Departamenti i Shkencave Politike

Lenda : Problemet Politike Te Integrimit Evropian

Tema : Maqedonia dhe Unioni Europian

Prof.Dr Mitasin Beqiri Ideal Hoxha ID : 115376

15.11.2009 Tetove

Hyrje

Antarsimi I Maqedonise dhe shteteve tjera Ballkanike ne Unionin Europian eshte teme diskutabile dhe jo e re . Ne Samitin e Kopenhages qe u mbajt me 12 – 13 Dhjetor 2002 u diskutua rreth politikes se zgjerimit te anetarve te Unionit Europian dhe u vendos qe Maqedonia dhe shtetet tjera Ballkanike te pranohen si partnere te saj qe jan ne procesin e Stabilitetit dhe te Partneritetit . Per Dallim nga Keshilli Europian i vitit 1999 , ne samitin e Unionit Europian ne Kopenhage qarte u theksua se , nese Maqedonia dhe Shtetet Ballkanike i plotsojn kushtet e Kopenhagut nje dite do tem mund te jene antare te Unionit Europian .

Vendimi i marre ne Kopenhage ishte etapa me e rendesishme per Maqedonine dhe Shtetet tjera Ballkanike ne periudhen kur ato jane partnere ne procesin e Stabilitetit dhe te Partneritetit me Unionin Europian . Ne kete Etape , me Samitin e Kopenhagut dhe me fjalet qe u thane pas tij qarte shihet se ky vendim kishte vizione te qarta per ardhmerine . Perveq kesaj , aktivitetet qe filloi Konvencioni per ardhmerine e europes me 28 Shkurt 2002 , me seriozitet i vazhdon aktivitetet e veta qe qarte do te ndikojne ne ardhmerine e Shteteve Ballkanike .

Ne kete punim do te analizojme shkurt se ne qfare etape kane arritur aktivitetet per antarsimin e Maqedonise dhe shteteve tjera Ballkanike ne Unionin Europian . Vendimet e mara ne Samitin e Kopenhagut dhe vendimet qe u moren ne samitin e Selanikut kane rendesi jetike per Maqedonine dhe Shtetet tjera Ballkanike per integrim ne Unionin Europian .

------------------------------------------------------------------------------------------1. Ballkanike : Shqiperia , Bosnia dhe Herzegovina , Kroacia , Serbia , Mali I Zi dhe Kosova .

Permbajtja

- Hyrje - Permbajtja- Procesi i Zgjerimit te Unionit Europian dhe

relacionet mes Maqedonis dhe UEI. Nenshkrimi i marveshjes per stabilizim

asocim.II. Nenshkrimi i marveshjes se perkohshme.III. Hyrja ne fuqi e marveshjes per stabilizim

asocim.- Permbledhje mbi raportin e marveshjes per

stabilizim dhe asocim ( 2004 )- Marveshja e Lisbones- Perfundimi - Literatura .

Procesi i Zgjerimit te Unionit Europian dhe relacionet mes Maqedonise dhe Unionit Europian

Unioni Europian eshte je organizat qe vazhdimisht i rritet numri i anetarve . Ne vitin 1950 me themelimin e organizates se Qymyrit dhe te Celikut , Unioni Europian numeronte gjashte anetare , me zgjerimin e vet ne vitin 1995 numri I anetave rritet ne 15 . Me Zgjerimin qe u be viteve t’kaluara me vendet e Europes lindore , Malten dhe Qipron numri I antarve te UE-se dyfishohet ndersa tani ajo numeron 27 shtete Anetare .

Keshtu me 1 Maj 2004 , 10 shtete antarsohen ne UE , duke perfshire ketu shtetet e Europes Lindore , Malten dhe Qipron . Parashtrohet pytje se valle me zgjerim a do te ngadalsohet procesi I Shteteve Ballkanike ne UE ? A mund te pritet qe pas rritjes se numrit te anetarve UE-ja per nje kohe te ndal zgjerimin e saj ?

Unioni Europian me Aplikimin e marveshjes se Nices prej 1 Shkurt 2003 I ka tejkaluar veshtersite qe mund te paraqiten me zgjerimin e saj per 10 shtete . Pasi qe me marveshjen e Nices eshte marre vendimi qe te ndalohet vetoja nacionale , Mundesoi qe UE-ja te veproje me me ndikim .

