Music, Art, Physical Education and Health Kagamitan ng Mag-aaral

Sinugbuanong Binisaya

MUSIC, ART, PHYSICAL

EDUCATION AND HEALTH

Kagamitan ng Mag-aaral

Sinugbuanong Binisaya

2

Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa action@deped.gov.ph.

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Kagawaran ng Edukasyonepublika ng Pilipinas

Music, Art, Physical Education and Health – Ikalawang BaitangKagamitan ng Mag-aaral sa Sinugbuanong BinisayaUnang Edisyon, 2013ISBN: 978-971-9990-95-6

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa ano mang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng mga tagapaglathala (publisher) at may-akda ang karapatang-aring iyon.

Inilathala ng Kagawaran ng EdukasyonKalihim: Br. Armin A. Luistro FSCPangalawang Kalihim: Yolanda S. Quijano, Ph.D

Mga Bumuo ng Kagamitan ng Mag-aaral

Consultant & Coordinator:Authors:

Reviewers:Illustrators:Layout Artists:

Consultant & Coordinator:Authors:

Reviewers:Illustrators:Layout Artists:

Consultant:Writers:Editors:Illustrators:Layout Artists:Encoder:

Consultant:Writers:Editors:Illustrators:Layout Artists:Encoder:

MUSICDr. Naila Y. BeltranDr. Filomena T. DayagbilMa. Cheryl M. Toliao, Delia B. Pinos, Charmaine Vera A. Ramos,Ritchie C. Barrera, Marilou M. Tamala, Riza A. AbayabayDorcas B. Siquijor, Ronil D. ManayonMiriam Braganza, Teresita L. Ga, Luz C. JandayanRonil D. ManayonTomas T. Pastor, Alberto M. Adlawan, Sheila Marie Laurel ARTDr. Emma SungahidDr. Ethel AbaoJennifer O. Artiaga, Eugene F. Calingacion, Joelyza M. Arcilla, Leonora A. Abarabar, Raquel C. Solis, Josephine Alamacin, Janette P. Pacuribot, Oliver C. CatacutanTomas T. Pastor, Jocelyn M. Conta, Eleanor V. SalgadoEugene F. CalingacionTomas T. Pastor, Alberto M. Adlawan, Sheila Marie Laurel P.E.Thelma C. Villanueva, Rebecca V. DelapuzVirginia T. Mahinay, Marites G. Popera, Maripaz F. Magno, Cherry C. OchavilloBernard C. Abellana, Gilda G. BerteEduardo D. Ayo, Jr.Ansal Q. Degamon, Alberto M. Adlawan, Sheila Marie Laurel Daisy G. Dumaluan HEALTHThelma C. Villanueva, Rebecca V. DelapuzLelani R. Abutay, Voltair C. Asildo, Jemima C. Cabanilla, Eleonor T. WahingBernard C. Abellana, Gilda G. BerteNeil W. MacaOwen Ronald B. Elicano, Alberto M. Adlawan, Sheila Marie LaurelNelvin M. Bermudez

Inilimbag sa Pilipinas ng ____________

2

Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)Office Address: 2nd Floor Dorm G, PSC Complex

Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600

Telefax: (02) 634-1054 or 634-1072E-mail Address: imcsetd@yahoo.com

3

TALAAN SA MGA HISGOTANAN

P.E.TALAAN SA MGA PAGTULUN-AN

YUNIT II – KALIHOKAN SA LAWAS SA NAGKALAIN-LAIN NGA DAPIT, PATULTUL, AGIANAN, UG YANO

Pagtulun-an 1 – Dapit, Patultul, Ang- ang, Agianan ug Yano (Location,Direction, Levels, Pathways

and Planes)

…………….. 2

A – Unang Dula - Lihok ug Pangumpra (Move and Shop

…………….. 2

B – Ikaduhang Dula Pagtabok sa Sapa

…………….. 4

Pagsulay …………….. 5

Pagtulun-an 2 – Kahanas sa Lihok – Kahanas sa Lukso, Iktin, ug Layat (Movement Skills – Jumping, Skipping and Leaping Skills)

……………... 6

Buluhaton 1 – Lukso, Layat …………….. 6

Buluhaton 2 …………….. 6

Buluhaton 3 …………….. 7

Buluhaton 4 …………….. 8

Dugang nga Bulohaton …………….. 9

iii

Pagtulun-an 3 – ……………… 11

Buluhaton 1 ……………… 11

Pagtulun-an 4 – Salu-Salo ug Lumba (Relays and Races)

……………... 12

Buluhaton 1 – Tuhog-tuhog Dagom (Threading the Needle)

