Maquetación 1 - Birding in Extremadura · 2014-06-12 · Malpartida de Plasencia MONFRAGÜE NATURAL Vogelobservatie-routes in Extremadura, wandelen, 4x4 en fotografische routes Eduardo

JUNTA VAN EXTREMADURARaad voor Cultuur en Toerisme

CoördinatieDirectoraat Generaal voor Toerisme

Coördinatie teksten en foto´sJuan Pablo Prieto Clemente

TekstenCasimiro Corbacho Amado, routes 5, 15, 16 en 19Atanasio Fernández García, routes 9, 11, 12, 14 en 17Víctor Manuel Pizarro Jiménez, routes 1, 4, 10 en 18Javier Prieta Díaz, routes 2, 3, 6 en 7Juan Pablo Prieto Clemente, routes 8 en 13

Foto´sJuan Pablo Prieto Clemente, pagina´s: 3, 5, 6, 9, 12, 13, 15, 16, 26, 30, 45, 54, 55, 65 links, 68, 75, 76, 77, 81 der., 85, 86, 102, 107 rechts, 110, 118 links, 120, 121, 123, 125, 141, 142, 144, 147, 168 y 173 links,Atanasio Fernández García, pagina´s: 87, 90, 91, 103, 107 izq., 109, 111, 113, 115, 118 rechts, 128, 129, 131, 133, 153, 155, 156, 160 y 175.Víctor Manuel Pizarro Jiménez, pagina´s: 43, 50, 95, 97, 161 y 167José Gordillo Caballero, pagina´s: 4, 46, 58, 63, 66, 81 links, 99, 136, 164 y 172Javier Prieta Díaz, pagina´s: 21 boven, 23, 24, 31, 34, 35, 42, 59, 61, 62, 65 rechts, 69, 72, 73 y 74Ricardo Peralta, pagina´s: 8, 21 onder, 53, 57, 98, 127, 140 y 173 rechts.Casimiro Corbacho Amado, pagina´s: 28, 51, 137, 145, 152 y 169

IllustratiesJuan M. Varela Simó

Grafische productieXXI Estudio Gráfico

DrukkerijGrafimón 04

ISBNBA-095-09

Bijeneters

Zwarte roodstaart

8

14

17

12

9

11

18

1

10

4

2

76

3

1615

19

5

13

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

Empresas especializadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

Sierra de Gata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

Valle del Ambroz / Tierras de Granadilla-Cáparra . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

La Vera en de Jerte-vallei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

Tajo internacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43

Canchos de Ramiro en het stuwmeer van Portaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

Nationaal Park Monfragüe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59

Het Arrocampo-stuwmeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69

Sierra de San Pedro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77

De Vlaktes van Cáceres, Magasca en Trujillo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87

Villuercas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95

Stuw in de Guadiana-rivier en uitmonding van de Caya-rivier . . . . . .103

Cornalvo en Los Canchales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111

Moheda Alta / Sierra Brava . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121

Orellana stuwmeer en Puerto Peña . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129

De Meren en de Vlaktes van La Albuera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137

De centrale Sierras van Badajoz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145

La Serena en Sierra de Tiros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153

De dehesas van Jerez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161

Arroyo Conejos stuwmeer en Campiña Sur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169

Veldgids . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

PageROUTES

InhoudO R N I T H O L O G I S C H E R O U T E S D O O R E X T R E M A D U R A

Vogelexcursie

8

Extremadura heeft zich dankzij de vele verschillende habitats, uiteenlopend van het hogeGredos-gebergte tot de laagvlaktes van La Serena of de steppe van Cáceres en Trujillo,en dankzij de geostrategische ligging, aan een route die vele trekvogels volgen, kunnenontwikkelen tot een bestemming waar zich een nieuwe en groeiende vorm van toerismeheeft gemanifesteerd, bekend als “ornithologisch toerisme, of Birdwatching”. Het is zelfszo, dat het internationaal bekende merk Swarovski, gespecialiseerd in materiaal voor ve-rrekijkers en telescopen die de beste vogelkijkers in de wereld gebruiken, de naam Ex-tremadura heeft gekozen voor een nieuw rugzak-model, bedoeld voor het vervoer vanoptisch materiaal voor natuurliefhebbers. Het feit dat het park Monfragüe kort geledenis uitgeroepen tot Nationaal Park, met de bijbehorende publiciteit en financiële onders-teuning door de Ministeries van Milieu, Platteland en Zee en het Ministerie van Toerisme,hebben ervoor gezorgd dat het aantal bezoekers aan deze regio aanzienlijk is toegeno-men. Zij kunnen hier vele verschillende vogelsoorten observeren, die niet op andere plek-ken te vinden zijn. Echter, Monfragüe is slechts één van vele gebieden binnen een regiodie goed behouden is en waar het barst van de diersoorten die de moeite waard zijn omte ontdekken en te leren kennen. Deze gids met vogelroutes beoogt de vogelkijker opeenvoudige en comfortabele wijze ook naar andere gebieden van Extremadura te leidendie minder bekend zijn dan het Monfragüe Park en die soms helemaal niet beschermdworden, maar waar een zeer gevarieerde natuur en fauna ervoor zal zorgen dat iedere vo-gelliefhebber die een paar dagen wil genieten in deze regio, slechts geholpen door eenverrekijker en een telescoop, het hier prima naar zijn of haar zin zal hebben.

De routes zijn samengesteld met als doel eenvoudig te zijn, zonder dat dit afbreuk doetaan de nauwkeurigheid. De routes zijn bedoeld voor zowel de meer ervaren ornitho-loog, als voor een lokale familie die graag aan de hand van onze uitleg een gebied (beter)wil leren kennen, dat hen onbekend is, wellicht omdat te ver van huis lag, of omdat zeniet wisten dat het bestond. Hiertoe geven we bij iedere route de volgende informatie:Een algemene presentatie van de route, op basis waarvan besloten kan worden dezeroute wel of niet te gaan doen, een overzicht met de meest representatieve vogels vande route en de tijd van het jaar dat ze het beste te zien zijn. De vogels zijn onderverde-eld in de volgende categorieën:

Standvogels: Vogels die het hele jaar in het gebied te vinden zijn.

Zomergasten: Broedvogels die zich in het gebied bevinden gedurende de lente en dezomer, en die aan het einde van de zomer vertrekken naar hun overwinterplek.

Wintergasten: Vogels die niet in Extremadura broeden, maar die hier de herfsten win-termaanden doorbrengen.

Trekvogels: Vogels die deze regio gebruiken als pleisterplaats op weg van hun broed-gebieden gelegen ten noorden van Extremadura naar de meer zuidelijk gelegen win-terkwartieren. Deze vogels komen gewoonlijk twee keer per jaar langs: vóór en ná hetbroedseizoen.

INLEIDING

9

Daarnaast vinden we bij iedere route de volgende informatie:

• Ligging en bereikbaarheid: met voldoende informatie om bij het vertrekpunt vande route te komen.

• Beschrijving van de route: met GPS-coördinaten van splitsingen en kruispunten, envan de meest interessante plekken, zodat we optimaal kunnen genieten van alles datde route te bieden heeft.

• Ornithologische waarde: hier vinden we de gegevens van de meest bijzondere vo-gelsoorten die we op deze route kunnen aantreffen, hoewel dit vaak slechts eenklein deel is van de vele vogels die we kunnen zien.

• Seizoenskenmerken: beste moment om de route aan te doen, of wat we kunnenzien in ieder seizoen.

• Overige natuurlijke en culturele waarde: Aanvullende informatie over andere be-zienswaardighedenvan de route en de directe omgeving.

Rest mij niets anders dan eenieder die besluit één van deze routes te gaan doen, toe tewensen dat hij/zij een geslaagd dagje uit moge hebben en ik hoop dat de informatie diedeze gids biedt, hierbij nuttig zal blijken.

Juan Pablo Prieto Clemente

Kerkuil

10

Goed gedrag van de vogelspotter

We dienen er rekening mee te houden en zorg voor te dragen dat onze liefhebberij ondergeen voorwaarde een gevaar of overlast mag betekenen voor de vogels, of voor anderenatuurbewoners. Het is daarom van belang een aantal regels in het achterhoofd te hou-den bij het bezoeken van deze routes:

• Voorkom overlast tijdens het broedseizoen. Hiertoe vermijden we in de buurt vannesten te komen, omdat het storen van een volwassen vogel tijdens het broedenof tijdens het verzorgen van zijn jongen ervoor kan zorgen dat het nest verloren gaaten dat de nakomelingen van dit paar sterven.

• Zo discreet mogelijk kleden, met kleuren die camoufleren en geen visueel impactveroorzaken.

• Zo stil mogelijk zijn tijdens de route, en opgaan in de omgevingsgeluiden. Metname de roepjes en zang van de vogels wijzen ons op de aanwezigheid van de vers-chillende soorten.

• Waar mogelijk, het gebruik van de auto vermijden, en lopen. Wandelend zien wemeer en kunnen we bovendien al onze zintuigen gebruiken.

• Als we hulpmiddelen als een verrekijker of een telescoop gebruiken, hoeven weniet te dicht in de buurt van de vogels zelf te komen en zal het gemakkelijker zijnde verschillende soorten te onderscheiden en ervan te genieten. Daarnaast is hetraadzaam een gespecialiseerde natuurgids aan te schaffen..

11

12

Contact Naam Talen

BadajozCastuera SERTUR. NATURALEZA, OCIO Y TIEMPO LIBRE EN LA SERENA

Recreatie, natuur, kanoën, multiadventureNicolás Peña Paredes Calvario, 142 • Tlf.: 610 390 793 / 661 711 721

Fax: 924 760 635 • www.serturextremadura.com / [email protected]

La Codosera GODFRIED SCHREUR

Vogel-, natuur- en wandelgids. Begeleidt excursies en reizen ter observatie van fauna, flora en landschapGodfried Schreur Sierra de La Lamprona, 3 •Tlf.: 924 404 473 / 676 429 013 SPAANS

[email protected] ENGELSNEDERLANDS

CáceresCáceres AOSSA EXTREMADURA, S.L.

Excursies ter observatie van vogels, multi-adventureJuan A. García Chaves Sgto. Serrano Leite, 2 • Tlf.: 670 591 675 / 927 627 616

Fax: 927 627 617 • [email protected]

Cáceres ESQUIEXTREMD, S.L.

Activiteiten in de natuur, boottochten op de Taag-rivier, kanoën, wandelroutes, fotografie-safari´s.Juan J. Enrique Salgado Plaza de Gante, 1 bajo • Tlf.: 927 626 587

www.grupogentours.com / [email protected]

Collado de La Vera ACTION VERA

Vogelobservatie, wandelen, culturele routes, eco-routes 4x4, rafting, fietsroutes, fietsverhuurVicente Riolobos Peris Finca Saltaderos, s/n - Apdo. Correos 122 • 650 829 856

www.actionvera.com / [email protected]

Coria EXTREMAVELA

Vogelobservatie, windsurfing, fietsroutes en kanovarenRamón Torres G. Ortega Ancha del Carmen, 9 • Tlf.: 627 905 242 / 927 232 670

www.extremavela.com / [email protected]

Jaraíz de la Vera JARAMANDA

Wandelen, kanoënJ.M. Cano Riquelme Finca Jaramanda. Apdo. 27 • 608 618 932 / 629 542 691

www.jaramnda.com / [email protected]

Malpartida de Plasencia EN RUTA, NATURALEZA Y AVENTURA

Vogelobservatie-routes in Monfragüe, 4x4, fotografie-safari´s, wandelen, thematische routes, multi-adventureJ. L. García Jerez El Egido, 23 • Tlf.: 927 404 829 / 605 898 154

www.rutaspormonfrague.com / [email protected]

13

GESPECIALISEERDE BEDRIJVEN

Contact Naam Talen

CáceresMalpartida de Plasencia MONFRAGÜE NATURAL

Vogelobservatie-routes in Extremadura, wandelen, 4x4 en fotografische routes

Eduardo Calzaas Martín Joaquina Alcalde, 49 • 638 520 891 SPAANSwww.monfraguenatural.com [email protected]

Malpartida de Plasencia MONFRAGÜE VIVO

Routes in het Nationaal Park Monfragüe ter observatie van fauna en flora, 4x4, wandelen, kano-routes en multi-adventure

Raul Virosta Merino Rosas, 41 • Tlf.: 927 459 475 / 620 941 778Fax: 927 404 276 www.monfraguevivo.com / [email protected]

Navaconcejo VALLE AVENTURA. SERVICIOS TURÍSTICOS

Natuurgidsen service, eco-routes met 4x4, natuur&milieu educatie en wandelen

Raul Salgado Muñoz Barrero, 2 - 3º E • Tlf.: 927 173 114 / 636 631 182www.valleaventura.com [email protected]

Navazuelas CIRCAETUS

Wandelroutes, observatie van fauna en flora, thematische routes, 4x4, fietsroutes, paardrijden, fietsverhuur, natuur&milieu educatie

Jaime Cerezo Cortijo Mártires, 23 • Tlf.: 927 151 777 / 630 568 011

Serradilla RUTAS “DEHESAS DE MONFRAGÜE”

Excursies ter observatie van vogels, flora en fauna

Mª del Mar Cobos Tlf.: 605 732 252 • www.rutasdehesasdemonfrague.comreserva@rutasdehesasdemonfrague.com

Trujillo GUIAS DE NATURALEZA “EL ELANIO”

Vogel- en wandelgids. Begeleidt excursies, ter observatie van vogels, en wandelroutes

Jesús S. Porras Mateos Conquista de la Sierra, 2 - 2º D SPAANSTlf.: 927 320 103 / 676 784 221 ENGELSwww.extremadurabirds.net / [email protected]

Trujillo (Pago de S. Clemente) BIRDING EXTREMADURA

Vogel- en wandelgids. Begeleidt excursies, ter observatie van vogels, en wandelroutes

Martin Kelsey Apdo. Correos, 28 • Tlf.: 927 319 349 / 609 687 719 SPAANSwww.birdingextremadura.com [email protected]

14

Vink

15

R U T A S O R N I T O L Ó G I C A S P O R E X T R E M A D U R ASierra de Gata

Ligging en bereikbaarheid

Deze route ligt in de Sierra de Gata-streek, aan de van de rivier de Alagónende Árragovallei, aan de zuidkant van de Sierra de Gata. We kunnen deze routebeginnen in het dorp Moraleja (Cáceres), gelegen aan de EX-108 tussen Coriaen Moraleja. We slaan de weg richting La Moheda en het stuwmeer Borbol-lón in. Ook bereikbaar vanaf de EX-205, afslaand richting Moraleja, of om van-uit de Árragovallei omhoog te klimmen.