Eshte kusht I domosdoshem per Unionin Europian qe per themelimin e nje Europe te Bashkuar te zgjerohet drejt shteve Ballkanike dhe prej fitimeve te zgjerimit te tij te siguroje Zhvillimin e ketyre shteteve .

Sic e cekem edhe me larte Unioni Europian prej vitit 1950 e kendej vazhdimisht zgjerohet . Ne fillim numri I anetarve ishte gjashte . Ne vitin 1973 u rrit ne 9 , ne vitin 1982 ne 10 , ne 1983 ne 12 , ne vitin 1995 ne 15 dhe prej 1 Majit te vitit 2004 ne 25 , kurse ne vitin 2007 numri rritet ne 27 me antarsimin e Bulgaris dhe Rumanis .

Ky process nuk do te ndalet ketu , por do te vazhdoje duke perfshire edhe shtetet ballkanike . Te gjitha shtetet Ballkanike duke perfshir ketu edhe Maqedonin pasi ti plotesojne kushtet e parapara politike dhe nese I respektojne te drejtat e qytetarve do te jen ne pritje te bisedimeve per

antarsim . Sipas nenit 49 te Marveshjes se UE –se cili do shtet Europian qe mbron , lirine , demokracine , te drejtat e qytetarve dhe lirite themelore te tyre dhe I mbron parimet ligjore do te mund te konkuroje per antarsim ne UE . Ne qofte se Maqedonia antarsohet ne Unionin Europian qytetaret e saj do tem und te jetojne , te shetisin dhe te punojne ne nje hapsire me te gjere qe shtrihet prej detit Adriatik ne detin Baltik dhe prej detit te Zi deri ne Oqeanin Atlantik . Prodhimet e Maqedonise do te mund te ekspozohen ne tregun me te madh boteror duke kaluar neper procedurat standarte . Me Zgjerimin e UE – se drejt Ballkanit ofrohet mundesia per bashkim te serishem te Kontinentit Europian .

Ajo qe eshte me rendesi te theksohet eshte fillimi I aktiviteteve te Konvencionit per Ardhmerine e Europes . Ne Samitin e Unionit Europian qe u mbajt ne Laeken kah fundi I vitit 2001 u soll vendimi te themelohet Konvencioni per Ardhmerine e Europes . Ky Konvencion aktivitetet e veta I filloi me 28 shkurt 2002 nen udheheqjen e kryetarit te shtetit te Frances Valery Giscard d’Estaing , u pregadit kushtetuta e pare e Europes dhe me 28 tetor 2002 u paraqit per diskutim .

Nese kushtetuten Europiane qe e paraqiti Konvencioni e analizojme ne teresi , do tem mund te kuptojme se UE-ja shkon ne drejtim te nje shtetit Federativ . Aktivitetet qe I zhvollon konventa percaktojne ardhmerine e Europes . Keto Aktivitete duke perfeshire ketu edhe Maqedonine te gjitha shtetet europiane ndiqen me nje kujdes te veqante . Edhe Maqedonia me nje seriozitet punon ne kete drejtim te antarsimit ne Unionin Europian . Me Inciativen e ish Kryetarit Trajkovski , letra e perbashket e 5 shteteve ballkanike derguar qeverise se Danimarkes dhe viziten qe beri ish Kryetari Trajkovksi d’Estaingut e vertetojne se Maqedonia deshiron qe te jete pjese e nje shteti te ketille Europian dhe aktivitetet e saja I zhillon ne kete drejtim .

Por gjate diskutimit rreth kushtetutes Europiane ardhmeria e Maqedonise dhe shteteve Ballkanike ne UE , perveq faktorve te tjere , do varet nga modeli per te cilin do te percaktohet UE-ja . Ate qe e propozuan Konvencioni Europian ,Gjermania dhe komisioni I UE-se qe Unioni Europian te jete nje shtet Federativ I perbere prej anetarve federale u refuzua nga disa shtete ne krye te se cilve qendron Anglia , te cilet ishin te mendimit se shtetet e UE-se rrugen e vet duhet ta vazhdojne si shtetet te Pavarura . Pritet qe ne te ardhmen konvencioni Europian ta paraqes

modelin e ri per nje Europe me mekanizma te shumta . Pritet qe nje model I tille te pranohet edhe antarsimi I Maqedonise ne UE.