…………….. 12

Buluhaton 2 – Saksak Sinagol nga Tunol-tunol (Medley Relay)

…………….. 14

Pagtulun-an 5 – Pamarog ug Panglihok (Posture and

Body Mechanics)

…………….. 15

Buluhaton 1 – Kantahon ang Taas ug Ubos Lingkod – Lingkod (Up and and Down and Sit-sit)

…………….. 15

Buluhaton 2 …………….. 15

Buluhaton 3 …………….. 16

Buluhaton 4 …………….. 18

iv

Kalihokan sa Lawas sa Nagkalain-Lain nga Dapit, Patultul, Agianan ug Yano

1

Pagtulun-an 1 - Dapit, Patultul, Ang-ang,

Agianan, ug Yano (Location, Direction, Levels, Pathways and Planes)

A. Unang Buluhaton

Lihok ug Pangumpra (Move and Shop)

1. Bahinon ang klase nga adunay lima ka miyembro kada grupo. Moporma og tul-id nga linya kada grupo.

2. Magbutang og lingkoran nga napulo ka metro ang kalay-on gikan sa linya sa pagsugod o starting line atubangan sa naglinya nga grupo nga adunay libro nga kapareho kadaghanon sa miyembro sa grupo.

3. Paghatag sa senyas, ang tigsugod sa kada grupo moambak kalima, modalin-as kalima, molukso kalima, paingon sa lingkoranan og molakaw hangtod makaabot sa lingkoranan para mokuha og libro ug mudagan balik sa gropo,ug duolon ang sunod nga magdudula og mopuyo sa luyo sa linya.

4. Ang grupo nga nakabalik sa orihinal nga linya ang modaog sa duwa.

2

3

B. Ikaduhang Buluhaton

Pagtabok sa Sapa

Balik sa orihinal nga grupo, kada grupo mag debuho o draw og duha ka linya nga duha ka pulgada ang kalay-on nga nag representa og sapa.

Kon ang tanang miyembro nakatabok na sa gilay-on, dugangan kini og lain pa nga gelapdon sa sapa o lain nga sapa nga mas dako pa sa unang gilapdon og moutro og ambak.

Kani usa ka grupo nga bulohaton. Ang distansiya ug gilapdon sa sapa mag agad sa inyong kahanas.

4

PAGSULAY

Paminaw ug sunda.

1. Lakaw sa unahan sa likoliko nga paagi.

2. Habog nga lukso sa unahan,lukso ipatakilid sa tuo nga bahin, ipatalikod ug ipatakilid.

3. Lukso sa imong tuo katulo ug sa wala kaduha nga pulipuli nga nagporma og alidong.

4. Ambak ipaubos sa tuo ug ipatakilid kaduha, sa wala nga bahin ipatakilid kaduha,sa unahan nga bahin ipatuo kaduha, unahan pawala kaduha.

Hinumdumi

Kinahanglan mahibal-an nato ang lihok lokomotor ug di-lokomotor kay kini importante nga gamiton sa panudlo alang sa pag-amping ug pag-ugmad sa lawas (physical fitness) ug para makahibalo kita unsa ang kapasidad o katakos ug limitasyon sa atong paglihok og mga buluhaton bahin sa lawas.

5

Pagtulun-an 2 - Kahanas sa Lihok - Kahanas sa Lukso, Iktin ug Layat (Movement Skills - Jumping, Skipping and Leaping Skills)

Buluhaton 1

Grupo nga dula: Lukso-Layat

Bahinon sa upat ka grupo ang mga bata ug palinyahon.

Magbutang op upat ka linya nga adunay gilay-on nga usa ka metro, duha ka metro ug tulo ka metro sa atubangan sa linya sa mga bata.

Hulaton ang senyas nga ihatag sa pagsugod sa paglukso sa lata pag-layat balik sa puwesto ug tapion ang lain na usab nga miyembro sa grupo aron mao na usab ang magbuhat sa paglukso ug pag-layat.

Ang grupo nga unang mahuman maoy modaug sa dula.

Buluhaton 2

Bahinon ang mga bata og upat ka grupo, ihatag ang mga mosunod nga mga instruksiyon.

Pag-iktin sa tuong tiil paingon sa butang nga adunay lunhaw

Molayat sa tuo nga bahin og ka tulo ug mosinggit sa kusog sa ulahi nga lukso.

Mo-iktin paingon sa duol nga tanum

6

Mag-alidong nga maggunitay og kamot ug manglukso paingon sa tunga kaupat ug moambak balik sa alidong kaupat.