Beschrijving van de route

De route heeft een lengte van ongeveer 106 km (heen en terug) over zowelverharde wegen als bospaden, vanaf Moraleja tot het einde van het voorge-stelde traject. De route is ontworpen om in één dag met de auto af te leggen,en onderweg te stoppen op de meest interessante uitkijkplaatsen.De route voert voor een deel langs de bedding, de weilanden en irrigatiege-

1

Schematische weergave van de route en nestelende soorten

Sierra de Gata

16

EX-109

EX-109

EX-205

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Monniksgier / Vale gier / Havikarend / Zwarte mees

Zwarte ooievaar / Aasgier / Ortolaan / Duinpieper /Tapuit

Heggenmus / Geelgors / Goudvink / Kraanvogel

bieden van de Alagónrivier, waarde overwinterende kraanvogels speciale aan-dacht verdienen. Daarna volgt de route de Árrago rivier die zich een wegbaant tussen schaduwrijke beekbossen met essen en elzen, om zich stroom-opwaarts tussen de bergen Bolla en Gomara , beide hoger dan 1.100 meter, tevervolgen. Hier broeden meer dan vijftig paren monniksgieren. De hoogstge-legen punten van de route komen we tegen op de passen Puerto Nuevo enPuerto Viejo bijna op de grens met de provincie Salamanca, en in de Sierra delos Ángeles, waar veel dennenbomen, bremstruiken en heideplanten groeien.Halverwege de route, tussen de bergen en de vlaktes, verzachten de steenei-ken in de (boom)weides en de bossen van pyreneese eik de overgang van debergtoppen naar de laagvlaktes. Het Borbollón stuwmeer, is een verplichtestop voor vele authentieke overwinterende watervogels, zoals eenden, gan-zen, aalscholvers, meeuwen en kraanvogels die een eilandje – Parra Chica ofBorbollón- gebruiken als vaste slaapplaats gedurende de winterperiode. Daar-naast vormt dit eiland ook een broedplek voor witte ooievaars, koereigers enblauwe reigers, tijdens de zomerperiode.We beginnen onze route in het dorp Moraleja. Op de EX-108 nemen we de wegdie ons naar de woonkern La Moheda en naar het Borbollón stuwmeer leidt. Wegaan linksaf op het punt (X:0703715, Y: 4442234) en volgen de borden rich-ting het Rivera de Gata- stuwmeer. Onderweg komen we langs een mozaïekvan maïsvelden, weilanden, beemden en boomweides, waar we fouragerendekraanvogels kunnen waarnemen en de grijze wouw zich ook laat zien. Het land-schap wordt gedomineerd door de traditionele tabaksdrogerijen en in het noor-den, in de verte, zien we de toppen van de Sierra de Gata liggen. We keren terugnaar de hoofdweg en gaan richting het stuwmeer van Borbollón, een gebieddat is uitgeroepen tot Vogelrichtlijngebied. Aangekomen bij de camping, nemenwe de weg naar Hoyos en Villasbuenas de Gata, om op het punt (X:0705617,Y: 4445362) rechtsaf te slaan. Hier vandaan vertrekt een pad dat helemaal langsde oever van het Borbollón stuwmeer voert; We raden u aan om dit pad pas tij-dens de schemering, na het voltooien van de gehele voorgestelde route, te be-

O R N I T H O L O G I S C H E R O U T E S D O O R E X T R E M A D U R A

17

Koolmees

wandelen. Het is een goede plek om voorbijtrekkende kraanvogels te bekijken,op weg van de voederplekken naar het eilandje dat ze als slaapplaats gebruiken.Vanaf één van de uiteinden van het stuwmeer die het dichtst bij het kleine ei-land liggen, kunnen we de vogels aan de oevers zien staan. Daarnaast kunnenwe ook aalscholvers waarnemen die in de eucalyptusbomen slapen.We vervolgen onze route richting de EX-205, en slaan rechtsaf richting hetdorp Hervás, om vervolgengs links af te slaan op het kruispunt naar Cadalsoen Descargamaría. We klimmen onder de verkoelende schaduw van de beek-bossen, vanuit de vallei van de Árragorivier, waar we de nerveuze vlucht vande waterspreeuw kunnen aanschouwen. Aangekomen in het mooie dorpje Ro-bledillo de Gata, dat tot Conjunto Histórico Artístico (Cultuur-historisch erf-goed) is uitgeroepen, nemen we de smalle weg die ons naar de pas van PuertoViejo zal leiden. We vinden het uitkijkpunt “Mirador de la Lagartera” op hetpunt (X:0715446, Y: 4446783), waarvandaan we een mooi uitzicht hebben opde nauwe vallei van de Árrago en waarvandaan een oude Romeinse weg onsde weg wijst (omhoog de bergen in) naar de bron van de rivier. Het pad heeftdichtbegroeide hellingen, vol met zwarte dennen, struikvormige steeneiken,pyreneese eiken en enorme boomheide, een ideale plek om kleine struikvo-geltjes te bekijken: grasmussen, heggenmussen, roodborstjes…Aangekomen bij de pas, op het punt (X:0715802, Y: 4470009), nemen we eenbospad aan onze linkerhand. Dit pad leidt langs enkele hoge toppen, waar wevooral de zwarte den aantreffen en dicht struikgewas van heide en brem. In dithabitat kunnen we vogels observeren die hier in de zomer broeden, zoals deortolaan, de tapuit en de duinpieper, naast de geelgors die hier ooit éénmaalin de winter is waargenomen. Op specifieke plekjes in de dennenbossen opdeze berg is het mogelijk om de koolmees en de zwarte mees te observeren.Ook kunnen we hier aaseters zoals de monniksgier, de vale gier en de aasgierzien vliegen. Het pad loopt verder tot de weg naar “Puerto Nuevo”, op het punt(X:0710899, Y: 4467314), gelegen tussen de dorpen Descargamaría en Ciu-dad Rodrigo (Salamanca). Hiervoor dienen we de volgende punten en afsla-

Sierra de Gata

18

Tapuit

gen te volgen: Punt (X:07149172, Y:4469784). Rechts afslaan. Punt(X:0714467, Y:4469218). Rechts afslaan. Punt (X:0713105, Y:4468702).Rechts afslaan. Punt (X:0711596, Y:4468458). Links afslaan.Aangekomen bij de verharde weg, slaan we linksaf, richting Descargamaría. Deweg slingert en biedt mooie uitzichten op valleien en rotswanden, waar tussende aardplaten jeneverbessen en struikvormige steeneiken groeien. De aanwe-zigheid van de monniksgier is hier steeds frequenter, en hun activiteit con-centreert zich op de schaduwrijke noordhelling van de Gomara. Er is een mooipunt om vanaf de weg de sierra te bekijken (X:0712815, Y:464117).Aangekomen in Descargamaría, keren we terug op de weg naar Robledillo deGata, om op het punt (X:0713912, Y: 4464947) rechtsaf te slaan. Onze routeklimt nu flink omhoog richting de top en richting het uitkijkpunt El Chorrito,waarvandaan we een indrukwekkende waterval kunnen zien, bekend als“Chorro de los Ángeles” (Straal van de Engelen). De nabijheid van een gie-renvoerplaats (recent heropend en onderdeel uitmakend van een netwerk vangeautoriseerde voederplaatsen voor gieren) maakt deze plek tot een ideaal ge-bied om de bezigheden van deze aaseters, te observeren, met name de valegier, waarvan er tientallen slapen op de wanden van de bergengtes en de klif-fen van de “Sierra de los Ángeles” (Gebergte van de Engelen).

Ornithologische waarde

Gezien de diversiteit aan habitats, is de ornithologische waarde van deze tourhoog en gevarieerd. De aanwezigheid van de overwinterende populatie kraan-vogels verdient speciale aandacht, met een totaal van zoń 4000 vogels. Tij-dens de winter is de aanwezigheid van de grijze wouw frequent op plekkenwaar gesproeid wordt en in de waarden van de rivieren. Het eiland Borbollónis tijdens de zomerperiode een plek waar onder andere de koereiger (240broedparen) en de blauwe reiger (met 160 nesten) te zien zijn. De laatste soortheeft hier zelfs de grootste broedkolonie van Extremadura. De monniksgiertelt in deze streek meer dan 50 broedparen. Samen met de noordelijke kernenHurdes en Granadilla vormen zij een gebied van zoń 100 broedparen. We kun-nen hier ook andere zomergasten zien, zoals de zwarte ooievaar, hoewel deomstandigheden in deze habitats voor haar niet ideaal zijn. Op sommige hel-lingen kunnen we de zwarte mees zien, en in het struikgewas van hei en brem,broedsoorten, typisch voor dit soort berghabitats, zoals de tapuit, de ortolaanen de duinpieper, naast de kenmerkende soorten van het struikgewas, zoals deheggenmus en de grasmus. Op de dichtbegroeide hellingen en in de loofbos-sen, vinden we de dwergarend, de sperwer en de havik, onder de dagroofvo-gels, en de bosuil en de ransuil onder de nachtroofvogels.


19

Seizoenskenmerken

Deze route kan in ieder jaargetijde bezocht worden. ´s Winters kunnen we ge-nieten van het schouwspel van de vogels die hier overwinteren, met name dekraanvogel, die zich ophoudt in de irrigatievelden, de boomweides en rond hetwater. In de lente keren de vogels terug die hier de zomer doorbrengen, zoalsde Zwarte Ooievaar, de Aasgier, de Dwergarend, of de Slangenarend. De lenteis tevens het broedseizoen, dus dienen we ons aan de aangegeven route tehouden. Zo voorkomen we dat we de vogels storen tijdens deze gevoelige pe-riode. Ondanks dat een deel van de route door bergachtig gebied voert, is hetin de zomer erg warm, dus dan is het aan te raden er niet op de warmste mo-menten van de dag te komen. De warmste uren zijn bovendien ook niet demeest ideale om vogels te kijken.

Overige natuurlijke en culturele waarde

In deze streek zijn verschillende Red Natura 2000-gebieden te vinden, zoals deHabitatrichtlijn-gebieden van de rivieren Gata, Acebo, Erjas, Árrago en Tral-gas, het Valdehornos-ven en verschillende vleermuisverblijven. Noemens-waardig is ook de ceder van het dorp Gata. Deze majestueuze boom is officieelerkend als “Unieke Boom”.In de valleien tussen de bergen van de Sierra de Gata zijn aantrekkelijke lands-chappen ontstaan. Langs de rivieren Eljas, Acebo, Gata en Árrago bijvoorbe-eld kan men genieten van kloven, rivierbossen en natuurzwembaden van grotelandschappelijke schoonheid en natuurwaarde. De prachtige bergdorpjes Ro-bledillo de Gata, Hoyos, Trevejo, San Martín de Trevejo en Gata zijn officieel er-kend als historisch-artistieke plaatsen. In het verleden rivaliseerde deze streekmet het buurland Portugal en met de Arabieren. De kastelen van Trevejo enSantibañez el Alto en uitkijktorens als die van La Almenara bij Gata herinnerenons aan die roerige tijden. De Sierra de Gata is ook bekend om zijn hand-werkkunst. Goede voorbeelden zijn het kantklos- en haakwerk van Hoyos enAcebo, de edelsmeedkunst van Gata, en het mandenvlechtwerk van San Mar-tín de Trevejo.Een ander noemenswaardig aspect van de streekeigen cultuur is het bijzonderedialect dat hier nog volop gesproken wordt. Dit dialect, met invloeden vanuitPortugal en Galicië, wordt ook wel “a fala” genoemd. Elk dorp heeft weer eigenvariaties op het dialect. Zo praat men in Valverde del Fresno het “Valverdeiru”,in San Martín de Trevejo het “Manhegu” en in Eljas het “Lagarteriu”. De olijfboomgaarden geven deze bergen een eigen identiteit en karakter. Destreek heeft zelfs zijn eigen olijfolie met oorsprongswaarmerk, “Gata-Hurdes”genaamd; deze staat bekend om zijn uitzonderlijke kwaliteit.

