ùe%e Yeeie ueer ef peÙes meb leg „ nes FÙes~~9~~

r s b f b f f b f f




Ô ÜeR ces Iekeg âceej os Je! Oejeb Øe#eeueÙe Øe#eeueÙe Deb nb meb Jeb Peb "b #e: heâšd mJeene~ (oYe& het ues mes peue ues keâj Yet ef ce hej ef ÚÌ [keW â)

Ô ÜeR ces Iekeg âceejeÙe meJe& ef JeIveef JeveeMeveeÙe Fob DeIeË heeÅeb peueb iebOeb De#eleb heg <heb Ûe™b oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeefleie=¢eleeb mJeene~ (het Je& Deew j F& Meeve ef oMee kes â yeerÛe ceW DeIe& ÛeÌ {eJeW)

Deef ivekeg âceej het pee meb het Ce& nes ce Deef ive ceW leg ce het pÙe ng Ùes nes~ ef veJee& Ce keâer het pee ceW De«eieCÙe ng Ùes nes~~Deef ivekeg âceej os Je! Ùe%e Yeeie ueer ef peÙes~Deiveer ef MeKee mes Ùe%e Yet efce Megæ keâerefpeÙes~~10~~

Ô ÜeR Deef ivekeg âceej os Je! Yet ef ceb pJeeueÙe pJeeueÙe Deb nb meb Jeb Peb "b #e: heâšd mJeene~ (oYe& kes â het ues mes peueles ng Ùes Yet ef ce Meg æ keâjW)

Ô ÜeR Deef ivekeg âceejos JeeÙe meJe& ef JeIveef JeveeMeveeÙe Fob DeIeË heeÅeb peueb iebOebDe#eleb heg <heb Ûe®b oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekebâ Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie=¢eleeb Øeefleie=¢eleeb mJeene~

(het Je& Deew j F& Meeve ef oMee kes â yeer Ûe ceW oYe& het uee Ùee keâhet j peueeJeW)

veeiekeg âceej het pee mes mee" menme veeiekeg âcej os Je ef JeÛejles~ efpeve Ùe%e ceW YeòeâeW kesâ meJe& efJeIve keâes njles~~ F& Meeve ef oMee ceW ÙeneB peueeb peueer keâ™B~

ns veeieos Je Deehekeâes mebleg„ ceQ keâ™B~~11~~Ô ÜeR ›eâeW <eef „menœemeb KÙesYÙees veeiesYÙe: mJeene~ Fob DeIeË heeÅeb peueb iebOebDe#eleb heg <heb Ûe®b oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekebâ Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie=¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~ (veeiemeb lehe& Ce kes â ef ueÙes F& Meeve ef oMee ceW peueeb peef ue os JeW)

(ÙeneB hej heg CÙeenJeeÛeve keâjves keâe Yeer ef JeOeeve nw~ ceb ef oj mes Deef leef jòeâ mLeeve hej Ùeef o ef JeOeeve kesâ efueÙes ceb [he yeveeÙee nw lees DeJeMÙe ner ueIeg hegCÙeenJeeÛeve keâjW~

ef okeäheeue DeIe& (Ùen DeIe& ceb [he hej ner ÛeÌ {eJeW)

—oes ne—

henues yeÇ ÿe Øeos Me ceW, heg ve: het Je& ef oMe Deeef o~

oYe& mLeeheve efJeefOe keâ™B, ceb$emeefnle ®efÛejeefo~~12~~Ô ÜeR ohe& ceLeveeÙe vece: mJeene~ yeÇ ÿeeef ooMeef o#eg oYe&:~Yetef ce DeÛe& ve—Ô veer jpemes vece: peueb~ MeerueiebOeeÙe vece: Ûeb oveb~ De#eleeÙe

vece: De#eleb~ ef JeceueeÙe vece: heg <heb~ ohe& ceLeveeÙe vece: vewJes Åeb~ %eevees Åees leeÙe vece: oer heb~ ßeg leOetheeÙe vece: Oet heb~ hejceef meæeÙe vece: heâueb~ Ô ÜeR Yet efce os JeleeÙew vece:DeIÙeË.....~

—Mes j Úb o— heeb [g keâef Meuee Øeef meæ Gmekes â yeer Ûe efmeb nemeve~

Gmekes â meÂMe Jes oer kesâ ceOÙe jKee ef meb nemeve~~ Meg efÛe veer j mes Fme heer " keâer Øe#eeuevee keâ™B~De#ele keg âmeg ce Je oYe& Deeef o Leehevee keâ™B~~13~~

Ô ÜeR DenË #ceb " " ßeer heer " mLeeheveb keâjes ef ce mJeene~(ßeer heer " mLeeef hele keâjW)

Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: veceesÓn& les YeieJeles ßeer celes heef Je$elejpeues ve ßeer heer " Øe#eeueveb keâjes ef ce mJeene~

lelheer "es lheef jØeeie«eJeŒeeÛÚeoveb~ (heer " Øe#eeueve keâjW)

Ô ÜeR ohe& ceLeveeÙe vece: ~ (heg <he, De#ele Deew j oYe& mLeeef hele keâjW)Ô ÜeR mecÙeioMe& ve%eeveÛeeef j$eeÙe mJeene~ (heer " keâes DeIe& ÛeÌ {evee) Fme heer " hes ef peveef yeb ye keâer mLeehevee keâ™B~ yeng JeeÅe yepee uees keâ ceW ØeYeeJevee keâ™B~~ Øeef lecee kes â oeÙeW Yeeie ceW $eÙeÛe›eâ keâes Oe™B~ $eÙe Ú$e yeeÙeW Yeeie ceW Oej leehe keâes n™B~~14~~

r s b f b f f b f f



Jeer j %eevees oÙe ie ÇLeceeuee ceC[ue ef JeOeeve ØeejYe ef Jeef Oe SJe nJeve ef Jeef Oe (85) (86)

Ô ÜeR DenË Oece& leerLee& ef oveeLe YeieJeved ! Fn heeb [g keâef Meueeheer "s ef le… ef le… mJeene~ (ßeer heer " hej ef peveef yeb ye keâes mLeeef hele keâjW)

oef #eCeheeÕex Ûe›eâ$eÙemLeeheveb~ JeeceheeÕex Ú$e$eÙe mLeeheveb~(Øeef lecee kes â oeÙeW Yeeie ceW leer ve Ûe›eâ Deew j yeeÙeW Yeeie ceW leer ve Ú$e mLeeef hele

keâjvee) heg ve: ef peveW õos Je keâe Dee£eve Deeef o keâjkes â veer j mes ef peve Øeef lecee kes â ÛejCeeW keâe Øe#eeueve keâjkes â peue, Ûeb ove Deeef o Dee" õJÙe ÛeÌ {eJeW~

Den& leos Je het pee Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: Deef me Dee G mee nË Sef n Sef n meb Jeew <ešd Dee£eveb~Ô Üeb ... De$e ef le… ef le… ": ": mLeeheveb~Ô Üeb ... De$e cece meef Veef nlees YeJe YeJe Je<ešd meef VeOeer keâjCeb~Ô ÜeR hejceyeÇ ÿeCes Deveb leeveb le%eeveMeòeâÙes peueb ef veJe& heeceer ef le mJeene~

Ô ÜeR hejceyeÇ ÿeCes Deveb leeveb le%eeveMeòeâÙes Ûeb oveb ef veJe& heeceer ef le mJeene~(Fmeer ceb $e keâes heg ve: heg ve: yees uekeâj Dee"eW õJÙe ÛeÌ {ekeâj ‘GokeâÛeb ove’ Deeef o

yees uekeâj DeIe& ÛeÌ {eJeW)

leer ve Ûe›eâ keâer het pee jepes võ Je os Jes võ Je ef peves võ Ùees iÙe nQ ~ Ùes Ûe›eâ leer ve ceb ieueceÙe ceg KÙe Jemleg nQ ~~ ef peve heeme ceW mLeeef hele keâer DeÛe& vee keâ™B~

meb meejÛe›eâ veeMe kes â ceg keälÙeb ievee Je™B~~15~~Ô veer jpemes vece: peueb~ Ô Meer ueiebOeeÙe vece: Ûeb oveb~Ô De#eleeÙe vece: De#eleb~ Ô ef JeceueeÙe vece: heg <heb~Ô ohe& ceLeveeÙe vece: vew Jes Åeb~ Ô %eevees Åees leeÙe vece: oer heb~Ô ßeg leOet heeÙe vece: Oet heb~ Ô hejceef meæeÙe vece: heâueb~Ô ÜeR Ûe›eâ$eÙesYÙe: DeIÙeË~

leer ve Ú$e keâer het pee $ew uees keäÙe kes â mJeeefcelJe kesâ Ùes efÛevn yeleeÙes~ Ùes leer ve Ú$e ceb ieueceÙe Jemleg keâneÙes~~ ef peveheeme ceW mLeeef hele keâer DeÛe& vee keâ™B~

meb meej leehe veeMees Ùen ØeeLe& vee keâ™B~~16~~Ô veer jpemes vece: peueb (GheÙeg & òeâ ceb $eeW mes Dee"eW õJÙe ÛeÌ {eJeW) heg ve: keg âC[ kes â ef vekeâš yew "ves ns leg ef vecve ceb $eeW mes Yet ef ceMeg ef æ Deeef o keâjW~Ô ÜeR #eeR Yet : Meg æÙeleg mJeene~ (Yet ef ce hej peue ef ÚÌ [keW â)Ô ÜeR DenË #ceb "b Deemeveb ef veef #eheeef ce mJeene~ (Deemeve ef yeÚeJeW)Ô ÜeR DenË ¢eg B ¢eg B ef Ceef meef n Deemeves Gheef JeMeeef ce mJeene~

(oYee& meve hej yew "W) nes ce Deew j het peveeef o õJÙe heeme ceW jKekes â~ meye Jemleg MeesOe keâjkesâ GefÛele ceewve keâes Oejkesâ~~

meye ceb $e ef ›eâÙee ›eâce ceW meeJeOeeve nes jne~ Fme nesce ef ›eâÙee efJeef Oe keâes ØeejbYe keâj jne~~17~~

(nes ce õJÙe het peeveeef o õJÙe keâes meceer he ceW jKevee~ œeg Ûe Deew j œeg Jee Deeef o keâes heeme ceW ues vee Deew j peue mes Oees vee~ meYeer hee$eeW keâes «enCe keâjves Deew j jKeves ceW os Kevee, MeesOeve keâjvee~ Ieer kes â hee$e keâes G"ekeâj peceer ve keâes os Kekeâj jKevee~ Ieer keâes oYe& mes ef nueekeâj os Kekeâj lehee ues vee~ Fme lejn het pekeâ keâes Øeeef CeÙeeW kes â Ieele kes â heef jnej ns leg Deeoj meef nle meejs keâeÙe& keâjves Ûeeef nÙes~)

Ô ÜeR nË ceewveefmLeleeÙeenË ceew ve›eleb ie= Cneefce mJeene~ (ceew ve›ele «enCe keâjW)

Ô ÜeR vece: meJe& %eeÙe meJe& uees keâveeLeeÙe Oece& leerLeË keâjeÙe ßeer Meeb ef leveeLeeÙe hejceheef Je$eeÙe heef Je$epeues ve nes cekeg âC[Meg ef æb hee$eMeg ef æb Ûe keâjes ef ce mJeene~(nes ce keg âC[ hej Deew j meYeer hee$eeW hej peue ef ÚÌ [keW â)

—oes ne—

nes ce keg âC[ keâer DeÛe&vee, Deefive Øepeeueve Deeefo~ meJe&efJeefOe ef JeefOeJeled keâ™B, efcešs keâce& keâer JÙeeef Oe~~18~~

Ô Øe›eâce›eâceef Jeef Oe DeJeOeeveeÙe heg <heeb peef ue:~

r s b f b f f b f f( ) ( )




Ûeew keâes ve keg âC[ keâer het pee leerLex Me mes meb yeb ef Oe Ùes Ûeew keâes ve keg âC[ nw~ßeer ieen& helÙe DeeßeÙe mes Fbõ JebÅe nw~~ ef veJee& Ce meceÙe Fb õ jef Ûele heg CÙe heg b pe nw~

Fme keg bâ[ keâer hetpee keâ™B Ùes OÙeeve kegbâpe nw~~19~~Ô veer jpemes vece: peueb~ Ô Meer ueiebOeeÙe vece: Ûeb oveb~Ô De#eleeÙe vece: De#eleb~ Ô ef JeceueeÙe vece: heg <heb~Ô ohe& ceLeveeÙe vece: vew Jes Åeb~ Ô %eevees Åees leeÙe vece: oer heb~Ô ßeg leOet heeÙe vece: Oet heb~ Ô hejceef meæeÙe vece: heâueb~Ô Ûeleg jœekeg âC[eÙe DeIeË ... ~

ef $ekeâes ve keg âC[ keâer het pee ieCeOej ieg ™ meb yeb ef Oe Ùen ef $ekeâes ve keg âC[ nw~

Ùes Dee£eveer Ùe Deef ive kes â DeeßeÙe mes ßes… nw~~ ef veJee&Ce meceÙe Fb õjef Ûele heg CÙe heg b pe nw~ Fme kegâC[ keâer hetpee keâ™B Ùen OÙeeve kegb âpe nw~~20~~

Ô veer jpemes vece: FlÙeeef o ceb $eeW mes De„õJÙe ÛeÌ {eÙeW~

iees ue keg âC[ keâer het pee meeceevÙe kes âJeueer ceg veer keâe iees ue keg âC[ nw~ Ùes oef #eCeeef ive DeeßeÙe mes meJe&Jeb Åe nw~~ ef veJee& Ce meceÙe Fb õ jef Ûele heg CÙeheg b pe nw~

Fme keg âC[ keâer hetpee keâ™B Ùes OÙeeve kegbâpe nw~~21~~Ô veer jpemes vece: FlÙeeef o ceb $eeW mes De„õJÙe ÛeÌ {eÙeW~Ô veceesÓn& les YeieJeles melÙeJeÛevemeb oYee& Ùe kes âJeue oMe& ves ØepJeueveeÙe

het Jeex òeje«es Ce oYe& heef jef Oeb Gog b Jejmelheef jef Oeb Ûe keâjes ef ce mJeene~(Ùen ceb $e yees uekeâj nes ce keg âC[ kes â ÛeejeW Dees j heeB Ûe-heeB Ûe oYe& keâeC[ keâer

heef jef Oe keâjW)

Ô veceesÓn&les YeieJeles melÙeJeÛevemeb oYee&Ùe kesâJeueoMe&veØepJeueveeÙe het Jeex òeje«es Ce nes cekeg âC[eveeb ceOÙes Meg <keâoYeË heef jmlejCeb keâjes ef ce mJeene~

(Ùen ceb $e yees uekeâj nes cekeg âC[ kes â ceOÙe met Kee oYe& mLeeef hele keâjW, oYe& kes â DeYeeJe ceW keâhet j mLeeef hele keâjW)

heg ve: Deef ive mLeehevee Ô ÜeR mJemleÙes ßeer cevleb heef Je$elejb Deiveer võb mLeeheÙeeef ce mJeene~(keg âC[ ceW Deiveer võ keâer mLeehevee keâjW)

pew ves võJeekeäÙe kes â meceeve meg ØemeVe nw~ met Kes ng Ùes oYee& «e mes GlheVe Deef ive nw~~ keg âC[eW ceW jKes FË Oeve keâer Meg æ Deef ive nw~ ceQ Deefive mebOeg#eCe keâ™B Ùes meceÙe ceevÙe nw~~22~~

Gmeneef Ùeef peCes heCeceeef ce meÙee, Deceuees ef Jejpees Jejkeâhhele™~

meDe keâeceogne cece jkeäKe meÙee, heg® ef JeppegCeg ner heg ® ef Jeppeg Ceg ner~~23~Ô Ô Ô Ô jb jb jb jb mJeene~ Deef iveb mebOeg #eÙes led

(keâhet j mes Deef ive mebOeg ef #ele keâjW) leerLe& keâjeefokeâ mes Øeef Lele, ieen&helÙe Øeceg Keeefive~ keâceXOeve kes â onve ef nle, meef ceOeeng ef le ot B ceevÙe~~

Ô JewÕeevej peeleJeso FneJeueesefkeâlee#e meJe&keâcee&ef Ce meeOeÙe meeOeÙe mJeene~(Skeâ meef ceOee keâer Deeng ef le os JeW)

ieen& helÙe Deef ive het pee leerLex Me kes â ef veJee& Ce cenes lmeJe ceW Yeef òeâ mes~Deef ivekeg âceej ves Øeieš keâer Deef ive ceg keg âš mes~~ Jees ieen&helÙ e Deefive FbõJebÅe peiele ceW~ het pet B Jener Ûeew keâes Ce keg âC[ Deef ive Deepe ceQ ~~24~~

Ô ÜeR veer jpemes vece: FlÙeeef o ceb $eeW mes het pee keâjW~

Jeerj %eeveesoÙe iebLeceeuee ceC[ue efJeOeeve ØeejbYe efJeefOe SJeb nJeve efJeefOe(89) (90)




DeenJeveer Ùe Deef ive het pee ieCeOej ieg ™ kes â DevlÙe cenes lmeJe ceW Yeef òeâ mes~Deef ivekeg âceej ves Øeieš keâer Deef ive ceg keg âš mes~~ Jees Dee£v eerÙe Deefiv e Fbõ JebÅe peiel e ceW~

hetpetB Jener ef$ekeâesCe keg bâ[ Deef ive Deepe ceQ~~25~~Ô ÜeR veer jpemes vece: FlÙeeef o Dee"eW õJÙe ÛeÌ {eJeW~

oef #eCeeef ive het pee ef pevekes âJeueer kes â Deef vlece GlmeJe ceW Yeef òeâ mes~Deef ivekeg âceej ves Øeieš keâer Deef ive ceg keg âš mes~~ Jees oef #eCeeefive FbõieCe mes JebÅe peieled ceW~ het pet B Jener ner ieesuekegâC[ Deefive Deepe ceQ ~~26~~

Ô ÜeR veer jpemes vece: FlÙeeef o ceb $eeW mes het pee keâjW~

keâšveer $eÙe keâer DeÛe& vee, keâ™B Øeer ef le ceve ueeÙe~ efleef Leheefle «en osJesvõ De™, efokeäheeueeefo yegueeÙe~~ ef Jeef OeÙe%e Øeefle%eeheveeÙe heg <heeb peefue:~

henueer keâšveer keâer het pee eq peveveeLe heeoYeòeâ nQ ef leefLe osJelee meYeer~ Ùes uees keâ keâer Ùee$ee ÙeneB Jele&ve keâjW meYeer~~Dee£eve keâjkes â Ùe%eYeeie os Gb ceQ ÙeneB~ Ùes meJe& peve keâes meg Ke Je Meeb ef le osJeW ies ÙeneB~~27~~

Ô ÜeR Ùe#eJewÕeevej je#emeveOe=le heVeieDemegjmegkeg âceejef hele= ef JeÕeceeefue Ûecej Jew jes Ûeve ceneef JeÅeceej ef heb [eef Meved heb ÛeoMeef leef Leos Jelee: meJexÓef he DeeÙeele-DeeÙeele ÙeeveeÙeg OeÙeg Jeef lepevew: meeOeË~

Ô Yet Yeg & Je: mJe: mJeene mJeOee~ heg <heeb peef ue:~ meeIÙeË Ûe™b Dece= leef ceceb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe ie= Cner le ie= Cner le~ DeIÙeË~Ô ÜeR Ùe#eeefohebÛeoMeefleef LeosJee: Ùe„^ ØeYe=leerveeb Meebefleb keg â®le keg â®le mJeene~

het Cee& IÙeË~ (het Cee& IÙe& ÛeÌ {eJeW)

ot mejer keâšveer keâer het pee pees ces ™ keâer Øeoef #eCee meow Je keâj jns~ vejuees keâ ceW ef ve«en Deveg «en Yeer keâj jns~~ Jes met Ùe& Ûeb õ ceb ieue yegOe ieg ™ Je Meg ›eâ nQ ~

Meefve jeng kesâleg veJe«en keâe DeIe& meg Keo nw~~28~~Ô ÜeR DeeefolÙe meesceebieejkeâyegOeye=nmheefle Meg›eâMevew§ejjengkesâleJe: veJe«enosJee: meJexÓef he DeeÙeele DeeÙeele ÙeeveeÙeg OeÙeg Jeef lepevew: meeOeË~

(Ô Yet Yeg & Je: mJe: mJeene mJeOee~ heg <heeb peef ue:~) meeIÙeË Ûe®b Dece= leb Fceb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe ie= Cner le-ie= Cner le~ (DeIÙeË)Ô ÜeR Deeef olÙeeef oveJe«enos Jee: meJexÓef he Ùe„^ ØeYe=leer veeb Meeb ef le keg â®le keg â®le

mJeene~ het Cee& IÙeË~ (het Cee& IeË ÛeÌ{eJeW)

leer mejer keâšveer keâer het pee

YeeeJevemeg jeW kes â Fb õ oMe JÙeb lej kes â Dee" nQ ~ pÙees ef le<keâ kes â jef Je Ûeb õ Fb õ oes ef JeKÙeele nQ ~~ meg j keâuheJeeef me kes â Deef Oehe yeejn Øeef meæ nQ ~ yeòeerme Fbõ keâes pepetB Ùes meJe& F„ nQ~~29~~

Ô ÜeR Demeg js võeef o Éeef$eb Meefobõe: meJexÓefhe DeeÙeele DeeÙeele ÙeeveeÙegOeÙegJeefle- pevew: meeOeË Ô Yet Yeg & Je: mJe: mJeene mJeOee~ heg <heeb peef ue:~

meeIÙeË Ûe®b Dece= leb Fceb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe ie= Cner le ie= Cner le DeIÙeË~Ô ÜeR DemegjWõeefo Éeef$eb Meef ovõe Ùe„^ØeYe= leer veeb Meebefleb keg â®le keg â®le mJeene~

(het Cee& IÙeË) ef okeäheeue het pee ef peve Ùe%e ceW mecemle ef JeIve ot j nšeles~ efpeve Oece& keâe DeefleMeÙe ØeYeeJe peie ceW yeÌ{eles~~ Fb õeef o oMe ef okeäheeue keâe Dee£eve ceQ keâ™B~ het peve ceW Yeeie os keâj mevceeve ceQ keâ™B~~30~~




Jee j %eevee oÙe ie ÇLeceeuee ceC[ue e JeOeeve ØeejYe e Jee Oe SJe nJeve e Jee Oe (91) (92)

Ô ÜeR FbõeefiveÙecevew$e+leJe®CeJeeÙegkegâyesjwMeeveMes<eMeerleebMeJees oMeefokeäheeueosJee: meJexÓefhe DeeÙeele DeeÙeele ÙeeveeÙegOeÙegJeefle pevew: meeOeË Ô YetYeg&Je: mJe: mJeene mJeOee~

(heg <heebpeef ue:~) meeIÙeË Ûe®b Dece= leb Fceb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe ie= Cner le ie= Cner le DeIÙeË~Ô ÜeR Fb õeef ooMeef okeäheeueos Jee Ùe„^ ØeYe=leer veeb Meeb ef leb kegâ®le keg â®le mJeene~

(hetCee& IÙeË~) ef meæeW keâer DeÛe& vee ceW pees ef ›eâÙeeceb $e nQ ~ pees pew veJes o ceW Ùes meeOeveeef o ceb $e nQ ~~ Ùes nes ceceb $e nQ FvneR mes nes ce keâ™B ceQ ~ Fve leer ve Deef ive ceW nJeve ØeejbYe keâ™B ceQ ~~31~~

God heer ef "keâe ceb $eeW mes Deeng ef le heeref"keâe ceb$e Úòeerme mes, keâecÙeceb$e lekeâ uesÙe~

het pee Mes <e nJÙeeef o mes, keâ™B Deeng leer Ùes n~~32~~(Deye 36 heer ef "keâe ceb $eeW mes DeVe keâer Deeng ef le os JeW)Ô melÙepeeleeÙe vece:~ Den&ppeeleeÙe vece:~ hejceepeeleeÙe vece:~

Deveg hecepeeleeÙe vece:~ mJeØeoeÙe vece:~ (mJeØeOeeveeÙe vece:) DeÛeueeÙe vece:~De#eleeÙe vece:~ DeJÙeeyeeOeeÙe vece:~ Deveb le%eeveeÙe vece:~ Deveb leoMe& veeÙe vece:~DevebleJeerÙee&Ùe vece:~ DeveblemegKeeÙe vece:~ veerjpemes vece:~ ef vece&ueeÙe vece:~ DeÛÚsÙeeÙe vece:~ DeYes ÅeeÙe vece:~ DepejeÙe vece:~ DecejeÙe vece:~ DeØeces ÙeeÙe vece:~DeieYe& JeemeeÙe vece:~ De#eesYÙeeÙe vece:~ Deef Jeueer veeÙe vece:~ hejceOeveeÙe vece:~ hejcekeâe…Ùees ie™heeÙe vece:~ uees keâe«eJeeef meves vecees vece:~ hejceef meæsYÙees s vecees vece:~ Den& ef lmeæsYÙees s vecees vece:~ kesâJeefueefmeæsYÙeess vecees vece:~ Deb leke= âef lmeæsYÙees s vecees vece:~ hejb hejeef meæsYÙees s vecees vece:~ Deveeef ohejb hejeef meæsYÙees s vecees vece:~DeveeÅeveg heceef meæsYÙees s vecees vece:~ mecÙeiÂ„s mecÙeiÂ„s DeemeVe YeJÙe DeemeVe YeJÙe, ef veJee& Cehet peen& ef veJee& Cehet peen& Deiveer võeÙe (Deiveer võ) mJeene~

mes Jeeheâueb <ešd hejcemLeeveb YeJeleg ~ Dehece= lÙeg ef JeveeMeveb YeJeleg ~ meceeef OecejCebYeJeleg ~

oMe peeef le ceb $eeW mes Deeng ef le —oes ne—

oMeef JeOe peeleer ceb $e mes, nes Ùe efvejekeg âue ef Ûeòe~ het pee Mes <e nJÙeeef o mes, keâ™B Deeng leer DeÅe~~33~~