Dula: Skip, Jump, and Shop Relay1. Bahinon ang klase sa upat hangtud lima ka

koponan. Moporma og han-ay ang matag koponan.

2. Butangan og usa ka lingkoranan ang matag koponan nga adunay sais ka metro ang gilay-on. Ipatong sa lingkoranan ang mga butang haum sa kadaghanon sa miyembro sa koponan.

3. Hulaton ang senyas na ihatag sa pagsugod sa pag-iktin sa tuo nga tiil paingon sa lingkoranan, kuhaon ang usa ka butang ug mobalik sa koponan nga naglukso-lukso ginunitan ang butang sa duha ka kamot.

4. Ipadayon ang pagdula sa sunod nga miyembro sa pag abot sa sinugdanan linya sa unang magdudula.

5. Ang koponan nga unang mahuman maoy modaug sa dula.

Buluhaton 3

Matag pares sa mga bata aktwal nga buhaton ang mga lihok nga pag-ambak, paglayat ug pag-iktin. Human kini mahimo markahi og check () sa kahon nga anaa sa tuo nga bahin tukma sa iyang mga kahimoan.

Aktwal nga Buhaton Oo Wal

7

a 1. Gitabyog ba ang mga bukton

gipatalikod isip pagpangandam sa pag-ambak?

2. Dungan ba ang duha ka tiil pagtugdong sa salog sa dihang ikaw nilukso?

3. Gipakurba ba nimo ang imong tuhod ug buol buol aron kusog ang imong pag-iktin?

4. Tumong ba ang pagtakilid sa imong lawas sa maong lihok?

Buluhaton 4

Idibuho ang malipayon nga nawong kon

kini maayo ug masulub-on nga nawong kon kini dili maayo .

_____ 1. Nalingaw ako samtang kami nagdula sa akong mga classmate.

_____ 2. Gusto ko nga makadaog ang among grupo sa dula.

_____ 3. Gisunod namo kanunay ang mga talamdan sa dula.

_____ 4. Lagsik ug aktibo ako sa pagsalmot sa mga nagkalain-lain nga buluhaton.

_____ 5. Gipakita nako kanunay ang maayong pagtulon-an sa pakigdula.

Dugang nga Buluhaton

8

Basaha ang mga pangutana.Markahi og check ()ang linya sa ubos sa hulagway sa ensaktong tubag.

1. Asa sa mga hulagway ang nagpakita og paglukso-lukso.?

A. B. C.

2. Ilha ang hulagway nga nagpakita og pag-lukso-lukso.

A. B. C.

3. Asa sa hulagway ang adunay pag-iktin?

9

A. B. C.

4. Unsa nga hulagway nga nagpakita og pag-iktin?

A. B. C.

5. Ilha ang hulagway nga adunay paglayat.

A. B. C.

Pagtulun-an 3 – Yano nga Bamkanhong Sayaw

10

nga Paagi sa Kumpas (Simple

Folk Dance and RhythmicRoutines)

Buluhaton 1

Ipakita ang sayaw nga nahimo ginamit ang bola, ribbon o hoop. Susiha ang pagkasayaw sa imong pares pinaagi sa paggamit sa tamdanan sa ubos. Kopyaha ang tamdanan ug markahi og (X) ang kahon sa buot ihatag nga grado.

Tsart Paghatag-bili (Evaluation Chart)Kahulugan sa pilianan:E – Hawud (Excellent)VG – Maayo Kaayo (Very Good)G – Maayo (Good)P – Walay nahimo (Poor)

Sayaw/Ehersisyo(Dance/Exercise)

Kinaugalingon nga Paghatag-

bili(Self-

evaluation)

Grupo nga Paghatag-bili

(Group-Evaluation)

E VG G P E VG G P

1. Pagkaangayan (gracefulness)

2. Kumpas (rhythm)3. Saktong pagbuhat

sa lihok(proper execution of movements)

4. Kahanas (mastery)

11

Pagtulun-an 4 – Salu-Salo ug Lumba (Relays

and Races)

Unang Buluhaton - Tuhog-tuhog Dagom (Threading the Needle)

Unsaon Pagdula

1. Mag grupo og upat ka bahin nga adunay napulo ka miyembro matag grupo.

2. Mag-ihap ang mga magdudula (countoff). Pagasugdan sa unang magdudula sa “usa”, mosunod ang ikaduha pagbilang og “duha” , hangtod moabot sa ika napulo nga nagsunod-sunod. Timan-an sa matag magdudula ang iyang numero.