Tekst: Víctor Manuel Pizarro Jiménez

Sierra de Gata

20

ACCOMMODATIES

ACEBO

CR EL PAJARFINCA ALBERCAS-EL BECERRIL927141724CR LA CASA DEL CA-BREROFINCA ALBERCAS-EL BECERRIL927141724CR LAS FUENTES DEAGATACTRA. ACEBO • PARAJE LASFUENTES927514151CR LAS MARTASTTE. GONZALEZ ARROYO, 7927141685CR LOS ROBLESFINCA REVOLCOBO927514121CR BUENOS AIRESPISCINAS NAT. JEVERO, S/N678326657CR CORVINARAMON Y CAJAL 17927141785ATR EL PILARPARAJE EL PILAR, S/N679490542 • 629948712

CADALSO

HR TRES AZULESPARAJE DEHESA DE ARRIBA,S/N927441414P LOS PILARESPARAJE LOS CACHONES927 441500CR EL MOLINO DE LOS PILARESPARAJE LOS PILARES S/N927441020 • 656757103CR LA SIERRAIGLESIA, 1659 757 103ATR LA ALMENARAPLAZA DE ESPAÑA, 4927414288ATR PILARESPARALE LOS PILARES, S/N927441020 • 656757103

DESCARGAMARÍA

CR ZAGUÁN DEL BAILELAS PARRAS, 13625864324ATR LA BOTICARIAPL. MAYOR,10927237916ATR LA CASITA DEL MONTETEODORO GARCÍA, 40605670210 • 699912732

ELJAS

CR ALMAZARA DE SANPEDROCTRA. EX-205 KM. 19,2659434803

GATA

P LAS RUEDASAV. DE ALMENARA, 3927672093CR CASA MAIREHUMILLADERO, 66927672079CR EL FORTÍNTOMILLAR S/N689729480CR LA POSADA DE NORBERTARINCON HORNOS, 7627350185CR LAS JAÑONASCORREDERA, 11927672284 • 676655379CR ZOCAILLAEL NEGRÓN, 48927672302 • 646115948ATR LA COLMENACORREDERA, 16927672308 • 690816329C BUNGALOWS SIERRA DE GATACTRA. EX-109, KM. 4,10927672168

HERNÁN PÉREZ

H CUATRO VIENTOSAVDA. CONSTITUCIÓN, 20927445132

HOYOS

HS* REDOBLE, ELPL. DE LA PAZ, 14927514665

CR EL MADROÑALFINCA EL TESO927514461ATR CASA AGUEDADERECHA BAJA, 17669046383

MOHEDA, LA

CR LA MOHEDILLACTRA. DEL PANTANO KM. 35927140110

PERALES DEL PUERTO

HR DON JULIOAVDA. SIERRA DE GATA, 20927514651

ROBLEDILLO DE GATA

AT LA SOLANACAMPANARIO,1648217035 • 615317687CR AZABALMATADERO, 2927671073CR CAZAPOLENLA PUENTE, 8927671109 • 651010802CR COSMOPOLITAPLAZUELA, 7927671048 • 665551337CR EL PONTÓNLA PUENTE, 20927501797 • 652927026CR LUNA MENGUANTECONGOSTO,14927671014ATR LUNA MENGUANTEBARRERO655807808ATR BARREROBARRERO, 18927671122ATR CASA MANADEROMANADERO, 2927671118ATR LOS BALCONESRUA, 23927414288

SAN MARTÍN DE TREVEJO

HR EL DUENDE DE CHAFARILLOS CAÑOS, 29927513051 • 606340572


21

Interessante gegevens (Vogelrichtlijngebied Sierra de Gata en Valle de las Pilas)

CR CASA ANTOLINALA FUENTE, 1927510529CR CASA ZOILASAN PEDRO, 1927513130CR LA HUERTA DE VALDOMINGOCAMINO DE LA PISCINA, S/N927141724CR LA POSADA MAÑEGALA CIUDAD. 26678616444

SANTIBÁÑEZ EL ALTO

AT VILLAS LAGOS GOLFCTRA. GUIJO-MORALEJA, KM 112648164729CT BORBOLLÓNCTRA. MORALEJA-PLASENCIA, KM 10927197008

TREVEJO

AR EL CORRILLOPLAZA DEL CORRO, 1927513070 • 630791053

TORRE DE DON MIGUEL

CR EL VÍNCULOD. CASTO GÓMEZ, 2927441451A SIERRA DE GATA927 441032 • 927214433

VALVERDE DEL FRESNO

H** PALMERA, LAAV. DE SANTOS ROBLEDO, 10927510323

HR A VELHA FABRICAMIGUEL ROBLEDO CARRASCO, 24927511933CR A ANTIGUAMAESTRO D. MANUEL FERNÁN-DEZ, 46687825299 • 927510042CR LOS MONTEJOSCTRA. EX-205 KM 17,4927510266CR MANANTIO BLANCOFINCA MANANTIO BLANCO927510574ATR LA RAMALLOSAFINCA LA RAMALLOSA629085007CT VALVERDE NATURALCAMINO DE ELJAS627903892

VILLAMIEL

CR EL CABEZOFINCA EL CABEZO; CTRA. C-513, KM. 22,800927193106CR EL HORNILLOCTRA. CILLEROS-VILLAMIEL927193061CR EL PARADORPIO XII, 37 BIS927513215 • 656906669CR EL SALTOCTRA. VALVERDE DEL FRESNO-HOYOS, KM. 27,3699839290CR FUENTE ARCADACTRA. EX-205, KM. 23,5927193081CR BOADAEL CHORLITO, 2927513039

VILLANUEVA DE LA SIERRA

CR EVAMARLARGA, 66927445272

VILLASBUENAS DE GATA

CR CASA DONATILACALLE DE LA IGLESIA, 8927673037 • 670816272CR SIETE VILLASESCUELAS, 6927673110 • 696367222CR EL TESOTESO DE ARRIBA, 9927673046 • 605532181ATR EL TESOTESO DE ARRIBA, 9927673046

OFICINAS DE TURISMO

O.T. ROBLEDILLO DE GATAPZ. DEL VADILLO, 1ROBLEDILLO DE GATA TEL.: 927671011FAX: 927671080 www.sierradegata.org/[email protected]

O.T. OFICINA COMARCALDE TURISMO DE MANCO-MUNIDAD DE SIERRA DEGATAPLAZO MAYOR, 1 BAJO10892 SAN MARTÍN DE TREVEJO TLF.: 927514585FAX: [email protected]

Sierra de Gata

22

H: HOTEL / HA: HOTEL-APARTEMENT / HS: HOSTAL / P: PENSION / AT: APARTEMENTEN-COMPLEX / CR: KLEIN, LANDELIJK GELEGEN HOTEL OF B&B / ATR: LANDELIJK GELEGEN APARTEMENTENCOMPLEX / HR: LANDELIJK GELEGEN HOTEL / A: HERBERG / CT: CAMPING


De Valle del Ambroz (Ambroz-vallei) ligt in het centrum van het noordelijkedeel van de provincie Cáceres, aan de zuidkant en de noordkant omgeven doorde uitlopers van de Gredos en ten westen door de rivier de Alagón. De rivierde Ambroz, die de streek zijn naam gegeven heeft, doorkruist deze van noord-oost naar zuidwest. Dankzij de grote hoogteverschillen, vinden we er een groteverscheidenheid aan ecosystemen van de boomweides van de vlakke gedeel-ten, tot de hoge bergen. De bereikbaarheid van de gehele Ambroz-vallei isgoed, dankzij de snelweg A-66 die door het gebied loopt, van noord naar zuid.De snelweg wordt ook wel de “Zilverroute” genoemd, omdat hij parallel looptaan deze oude Romeinse weg. De A-66 komt Extremadura in het noorden bin-nen via de schilderachtige Béjarpas, en verlaat de Ambrozvallei in het zuiden,in Plasencia.

R U T A S O R N I T O L Ó G I C A S P O R E X T R E M A D U R A

2

Paap

Ambroz Vallei / Land van Granadilla-Cáparra

23


A-66

EX-205

Ambroz Vallei / Land van Granadilla- Cáparra

24

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Vale gier, monniksgier, havik, slechtvalk, steenarend,grijze wouw, zwarte ooievaar, blauwe reiger, fuut,griel, kleine bonte specht, waterspreeuw, heggenmus,blauwe ekster, blauwe rotslijster, Provencaalse gras-mus, vuurgoudhaantje.

Wespendief, slangenarend, dwergarend, aasgier,scharrelaar, bijeneter, koekoek, vale gierzwaluw,grasmus, bonte vliegenvanger, bergfluiter, ortolaan,wielewaal.

Kraanvogel, visarend, grauwe gans, eenden, kok-meeuw, kleine mantelmeeuw, goudplevier, kievit, aal-scholver.


De route de we hier aanraden, bestaat uit twee aparte stukken. Eén daarvan isde Honduras-pas, een bergroute die begint in Hervás, en een andere door deboomweides en langs de Romeinse ruïnes van Cáparra en het Gabriel y Galán-stuwmeer.De klim naar de Honduras-pas loopt via een smalle weg, met vele bochten enweinig verkeer, waardoor we langzaam kunnen rijden en af en toe langs deweg kunnen stoppen, zonder risico. We klimmen van 700m, de hoogte in Her-vás, tot 1.430m op de pas. Onderweg komen we door verschillende hoogte-zones of “gordels” met ieder hun eigen begroeiing, van eiken enkastanjebomen in Hervás tot de hoger gelegen bremstruiken. De route begintin Hervás, waarvandaan we de weg richting Cabezuela del Valle nemen, diewe de rest van de route niet meer zullen verlaten. We zullen vooral bosvogelstegenkomen (sperwer, havik, wespendief, dappelvink, wielewaal, kleine bontespecht, boomkruiper, boomklever, gaai, grote lijster, bonte vliegenvanger,bergfluiter), bergvogels (vale gier, slechtvalk, steenarend, rode en blauwerotslijster, zwarte roodstaart, grijze gors) en struikvogels, (grasmus, Proven-caalse grasmus, ortolaan, blonde tapuit, boomleeuwerik). De klim met de autokan uitgebreid worden met stukken lopen in het bos of in de bergen. Eenmaalboven, kunnen we kiezen voor terugkeren naar Hervás, of afdalen naar deJerte-vallei via soortgelijke landschappen, hoewel zonder kastanjebomen.


25

Bijeneter


26

Het tweede gedeelte van de route loopt door een heel verschillend habitat: de “de-hesa” (boomweide). Het vertrekpunt is de afslag van de A-66 naar Guijo de Gra-nadilla en de dam van het Gabriel y Galán stuwmeer, naast het verlatentreinstation van Villar de Plasencia. Let goed op de toegangsborden tot ditkleine weggetje, want er is geen directe toegang. Eenmaal op weg, komen wedoor een typisch boomweide, waar we in de winter de kraanvogel kunnen zienen de rest van het jaar de blauwe ekster, de hop, en andere soorten het hele jaardoor. Boven in de elektriciteitsmasten zien we ontelbare ooievaarsnesten, en en-kele ravennesten (soms ingenomen door torenvalken), hoewel de elektriciteits-maatschappijen recentelijk zijn begonnen deze te verwijderen. Een soort die hierhuist, hoewel niet in grote getale, is de scharrelaar, die vaak op kabels of ge-bouwen zit. Op 4,4km van het begin, aan de linkerkant, vinden we een andereweg, die voert naar een veedrinkpoel (let op, want vlak daarvóór is een andereweg naar links, die moeten we niet in slaan). We bevinden ons nu in Fresnedil-

Zwarte ooievaar

las, waar we zwarte ooievaars kunnen zien (het hele jaar); doortrekkende lepe-laars en grote zilverreigers, kieviten, kraanvogels en goudplevieren in de winter,en in de lente scharrelaars en rotsmussen. Desalniettemin is de aanwezigheidvan al deze soorten onregelmatig en incidenteel. Terugkerend naar de vorigeweg, vervolgen we onze tocht langs de Romeinse ruïnes en boog van Cáparra,richting de dam van het Gabriel y Galán-stuwmeer. Daarna steken we de rivierde Ambroz over en komen we in een gebied zonder bomen, waar ´s winters degriel en de goudplevier te zien zijn, evenals de kraanvogel en de grijze wouw. Weblijven steeds op dezelfde weg, tot het einde van de EX-205, naast de dam vanhet Gabriel y Galán-stuwmeer. Hier is het aan te raden vanaf de dam rond te kij-ken (er is een groot parkeerterrein aan de rechterkant), waar stroomafwaartseen kolonie blauwe reigers te zien is in de populieren, waar ́ s winters bovendiende aalscholver slaapt (met een beetje geluk zien we hier ook de zwarte ooievaaren de visarend), en over het stuwmeer zelf zien we de uitgestrekte watervlakte.Om watervogels te zien, is de staartvan het meer aan de zuidoostkant de besteplek, omdat we hiervandaan het schiereiland kunnen zien waar de Watersport-vereniging vroeger zat (en wat nu een sportcomplex is). Dit is een ideale plekom kraanvogels en meeuwen richting hun slaapplekken te zien vliegen en omeenden, ganzen en futen te zien in de winterperiode. Aan de noordkant van hetmeer, broedt de monniksgier, die eenvoudig waar te nemen is. Tot slot was ditde beste plek van Extremadura voor de Pardellynx.


De diversiteit van de Ambroz-vallei, biedt de mogelijkheid om in een relatiefklein gebied zowel bosvogels, als bergvogels, als struikvogels, als weilandvo-gels, akkervogels, als watervogels te zien. Over het algemeen komen hier wei-nig vogelliefhebbers, met name doordat ze niet weten dat het er is. Er huizengeen grote populaties van bekende soorten, maar de diversiteit is groot, enbovendien vinden we hier een groot aanbod van cultuurhistorische monu-menten en mooie landschappen.

Fenología van de route

De hier voorgestelde routes kunnen op ieder moment van het jaar bezochtworden, tijdens één of meerdere bezoeken. De klim naar de Honduraspas iseenvoudiger te doen in de lente of in de zomer, van maart tot september, vooraltussen mei en juli. Echter, de beste tijd van het jaar om langs de boomweideste trekken, en vooral om de kraanvogel en watervogels in het stuwmeer te zien,is tijdens de wintermaanden.


