MAO ZEDONG

Naam: Geert BukkemsKlas: 5m3Datum: 10-03-2006

Docent: meneer RomansVak: GeschiedenisInhoudsopgave

Blz. Inhoud3-4 Inleiding5-6-7-8 Deelvraag 18-9 Deelvraag 29-10 Deelvraag 311 Conclusie12 Nawoord13 Logboek14 Bronnenlijst

2

Inleiding/Voorwoord

Voor het vak Geschiedenis moesten wij een praktische opdracht maken over een zelfgekozen onderwerp. Eindelijk mochten we dus eens een zelfgekozen onderwerp kiezen en hoefden we geen werkstuk te maken over Woodstock of een ander saai cultureel standaardonderwerp waar mijn ouders waarschijnlijk ook al een werkstuk over hebben gemaakt in de Middeleeuwen.

Het was ook mogelijk om het werkstuk samen te maken met iemand anders en dus zag mijn buurvrouw Marieke Bevers mij als ideale partner vanwege mijn alom geroemde historische kennis. Maar met historische kennis alleen heb je natuurlijk nog geen goed werkstuk, maar dat kon deze dame er niet van weerhouden om met mij samen te werken.

Maar ja, het is én blijft een vrouw. Daar kwam ik al achter toen we samen een onderwerp moesten kiezen. Terwijl Marieke de voorkeur gaf aan onderwerpen als de Romantiek of een ander vrouwelijk onderwerp, ging mijn voorkeur toch meer uit naar een iets ´wilder´ onderwerp. Na lang wikken en wegen van onderwerpen viel onze voorkeur toch op een onderwerp waar ik ook wel tevreden over was: Mao Zedong.

Nadat we samen net enkele weken in de wereld van Mao Zedong gedoken waren en we net de geheimen begonnen te ontdekken van deze man met een puist onder zijn mond, kwam er een grijze bebaarde man naar deze school die voor Marieke Bevers een hele nieuwe periode inluidde. Zomaar opeens was haar normaal gesproken zo vrolijke glimlach verdwenen bij het horen van de naam Mao Zedong en wilde ze iets anders. Net zoals de meeste vrouwen trouwens willen, na een kortstondige relatie.

Terwijl Marieke Bevers belandde in een (vrouwelijke) periode van Woodstockerige taferelen, moest ik alleen verder met Mao. In het begin was het wel even ‘wennen’, want je begint toch samen aan iets en ik als echte teamman, ben dan toch gewend om het dan ook samen af te maken en niet zomaar even midden in het proces over te stappen naar een ander onderwerp.

Maar gelukkig is het toch nog wat geworden en dat gaat u nu lezen. Ik heb Mao Zedong als onderwerp gekozen, omdat het voor mij eigenlijk de minst bekende leider was in het rijtje Stalin, Hitler en Mao. Waarschijnlijk omdat we deze leider nog niet of nauwelijks behandeld hebben in de klas. Ook vind ik het zelf sowieso interessant om leiderfiguren te bestuderen, want ze leiden meestal een bijzonder en voor mij niet alledaags leventje.

Ik wil het in dit werkstuk dus graag hebben over de persoon Mao Zedong en daarom is de hoofdvraag dus geworden: ‘Hoe was de persoon Mao Zedong?’. Om deze hoofdvraag duidelijk te kunnen beantwoorden heb ik hem verdeeld in drie deelvragen. In het volgende schema krijgt u een kort overzicht van de hoofd- en deelvragen:

3

Hoofdvraag: Hoe was de persoon Mao Zedong?Hoe verliep het leven van Mao Zedong?Hoe was het wereldbeeld op de persoon Mao Zedong?Hoe was Mao Zedong in de propaganda?

Hopelijk kan ik met behulp van deze deelvragen een goed beeld schetsen van de persoon Mao Zedong.

Geert Bukkems, 5m3

Hoe verliep het leven van Mao Zedong?

Om een duidelijk beeld te geven van Mao Zedong kunnen we het beste vooraan beginnen bij zijn jeugd en opvoeding.