Ô melÙepevceve: MejCeb ØeheÅeeefce~ Den&ppevceve: MejCeb ØeheÅeeefce~ Den&vceeleg: MejCeb ØeheÅeeefce~ Den&lmeglemÙe MejCeb ØeheÅeeef ce~ DeveeefoiecevemÙe MejCeb ØeheÅeeefce~Deveg hecepevceve: MejCeb ØeheÅeeef ce~ jlve$eÙemÙe MejCeb ØeheÅeeef ce~ mecÙeiÂ„s mecÙeiÂ„s, %eevecet lex %eevecet lex, mejmJeef le mejmJeef le, mJeene~

mesJeeheâueb <ešdhejcemLeeveb YeJeleg~ Dehece=lÙegefJeveeMeveb YeJeleg~ meceeefOecejCeb YeJeleg~

les jn ef vemleejkeâ ceb $eeW mes Deengef le —oes ne—

ef vemleejkeâ Deeoer keâns, les jn ceb $e Øeef meæ~

het pee Mes <e nJÙeeef o mes, keâ™B Deeng leer DeÅe~~34~~Ô melÙepeeleeÙe mJeene~ Den&ppeeleeÙe mJeene~ <ešdkeâce&Ces mJeene~ «eeceheleÙes mJeene~ Deveeef oßees ef $eÙeeÙe mJeene~ mveelekeâeÙe mJeene~ ßeeJekeâeÙe mJeene~ os JeyeÇ ÿeCeeÙe mJeene~ meg yeÇ eÿeCeeÙe mJeene~ Deveg heceeÙe mJeene~ mecÙeio= „s mecÙeiÂ„s, ef veef Oeheles ef veef Oeheles, JewßeJeCe JewßeJeCe mJeene~~13~~


Deªejn $e+ef <eceb $eeW mes Deeng ef le —oes ne—

Deªejn $e+ef <eceb $e mes, nes Ùe ef vejekeg âue efÛeòe~ het pee Mes <e nJÙeeef o mes, keâ™B Deeng leer DeÅe~~35~~Ô melÙepeeleeÙe vece:~ Den& ppeeleeÙe vece:~ eq ve«eËLeeÙe vece:~ Jeer lejeieeÙe

vece:~ cene›eleeÙe vece:~ ef $eieg hleeÙe vece:~ ceneÙees ieeÙe vece:~ ef Jeef JeOeÙees ieeÙe vece:~ef Jeef JeOeæ& Ùes vece:~ Deb ieOejeÙe vece:~ het Je&OejeÙe vece:~ ieCeOejeÙe vece:~ hejceef <e&YÙees vece:~ Deveg hecepeeleeÙe vecees vece:~ mecÙeiÂ„s mecÙeiÂ„s, Yet heles





Yet heles veiejheles veiejheles, keâeueßeceCe keâeueßeceCe mJeene~~18~~ mesJeeheâueb <ešdhejcemLeeveb YeJeleg~ Dehece=lÙegefJeveeMeveb YeJeleg~ meceeefOecejCeb YeJeleg~

mees uen meg js võ ceb $eeW mes Deeng ef le —oes ne—

ceb$e megjsvõeefokeâ keâns, meesuen efoJemegKe keâepe~ het pee Mes <e nJÙeeef o mes, keâ™B Deeng leer Deepe~~36~~Ô melÙepeeleeÙe mJeene~ Den& ppeeleeÙe mJeene~ ef oJÙepeeleeÙe mJeene~

ef oJÙeeÛÙe&peeleeÙe mJeene~ vesefceveeLeeÙe mJeene~ meewOecee& Ùe mJeene~ keâuheeef OeheleÙes mJeene~ Deveg ÛejeÙe mJeene~ hejbhejsvõeÙe mJeene~ Denef cevõeÙe mJeene~ hejceen&leeÙe mJeene~ Deveg heceeÙe mJeene~ mecÙeiÂ„s mecÙeiÂ„s, keâuheheles keâuheheles, ef oJÙecet lex ef oJÙecetlex, Je»eveeceved Je»eveeceved mJeene~~16~~


yeejn hejce jepeeef o ceb $eeW mes Deeng ef le —oes ne—

ceb$e Hejcejepeeefo nQ, yeejn efvepe megKe keâepe~ het pee Mes <e nJÙeeef o mes, keâ™B Deeng leer DeÅe~~37~~

Ô melÙepeeleeÙe mJeene~ Den& ppeeleeÙe mJeene~ Deveg heces võeÙe mJeene~ efJepeÙeeÛÙe&peeleeÙe mJeene~ vesefceveeLeeÙe mJeene~ hejcepeeleeÙe mJeene~ hejceen&leeÙe mJeene~ Deveg heceeÙe mJeene~ mecÙeiÂ„s mecÙeiÂ„s, G«eles pe: G«eles pe:, efoMeebpeÙe ef oMeeb peÙe, ves ef ceef JepeÙe ves ef ceef JepeÙe mJeene~~12~~

mesJeeheâueb <ešdhejcemLeeveb YeJeleg~ Dehece=lÙegefJeveeMeveb YeJeleg~ meceeefOecejCeb YeJeleg~ Úyyeer me hejces …er ceb $eeW mes Deeng ef le

—oes ne—

hejces…er Deeefokeâ keâns, Úefyyeme ceb$e Øeefmeæ~ het pee Mes <e nJÙeeef o mes, keâ™B Deeng leer DeÅe~~38~~

Ô melÙepeeleeÙe vece:~ Den&ppeeleeÙe vece:~ hejcepeeleeÙe vece:~ hejceen& leeÙe vece:~ hejce™heeÙe vece:~ hejcelespemes vece:~ hejceiegCeeÙe vece:~ hejcemLeeveeÙe vece:~ hejceÙeesef ieves vece:~ hejceYeeiÙeeÙe vece:~ hejceæ& Ùes vece:~ hejceØemeeoeÙe vece:~ hejcekeâeb#eeÙe vece:~ (hejcekeâebef#eleeÙe) vece:~ hejceefJepeÙeeÙe vece:~ hejceefJe%eeveeÙe vece:~ hejceoMe& veeÙe vece:~ hejceJeerÙee& Ùe vece:~ hejcemegKeeÙe vece:~ meJe&%eeÙe vece:~Den& les vece:~ hejcesef …ves vecees vece:~ hejceves $es vecees vece:~ mecÙeiÂ„s, mecÙeiÂ„s, ef $eueeskeâef JepeÙe ef$eueeskeâefJepeÙe, Oece&cetlex Oece&cetlex, Oece&vesces Oece& vesces, mJeene~~26~~ mesJeeheâueb <ešdhejcemLeeveb YeJeleg~ Dehece=lÙegef JeveeMeveb YeJeleg ~ meceeefOecejCeb YeJeleg~

—Mes j Úb o— MeeuÙeVe Ieer Je heeÙeme! het Deeef o ef ueÙee nw~ hekeäJeevve yeng le ues keâj kes â nJeve ef keâÙee nw~~ Fme DeVe mes keâer Deeng ef le ceQ Yeef òeâ YeeJe mes~ ns Deef iveos Je ces js meye ef JeIve Meeb le neW~~39~~

Ô ÜeR DeefivekegâceejosJe! Ùepeceeve ØeYe=leerveeb Meebefleb kegâ® kegâ® mJeene~ (hetCee&IÙeË) meef ceOee Deeng ef le

Ùes #eerjle® heueeMe Deeefo keâe… keâer meefceOee~ uecyeer keâneR veJe Deb ieg ue Ùes nes ce keâer meef ceOee~ Ùes cees šer oes Ùee leer ve Yeer Deb ieg ue ØeceeCe nQ ~ Fve Fkeâ meew Dee" meef ceOee mes nes ce ceevÙe nw~~40~~

(ieen& helÙe Deef ive DeLee& led Ûeew keâes ve keg âC[ ceW 108 meefceOee mes Meeb efleceb $e Éeje 108 Deeng ef le os JeW~)

µ Meb eefleceb $e—Ô veceesÓn&les YeieJeles ßeerceles Øe#eer CeeMes <eoes <ekeâuce<eeÙe ef oJÙele s peescet le& Ùes vece: ßeerMeebef leveeLeeÙ e Meebef lekeâjeÙe meJe&heeh eØeCeeMev eeÙe meJe& efJeIveefJeveeMeveeÙe meJe&jesieehece=lÙeg efJeveeMeveeÙe meJe& hejke= âle#egõesheõJeef JeveeMeveeÙe

µ Ùeef o Fleves yeÌ [s Meeb ef leceb $e mes 108 yeej Deeng ef le keâe meceÙe ve nes Jes lees ‘Ô Üeb ÜeR nt Ç b ÜeQ Ü: De ef me Dee G mee meJe& Meeb ef leb keg â® keg â® mJeene~’ DeLeJee ‘Ô ÜeR Deef me Dee G mee vece: meJe& Meeb ef leb keg â® keg â® mJeene’ Fve ueIeg ceb $eeW mes Yeer Deeng ef le keâj mekeâles nQ~





meJe&#eece[ecejef JeveeMeveeÙe Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: De ef me Dee G mee meJe& Meeb ef leb keg â® keg â® mJeene~

Ô ÜeR Deefivekeg âceej ÙepeceeveØeYe=leerveeb meJe&Meebefleb kegâ® kegâ® mJeene~ (hetCee&IÙeË)

Ie= le Deeng efle

leepee ef ueÙee iees Ie= le Fmeer mes Deeng leer keâ™B~ Ùes Fkeâ meew Dee" Meeb ef leceb $e mes nJeve keâ™B~~ Ie= lenes ce mes leg ce het pÙe Deef iveos Je ÙeneB hes~YeòeâeW keâes Meeb ef le keâeb ef le heg ef „ leg ef „ keâjes ies~~41~~

Ô veceesÓn& les YeieJeles ßeer celes Øe#eer CeeMes <eoes <e ....mJeene~(GheÙeg & òeâ Meeb ef leceb $e mes Ieer mes Ûeew keâes ve keg âC[ ceW 108 Deeng ef le os JeW~)Ô ÜeR Deef ivekeg âceej osJe! ÙepeceeveØeYe= leerveeb meJe& Meeb ef leb keg â® keg â® mJeene~

(het Cee& IÙeË) ueJebie Deengefle

Jej ueeQ ie Deewj ueepee 1 efleue leb og ueeef o nQ ~ keâhe t&j kesâMejeefo Ûebove efJeef YeVe nQ~~ Fve Fkeâ meew Dee" ueeQieeW mes Deengleer keâ™B~ meye efJeIve otj keâj hejce mLeeve Ún Je™B~~42~~

Ô veceesÓn& les YeieJeles ßeer celes Øe#eer CeeMes <e oes <e.....~(GheÙeg & òeâ Meeb ef leceb $e mes ueJeb ie Éeje Ûeew keâes ve keg âC[ ceW 108 Deeng ef le os JeW~)Ô ÜeR Deef ivekeg âceej ÙepeceeveØeYe= leer veeb meJeË Meeb ef leb keg â® keg â® mJeene~

(het Cee& IÙeË)

(ÙeneB ef JeOeeve kes â cet ueceb $e mes peehÙe os JeW~)—oes ne—

iebOe heg<he De#ele efceefuele, efJeceueveerj keâes uesÙe~ hejces …er lehe& Ce keâ™B, ceb $e heer ef "keâe os Ùe~~43~~

Ô ÜeR melÙepeeleeÙe vece: FlÙeeef o 36 heer ef "keâe ceb $eeW mes lehe& Ce keâjW~

DeLe het Cee& ng ef le µ

Ô ßeer ef peves võ os Je Deew j ef leLeer os Je keâes~ «enos Je veJe keâes SJeb ef okeäheeueos Je keâes~~Deiveer ØemeVe nsleg Jes ceb$e GÛÛe™B~

ceQ Yeef òeâ meef nle Ieer mes het Ce& Deeng leer keâ™B~~44~~Ô ÜeR Den& ef lmeækes âJeef ueYÙe: mJeene~ Ô ÜeR ›eâeW heb ÛeoMeef leef Leos JesYÙe: mJeene~ Ô ÜeR ›eâeW veJe«enosJesYÙe: mJeene~ Ô ÜeR ›eâeW Éeef $ebMeefovõsYÙe: mJeene~Ô ÜeR ›eâeW oMeuees keâheeuekes âYÙe: mJeene~ Ô ÜeR Deef ivevõeÙe mJeene~

Fef le hetCee&ng ef le:~ lele: heg CÙeenb Iees <eÙesled (ÙeneB hegCÙeenJeeÛeve Yeer heÌ{les nQ~)(heg ve: veer jpemes vece: peueb FlÙeeef o ceb $eeW mes Ûeew keâes ve keg b â[ Deef ive keâer het pee keâjW~)

ieen& helÙe Deef ive het pee Ùes Ûeej meew Fkeâme" keâns het Jeex òeâ ceb $e nQ ~

Fve meyemes Deengleer ef keâÙee ns Deef iveosJe ceQ~~ mecÙekeälJe mes Deejesefhele ns ieen& helÙe leg ce~ meye DeYÙeg oÙe meefnle cegPes efveJee&Ce keâjes legce~~45~~

Ô ÜeR ieen&helÙe! ÙepeceeveØeYe=leerveeb Meebefleb kegâ® kegâ® mJeene~ (hetCee&IÙe& ÛeÌ{eJeW~)(hegve: veerjpemes vece: peueb FlÙeeefo ceb$eeW mes ef$ekeâesCe kegâC[ Deefive keâer hetpee keâjW~)

Dee£veer Ùe Deef ive het pee pees Skeâ meew Fkeâef leme ØeceeCe ef oJÙe ceb $e nQ ~Deengef le ef keâÙee nw DeVe keâer Gve ceb$e mes ner ceQ ~~

ns Dee£veer Ùe Deef ive mep%eeve keâuhe leg ce~ meye DeYÙegoÙe meef nle ceg Pes efveJee&Ce keâjes legce~~46~~Ô ÜeR Dee£veer Ùe! ÙepeceeveØeYe= leer veeb Meeb ef leb keg â® keg â® mJeene~

(het Cee& IÙe& ÛeÌ {eJeW~)(hegve: veerjpe mes vece: peueb FlÙeeefo ceb$eeW mes ieesuekegbâ[ keâer Deefive keâer hetpee keâjW~)

µ het Cee& ng ef le keâjles meceÙe nes cekeg âC[ ceW Ieer mes DeKeb [ Oeeje keâjW heg ve: veeef jÙeue Deeef o Gmeer ceW ÚesÌ [ os JeW~1. Oeeve kes â ueeJee (Keer ue)~





oef #eCe Deef ive het pee pees Skeâ meew Fkeâleer me ØeceeCe ef oJÙe ceb $e nQ ~Deengef le ef keâÙee nw DeVe keâer Gve ceb$e mes ner ceQ ~~ Ûeeef j$e mes meb keâef uhele ns oef #eCeeef ive leg ce~

meye DeYÙegoÙe meefnle cegPes efveJee& Ce keâjes legce~~47~~Ô ÜeR oef #eCeeives! ÙepeceeveØeYe= leer veeb Meeb ef leb keg â® keg â® mJeene~ (het Cee& IÙe& ÛeÌ {eJeW~)

(hegve: veerjpe mes vece: peueb FlÙeeefo ceb$eeW mes Ûeewkeâesj kegâC[ keâer Deefive keâer hetpee ke âjW~)

mleg ef le —Mes j Úb o—

meye DeYÙeg oÙe ef ve:ßes Ùeme keâer ef meef æ ceW ns let ~ pees jlve$eÙe mes keâef uhele Gme Deef ive keâes het pet B~~

leerLex Me kes â ef ve:ßes Ùeme keâuÙeeCe ceW Øeiešer~ Gve Deef ive keâes ceQ Jeb ot B Jen keâce& keâes onleer~~48~~OÙeeveeOÙeÙeve keâer Deefive mes pees keâce& keâes onW~ Jes kes âJeueer Je ieCeOej ef veJee& Ce keâes uenW~~ Fve meyekes â ceg ef òeâ peeves hej Deef ive pees Øeiešer~ Gme Deef ive keâes Jeb ot B Jen keâce& keâes onleer~~49~~Deef ivekegâceej Fb õ kes â ceg keg âše«e mes Øeiešer~ leerLex Me Deeef o ceg ef òeâ Øeehle os n keâes onleer~~

Gme Deef ive keâes pees Jeb os Jees ceg ef òeâ uenW ies~ ef vepe OÙeeve Deef ive mes ner Jemeg keâce& onW ies~~50~~ ÛeeQleer me DeefleMeÙeeW Ùeg le DenË le keâes vecetB~ cees neef j ef JeIve jpe kes â veeMekeâ leg cnW vecet B~~Deb lej Je yee¢e ceue kes â ef JeOJeb ef me keâes vecet B~ meye ef JeÕe™he %eelee efvepeosJe keâes vecet B~~51~~

Jemeg Øeeef leneÙe& kes â leg ce mJeeceer leg cnW vecet B~ veJe kes âJeueer ueyOeer Ùeg le ef peveos Je keâes vecet B~~ $ewueekeäÙe ceW nes cebieue Gòece leg cnW veceB~ $ew uees keäÙe kes â MejCe nes ceQ keâes ef šMe: vecet B~~52~~

(Fme Øekeâej ef peveØeef lecee kes â mecceg Ke KeÌ [s nes keâj mleg ef le heÌ {W~)

nes ce keâer Yemce ueieeves keâe Muees keâ Ùes jlve$eÙe DeÛe& veÙeg le Jej nes ce Yet ef le nw~ leg ce meyekeâes ef oJÙe Fb õ keâer ef JeYet ef le keâes keâjs~~ Ún KeC[ ef oef iJepeÙe keâer ef JeYet ef le keâes os Jes~ $ew uees keäÙe jepÙeceÙe efpeves võ ef JeYeJe keâes osJes~~53~~

(Fme DeeMeer Jee& o Muees keâ keâes yees ueles ng S efJeOeeveeÛeeÙe& Ùepeceeve Deeef o peveeW keâes Meb eef leceb $e mes ceb ef $ele nes ce keâer Yemce keâes os JeW~ meye uees ie Yeer Yeef òeâ mes Jen

Yemce Deheves ueueeš ceW, oes veeW Yeg peeDeeW ceW, keb â" ceW Deew j ùoÙe ceW ueieeJeW~) heg ve: Meeb ef lehee" Deew j ef Jemepe& ve keâjW— mebhet pekeâevee b Øeef leheeu ekeâeveeb, ÙeleervõmeeceevÙele heesOeveeveeb~ os MemÙe je„^ mÙe heg jmÙe je%e:, keâjes leg Meeb ef leb YeieJeeved ef peveW õ:~~54~~

(leer ve yeej Meeb ef leOeeje os JeW~)Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: De ef me Dee G mee Den& ef lmeæeÛeeÙeex heeOÙeeÙeme& meeOeJe:

DevÙes Ûe os JeeoÙe: meJex Ûe mJemLeeveb ieÛÚle ieÛÚle pe: pe: pe:~ Øeceeoep%eeveohee& Åew: efJeefnleb ef Jeef nleb ve Ùeled ~ ef peves võemleg Øemeeoeòes mekeâueb mekeâueb Ûe leled~~55~~

(ef Jemepe& ve keâjW~ #eceeheCehet Je& keâ heb Ûeeb ie vecemkeâej keâjW~)

Deb ef lece ØeeLe& vee —Ûeew yees ue Úb o—

cees nOJeeb le kes â veeMekeâ ef JeÕeØekeâeMeer ef JeMeo oer ef hleOeejer~ mevceejie Øeef leYeemekeâ yegOepeve keâes ef vele ner ceb ieuekeâejer~~





ßeer efpeveÛebõ! Meebef leØeoYeieJeved! leehenjve! leJe Yeef òeâ keâ™B~ heg ve: heg ve: leJe oMe& ve nes Jes, Ùener ÙeeÛevee ef velÙe keâ™B~~56~~

(ef JeOeeve meceeef hle kes â yeeo ef JeOeeveeÛeeÙe& ef vecveef ueef Kele Muees keâ yees uekeâj Ùepeceeve Deeef o kes â cemlekeâ hej heg <he #es heCe keâjles ng S DeeMeer Jee& o os JeW~)

DeeMeer Jee& o Muees keâ meewYeeiÙeb OeveOeevÙemeew KÙeefJehegueb meJe& $e keâer lÙee& mheob~Deejes iÙeb meg leefce$eyebOegJeef veleemeew KÙeb meoe ceb ieueb~~ efJeÅeeOeerÕejle eb vejsMeJ eefMele eb YetYe=lh eob Yetleues~ßeer ceppew veef JeOeevelees YeJeleg les meJee& Le& ef meeq æmlJejb~~57~~

jLeÛeeueve ef Jeef Oe jLeefJenej kes â meceÙe YeieJeeve keâer Deejleer keâjkesâ mejmeeW Deew j De#ele, heg <he

ues keâj ef vecve ceb $e heÌ {keâj mejmeeW ceb ef $ele keâj jLe kes â Deeies s #es heCe keâjs b~ hegve: jLe

Ûeueeves keâe Muees keâ heÌ {keâj jLe keâes ÛeueeJeW~ hejefJeÅeeÚs ove ceb$e -Ô ßeeR b ÜeR ÜË keâef uekeg b â[ob [mJeeef ceved Deleg ueyeueJeer Ùe& heje›eâce møeâeb møeâeR møeât b

møeâW møeâeQ møeâ: Deelceef JeÅeeb j#e j#e hejef JeÅeeb ef Úb o ef Úb o ÜÒ b heâšd mJe:~

jLeÛeeueve Mueeskeâ - ÙeLee keâesefšefMeuee hetJeË, Ûeeefuelee meJe&efJe<CegefYe:~ ÛeeueÙeeef ce leLees ef òe…, MeerIeÇ b Ûeue cenejLe~~1

jLeMeer IeÇ esÛÛeeueveceb $e:~ vees š— jLeÙee$ee kesâ yeeo 1008 keâueMeeW mes Ùee 108 keâueMeeW mes ceneefYe<eskeâ keâjvee Ûeeef nS~

`

1. Øeef le…eef leuekeâ mes~1. ‘Je’ Meyo mes 4 leLee ‘j’ Meyo mes 2 ues ves hej 24 leerLeË keâj DeLe& nes peelee nw~2. meceJemejCe ceW DeeÙes ng S~

cebieuee„keâmlees$ece

- Meeot& ueef Je›eâer ef [leÚb o: -

eq meæs: keâejCeceg òecee ef peveJeje, DeenË lÙeue#ceer Jeje:~ ceg KÙee Ùes jmeef oiÙeg lee ieg CeYe= leŒew uees keäÙehet peeef celee:~~

efÛeòeeypeb Øeef JekeâemeÙebleg cece Yees! pÙeesefle:ØeYee Yeemkeâje:~ leerLex Mee Je= <eYeeefoJeerjÛejcee: kegâJeË leg vees ceb ieueced~~1~~

Ùee kewâJeuÙeef JeYee efvenbefle YeefJeveeb, OJeebleb ceve:mLeb cenled~ mee pÙeesefle: Øekeâšeref›eâÙeevcece cevees-ceesnevOekeâejb njsled~~ Ùee Deeef ßelÙe Jemeb ef le ÉeoMeieCee, JeeCeermegOeeheeefÙeve:~ leemleerLex MemeYee Deveb lemeg Keoe:, keg âJe& vleg vees ceb ieueced ~~2~~

het pÙeeb iebOekeg âšer oOeeef le keâšveer, jlveeef oef Yeef ve& ef ce& lee~

SlemÙee b nef jef Je„js ceef CeceÙes, cegòeâeheâue eÅew Ùeg& les~~DeekeâeMes Ûeleg jb ieg ues efpeveJejeef mle…b ef le Oecex Õeje:~ Sles iebOekeg âšer Õeje: 1 Jejef pevee:, keg âJe& vleg vees ceb ieueced ~~3~~ Ùes ef $eb Meled Ûeleg ®òeje DeefleMeÙee, Ùes ØeeefleneÙee& Jemeg:~ ÙesÓhÙeevevlÙeÛeleg „Ùee iegCeceÙee, oes<ee: efkeâuee„eoMe~~ Ùes oes <ew: jef nlee ieg Cew§e meef nlee, os Jee§eleg ef JeË Meef le:~ les meJe& mJeieg Cee Deveb leieg ef Celee:, keg âJe& vleg vees ceb ieueced ~~4~~Yee<eemeJe&ceÙees O Jeefveefpe&veheles-efo&JÙeOJeefveieeaÙeles~DeevevlÙeeLe& megYe= led ceveesielelecees, nb ef le #eCeelØeeef Ceve:~~1 efoJÙeemLeeveieleecemeb KÙepevelee-ceeuneoÙeved ef ve:me= le: les efoJÙeOJeveÙeefŒeuees keâmegKeoe:, kegâJe& vleg vees ceb ieueced ~~5~~2

Jeerj %eeveesoÙe iebÇLeceeuee ceC[ue efJeOeeve ØeejbYe efJeefOe SJeb nJeve efJeefOe(101) (102)




}Ieg hegCÙeenJeeÛeve hegCÙeenJeeÛeve kesâ het Je& Õesle ÛeeJeue Skeâ heós Ùee Ûeew keâer hej efyeÚeJeW Deewj Gmekesâ

Thej ÜeR SJeb mJeefmlekeâ yeveekeâj peue mes heef jhetCe& keâueMe ceW ceb ieueceÙe nuoer, megheejer, mejmees b, veJejlve, iebOe, De#eleeef okeâ [eueW SJeb cegKe hej veeefjÙeue, veeiej

yesue (heeve) Ùee Deeceüeefokeâ kesâ heòes ueieeJeW, Gmekesâ keâC" ceW hebÛejb ieer met $e yeebOes, Gm e hej mJeefmlekeâ yeveeJeW~ Fme Øekeâej Skeâ keâueMe keâes mepeekeâj Ùepeceeve kes â neLe mes mLeeheve keâjekesâ efvecveef ueef Kele ceb$e keâes heÌ{lee ngDee peÙeceeve otmejs keâueMe mes GmeceW heeveer keâer Oeej ÚesÌ [W~ ceb$e het Ce& nesves hej Gmeer peue mes hegCÙeen ceb$e yeesueles ngS meye õJÙeeW keâes heefJe$e keâjW DeLee& led Gme keâueMe ceW mes heeveer ueskeâj oYe&het ueer mes Ùee heòes Jeiewjn mes efmebÛeve keâjsb~ meYeemeo pevees b hej Yeer peue efmebÛeve keâjW~