27


28

Bonte vliegenvanger


De Ambroz-vallei biedt bezoekers een veelheid aan prachtige landschappen,met als mogelijke uitstapjes de omgeving van La Garganta, de dennenbossenvan Granadilla, of de boomweides van Oliva de Plasencia. In de streek zijn ver-scheidene bijzondere bomen te vinden, te weten de berk, op de Honduraspas(bijna helemaal boven, aan de noordkant), de pyreneese eik van de Acarrea-dero in Cabezabellosa (de grootste van de regio), de enorme tamme kastan-jes van Casas del Monte en Segura de Toro en de kurkeik van La Fresnada inAldeanueva del Camino. Wat betreft de monumenten zijn vooral bijzonder: hetcomplex in Hervás, en speciaal de joodse wijk en de kerken; de Romeinse ruï-nes van Cápparra (met vertaalcentrum); het paleis van de Hertogen van Alvain Abadía; het badencomplex van Baños de Montemayor; het dorp La Gar-ganta en het verlaten en ommuurde dorpje Granadilla, omgebouwd tot edu-catief centrum (informeer naar de openingstijden). Typische producten vandeze streek zijn de kersen en tamme kastanjes, de aardbeien van Casas delMonte, geitenvlees, forel, de worsten en de traditionele lokale huiswijnen. Bekende feesten zijn “El Otoño mágico” (de Magische Herfst), dat in novem-ber in de hele streek gevierd wordt. In sommige dorpen is ook het carnaval hetbezichtigen waard en in Hervás worden in juli joodse theaterstukken opge-voerd.

Tekst: Javier Prieta Díaz

ACCOMMODATIES

ABADIA

HS** GUÍA DEL ABAD, ELC/ CARRETERA S/N927479291

CR LAS ERASC/ MAYOR, S/N927484085 • 927479163

ALDEANUEVA DEL C.

HR POSADA TRESMENTIRASC/ MATANZAS, 2927484333 • 927484006

HS** ROMACARRETERA NACIONAL 630,KM. 435927484038 • 927479097

HS* MONTESOLCARRETERA NACIONAL 630,KM. 436927484335

CR EL CAÑO DE ABAJOC/ LA CAÑADA, 94605971855 • 615210967

CR LA ESENCIAAVDA. GABRIEL Y GALAN, 74927479201 • 618473045

ATR POSADA TRESMENTIRASC/ MATANZAS,2927484333 • 667620585

CT ROMACARRETERA NACIONAL 630,KM. 435927479132 • 927479097

CAMINOMORISCO

HR CRISTANIAAVDA. DE LAS HURDES, 12927435338 • 627043292

HS** LOS AMIGOSC/ ROCANDELARIO Nº 56927435248

HS* ABUELO, ELROCANDELARIO, S/N927435114 • 927435005

HS* LABRADOR, ELCARRETERA N-512927434050

HS* RIOMALOCALLE LARGA927434003 • 927434020

CR RIOMALO DE ABAJOLA JURDANAC/ LAS HERAS S/N927434050

CT RIOMALO DE ABAJORIOMALOCARRETERA DE CORIA927434020 • 608109610

BAÑOS DE MONTEMAYOR

HR LA SOLANAC/ LOS POSTIGOS,15927488117

HR LOS POSTIGOSC/ MAYOR, 48927488117

H*** BALNEARIOAVENIDA DE LAS TERMAS, 66927488005

H** ALEGRIAAVENIDA DE LAS TERMAS, 42923428063 • 927488063

H** GLORIETA, LAAVENIDA DE LAS TERMAS, 83927488018

H* MARTIN IIDON VICTORIANO , 5923428066

HS** ELOYAVENIDA DE LAS TERMAS, 59927488002

HS** GALICIAAVENIDA DE LAS TERMAS,139927488162

HS** LAS TERMASAVDA. DE LAS TERMAS,79 2-A923428320 • 659185756

HS** MARTINPLAZA DE HERNAN CORTES, 5927488066

HS** MOLINO, ELCALLE DEL BAÑO, 46927488009

HS** SOLITARIO, ELCtra. Nacional 630, Km. 426,5923428231 • 902877531

HS* MONTEMAYORAVENIDA DE LAS TERMAS, 30923428281

HS* RUTA DE LA PLATAAVDA. DE LAS TERMAS, 96645258105

P DON DIEGOAVENIDA TERMAS, 69923428125

CR LA HORNERAFINCA LA HORNERA923428187

CR LA PESQUERAC/TRIANA,1927481330 • 629347329

CR VIÑA DEL BAÑOCAMINO DEL CALVARIO927488231

ATR LA CASA DE SUC/ MAYOR,50629046067

ATR EL SOLITARIOCTRA. NAC. 630, KM. 426927488231

ATR LA FUENTECILLAC/ FUENTECILLA, 7927488329689772706

ATR CASA DEL ZARZOC/ TRIANA,8669861539

AT LA PEÑAAVDA. DE LAS TERMAS,53923488223 • 675923163

A VÍA DE LA PLATAC/ CASTAÑAR, 40923020328 • 679228208

CT CAÑADAS, LASCARRETERA NACIONAL 630,KM.432927481126 • 927481314

CASAS DEL MONTE

CR LA CASA DE LAABUELAPLAZA DE ESPAÑA, 21927473414 • 660597421

CR EL BALCONCALZADA, 6927179055


29

Interessante gegevens (Vogelrichtlijngebied Embalse de Gabriel y Galan)



30

ATR DEHESA DE ARRIBABARRIO DE SAN MARCOS,50600677075 • 983340734

ATR EL NARANJOPLAZA DE ESPAÑA Nº 21 BIS927473414 • 660597421

ATR LA DEHESAC/ NUEVA S/N927179116 • 650728384

ATR ACEBUCHEPARAJE DE LAS OLIVITAS

617270643 • 927420820

AT EL CAMOCHOCTRA. DE SEGURA DE TORO. 927179104 • 659660543

A AURORA BOREALAYTO. CASAS DEL MONTE669610480 • 927179263

GARGANTILLA

ATR ALEJANDRASAN BARTOLOMÉ, 24927484148

HERVÁS

H**** EL SALUGRALCTRA, N. 630, KM.434. APDO. 61927474850

H**** HOSPEDERÍA VALLEDEL AMBROZPlaza del Convento s/n927474828 • 927474829

H*** SINAGOGAPLAZA DE LA PROVINCIA, 2927481191

HS** EUROPACARRETERA NACIONAL 630 K.433927473020

CR BEIT SHALOMCONVENTO, 38927473508 • 650736979

CR EL JARDÍN DEL CON-VENTOPLAZA DEL CONVENTO,22927481161 • 660452292

CR LA ATALAYABODEQUILLA, 7927473414 • 660597421

CR LA CUESTECILLACUESTECILLA, 17927473414 • 678588906

CR VALDEAMORVALDEAMOR, S/N927481644 • 678937323

ATR CENTIÑERAC/ CENTIÑERA,10669169540 • 620132554

ATR EL CABILDOC/ SUBIDA AL CABILDO Nº 38927414288

ATR EL CANCHAL DE LAGALLINAPARAJE EL LOMO S/N607260000

ATR EL MANANTIAL DELFRESNOPARAJE EL PINO S/N927191063 • 615500586

ATR EL ZARZOC/ CORREDERA,13661460533 • 927481465

ATR FUENTES DEL ALISOPARAJE FUENTES DEL ALISO S/N927473673

ATR LA CALLEJAPLAZA DEL HOSPITAL,14-A927481520 • 927411520927481520

ATR LA IGUANA 2C/CUESTECILLA S/N927481503

ATR LA JUDERÍAC/ ABAJO,54927414288

ATR LA PLATEAAVDA. FRANCISCO SANZLOPEZ,8927473191 • 618258936

ATR VICTOR CHAMORRODEL ARCOSUBIDA AL CABILDO,32647791877 • 927481402

ATR LA PLAZAPLAZA GENERAL SANJURJO, 9927473668 • 625030997

AT EL ACEBOLA CUESTA, 7927473414 • 660597421

AT ESTELA, LAPIZARRO, 10927473406

AT LA CASITA DEL TEJOMAXEDO, Nº 5653771364

AT ALDEA VETONIACtra. N-513, KM. 2,400927473457

AT EL CASTAÑARGABRIEL Y GALÁN, 25927481398 • 659266559

AT LA IGUANA 1DE LA CUESTECILLA, S/N927481503

A CAMPAMENTO INDIO"SHUNCA"FINCA "LA AMBRIGÜELA" S/N927194146 • 608707120

A VALLE DEL AMBROZCAMINO DE MARINEJO, KM. 1,6927473292

A VIA DE LA PLATAPº. DE LA ESTACIÓN, S/n927473470 • 639402583

CT PINAJARROCARRETERA COMARCAL 513,KM. 2,7 - Aptdo. 21927481673 • 927481673

JARILLA

H* JARILLACARRETERA NACIONAL 630,KM. 448,5927477040 • 927477040

HS* ASTURIASCARRETERA NACIONAL 630,KM.448927477057

CR SOLAZ DE AMBROZREAL, 67615027795

CR LA CALAMORCHADEL HORNO, 7927402029 • 927477020

CR PIEDRAS LABRADASGRANADOS, 21617990363

ATR LA CALAMORCHADEL HORNO, 7927402029 • 619343709

VILLAR DE PLASENCIA

HS* EL AVIÓNCTRA. NAC. 630, KM.452927489186


31

CR EL RINCON DE VILLARC/ EL RINCON, 11 BAJO927489247 • 696452842

CR LA CASA DE TIA EMILIAC/ QUEIPO DE LLANO,5927489028

ATR TIA ANTONIAC/ REAL, 15927489028

CABEZABELLOSA

HS** LA BELLOSINAC/ LA FUENTE,82927489056 • 639903173

CR CARVAJALCRUCERO,10656978234 • 669795310

CR EL TALLERLos Barreros, 6927489044

CR VILLA LUCÍACTRA. VILLAR DE PLASENCIA ACABEZABELLOSA, KM 6,800670627662 • 659388008

ATR EL NEVEROC/ MANZANAR,41927427085 • 927464482

ATR PEÑANEGRAC/ LA CUESTA, 22927464570 • 618748216

LA GARGANTA

ATR EL NEVEROC/ MANZANAR,41927427085 • 927464482

ATR PEÑANEGRAC/ LA CUESTA, 22927464570 • 618748216

CT BALCÓN DE EXTREMA-DURACRTA. DE BAÑOS A LA GAR-GANTA923414538 • 927481377

SEGURO DE TORO

CR CIUDAD DE VERDEOLIVAC/ PIZARRO, 15927484162 • 600819064

ATR LAS CUATRO ESQUI-NAS - CASETA DEL MO-LINOC/ LA CUESTA, S/N927473605 • 678044812ATR LAS CUATRO ESQUI-NAS - CASILLONDE LA TORRE, 6927473605 • 678044812ATR LAS CUATRO ESQUI-NAS - EL SEQUEROC/ VALENTIN GIL, 3927473605 • 678044812ATR EL MIRADOR DE SEGURASUBIDA DE LA CUESTA DEL CE-MENTERIO918161081 • 625434566

CASAR DE PALOMERO

HS** MARIANVARIANTE, S/N927436310HR LA POSADA DELCASARC/ MAYOR, 36927436410 • 927436410CR LA COMENDADORAVARIANTE, 30927436048 • 670030999CR DON ROMUALDODON ROMUALDO MARTIN SAN-TIBAÑEZ, 6924270811 • 645790666

GUIJO DE GRANADILLA

CR EL LABRIEGOLA PLACILLA, 13692166798 • 610392656CR EL OLIVOEL OLIVO, 2669732677

MOHEDAS DE GRANADILLA

P RUTA DE LAS HURDESCRUCE DE MOHEDAS927673646 • 927673646

LA PESGA

HS* ALMAZARALA FUENTE,12927674715

CR LA COMARCAAVDA. HURDES, 38

927674537 • 913861598

ATR LA COMARCAAVDA. HURDES, 38

927674537 • 629967464

ZARZA DE GRANADILLA

HS* JUNCO FRESCOCTRA. DE LA ESTACION, 58

927486275 • 927486275

P JACINTOCARRETERA DEL GUIJO, 10

927486221

CR GRANADILLA DEL

DUQUECTRA. DE LA ESTACIÓN, 19

605931060 • 670638491

AT LA CASA JARDINC/ ESPRONCEDA,115

AT POSADAS

DE GRANADILLA IICARRETERA DE GUIJO, 13

927486257 • 654346813

AT TIERRAS DE

GRANADILLACTRA. DE GUIJO, S/N

649377694

ATR GRANADILLA

DEL DUQUECTRA. DE LA ESTACIÓN,19

605931060 • 670638491

ATR POSADAS DE

GRANADILLACTRA. DEL QUIJO, S/N

927486257 • 654346813

ATR AMBROZC/ ESPRONCEDA,143

678462991 • 924374214

32

Hobby

33

R U T A S O R N I T O L Ó G I C A S P O R E X T R E M A D U R ALa Vera / Valle del Jerte 3

VAN HET KLOOSTER VAN YUSTE NAAR DE PIORNAL-PAS

Ligging en bereikhaarheid

De hoogstgelegen punten van Extremadura zijn die van het Gredos-gebergte.Dit kolossale blok graniet is verdeeld in drie delen: de Ambroz-vallei, de Jerte-vallei en La Vera. De Jerte-vallei ligt in het midden, en vormt een 40 km langevallei, aan weerszijde beschermd door een stevige bergpartij: aan de noordkantTras-la-Sierra en de Ambroz-vallei, en aan de zuidkant Tormantos en La Vera.De hooggelegen gebieden worden beschermd door het Red Natura 2000-net-werk van de EU, zoals de LIC (Lugares de Interés Comunitario, hierna Site ofCommunity Interest (SCI)) “Jerte-vallei en Sierra de Gredos”, en een klein deelvan de Jerte-vallei van 6.800 ha., de “Garganta de los Infiernos”, dat tot Be-schermd Natuurpark is uitgeroepen. La Vera en de Jerte-vallei zijn bijzonderbinnen Extremadura, omdat het de enige hoge bergen zijn en omdat hier demeest inheemse bosgebieden te vinden zijn, hoofdzakelijk bestaand uit de Py-reneese eik. De bereikbaarheid van beide streken loopt via twee wegen dielangs de meeste dorpen van elke streek komen. De Jerte-vallei ontvouwt zich


EX-39

1

La Vera / Valle del Jerte

34

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Monniksgier, de sperwer, Slechtvalk, bosuil, kleinebonte specht, thekla leeuwerik, rotszwaluw, zwarte ta-puit, waterspreeuw, blauwe ekster, blauwe rotslijster,Provencaalse grasmus, vuurgoudhaan, zwarte kraai.