4

Mao Zedong werd geboren op 26 december 1893 en beleefde zijn eerste levensjaren in het Chinese plaatsje Shaosan, gelegen in de provincie Hunan. De kleine Mao genoot een strenge opvoeding onder het bewind van zijn vader, die naar eigen zeggen erg streng was en zelfs regelmatig zijn kinderen sloeg. De moeder van Mao was echter juist een hele vriendelijke vrouw die voor iedereen klaarstond.

Al tijdens zijn opleiding sloot Mao zich aan bij het Revolutionaire Leger om mee te vechten tegen het heersende gezag. Nadat China in 1911 een republiek geworden was, maakte Mao zijn opleiding af en daarna vertrok hij naar de hoofdstad Peking. Eenmaal daar aangekomen was hij aanhanger van de 4 mei-beweging. Deze beweging bestond uit studenten die ontevreden waren over het ‘nieuwe’ bewind in China en wederom streden voor nieuwe hervormingen.

Het privé-leven van Mao stond in die tijd ook niet stil, hij trouwde met de dochter van zijn leermeester en kreeg een baan aan de Universiteit van Peking, dankzij diezelfde leermeester. Hij mocht daar in de bibliotheek gaan werken. In die bibliotheek maakte Mao kennis met de ideeën van het communisme. Vlak daarna ging Mao reizen maken naar de armste delen van China en daardoor werd zijn communistische denken nog meer geprikkeld. Na zijn terugkeer in Peking ging hij zich inzetten voor de rechten van de armsten.

Mao schreef zich al snel in voor de Communistische Partij van China en groeide daar door de jaren heen in functie en aanzien. Hij schreef bovendien namens de Communistische Partij een beroemd rapport genaamd ‘Rapport over een onderzoek naar de boerenbeweging in Hunan’. Dit rapport was het eerste geschrift waarin hij zijn denkbeelden in uitlegde, later het ‘Maoïsme’ genoemd.

Mao begon in sommige dingen wel af te wijken van het traditionele communisme. Het communisme ging uit van de zogenoemde arbeidersrevolutie, de arbeiders namen hierbij de macht over. Mao begon steeds meer te denken aan een guerillastrijd. Hierbij wordt gevochten in kleine groepen bestaand uit boeren en arbeiders die vaak door middel van slimme tactieken, sabotage en andere vormen van oorlogvoering aan de macht proberen te komen. Ook geloofde Mao sterk in het zogenoemde ‘dictatuur van het proletariaat’, dit betekent niks anders dan dat de armsten aan de macht zijn.

Maar toen kwam er in 1927 een nieuwe leider aan de macht die het niet moest hebben van de communisten en daardoor ontstond er een burgeroorlog tussen de communisten en de nationalisten. Mao greep zijn kans en richtte samen met Zhu De het Rode Leger voor Arbeiders en Boeren op. Hierdoor zette Mao zijn eerste stap naar de dictatuur van het proletariaat. Helaas liep niet alles even voorspoedig en verloor Mao een opstand, waardoor hij in macht aanzienlijk achteruit ging. Maar toen vestigden de communisten zich in 1931 in Jiangxi, alwaar Mao gekozen werd als voorzitter van de Sovjetrepubliek China. Maar het ging nog niet al

5

te rooskleurig met de communisten, de Sovjetrepubliek werd omsingeld door de nationalisten, maar toch waagden de communisten eind 1934 een uitbraak en die slaagde. Ze verkaste naar het noordwesten, om precies te zijn naar Shaanxi, waar Mao langzamerhand zijn maoïsme kon ontwikkelen en een hoofdkwartier kon opbouwen voor het communisme in China.

Alsof er toen nog niet genoeg problemen waren in China, kwamen de Japanners zich ook nog even lekker bemoeien. De Japanners werden zelfs zo’n groot probleem dat de nationalisten en de communisten samen gingen werken. Maar Mao Zedong zou Mao Zedong niet zijn als hij hier door slinkse wijze weer wat voordeel voor zijn eigen belang zou halen. Tijdens deze ‘wapenstilstand’ had Mao namelijk zoveel propaganda verspreid onder de arme boeren dat deze inmiddels bijna allemaal achter Mao stonden.