Ô ÜeR mJemleÙes heg CÙeenb keâueMeb mLeeheÙeeef ce mJeene~ Meeef ue heg b pe hej keâueMe mLeeheve keâjW~

Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: veceesÓn&les YeieJeles he©ecenehe©eefleef ieb ÛÚkes âmeef j- ceneheg C[jer keâ-hegC[jerkeâi ebieeefmebOegjesefnõe sefnleemÙee-ne f jlenef jkeâevlee-meerl ee- meerleesoeve ejer vejkeâeb lee-megJeCe& ket âuee-™hÙeketâueejòeâejòeâe s oeheÙee s ef OeMegæpeue- megJeCe& IešØe#e eef ueleveJejlveiebOe e#ele heg<heeefÛe& leceecees okeb â heef Je$eb keg â® keg â® Peb Peb ãeeQ ãeeQ Jeb Jeb ceb ceb nb nb meb meb leb leb heb heb õeb õeb õeR õeR nb me: mJeene~

Fef le peues ve Øeef meb ÛÙe heef Je$eer keâjCeb~Ô ÜeR ves $eeÙe meb Jeew <ešd ~ Fef le keâueMeeÛe& veb keâjes ef le mJeene~ DeIÙeË~Ô heg CÙeenb hegCÙeenb uees keâes Åees levekeâje Deleerlekeâeuemebpeelee ef veJee&Ce-meeiej-

cenemeeOeg-efJeceueØeYe-MegæeYe-ßeerOej-meg oòeeceueØeYeesæjebefiejmevceefle-efmebOegkegâmeg ceeb- peef ueef MeJeieCees lmeen%eevesÕejhejcesÕejef JeceuesÕejÙeMeesOejke= â<Ceceef le%eeveceefle- Meg æceef leßeerYeõDeefle›eâeb leMeeb lee§esef le Ûeleg ef JeËMeef leYet lekeâeueer vehejceos Jee Je: Øeer Ùeb leeb ØeerÙeb leeb Øeer Ùeb leeb~

Ô mebØeeflekeâeueßesÙemkeâjmJeiee&JelejCe-pevceeefYe<eskeâ-heefjefve<›eâceCekesâJeue%eeve- efveJee&CekeâuÙeeCeefJeYetefleef JeYetef<ele ceneYÙegoÙee: ßeerJe=<eYeeefpelemebYeJeeefYevebove-megce efle-

`

Ùes leerLeË keâjef Me<Ùeleeceg heielee:, meJe& ef æ& ef meæer Õeje:~ Ùes «eLveb ef le ef keâueeb iehet Je& ceÙemeÛÚeŒeb OJeves jeßeÙeeled ~~ Ùes les ef JeIveef JeveeMekeâe ieCeOejemles <eeb mecemleæ& Ùe:~ les Meeb ef leb hejceeb Ûe meJe& ef meef æb, keg âJe& vleg vees ceb ieueced ~~6~~

De„eefJebMeeflecetueJe=òemeefnlee 1

, GòejiegCewce&ef[lee:~ hebÛeeÛeejhejeÙeCee: Øeef le#eCeb, mJeeOÙeeÙeceelevJeles~~DeeÛeeÙee& ef oceg veer Õeje: yeng ef JeOee, OÙeevew keâueer vee ceg oe~ les meJexÓef he ef oieb yeje ceg ef veieCee:, keg âJe& vleg vees ceb ieueced ~~7~~ uesMÙeeMeg keäueef ceJe ØeMemleceveme:, Meg keäuew keâJeŒeeJe= lee:~ ueppeeMeerueefJeMegæmeJe&ÛejCee:, mJeeOÙeeÙeMeeruee: meoe~~ Ùee: meeOJÙe§e cene›eleeb ieMeg ÛeÙees, Jeb Åee: meg jW õw jef he~ lee: meJee& : DeceueeefÙe& keâe: Øeef leefoveb, keg âJeËleg vees cebieueced ~~8~~

Ùeod õJÙeeef Le&keâleesÓhÙeveeef oef veOeveb, heÙee& Ùele: meeÅeefhe~ pew veWõb JejMeemeveb efMeJekeâjb, leerLe& sÕejw: Jeefle& leced~~ kegâÙee&led %eeveceefleb efßeÙeb efJeleveg ces, vebÅeeÛÛe peerÙeeefÛÛejced~ßeerleerLeËkeâjMeemeveeefve meleleb, keg âJeË leg vees (Jees) ceb ieueced ~~9~~

1. cet ueÛeeef j$e DeLee& led cet ueieg Ce~




Jee j %ee ee oÙe ie ÇLeceeuee ce [ue e JeOee e ØeejYe e Jee Oe SJe nJe e e Jee Oe (103) (104)

he©eØeYemegheeÕe& ÛebõØeYeheg <heob leMeer leueßes ÙeesJeemeg hetpÙe ef JeceueevebleOece&Meeb ef lekeâgvLJej- ceefuuecegefvemeg›eleveefcevesefceheeÕe&Jeæ&ceevee§esef le ÛelegefJeËMeefleJele&ceevehejceosJee Je: Ø eerÙebleeb ØeerÙeb leeb Øeer Ùeb leeb~

Ô Yeef Je<ÙeledkeâeueeYÙegoÙeØeYeJee cenehe©emegjosJemegheeÕe& mJeÙebØeYemeJee&lceYetle- os Jeheg $ekegâueheg$eGobkeâØees ef…uepeÙekeâer ef le& ceg efvemeg›ele-Dejef ve<heeheefve<keâ<eeÙe efJeceueØ eYe- ef vece& ueef Ûe$eieg hlemeceeef Oeieg hlemJeÙeb ØeYeDeef veJe= ef òekeâpeÙeveeLeefJeceueos Jeheeueevevle- Jeer Ùee&§es ef leYeef Je<Ùeled hejceos Jee Je: Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb~

Ô ef$ekeâeueJeefòe&hejceOecee&YÙegoÙee: meercebOejÙegiecebOejyeengmegyeengmebpeelekeâmJeÙeb- ØeYe$e+<eYesÕejevevleJeer Ùe&met jØeYeef JeMeeuekeâeref le&Je»eOejÛeb õeveveYeõyeengYeg peb iecesÕej- ves ceerÕejJeer jmes veceneYeõos JeÙeMe-Deef peleJeer Ùee&§es ef le~ efJeosn#es $eef JenjceeCefJeb Meef le- hejceos Jee Je: Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb~

Ô Je= <eYemes veeef oieCeOej os Jee: Je: Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb~Ô keâes…yeerpeheeoevegmeeefjyegef æmebefYeVemebßeesle=Øe%eeßeJeCee§e Je: ØeerÙebleeb ØeerÙebleeb

ØeerÙeb leeb~Ô Deece<e&#Jes [peuueef Je[g lmeie& meJeez <eOeÙe§e Je: Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb~Ô peueheâuelevleg heg <heßes ef Cehe$eeefiveef MeKeekeâeMeÛeejCee: Je: Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb

ØeerÙeb leeb~Ô DeenejjmeJeo#eer CecenevemeeueÙee§e Je: Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb~Ô G«eoer hlelehleceneIees jeveg hecelehee§e Je: Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb~Ô cevees JeekeäkeâeÙeyeef ueve§e Je: Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb~Ô ef ›eâÙeeef Jeef ›eâÙee Oeeef jCe§e Je: Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb~Ô ceef leßeg leeJeef Oeceve:heÙe& ÙekesâJeue%eeef veve§e Je: Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb Øeer Ùeb leeb~Ô Deb ieeb ieyee¢e%eeveef oJeekeâje: keg b âokeg b âoeÅeves keâef oiecyejos Jee§e Je: Øeer Ùeb leeb

ØeerÙeb leeb Øeer Ùeb leeb~ Fn JeevÙe$e veiej«eeceos Jeleeceveg pee: meJex ieg ™Yeòeâe: ef peveOece& hejeÙeCee

YeJevleg~ oeveleheesJeerÙee&veg‰eveced efvelÙeces Jeemleg ~ ceele=efhele=Yeüele=heg$eheew$ekeâue$ecegù lmJe- pevemecyeef vOeyevOeg Jeie&meef nlemÙe.....les OeveOeevÙesÕeÙe&yeueÅegef leÙeMe: Øeceesoes lmeJee ØeJeæË leeb ØeJeæË leeb ØeJeæË leeb~ FlÙeeef o hegCÙeenJeeÛeveb heef "lJee keâueMeb mLeeheÙes led ~

1. mJeÙeb ›ele «enCe keâjvee nes lees ‘keâejÙeeef ce’ kes â mLeeve hej ‘keâjes ef ce’ hee" yees uevee Ûeeef nS~ Ss mes ner ›ele meceeheve kes â ef ove ot meje hee" heÌ {vee Ûeeef nÙes~ 2. ›ele kesâ GÅeeheve kesâ meceÙe Ùen hee" heÌ {keâj ›ele keâe efve…eheve keâjvee Ùee keâjevee ÛeeefnS~

Ô ÜeR mJemleÙes ceb ieuekeg âcYeb mLeeheÙeeef ce mJeene~(Ùen yees uekeâj heg CÙeenJeeÛeve meceehle nes ves hej keâueMe mLeeheve keâjW~)

›ele «enCe keâjves keâe meb keâuhe Ô DeÅe YeieJelees ceneheg ®<emÙe yeÇÿeCees celes ceemeeveeb ceemeseòececeeme s .....

ceemes ..... he#es ..... efleLeew .....Jeemejs pecyetÉerhes Yejle#es$es DeeÙe&KeC[s YeejleosMes..... Øeos Mes ..... veiejs Sleled DeJemeefhe&Ceer keâeueeJemeeve Ûelego& Me-ØeeYe= leceeef vele- mekeâueuee skeâJÙeJ enejs ßeer ieewlecemJeeceerßesefCekeâceneceb[uesÕej-meceeÛeefjle- mevceeiee&JeMes<es ..... JeerjefveJee&CemebJelmejs De„ceneØeeefleneÙee&efoMeesefYeleßeerceon&lhej- cesÕej Øeef leceemeef VeOeew Denced ..... ›elemÙe meb keâuheb keâejÙeeef ce 1~

›ele meceeheve ef Jeef Oe Ô DeeÅeeveeced DeeÅes pecyet Éer hes Yejle#es $es Meg Yes .....ceemes ..... he#es DeÅe

..... ef leLeew ßeer ceon& lØeef leceemeef VeOeew het JeË Ùeod ›eleb ie= ner leb lemÙe heef jmeceeef hleb keâefj<Ùes-Denced ~ Øeceeoe%eeveJeMeeled ›eles peeÙeceeveoes<ee: Meebef leceg heÙeeef vle-Ô ÜeR#JeeR mJeene~ ßeerceef ppevesvõÛejCes <eg Deeveb oYeef òeâ: meoemleg , meceeef OecejCeb YeJeleg , heeheef JeveeMeveb YeJeleg -Ô ÜeR Deef me Dee G mee vece:~ meJe& Meeb ef leYe& Jeleg mJeene~

GÅeeheve kes â meceÙe ›ele ef ve…eheve ef Jeef Oe 2Ô DeLe YeieJelees ceneheg®<emÙe ßeer ceoeef oyeÇ ÿeCees Ùeles $ew uees keäÙe ceOÙeemeer ves

ceOÙeueeskes â ßeer ceoveeJe= leÙe#emeb mes JÙeceeves efoJÙe pecyet Je=#ees heueef#elepecyetÉer hes cenveerÙec enecesjeso&ef #eCeYeeies Deveeef okeâeuemebef meæYejleve eceOesÙeØ eefJejeefpele <ešdKeC[ceefC[leYejl e#es$e s mekeâueMeueekeâeh eg®<emecyevOee fJejeefp eleeÙe& KeC[ s

hejceOece&meceeÛejCe.......ØeosMes Deefmceved efJevesÙepeveleeefYejeces.......veiejs Deefmceved efoJÙeceneÛewlÙeeueÙes SleoJemeefhe& CeeakeâeueeJemeeves ØeJe=lemegJe= òeMe&cevethe-ceeefvJelemekeâue- ueeskeâJÙeJenejs ßeer Je=<eYemJeeefceheewjmlÙecebieueceneheg®<eheefj<elØeefleheeefolehejcees heMece- heJe& ›eâces Je= <eYemes veefmebnmesveÛee®mes veeef oieCeOejmJeeef ceef ve™efheleef JeefMe„Oeceex heos Mes




ee j %ee ee o e e Ç e eeuee e [ue e eOee e Øeej e e ee Oe S e n e e e ee Oe (105) (106)

heÃecekeâeues ØeLeceheeos cenef leceneJeer jJeOe& ceeveleerLeË keâjes heef o„meæce& JÙeef lekeâjsßeerieew lecemJeeef ceØeef leheeef olemevceeie& ØeJele& ceeves ßes efCekeâceneceb [uesÕej-meceeÛeefjle- mevceeieeJe&Mes<es .... efJe›eâcee¿s .... ceemes .... efleLeew .... Jeemejs ØeMemle- leejkeâeÙees iekeâjCeve#e$enes jeceg nt le& ueiveÙeg òeâeÙeeced De„ceneØeeef leneÙe&-Mees ef Yele-ßeer ceon& lhejcesÕejmeef VeOeew Denb .....veecekeâ›ele ef ve…eheveb keâejÙeeef ce~ Ô Üeb

ÜeR nt Ç b ÜeQ Ü: Deef meDeeGmee meJe& Meeb ef leYe& Jeleg , meJe& keâuÙeeCeb YeJeleg ßeeR keäueeR vece: mJeene~

ef leef Le, «en, Ùe#e-Ùe#eer Deeef o kes â DeIÙe& —oes ne—

pewveceeie& ceW pees keâns, efleefLe ØeceeCe megjJe=bo~ Jes heb õn ef leef Leos Jelee, pepeB t DeIe& DeheË le~~1~~

Ô ÜeR Ùe#eJewÕeevejje#emeveOe= leheVeieDemegjmeg kegâceejef hele= ef JeÕeceeef ueefve ÛecejJew jes Ûeveceneef JeÅeceej ef JeÕesÕejef heb [eef Meved Fef le heb ÛeoMe ef leef Leos Jee:! De$e DeeieÛÚle- DeeieÛÚle meb Jeew <ešd ~

Ô ÜeR De$e mLeeves ef le…le ef le…le ": ":~Ô ÜeR De$e cece meef Veef nlee YeJele YeJele Je<ešd ~Ô ÜeR ßeer heb ÛeoMeef leef Leos JesYÙe: Fob DeIÙeË heeÅeb iebOeb De#eleeved heg <heb Ûe®b

oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~

ces® Øeoef#eCe efvepe keâjW, veJe «en ef JeÕeØeefmeæ~ Gvekeâe yengmevceeve keâj, keâ™B DeMegYe «en ef yeæ~~2~~

Ô ÜeR DeeefolÙemeescekegâpeyegOeye=nmheefleMeg›eâMevew§ejjengkesâleJe: Fefle veJe«enosJee!DeeieÛÚle DeeieÛÚle meb Jeew <ešd ~

Ô ÜeR De$e ef le…le ef le…le ": ":~Ô ÜeR De$e cece meef Veef nlee YeJele YeJele Je<ešd ~Ô ÜeR DeeefolÙeeef oveJe«ensYÙe: Fob DeIÙeË heeÅeb iebOeb De#eleeved heg<heb Ûe®b oerheb

Oetheb heâueb yeef ueb mJeefmlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeefleie=¢eleeb Øeefleie=¢eleeb mJeene~

Ûeewefyeme ieescegKe Deeefo nQ , Jej efpeveMeemeve Ùe#e~YeòeâeW kes â j#ekeâ meoe, ues les ef peveJe= <e he#e~~3~~

Ô ÜeR iees cegKeceneÙe#e ef$ecegK eÙe#esÕ ejlegbye®ke gâmegceJejvebefo efJepeÙe-Deef pe&leyeÇ ÿesÕejkegâceej<eCceg Keheeleeueef kebâvejefkeb âheg ®<eie®[iebOeJe& cens võkegâyesjJe®Ce Ye=keg âefšmeJee& CnOejCeW õceelebieeefYeOeeveÛelegefJeË Meef leÙe#eosJelee:! DeeieÛÚle DeeieÛÚle

mebJeew<ešd~Ô ÜeR De$e ef le…le ef le…le ": ":~Ô ÜeR De$e cece meef Veef nlee YeJele YeJele Je<ešd ~Ô ÜeR ieescegKeeefoÛelegef JeËMeefleÙe#esYÙe: Fob DeIÙeË heeÅeb iebOeb De#eleeved heg <heb Ûe®b

oer heb Oetheb heâueb yeefueb mJeefmlekebâ Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeefleie=¢eleeb Øeefleie=¢eleeb mJ eene~ ef peveJej Oece& ØeYeeJevee, keâjves ceW DeefleØeerlÙe~ Ûe›es âÕeef j Deeefokeâ pepetB, MeemeveosJeer ef velÙe~~4~~

Ô Ûe›es âÕejer jes ef nCeer Øe%ehleer Je»eëe= bKeueeheg ®<eoòeecevees Jes ieekeâeueer pJeeuee-

ceeef ueveer cenekeâeueer ceeveJeer ieew jer ieebOeejer Jew jes šer Deveb leceleer ceevemeer ceneceevemeer peÙeeefJepeÙeeDehejeef pelee yeng ™ef heCeer Ûeeceg C[erketâ<ceeb ef[veerhe©eeJeleeref meæeef ÙevÙe§esef le Ûeleg ef JeË Meef leos Jelee: DeeieÛÚle DeeieÛÚle meb Jeew<ešd ~

Ô ÜeR De$e ef le…le ef le…le ": ":~Ô ÜeR De$e cece meef Veef nlee YeJele YeJele Je<ešd ~Ô ßeeR Ûe›esâÕeÙee&efoMeemeve osJeleeYÙe: Fob DeIÙeË heeÅeb iebOeb De#eleeved heg<heb Ûe®b

oer heb Oetheb heâueb yeefueb mJeefmlekebâ Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeefleie=¢eleeb Øeefleie=¢eleeb mJ eene~ Ùe%eefJeIve veeMeve ØeJeCe, Fbõeef okeâ efokeäheeue~De„ ef oMee kes â Dee" keâes DeIe& os Gb lelkeâeue~~5~~

Ô ÜeR Fb õeef iveÙecevew $e+leJe®CeJeeÙeg keg âyes jw Meeveeef YeOeevee„ef okeäheeueos Jee!DeeieÛÚle DeeieÛÚle meb Jeew <ešd ~

Ô ÜeR De$e ef le…le ef le…le ": ":~Ô ÜeR De$e cece meef Veef nlee YeJele YeJele Je<ešd ~Ô ßeeR FbõeefoDe„efokeäheeueosJesYÙe: Fob DeIÙeË heeÅeb iebOeb De#eleeved heg<heb Ûe®b

oer heb Oetheb heâueb yeefueb mJeefmlekebâ Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeefleie=¢eleeb Øeefleie=¢eleeb mJ eene~




eej %ee eeo e eÇ e eeuee e [ue e e ee e Øeej e e ee e S e n e e e ee e( 0 ) ( 08)

µ heb Ûeece= le Deef Ye<es keâ he e"~ heb. DeeMeeOej ef Jejef Ûele~

oes je#eme oes Demeg j oes, Deefnheefle oes ie®[eefo~ oewJeeefjkeâ efoMe efJeefoMe kesâ, Éejheeue megj Deeefo~~6~~

Ô ÜeR je#emeeef o De„oew Jeeef jkeâe:! DeeieÛÚle DeeieÛÚle meb Jeew <ešd ~Ô ÜeR De$e ef le…le ef le…le ": ":~Ô ÜeR De$e cece meef Veef nlee YeJele YeJele Je<ešd ~Ô ßeeR je#emeeef o De„oew Jeeef jkeâos JesYÙe: Fob DeIÙeË heeÅeb iebOeb De#eleeved

heg <heb Ûe®b oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeefleie=¢eleeb mJeene~

meceg ÛÛeÙe DeIÙe& —Meb Yeg Úb o—

veJe os JeeW keâer het pee keâjkes â Yeef òeâ mes Gvekes â ieg Ce ieeTB~Deªemeer meg jieCe keâes Deeoj mes Ùe%eYeeie os n<ee& TB~~ heb õn ef leefLeos Je veJe «en meg j Ûeew yeer me Ùe#e Ûeew efyeme Ùe#eer~ efokeäheeue Dee" oewJeeef jkeâ De" Ùes Oece& ef JeIve kes â Øeeflehe#eer~~1~~

Ô ÜeR ef leef Leos Jelee veJe«enos Je efpeveMeemeveÙe#eÙe#eer ef okeäheeueoew Jeeef jkeâeef o De„eMeer ef le meg jieCesYÙe: Fob DeIÙeË heeÅeb iebOeb De#eleeved heg <heb Ûe®b oer heb Oet heb heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe Ùepeecens Øeef leie= ¢eleeb Øeef leie= ¢eleeb mJeene~

#es $eheeue het pee #es $eheeueeÙe Ùe%esÓefmceVes lel#es $eeefOej#eCes~ yeef ueb efoMeeefce ef oiÙeives Jex Åeeb efJeIveef JeIeeefleves~~1~~

Ô Deeb ›eâeW ÜeR De$emLe#es $eheeue! DeeieÛÚ DeeieÛÚ meb Jeew <ešd ~ ef le… ef le… ": ":, cece meef Veef nlees YeJe YeJe Je<ešd Fef le heg <heeb peef ue:~

#es $eheeue keâe les ue mes Deef Ye<es keâ meÅemkes âve meg iebOes ve mJeÛÚs ve yenues ve Ûe~ mveheveb #es $eheeuemÙe lew ues ve Øekeâjes cÙenb~~2~~

Ô ÜeR lew ues ve #es $eheeue Deef Ye<es ÛeÙeeef ce Fef le mJeene~

ef meb ot j ÛeÌ {eves keâe Muees keâ ef meb ot jw je®Ceekeâejw: heer leJeCez : meg mebYeJew:~ ÛeÛe& veb #es $eheeuemÙe ef meb ot jw: Øekeâjes cÙenb~~3~~

Ô ÜeR ef meb ot jw: #es $eheeueeÛe& veb keâjes ceer ef le mJeene~

#es $eheeue kes â ef ueS DeIe& Yees: #es $eheeue! ef peveheØeef leceeb keâYeeue~ ob „êkeâjeue ef peveMeemeveJewef jkeâeue~~ lew ueeefopevce ieg [Ûeb oveheg <he Oethew:µ ~Yees ieb Øeleer ÛÚ peieoer Õej Ùe%e keâeues~~4~~

Ô Deeb ›eâeW ÜeR ns #es $eheeue! Fob peueeef okeb â ie= neCe ie= neCe~ Ô YetYe& g Je: mJe: mJeOee mJeene~

Fef le #es$eheeueeÛe& veb~

`




% Ç n( ) ( )

`

ceb ieuekeâueMe mLeeheve keâe meb keâuhe ceb $e Ô DeeÅeeveeceeÅes pecyetÉerhes ces jes o& ef#eCeYeeies Yejle#es$es DeeÙe&KeC[s .....