Nenshkrimi i Mareveshjes per Stabilizim Asocim me Maqedonine

Pas nje Procesi te negociatave qe zgjaten me shume se dy vite u nenshkrua ne Luksenburn mareveshja per Stabilizim Asocim ne mes te Unionit Europian dhe Republikes se Maqedonise me 9 prill 2001 gjate nje ceremonie speciale ne margjinat e Keshillit per Pune te Pergjithshme . Kjo ishte nje ngjarje e nje domethenie te madhe politike , simbolike , ekonomike dhe praktike qe markon nje hap te rendesishem ne procesin e vendosjes se relacioneve me te aferta me Shtetet e ballkanit perendimor .

Republika e Maqedonise eshte vendi I pare me te cilin negocijimet per nje Mareveshje per Stablizim Asocim kane perfundur suksesshem dhe mareveshja eshte nenshkruar edhe ne menyre formale . Keshilli me 24 janar 2000 I miratoi direktivat negociuese te Komisionit ne perputhshmeri me dispozitat e nenit 300 te Traktatit te Bashkesise Europiane . Pastaj negociatat u lancuan nga komisioni ne Shkup ne 5 Mars 2000 duke ndjekur tre runde te negociatave MSA u inicua ne margjinat e Samitit te Zagrebit me 24 nentor 2000.

Mareveshja per Stabilizim Asocim me Republiken e Maqedonise eshte e ndare ne sekcione dhe fokusohet ne keto elemente kryesore :

- Themelimi I nje asociacioni ne mes te Komunitetit Europian dhe Shteteve te tij antare nga njera ane dhe Republiken e Maqedonise e nga ana tjeter Brenda nje periudhe tranzicionale prej maksimum 10 viteve .

- Respektimi I paqes dhe stabilitetit nderkombtar , zhvillimi I relacioneve te mira me fqinjet , parimet demokratike dhe drejtat e njeriut , te drejtat e minoriteteve , parimet e te drejtes nderkombtare dhe qeverisja e drejte .

- Perfshirja e dialogut politik me Rep. e Maqedonise .

- Dispozitat per nje bashkpunim me te zgjeruar regjional , perfshire perspektiven per themelimin e zonave te tregetise se lire ne mes shteteve te regjionit .

- Perspektiva per Themelim te nje zone te tregetise se lire ne mes te Komunitetit dhe Republikes se Maqedonise Brenda 10 viteve pas hyrjes ne fuqi te Mareveshjes .

- Dispozita per levizjen e punetorve , liria e themelimit , furnizimi me sherbime , pagesat aktuale dhe levizja e kapitalit .

- Pershkushtimi i Republikes se Maqedonise per te afruar legjislacionin e saj me ate te Komunitetit Europian , sidomos ne fushat kyce te tregut te mbrendshem .

- Dispozita per bashkpunim me Republiken e Maqedonise ne nje rang te gjere fushash , perfshire drejtesine dhe punet e brendshme .

- Dispozita per themelimin e nje Keshilli per Asocim dhe Stabilizim I cili do te mbikqyr implementimin e marveshjes , te nje komuniteti per Stabilizim dhe Asocim dhe te nje Komiteti Parlamentar per Asocim dhe Stabilizim .

Rendesia politike e mareveshjes eshte mjaft e larte pasi qe ajo I jep Rep.t se Maqedonise statusin e kandidatit potencial dhe keshtu hap mundesine per nje pranim te ardhshem ne Unionin Europian .Unioni europia therret Gatishmenire e UE te integroje Rep. e Maqedonise ne gjeresine me te teresishme te mundshme ne bashkesine politike dhe ekonomike te Europes dhe statusin e saj si Kandidate potenciale per antarsim ne UE ne baze te traktatit te UE dhe permbushjen e kriterit te definuar nga Keshilli Europian I Kopenhagut ne qershor te vitit 1993 , qe eshte ceshtje e nje implementimi te suksesshem te implementimit te kesaj mareveshje , sidomos lidhur me bashkpunimin regjional .