Wespendief, slangenarend, dwergarend, koekoek,nachtzwaluw, dwergooruil, vale gierzwaluw, blondeta-puit, Orpheusspotvogel, brilgrasmus, bonte vliegen-vanger, bergfluiter, ortolaan, wielewaal

Houtsnip, goudhaan, sijs, koperwiek, keep.


35

langs de N-110 tussen Plasencia en de pas van Tornavacas, en gaat daarnarichting Ávila. De dorpen van La Vera liggen grotendeels langs de EX-203, tus-sen Plasencia en Candeleda (Ávila). Om de hierna voorgestelde route vanafCuacos de Yuste te doen, raden we aan om eerst naar Jaraiz de la Vera tegaan. Dit kan via de EX-203 vanuit Plasencia (op 32km), of via de snelweg EX-A1, waar we de afslag ter hoogte van Casatejada nemen. We vinden Cuacosde Yuste vanaf Jaraiz via de EX-203, zoń 5km richting het noorden.


De voorgestelde route bestaat uit een gedeelte met de auto van zoń 22km tus-sen Cuacos de Yuste en de pas van Piornal en een gedeelte te voet van zoń5km (heen) tot Peña Negra de Piornal. De gehele route ligt in de bergen, enklimt van de 600m hoogte waarop Cuacos ligt tot bijna 1.500m in Peña Negra,Onderweg komen we verschillende vegetatietypen tegen. Langs de verhardewegvooral eikenbos en langs het wandelgedeelte bremstruiken. De wegen zijn kleinen hebben weinig verkeer, waardoor we rustig kunnen rijden en zonder risicoaf en toe stoppen langs de kant van de weg. Het vertrekpunt ligt in Cuacos deYuste, bij het kruispunt van de hoofdweg en de afslag naar het klooster vanYuste. Als we deze weg volgen, komen we via een dichtbegroeid eikenbos bijhet klooster, waar we de eerste bosvogels kunnen observeren (appelvink, wie-lewaal, roodborstje, vink, kool- pimpelmees, boomkruiper, boomklever, gaai,grote lijster, staartmees, zwartkop, zwarte kraai, etc...) die we de hele route zul-len zien. Na het verlaten van het bos, komen we door een gedeelte met rotsenmet lage struiken. Hier kunnen we zwarte en blonde tapuiten en theklaleeuwe-riken zien. Een goede plek is naast een rots aan de linkerkant van de weg, diegemarkeerd is met een groene driehoek. De route loopt hierna verder door hetbos en daarna tussen olijf- en kersenboomgaarden, waar we vooral in de win-ter zanglijsters en koperwieken zien, en soms kepen. Verderop kruist de wegde Garganta Mayor, een bergbeek waarlangs vele zware elzen staan, geschiktom waterspreeuwen te zien, of de grote gele kwikstaart (of om te zwemmen,want er is een natuurlijk zwembad).Niet lang daarna komen we bij het schilderachtige dorpje Garganta de Olla.Hier moeten we goed opletten om de juiste weg te nemen, rechtsaf, richtingPiornal. Hier vandaan klimmen we naar de pas van Piornal via een smal weg-getje met scherpe bochten. Het is hier wel erg mooi, dankzij het schitterendeeikenbos. Let op dit stuk goed op, en stop af en toe op de mooie plekjes (wa-terbronnen, watervallen, grote tamme kastanjebomen) of waar we interessantevogels zien. Op een bepaalde hoogte kunnen we de luidruchtige bergfluitershoren en een enkele kleine bonte specht en bonte vliegenvangers (stukken


36

met oude bomen zijn hiervoor het beste), en met enig geluk zien we hier ookroofvogels als de wespendief en de sperwer.Eenmaal bij de col, op een vals plat stuk, zonder bos, eindigt de route met deauto. Het wandelgedeelte begint op het eerst pad aan de rechterkant, nadatwe de col gepasseerd zijn. Dit pad heeft een brede entree en wildrooster (km.16’7; coördinaten 30-266050-4445600). Het is echter aan te raden om eersteven te kijken bij een klein dennenbos, zoń 500m naar links, waar we deblauwe ekster kunnen zien, en ook de zwarte mees, de kuifmees en de vuur-goudhaan tijdens het broedseizoen (en heel soms ook nestelende kruisbek),waar in de winter de vuurgoudhaan en de sijs bijkomen (soms ook kepen enkramsvogels). In de buurt van dennenbossen zien we vaak de grasmus en erhebben ook wel eens tuinfluiters en Iberische tjiftjafs genesteld. We keren nuterug naar het punt km. 16’7, waar de wandelroute begint met een verhardstuk weg, waarna het verdergaat over een zandpad van zoń 3’5 km tot aan destuwdam. We komen aan het begin langs heidevelden, en meer aan het eindelangs bremstruiken, met enkele verspreide eiken. In de lente zien we hier re-gelmatig heggenmus, boomleeuwerik, nachtegaal, winterkoning, Proven-caalse grasmus, baardgrasmus en gewone grasmus, evenals grijze gors enortolaan. We blijven op dit pad en komen bij een klein huis (“Villa Martín”),waar we links afslaan. Op deze kruising kunnen we de brilgrasmus zien, als werechtdoor gaan, en zelfs de rode rotslijster op de rotsen aan de zuidkant. In delente en de zomer komen de kleine torenvalken uit Jaraiz de la Vera hier omte jagen, en in augustus en september kunnen we in dit gebied grauwe kie-kendieven voorbij zien trekken. Het genoemde pad aan de linkerkant brengt

Kleine bonte specht

ons naar de stuwdam, waar we aan het eind een grote rotspartij zien, PeñaNegra geheten, waar we door het veld heen omhoog moeten lopen, want er isgeen pad. Vanaf deze plek hebben we een fantastisch panoramisch uitzichtover de Jerte-vallei en kunnen we rode en blauwe rotslijster zien, evenals bril-grasmus, zwarte roodstaart, torenvalk en met enig geluk ook roofvogels alssperwer, wespendief, slechtvalk, slangenen dwergarenden. Hier eindigt detocht en dienen we terug te keren over dezelfde route. Als we terug gaan viahet dorpje Piornal, moeten we goed opde gierzwaluwen letten, want er neste-len hier veel vale gierzwaluwen.


De streek La Vera en de Jerte-vallei hebben een rijke en bijzondere avifaunabinnen de regio Extremadura, met de beste regionale populatie bos- en berg-vogels. Voor het merendeel zijn het typische vogels voor een noordelijk gebied(zwarte kraai, kleine bonte specht, heggenmus, appelvink, grote lijster, bontevliegenvanger, etc.), aangevuld met bepaalde Mediterrane soorten, zowel bos-vogels (bergfluiter) als, met name, struikvogels (bril-, baard- en provencaal-segrasmus, ortolaan, boomleeuwerik) en de rotsvogels (rotszwaluw, blauween rode rotslijster en blonde en zwarte tapuit). Onder de roofvogels kunnen wevooral de wespendief gemakkelijk zien, maar de slechtvalk, de boomvalk en desperwer minder goed, terwijl in de hoge bergen de kleine torenvalk en degrauwe kiekendief te vinden zijn.


37

Brilgrasmus Ortolaan


38

Seizoenskenmerken

Anders dan de meeste ornithologische routes in Extremadura, is deze zeer ge-schikt om in de zomer te doen. De beste maanden voor een bezoek zijn tus-sen april en oktober, met name in mei, juni en juli. Desalniettemin is de winterook geschikt om het eerste deel van de route te zien. We kunnen dan zelfs an-dere vogelsoorten zien (sijs, goudhaan en lijsters). Echter, op het laatste ge-deelte, langs de bergstruiken, zijn ´s winters bijna geen vogels te zien. Ook desneeuw -veel voorkomend in dit gebied- bemoeilijkt een bezoek tijdens de win-termaanden. In dat geval is het van belang van tevoren te weten hoe de situa-tie op de pas van Piornal is, want deze wordt vaak gesloten voor verkeerwanneer er sneeuw ligt.


Zowel in La Vera als de Jerte-vallei zijn vele mooie landschappen en zwem-gelegenheden te vinden. Om er een paar te noemen, het oord Los Pilones(Garganta de los Infiernos) is een bezoek waard, en ook de waterval van Caozo(op de afdaling van Piornal richting de rivier de Jerte). Er zijn ook verschil-lende bijzondere bomen te zien: de grote tamme kastanjebomen van Casasdel Castañar (met een bewegwijzerde route die start in dit dorp), de eikenvan La Solana in Barrado en die van Prado Sancho in Cabezuela del Valleen de den van Aldeanueva de la Vera. De col van Tornavacas is interessantom andere broedvogels te zien, zoals de veldleeuwerik, de tapuit en de grauweklauwier. De dorpen in de omgeving, vooral in La Vera, bieden inzicht in de lo-kale architectuur, waarbij vooral Garganta la Olla de moeite van een bezoekwaard is, evenals Cuacos de Yuste en haar klooster (laatste woonplaats vanKarel V), Jarandilla de la Vera en haar kasteel –omgebouwd tot staatshotel-, Guijo de Coria en Madrigal de la Vera. In de Jerte-vallei zijn vooral Torna-vacas, Jerte en het kersenmuseum in Cabezuela del Valle bijzonder. Watbetreft typische producten, een bezoek is niet compleet zonder de beroemdekersen van Jerte geproefd te hebben, evenals de paprikapoeder van La Veraen de tamme kastanjes. Ook de geitenkazen van La Vera, de worsten van Pi-ornal, forel en zoete ambachtelijke likeuren zijn bekend. Verder wijzen we opde feesten “El Peropalo” in Villanueva de la Vera (tijdens carnaval), “Los Es-cobazos” in Jarandilla de la Vera (7 december), “El Jarramplas” in Piornal(20 januari), “Los Empalaos” in Valverde de la Vera (Witte donderdag) en “Elcerezo en flor” in de hele Jerte-vallei (ieder jaar andere datum).

Teksten: Javier Prieta Díaz

ALOJAMIENTOS

BARRADO

HS** ALMAZARA DE BA-RRADO, LAAVDA. DE PLASENCIA, 3927478328 / 679551435CR EL CALLEJÓNC/COSTANILLA,14927412406 / 678832955CR LOS MORALESCALLE MORALES, 45626952761ATR LA CASA DE LAS CALABAZAS Y LA BUHARDILLAC/ CHORRO,6646529599 / 927478094

CABEZUELA DEL VALLE

H* ALJAMAFEDERICO BAJO, 18927472291HS** CABEZUELAPARQUE DE SAN ANTONIO, S/N927472434 / 927472686CR LA CERECERAPARAJE DE VADILLO, S/N927472644 / 629365857CR LOS PORTALESPLAZA DE EXTREMADURA,17927472601 / 629422957CR LA CASA VIEJAC/ JOSE MARIA MUÑOZ, 34696516787AT LAS TURONASCALLEJA LAS SANCHEZ, S/N65417757 / 615179872AT PRADO DEL ABUELOPARAJE EL REVENTÓN S/N.AVDA. PLASENCIA, 65927472610 / 678646469ATR PICAZA DEL JERTESAYANS CASTAÑO, 8606557481 / 927472486ATR QUINTANAEL HONDÓN, 10927472070 / 617626477ATR TAUROAVDA. HONDÓN, 53 Y 55927472078 / 607746884ATR VALLE DEL JERTEAVDA. DE EXTREMADURA,52927414288

ATR EL BALCON DE CABEZUELALA PINA, 8927472677 / 617020553ATR EL CAHOZC/ CAHOZ,23927173490 / 696571718ATR LAS TURONASCALLEJA LAS SANCHAS S/N615179872 / 654177575

CABRERO

CR EL ABUELO SANTIAGOC/ SAN ISIDRO, 60678408927 / 927411113

CASAS DEL CASTAÑAR

HS* REGINOCTRA. NAC. 110, KM. 390927478246P ASPERILLALA RAÍZ, 1 / 927478555CR CASA DE LA CUEVAC/ BARRIO BAJO,6665551337CR CASA DEL CALLEJÓNLA GILA,2667768571 / 667768570CR CASA DEL PASADIZOBARRIO BAJO, 31667768571 / 667768570CB CASA GRANDERUFO MARTÍN RIVERA,9667768571 / 667768570CR LA VIGAC/ RUFO MARTIN RIVERA,4667768571 / 667768570CR VILLAFLORCTRA. NAC. 110, KM. 388,911927421448 / 927478375ATR MIRADOR DE LAS CASASFUNDADORES, 53927478176 / 639355227ATR LA GRANJA DEL PESCADORPARAJE EL MESON, CTRA.N.110, KM, 391,922927478307 / 660797646ATR LA PRADERA DEL VALLEVALLE DEL JERTE, KM. 17927478306 / 629685774ATR 3 NAVALARREINA