ØeosMes ..... osMes ..... «eeces ..... efpeveÛew lÙeÙeeueÙes Jeerjef veJee&Ce mebJeled ..... leces..... F&mJeer meved ..... leces ..... ceemees òececeemes ..... he#es ..... ef leLeew ..... Jeemejs ..... efJeOeeveeJemejs ..... ÙepeceevemÙe nmleeYÙeeb cebieuekegBâYeb mLeeheÙeeef ce cebieueb YeJeleg Fef le mJeene~

DeKeb [oer he ØepJeeueve keâe meb keâuhe ceb $e Ô ÜeR ßeeR keäueeR SW DenË DeeÅeeveeceeÅes pecyet Éer hes ces jes o& ef#eCe Yeeies Yejle#es $es

DeeÙe& KeC[s ..... Øeos Mes ..... os Mes ..... «eeces ..... Jeer jef veJee& Ce meb Jeled ..... leces ..... Je<ex ..... ceemes ..... he#es ..... ef leLeew ..... Jeemejs .....ßeer ef peveÛew lÙeeueÙes ..... ef JeOeeveeJemejs ..... DemÙe ..... ÙepeceevemÙe nmles ve DeKeC[oer hemÙe pÙeesef le: ØepJeeueÙeef ce Fob cees nevOekeâejceheneÙe cece ùoÙes

%eevepÙees ef le: mheg âjeÙeceeveb keâjes leg Fef le mJeene~ ef leuekeâ ueieeves keâe Muees keâ ef keâmeer Yeer ceb ieuekeâeÙe& kes â DeJemej hej ef JeOeeveeÛeeÙe& Ùepeceeve kes â ueueeš ceW

ef leuekeâ keâjles meceÙe ef vecve Muees keâ yees ueW— ceb ieueb YeieJeeved Jeer jes ceb ieueb ieew lecees ieCeer~ ceb ieueb keg b âokeg b âoeÅees pew veOeceexÓmleg ceb ieueced ~~

DeLeJee— mJeJeb Meef leuekeâes Yet Ùee:, ef leuekeâes YeejlemÙe Ûe~

efpeveheeoØemeeoeòJeb, $ew uees keäÙeefleuekeâes YeJe~~(Ûeb ove Ùee jes ueer mes ef leuekeâ ueieekeâj GmeceW De#ele ueieekeâj cemlekeâ hej leer ve yeej De#ele #es heCe keâjW~)

ceneMeebef leOeeje~~Ô vece: Meeb ef leef peves ef Meves~~

—Meeot & ueef Je›eâer ef [le Úb o—

ßeer KeC[es odYeJekeâo&cew: meg®efÛejw: keâhet &jÛetCezefce& lew:~

meb ef ceßew jefleieef vOeef Yeve& oveoerkeâemeejket âheeef oef Ye:~~ heeLeesefYe: heefjhetef jlesve keâueMewvee&vle: ef mLelewvee& lceveeb~ MeevlÙeLeË ceneMeeb ef leceb $ehe"vew ox Jeb ef peve mveeheÙes~~1~~

ieÅe Ô keâhet &jkeâeMceerjeieg ®ceueÙepeeef o#eesoJÙeeefceßew ef ve&efCe& keälemJeCe&jsCet Ùeceeve-

keâÀe-efkebâpeukeâ-heg ÀeefheÀeef jlewef ye&ef peleefJeueme efÉueeef meveeref JeueesueueesÛeve- veer ueveerjpe-peueoheefjhetefjlew: heefjhetef jlemekeâuepeieodIeÇeCeefJeJejyebOegjmeew ievodOÙew:~

—Jemevleef leuekeâe Úb o—

DevOeerke=âleeefueefYejef Ye„glenscekegâcYe- mevOeeef jlewef Je& efpeleefoef iÉheoeveievOew:~ yevOeg ØeYeg b YeJeYe= leeb nleIeeef leyevOeced , ievOees okewâef pe& veheefleb mveheÙeeefce MeevlÙew~~2~~

Ô ÜeR ßeeR keäueeR SW DenË Jeb ceb nb meb leb heb Jeb Jeb ceb ceb nb nb meb meb leb leb heb heb Peb Peb PJeeR PJeeR #JeeR #JeeR õeb õeb õeR õeR õeJeÙe õeJeÙe veceesÓn& les YeieJeles ßeer celesÔ ÜeR ›eâeW (1Deceg keâveeceOes ÙemÙe) heeheb KeC[ KeC[, nve nve, on on, heÛe heÛe, heeÛeÙe heeÛeÙe, keg âš keg âš, Meer IeÇ b Meer IeÇ b, DenË DenË, Peb #JeeR #JeeR nb me: Peb

Jeb £: he: n: #eeb #eeR #et b #eW #eQ #eeW #eeQ #eb #e: #eeR Üeb ÜeR ÜÒ b ÜW ÜQ ÜeW ÜeQ Üb Ü: ÜeR õeb õeR õeJeÙe õeJeÙe veceesÓn&les YeieJeles ßeer celes " " " " (DecegkeâveeceOes ÙemÙe)ßeerjmleg~ efmeefæjmleg~ Je=efæjmleg~ legef„jmleg~ hegef„jmleg~ Meebeflejmleg~ keâeefvlejmleg~ keâuÙeeCecemleg mJeene~

Ô efveefKeueYegJeveYeJevecebieueerYetleefpeveheeflemeJevemeceÙemecØeehlee:,1. eq pemekes s â ef ueÙes Meeb ef leOeeje keâjveer nes Gmekeâe veece yees ueW DeLeJee mJeÙeb kes â ef ueS keâjles neW lees ‘cece’ ‘Ûeleg ef Je&Oemeb IemÙe’ Ss mee yees ueW~

Jeer j %eevees oÙe ieb ÇLeceeuee ceC[ue ef JeOeeve ØeejbYe ef Jeef Oe SJeb nJeve ef Jeef Oe (111) (112 )



Øemeer oleg heerÙet<e efheC[e: heevleg, efMeJecee”uÙevleg ßeerceomleg Je:~~5~~ oerheØeoeves ve ÛevõØeYees YeieJeeved Øemeer oleg, keâhet & jceeef CekeäÙeoer hee: heevleg, ef MeJecee”uÙevlegßeer ceomleg Je:~~6~~ Oet heØeoeves ve Oece& veeLees YeieJeeved Øemeer oleg, ieg iieg ueeef o- oMee”Oethee: heevleg, efMeJecee”uÙevleg ßeerceomleg Je:~~7~~ heâueØeoevesve heeÕe&veeLeesYeieJeeved Øemeeroleg, ›eâcegkeâveeeEjieØeYe=ef leheâueeef ve heevleg, efMeJecee”uÙevleg ßeer ceomleg

Je:~~8~~ Den& vle: heevleg Je:~ meæce& ßeer yeueeÙeg jejes iÙew ÕeÙee& ef YeJe= ef æjmleg Je:~ ef meæe: heevleg Je: ùoÙeefveJee& Ceb ØeÙeÛÚvleg Je:~ DeeÛeeÙee& : heevleg Je:~ Meer leuemeew ievOÙecemleg Je:~ GheeOÙeeÙee: heevleg Je:~ meew cevemÙeb Ûeemleg Je:~ meJeË meeOeJe: heevleg Je:~ DeVeoevelehees Jeer Ùe& ef Je%eevecemleg Je:~~

(Deieues ceb $eeW mes Ûeew yeer me yeej heg <he ÛeÌ {eJeW~)Ô Je= <eYemJeeef ceve: ßeer heeohe©eØemeeoeo„ef JeOekeâce& ef JeveeMevecemleg Je: ve:

mJeene 1~~1~~ ßeerceoef pelemJeeef ceve: ßeer heeohe©eØemeeoeopesÙeMeefòeâYe&Jeleg: Je:~~2~~ mecYeJemJeeef ceve: ßeer heeohe©eØemeeoeoves keâieg CeieCe§eemleg Je:~~3~~

DeefYevebovemJeeefceve: ßeer heeohe©eØemeeoeoefYeceleheâueb ØeÙeÛÚvleg Je:~~4~~ megceef lemJ eeefcev e: ßeerh eeohe©eØemeeoeoce =leb heefJ e$eb ØeÙeÛÚvle g Je:~~5~~ he©eØeYemJeeef ceve: ßeerheeohe©eØemeeoeöÙeeb ØeÙeÛÚvleg Je:~~6~~ megheeÕe& mJeeefceve:ßeerheeohe©eØemeeoeled keâce&#eÙe§eemleg Je:~~7~~ ßeerÛevõØeYemJeeefceve:ßeerheeohe©eØemeeoeÛÛevõeke&âlespeesÓmleg Je:~~8~~ heg<heoblemJeee fceve:ßeer heeohe©eØemeeoeled heg <hemeeÙekeâeef leMeÙeesÓmleg Je:~~9~~ Meer leuemJeeef ceve:ßeer heeohe©eØemeeoeoMegYekeâce&ceueØe#eeuevecemleg Je:~~10~~ ßes ÙeebmeefpevemJeeefceve:ßeerheeohe©eØemeeoeled ßesÙemkeâjesÓmleg Je:~~11~~ JeemeghetpÙemJeeefceve:

ßeerheeohe©eØemeeoeõlve$eÙeeJeemebkeâjesÓmleg Je:~~12~~ efJeceuemJeeefceve:ßeerheeohe©eØemeeoeled meæce&Je=efæJez cee”uÙeb Ûeemleg Je:~~13~~ DevebleveeLemJeeefceve:ßeerheeohe©eØemeeoeoveskeâOeveOeevÙeeefYeJe=e fæj#eCecemleg Je:~~14~~Oece&veeLemJeeefceve: ßeerheeohe©eØemeeoeled Mece&ØeÛeÙeesÓmleg Je:~~15~~ßeer ceon& lhejces ÕejmeJe&%eh ejcesef…MeebefleveeLemJeeef ceve: ßeer heeohe©eØemeeoeled Meeb ef lekeâjesÓmleg Je:~~16~~ keg âvLeg veeLemJeeefceve: ßeerheeohe©eØemeeoeòe$eeef Ye

Jejceef YeveJekeâhet & j-keâeueeie®keg b âkeg âcenef jÛeb oveeÅeves keâ meg ieef OeyebOeg jievOeõJÙe- mecYeejmecyevOeyevOegjb, DeefKeueef oievlejeueJÙeehlemeew jYeeefleMeÙemeceeke=â„meceo- meecepekeâhees ueleueef Jeieef ueleceoceg ef ole-ceOeg keâjef vekeâjb, Den& lhejces Õej-heef Je$e- lejiee$emheMe&vecee$eheefJe$eerYetleb YeeieJeleefceob ievOeesokeâOeejeJe<e&CeceMes<ecen&ef VeyebOeveb(DecegkeâveeceOes ÙemÙe) Meeb efleb keâjes leg, keâeef vleceeefJe<keâjes leg, keâuÙeeCeb Øeeog <keâjes leg,

meewYeeiÙeb mevlevees leg, DeejesiÙeceelevees leg, mecheob mecheeoÙeleg, efJeheoceJemeeoÙeleg, ÙeMees efJekeâemeÙeleg, ceve: ØemeeoÙeleg, DeeÙegõe&IeÙeleg, efßeÙeb MueeIeÙeleg, Megefæb efJeMegæÙe leg, yegefæb efJeJeæ&Ùeleg, ßesÙe: heg<Ceeleg, ØelÙeJeeÙeb ceg<Ceeleg, DeveefYeceleb efveJeejÙeleg, cevee sjLeb heefjhetjÙeleg, hejceeslmeJekeâejCeefceob, hejcecebieueefceob, hejceheeJeveefceob, mJemlÙemleg ve:, mJemlÙemleg Je:, PJeeR, #JeeR nb me: DeefmeDeeGmee mJeene~

Ô veceesÓn& les YeieJeles ßeer celes $ew uees keäÙeveeLeeÙe, Ieeef lekeâce& ef JeveeMeveeÙe,De„ceneØeeef leneÙe&meefnleeÙe, ÛelegeE ŒeMeoefleMeÙemeces leeÙe, DevebleoMe&ve%eeveJeerÙe&- megK eelceke âeÙ e, De„eoMeoes<e jefn leeÙe, heb Ûecenek eâuÙeeCem ecth eCee &Ùe,

veJe kesâJ eueueef yOemecee fvJe leeÙe, oMee fJeM es<eC eme bÙeg òeâeÙ e osJe eefO eosJe eÙe,Oece&Ûe›eâeOeer ÕejeÙe, Oeceex heosMevekeâjeÙe, ÛecejJew jeÛeveeÛÙeg les võØeYe= leer võMelesve ces ®efieef jefMeKejMes KejerYetleheeC[g keâef Meueeleuesve iebOees okeâheefjhet ef jleeves keâefJeef Ûe$e- ceef CeceÙecebi euekeâueMewjefYee f<eòeâefceoeveercenb $ewueeske äÙes Õejcen&lh ejcesef …ve- ceef Ye<es ÛeÙeeef ce nb Peb PJeeR #JeeR nb me: õeb õeR SW DenË ÜeR keäueeR yuet b õeb õeR õeJeÙe õeJeÙe mJeene~(Deeies kes â Gve Gve ceb $eeW Éeje ›eâce mes peue, iebOe Deeef okeâ De„õJÙe ÛeÌ {eJeW)

Ô ÜeR Meer lees okeâØeoeves ve Meer leuees YeieJeeved Øemeer oleg, Meer lee Deehe: heevleg,

ef MeJecee”uÙevleg ßeer ceomleg Je:

ve: mJeene 1

~~1~~ ievOees okeâØeoeves veeef YevevoveesYeieJeeved Øemeer oleg, ievOee: heevleg, efMeJecee”uÙevleg ßeer ceomleg Je:~~2~~De#elees okeâ-Øeoeves veeveb lees YeieJeeved Øemeer oleg, De#elee: heevleg, ef MeJecee”uÙevlegßeer ceomleg Je:~~3~~ heg <hees okeâØeoeves ve heg <heovlees YeieJeeved Øemeer oleg, heg <heeef Ce heevleg, ef MeJecee”uÙevleg ßeer ceomleg Je:~~4~~ vew Jes ÅeØeoeves ve ves ef ceveeLees YeieJeeved

1. meYeer ceW ‘Je: ve: mJeene’ yees ueW~ 1. Ûeew yeer meeW ceb $e ceW ‘Je: ve: mJeene’ yees ueW~




(lev$eeefYe) Je=efæbkeâjesÓmleg Je:~~17~~ DejefpevemJeeefceve: ßeerheeohe©e- Øem eeoe lhejce keâuÙeeCeh ejch ejeÓmle g Je:~~18~~ ceef uuev eeL emJe eef ceve :ßeer heeohe©eØemeeoeÛÚuÙeef Jecees ÛevekeâjesÓmleg Je:~~19~~ ceg ef vemeg ›elemJeeef ceve:ßeerheeohe©eØemeeoelmecÙeioMe&veb Ûeemleg Je:~~20~~ veefceveeLemJeeefceve:ßeerheeohe©eØemeeoelmecÙei%eeveb Ûeemleg Je:~~21~~ Deefj„vesefcemJeeefceve:

ßeer heeohe©eØemeeoeo#eÙeb Ûeeef j$eb ooeleg Je:~~22~~ ßeer celheeÕe&YeóejkeâmJeeefceve:ßeer heeohe©eØemeeoelmeJe& ef JeIveef JeveeMevecemleg Je:~~23~~ ßeer JeOe& ceevemJeeef ceve:ßeer heeohe©eØemeeoelmecÙeioMe& veeÅe„ieg Ceef Jeef Me„b Ûeemleg Je:~~24~~

ßeerceÆieJeon&lmeJe&%ehejcesef…hejceheefJe$eMeebefleYeóejkeâmJeeefceve:ßeer heeohe©e-Øemeeoelmeæce& ßeer yeueeÙeg jejes iÙew ÕeÙee& ef YeJe= ef æjmleg~ Je= <eYeeoÙees cenef leceneJeer jJeOe& ceeveheÙe& vlehejceleerLeË keâjos Jee§eleg ef JeË Meef lejn& vlees YeieJevle: meJe&%ee: meJe& oef Me& ve: meefcYeVelecemkeâe Jeer lejeieÉs <ecees neef Œeuees keâveeLeeef Œeuees keâ- ceefnleeef Œeuees keâØeÅees levekeâje peeeflepejecejCeef JeØecegòeâe: mekeâueYeJÙepevemecetn-

keâceueJevemecyeesOevekeâje: osJeeef Oeos Jee Deveskeâieg CeieCeMele-menœeeue*d ke= âle- efoJÙeosnOeje: heÃekeâuÙeeCee„ceneØeeefleneÙe&ÛelegeEŒeMeoefleMeÙe-efJeMes<emecØeehlee: Fb õÛe›eâOejyeueos JeJeemeg osJeØeYe= ef leef oJÙemeceeveYeJÙeJejheg C[jer keâ-hejceheg ®<e- cegkegâšlešefvee f ye[efvey eæceefCeieCekeâje fvekeâjJee efjOeejeefYeef<eòeâÛe e®ÛejCe- keâceueÙeg ieuee: mJeefMe<ÙehejefMe<ÙeJeiee& : Øemeer ovleg Je:~~ hejcecee”uÙeveeceOesÙee: meæce& keâeÙex ef <Jeneceg $e Ûe ef meæe: ef meef æb ØeÙeÛÚvleg Je:~~

Ôve=heefleMelemenœeeue*dke=âlemeeJe&YeewcejepeeefOejepehejcesÕejyeueosJeJeemegosJe- ceC[ueerkeâceneceb [ueer keâceneceelÙemesveeveeLejepeßes ef…hegjesefnleeOeer MekeâjeÀeefue-

veefcelekeâjkegâ[dceuecegkegâueeue*dke=âleheeohe©ee: kegâefueMeveeuejpelece=CeeuecevoejkeâefCe&- keâejeeflekegâueefieefjefMeKejMesKejieievecevoeefkeâveerceneùoveoveoerMelemenœeouekeâceue- JeeefmevÙeeefomeJee&YejCeYetef <elee”mekeâmegvojer Je=voJeefvoleÛee®ÛejCekeâceueÙeg ieuee:Deeceew <eOeÙe:, #Jes ueew <eOeÙe:, peuueew <eOeÙe:, ef JeØeg <eew <eOeÙe:, meJeez <eOeÙe§e Je: ve: ØeerÙevleeb Øeer Ùevleeced 1~~ ceef lemce=ef lemeb%eeefÛevleeefYeefveyeesOe%eeefveve§e Je: Øeer Ùevleeb ØeerÙevleeced ~~ keâes …yeg ef æyeer peyeg ef æheoeveg meeef jyeg ef æmeef cYeVeßees le=ßeJeCee§e Je:1. ‘Je: ve: Øeer Ùevleeb Øeer Ùevleeb yees ueW~

Øeer Ùebleeb Øeer Ùevleeced~~ peueÛeejCepe_IeÛeejCelevleg ÛeejCeYetefceÛeejCeheg <heÛeejCe-ßes ef CeÛeejCeÛeleg j*dieg ueÛeejCeekeâeMeÛeejCee§e Je: ØeerÙevleeb Øeer Ùevleeced~~ cevees yeef ueJeÛees yeefuekeâeÙeyeef ueve§e Je: Øeer Ùevleeb Øeer Ùevleeced ~~ G«elehees oer hlelehees- cenelehees Iees jleheesÓveg lehees cenes «eleheme§e Je: Øeer Ùevleeb Øeer Ùevleeced ~~ ceef leßeg lee- JeefOeceve:heÙe&ÙekesâJeue%eeefveve§e Je: ØeerÙevleeb ØeerÙevleeced~~ ÙeceJe®CekegâyesjJeemeJee§e

Je: ØeerÙevleeb ØeerÙevleeced~~ DevebleJeemegef keâle#ekeâkeâkeâex š-keâhe©ecenehe©eMebKeheeue- keg âefueMepeÙeef JepeÙeeef ocenes jiee§e Je: ØeerÙevleeb Øeer Ùevleeced ~~ Fbõeef iveÙecevew ý le - Je®CeJeeÙegkegâyes js MeeveOejCesvõmees cee§esef le oMeefokeäheeuekeâe§e Je: ØeerÙevleeb Øeer Ùevleeced ~~ meg jemeg jes jies võÛecejÛeejCeefmeæef JeÅeeOejef keâVejef keâcheg ®<eie®[- ievOeJe& Ùe#eje#emeYetleef heMeeÛee§e Je: ØeerÙevleeb Øeer Ùevleeced ~~ yegOeMeg ›eâye= nmhelÙe- kexâvogMevew§eje”ejkeâjengkes âleg leejkeâeefocenepÙees ef le<keâos Jee§e Je: ØeerÙevleeb Øeer Ùevleeced ~~ ÛecejJew jes ÛeveOejCeeveb oYet leevevoJes Ceg os JeJes CegOeeef jhet Ce& -Jeef Me…- peuekeâeb lepeueØeYeg (ØeYe) Iees<eceneIee s<enef j<esCenefjk eâevleee f celeielÙe efcele-

JeenveJes ueeÀeveØeYeÀeveeef iveef MeKÙeeef iveJeenvee§es ef le ef Jeb Meef leYeJeves võe§e Je: ØeerÙevleeb ØeerÙevleeced~~ ieerlejefleieerlekeâeblemelheg®<eceneheg®<emeg®heØeefleIees<ehetCe&Yeõ- ceefCeYeõheg®<eÛetueceneÛet ueYeerceceneYeer cekeâeuecenekeâeuee§esef le <ees[MeJÙelejsvõe§e Je: ØeerÙevleeb ØeerÙevleeced~~ veeefYejepeefpeleMe$egÂÌ {jepemJeÙebJejcesIejepeOejCejepe- meg Øeef le…cenemes vemeg «eer JeÂÌ {jLeef Je<Ceg jepeJemeg het pÙeke= âleJece& ef meb nmes veYeevegjepe- efJeÕemesvemegoMe&vekeg âcYejepemegefce$ee fJepeÙecenejepemeceg õefJepeÙeefJeÕemesve- efmeæeLee&§esefle-efpevepevekeâe§e Je: ØeerÙevleeb Øeer Ùevleeced~~ ce®osJeer efJepeÙeemeg<esCee- efmeæeLee&megcebieueemegmeerceehe=LJeerue#ceCeepeÙejeceemegvevoeefJehegueeveboepeÙeeJelÙeÙe&MÙeecee-

ue#ceerceleermegØeYewjeosJeerßeerkeâebleeefce$emesveeØeYeeJeleermeesceeJeefce&ueeefMeJeeosJeeryeÇeÿe erefØeÙe- keâeefjCÙe§esef le efpeveceele=keâe§e Je: ØeerÙevleeb ØeerÙevleeced~~ ieescegKeceneÙe#eef $ecegKe- Ùe#esÕejlegcyeg®kegâmegceJejveef voef JepeÙeeefpeleyeÇÿes MJejkegâceej<eCceg Keheeleeueef keâVej efkeâc<eg®<eie®[ievOeJe& cens võkegâyesjJe®Ceef JeÅeglØeYemeJee& ÖOejCesvõceele”veecee§esefle Ûeleg ef JeË Meef leÙe#ee§e Je: Øeer Ùevleeb Øeer Ùevleeced ~~ Ûe›es âÕejer jes ef nCeer Øe%eef hleJe»e-ëe=bÈueeheg®<eoòeeceveesJesieekeâeueerpJeeueeceeefueveercenekeâeueerceeveJeerieewjerieevOeejerJewjes šer-




Øeer Ùevleeced ~~ eq leef LekeâjCeve#e$eJeejceg nt le& ueiveos Jee§e FnevÙe$e «eeceveieje- efO eos Jel ee§ e les meJex ie g®Yeòe âe De# eerCe keâ esM eke âes…ei eeje YeJ esÙ eg: ~ oeveleheesJ eerÙe&Oecee&v eg…eveeefoefv elÙeces Jeemleg~ ceele=ef hele=Yeüele =heg$eheew$e keâue$e- ieg®megùlmJepevemecyeefvOeyevOegJeie&meefnlemÙeemÙe ÙepeceevemÙe (DecegkeâveeceOesÙemÙe)OeveOeevÙew ÕeÙe&Åeg ef leyeueÙeMe:keâer ef le& yeg efæJeOe& veb YeJeleg~ meecees o: Øecees oes YeJeleg~

Meebef leYe&Jeleg~ keâeb ef leYe& Jeleg~ leg ef „Ye&Jeleg~ heg ef„Ye& Jeleg~ ef meefæYe& Jeleg~ Je= ef æYe& Jeleg~Deef JeIvecemleg~ DeejesiÙecemleg~ DeeÙeg <Ùecemleg~ MegYeb keâcee& mleg~ keâce& efmeefæjmleg~ MeeŒemece= ef æjmleg~ F„meb heomleg~ Deef j„ef vejmevecemleg~ OeveOeevÙemece= ef æ- jmleg~ keâececee”uÙees lmeJee: mevleg~ MeecÙevleg Iees jeef Ce~ MeecÙevleg heeheeef ve~ heg CÙeb JeOe& leeced ~ Oeceex JeOe& leeced ~ ßeer Je& Oe& leeced ~ DeeÙeg Je& Oe& leeced ~ keg âueb iees $eb Ûeeef YeJeOe& leeced ~ mJeef mle Yeõb Ûeemleg Je:~ mJeef mle Yeõb Ûeemleg ve:~ PJeeR PJeeR nb me: mJemlÙemleg les~ mJemlÙemleg ces mJeene~

Ô veceesÓn&les YeieJeles ßeerceles ßeercelheeÕe&leerLeËkeâjeÙe ßeerceõlve$eÙeeuebke=âleeÙe

efoJÙelespeescetle&Ùe s vece:~ ØeYeeceC[ueceefC[leeÙe ÉeoMeieCeh eefjJesef„leeÙe MegkeäueOÙeeveheefJe$eeÙe meJe&%eeÙe mJeÙebYegJes efmeæeÙe yegæeÙe hejceelceves hejcemegKeeÙe ef $euees keâceefnleeÙe Deveb lemeb meejÛe›eâheef jceo& veeÙe Deveb le%eeveeÙe Deveb leoMe& veeÙe,Deveb leJeerÙee & Ùe, Deveb lemegKeeÙe, efmeæeÙe, yeg æeÙe, $ewuees keäÙeJeMeb keâjeÙe, melÙe%eeveeÙe, melÙeyeÇÿeCes, OejCesvõheâCeeceC[ueceefC[leeÙe, Ghemeie&efJeveeMeveeÙe, Ieeef lekeâce& #eÙeb keâjeÙe, DepejeÙe, DecejeÙe, DeYeJeeÙe, (Deceg keâveeceOes ÙemÙe)~ ce=lÙegb efÚvo ef Úvo, ef Yevo efYevo~ nvlegkeâeceb ef Úvo efÚvo, ef Yevo ef Yevo~ jeflekeâeceb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ yeef uekeâeceb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ ›eâesOeb ef Úvo

ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ heeheb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ Jew jb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ JeeÙeg OeejCeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ Deef iveYeÙeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& Me$eg YeÙeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJeex hemeieË ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& ef JeIveb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe&YeÙeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& jepeYeÙeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& Ûees jYeÙeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& og „YeÙeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& mehe&YeÙeb ef Úvo

DevebleceefleceevemeerceneceevemeerpeÙeeefJepeÙeehejeefpeleeyeng™efheCeerÛeecegC[erket â<ceeC[erhe©eeJeleerefmeæeefÙevÙe§esefle Ûeleg efJeËMeefleefpeveMeemeveosJelee§e Je: ØeerÙevleeb ØeerÙevleeced~~ kegâueefieefjefMeKejMesKejerYetleceneùoeefomejesJejceOÙeefmLelemenœeoue- keâceueJeeefmevÙees ceeefvevÙe: mekeâuemegvojerJe=voJebefoleheeokeâceuee§e osJÙees Je: ØeerÙevleeb ØeerÙevleeced~~ Ùe#eJewÕeevejje#emeveOe=leheVeieDemegjmegkegâceejefhele=efJeÕeceeefueveerÛecej-