Toen na de bezetting van de Japanners de wapenstilstand stopte, waren de arme boeren Mao nog niet vergeten en het duurde niet lang voordat Mao aan de macht was in heel China en de nationalisten werden verdrongen naar Taiwan. Mao werd ook al snel benoemd tot staatshoofd en natuurlijk wilde hij tegenover de rest van de wereld ook zo democratisch mogelijk overkomen. Daarom liet hij China geen éénpartijstaat worden, maar in het Volkscongres voor Politieke Adviezen werden ook nog acht ‘democratische’ partijen gevormd. Deze hadden slechts een adviserende functie, en dat zegt genoeg. Want adviezen hiervan hoefden dus niet verplicht opgevolgd te worden en daardoor had men dus eigenlijk niks aan dit adviesorgaan.

Vlak na het ontvangen van dit leiderschap ging Mao meteen op bezoek bij de Sovjet-Russische leider Stalin. Dit had als uitkomst dat Stalin zijn troepen uit China moest terugtrekken en meer gevolgen waren er niet. Mao was namelijk niet erg gecharmeerd van Stalin omdat deze zijn communistische partij niet volledig gesteund had tijdens de burgeroorlog.

In 1958 begon in China de Grote Sprong Voorwaarts. Dit was een van Mao’s grootste idealen, het doel van de Grote Sprong Voorwaarts was om van China een moderne en zelfvoorzienende staat te maken. Boerenbedrijfjes werden allemaal samen gevoegd tot grote communes en daarbij werden ook nog kleine staalfabriekjes gebouwd. Het enige probleem was dat de bevolking geen ijzererts had en dat er daardoor geen staal geproduceerd kon worden. Veel gezinnen werden daarom ook maar gedwongen om hun bestek in de staalovens te gooien om zo toch nog wat staal te produceren.

Binnen de partij kreeg Mao veel kritiek op zijn Grote Sprong Voorwaarts en daarom trad hij maar af als voorzitter van de partij. Niet dat dat zo veel uitmaakte, zijn macht behield Mao toch wel.

Mao begon toen in die tijd veel rond te reizen met zijn superluxe trein. Hij sprak met de onderste lagen van de bevolking en daardoor werd hij wederom geïnspireerd. Opeens wou hij al zijn macht terughebben binnen

6

de communistische partij. Toen publiceerde in 1966 een maarschalk een boekje genaamd ‘Citaten van Mao Zedong’. Dit boekje zou later ook wel bekend worden onder de naam ‘het Rode Boekje’. Dit boekje werd door studenten gekoesterd en ze zagen dit boekje als heilig geschrift. Ze richtten hun eigen rode gardes op en Mao Zedong was weer helemaal ‘hot’. De studenten noemden deze periode ook wel ‘de Culturele Revolutie’.

Alleen nu terugkijkend op deze periode was het helemaal niet zo’n positieve revolutie. Alle mensen die iets tegen Mao leken te hebben en vooral mensen met hoge functies werden achter de tralies geplaatst en/of in concentratiekampen gedumpt. Een bekend voorbeeld is het mysterieuze overlijden van Lin Biao. Lin Biao werd er van verdacht om een machtovername te willen plegen op Mao Zedong en daarom kwam hij plotseling om tijdens een vliegtuigongeluk. Zo werkte Mao Zedong zijn concurrenten dus uit de weg.

Op een gegeven moment vond Mao het ook genoeg geweest en verklaarde hij de Culturele Revolutie tot een einde. Toen werd het weer even wat stiller rondom Mao Zedong en de Chinese Politiek. Die stilte duurde voort tot 1975, toen begonnen de schermutselingen rond de Bende van Vier en de gematigden. De Bende van Vier waren aanhanger van Mao’s Culturele Revolutie. Het ging een tijdje goed met deze bende, want de Bende van Vier boekte een (tijdelijke) overwinning door het overlijden van een van de leiders der gematigden. Niet lang daarna overleed Mao Zedong zelf ook en had de Bende van Vier niemand meer om echt op terug te vallen. Dat leidde uiteindelijk ook tot de ondergang van deze bende. Ze verloren een machtstrijd en verdwenen daarna allemaal achter de tralies of ze kregen de doodstraf.