Qellimi perfundimtar I stabilitetit dhe intergimit rajonal si dhe I respektimit te te drejtave fundamentale dhe te minoriteteve konsistuojne nje themel qendror te Mareveshjes dhe jane perfshire ne Parimet themelore te Traktatit .

Mareveshja e Perkohshme

Me 9 prill ne Luksenburg gjithashtu u nenshkrua edhe nje mareveshje e Perkoshme ne mes te Komunitetit Europian dhe Maqedonise I cili hyri ne fuqi me 1 qershor 2001 .

Me mareveshjen e perkohshme palet lejojne qe ceshtjet e tregut nga MSA te hyjne ne fuqi ne 1 qershor 2001 pa domosdoshmerine qe te pritet ratifikimi formal nga parlamentet nacionale te shteteve anetare te UE. Koncessioni me favorizues I treguat I garantuar Republikes se Maqedonise nga rregullorja e keshillit 2007/2000 e ndryshuar nga rregullorja e Keshillit (EC) 2563/2000 do te vazhdoje te aplikohet paralelisht me mareveshjen e perkohshme . Mardheniet ne transportin e brendshem do te vazhdojne te mbulohen nga Mareveshja per transport ne mes te komunitetit Europian dhe Republikes se Maqedonise qe eshte ne fuqi nga 28 nentori 1997 .

Hyrja ne Fuqi e Mareveshjes per Stabilizim dhe Asocim

Mareveshja per Stabilizim dhe Asocim ne mes te UE dhe Republikes se Maqedonise hyri ne fuqi me 1 prill 2004 duke sjellur keshtu vendin nje hap me afer ne rrugen drejt integrimeve Europiane . Kjo eshte marveshja e pare per Stabilizim dhe Asocim qe hyne ne fuqi . Tani mareveshja I lidh palet qe te punojn edhe me tej ne stablizimin politik , ekonomik dhe institucional te vendit , ndertim institutcional dhe reforma ne administrat , bashkpunim te zgjeruar tregtar dhe ekonomik , dhe afrim te legjilacionit me acquis – in (kriterin juridik ) e komunitetit dhe nje bashkpunim me te perforcuar ne drejtesi dhe pune te mbrendshme . Implementimi I teresishem I Mareveshjes gjithashtu do te krijoje nje klime te re per zhvillimin e tregetise dhe investimeve qe jane faktore per ristrukturimin ekonomik dhe modernizimin e vendit .

Permbledhje mbi Raportin mbi Mareveshjen per Stabilizim dhe Asocim

Edhe pse e frenuar nga situatat buxhetore dhe ekonomike , Republika e Maqedonise ka bere perpjekjse per te cuar perpara procesin e Stabilizimit dhe Asocimit . Ne shume fusha , Procesi I reformave eshte ende ne fillim dhe do ti duhen perpjekje te metejshme per tu konvertuar ne ndryshime konkrete dhe te sjelle beneficionet qe priten .

Situata politike ka mbetur ne pergjithsi stabile , duke u ndertuar nga procesi I iniciuar ne Oher me 2001 I cili mbetet crucial per sigurimin e Zhvillimit te Republikes se Maqedonise si nje shtet unitary dhe multientik . Perkrahja e komunitetit nderkombtar , veqanerisht ajo e UE –se solli ne operacionin ‘’ Concordia ‘’ dhe misionin e ri policor ‘’ Proxima ‘’ qe ka qen kritik ne perkrahjen e stabilizimit gradual . Konsolidimi I stabilitetit kerkon nga Qeveria qe teresisht ta implementoje marveshjen Kornize dhe te perforcoje sundimin e se drejtes si dhe perkushtimin dhe sensin e pergjegjsise nga te gjitha komponentat e populates .

Ende mbesin sfida te reja , sidomos ajo e decentralizimit , reformave ne sektorin e sigurise etj. Implementimi I reformave gjithashtu do te imlikoe perforcimin e kapacitetit administrative duke e transformuar administraten publike ne nje servis publik modern .

Republika e Maqedonise ka qene e sukseshme ne mbajtjen e nje kornize stablike makroekonomike dhe iu bashkangjit Organizates Boterore Tregtare. Sidoqoft , situata ekonomike dhe sidomos dobesite serioze ne funksionimin e ekonomise , eshte nje sfid e madhe per tranzicionine e sukseshem te vendit .