JewjesÛeveceneefJeÅeceejefJeMJesÕejefheC[eMevee§esefle heÃeoMeefleefLeosJelee§e Je: ØeerÙevleeb Øeer Ùevleeced~~ (meewOecez Meevemeevelkeg âceejceensvõyeÇ ÿeyeÇ ÿeesòejueeb leJekeâeef he…- Meg›eâceneMeg ›eâMeleejmenœeejeveleØeeCeleejCeeÛÙegles võ<ees [MekeâuheJeeef meve§e Je: ØeerÙevleeb ØeerÙevleeced~~) efnefóceefnefóce-efnefócecepPeceefneqóceesheefjce-cepPeceefnefªce- cepPececepPece-cepPecees heef jce-Gheef jceefnef ªce-GheefjcecepPeceGheef jceesheefjcee§e veJe«ewJesÙekeâJeeefmeveesÓnefcevõosJee§e Je: ØeerÙevleeb ØeerÙevleeced~~ DeÛÛe&DeÛÛe&ceeefueveer- Jew jes Ûevemees cemees ce™hee¿emheâef škeâeef olÙeeef oveJeeveg ef oMeJeeef meve§e Je: Øeer Ùevleeb Øeer Ùevleeced ~~ efJepeÙeJewpeÙevle-peÙevleDehejeefpelemeJee& Le&-efmeefæveeceOesÙe-

heÃeevegòejefJeceeveJeeef meve§e Je: Øeer Ùevleeb Øeer Ùevleeced ~~ Deleer leeveeieleJele& ceeve- efJekeâuheeveskeâefJeefJeOeiegCemechetCee&„ieg CemebÙegòeâe: mekeâueefmeæmecetne§e Je: ØeerÙevleeb Øeer Ùevleeced ~~ meJe& keâeueceef he (Deceg keâveeceOes ÙemÙe) mecheef òejmleg~ ef meef æjmleg~ Je= ef æjmleg~ leg ef „jmleg~ heg ef „jmleg~ Meeb ef lejmleg~ keâeb ef lejmleg~ keâuÙeeCecemleg~ mecheomleg~ ceve: meceeefOejmleg~ ßesÙeesÓefYeJe=efæjmleg~ MeecÙebleg IeesjeefCe~ MeecÙebleg heeheeef ve~ heg CÙeb JeOe& leeced ~ Oeceex JeOe& leeced ~ DeeÙeg Je& Oe& leeced ~ ßeer Je& Oe& leeced ~ keg âueb iees $eb Ûeeef YeJeOe& leeced ~ mJeef mle Yeõb Ûeemleg Je:~ lelees Yet Ùees Yet Ùe: ßes Ùemes~~ Ô ÜeR PJeeR #JeeR nb me: mJemlÙemleg Je:~ mJemlÙemleg ces mJeene~

Ô heg CÙeenb heg CÙeenb Øeer Ùevleeced Øeer Ùevleeced ~~ YeieJeb leesÓnË le: meJe& %ee: meJe&oefMe&ve: mekeâueJeerÙee& : mekeâuemeg Keeef ŒeueeskesâMeeef ŒeueeskesâÕejhet ef peleeefŒeuees keâ- veeLeeefŒeuees keâceefnleeefŒeueeskeâØeÅees levekeâje peeeflepejecejCeef JeØecegòeâe: meJe&efJeo§e Ô ßeer ùerOe= ef lekeâer e| leyeg ef æue#cÙe§e Je: Øeer Ùevleeb Øeer Ùevleeced ~~ Ô Je= <eYeeef o- JeOe&ceeveevlee: Meeefvlekeâje: mekeâuekeâce&efjheg keâebleejog ie&efJe<eces<eg j#evleg ces efpevesvõe :~DeeefolÙemeescee”ejkeâyegOeye=nmheefleMeg›eâMevew§ejjengkesâlegveece-veJe«ene§e Je: ØeerÙevleeb




ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& Je= ef §ekeâYeÙeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& «enYeÙeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& oes <eb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& JÙeeef Oeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJeË [ecejb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& hejceb $eb efÚvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJee& lceIeeleb efÚvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe&hejIeeleb ef Úvo efÚvo, ef Yevo efYevo~ meJe&kegâef #ejesieb ef Úvo efÚvo, ef Yevo efYevo~ meJe&Metuejesieb

ef Úvo ef Úvo, efYevo efYevo~ meJee& ef #ejesieb ef Úvo ef Úvo, efYevo efYevo~ meJe&efMejes jesieb ef Úvo ef Úvo, efYevo ef Yevo~ meJe& pJejjesieb efÚvo efÚvo, efYevo ef Yevo~ meJe&vejceeeEj ef Úvo efÚvo, efYevo efYevo~ meJe& iepeceeeEj efÚvo efÚvo, efYevo efYevo~ meJee&ÕeceeeEj efÚvo efÚvo, efYevo efYevo~ meJe&ieesceeeEj efÚvo ef Úvo, efYevo efYevo~ meJe&ceefn<eceeeEj efÚvo efÚvo, ef Yevo efYevo~ meJee&peceeeEj efÚvo efÚvo, efYevo efYevo~ meJe&memÙeceeeEj efÚvo efÚvo, efYevo efYevo~ meJe&OeevÙeceeeEj efÚvo efÚvo, efYevo efYevo~ meJe&Je=#eceeeEj efÚvo efÚvo, ef Yevo efYevo~ meJe&ieguceceeeEj efÚvo efÚvo, efYevo efYevo~ meJe&ueleeceeeEj ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& he$eceeeE j efÚvo efÚvo, efYevo efYevo~ meJe&heg<heceeeEj

efÚvo efÚvo, efYevo efYevo~ meJe&heâueceeeEj efÚvo efÚvo, ef Yevo efYevo~ meJe&je„^ ceeeEj ef Úvo ef Úvo, ef Yevo efYevo~ meJe&osMeceeeEj ef Úvo ef Úvo, ef Yevo efYevo~ meJe&efJe<eceeeEj ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& ›et âjjes ieYeÙeJes leeueMeeef keâveer [eef keâveerYeÙeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& Jes oveer Ùeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& cees nveer Ùeb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ mehee& hemceejb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~ meJe& og Ye& ieb ef Úvo ef Úvo, ef Yevo ef Yevo~

Ô megoMe&vecenejepeÛe›eâef Je›eâcelespee s yeueMeewÙe& Jeer ÙeË JeMeb kegâ® kegâ®~ meJe& peveeveb ob keg â® keg â®~ meJe& peer Jeeveb ob keg â® keg â®~ meJe& jepeeveb ob keg â® keg â®~

meJe&YeJÙeeveb ob keg â™ keg â™~ meJe& iees keg âueeveb ob keg â® keg â®~ meJe& «eeceveiejKes škeâJe& š- cešcyeheòeveões Ceceg Kepeveeveb ob keg â® keg â®~ meJe& uees keb â, meJe& os Meb, meJe& meòJeb, JeMeb keg â® keg â®~ meJee& veb ob keg â® keg â®~ meJe& heeheb nve nve, on on, heÛe heÛe, heeÛeÙe heeÛeÙe, keg âš keg âš, Meer IeÇ b Meer IeÇ b, meJeË JeMeceeveÙe nt b heâšd mJeene~

—Deveg„ghed Úvo—

Ùelmeg Keb ef$e<eg uees kesâ<eg JÙeeefOeJÙe& meveJeefpe& leced~DeYeÙeb #es ceceejes iÙeb mJeef mlejmleg ef JeOeerÙeles~~1~~

—yemeb leef leuekeâe Úvo—

keâuÙeeCecemleg keâceueeefYeceg Keer meoemleg~

oerIee& Ùeg jmleg kegâueiees$emece= efæjmleg~~Deejes iÙecemlJeef YeceleeLe& heâueeef hlejmlegYeõb leJeemleg ef peveheg ”JeYeefòeâjmleg~~2~~

—Meeot & ueef Je›eâer ef [le Úvo—

ßeer ceppewvepeveeef ÛÛe&leØekeâef šle mÙeeÉeojlveekeâj:~ meæcee& ce=leÛevõmegßeglekeâjes ueeJeCÙejlveekeâj:~~ cees#eÉejke âJeešheešveheš g: ØeOÙeevejlveekeâj:~Yeew cees Yet ef jieg Ceekeâjes ef JepeÙeles Ùees ieervõjlveekeâj:~~3~~

heef Je$elejievOees okes âve ef peveceef Ye<es ÛeÙeeefce mJeene~mJeOee~~~Fef le ievOees okeâeef Ye<es keâ: ceneMeebef leceb $e:~~(Deeies keâe Muees keâ yees uekeâj DeIÙe& ÛeÌ {evee)

mveeveevevlejcen& le: mJeÙeceef he mveeveecyeg Mes <eeOe= lees~ Jeeie&vOee#eleh eg <heoeceÛe®kewâoeahew§e Oethew: heâuew:~~ keâeceesöeceiepee¿ÏMeb efpeveheefleb mJeYÙeÛÙe& mebmleewef le Ùe:~ me mÙeeoejef JeÛevõce#eÙemeg Keb ØeKÙeelekeâer ef le& OJepe:~~

DeIÙeË~ Meeb ef leOeejeb, heg <heeb peef ueced ~~

iebOees okeâ ues ves kes â ceb $e ceg ef òeâßeer Jeef veleekeâjes okeâef ceob heg CÙeeb keg âjes lheeokeâced ~ veeies võ ef $eoMes võÛe›eâheoJeer jepÙeeef Ye<es keâesokeâced ~~ mÙeelmep%eeveÛeef j$eoMe&veueleemeb ef meef æmecheeokeâced ~ keâer efle&ßeerpeÙemeeOekebâ leJe efpevemveevemÙe ievOeesokeâced ~~4~~




1. ÙeneB hej DevÙe ef keâmeer keâe veece ues JeW DeLeJee ‘cece’ Ùee ‘Ûeleg ef Je&Oemeb IemÙe’ Ss mee yees ueW~

ves$eÉvÉ®peese fJeve eMevek eâjb iee$eb heefJ e$eerke âjced~ Jeeleeseflheòekeâheâeefooes<ejefnleb iee$eb Ûe me $eb (heefJe$eb) YeJesled~~ keâeceeue e#eÙeke gâ…jesiee fJe<ece«e en#eÙeb keâeefj leled~ßeer celheeÕe& ef peves võheeoÙeg ieuemveevemÙe ievOees okeâced ~~5~~ Ieeefle›eeleefJ eIeelepeeleefJ ehegue ßeerkesâJeuepÙee s efle<ees~ os JemÙeemÙe heef Je$eiee$ekeâueveeled het leb ef nleb ceb ”ueced ~~ keg âÙee& ÆJÙeYeJeeef le& oeJeMeceveb mJeceex#eue#ceer heâueced ~ Øees Åeæce&ueleeef YeJeOe& veefceob meod ievOeievO ees okeâced~~6~~ ef ve:Mes <eeYÙegoÙeesheYeesieheâueJelheg CÙeeb keg âjes lheeokeâced ~Oe= lJee heb keâef veJeejkeb â YeieJele: mveevees okeb â cemlekes â~~OÙeeleew efJeÕeceg veer ÕejwjefYeveg leew Øes#eeJeleeceef Ûe& leew~ FvõeÅew ceg&ngjefÛe&leew efpeveheles: heeoew meceYÙeÛe&Ùes~~7~~~~Ô Meeb ef le: Meeb ef le: Meeb ef le:~ ceb ieueb Yet Ùeeled ~ ßeer:~~

ueIeg Meeb ef leceb $e Ô veceesÓn& les YeieJeles ßeer celes Øe#eerCeeMes<eoes <ekeâuce<eeÙe efoJÙelespeescetle& Ùes

vece: ßeer Meeb ef leveeLeeÙe Meeb ef lekeâjeÙe meJe& heeheØeCeeMeveeÙe meJe& ef JeIveef JeveeMeveeÙe meJe& jes iees hemeie& ef JeveeMeveeÙe meJe& hejke= âle#eg ões heõJeef JeveeMeveeÙe meJe& #eece[ecejef JeveeMeveeÙe Ô Üeb ÜeR ÜÒ B ÜeQ Ö: Deef me Dee Gmee (1Deceg keâveeceOes ÙemÙe) meJe& Meeb ef leb keg â® keg â® leg ef „b keg â® keg â® heg ef „b keg â® keg â® Je<ešd mJeene~~

`

cebefoj SJeb Jesoer Megefæ nsleg IešÙee$ee Deewj Megefæ efJeOeeve efJeefOe

ceb ef oj, Jes oer leLee keâueMeeW keâer Meg ef æ kes â ef ueS leerLe& peue keâer DeeJeMÙekeâlee nes leer nw~ Dele: ef keâmeer peueeMeÙe hej ieepes-yeepes kes â meeLe peekeâj peue ueevee Ûeeef nS~ Fme keâeÙe& kes â ef ueS keâce mes keâce 9 Deew j Deef Oekeâ mes Deef Oekeâ 81 IešeW keâe Yejvee yeleueeÙee nw~ keâneR-keâneR 108 Ùee 21, 41 Deeef o keâueMe ues peeles nQ~ IešeW keâes let ue leLee veeef jÙeue Deeef o mes yeeBOekeâj Fvõ-FvõeCeer leLee DevÙe Œeer-heg ®<eeW kes â Éeje peueeMeÙe hej ues peevee Ûeeef nS~ JeneB heer ues heg <heeW DeLeJee heb Ûejb ieeW mes jb ies ÛeeJeueeW mes 81 KeC[ keâe Skeâ ceC[ue yeveevee Ûeeef nS~ Skeâ Ûeew keâes j ceC[ue yeveekeâj GmeceW veew-veew kes â veew KeC[ yevee os ves mes 9²9·81 KeC[ keâe ceC[ue DeveeÙeeme yeve peelee nw~ Gve meyeceW Skeâ-Skeâ Úes še mJeef mlekeâ DeLeJee het js ceC[ue ceW Skeâ yeÌ [e veb ÅeeJele& mJeef mlekeâ yeveekeâj Gme hej meye Ieš

jKe os JeW~ Ûeew keâes j ceC[ue kes â meeceves Skeâ veew keâefuekeâeDeeW keâe keâceue yeveeJeW Deew j GmeceW Dejnb le, ef meæ, DeeÛeeÙe&, GheeOÙeeÙe, meeOeg , ef peveOece&, ef peveDeeiece, ef peveØeef lecee Deewj ef peveceb ef oj Fve veew os JeeW keâer mLeehevee keâj veJeos Je het peve keâjW~

Skeâ yeÌ [s yele& ve ceW peue Úeve keâj YejJeeÙes~ GmeceW ueJeb ie keâe Ûet Ce& Ùee kes âMej ef ceuee oW, ef pemeceW Devleceg & nt le& yeeo ef heâj mes Úeveves keâer DeeJeMÙekeâlee ve jns~ Skeâ Úes šer jkes âyeer ceW kes âMej mes peue Ùeb $e yeveeJeW DeLeJee leeceü he$e Deeef o hej Ùeb $e yevee nes, lees Gmes Gmeer yele& ve ceW [eue osJeW~ leovevlej Jen peue meeLe ceW ueeÙes ng S IešeW ceW Yej ues~ he§eeled veer Ûes ef ueKeer leerLe& ceC[ue het pee heÌ {keâj DeIe& ÛeÌ {eJeW~

veJeos JeleeIÙe&ced ceOÙes keâef Ce& keâcen& oeÙe& ceveIeb yee¢esÓ° he$ees ojs, efmeæeved met efjJejeb§e hee"keâieg™ved meeOetb§e efokeähe$eieeved~ meæcee& ieceÛewlÙeÛewlÙe efveueÙeeved keâes CemLeef okeähe$eieeved ,YekeälÙee meJe& meg jemeg jsvõceef nleeved leeve°Oes °Ÿee Ùepes~~

Ô ÜeR Den& oeef o veJeos JesYÙeesÓIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~




leerLe& ceC[ue het pee —yemevleef leuekeâe Úb o—

leod yeÇÿeef ÛevceÙemegOeejmehet jYeeskeäle=, JeekeäÙeece= leehueg lepeieod efJeefOehetJe& ces leled~DeyievOelevog ueueleevleÛe®Øeoer he-Oet heØemet vekeg âmeg ceeÀeefueef YeÙe&pesÓefmceved~~1~~

Ô ÜeR hejyeÇ ÿeCesÓvevleevevle%eeveMekeälÙesÓIÙeË efveJe& heeceer ef le mJeene~ he©eeef oef oJÙeÜoJeeef jef JeYet ef leYees keä$eer:, ßeer het Je& ef oJÙeÙeg Jeleer ef Je&ef Oehet Je& ces lee:~DeyievOelevog ueueleevleÛe®Øeoer he-Oet heØemet vekeg âmeg ceeÀeefueef YeÙe&pesÓefmceved~~2~~

Ô ÜeR ßeer ØeYe=efleos JeleemLeeves Ûew lÙeÛewlÙeeueÙesYÙeesÓIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~ ie”eef oefoJÙemeef jocyegefJeYet ef leYeeskeä$eer-ie”eef oow JeleJeOetef Je&efOehetJe& ceslee:~DeyievOelevog ueueleevleÛe®Øeoer he-Oet heØemet vekeg âmeg ceeÀeefueef YeÙe&pesÓefmceved~~3~~

Ô ÜeR ie”eef oos Jeer mLeeves Ûew lÙeÛew lÙeeueÙesYÙeesÓIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~ meerleeleogòejmeef jlØeCeef ÙeÜoecYees-Yeg ÀevceneÜomeg jeved ef Jeef Oehet Je& ces leeved ~

DeyievOelevog ueueleevleÛe®Øeoer he-Oet heØemet vekeg âmeg ceeÀeefueef YeÙe&pesÓefmceved~~4~~Ô ÜeR meer leeef JeæceneÜoos JemLeeves Ûew lÙeÛew lÙeeueÙesYÙeesÓIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~ ef mevOegØeJesMeheLeleesÙeefJeYetefleYegÀeved , ßeerceeieOeeefoef JeyegOeeved efJeefOehetJe& cesleeved~DeyievOelevog ueueleevleÛe®Øeoer he-Oet heØemet vekeg âmeg ceeÀeefueef YeÙe&pesÓefmceved~~5~~

Ô ÜeR ueJeCeesokeâeueesoceeieOeeefoleerLe&mLeeves ÛewlÙeÛewlÙeeueÙesYÙeesÓIÙeË efveJe& heeceer ef le mJeene~ meerleeefoceeieOeheLeerÙe-efJeYetefleYegÀeved, ßeerceeieOeeefoefJeyegOeeved efJeefOehetJe&cesleeved~

DeyievOelevog ueueleevleÛe®Øeoer he-Oet heØemet vekeg âmeg ceeÀeefueef YeÙe&pesÓefmceved~~6~~Ô ÜeR meerleemeerleesoeef oceeieOeeef oleerLe& mLeeves Ûew lÙeÛewlÙeeueÙesYÙeesÓIÙeË efveJe& heeceer ef le mJeene~ mebKÙeeefleieecyegefveefOeveerjefJeYetefleYegÀeved, #eerjesoJeeefjefOemegjeved efJeefOehetJe&cesleev ed~DeyievOelevog ueueleevleÛe®Øeoer he-Oet heØemet vekeg âmeg ceeÀeefueef YeÙe&pesÓefmceved~~7~~

Ô ÜeR mebKÙeeleerlemecegõosJemLeeves ÛewlÙeÛewlÙeeueÙesYÙeesÓIÙeË efveJe&heeceerefle mJeene~

ueeskeâe«eefmeæhegjleerLe& peueefæ&Yeg Àe-uueeskes âÓ°leerLe&ce®lees efJeefOehetJe&cesleeved~DeyievOelevog ueueleevleÛe®Øeoer he-Oet heØemet vekeg âmeg ceeÀeefueef YeÙe&pesÓefmceved~~8~~

Ô ÜeR uees keâef mLeleleerLe& mLeeves Ûew lÙeÛewlÙeeueÙesYÙeesÓIÙeË efveJe&heeceeref le mJeene~ ie”eoÙe: ßeer Øeceg Kee§e os JÙe:, ßeer ceeieOeeÅee§e meceg õveeLe:~ Üos efMeveesÓvÙesefhe peueeMeÙes Mee-mles meejÙevlJemÙe ef peveesef ÛeleecYe:~~Ô ÜeR ßeeR Oe=efle-keâerefle&-yeg ef æ-ue#ceer-Meeef vle-heg°Ùe: ßeer ef okeäkegâceeÙe ex

keâueMeceg Kes <Jes les <eg ef velÙeef veef Je°e YeJele YeJeles ef le mJeene~ Ùen Muees keâ Deew j ceb $e yees uekeâj peueeMeÙe kes â leš hej heg <he ef yeKes jW~

leovevlej ØeejbYe ceW Úhee ce”uee°keâ yees uekeâj IešeW hej heg <he efyeKes jW~ ÙeneB Ùeef o meceÙe nes lees Deeies ef ueKes 81 Muees keâeW Éeje Gvekes â ceb $eeW keâes Ûeleg LÙe& vle (Ô ÜeR FvõkeâueMeeÙeeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene) yeouekeâj keâueMehet peve keâjW~ DevÙeLee meceg oeÙe™he ceW Skeâ DeIÙe& ÛeÌ {ekeâj Ùen Muees keâ yees ues~ ef heâj keâueMe G"ekeâj ef peme Øekeâej ues DeeÙes Les, Gmeer Øekeâej Jeeef heme ues peeJes~

leer Lexv eeve sve leer Lee&v lejogjefOe ieceesoejefoJÙeØ eYeeJ e- mhetâpe&òeleerLeexòecemÙe ØeefLeleef peveheles: Øesef<eleØeeYe= leeYeeved~ßeer ceg KÙeKÙeeleos Jeer ef veJenke=âleceg KeeÅeemevees od Yet leMeef òeâ- ØeeieuYÙeevegæjecees peÙepeIeefveveos MeelekegâcYeerÙekegâcYeeved~~

Ùeef o keâueMeejes nCe nes vee nw lees Fvõ Gme keâueMe keâes meeLe ceW ues keâj veiej kes â Keeme-Keeme ceeieeX ceW ØeYeeJevee kes â meeLe Iet cekeâj veiej keâer le& ve keâjW~ veiej keâer le& ve kes â meceÙe Øeef le‰eÛeeÙe& ceve ceW Meeb ef leceb $e keâe GÛÛeejCe keâjles ng S meye Dees j heg <he DeLeJee heer ueer mejmeeW #es ef hele keâjles jnW~ peg uet me kes â DevÙe Œeer-heg ®<e

mJej mes mleg ef le Deeef o heÌ {les peeJeW~ Jeeef heme Deeves hej Ùeef o ceb ef oj Øeef le‰e nw lees ceb ef oj kes â ef MeKej hej, Jes oer Øeef le‰e nw lees Jes oer hej Deew j keâueMeejes nCe nw lees Skeâ Leeueer ceW keâueMe keâes jKekeâj Gme hej veer Ûes ef ueKes Muees keâ Je ceb $e yees uekeâj Jen peue [euevee Ûeeef nS~ ceb ef oj Meg ef æ Deeef o keâer ef Jeef Oe Ùen nw ef keâ Skeâ Flevee yeÌ [e ohe& Ce jKee peeÙes, ef pemeceW ef MeKej meef nle ceb efoj keâe Øeefleefyecye Dee peeÙes~ efheâj cebef oj kesâ Øeef leef yecye




meef nle ohe& Ce kes â meeceves os Keles ng S Skeâ hee$e ceW ØelÙes keâ Ieš mes Skeâ Oeeje os JeW, Ùeef o Skeâ meeLe leer veeW keâeÙe& neW lees leer veeW keâer Meg ef æ ef YeVe-ef YeVe JÙeef òeâÙeeW kes â Éeje Skeâ meeLe keâj ues vee Ûeeef nS~

Megefæ efJeOeeve 81 keâueMeeW kes â Muees keâ Deew j ceb $e Fme Øekeâej nQ

- keg âcYeef cevõe£Ùeb ef oJÙeefcevõMeŒemeceØeYeced ~ Ss võheg<hew: meceÛee&efce veJeen&od YeJeveeslmeJes~~1~~

Ô ÜeR FvõkeâueMes ve ceb ef oj-(Jes ef okeâe.........keâueMe..........) Meg ef æb keâjesceer ef le mJeene~~1~~

Deef ivepJeeueemeceeveeYeceivÙeeKÙeb yenguee#elew:~ hetpeÙee efce ef peveeieejmveeveeÙe megKensleJes~~2~~

Ô ÜeR Deef ivekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

ÙeceoC[meceev eeYec eueewe fkeâk eâcee fCeefß elece d~ ÙeceeKÙeÙeceef okeäheeueceevÙeb meb ÛeÛe& ÙesÓveIeced ~~3~~

Ô ÜeR ÙecekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

vew$e+lÙeeKÙebb cenekeg b âYeb vew $e+lÙeeef Oehejef #eleced ~ meb MeyoÙes ef peveeieejb mveeveeÙe ceOeg mleJew:~~4~~

Ô ÜeR vew $e+lÙekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

Je®CeeKÙeb Iešb ef oJÙeb Je®Ceemeg jjef #eleced ~

meb MeyoÙes efpevesvõmÙe Jes McemveeveeÙe Ûechekewâ:~~5~~Ô ÜeR Je®CekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

heJ eve ecejme bme sJÙeb heJ eve ecejmeg jef#el ece d~ heJeveeKÙeb Iešb veer j-ievOeØemetveMeeefuepew:~~6~~

Ô ÜeR heJevekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keg âyesjeKÙeb Iešb ef oJÙeb keg âyes jie= nMees ef Yeleced ~ efpeveJesMcehueJeeÙee$e mecee£Ùes keâocyekewâ:~~7~~

Ô ÜeR keg âyes jkeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

F& MeeveeKÙeceoeOeejceer Meeef oefoef iJeYeeefmeleced

Ô ÜeR ef le‰sef ÉOeeves ve keâeMceer jw mlevcens cegoe~~8~~Ô ÜeR F& MeevekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keg âcYeb iee®vcelee£eveb ie®vceef Ceef Jeef veef ce& leced ~ mejmewefo &JÙehe tpeeIez: ßeÙe s pewveceneslmeJ es~~9~~

Ô ÜeR iee®vcelekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keâueMeb megvojekeâ ejb Jew[t Ùe&ceefCeef veefce&leced~ efoJÙeb cejkeâleeef YeKÙeb mLeeheÙesÓn&od ie= nes lmeJes~~10~~

Ô ÜeR cejkeâleceef CekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

iee*ies Ùeefveef ce&leb keg âcYeb ieeÁsÙeeKÙeb cenesVeleced ~ ie”e Jevejmeehe tCeË hetp eÙe sÓn &lme gJesM ceefv e~~11~~

Ô ÜeR iee”s ÙekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

Øelehleneškew â: mhe°b ßeer ceæeškeâmeb %ekeâced ~ keg âcYeb leerLe& peueehet Ce& ceÛe& Ùeeef ce ÙeLeeef JeefOe~~12~~