Dit was dus eigenlijk een soort biografie van Mao Zedong, maar nu kunnen we wel gemakkelijker deze deelvraag (en de volgende deelvragen) beantwoorden. Want hoe zou je nou het beste het leven van Mao Zedong kunnen beschrijven?

Het is eigenlijk vooral een leven met een duidelijke zoektocht naar erkenning, een zoektocht naar zijn eigen ‘missie’. Mao Zedong had namelijk al sinds dat hij de situatie onderzocht op het platteland als doel om deze mensen uit de onderlaag een beter leven te geven. Op zich niet eens zo’n kwaadaardig doel. Alleen de manier waarop Mao Zedong dit doel wou verwezenlijken was niet echt goed. Met de Grote Stap Voorwaarts maakte hij eigenlijk meer een grote stap achterwaarts, want hij slachtte zijn eigen bevolking gewoon af.

Maar dat was eigenlijk nog niet eens zijn ‘ergste’ daad, vooral het afslachten van al zijn concurrenten in concentratiekampen is zijn wreedste daad. Maar ik denk zelf, na mijn onderzoek, dat Mao Zedong deze wrede daden pleegde door zijn ziekte: de Ziekte van Parkinson. De ziekte van Parkinson veroorzaakt namelijk bij de meeste patiënten dementie en daarom denk ik dat het verstand van Mao Zedong daardoor aangetast is

7

en dat hij daardoor gekke dingen is gaan doen, want daarvoor had hij nog geen massale slachtingen aangericht.

In het boek van Jung Chang ‘het Onbekende Verhaal’ wordt gesproken over een tiran met de naam Mao Zedong. Oké, zijn daden zijn vreselijk maar ik deel de mening van diverse historici die zeggen dat mevrouw Chang zich een beetje té erg heeft laten leiden door haar eigen ervaringen. Maar natuurlijk kan ik het fout hebben.

Hoe was het wereldbeeld op de persoon Mao Zedong?

In de wereld heerste een enorme persoonverheerlijking rond de persoon Mao Zedong. Deze is vooral ontstaan tijdens de Culturele Revolutie. De vele studenten roemden de opvattingen van Mao Zedong die stonden in het Rode Boekje en ook had Mao Zedong gewoon bijna geen tegenstanders meer, die had hij gewoon allemaal al uit de weg geruimd.

Op de Journaals konden mensen kijken naar Chinese burgers die aanbiddend naar een billboard van Mao Zedong staarden. Zo werd steeds meer een beeld gecreëerd dat Mao Zedong een imponerende figuur was waar mensen wat van konden leren. Maar eigenlijk was hij dat dus niet, zeker toen al niet meer.

Ik heb een mooi voorbeeld gevonden van een plaatje wat men in het westen te zien kreeg over Mao Zedong, wat te bezichtigen is op de volgende pagina:

Je zou je eigenlijk afvragen waarom zoiets nou eigenlijk zo maar kon. In Nederland had je toentertijd zelfs nog een politieke partij die het Rode Boekje van Mao Zedong hanteerde, namelijk onze goede oude SP, die nu nog steeds kan rekenen op een stuk of 15 zetels. Zo werd er door SP-leden in een TV-uitzending nog doodleuk gerefereerd naar ‘citaat 165’ uit het

8

Op dit plaatje is te zien hoe een jonge Chinese dame dolblij is met het nieuwe deel van ‘de geselecteerde werken van Mao Zedong deel 7’. Dit is een affiche uit 1977, gepubliceerd na (!) de dood van Mao Zedong. Het is later ook verschenen in diverse Nederlandse tijdschriften. Zo werd dus de persoonsverheerlijking van Mao Zedong nogmaals vergroot.

Rode Boekje. Je zou kunnen zeggen dat als je de gruweldaden van Adolf Hitler kunt vergelijken met die van Mao Zedong, dan zou je dit dus ook kunnen vergelijken met een citaat noemen uit Mein Kampf. Al lag dat toen natuurlijk ook al heel wat gevoeliger, maar het is maar hoe je het bekijkt.

Hoe was Mao Zedong in de propaganda?