Procesi I Stabilizimit dhe Asocimit ka cuar ne formimin e nje Plani Akcional Nacional per te ndjekur rekomandimet per nje bashkpunim me te madh .

Marveshja e Lisbones

Marreveshja e Lisbones ndryshon Marreveshjen per BE – te ashtuquajturen Marreveshje Maastrih, duke zbatuar ne drejtim te saj 65 korrigjime dhe plotesime. Ndersa teksti i dyte aplikon momente te reja ne Marreveshjen per komunitetin evropian – ne te ashtuquajturen Marreveshje te Romes, ne baze te se cilst u krijua ne fillim Komuniteti ekonomik evropian dhe pas kesaj Komuniteti evropian. Do me thene keto ndryshime jane te rendesishme jo ne drejtim te Parlamentit evropian, por per vet BE. Sepse ne te gjitha tekstet e marreveshjes, ku jane bere 295 ndryshime, nocioni Komuniteti evropian zevendesohet me BE. Ndersa vet Marreveshja, ne vend te Marreveshjes per themelimin e Komunitetit evropian, quhet Marreveshja per funksionimin e BE. Ne kete drejtim sinkronizon veprimtaritë e institucioneve te ndryshme, perfshi Europarlamentin, duke konfirmuar, se Parlamenti Evropian do te jete organi me i rendesishem, me demokratik i vendeve-anetare te BE, sepse ne te ato jane perfaqesuar me anen e zgjedhjeve te drejtperdrejta, te zbatuara qe ne vitin 1974”.

Perfundimi

Ne kete Punim u mundova qe te sqaroj disa kushte qe Unioni Europian dhe Shtetet Europiane I kerkojne prej maqedonis dhe Shteteve tjera Ballkanike per tu pranuar ne Unionin Europian si shtete perberese te nje Kontinenti te

Bashkuar te Europes .

Nje nder kushtet Kryesore qe Unoni Europian kerkon prej Maqedonis eshte sigurimi I te drejtave te te gjithe qytetarve te saj . Maqedonia me ‘’

Marveshjen Kornize ‘’ te Ohrit beri nje hap para drejt anetarsimit ne Unonin Europian . Kjo mareveshje nga disa Politikane Shqipetare u quajt

‘’Mareveshje Historike’’ me popullit Shqiptar dhe Maqedonas . Kjo marveshje garanton te drejtat e gjdo qytetari ne Maqedoni dhe barazine e

plote te tyre .

Te Gjithe ne duhet e kemi te qarte se nese duam qe nje dite te behemi anetare te nje Europe te Bashkuar , atehere duhet te punojme ne kete

drejtim. Ne veqanti te gjithe politikanet e Maqedonise , qofshin shqipetare apo maqedonas duhet ta kuptojne se ardhmeria e ketij shteti eshte ne duart e

tyre . Kohve te fundit jemi deshmitar se edhe pse u arrit nje marveshje historike , prap se prap behen manipulime te ndryshme qe kjo te mos

respektohet deri ne piken e fundit . Por shpresojme se keto manipulime do te marrin fund ngase tek e fundit garantues te kesaj mareveshje jane Shtetet e Bashkuara te Amerikes dhe Shtetet Europiane . Po ashtu sipas analisteve

politik Shqiperia Dhe Mali I Zi jane me afer dhe jane kandidate pretendente qe te hyjne ne Unionin Europian kurse Maqedonia do ta kete shume me te veshtir per shkak te problemit me Greqin shkaku I emrit problem I cili e

pengoi edhe ne Antarsimit ne NATO . Shpresojm qe ky problem te zgjidhet shpejt dhe te arrihet nje kompromis midis palve Maqedone dhe atyre Greke per Shkakun e emrit te Maqedonis qe ky problem te mos behet penges per

perparimin e Maqedonis ne aspiratat Europiane .

L I T E R A T U R A

Blerim Reka – ‘’ E Drejta e Unionit Europian’’

Fausto Pocar – ‘’ E Drejta e Komunitetit Europian’’

Bashkim Zahiti – ‘’ E Drejta Europiane ‘’

Blerim Reka – ‘’ Studime Europiane ‘’

www.europa.eu.int

www.wikipedia.org