Ô ÜeR neškeâkeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

efnjCÙeeKÙeb cenekeg âcYeb efnjCÙes ve meceefpe& leced ~

uemelhe¿peceeuee{Ÿeb ÙepesÓn& lmeod cemeccens~~13~~Ô ÜeR ef njCÙekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keâvelkeâvekeâmeb keâeMeb veeveeceef Ceef Jeceef C[leced ~ ÙepesÓn& vceef vojs keg âcYeb Meg æveer jmeceeef ßeleced ~~14~~

Ô ÜeR keâvelkeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~




De°eheoeKÙeb melkegâcYeb nsceœekeâd ØeefJejeefpeleced~#eerjesoJeeefjmechetCe&ceÛe&ÙesÓn&odie=neslmeJes~~15~~

Ô ÜeR De°eheokeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

cenejpel evee cee{Ÿeb cenejpeleefv eefce &lece d~

lee rLee &cyeth etjef veYe =lecen&od iesn sÓÛe &Ùes cegoe~~16~~Ô ÜeR cenejpelekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

DeevevooeÙekeb â ef oJÙeb meevevoeKÙeb ceveesnjced ~ ef velÙeb leerLe& peuew: het CeË mLeeheÙes Ûew lÙemeccens~~17~~

Ô ÜeR DeevevokeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

vevoeKÙeb vevovees lke=â°b ØeCeef voleieceb efpeleced ~ keg âcYeb meceÛe& Ùes ef oJÙeb veeveeceef Ceef Jeef veef ce& leced ~~18~~

Ô ÜeR vevokeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keg âcYeb ef JepeÙeveeceeveb ef JepeÙees ef pe& leef JeÕekeâced ~ hetCeË leerLe&peuewefo&JÙeceÛe&ÙesÓn&odie=neslmeJes~~19~~

Ô ÜeR ef JepeÙekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

veeveeleerLe& peueekeâer CeË keg âcYeb lJeef peleveecekeâced ~ ceeveJes ef Jeef JeOeene& ef Ye: mcejef peveceef vojes lmeJes~~20~~

Ô ÜeR Deef pelekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

Dehejeefpeleveeceeveb Iešb keâeÃevemeb efveYeced ~

mebØeef le‰eheÙes ÛewlÙecens peuemegcee#el ew:~~21~~Ô ÜeR Dehejeef pelekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

cene sojb Mele evevoveeceOe sÙeb ØeYe emJejced~ keâueMeb keâceuew: het CeË ØeeÛe& ÙesÓn& od ie= nes lmeJes~~22~~

Ô ÜeR MeleevevokeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

men mveeveomelKÙeeef leb he©eeef oleerLe& mebYe= leced ~ heg<heceeueeJe=leb kegâcYeb cenecÙen & odie=n#eCes~~23~~

Ô ÜeR mveeveokeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

kegâvoeKÙeb kegâvoheg<hee{Ÿeb kegâvoœekeâdØeefJejeefpeleced~

ØeeÛe& Ùes keg âvoheg <heew Ies: keg âcYeb YeJÙeef peveeueÙes~~24~~Ô ÜeR keg âvokeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

Øemheg âšvceefuu ekeâehe g<hemec et neceesoJ eeef melew:~ veer jw: het CeË Ùepes ns ceceef uuekeâeKÙeb ceneIešced ~~25~~

Ô ÜeR ceef uuekeâeKÙekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

DehetJe&ÛechekeâeceesoØeJeeefmelepeuewYe& =leced~ ÛechekeâeKÙeb Iešb ef oJÙeb met ef $eleb mecÙeieÛe& Ùes~~26~~

Ô ÜeR ÛechekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keâocyejpemeeJÙeehlekeâocyeeKÙeb ceneIešced ~ Ghe eef# ehl eef JeOe eve sveeÛe&Ù es pewv eie=neu eÙe s~~27~~

Ô ÜeR keâocyekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

cevojeKÙeb cenekeg âcYeb cevoejœeef iJeYet ef <eleced ~ efoJÙewjÛee&efce cevoejw: ØelÙe«eef peveceef vojs~~28~~

Ô ÜeR cevoejkeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

ØelÙe« ehe eefjpeele ewI emecee fÛe& lep eue wYe= &lec ed~

heeef jpeeleeefYeOeb keg âcYeceÛe&Ùeeef ce heÙeesYejw:~~29~~Ô ÜeR heeef jpeelekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

meb leeve heuueJees lhegâuueØemetveef vekeâjee f Ûe&leced~ mebleeveeKÙeb peuew: hetCeË mebmLeehÙeehetpeÙesÓefveMeced~~30~~

Ô ÜeR mevleevekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~




nef jÛevoveheg <heeYeb nef jÛevovemeb %ekeâced ~ nef jÛevovekeâhet & jw: keg âcYeb meb ØeeÛe& Ùes ceg oe~~31~~

Ô ÜeR nef jÛevovekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keâuheJe=#ec eneheg <he Øek eâj sCe Øemeee fOe lece d~

keâuheJe=#eeef YeOeb keg âcYeb het peveeÙe ØekeâuheÙes~~32~~Ô ÜeR keâuheJe=#ekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

peheeKÙeb peheoeceeYeb peheeheg <heeKÙeyeeuekeâced ~ Ùepes peielØeYees ve& JÙeÛew lÙemveeveeÙe kes âJeueced ~~33~~

Ô ÜeR peheekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

ef JeMeeueeKÙeb Iešb efoJÙeb efJeMeeueb jlveef veef ce& leced~ ef JeMeeueÙeeef ce heg <heew Iew: keg âvojcevoejmebYeJew:~~34~~

Ô ÜeR ef JeMeeuekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keg âcYeb ßeerYeõkeg âcYeeKÙeb YeõsYekeg âcYemeg vojced ~ heeefjYeõØemetveewIew: MeesYeeÙee efce ceveesnj w:~~35~~

Ô ÜeR Yeõkeg âcYekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

Iešb ßeer het Ce& keg âcYeeKÙeb het Ce& keg âcYeef ceJees Veleced ~#eerjesoveerjmechet Cew: megjlve wJe& Ce&ÙeecÙenced~~36~~

Ô ÜeR het Ce& keg âcYekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

peÙevleb meJe& keg âcYeeveeb peÙevleeKÙeb ceneIešced ~

efJekeâmeÀeÙeheg <heewIew: mebpeÙeeef ce leog lmeJes~~37~~Ô ÜeR peÙevlekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

Jew peÙevleeef YeOeb keg âcYeb melÙeb ef JepeÙeoeÙekeâced ~ veJÙeØe emeeoÛeÙee& Lez §eÛe&ÙesÓnb Jeveeef oefYe:~~38~~

Ô ÜeR Jew peÙevlekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

Ûevõkeâ evl ecenejlveef Jeefv eefc e&lecene Iešc ed~ ÛevõeKÙeb peieog lke= â°b het peÙes ef Jeef JeOeeÛe& vew:~~39~~

Ô ÜeR ÛevõkeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

met Ùe& keâevleeMcemevoes nef Jejeef peleb cenes oÙeced ~

metÙee&KÙeb keg âcYeceg lke= â°w: ØeÙepes levceneIe& kew â:~~40~~Ô ÜeR met Ùe& keâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

ueeskeâeueeskeâØeefJeKÙeeleb ueeskeâeueeskeâefJeOeevekeâced~ keg âcYeb mebmLeeheÙeecÙe$e mechet pÙe ef Jeef JeOeeÛe&vew:~~41~~

Ô ÜeR uees keâeuees keâkeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

ef$eket âšveecekeb â kegâcYeb ef $eket âšeef õmeceevekeâced ~ meceÛÙe& ef Jeef JeOeeIex Ce mLeeheÙes levcenes lmeJes~~42~~

Ô ÜeR ef $eket âškeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

GoÙeeKÙeb ceneke gâcYecegoÙeeÛeu emeefVeYeced~ mLeeheÙeeef ce efpeveeieejsÓefYe<eJeeÙe cenes Veef leced ~~43~~

Ô ÜeR GoÙeeÛeuekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

efnceJelh eJe&leeefYeKÙeb efnceeÛeuemecegVeefleced~ keg âšb ef veJes MeÙeecÙe$e mveeveeÙe veJÙeJes Mceve:~~44~~

Ô ÜeR ef nceeÛeuekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

ef ve<eOeeef õmecees lmesOeb ef ve<eOeeKÙeb Iešb Jejced ~

meb ef JeOeeÙeen& Ceeb ef oJÙeeb mLeeheÙesÓn& vcenes lmeJes~~45~~Ô ÜeR ef ve<eOekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

ceeuÙeJelkeg âcYeveeceeveb veeveeceeueeef Jejeef peleced ~ Meg æmheâef škeâmeb keâeMeb keg âcYeb le$e ef veJes MeÙes~~46~~

Ô ÜeR ceeuÙeJelkeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~




melheeef jhee$ekeâes lmesOeb melheeef jhee$ekeâe£Ùeced ~ keâueMeb ßeer ef peveieejmveeveeÙe het peÙesÓveIeced ~~47~~

Ô ÜeR melhee$ekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

ievOec eeovevee ceeveb ievOec eeoØeh ete fjl eced ~

meche tpeÙes peuee ÅeIeze fpe&vee wkeâmv eeven sleJ es~~48~~Ô ÜeR ievOeceeovekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

megoMe &vemec ee£ eve b me goMe&v ei eefj‰keâce d~ keâueMeb efJeMegæÙes pewveJesMceve: mLeeheÙesÓveIeced~~49~~

Ô ÜeR meg oMe& vekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keâueMeb cevojekeâejb cevojeKÙeb cenes Veef leced ~ efJ eOe eheÙee efce pew ves võYeJev emv eev ens leJ es~~50~~

Ô ÜeR cevojkeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

DeÛeues lÙeef yOevee het Ce& ceÛeueeKÙeb Iešb veJeced ~Deeceü heuueJeMeesYee{Ÿeb leoLeË mLeeheÙeecÙenced ~~51~~

Ô ÜeR DeÛeuekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

efJeÅeg vceeueemeceekeâejb efJeÅeg vceeuÙeef YeOeevekeâced ~ keâueMeb mLeeheÙes ef oJÙeb veeveehet peveJemleg ef Ye:~~52~~

Ô ÜeR ef JeÅeg vceeef uekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

Ûet[eceCÙeeKÙeceg òeg”b Ûet[eceef CemecegVeefleced~

het CeË leerLeex okew â: keg âcYeb leog lmeJes ef veOeeheÙes~~53~~Ô ÜeR Ûet [eceef CekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

meæejieg efuekeâeYeeueb iegefueke âe£Ùecegòececed~ kegâcYeb efveJes MeÙeecÙe$ e pewveceef vojMegæÙes~~54~~

Ô ÜeR ieg ef uekeâekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

oef#eC eeJel e&vee ceeve b oef#eC eeJel e&mee fVeYece d~ Iešb Ûe Ieef šleb ue#cÙee lelke= âles meef VeJes MeÙes~~55~~

Ô ÜeR oef #eCeeJele& keâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keâeskeâeKÙeb keâeskeâmebkeâeMeb JeeefjpeeMceefJeefveefce&leced~

Iešb efveO eeheÙe s pewveJ esMceve : Megænsl eJes~~56~~Ô ÜeR keâes keâkeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

jepen bmemec eev eeY eb jepenb memece e£Ùece d~ Iešb leb peeIešer cÙe$e veJeen &És<ceMegæÙe s~~57~~

Ô ÜeR jepenb mekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keâueMeb nef jleeef YeKÙeb nef jleeMceef Jeef veef ce& leced ~ het peÙes ef oJÙejlves ve ef oJÙeievOeecyeg Ûechekew â:~~58~~

Ô ÜeR nef jlekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

ce=i esvõe£Ù eceg òeg”b mec ee£ÙeeÛe&v eeef oefYe :~ ce=ies võJelØeiepe&vleb mveevekeâeues<eg JesMceve:~~59~~

Ô ÜeR ce= ies võkeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keg âcYeb keâes keâveoekeâejb ßeer celkeâes keâveoe£Ùeced ~ ef$eYe”eve erjmeb hetCeË IešÙesÓefmcevceneslmeJes~~60~~

Ô ÜeR keâes keâveokeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

ef mveiOeeÀeve meceekeâejceef Ceef veef ce& leceg òececed ~

keâeueeKÙeb keâueMeb ùÅeb leog lmeJes ef veJes MeÙes~~61~~Ô ÜeR keâeuekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

he©eeKÙeb he©eÛe›eâeKÙeb he©ejeieef Jeef veef ce& leced ~ kegâcYeb mecee£Ùes veJÙeØemeeomveheveeÙe Jew~~62~~

Ô ÜeR he©ekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~




DelÙevleMÙeeceueekeâejØemlejw efve& ef ce&leb Iešced ~ ØeemeeomveevekeâeuesÓ$e cenekeâeueb ef veJes MeÙes~~63~~

Ô ÜeR cenekeâeuekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

heÃeØe keâejmeõlvee fJeef veef ce&l eb cene sVel eced~

keâueMeb meJe& jlveeKÙeb mveeveeÙe ßeeref peveew keâme:~~64~~Ô ÜeR meJe& jlvekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

heeC[g keâekeâejhee<eeCeef veef ce& leb heeC[g keâe£Ùeced ~ keg âcYeb leerLeex okeâmechet CeË ef veJes MeÙes ÙeLeeef Jeef Oeb~~65~~

Ô ÜeR heeC[g keâkeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

vew: meh e&ke âe”ueek eâejceefCee fvee fce& lece gVelece d~ kegâcYeb mLeeheÙeecÙe$e leerLe& JeeefjØeh etef jleced~~66~~

Ô ÜeR vew:mehe& keâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

ceeveJeeKÙeb Iešb veJÙeceeveÙes leerLe& JeeYe= & leced ~ mLeeheÙesÓn& vceneJes McemveheveeÙe peueeef pe&leced ~~67~~

Ô ÜeR ceeveJekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

MeÈmebke âeMejlveew Ieef Jee fvee fce& lecenesV eleced~ mebmLeehÙe het peÙes efoJÙeb MeÈeKÙeb peueÛevovew:~~68~~

Ô ÜeR Me*d Keef veef OekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

ef he”ueeKÙeb Ûe efhe”eYeb efhe”eMceefYeefJe&efveef ce& leced~

Iešb leerLee& cyeg mechetCe Ë leoLeË meefVeOee heÙes~~69~~Ô ÜeR ef he”uekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

heg<keâjeJele& veeceev eb keâueMeb jlveefveefce & leced~ ef pevees oJeeef melemveeveeuees keb â me¿uheÙeecÙenced ~~70~~

Ô ÜeR heg <keâjeJele& keâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

cekeâjOJepeveec eevee fcevõv eerue efJeOeeef heleced~ keâšg b ie”ecyeg heÙee& hleb heef Je$eb mLeeheÙes Éjced ~~71~~

Ô ÜeR cekeâjOJepekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

yeÇ ÿeeefYeKÙeb Ûeleg Je& keä$eb keg âcYeb yeÇ ÿemeceef Ûe& leced ~

yeÇ ÿeleerLe& peuew: het CeË mLeheÙes veer jÛevovew:~~72~~Ô ÜeR yeÇ ÿekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

meg JeCe& ef veef ce& leb keg âcYeb meg JeCee& KÙeb cenemeg Keced ~ mheg âjõlveÛeÙeb Ûee®b meb mLeehÙeenb meceÛe& Ùes~~73~~

Ô ÜeR meg JeCe& keâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keâoueer he$emeb keâeMeb veer ueeMcekeâceÙeb Iešced~ mLeeheÙeeceervõveer ueeKÙeb mecYe= leb leerLe& Jeeef jCee~~74~~

Ô ÜeR Fvõveer uekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

DeMeeskeâkegâmegceeceesoJeeefmeleecYe:Øehetefjleced~DeMeeskeâeKÙeb cenekegâcYeb efveOeeheÙes efpeveewkeâmeeced~~75~~

Ô ÜeR DeMees keâkeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

heg< heovlemecee veeYeb heg< heovlemecee£Ùe ced~ keâueMeb meef ueuew: het CeË meb mLeeheÙesÓn& vceef vojs~~76~~

Ô ÜeR heg <heovlekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

keg âceg oeKÙeb Iešb veJÙeb keg âceoœeied ef Jejeef peleced ~

keg âceow jÛe& Ùes mveeves meb mLeehÙe ßeer ef peveew keâme:~~77~~Ô ÜeR keg âceg okeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

Ùes <eg Â°s <eg YeJÙeeveeb mecÙekeälJeb ØekeâšerYeJes led ~ oMee& veeKÙeb cenekegb âYe mecYeeJeÙes peueeefoef Ye:~~78~~

Ô ÜeR oMe& vekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~




ÙemÙe oMe& vecee$es Ce OeceexÓOece& : ØeyegOÙeles~ keg âcYeb %eeveeKÙeceg òeg Áb ef veJes MeÙes peuewYe= & leced ~~79~~

Ô ÜeR %eevekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

oMe& veeÅemÙe YeJÙeeveeb Je= òes ceef le: ØepeeÙeles~

Ûeeef j$eeKÙeb Jevew:het CeË keg âcYeb meb mLeeheÙes ceg oe~~80~~Ô ÜeR Ûeeef j$ekeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

meJee&Le& ef meef ækeâlee& jb meJee& Le& ef meef æveecekeâced ~ kegâcYeb meceÛe&Ùes pewveJesMceve: mveevens leJes~~81~~

Ô ÜeR meJee&Le& ef meef ækeâueMes ve ceef vojMeg ef æb keâjes ceer ef le mJeene~

Fme Øekeâej 81 keâueMeeW kes â Éeje Meg ef æ keâjves kes â yeeo ef vecve ceb $eeW kes â Éeje Meg ef æ keâjW~

Ô ÜeR JeeÙeg keg âceej os Je! meJe& ef JeIveef JeveeMeveeÙe ceneR het leeb keg â® keg â® nt B

heâšd mJeene~(Ùen ceb $e yees uekeâj Jes oer hej oYe& het ues mes ceepe& ve keâjW)Ô ÜeR ces Iekeg âceej os Je! Oejeb Øe#eeueÙe Øe#eeueÙe Deb nb meb Jeb Peb "b #e:

heâšd mJeene~(Ùen ceb $e yees uekeâj oYe& kes â het ues mes Jes oer hej peue ÚeR šs~)Ô ÜeR Deefivekegâceej Yetefceb pJeeueÙe pJeeueÙe Deb nb meb Jeb Peb "b #e: heâšd mJeene~(Ùen ceb $e heÌ {keâj keâhet j peueekeâj Jes oer hej [eues)Ô nt B heâšd ef keâef jef šb IeeleÙe IeeleÙe hejef JeIveeved mheâes šÙe mheâes šÙe

menœeKeC[eved kegâ® kegâ® Deelceef JeÅeeb j#e j#e hejef JeÅeeb efÚvo efÚvo hejcev$eeved ef Yevo ef Yevo #e: heâšd mJeene~

(Ùen ceb $e heÌ {keâj ceb ef oj keâer oMeeW ef oMeeDeeW ceW heg <he #es heCe keâjW~) met Ûevee - Jes oer Ùeef o keâÛÛeer nes DeLeJee Deef Oekeâ peue ef vekeâueves keâe ceeie& ve

nes lees LeesÌ [e-LeesÌ [e peue [euekeâj Meg ef æ keâj ues vee Ûeeef nS~ DeLeJee ohe& Ce ceW Øeef leef yecye os Kekeâj Ùen ef Jeef Oe keâjW~

efMeueevÙeemeefJeefOe

Yet ef ce-hejer#ee 1. meJe& ØeLece mJeef mlekeâ yeveekeâj Skeâ neLe uecyee ÛeewÌ [e ieºe Kees okeâj

Yetef ce hejer#eCe keâjW~ ieºs mes Kees oer ieF& ef ceóer ner GmeceW Yejs, keâce jns lees DeMegYe, mece jns lees ceOÙece Deew j ieºs mes Deef Oekeâ nes lees Gòece~2. het je ieºe heeveer mes Yej os s, Øeele: os KeW~ het je jns lees DeMeg Ye, keg âÚ heeveer

met Ke peeJes lees ceOÙece, keg âÚ heeveer Mes <e jns lees Meg Ye~3. efMeueevÙeeme mLeue hej YeieJeeve keâer Øeeflecee ef Jejepeceeve keâjkesâ cebieuee°keâ

heÌ{W heg ve: YeieJeeve keâe SJeb ef JeveeÙekeâ Ùeb $e keâe DeefYe<eskeâ Deewj MeebefleOeeje keâjW~4. hegve: veJeosJelee hetpeve, Ûeewyeerme YeieJeeve SJeb efJeveeÙekeâ Ùeb$e keâer hetpeve keâjW~5. ef MeueevÙeeme ef keâÙes peeves Jeeues ieºs ceW 2²2 heg âš kes â Ûeew keâes j mLeue ceW

meceleue FË šeW mes Ûeyet leje yevee ueW, Gme Ûeyet lejs keâes heg CÙeenJeeÛeve keâe ceb $e (he=.79 mes) yees uekeâj iebOees okeâ mes Meg æ keâj ueW~ mehesâo ÛeeJeue ef yeÚekeâj heer ues ÛeeJeue mes yeer Ûe ceW mJeef mlekeâ yevee oW heg ve: Yet ef ceMeesOeve ef Jeef Oe (he=. 67 mes 71 lekeâ) heb Ûekeg âceej keâer mLeehevee keâjW~

6. Ûeewyeerme leerLeËkeâjeW kesâ Meemeve osJe-os Jeer keâer mLeehevee keâjW, GvnW ÙeLeeÙeesiÙe DeIÙe& meceef he& le keâjW~

7. heg ve: Jeemlegef JeOeeve keâer hegmlekeâ mes Jeemlegef JeOeeve keâjW DeLeJee meceÙeeYeeJe nes lees meb ef #ehle Jeemleg ef JeOeeve keâj ueW~

efoiyevOeve Ô ÜeB Cecees Dejnb leeCeb, Üeb het Je& ef oMeele: meceeieleef JeIveeved ef veJeejÙe ef veJeejÙe ceeb j#e j#e mJeene~

(ØelÙes keâ ceb $e heÌ {ves kes â he§eeled heer ueer mejmeeW Ùee heg <he ÚesÌ [W)Ô ÜeR Cecees ef meæeCeb, ÜeR oef #eCeef oMeele: meceeieleef JeIveeved ef veJeejÙe

ef veJeejÙe ceeb j#e j#e mJeene~




Ô ÜeQ Cecees DeeFef jÙeeCeb, ÜÒ b heef §eceef oMeele: meceeieleef JeIveeved ef veJeejÙe ef veJeejÙe ceeb j#e j#e mJeene~

Ô ÜeQ Cecees GJepPeeÙeeCeb, ÜeQ Gòejef oMeele: meceeieleef JeIveeved ef veJeejÙe ef veJeejÙe ceeb j#e j#e mJeene~

Ô Ü: Cecees uees S meJJemeentCeb, Ü: meJe& ef oMeele: meceeieleefJeIveeved efveJeejÙe

ef veJeejÙe ceeb j#e j#e mJeene~(meye ef oMeeDeeW ceW heer ueer mejmeeW Ùee heg <he #es heCe keâjW)(ef vecve ceb $e heÌ {keâj ies leer hej peue kes â ÚeR šs os Jes)Ô ÜeR DenË De ef me Dee G mee heÃe hejces ef ‰YÙees vece: #eeR Yet : Dece=lepeuesve

Keef vle Meg ef æb keâjes ef ce~Ô #eeb #eeR #et b #eeQ #e: Keef vle Ûevoveues heb keâjes ef ce~(Ùen heÌ {keâj ieW leer hej Ûevove mes meeB ef LeÙeeb yeveeJes)

Jeemleg ef JeOeeve (meb ef #ehle) Sles Jeemleg meg je: mecemleOejCeer meb Jeeef nveer Jeeef nlee:~ ØelÙet neÅeef JeOeeef ÙevemlJeheef Ûelee: ØelÙet nmeb nejkeâe:~DeeÅee: Øeeef helehet pevee: Øeceg ef olee: meJe& ØeYeeYeeef vJelee- Ùe°g Ùee& pekeâYet heceef v$emeg peveeveeb Ûe ef ßeÙew mevleg les~~1~~

he=LJeerefJekeâejeled meef ueueØeJesMeeled , DeivesefJe&oeneled heJeveØekeâesheeled~ Ûeew jØeÙees ieeoef he Jeemleg os Jee:, Ûew lÙeeueÙeb j#eleg Jeemleg os Je:~~2~~Ô Cecees Deef jnb leeCeb, Cecees ef meæeCeb, Cecees DeeFef jÙeeCeb~

Cecees GJepPeeÙeeCeb, Cecees uees S meJJemeent Ceb~~ ÜeQ meJe& Meeef vleb keg â®le mJeene~~1~~Ô ÜeR De#eer Cecenevemeef æ& YÙees vece: mJeene~~2~~Ô ÜeR De#eer CeceneueÙeef æ& YÙees vece: mJeene~~3~~Ô ÜeR oMeef oMeele: Deeieleef JeIveeved ef veJeejÙe ef veJeejÙe meJeË j#e j#e nt B

heâšd mJeene~~4~~

Ô ÜeR og ceg & nt le& og:Mekeg âveeef oke= âlees heõJeMeeef vleb keg â® keg â® mJeene~~5~~Ô ÜeR Jeemleg os JesYÙe: mJeene~~6~~Ô ÜeR hejke=âlecev$elev$e[eef keâveer Meeef keâveerYet leef heMeeÛeeef oke= âlees heõJeMeeef vleb

keg â® keg â® mJeene~~7~~Ô ÜeR meJe& ef JeIvees heMeeef vleb keg â® keg â® mJeene~~8~~Ô ÜeR meJee& ef OeJÙeeef OeMeeef vleb keg â® keg â® mJeene~~9~~Ô ÜeR meJe& $e #es ceb Deejes iÙeleeb ef JemleejÙe ef JemleejÙe meJeË Ü°-heg °b

ØemeVeef Ûeòeb keg â® keg â® mJeene~~10~~Ô ÜeR Ùepeceeveeoer veeb meJe& meb IemÙe Meeef vleb leg ef °b heg ef °b $e+ef æb Je= ef æb

mece= ef æb De#eer Ceef æË heg $eheew $eeef oJe= ef æb DeeÙeg Je= ef æb OeveOeevÙemece= ef æb keg â® keg â® mJeene~~11~~