VENTOSILLA, 10629514529 / 676484069

EL TORNO

CR EL REGAJOPARAJE EL REGAJO S/N686092597CR LA SOLANAPLZ HONORIO URBANO, 2927175301 / 667450958ATR ABUELA PASTORAC/ POLEO,6927419408 / 686379314ATR EL MIRADORC/ CAMINO DEL PUENTE S/N927422680 / 657976230ATR EL PADRE DE LACALLEHELIODORO HERNÁNDEZ,14927175164 / 608100311ATR EL PORTUGALC/ PORTUGAL Nº 59927422083ATR ALAMEDA DEL JERTECRTA. DEL TORNO, KM 6927175043A ALBERJERTEC/ PLAZA MAYOR,1927175221 / 619800072

JERTE

H**** HOSPEDERÍA VALLEDEL JERTEC/ RAMÓN CEPEDA, 118927470403H** ARENALES, LOSCARRETERA NACIONAL 110,KM. 368927470250 / 927470059HR TUNEL DEL HADATRAVESIA FUENTE NUEVA, 2927470000CR EL CEREZAL DE LOSSOTOSCAMINO DE LAS VEGAS S/N927470429 / 607752197CR HURACÁSFINCA HURACAS927470253 / 656418558CR LA CASONAC/ Ramón y Cajal, 71927470313 / 647710078CR VALLE DEL JERTECAMINO REAL


39

Datos de interés (La Vera y El Jerte)



40

927470313 / 647710018AT LAS PALOMASPARAJE LA PERALEDA, S/N927470204 / 689282116 AT LOS NARANJOSC/ PUENTE,10927470424 / 679984607AT LOS PAPUOSTEJERILLA, 21655159318AT VALLE DEL JERTECAMINO REAL927470313 / 647710018ATR CASA BETHONACORONEL GOLFÍN,34619885792 / 927470503ATR EL PONTÓNC/ CORONEL GOLFÍN,68927470451ATR LOS CHOZOSCTRA. NACIONAL110,KM.368927470376927470195ATR LOS HEBILESCTRA. NAC. 110, Nº 28927470185 / 660697779ATR EL NOGALÓNC/ DEL PUENTE, S/N927470130 / 639048048ATR LA PICOTARAMON Y CAJAL, 81927470253 / 656418558ATR LA VEGA DEL JERTETIERRA AL PARAJE DE LA VEGA610778189ATR LAS PALOMASPARAJE LA PERALEDA, S/N927470204 / 689282116ATR LOS PANJALOSLOS PANJALOS,6695244201CT VALLE DEL JERTECARRETERA NACIONAL 110,KM. 367,9927470127 / 927470259

NAVACONCEJO

HR XERETEPARAJE LA CERCA927194240 / 639187322CR EL MOLINO DEL SOLCarretera N-110, Km. 373,3927470313 / 647710078CR EL CERRILLOAVDA. DE EXTREMADURA,130927173276

CR LA CASERÍACarretera, C-110, Km. 378,5927173141CR LA PICOTA DEL JERTELAS VIGUILLAS927173609 / 615836309CR LOS CARAZOSPARAJE "LOS CARAZOS"651375610 / 927173507CR CASA BÁRBARAC/ CAÑADA REAL,73610088219 / 927472205CR CASA JOSEFINAC/ LA PRENSA,15927173297 / 636908395CR EL CAMINOPARAJE EL TUMBA, S/N927173453 / 607497961CR EL SERRANOPARAJE EL TUMBA S/N927173453CR LA CASA BLANCACRTA- N-110 KM. 378,5927173202 / 606914231CR LA CASA DEL BOSQUEPARAJE PAZUELAS S/N927173140 / 625176810CR LA PARRAC/ FELIPE MARCOS, 8927173220 / 699212064CR LA TAHONAPARAJE "LAS GUERRILLAS"927173013 / 927173654AT CASERÍA, LACN-110, KM.378,5927173141 / 626933146AT LA VIÑAPARAJE LA VIÑA927173276 / 699352926AT LOS ABUELOSC/REAL,19927173351 / 650957580ATR LA ANTIGUA TAHONACARRETERA NACIONAL 110 KM 376,7626147105 / 625669836ATR CARROYOSACTRA. NAC. 110, KM. 376, Nº 54927173315 / 615060387ATR CASA CARRIZOSACRTA. DEL CERRO REAL616800861 / 627089225ATR EL ALAMBIQUE & LAALQUITARAAVDA. RAFAEL ALBERTI, 64617886261 / 636184990

ATR EL ARROYOFUENTE POCITO,3927173659 / 679045129ATR EL CEREZALC/ ACERAS,3927173202 / 606914231ATR LA CAÑADA DELJERTEPARAJE "VEGA DE LA HIGUERA"927239951 / 652321781ATR LA POSADA DELVALLEC/ GABRIEL Y GALÁN,2927173540 / 615540308ATR RIO JERTEPARAJE LA VIÑA696171478 / 626515970ATR CLEVALC/ LOS CEREZOS,12927173001 / 600755499ATR EL CERROPARAJE GUERRILLAS POLIGONO 2 PARCELA 195-B689440780 / 927173386ATR EL CORDEL DELJERTEJOSE MARIA PIZARRO, 28600812294ATR EL SOTILLOPARAJE LOS SOTILLOS POLIG 5PARCELA 2886-87927418122ATR JOSEFINACAÑADA REAL,53927173297 / 636908395ATR LA RANACTRA. NAC. 110690678621ATR LA RIBERAPARAJE LAS VEGUILLAS, S/N927425428CT RIO JERTECARRETERA NACIONAL 110,KM. 375,8927173006

PIORNAL

H*** SERRANA, LACTRA. GARGANTA LA OLLA,KM. 1,5927476034 / 927476053CR EL BOSQUECTRA. LOCAL DE LA NACIONAL110 A PIORNAL KM. 11,600927476330 / 669858273

CR MAJADA DE ALBARRÁNCTRA. LOCAL DESDE LA N-110A PIORNAL, KM. 11,600927476330 / 669858273AT LA FLOR DEL CEREZOC/ HERNAN CORTES,13927476224 / 636064902AT SANTIC/ Estación, 9927476135 / 659315918ATR EL ARTESANOC/ LIBERTAD, 4927476135 / 659315918ATR EL PASTORCRTA. LOCAL DE LA N-110 APIORNAL KM 11,600927476330 / 669858273ATR LA ABUELA NICOLASAAVDA. DE LA VERA,63609198618ATR LA ESPIGADERAC/ LA ESPIGADERA,18669837979

REBOLLAR

CR LA PURIACALVO SOTELO,25 BIS927471015 / 620945996CR LAS GAMELLASC/ CALVO SOTELO,25927471015 / 620945996ATR EL RINCÓN DELJERTECTRA. REBOLLAR, KM, 0,7627913161 / 927471036ATR REGAJO DEL TEJARCTRA. DE REBOLLAR, KM,1606418166 / 610678960

TORNAVACAS

HS* PUERTO DE TORNA-VACASCARRETERA NACIONAL 110,KM. 356,8927177046 / 660838992HR FINCA EL CARPINTERONACIONAL 110, KM 360,500927177089CR ANTIGUA POSADAC/ Real de Abajo, 32608852131 / 927177019CR EL PUENTEC/ REAL DE ARRIBA,61927420101

CR LA ESCONDIDAC/ REAL DE ARRIBA,160637082515 / 927177232ATR EL PUENTEC/ REAL ARRIBA, 61927420101ATR TIA JOSEFAC/ REAL DE ARRIBA, 106927177297 / 654595110

VALDASTILLAS

H**** BALNEARIO VALLEDEL JERTENACIONAL 110 KM 383927633000 / 927633001CR GARZA REALPISCINA 12927475055 / 626982784

ALDEANUEVA

DE LA VERA

HS** NOGAMAESTRO APARICIO, 37927572547 / 645778047CR EL YEDRÓNAVDA.DE EXTREMADURA661202994CR PUERTO DEL EMPERADORAVDA. DE EXTREMADURA, 87927572540 / 615565369ATR LAS CABAÑAS DE LA VERACTRA. EX.203, KM. 45620970693ATR LA LANCHALA RENTA,44927572699 / 679381522CT YUSTECARRETERA DE PLASENCIA,KM. 47927572522 / 649780799

ARROYOMOLINOS

DE LA VERA

HR PEÑA DEL ALBACTRA. DE GARGUERA (FincaMatasanos)927177516 / 690662729CR LA TOZAAVDA. DE LA CONSTITUCIÓN, 39, 2º.927177549

COLLADO DE LA VERA

HR ALCOR DEL ROBLEFINCA LA JARA927460044 / 699390075CR EL OLIVAR DEL EJIDOCALLE CRUCERA, 14609575061 / 927460792CR GINKGOSAVDA. JARAIZ,10927461059 / 606201344CR VIÑA GRANDEPLAZA HERNAN CORTES, 4927460308 / 669231061

CUACOS DE YUSTE

HR ABADÍA DE YUSTEAVDA. DE LA CONSTITUCION,73927172241H** DATO VERAAVENIDA DE LA CONSTITU-CION, 5927172178 / 927172348H* MOREGÓNAVENIDA DE LA CONSTITU-CION, 77927172181HS* MIRAFLOR DE LASCADENASCRTA. COMARCAL 501 KM40,700689400082CR COLMENAREJOFINCA COLMENAREJO699988571 / 927172210CR HOSTERIA CANTARRANASC/ PIZARRO,4680435560 / 927194109CR LA CASA GRANDE DE YUSTEFUENTE LOS CHORROS, 6629235333 / 639112235CR LA CASONA DE VALFRIOCTRA. DE VALFRIO, KM.4927194222 / 629464572CR LA VERA DE YUSTETeodoro Perianes, 17927172289 / 689686216CR CASA LA CIEGAFINCA LOS ARROMADILLOS609071623 / 913527611


41



42

CR EL CAMINO DE YUSTEAVDA. DE LA CONSTITU-CIÓN,31652927749927172345AT VERA HOTELAVDA. DE LA CONSTITUCIÍN, 5927172178 / 927172281ATR CASASTURGAPARAJE ASTURGA S/N927194090 / 605883777ATR LA HACIENDA DECUACOSCAMINO DE ARROMADILLOSKM 3637098138ATR ARROYO RIQUEJOFINCA EL RIQUEJO686305263 / 927194198ATR LOS BANCALESCTRA. VALFRIO, KM. 4,300676830988 / 927194491A EL LAGOCarretera Comarcal EX 203,km.38927460323A GREDOS ADVENTURECTRA. DE NAVALMORAL-JA-RANDILLA, KM. 27,500927194127 / 915447918CT CARLOS IAVENIDA CERALEJO, S/N927172092

GARGANTA LA OLLA

HS** YUSTEAvda. de la Libertad, 45927179604HR CARLOS IAVDA. DE LA LIBERTAD, S/N927179678 / 927179687CRMANSION "EL ABUELOMARCIANO"CTRA. ALCORCON, S/N. JARAIZDE LA V.927460426 / 608100905CR PARADA REALCHORRILLO, 28927179605 / 660074968

GARGÜERA

CR ROSA DE LOS VIENTOSERAS, 7-9927478900 / 699847732

GUIJO DE SANTA

BÁRBARA

HR CAMINO REALC/ DEL MONJE, 27927561119CR LA CASA DE LAABUELAC/ DEL TEJAR,63665614804 / 927561008CR SIERRA DE TORMAN-TOSC/EL BARRIO,6927560394 / 699701445CR SANTA BARBARACARRETERA NUEVA 11660886788 / 927560424

JARAIZ DE LA VERA

HR VILLA XHARAIZPARAJE SAN MARCOS, PARC.35, A,B,C. POLÍG. 2927665150H* JEFIAVENIDA DE GARGANTA, 7927461363HS* D'ACOSTAAVENIDA DE LA CONSTITU-CION, 22927460219CR CASA RURAL FINCALOS CEREZOSTOLEDO, 13606965484CR EL CERROCAMINO LOS MARTIRES, S/N667889412 / 927170057CR EL CERRO DE LA AURORACAMINO LOS MARTIRES, S/N667889412 / 927170057CR FINCA VALVELLIDOSFINCA VALVELLIDOS APART.CORREOS 181927194143 / 626122121CR PARQUE PUENTEBOLOSFINCA LLANADAS, S/N659449428 / 619361077927194275CR CANTAGALLOPARAJE CANTAGALLO927194320 / 609393347CR CASA CHURRUCAEL COSO, 47927170820 / 606351135

AT CUMBRES DE GREDOSC/ MAESTRO EUTIQUIANO BA-RROSO,2651698549 / 651698550AT VAQUERÍA CANTA EL GALLOPARAJE LAS LAGUNAS DECANTA EL GALLO608809925ATR LA OROPENDOLACRTA. EXTREMADURA 203 KM35,200689401291 / 620978578ATR FINCA VALVELLIDOSFINCA VALVELLIDOS. APTO. CO-RREOS 181927194143 / 626122121