3. Maglinya ang matag grupo sumala sa naangkon nga numero, mag atubang sa tuo ug maghawid ang kamot sa nanggitapad nga magdudula.

4. Maminaw sa isinggit/isulti nga duha ka managsunod nga numero kay mao kiniy mahimong tuhugan sa dagom sa dihang i-alsa sa nagtapad nga mga numero ang ilang naghawid nga mga kamot. Pananglitan, isinggit ang mga numero 3 ug 4. Itaas ni 3 ug 4 ang ilang mga kamot nga naghawid.

12

5. Samtang gi-alsa sa managtapad ang ilang kamot ang mga kaubanan sa grupo nga naghinawiray manulod sa tuhuganan sa dagom nga gihimo ni 3 and 4. Ang grupo nga maka-una pagbalik sa ilang orihinal nga plastada maoy maka punto.

6. Ipadayon ang dula pinaagi sa pagtawag ug lain nga managtapad nga numero nga mahimo na pud nga tuhogan sa dagom.

7. Hinumdomi nga sa pagdula kinahanglan kanunay naghawid ang mga kamot sa tuhoganan ug sa mga kauban sa grupo.

8. Mahimo ra nga mangliso ang mga nahimong tuhoganan sa ilang puwesto sa panahon nga mabilwa na ang ilang mga kamot sa pagsulod sa mga kauban sa grupo.

13

9. Ang grupo nga adunay kindaghanan nga puntos mao ang modaog.

Medley Relay (Saksak Sinagol nga Tunol-tunol)

Unsaon Pagdula

1. Mag pundok nga adunay katorse (14) ka miyembro matag grupo.

2. Magbaglit og pito (7) ka linya nga adunay duha ka metro ang gilay-on sa matag linya.

3. Usa ka pares nga magdudula ang mag tindog sa matag linya nga magdala og banderitas (flaglets).

4. Sa singgit nga “go” ang unang pares maglakaw paingon sa ikaduhang linya ug ihatag ang banderitas sa ikaduhang pares.

5. Ang ikaduhang pares nga nagdawat sa flaglets molukso-lukso (hop) paingon sa ikatulong linya ug ihatag na pud ang bandritas sa ikatulong pares.

6. Susama nga paagi ang pagabuhaton sa sunod pa nga mga pares gawas sa pamaagi sa pag paingon sa sunod nga linya. Ang mosunod nga mga lihok ang pagabuhaton sa sunod pa nga mga pares:Ika-upat – dagan-lukso (gallop)Ikaunom – iktin (skip)Ikalima – dalin-as (slide)

7. Ang ika-pito nga pares mudagan pabalik sa unang linya. Ang una nga makaabot sa linya maoy modaog.

14

Pagtulun-an 5 - Pamarog ug Panglihok(Posture

and Body Mechanics)

Buluhaton 1 - Kantahon ang Taas ug Ubos Lingkod Lingkod (Up and Down)

Taas ug ubos lingkod- lingkodTaas ug ubos lingkod -lingkodTindog sa tuo lakaw sa walaTuyok ug libot lakaw-lakaw

Buluhaton 2

Tan-awa sa mga hulagway ang pamarog sa lawas ug panglihok.

Unsa nga mga sakto nga pamarog sa lawas ug panglihok ang inyong nakita? Sundoga ang lihok nga inyong nakita sa hulagway.

15

Buluhaton 3

Bahinon ang klase sa lima ka grupo, kada grupo adunay daku-dako (leader).

Maglinya mag-una ang daku-dako (leader).

Adunay lingkuranan ibutang lima ka metros ang gilay-on sugod sa sinugdanan.

Inigsenyas sa magtutudlo ang mga daku-dako (leader) sa maong grupo manglakaw padulong sa lingkoranan manglingkod og sakto ang pamarog sa lawas unya manindog og sakto ang pamarog.

Mamalik og lakaw padulong sa sinugdanan.

Dakpon sa mobalik nga magdudula ang sunod nga bata hangtod mahuman.

Ang una nga makabalik sa orihinal nga linya maoy modaog.

16

Buluhaton 4

17

Usbon og kanta ang “Taas ug Ubos lingkod lingkod” gamit ang sakto nga pamarog sa lawas og panglihok nga inyong nakat-onan. Sama sa sakto nga pag-tindog, paglingkod og paglakaw.

18

1

For your questions, comments and suggestions, write or call:

Deped-Bureau of Elementary Education, CurriculumDevelopment Division

2nd Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex (ULTRA) Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 638-4799 or 637-4347

E-mail Address: bee-deped@pldtdsl.net bee_directory@yahoo.com

ISBN: 978-971-9990-95-6