Ô #eeb #eeR #et b #eW #eQ #eeW #eeQ #eb #e: CeceesÓn& les meJeË j#e j#e nt B heâšd mJeene~~12~~

Ô Yet Yeg & Je: mJe: vece: mJeene~~13~~Ô ÜeR ›eâeQ Deeb Deveg lheVeeveeb õJÙeeCeeceg lheeokeâeÙe, GlheVeeveeb õJÙeeCeeb

Je= ef ækeâjeÙe ef Ûevleeceef CeheeÕe& veeLeeÙe Jemeg oeÙe vece: mJeene~~14~~(DeIÙe& ÛeÌ {eJes)

(ÙeneB Jeemleg ef JeOeeve keâer heg mlekeâ mes ef nvoer keâe ef JeOeeve Yeer keâj mekeâles nQ)Ô ÜeR ›eâeQ yeÇ ÿeJeemleg os JeeÙe mJeene~~1~~Ô ÜeR ›eâeQ Fvõ-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~2~~Ô ÜeR ›eâeQ Deef ive-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~3~~Ô ÜeR ›eâeQ Ùece-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~4~~Ô ÜeR ›eâeQ vew $e+lÙe-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~5~~Ô ÜeR ›eâeQ Je®Ce-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~6~~Ô ÜeR ›eâeQ heJeve-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~7~~Ô ÜeR ›eâeQ keg âyes j-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~8~~Ô ÜeR ›eâeQ Ss Meeve-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~9~~




Ô ÜeR ›eâeQ DeeÙe& -Jeemleg os JeeÙe mJeene~~10~~Ô ÜeR ›eâeQ ef JeJemJeeved -Jeemleg os JeeÙe mJeene~~11~~Ô ÜeR ›eâeQ ef ce$e-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~12~~Ô ÜeR ›eâeQ Yet Oej-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~13~~Ô ÜeR ›eâeQ MeÛeer võ-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~14~~

Ô ÜeR ›eâeQ ØeeÛeer võ-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~15~~Ô ÜeR ›eâeQ Fvõ-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~16~~Ô ÜeR ›eâeQ Fvõjepe-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~17~~Ô ÜeR ›eâeQ ®õ-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~18~~Ô ÜeR ›eâeQ ®vo-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~19~~Ô ÜeR ›eâeQ Deehe-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~20~~Ô ÜeR ›eâeQ Deehe-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~21~~Ô ÜeR ›eâeQ hepe& vÙe-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~22~~

Ô ÜeR ›eâeQ peÙevle-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~23~~Ô ÜeR ›eâeQ Yeemkeâj-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~24~~Ô ÜeR ›eâeQ melÙe-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~25~~Ô ÜeR ›eâeQ Ye= Me-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~26~~Ô ÜeR ›eâeQ Devlejer#e-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~27~~Ô ÜeR ›eâeQ heg <he-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~28~~Ô ÜeR ›eâeQ ef JeleLe-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~29~~Ô ÜeR ›eâeQ je#eme-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~30~~

Ô ÜeR ›eâeQ ievOeJe& -Jeemleg os JeeÙe mJeene~~31~~Ô ÜeR ›eâeQ Ye= ”jepe-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~32~~Ô ÜeR ›eâeQ ce= <eos Je-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~33~~Ô ÜeR ›eâeQ oew Jeeef jkeâ-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~34~~Ô ÜeR ›eâeQ meg «eer Je-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~35~~Ô ÜeR ›eâeQ heg <heovle-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~36~~

Ô ÜeR ›eâeQ Demeg j-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~37~~Ô ÜeR ›eâeQ Mes <e-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~38~~Ô ÜeR ›eâeQ jes ie-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~39~~Ô ÜeR ›eâeQ veeiejepe-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~40~~Ô ÜeR ›eâeQ ceg KÙe-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~41~~

Ô ÜeR ›eâeQ Yeuueejkeâ-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~42~~Ô ÜeR ›eâeQ Ye= ”-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~43~~Ô ÜeR ›eâeQ Deeef olÙe-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~44~~Ô ÜeR ›eâeQ Gef ole-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~45~~Ô ÜeR ›eâeQ ef JeÛeejos Je-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~46~~Ô ÜeR ›eâeQ het levee-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~47~~Ô ÜeR ›eâeQ heeheje#emeer-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~48~~Ô ÜeR ›eâeQ Ûejkeâer-Jeemleg os JeeÙe mJeene~~49~~

Ô ÜeR ›eâeQ Fvõeef o Ûejkeâer heÙe& vle Skeâes veheb ÛeeMeled Jeemleg os Jee: Fob peueb iebOeb De#eleb heg <heb Ûe®b oer heb Oet heb heâueb DeIÙeË ie= CnerOJeb ie= CnerOJeb mJeene~ efleÙe&keäØeÛeejeoMeves: Øeheeleeled yeer peØejesneod õg ceKeC[heeleeled ~ keâer šØeJes Meeoef he Jeemleg os Je! Ûew lÙeeueÙeb j#eleg meJe& keâeueced ~

(Fleer °ØeeLe& veeÙe heg<heeÀeef ueb ef #ehes led)

Deye ieºs ceW leeb yes kes â heb ÛekeâueMe keâer mLeehevee ceb $ees ÛÛeejCehet Je&keâ keâjW~ Gve keâueMeeW kes â Deb oj henues mes ner nuoer ieeb ", mejmeeW, meg heejer Deew j Ûeeb oer kes â Ùee meeceevÙe ®heÙes kes â 1-1 ef mekeäkes â [euekeâj, keâueMeeW ceW kes âMej mes mJeef mlekeâ yeveekeâj GvnW heb Ûejb ieer met $e mes Jes ef °le keâjW~

heg ve: meJe& ØeLece ieºs ceW ef yeÚeÙes ieÙes ÛeeJeue kes â ÛeejeW keâes veeW hej SJeb ceOÙe ceW ÛeeB oer kes â 1-1 mJeef mlekeâ mLeeef hele keâjW~ Gmekes â yeeo Gve mJeef mlekeâeW kes â Thej keâueMe mLeeef hele keâjJeeSB~ mJeef mlekeâ mLeehevee keâe ceb $e -

Ô ÜeR ßeerefpevecebefojefMeueevÙeemeef›eâÙeeÙeeb jpelemJeefmlekebâ mLeeheÙeeefce mJeene~

. .. ..




keâueMemLeehevee keâe Muees keâ SJeb ceb $e - leerLee& cyeg het Ce& MejCees òecece”ueeLeË , meb keâuheveeef o meceueb ke= âleMegYeü keg âcYeeved ~ JesÅe°efo#eg efJeefveJesMÙe mehe§eJeCe& -met $es Ce leebef ŒeiegCecesJe Je= Ceesefce ef meædÙew~~Ô ÜeR ßeer ef peveceb ef ojef MeueevÙeemeef ›eâÙeeÙeeb ceb ieuekeg b âYeb mLeeheÙeeef ce mJeene

meJe& ueeskeâ Meeb ef leYe& Jeleg ~

(heeB Ûe yeej Fme ceb $e keâes heÌ {keâj he=Lekeâd -he=Lekeâd heeB Ûe keâueMe mLeeef hele keâjW) hegve: ceOÙe kes â keâueMe ceW veJejlve (cees leer-ceeef Cekeâ-ceb t iee-nerje-veer uece-heVee-

heg Kejepe-mheâef škeâ-iees ces o DeLeJee Meef òeâ Deveg meej pees Yeer jlve GheueyOe nes mekeW â, GvnW keâueMe ceW [eueW) [eueW- veJejlve mLeeheve keâe ceb $e -

Ô ÜeR ßeer ef peveceb ef ojef MeueevÙeemeef ›eâÙeeÙeeb veJejlveeef ve ef veef #eheeef ce mJeene meJe& uees keâ Meeb ef leYe& Jeleg -Meebef leYe& Jeleg -Meeb ef leYe& Jeleg ~ ceOÙe kes â keâueMe ceW heeje [eueW-

Ô ÜeR ßeer ef peveceb ef ojef MeueevÙeemeef ›eâÙeeÙeeb heejoõJÙeb ef veef #eheeef ce mJeene meJe& uees keâ Meeb ef leYe& Jeleg -Meebef leYe& Jeleg -Meeb ef leYe& Jeleg ~

(heg ve: heeB ÛeeW keâueMeeW kes â Thej Ùee Gvekes â heeme veer Ûes Ieer kes â peueles ng S oer hekeâ (ef ceóer Ùee leeb yes kes â) jKeW~ oer hekeâ jKeves keâe ceb $e -

efoJÙe-Øeoerhe-keâefuekeâesppJeue-JeCe&-hetjw-veeajepeveeLecegefolewJe&jYeepevem Lew:~ veerjepeÙeeefce YeieJeefppeveÙe%eJesoer-ceespeesiegCemÙe ÙepeleeceefYeJeOe&veeÙe~~Ô ÜeR ßeer ef peveceb ef ojef MeueevÙeemeef ›eâÙeeÙeeb Ie= leoer heb mLeeheÙeeef ce mJeene~

(meJee heg âš keâer hee<eeCe keâer ef Meuee hej mJeef mlekeâ yeveekeâj Gmes keâueeJee mes Jes ef °le keâjkes â henues mes ner heer ueer mejmeeW SJeb heer ues heg <heeW mes ceb ef $ele keâjkes â jKe ueW~ Gme hej meWOee veecekeâ SJeb ieg Ì [ keâer {s ueer jKe oW~)

mJeCe& Je jpele keâer FË š mLeeef hele keâjves ns leg ceb $e -Ô ÜeR ßeer ef peveceb ef oj ef MeueevÙeeme ef ›eâÙeeÙeeb mJeCe& Fef °keâeb mLeeheÙeeef ce

mJeene~

Ô ÜeR ßeer efpevecebefoj efMeueevÙeeme ef ›eâÙeeÙeeb jpeleFef°keâeb mLeeheÙeeefce mJeene~ ef Meuee mLeeef hele keâjves keâe ceb $e -

efMeueeb ef JeMeeueeb ueJeCes ve ef Jeæeb, met $es Ce yeæeb mece= ob meuees‰eced ~Yeew ieewIeheg°d Ùew og ef jleewIeef he°Ÿew, Jes Åee: DeOemleeod ef JeefveJesMeÙeeef ce~~

Ô ÜeR meJe& peveevevokeâeef jef Ce meewYeeiÙeJeef le ef le‰ ef le‰ mJeene~

(ef Meuee mLeeef hele keâjves kes â yeeo ef Meuee kes â ÛeejeW Dees j oMeeW ef oMeeDeeW ceW 10 keâer ueW ieeÌ {W~)

yeer Ûe mees ves keâer keâer ue ueieeves keâe ceb $e -Ô YeieJeles ßeerheeÕe&veeLeeÙe OejCesvõhe©eeJeleermesefJeleeÙe Deós ceós

#egõef JeIeósYet leYeef Je<Ùeled Jele& ceeveeÙe mJeene~(Ùen ceb $e heÌ {keâj yeer Ûe ceW mees ves keâer Skeâ keâer ue ieeÌ {W)

Dee"eW ef oMee ceW keâer ue ueieeves keâe ceb $e -

Ô Üeb ÜeR ÜÒ b ÜeQ Ü: meJe& Meeef vleb keg â® keg â® mJeene~(Ùen ceb$e heÌ {keâj Dee" ef oMeeDeeW ceW heeB Ûe Deb ieg ueØeceeCe uees ns keâer MeueekeâeSB ieeÌ [ os JeW~ yeer Ûe keâer Meueekeâe keâe ØeceeCe meele Deb ieg ue nes~ Fve MeueekeâeDeeW keâes les ue ceW ef Yeiees keâj leLee ®F& ceW uehes škeâj ieeÌ [W~

Ô Üeb ÜeR Ü Òb ÜeQ Ü: De ef me Dee G mee DeØeefleÛe›esâ hegCÙemeefnleeÙe Mekeä lÙevegmeejsCe õJÙemLeeheveb keâjes ceer ef le mJeene~

(Ùen ceb $e heÌ {keâj Meef òeâ kes â Deveg meej ®heÙee, mees vee, Ûeeb oer Deeef o õJÙe [eueW~ ef heâj keâejer iej keâes JeŒe Deeef o mes meb leg ° keâj veeR Je Yej oW~)

(Devevlej Meeb ef le ef Jepeme& ve keâjW)

DevlÙece”ue

DeeÙeg õe& IeÙeleg ›eleb ÂÌ {Ùeleg JÙeeOeer vJÙehees nlJeÙeb,ßes Ùeeb ef me Øeieg Ceer keâjes leg ef Jelevees lJeeef mevOeg MegYeü b ÙeMe:~ Me$et ved Meeb leÙeleg ef ßeÙeesÓef YejcejlJeßeevlecegvceg õÙe- lJeevevob Yepeleeb Øeefleef‰le Fn ßeerefmeæveeLe: meleeced~~




ßeerefmeæ efJeveeÙekeâ Ùeb $e, efJeIve ef JeveeMe keâjs~ het pele nes Deelce mJeleb $e, ceb ieue meewKÙe Yejs~~3~~

Ô ÜeR ceb ieueesòeceMejCeYetlesYÙe: hebÛehejcesef…YÙe: De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~

efmele kegâcego veerue DejefJevo, ueeue keâceue hÙeejs~ ceoveeefjpeÙe er heohe©e, het pet B megKekeâejs~~ßeerefmeæ efJeveeÙekeâ Ùeb $e, efJeIve ef JeveeMe keâjs~ het pele nes Deelce mJeleb $e, ceb ieue meewKÙe Yejs~~4~~

Ô ÜeR cebieueesòeceMejCeYetlesYÙe: hebÛehejces ef…YÙe: heg <heb ef veJe& heeceeref le mJeene~

het jCeheesueer heÙemeej, heeÙeme ceeuehegDee~Dece=lemece efpeveheo DeÛe&, Deelece meewKÙe efueÙee~~ßeerefmeæ efJeveeÙekeâ Ùeb $e, efJeIve ef JeveeMe keâjs~ het pele nes Deelce mJeleb $e, ceb ieue meewKÙe Yejs~~5~~

Ô ÜeR cebieueesòeceMejCeYetlesYÙe: hebÛehejcesef …YÙe: vewJesÅeb efveJe& heeceerefle mJeene~

ceefCeoer he keâhet j Øepeeue, pÙees efle GÅees le keâjs~Deb lej ceW Yes o ef Je%eeve, Øeiešs cees n njs~~ßeerefmeæ efJeveeÙekeâ Ùeb $e, efJeIve ef JeveeMe keâjs~ het pele nes Deelce mJeleb $e, ceb ieue meewKÙe Yejs~~6~~

Ô ÜeR cebieuees òeceMejCeYetlesYÙe: heb Ûehejces ef …YÙe: oerheb ef veJe&heeceeref le mJeene~

oMeiebOe Deef ive ceW peej, meg jef Yele iebOe keâjs~ efvepe Deelece DevegYeJe meej, keâce&keâueb keâ njs~~

ßeerefmeæ efJeveeÙekeâ Ùeb $e, efJeIve ef JeveeMe keâjs~ het pele nes Deelce mJeleb $e, ceb ieue meewKÙe Yejs~~7~~Ô ÜeR ceb ieuees òeceMejCeYetlesYÙe: heb Ûehejces ef…YÙe: Oetheb efveJe& heeceer ef le mJeene~

Suee kes âuee heâue Deeceü, peb yet ef veb yet njs~ ef MeJe keâeb lee meb iece ns leg, leg ce ef {ie YeW š keâjW~~

ßeer efJeveeÙekeâÙeb$e hetpee —Meb Yeg Úb o—

ßeerhebÛehejce ieg® ef $eYegJeve ceW, efvele Mele FbõeW mes Jebef ole nQ~DenË le ef meæ meeOet kes âJeef ue, Øe%ehleOece& ceb ieueceÙe nQ b~~

Ùes Ûeej uees keâ ceW Gòece nQ, Ùes Ûeejef n MejCeYet le peie ceW~ Ùes efmeæ efJeveeÙekeâ Ùeb$e ceOÙe, hetpele ner efJeIve njW #eCe ceW~~

Ô ÜeR DenË Deef meDeeGmee ceb ieuees òeceMejCeYet lee! De$e DeJelej DeJelej meb Jeew <ešd Dee£eveveb~

Ô ÜeR DenË Deef meDeeGmee ceb ieuees òeceMejCeYet lee! De$e ef le… ef le… ": ": mLeeheveb~

Ô ÜeR DenË DeefmeDeeGmee cebieueesòeceMejCeYet lee! De$e cece meef Veefnlees YeJele YeJele Je<ešd meefVeOeerkeâjCeb~

DeLe De„keâ— (Ûeeue-veb oer Õej het pee) js Jeeveef o keâes peue ueeÙe, keb âÛeve Ye= b ie Ye™B~YeJe YeJe keâer le=<ee efcešeÙe, Deelece Megæ keâ™B~~ßeerefmeæ efJeveeÙekeâ Ùeb$e, efJeIve efJeveeMe keâjs~ het pele nes Deelce mJeleb $e, ceb ieue meew KÙe Yejs~~1~~

Ô ÜeR ceb ieueesòeceMejCeYet lesYÙe: heb Ûehejcesef …YÙe: peueb efveJe& heeceer ef le mJeene~ ceueÙeeef ieef j Ûeb ove iebOe, ef Ieme keâhet & j ef ceuee~ efpeveheo hebkesâ®n ÛeÛe&, efvepeceve keâceue efKeuee~~

ßeerefmeæ efJeveeÙekeâ Ùeb$e, efJeIve efJeveeMe keâjs~ het pele nes Deelce mJeleb $e, ceb ieue meew KÙe Yejs~~2~~

Ô ÜeR cebieueesòeceMejCeYet lesYÙe: heb Ûehejcesef…YÙe: Ûeboveb ef veJe& heeceeref le mJeene~ MeefMekeâj mece leb ogue Ões le, Keb[ efJeJeefpe& le nQ~ ef MeJejceCeer heef jCeÙe ns leg, heg b pe meceef he& le nQ ~~




ßeerefmeæ efJeveeÙekeâ Ùeb$e, efJeIve efJeveeMe keâjs~ het pele nes Deelce mJeleb $e, ceb ieue meew KÙe Yejs~~8~~

Ô ÜeR ceb ieueesòeceMejCeYetlesYÙe: hebÛehejces ef …YÙe: heâueb efveJe& heeceer ef le mJeene~

meefueueeefokeâ õJÙe ef ceueeÙe, keb âÛevehee$e YejW~ efpeve mevcegKe DeIÙe& ÛeÌ{eÙe, efMeJe meeceüepÙe JejW~~ßeerefmeæ efJeveeÙekeâ Ùeb$e, efJeIve efJeveeMe keâjs~ het pele nes Deelce mJeleb $e, ceb ieue meew KÙe Yejs~~9~~

Ô ÜeR cebieuees òeceMejCeYetlesYÙe: heb Ûehejces ef…YÙe: DeIÙeË efveJe&heeceer ef le mJeene~

—oes ne—

Øeemegkeâ efce„ megiebOe peue, #eerjesoefOe meceÕesle~ Ùeb$e ceOÙe Oeeje keâ™B, efleng Bpeie Meeb leer nsleg~~10~~

MeebleÙes Meeb ef leOeeje~~

heeef jpeele kes â heg<he ues, heg <heeb peef ue ef Jeef keâjble~ Ùeb$e efJeveeÙekeâ hetpeles, DeelecemegKe efJeuemeble~~11~~ ef oJÙe heg <heeb peef ue:~

DeLe ØelÙes keâ DeIÙe& —Meb Yeg Úb o—

ef pevekes â heeb ÛeeW keâuÙeeCekeâ ceW, Fvõeef o ceneslmeJe keâjles nQ ~ pees %eeveoMe& meg KeJeer Ùe& ceÙeer, DeevevlÙe Ûeleg „Ùe Oejles nQ ~~

Ss mes DenË le Deveb le ieg CeeW kes â, Oeejer DeÛÙeg le hejceelcee~ mÙeeÉeoJeÛeve heer Ùet <e Pejeles, pepet t B Megæ DenË leelcee~~Ô ÜeR Deveb leÛeleg „Ùe meceJemejCeeef oue#ceer ef yeYeü les Den& lhejces eq …ves DeIÙeË

efveJe&heeceer ef le mJeene~~1~~ pees MegkeäueOÙeeveceÙe Deiveer ceW, Dee"eW keâcexvOeve Yemce keâjW~ hejceeveboece= le mejJej ceW, DeefleMeÙe efveceive nes meewKÙe YejW~~

ke=âleke=âlÙe hejce efmeæelcee Ùes, ueeskeâe«e efMeKej hej efle… jnW~ ceQ het pet B DeIÙe& ÛeÌ {e keâjkes â, ces js meye keâce& keâueb keâ onW~~

Ô ÜeR De„keâce&keâe…Yemceerkeâ$ex efmeæhejceseq…ves DeIÙeË ef veJe&heeceerefle mJeene~~2~~ pees heb ÛeeÛeej mJeÙeb heeueW, YeJÙeeW mes Yeer heueJeeles nQ ~ Ùes efMeJeheLe efJeIve efJeveeMe keâjW, jlve$eÙe mes efvele heeJeve nQ ~~

peue iebOeeef okeâ mes het pet B ceQ , Ùes ceg Pekeâes cees#e ceeie& os JeW~ efve§eÙe JÙeJenej jlve$eÙe oW, cegPekeâes Yeer efvepe mece keâj uessJeW~~

Ô ÜeR hebÛeeÛeejhejeÙeCeeÙe DeeÛeeÙe&hejceseq…ves DeIÙeË efveJe& heeceerefle mJeene~~3~~ pees ÉeoMeeb ie De® Deb ieyee¢e, ßeg le heÌ {les Deew j heÌ {eles nQ ~De„eb ie ef veef ceòe cene%eeveer, ieg ® GheeOÙeeÙe keânueeles nQ ~~ Fve ieg® kesâ ÛejCe keâceue hetpeBt, cegPeceW Yeer %eeve pÙeesefle Øeiešs~ Ùes õJÙe YeeJeßegle het js neW, ef heâj kesâJeue %eeve pÙeesefle Ûecekesâ~~

Ô ÜeR ÉeoMeeb iehe"vehee"vees ÅeesleeÙe GheeOÙeeÙehejceseq…ves DeIÙeË efveJe& heeceer ef le

mJeene~~4~~ ÛeejeW DeejeOeve DeejeOeW, ef vele Oecee& ce= le heer les jnles~ heJe& le Jeve ieg heâe keb âoje ceW, Meg æelce OÙeeve keâjles jnles~~ Ùes meeOeg mJeelce meeOÙe keâjW, ef heâj efmeefæjcee kes â mJeeceer neW~ ceQ het pet B ieg ® kes â ÛejCe keâceue, ces je ceve ef MeJeheLe ieeceer nes~~

Ô ÜeR $eÙees oMeØekeâejÛeeef j$eejeOekeâeÙe meeOeg hejces eq …ves DeIÙeË ef veJe& heeceer efle mJeene~~5~~

—Mes j Úb o—

meye peie ceW keâjW ceb ieue, DenË le ef peves Mee~ meye ef JeIve keâce& veeMeW ef peveos Je nces Mee~~ Ùes Deef jnb le ceb ieue ceQ Fvekeâes ef vele pepet B~ neW otj meye Decebieue ceQ meecÙe megKe Yepet B~~

Ô ÜeR DenË leceb ieueeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~6~~




Ûew levÙe ef Ûeoeveb o ieg Ce meceg õ mes Yejs~YeieJeb le ef meæceb ieue meye meew KÙe ef JemlejW~~ peue iebOe Deeef o ues kes â ceQ DeÛe& vee keâ™B~ nes Jes meoe ceb ieue cesje og Ke jb Ûe vee Oe™B~~

Ô ÜeR ef meæceb ieueeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~7~~

yegæer ef›eâÙee jme lehe Je efJeef›eâÙee Je Deew<eOeer~De#eerCe $e+efæ Ùes keâner nw meele ner $e+æer~~ lehe yeue mes meeOeg $e+efæ OejW meJe& ogKe njW~ ceQ ef velÙe pepet B meeOet Ùes ceb ieue meoe keâjW~~

Ô ÜeR meeOeg ceb ieueeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~8~~ pees ueeskeâ Deew Deueeskeâ kes â mJe™he keâes keâns~ kes âJeef ue ØeCeer le Oece& Ùes meb meej og Ke ons~~ yeepes yepeekes â Yeef òeâ ieer le ve= lÙe ceQ keâ™B~

ceb ieueceÙeer efpeveOece& heekes â ce=lÙeg keâes n™B~~Ô ÜeR kes âJeef ueØe%ehleOece& ceb ieueeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~9~~

leer veeW peiele ceW Gòece DenË le os Je nQ ~YeJe jes ie kes â ef JeveeMekeâ Ùes ßes … Jew Åe nQ ~~ keâcee &efjve eMe nslet ceQ DeIÙe & ÛeÌ{eTB~DenË le uees keâes òece keâes meoe Meer Me veceeTB~~

Ô ÜeR Den& uuees keâes òeceeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~10~~ ef$eYegJeve efMeKej hes efle…s Gòece nQ efJeÕe ceW~

ceg òeâer jcee kesâ JeuueYe hejceelcee yeveW~~ ef Ûeõt he hejceeveb o meew KÙe ceW ef veceive nQ ~ ceQ ef velÙe pepet B Ùes meg js võ Je= b o Jeb Åe nQ b~~

Ô ÜeR ef meæuees keâes òeceeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~11~~ pees jeie És <e lÙeeieer mecelee megOee ef heÙeW~ Ùes efJeÕe ßes… meeOeg efÛevceÙe ØeeCe mes efpeÙeW~~

JÙeJenej Deew j ef ve§eÙe $eÙejlve keâes OejW~ ceQ ef velÙe vecet B ceg Pekeâes ieg Cejlve mes YejW~~

Ô ÜeR meeOeg uees keâes òeceeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~12~~

Gòece #eceeef o ef MeJeØeo oMe Oece& ™he nw~ meæce& efJeÕe Yeemkeâj efvepe meewKÙe ™he nw~~YeieJeb le kes âJeueer mes Yeeef <ele peieled Gòece~ Fme Oece& keâes ceQ Jeb ot B, ceg ef ve Jeb Åe ßes …lece~~

Ô ÜeR kes âJeef ueØe%ehleOece& uees keâes òeceeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~13~~

Fme peie ceW osJe keâesF& veef nb os mekeWâ MejCe~DenË le ner nceejs Fme uees keâ ceW MejCe~~ heef jCeece keâer ef JeMeg æer DenË le Yeef òeâ mes~Dejnb le keâes vecet t B ceQ nes meew KÙe FvneR mes~~

Ô ÜeR Den& ÛÚjCeeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~14~~

pees heeB Ûe hejeJele& ve mes Út š Ûeg kes â nQ ~ ÛewlevÙe keâuhele™ kesâ efMeJeheâue keâes ÛeKes nQ~~ Ùes ef meæ ner MejCe nQ YeJeYeer le Yeòeâ kes â~ hetpetB meoe efvepe Deelcee kesâ iegCe meYeer ÛecekeWâ~~

Ô ÜeR ef meæMejCeeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~15~~

ceg ef vejepe ner MejCe nQ meb meejer peer Je kes â~De%eevelece nše kes â ßeg le %eeveoeve oW~~

ceQ YeeJeMegef æ ns let ieg ®os Je keâes Yepet B~ mecÙekeälJejlve heeTB YeJeog:Ke mes yeÛet B~~Ô ÜeR meeOeg MejCeeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~16~~

ef peveOece& ner peiele ceW yebOet nw MejCe nw~ Fmekesâ meÂMe ve keâesF& Fme peie ceW efce$e nw~~




`

keâ®Cee nw cet ue Fmekeâe Ùes cees#e Øeoelee~ ceQ ef velÙe pepet B Fmekeâes nes ot j Demeelee~~

Ô ÜeR kes âJeef ueØe%ehleOece& MejCeeÙe DeIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~17~~

- het Cee& IÙe& -Meb Yeg Úb o -

ßeer heb Ûe hejceieg ® Jeb Åe, Ûeej cebieue ÛeG Gòece MejCe Oeej~ Ùes me$en ceb$e Deveeef o efveOeve, nQ leer ve YegJeve ceW ceg KÙe meej~~ meb het Ce& Deceb ieue Deb lejeÙe, veeMekeâ Ùen cet ueÙeb $e peie ceW~DeelÙebef lekeâ Meebefle Øeoeve keâjs, hetpele ner JÙeeefOe njW #eCe ceW~~

Ô ÜeR Den& oeef omehleoMeceb $esYÙe: ceneIÙeË ef veJe& heeceer ef le mJeene~~18~~

peÙeceeuee lepe& - heeÕe& veeLe os Je mes Je.....