In de propaganda werd Mao Zedong vooral neergezet als een man van het volk. Hoeveel posters zijn er wel niet verschenen waarop Mao Zedong ‘geïnteresseerd’ een praatje staat te maken met een boer of arbeider. Je zou bijna gaan denken dat hij niks anders doet dan boeren bezoeken.

Op de volgende pagina staan enkele voorbeelden van dit soort posters:

Ik zie al meteen een duidelijk verschil met de Hitler-propaganda. Van Mao zijn eigenlijk twee soorten propaganda, de ene soort is eigenlijk hetzelfde als Hitler, maar de andere soort zijn eigenlijk vooral de posters waarop hij samen met het volk wordt afgebeeld en die heb ik tot nu toe toch vrij weinig gezien van Hitler. Hierboven staan twee voorbeelden van dit soort propaganda. Op het linkerplaatje uit 1965 is te zien hoe hij een praatje maakt met een landarbeider, opvallend is zijn witte kledij die hem toch een soort status geeft op de afbeelding. En nog opvallender is de sterrencirkel in de lucht. Deze heeft duidelijk een soort bijbetekenis dat Mao een soort lichtbrenger is die alles beter maakt. En op het rechterplaatje uit 1964 is ongeveer hetzelfde te zien, alleen hier bekijkt Mao het werk van een andere arbeider. Het enige verschil is dat Mao hier wel in een ander soort kledij staat.

9

Conclusie

Nu zijn de drie deelvragen beantwoord en kunnen we de hoofdvraag gaan beantwoorden. De hoofdvraag was: Hoe was de persoon Mao Zedong?

Ik ben tot de conclusie gekomen dat deze vraag zeer moeilijk te beantwoorden is. Er bestaan eigenlijk zeer vele gedaantes van Mao Zedong. Als ik gewoon kijk naar de feitelijke geschiedenis die staat geschreven in de stukken van het nationaal archief, dan denk je dat er op het eerste gezicht niks mis was met de persoon Mao Zedong. Alleen zijn Grote Stap Voorwaarts wilde blijkbaar niet echt vlotten.

Als je dan vervolgens fragmenten leest uit het boek van Jung Chang ‘Het Onbekende Verhaal’ dan kom je te weten dat Mao Zedong juist een gruwelijke tiran was en alles behalve een bekwame leider. Maar of je de verhalen van de misschien wel hevig getraumatiseerde mevrouw Chang wel moet geloven kan je ook in de vraag stellen, net als vele historici doen.

Dan heb je nog maar enkele beelden van Mao Zedong gehad. Als je naar de propaganda kijkt, dan is Mao Zedong een man van het volk. Een man die tussen de boeren leeft en die zich ook ongelofelijk bekommert om het lot van de boeren.

Maar nu heb ik nog steeds geen antwoord op mijn hoofdvraag. Ik zou de hoofdvraag zelf op de volgende manier beantwoorden:

Mao Zedong was een slimme man die niet vies was van een beetje macht. Hij wist goed hoe hij het proletariaat achter zich moest krijgen en hoefde hier niet veel moeite voor te doen. Na de Grote Sprong Voorwaarts begon alleen de ziekte van Parkinson parten te spelen en ging hij gekke dingen doen, die misschien niet al te goed waren. Misschien is het wel een simpele verklaring voor alle doden, maar waarom zou een man die alles heeft opeens zo veel mensen gaan omleggen? Hij moet toch wel iets aan zijn verstand gehad hebben…

10

En dit is dan weer een voorbeeld van een ander soort Mao-propaganda uit 1961. Die meer doet denken aan de Hitler-propaganda. Hij wordt hier echt afgebeeld als de enige echte leider, het onderschrift ‘ein Volk, ein Reich, ein Führer’ zou hier niet misstaan hebben.

Nawoord

Ik heb met plezier deze praktische opdracht over Mao Zedong gemaakt, wel kwam ik enkele moeilijkheden tegen op de weg naar het eindresultaat:

- Het viel niet mee om aan een degelijke boekenbron te komen en daarom bemachtigde ik eigenlijk pas té laat het boek van Jung Chang, waardoor ik deze bron niet optimaal benut heb.