JARANDILLA DE LA VERA

HR DON JUAN DE AUSTRIAAVENIDA SOLEDAD VEGA, 101927560206HR RUTA IMPERIALC/ MACHOTERAL, S/N927561330 / 927560312H**** MIRADOR DE LAPORTILLACTRA, PLASENCIA-ALCORCON,KM. 47927560604 / 679538374H**** PARADOR DE TURISMO CARLOS VCARRETERA DE PLASENCIA927560117HS** EL DESCANSO DELEMPERADORAVDA. SOLEDAD VEGA ORTIZ,93927560655 / 651355170HS** POSADA DE PIZA-RRO, LACUESTA DE LOS CARROS, 1927560727 / 605177707HS* GANTEPLAZA SOLEDAD VEGA, 3927561200CR COLORESC/ ANCHA.26927561081 / 669464784CR EL CASERIO DE LOS 10CEREZOSCRTA JARANDILLA A NAVAL-MORAL KM 29,5927198072 / 667654035

CR LA BODEGAC/MACHÍN,4659348077 / 927560222AT LOS CANCHALESEL GUINDO, S/N.660981542 / 927561328ATR LA VERAFRANCISCO PIZARRO, 16639885523CT JARANDAGARGANTA DE JARANDA-CTRA. N-501, KM. 52927560454CT VERA, LACARRETERA COMARCAL 501,KM. 53, 5927560611 / 609815450

LOSAR DE LA VERA

HR ANTIGUA CASA DELHENOFINCA "VALDEPIMIENTA"927198077 / 609603606HS** HOSTERIA FONTI-VIEJAPARAJE DE LOS MARTIRES, 11927570108HS** VADILLOPLAZA DE ESPAÑA, 2927570501 / 699428106HS* BREZO, ELAVDA. EXTREMADURA927570140 / 625579842HS* EL RINCON DE VI-CENTEC/ REAL,8609062028HS* JARDÍN, ELC/ EL JARDÍN, 14927570782P GODOYCTRA. EX-203, KM 60927570838 / 927570770CR LA GARZONAAVDA. CARLOS V, 21927570639 / 649287927CT GARGANTA DE CUARTOSCTRA. N-501, KM.59 (FINCA LOSGREGORIOS)927570727CT GODOYCTRA.N-501, KM.62,5 FINCALOS GREGORIOS927570838

MADRIGAL DE LA VERA

HS** CARDENILLOGARGANTA DE ALARDOS, 35927565301 / 927565121HS** HOSTERIA LAS PAL-MERAS CASA COLONIALCARRETERA DE PLASENCIA, 16927565011 / 669528237HS* VICTORIACARRETERA DE PLASENCIA, 3927565110CR LA PUENTE VIEJAGARGANTA DE ALARDOS, 7927565353CR ANTIGUA FABRICA DELA LUZCAMINO DE LA SIERRA S/N927565183 / 667304314CR ALMA DE GREDOSPARAJE LOS MALAGONES, S/N620893697CR LAR DEL CUCOCAMINO DE LA SIERRA S/N626888962 / 927565101ATMARCOSCARRETERA PLASENCIA927565297CT ALARDOSCARRETERA NACIONAL 501 ("ELVADO")927565066CT LA MATAGARGANTA DE ALARDOS S/N927565370 / 677768181927565238

PASARÓN DE LA VERA

HR LA CASA DE PASARÓNC/ LA MAGDALENA, 18927469407CR EL ROLLOC/ REAL, 38927469174CR ANTIGUA BOTICAC/ M. LOPEZ APARICIO, 12927469067 / 927469230CR EL TOMILLARREAL, 88927469368CR LOS SERRANOSC/ LOS SERRANOS,9670824669CR LA SOLANA DE LA VERAC/ REAL, 89670824669

ROBLEDILLO DE LA VERA

HR HALDON COUNTRYFINCA EL HALDON, S/N927571004 / 927570541ATR 3 HOSPEDERÍA DEL SILENCIOPARAJE DE LAS CAÑADASS/N927570730927570693

TALAVERUELA

DE LA VERA

CR LALISEAFINCA LA ALISEDA S/N618124955 / 610944610

TEJEDA DE TIÉTAR

HS* ROSALES, LOSPASEO DE LA VERA,19927404636HR HOJARANZOSCRTA. A PLASENCIA S/N927469381 / [email protected] LA VALLEJERACarretera C-501, Km. 15,300927194121 / 689198048CR LA ANTIGUA CASA DELOS PESCADORESC/ LA FUENTE, 35927469439

TORREMENGA

HR EL TURCALCTRA. EX203 KM 28,800616611116CR LA CASONAFINCA VALVELLIDOS927194145 / 629645930ATR LA CASONAFINCA VALVELLIDOS927194145 / 629645930ATR MIRADOR DE LOSCOTOSFINCA LOS COTOS S/N927194454

VALVERDE DE LA VERA

CR LA PICOTA DE VALVERDEBANASTEROS S/N, PZA. PICOTA649933890 / 927566361


43



44

CR EL HORCOCRTA. VVDE. DE LA VERA-BAR-QUILLA PINARES KM. 8.400629457714CR EL SOTANILLOREAL, 2666405254ATR ECOPANGEAFINCA LAS JARAS S/N660384288ATR LOS VERGELESC/ CABEZUELOS,33927566630 / 626509267

VILLANUEVA DE LA VERA

HR EL BALCON DE LAVERACTRA. EX-203, KM. 75,600927567164 / 927567092HR QUINTA DEL CASTROCRTA EX-203 KM 76927115509 / 625496774H** FINCA LA HERRERÍACRTA. DE VEGA DE LA BARCAKM 1,400605252065HS**EL ENCUENTROAVDA. DE LA VERA, 58927566595 / 635409258CR A TU VERAAPARTADO DE CORREOS,36927198038620159127 / 927567372

CR CASA VILLALBAOROPESA, 6620894148

CR ENTREAGUASPARAJE DE PIURRUYO, S/N667525095 / 667525098

CR LA CASA DEL POZOC/REAL, 36927566262 / 927566206

ATR EL CALAMBUCOURB. LAS SOLANAS927567324 / 609340061

OFICINAS TURISMO

O.T. CABEZUELA DELVALLEPARAJE DE PEÑAS ALBAS S/N

TEL.: 927472558FAX: 927472558O.T. JERTEAV. RAMÓN Y CAJAL, S/N

TEL.: 927470453FAX: 927470379O.T. JARAÍZ DE LA VERAAV. CONSTITUCIÓN, 167TEL.: 927170587

FAX: 927460646

O.T. JARANDILLA DE LAVERAPZ. CONSTITUCIÓN, 1TEL.: 927560460FAX: 927560460O.T. NAVALMORAL DE LAMATAANTONIO CONCHA, 91TEL.: 927532328FAX: 927535360O.T. VILLANUEVA DE LAVERAAV. DE LA VERA, S/NTEL.: 927567031

CENTROS INTERPRETACIÓN

C.I. DE LA RESERVANATURALCTRA N-110JERTETEL.: 927014936C.I. DE LA ALTA MONTAÑAY LA TRASHUMANCIAREAL DE ARRIBA, 3TORNAVACASTEL.: 927177018C.I. DEL AGUAPARAJE DE PEÑAS ALBAS, S/NCABEZUELA DEL VALLETEL.: 927472004

45


De route bevindt zich in het zuidwesten van de provincie Cáceres, aan de randvan de grens met Portugal, die wordt gevormd door een gedeelte van de rivierde Tajo (de Taag). Het gebied staat bekend als “Tajo Internacional”, dat tot Na-tuurPark is uitgeroepen in 2006. We vinden de voorgestelde route vanuit Va-lencia de Alcántara via de N-521 (Cáceres-Portugese grens), waar we de afslagvan de EX-374 nemen, richting Cedillo, ofwel vanaf het dorpje Membrío, via deCC-126. Vanuit het noorden, komen we er via de EX-117.


De voorgestelde route is een lus, waarbinnen wegen en zandpaden elkaar afwis-selen. De route is bedoeld voor een bezoek met de auto, en is op één dag af te leg-gen, waarbij we op verschillende bijzondere observatiepunten zullen stoppen. Deroute loopt langs vlakke gedeelten, met weides en uitgestrekte velden met brem,ideaal voor klein wild, dus veelbezocht door roofvogels die vanuit de nabijgelegenbergen en rivierbeddingen komen. Het is een gebied waar veel veeteelt plaats-

R U T A S O R N I T O L Ó G I C A S P O R E X T R E M A D U R ATajo Internacional 4


N-521

EX-374

EX-3

76

Tajo Internacional

46

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

spaanse keizerarend / monniksgier / vale gier / havikarend / oehoe / zwarte kraai

grijze wouw / zwarte ooievaar / aasgier / slangenarend/ dwergarend

cetti´s zanger / goudvink / houtduif

vindt, dus we kunnen er verschillende aaseters zien, zoals de monniksgier, devale gier en de aasgier die het terrein afspeuren op zoek naar eten. Onderwegzien we egale en kleurrijke weiden met hier en daar steen- en kurkeikbossen, ende vele poelen en meertjes worden vaak bezocht door zwarte ooievaars. Op deelektriciteitsmasten kunnen we vaak het silhouet van de rode wouw ontwaren,evenals de buizerd en de slangenarend. Het landschap is vrij glooiend, soms ruwonderbroken door de gekloofde en ondoorgankelijke rivierbeddingen van de TajoInternacional, die op een zo geweldige en spectaculaire manier ingesneden is inhet landschap, dat het vanuit de verte onzichtbaar is. Het is zelfs zo dat we van-uit Spanje wél de dorpen en weides in Portugal kunnen zien liggen, maar niet deoevers van de rivier, waarvan de loop soms alleen verraden wordt door de mist-banken die ´s winters in de vallei voorkomen. Aan de oevers van de rivier vindenwe één van de belangrijkste broedpopulaties van zwarte ooievaar en aasgier, naastandere roofvogels, als de vale gier, de monniksgier, de steenarend, de havikarenden de oehoe. Aan de overkant, en in de nabijgelegen bergen, nestelt de Spaansekeizerarend, waarmee de de lijst van vogels die de ornitholoog het meest waar-deert, compleet is. Buiten de rivierbedding, zetten we de route voort richting deSierra de Santiago, waar zich een uitgestrekt landschap van boomweides (“de-hesas”) uitstrekt. Als de vlucht van de grote roofvogels en de mooie silhouettenvan de zwarte ooievaar al een spectaculair uitzicht bieden, wat dan te zeggen vande vele duizenden houtduiven die in deze streek overwinteren en die dagelijksware wolken vormen wanneer ze zich richting hun voederplaatsen begeven, omzich tegoed te doen aan eikeltjes, of richting hun slaapplekken in de eucalyptus-bomen in de gebergtes en de rivierbeddingen.Vanuit Valencia de Alcántara, komend vanaf de N-521, nemen we de afslag rich-ting Cedillo, via de EX-374 en daarna richting Herrera de Alcántara over de EX376, om vervolgens af te dalen richting de oevers van de Tajo Internacional, waarwe van het schitterende landschap en van de meest representatieve habitats vandit beschermde natuurgebied kunnen genieten. Op het punt (X:0636373, Y:


47

Zwarte wouw

Tajo Internacional

48

438969) vinden we een uitkijkpunt vlak aan de weg, waarvandaan we de vallei vande Taag-rivier kunnen bezichtigen, een prachtige, schaduwrijke noordhelling aan-gekleed met vele aardbeibomen, viburnum, smalbladige steenlindes en olijfbomendie groeien op de leisteenbanken, maken dit gebied bij uitstek geschikt om kleinestruweelvogels, zoals lijsters, appelvinken en goudvinken te zien, voornamelijk tij-dens de herfst en winter, wanneer er een zeer groot aanbod aan vruchten is voorde overwinterende vogeltjes. Op het traject richting Herrera de Alcántara, kunnenwe vele zwermen blauwe eksters zien, naast grijze wouwen en zwarte kraaien, eensoort die in deze regio plaatselijk en jaarrond voorkomt. Hiervandaan keren we terug richting het plaatsje Santiago de Alcántara via deCC-37, waar we door ingeklemde rivierbeddingen komen, zoals die van het ri-viertje de Alburrel, die zich een weg zoekt tussen muren van leisteen, voordathij even verderop uitmondt in de Taag. Op het leisteen kunnen we eenvoudigde zwarte tapuit zien, die altijd in rotsachtige habitats te vinden is. Aangeko-men in Santiago de Alcántara, volgen we de borden om naar het bezoekers-en informatiecentrum “El Péndere” te gaan. Daarvandaan vertrekt de routenaar de bron van de Geregosa, een kleine tocht van zoń 7 kilometer die onsleidt naar de oevers van de Tajo en de beroemde bron van medicinaal/helendwater. Het is een eenvoudige route, want de borden zijn gehomologiseerd ende weg is in goede staat. Echter, op het punt (X:0650063, Y: 43486053) gaanwe rechtdoor. Aangekomen bij de oever van de Tajo, vinden we enkele voor-zieningen voor openbaar gebruik, zoals het uitkijkpunt en borden met uitlegover de omgeving. Deze plek biedt prima mogelijkheden om de vlucht van en-kele oevervogels te observeren: blauwe reiger, aalscholver, vale gier, zwarteooievaar en aasgier, etc. Terug in Santiago de Alcántara, nemen we de CC-126richting het plaatsje Membrío. Bij het verlaten van het dorp, slaan we linksafeen weg in op het punt (X:0651072, Y: 4386209), die ons bij een oord brengt

Havikarend

dat bekend staat onder de naam “Las Viñas”. De route is goed aangegeven enhet wegdek is het hele stuk over de PR-CC96, goed. Als we aankomen bij heteinde van deze weg, vinden we wederom verschillende voorzieningen vooropenbaar gebruik, zoals een parkeerplaats, een uitkijkpunt en een indrukwek-kende observatietoren waarvanaf we comfortabel kunnen kijken naar de rots-wanden langs de rivier en waar de vale gier, de zwarte ooievaar en de aasgiernestelen. Terug in Santiago de Alcántara, nemen we de CC-37, die ons terug-brengt naar de N-521, begin- en eindpunt van de route. Op het punt(X:0651077, Y: 4384412) nemen we een weg naar links, die ons naar het hoog-ste punt van de Sierra de Santiago brengt. Het is aan te raden de auto bene-den aan de bergen te laten staan en te voet naar het uitkijkpunt te gaan, dat zichop hoogte bevindt en waar we een indrukwekkend landschap kunnen aan-schouwen. Tijdens de klim zien we de Peña de los Barreros, een paar klippenkwartssteen, waar zich een kolonie vale gieren bevindt.