ßeer Dejer nble osJe efÚÙeeueerme ieg Ce OejW~

efmeæ Dee" iegCe ØeOeeve Yeer Deveb le ieg Ce YejW~~ met ef j ieg Ce Úleer me Oeej Ûeej meb Ie veeLe nQ ~ heb ÛeJeer me ieg Ce meces le ßeer GheeOÙeeÙe nQ ~~1~~

Ûeej ner ef $euees keâ Jeb Åe ceb ieueer keâ ef meæ nQ ~ßeer Deef jnb le ef meæ meeOeg pew ve Oece& nQ ~~ Ûeej Ùes ef n uees keâ Jeb Åe meJe& ßes … Gòecee~ Ûeej Ùes efn peerJe keâes MejCe peiele ceW Deewj vee~~2~~

kes âJeueer ØeCeerlee Oece& cees#eOeece ceW Oejs~ ef JeÕe kes â mecemle meew KÙe os Ùe og:Ke keâes njs~~ cet ue ceb $e Ùeg òeâ Ùeb $e ef meæ nw ef JeveeÙekeâe~ Øeeef CeÙeeW kes â meJe& ef JeIve Me$eg keâes ef veJeejlee~~3~~

ceevemeer keâ Deeef Oe os n JÙeeef Oe Mees keâ ot j neW~ Ùeb $e Yeef òeâ kes â Øemeeo Jeeb ef ÚleeLe& het Ce& nes~~

Ùes ie= nmLe keâeÙe& keâe Øeef meæ ef meæ ns leg nw~ Ùees ef ieÙeeW kes â Deelce ef meef æ ceW Dehet Je& ns leg nw~~4~~ õJÙe #es $e keâeue YeJe Je YeeJe heeb Ûe Yes o mes~ meb mejCe keâjW Deveb le keâeue lekeâ Deveeef o mes~~ heb Ûe hejeJele& veeW mes peer Je $emle nes jne~

Ùeb $e Yeef òeâ kes â ØeYeeJe meJe& og:Ke Oees jne~~5~~Deepe keâueer keâeue ceW ef ceLÙeelJe Me$eg Úe jns~ Ûees j Ùes ef Je<eÙe keâ<eeÙe mJeelceOeve Ûegje jns~~ veeLe! Deehekes â Øemeeo mes heÚeÌ [ ot B Fvns b~ jlve leer ve oer ef peÙes ØeYees! vecet B vecet B leg cns~~6~~

—oes ne—

cet ue Deveeoer ceb $e keâe, ef meæ ef JeveeÙekeâ Ùeb $e~

‘‘%eeveceleer’’ efnle ceQ pepeB t, heeTB meewKÙe mJeleb$e~~7~~Ô ÜeR DenË Deef meDeeGmee ceb ieuees òeceMejCeYet lesYÙe: peÙeceeuee het CeeIÙeË efveJe& heeceer ef le mJeene~

Meeb leÙes Meeb ef leOeeje~ ef oJÙe heg <heeb peef ue:~ ceneceb$e MegYe Ùeb$e keâer, ceefncee Deiece Deheej~ megjieg® Yeer veefnb iee mekesâ, vecetB vecettB Meleyeej~~8~~

~~FlÙeeMeer Jee&o:~~




1008 keâueMe ceeb [ves keâe vekeäMee 108 keâueMe ceeb [ves keâe vekeäMee

peue Ùeb $e




ieCeOej keg âC[

meeceevÙe kes âJeueer keg âC[

leerLeË keâj keg âC[

5

4

3

18

4

5

5

18

34

4

5

18

5

3

4

4

5

iebOe Ùeb $eced

keg âC[ ceW ceeb [ves kes â ef ueS Deef ive ceC[ue keâe vekeäMee

jË jË jË jË jË jË jË

j Ë

j Ë j Ë

j Ë

j Ë

j Ë

j Ë

j Ë j Ë j Ë

j Ë j Ë j Ë

j Ë

Ô Üer BDe

n& B

Deef ive ceb [ue




OJepe ieerle—Øe%eeßeceCeer Deeef Ùe& keâe Ûevoveeceleer

lepe& - Het â}eW mee..........

kes âMeef jÙee PeC[e ces je, ef pevecele keâer henÛeeve nw~ meeef LeÙee ef veMeeve nw, pew ef veÙeeW keâer Meeve nw, GlmeJe keâe mecceeve nw~~ šskeâ.~~ ef peveJej kes â ceb ef oj MeeMJele yeves pees,

Gve meye hes Yeer OJepe uenjeles nQ ~ jlveeW mes ef veef ce& le ef Heâj Yeer nJee kes â,

Ûeueves mes Jes OJepe uenjeles nQ ~ os Je JeneB peeles, keâer ef le& ØeYeg keâer ieeles, ef peveÛew lÙe keâer Jeb ovee keâj jns~ peÙe peÙe nes, peÙe peÙe ØeYees, kes âMeef jÙee OJepe Oeece nw~~ meeef LeÙee~~1~~

DeekeâeMe keâer TB ÛeeF& keâes keânlee, PeC[e Ùen os Kees HeânjeÙee nw~

Het âueeW mes iet bLee Ieb šer mes iet b pee, ef peveJeeCeer keâe mJej uenjeÙee nw~

cenecenes lmeJe ceW, Deepe kes â GlmeJe ceW, ‘‘Ûevoveeceleer'' OJepe Jeb ove keâjes~ peÙe peÙe nes, peÙe peÙe ØeYees, kes âMeef jÙee OJepe Oeece nw~~ meeef LeÙee~~2~~

`

mejmJeleer ceelee keâe ëe= B ieej keâjles meceÙe ef vecve ceb$e SJeb mleg ef le heÌ {W

Ô ÜeR ßeer mejmJeleer os ef Je! meod JeŒeb ie= neCe ie= neCe mJeene~(JeŒe henveevee)

Ô ÜeR ßeer mejmJeleer os ef Je! DeeYejCeb ie= neCe ie= neCe mJeene~(Deueb keâej henveeJes)

Ô ÜeR ßeer mejmJeleer os ef Je! ef leuekeb â keâjes ef ce mJeene~(ceeLes ceW ef yevoer, ef leuekeâ ueieeJes)

- Mes j Úvo -

keâceueeef meveer ßeg leOeeef jCeer ceelee mejmJeleer~ ef peveMeemeveer Deveg ieeef ceveer ceelee mejmJeleer~~

nw ÉeoMeeb ie ™he mes ef veef ce& le les jer keâeÙee~

mecÙekeälJe ef leuekeâ ceeLes hes Ûeeef j$e keâer ÚeÙee~~ ef JeÉeveeW mes Yeer het pÙe leg ce ceelee mejmJeleer~ ef peveMeemeveer Deveg ieeef ceveer ceelee mejmJeleer~~1~~

ef peveJej keâer cet ef le& les js cemlekeâ hes jepeleer~ Jevove keâjW pees Gvekeâer %eeve Meef òeâ peeieleer~~

ns Ões leJeŒe Oeeef jCeer ceelee mejmJeleer~ ef peveMeemeveer Deveg ieeef ceveer ceelee mejmJeleer~~2~~

ns Meejoe let %eeve keâer ieb iee yeneleer nw~

JeeieerÕejer let yeÇ ÿeÛeeef jCeer keâneleer nw~~ keâj ceW nw Jeer Cee heg mlekeâ ceeuee mejmJeleer~ ef peveMeemeveer Deveg ieeef ceveer ceelee mejmJeleer~~3~~

pees Yeer les jer DeejeOevee ceW ueer ve nes lee nw~ ef ceLÙeelJeef leef cej nše %eeve ueer ve nes lee nw~~

nw ‘‘Ûevoveeceleer’’ ef Jevele ceelee mejmJeleer~ ef peveMeemeveer Deveg ieeef ceveer ceelee mejmJeleer~~4~~




he©eeJeleer ceelee keâer ieeso Yejves keâe Yepeve —keg â. ceeOeg jer MeeŒeer

DeeDees jer meg neieve veejer, ceb ieue ieeJees jer~ he©ee Jeefl e ceele e keâer , ieeso YejeJ ees jer~~

meg voj keâ eÙe e cee B keâ er JeŒ e henveeDee s, peÙeh egj ÛeB osj er keâ er Ûe gvejer Dee sÌ{ eDe es~Deheveer Ûeg veef jÙee Yeer Ket ye mepeeJees jer~~ he©eeJeef le ceelee keâer.~~1~~

(JeŒe henveeJeW) meesves ÛeeBoer kes â Yet<eCe ceeB keâes henveeDees, ceeuee keg âC[ue keb âkeâCeeW mes ceele keâes mepeeDees~

Deheves Iej keâer ue#ceer keâes Ket ye yeÌ {eJees jer~~ he©eeJeef le ceelee keâer.~~2~~(ienvee henveeJeW)

neLe ceelee kes â Ûet ef Ì [ÙeeB henveeDees,

meg b oj vew veeW ceW keâpeje ueieeDees~Deheveer meg b ojlee Ket ye yeÌ {eJees jer~~ he©eeJeef le ceelee keâer.~~3~~(Ûet Ì [er henveekeâj keâepeue ueieeJeW)

ceeLes ceelee kes â ef yeb ef oÙee ueieeDees, ceeB ie ceW Gvekes â ef meb ot j YejeDees~

Deheves meg neie keâes DeKeb [ yeveeJees jer~~ he©eeJeef le ceelee keâer.~~4~~(ef yevoer ueieekeâj ceeB ie ceW ef meb ot j YejW)

Meer Me ceelee kes â ceg keg âš henveeDees, ces Jee ef ceßeer hekeâJeeveeW mes iees oer YejeDees~

heg $e heew $eeW mes Deheveer iees oer YejeJees jer~~ he©eeJeef le ceelee keâer.~~5~~(ceg keg âš henveekeâj iees o Yej oW)Ô ÜeR ßeer he©eeJeleer os ef Je! Fob DeIÙeË heeÅeb iebOeb De#eleb, heg <heb, Ûe®b, oer heb Oet heb

heâueb yeef ueb mJeef mlekeb â Ùe%eYeeieb Ûe ie= neCe ie= neCe mJeene~ (DeIe& ÛeÌ {eJeW~)(Ùen Yepeve heÌ {les ng S he©eeJeleer ceelee keâer iees o Yejkeâj meg neef ieve veejer DevÙe

meele meg neef ieve ceef nueeDeeW keâer iees o YejW, Gmekes â he§eeled yeÛeer ng F& meece«eer meyekeâes Øemeeo kes â ™he ceW ef Jeleef jle keâjW~)

ue#ceer osJeer keâe ëe=Bieej keâjles meceÙe efvecve ceb$e SJeb Yepeve heÌ{W

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! meod JeŒeb ie= neCe ie= neCe mJeene~ (JeŒe henveevee)Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! DeeYejCeb ie= neCe ie= neCe mJeene~ (Deueb keâej henveeJes)

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! ef leuekeb â keâjes ef ce mJeene~ (ceeLes ceW ef yevoer, ef leuekeâ ueieeJes) ue#ceer ceneos Jeer keâe ëe= = b ieej keâjes peer~Deheves Iej ceW ue#ceer keâe Yeb [ej Yejes peer~~ šs keâ.~~

ef peveJej kes â Ùes meoe meb ie jnleer nQ~ meceJemejCe ceW Deeies-Deeies Ûeueleer nQ~~ Gmeer JewYeJe keâes vecemkeâej keâjes peer~Deheves Iej ceW ue#ceer keâe Yeb [ej Yejes peer~~1~~

leerLeË keâj keâer ceelee keâes mJehve ceW ef oKeer LeeR~ iepe Deef Ye<es keâ Øeehle ue#ceer peer ef oKeer LeeR~~ ue#ceer ceelee hej peue keâer Oeej keâjes peer~Deheves Iej ceW ue#ceer keâe Yeb [ej Yejes peer~~2~~

meeÌ [er henveeDees Deew j Ûeg vejer DeesÌ {eDees~ ceeLes hes keg b âkeg âce keâer ef yeef voÙee ueieeDees~~ veevee Deueb keâejeW mes ë e= b = ieej keâjes peer~Deheves Iej ceW ue#ceer keâe Yeb [ej Yejes peer~~3~~

ue#ceer keâes os ves Jeeueer Ùener ceneceelee nQ~ Fvekeâer DeejeOevee mes meye ef ceue peelee nw~~ het pee ceW leve-ceve-Oeve Goej keâjes peer~Deheves Iej ceW ue#ceer keâe Yeb [ej Yejes peer~~4~~

‘‘Ûevoveeceleer’’ ef pemeves Fvekeâe OÙeeve Oej ef ueÙee~ Gmeer ves Jejonmle Fvekeâe Øeehle keâj ef ueÙee~~ ef peveJej meef nle os Jeer keâes ØeCeece keâjes peer~Deheves Iej ceW ue#ceer keâe YeC[ej Yejes peer~~5~~

Deef jnb le os Je Fvekes â cemlekeâ hes ef Jejepes nQ~ ef pevekeâes veceve keâjves mes oef jõlee Yeeies nw~ oer Jeeueer keâes Fvekeâe meye melkeâej keâjes peer~Deheves Iej ceW ue#ceer keâe YeC[ej Yejes peer~~ 6~~




ceneue#ceer ceelee keâer hetpeve jÛeef Ùe$eer-Deeef Ùe& keâe Ûeb oveeceleer

- mLeehevee (Meb Yeg Úb o) -

ns ue#ceer ceelee! leJe cemlekeâ hej, ØeYeg Deef jnb le ef Jejepes nQ ~

ØeYeg mes heeJeve les js leve hej, DeeYet <eCe ieg Ce kes â jepes nQ ~~ ØeYeg meceJemejCe ceW mejmJeleer kes â, meeLe meow Je jne keâjleeR ~ les jer het peve mes Fmeer ef ueS, pevelee OeveJeeve yevee keâjleer~~1~~

- oesne -

Dee£eveve mLeehevee, meef VeefOekeâjCe ØeOeeve~ Fme ef JeefOe ue#ceer ceele keâe, keâ™B ÙeneB Dee£eve~~2~~

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! De$e DeeieÛÚ DeeieÛÚ meb Jeew <ešd Dee£eveveb~Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! De$e ef le‰ ef le‰ ": ": mLeeheveb~

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! De$e cece meef Veef nlee YeJe YeJe Je<ešd mJeene~-

DeLe De°keâ (Meb Yeg Úb o) -

Yeew ef lekeâ ue#ceer Deeves ns let , ef vepe Iej keâes mJeÛÚ yeveeles nQ ~Deeef lcekeâ mecheef le heeves ns let , ef vepe ceve keâes mJemLe yeveeles nQ ~~ ns ue#ceer ceelee! leg ce ef veOe& ve keâes, Yeer OeveJeeve yeveeleer nes~ meeb meeef jkeâ meg Ke mecheef le os keâj, meyekeâes mevceeve ef oueeleer nes~~1~~

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! peueb ie= neCe ie= neCe mJeene~

efvepe leve keâer Meer leuelee nslet, Ûeb ove keâe ues he ueieeles nQ ~

efvepe ceve keâer Meer leuelee ns let , Ûebove het peve ceW ÛeÌ{eles nQ~~ ns ue#ceer ceelee! leg ce ef veOe& ve keâes, Yeer OeveJeeve yeveeleer nes~ meeb meeef jkeâ meg Ke mecheef le os keâj, meyekeâes mevceeve ef oueeleer nes~~2~~

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! Ûeb oveb ie= neCe ie= neCe mJeene~

ef vepe leve keâe meg Ke heeves ns let , peeves keäÙee-keäÙee nce keâjles nQ ~DeeOÙeeef lcekeâ De#eÙe meg Ke ns let , De#ele heg b peeW mes pepeles nQ ~~

ns ue#ceer ceelee! leg ce ef veOe& ve keâes, Yeer OeveJeeve yeveeleer nes~ meeb meeef jkeâ meg Ke mecheef le os keâj, meyekeâes mevceeve ef oueeleer nes~~3~~

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! De#eleb ie= neCe ie= neCe mJeene~

leve keâer meeQoÙe&Je=efæ nslet, yeng heg <heeW keâe ëe=B ieej efkeâÙee~ ceve keâer meeQ oÙe& Je= ef æ ns let , het peve ceW heg <he keâe Leeue ef ueÙee~~

ns ue#ceer ceelee! leg ce ef veOe& ve keâes, Yeer OeveJeeve yeveeleer nes~ meeb meeef jkeâ meg Ke mecheef le os keâj, meyekeâes mevceeve ef oueeleer nes~~4~~

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! heg <heb ie= neCe ie= neCe mJeene~ ef vepe leve keâer Yet Ke ef ceševes keâes, hekeâJeeve yeng le nce Keeles nQ ~Deelcee keâer YetKe yeÌ {eves keâes, vewJesÅe Leeue nce ueeles nQ~~ ns ue#ceer ceelee! leg ce ef veOe& ve keâes, Yeer OeveJeeve yeveeleer nes~ meeb meeef jkeâ meg Ke mecheef le os keâj, meyekeâes mevceeve ef oueeleer nes~~5~~

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! vew Jes Åeb ie= neCe ie= neCe mJeene~

ef vepe Iej keâe ef leef cej ef ceševes keâes, ef JeÅeg le kes â oer he peueeles nQ ~De%eeve keâe ef leef cej nševes keâes, het peve ceW oer he peueeles nQ ~~ ns ue#ceer ceelee! leg ce ef veOe& ve keâes, Yeer OeveJeeve yeveeleer nes~ meeb meeef jkeâ meg Ke mecheef le os keâj, meyekeâes mevceeve ef oueeleer nes~~6~~

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! oer heb ie= neCe ie= neCe mJeene~ ef vepe ie= n ceW meg voj Oet he peueekeâj, Gmes meg ieb ef Oele keâjles nQ ~Deelcee keâes ieg Ce mes meg jef Yele keâjves, ns leg Oet he mes pepeles nQ ~~ ns ue#ceer ceelee! leg ce ef veOe& ve keâes, Yeer OeveJeeve yeveeleer nes~ meeb meeef jkeâ meg Ke mecheef le os keâj, meyekeâes mevceeve ef oueeleer nes~~7~~

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! Oet heb ie= neCe ie= neCe mJeene~ ef vepe leve keâer heg ef ° ns leg Keós-ceer "s heâue nce meye Keeles nQ ~ efvepe Deelece keâer heg°er nslet, hetpeve ceW GvnW ÛeÌ{ele s nQ~~ ns ue#ceer ceelee! leg ce ef veOe& ve keâes, Yeer OeveJeeve yeveeleer nes~ meeb meeef jkeâ meg Ke mecheef le os keâj, meyekeâes mevceeve ef oueeleer nes~~8~~

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! heâueb ie= neCe ie= neCe mJeene~


w s s s s Q s s s



Yeew ef lekeâ mecceeve yeÌ {eves keâes, ef keâleves ØeÙelve nce keâjles nQ ~‘‘Ûevoveeceleer’’ Deye DeIÙe& Leeue ues, F& ef hmele heâue nce Jejles nQ ~~ ns ue#ceer ceelee! leg ce ef veOe& ve keâes, Yeer OeveJeeve yeveeleer nes~ meeb meeef jkeâ meg Ke mecheef le os keâj, meyekeâes mevceeve ef oueeleer nes~~9~~

Ô ÜeR ßeer ceneue#ceer os ef Je! DeIÙeË ie= neCe ie= neCe mJeene~

-

oesne - mJeCe& keâueMe ceW veer j ues, keâj uet B Meeb leerOeej~

heoÙeg ie ue#ceer ceele kes â, oW meyekeâes DeeOeej~~10~~ Meeb leÙes Meeb ef leOeeje~

heg <heeb peef ue kes â YeeJe mes, ef ueÙes heg <he yeng Yeeb ef le~ keâjleeR heg ef <hele peiele keâes, ceneue#ceer ceele~~11~~

ef oJÙe heg <heeb peef ue:~ peehÙe ceb $e -Ô ÜeR ßeeR keäueeR yuet B SW ceneue#cÙew vece:

peÙeceeuee - MebYeg Úbo -

peÙe peÙe leerLeË keâj kes â heo ceW, jnves Jeeueer ue#ceer os Jeer~ peÙe peÙe ØeYeg meceJemejCe ceW Yeer, jnves Jeeueer ue#ceer os Jeer~~ peÙe peÙe ceelee ßeer mejmJeleer kes â, meb ie jnleeR ue#ceer os Jeer~ peÙe peÙe ßeer os Jeer keâer meb %ee, Oeeef jCeer ceele ue#ceer os Jeer~~1~~

Fvekes â cemlekeâ hej meoe jnW, Deef jnb le os Je keâer Øeef lecee nQ ~

Deef jnb le os Je kes â ner ef veef ceòe mes, Fvekes â ieg Ce keâer ieef jcee nw~~ Ùes ef peveJej YeòeâeW s keâes meow Je ner, ceeueeceeue yeveeleer nQ ~ Fmeef ueS peiele kes â Éeje Ùes, ue#ceer ceeB ceeveer peeleer nQ ~~2~~

pees het pÙe peveeW keâer ef JeveÙe keâjW s, Gvekes â Iej ceW ue#ceer DeeleeR ~

Oeve ue#ceer heekeâj ceeve veneR , Deeves heeJes Ùen OÙeeve jns~ Fmeef ueS meoe Oeve hee keâjkes â, oeveer yeveves keâe YeeJe jns~~3~~

ue#ceer os Jeer keâer het peve mes, Ss meer meod yeg ef æ ef ceues ceg Pekeâes~ ef vepe Deew hej keâe Ghekeâej keâ™B, Ss meer ner yeg ef æ ef ceues ceg Pekeâes~~ ef peveOece& Deew j Oecee& ÙeleveeW kes â, ef ueS oeve kes â YeeJe jnW~ ef peveMeemeve nes Jes Je= ef æb iele, ces js Éeje Ùen YeeJe jns~~4~~

ue#ceer ceelee kes â meeLe mejmJeef le, ceelee keâe Yeer Ùepeve keâjW~ ef oiYeü ef cele ve ceve nes ves heeS, Fmeef ueS mejmJeef le veceve keâjs b~~ JÙemeveeW mes meoe ot j jnkeâj, Yeew ef lekeâ meg Ke keâe GheYees ie keâjW~ meg Ke mecheef òe heekeâj Ûeej oeve ceW, ue#ceer keâe GheÙees ie keâjW~~5~~

ns ue#ceer ceelee! leg ce ces js, Iej ceW Deekeâj Keg ef MeÙeeB Yej oes~ ces js Deeb ieve keâes Deheves JejoeveeW mes het Ce& meg Keer keâj oes~~

Fme ns leg leg cnejs oj hej Ùen, ces je het Cee& IÙe& meceef he& le nw~ peÙeceeuee kes â ceeOÙece mes ceeB, Ùes Dee"eW õJÙe meceef he& le nQ ~~6~~

nw Ùener YeeJe ‘‘Ûevoveeceleer’’, jlve$eÙe keâer meb heef le heeTB~ Gme meb heef òe mes ceQ Meer IeÇ leer ve, uees keâeW keâer meb heef le hee peeTB~~ pees Yeew ef lekeâ mecheef le ef ceues Gmeer ceW, meb lees <eece= le heeve keâ™B~ yeme ßes ‰ ef vejekeg âue ceve nes keâj, ef vepe Deelece ceW ef Jeßeece keâ™B~~7~~Ô ÜeR ceneue#ceerosJÙew peÙeceeuee hetCee&IÙeË mecehe&Ùeeceere fle mJeene~

Meeb leÙes Meeb ef leOeeje~ ef oJÙe heg <heeb peef ue:~

~~FlÙeeMeer Jee&o:~~ `

Documents

Mandal Vidhan & Havan Videe