- Het was ook niet makkelijk om te werken met de vele Chinese namen, vandaar dat ik te vaak namen gewoon weggemoffeld heb tussen de stukken door, omdat er zo ontzettend veel verschillende schrijfwijzen voor waren en soms kon ik de namen niet eens uit elkaar halen.

- En het laatste is al een minpunt wat ik zelf eigenlijk zie, de eerste deelvraag is eigenlijk vooral een biografie geworden, terwijl de deelvraag pas op het einde beantwoord wordt. Misschien dat ik dat gedeelte dus misschien beter als ‘biografie’ had kunnen markeren. Maar dan had ik te weinig inhoud gehad voor mijn deelvragen. Ook werk ik zelf liever niet met deelvragen, omdat ik dan altijd in de knoei kom. Op het laatst wil ik dan altijd de deelvraag net ietsje anders gaan beschrijven.

Voor de rest verliep het maken van deze praktische opdracht goed en hopelijk vind u het eindresultaat ook goed. Want ik ben zelf best tevreden, al kan het natuurlijk altijd beter.

Geert Bukkems, 5m3

11

Logboek

Ik had hier natuurlijk heel mooi dat tabellenblaadje bij kunnen doen, maar ik werk zelf liever niet met dat blaadje, omdat ik niet hou van hokjeswerk. Ik zal dus gewoon een beschrijving geven van hoe ik te werk ben gegaan, in plaats van een gecompliceerd datum/doelstelling-blaadje in te vullen.

Zoals u inmiddels al weet ben ik deze praktische opdracht samen met Marieke begonnen, we hadden toen al niet al te veel geluk met de bronnen. Eerst wilden we aan het boek van Jung Chang komen, maar dat wilde maar niet lukken. Ook was het boek veel te duur om voor de schoolbibliotheek te kopen omdat de kostprijs 40 euro bedroeg.

Toen stapte na een tijdje Marieke Bevers uit het project en moest ik alleen verder. Dat lukte ook nog wel aardig en toen besloot ik op zoek te gaan naar het boek van Mao’s lijfwacht. Dat boek bleek achteraf wederom niet makkelijk te verkrijgen. Het was in de boekhandel niet meer te bestellen en het was ook niet mogelijk om te wachten op een nieuwe druk of zo. Dus eigenlijk was ik weer bij af.

Gelukkig bleek de vader van Maarten Frencken het boek van Jung Chang in zijn bezit te hebben en toen heb ik dat bij hem thuis opgehaald en had ik eindelijk (1 week voor de inleverdatum) een goede boekenbron. Het was wel een behoorlijke pil, dus uitlezen was onmogelijk in één weekje. Dus toen heb ik besloten om maar een aantal interessante passages er uit te lezen. En dat was voor mij eigenlijk al genoeg om een beetje een mening te vormen over dit boek.

Dus toen kon ik eindelijk aan de slag met het beantwoorden van de deelvragen en die heb ik dus gemaakt in de eerste week na de carnavalsvakantie. Toen heb ik nog de laatste loodjes als bijvoorbeeld de bronnenlijst in het laatste weekend gedaan. Hiervoor heb ik extra tijd genomen omdat ik nogal onhandig ben met bronnen en zo.

En zo is dus toch het werkstuk nog op tijd klaargekomen.

12

Bronnenlijst

Papierbronnen:

Chang, J., Mao, het onbekende verhaal. Forum, Amsterdam, 2005, blz. 546-563Vermeer, E.B., De economische ontwikkeling in de Volksrepubliek. Fibula-van Distelhoeck, 1981 (Spiegel Historiael)

Internetbronnen:

‘Mao Zedong – Wikipedia’, http://nl.wikipedia.org/wiki/Mao_Zedong (maart 2006)‘Website Hans Schoots’, http://www.hansschoots.nl (maart 2006) (artikelen: Het rode boekje revisited, de dood van het sprongetje voorwaarts)‘Peintures et propagande chinoise / Mao Zedong’, http://artchina.free.fr (februari 2006)‘Nationaal archief : Vietnam’, http://www.nationaalarchief.nl (trefwoord : Mao Zedong) (2006)

13