De Spaanse keizerarend en de zwarte ooievaar verdienen speciale aandacht,omdat deze met uitsterven bedreigd worden. Zij broeden zowel in de boom-weides als in de bergen en de steile rotsoevers van dit gebied. Deze populatievan de spaanse keizerarand samen met die van de bergrug van de Sierra SanPedro vormen de het belangrijkste bolwerk van deze soort in Extremadura. Dezwarte ooievaar heeft vele verzamelplekken voordat de trek begint, verdeeldover grote en kleine plassen tussen de boomweides en de uitlopers van de ri-vieren. De monniksgier, die zo past bij dichtbegroeid Mediterraan struikgewasis in grote getale aanwezig in dit gebied, deels dankzij de grote kolonies in denaburige Sierra de San Pedro. Het is niet moeilijk hier soorten te zien als dehavikarend, de steenarend, de slangenarend, de dwergarend, de vale gier of deoehoe, waarvan er in deze contreien vele paren nestelen in de veilige omgevingvan de rotswanden en de bomen. We benadrukken de aasgier, waarvan hieréén van de belangrijkste broedpopulaties van Extremadura stand houdt.De uitermate goede staat van de rivierbegeleidende vegetatie en die van deschaduwzijde van de sierra, bieden uitstekende plekken om zich te verschui-len en om eten te zoeken voor een ontelbaar aantal kleine soorten: grasmus,roodborst, heggenmus... In de boomweiden, zien we vaker de grijze wouw ende zwarte kraai – zeldzaam en zeer plaatselijk aanwezig in Extremadura, - enontelbare zwermen luidruchtige blauwe eksters. Tijdens de winter zijn vooralde zwermen van duizenden houtduiven indrukwekkend, omdat zij in enormewolken ronddraaien tijdens hun vluchten. De omgeving van de Tajo Internaci-onal samen met de Sierra de San Pedro vormen verreweg het belangrijksteoverwinteringsgebied van Extremadura voor deze soort. Bovendien kunnenwe ´s winters grote aantallen aalscholvers zien in de Taag-rivier.


49

Tajo Internacional

50

Seizoenskenmerken

Deze route kan in ieder jaargetijde bezocht worden. In de winter kunnen we vanindrukwekkende zwermen houtduiven genieten, en in de lente, keren de zo-mergasten terug: zwarte ooievaar, aasgier, dwergarend, slangenarend... Delente is tevens het broedseizoen, dus dan dienen we niet van de aangegevenroute af te wijken. Zo vermijden we overlast voor de vogels in deze gevoeligeperiode. In de zomer is het erg warm, dus dan is het aan te raden er niet opde warmste momenten van de dag te komen. De warmste uren zijn bovendienook niet de meest ideale om vogels te kijken. In deze periode verzamelen dezwarte ooievaars zich, alvorens aan de trek te beginnen.


In de omgeving vinden we de Sierra de San Pedro, officieel erkend als vo-gelrichtlijngebied, en één van de streken met de meeste broedparen vanSpaanse keizerarend en monniksgier van het Iberisch Schiereiland. Ook dicht-bij ligt het habitatrichtlijngebied Llanos de Alcántara y Brozas, met een com-binatie van verschillende habitats: natuurlijke weiden, akkers, bremvegetatiesen “dehesas” (boomweiden) met steeneiken. Dit gebied is rijk aan steppevo-gels zoals grote trap, kleine trap, zwartbuikzandhoen, kalanderleeuwerik, etc.De spil van deze streek is de Taag-rivier met een netwerk aan zijrivieren zoalsde Eljas, Salor, Aurela en Sever. De Taag is rijk aan vis en heeft een gezondeotterpopulatie. In september staat de “dehesa” in het teken van het burlen vande edelherten tijdens de bronsttijd. Dankzij het veel voorkomen van groot wild,waarop ook wordt gejaagd, is dit spektakel op vele plekken in de bergen endalen te aanschouwen. De streek heeft bijzonder veel monumenten die stam-men uit het Stenen Tijdperk. De grafmonumenten (dólmenes) van Santiagode Alcántara, Herrera de Alcántara en Cedillo zijn prachtige voorbeelden hier-van. In de grot van “El Buraco” in Santiago de Alcántara bevinden zich mooie,schematische rotstekeningen uit de prehistorie.Alcántara heeft veel te bieden op het gebied van architectuur, onder andereboerderijen, paleizen, herenhuizen en kloosters, zoals die van San Benito, waarjaarlijks in de eerste helft van augustus, het klassieke theaterfestival plaatsvindt.Het klooster van San Bartolomé is recent omgebouwd tot Hospedería-hotel.Tijdens een verblijf in Alcántara mag een bezoek aan de Romeinse brug over deTaag niet ontbreken. De brug maakt deel uit van de “Vía de la Estrela”-weg.

Tekst: Víctor Manuel Pizarro Jiménez

ACCOMMODATIES

ALCÁNTARA

H**** HOSPEDERIA CON-VENTUAL DE ALCANTARACTRA. DEL POBLADO DE IBER-DROLA, S/N927390638HS** KÁNTARA AL SAIFAVENIDA DE MERIDA, 2927390246 • 927390833HA* KANTARA-AL-SAIFAVDA. DE MÉRIDA S/N927390833 • 927390246CR LA CAÑADAC/ REGIMIENTO DE ARGEL, 20927390298 • 676826796CR LA NACENCIAALTOZANO, 7927390522CR SAN ANTONIOC/ SAN ANTÓN,40927390822 • 676847706CR EL GALAPEROCTRA. MATA-GARROVILLAS,KM. 17649551054ATR LA CASINASOLEDAD, 2655448881 • 927390105CT PUENTE DE ALCANTARAFINCA LOS CABEZOS, C-523KM. 53,300927390947

BROZAS

HR EL VAQUERILFINCAL EL VAQUERIL927375257 • 659101710H**** CONVENTO DE LA LUZCRTA. DE HERRERUELA S/N927395439H** BALNEARIO SAN GREGORIOCTRA. SAN GREGORIO S/N927191050H** LA LAGUNAEX-207 CRTA. CACERES ALCAN-TARA KM 33927395341HS* POSADA, LAPLAZA DE OVANDO, S/N927395019CR LA HUERTAPLAZA DEL COSO, S/N699354473 • 927395009

CARBAJO

HR BALDIO GRANDECTRA. CARBAJO A SANTIAGODE ALCÁNTARA, KM. 1,5927491014 • 696466773CR BALDIO GRANDECRTA. CARBAJO-SANTIAGO DEALCÁNTARA KM 1.5927491014 • 696466773ATR TAJO INTERNACIONALC/ LA CONSTITUCIÓN,13667743627 • 609361689

CEDILLO

P ROBLEDOANTONIO MORENO, 9927590068

HERRERA DE ALCÁNTARA

HS* PURICALLE ARRABAL, Nº 1927591002CR LA ROMERAFINCA " TRES RIVEROS"923238185 • 606434515CR LA SOLANAFINCA SOLANA. CTRA. DE CE-DILLO, KM. 24,300927491081 • 927491055CR CASA LOLAC/ SAN SEBASTIAN,3927591060CR LA GALANAFINCA "TRES RIVEROS"923238185 • 606434515CR LA MALVARROSAFINCA "TRES RIVEROS"923238185 • 606434515CR LA MALVAZULFINCA " TRES RIVEROS"923238185 • 606434515CR LA SERENAFINCA "TRES RIVEROS"923238185 • 606434515

HERRERUELA

HR SIERRA DE SAN PEDROZURBARÁN, 8927371641 • 686948442

MEMBRÍO

CR TURISMO RURAL LANORASAN BERNABÉ, 7927594125 • 927584178ATR LA NORASAN BERNABÉ,7927594125 • 617452233

SANTIAGO DE ALCÁNTARA

ATR EL BURACOCRTA. VALENCIA DE ALCAN-TARA S/N927592029 • 629515647A EL BURACOCAMINO DEL MIRADOR, S/N927592257 • 927234893

VALENCIA DE ALCÁNTARA

HR CONVENTO, ELCASERIA DE SAN PEDRO, S/N927584129H**** CASA ESCOBARJEREZALFACAR, 13927668139H* CLAVO, ELRAMON Y CAJAL, 14927580268 • 927581020H* IBERICAPASEO DE SAN FRANCISCO, 14927580150HS* NAIROBIHERNAN CORTES, 9927580136P SERRANA, LASAN JUAN, 8927580020CR LA PORTILLA DEL JINIEBROPARAJE EL JINIEBRO ACEÑA BORREGA, LA927599015CR SOTO DE NISAFINCA LA MORERA DE ARRIBA ACEÑA BORREGA, LA924220776 • 600432574CR LA TORACORTIJO DE LA TORA VALENCIA DE ALCANTARA686965445 • 927491066CR EL LINCECORTIJO LA TORA, APDO. 20VALENCIA DE ALCANTARA686965445 • 927491066CR EL ZORROCORTIJO LA TORA, APDO, 20VALENCIA DE ALCANTARA686965445 • 927491066CR LA JIGUERAC/ CASIÑAS BAJAS, S/NVALENCIA DE ALCANTARA669550655 • 927582591CR MONTENUEVOPARAJE MONTENUEVO S/N ACEÑA DE LA BORREGA927599021 • 630621385


51

Interessante gegevens (Parque Natural TAJO INTERNACIONAL)


Tajo Internacional

52

CR VIRGEN DE LA CABEZAFINCA LA MORERA DE ARRIBA924251791 • 676830547CR EL CASTAÑAR IINAL. 521, KM.149,8. PUERTOROQUE927584040CR EL CASTAÑAR IIINAL. 521K, KM.149.8. PUERTO ROQUE927584040CR EL CASTAÑAR IVNAL.521, KM. 149,8. PUERTO ROQUE927584040CR EL CASTAÑAR INAL. 521, KM. 149,8 PUERTO ROQUE927584040CR EL CIERVOCORTIJO LA TORA, APDO, 20686965445 • 927491066CR EL JABALICORTIJO LA TORA. APDO. 20927491066 • 686965445CR SALTO DE CABALLOCASERÍO LA FONTAÑERA927580865ATR PINAR DE JOLAANTOLINA DURÁN, S/NJOLA690821624ATR EL ARROYOLOS ARROYOS DE ABAJO (LAS HUERTAS DE CANSAS)666829177 • 626195615

ATR HUERTA DEL SEVERHUERTA LUNA S/N APDO. 10639483667 • 924221157

ATR LA JIGUERACASIÑAS BAJAS927582591 • 669550655

ATR LA MACERAFINCA LA MACERA927582299 • 639548709

ATR LOS OLIVOSAVDA. LISBOA URB. LOS OLIVOS S/N927581006 • 927582312

ATR QUINTA DE LUNAACEÑA LA BORREGA, S/N924221157 • 639483667

ATR ROCAMADORFINCA LA MACERA S/N927582299 • 639548709

ATR VALBÓNFINCA LA MACERA927582299 • 639548709

ATR EL JINIEBROACEÑA LA BORREGA927584062 • 636417812

ATR EL REGATOHUERTA LUNA, S/N927491078 • 660451270

ATR MARCELINOC/ CASA NUEVA, S/N927599059 • 650408988

ATR PUERTO ROQUEPUERTO ROQUE, S/N

927584171 • 627483550

ATR ALBORADA DELSEVERHUERTA LUNA S/N.639483667ATR SAN PEDROHELECHO, S/N660080648 • 699051305CT AGUAS CLARASCTRA. DE JOLA, KM. 3927549099 • 927549099

ZARZA LA MAYOR

ATR PEÑAFIELAVDA.CONSTITUCIÓN927370465 • 616763958

OFICINAS DE TURISMO

O.T. ALCÁNTARAAV. DE MÉRIDA, 21TEL.: 927390863FAX: 927390863O.T. VALENCIA DE ALCÁNTARAHERNÁN CORTÉS, S/NTEL.: 927582184FAX: 927582184

C. DE INTERPRETACIÓN

C.I. TAJO INTERNACIONALVELÁSQUEZ, S/NCEDILLOTEL.: 927590029C.I. EL PÉNDERELAGAR, 3SANTIAGO DE ALCÁNTARATEL.: 927592311

53

R U T A S O R N I T O L Ó G I C A S P O R E X T R E M A D U R ACanchos de Ramiro en het stuwmeer van Portaje 5


Plaatsen die als referentiepunt dienen: Torrejoncillo, Portaje, en Cachorrilla,alledrie gelegen in de streek van Coria. Aanbevolen toegangsroute is de snel-weg A-66 (N-630), afslag Torrejoncillo-Coria (EX-371) op de col Puerto de losCastaños (Cañaveral); eenmaal aangekomen in Torrejoncillo, rijden we richtingCoria (EX-109) en op iets meer dan 4km. nemen we de afslag naar links, viaeen B-weg naar de dorpen Portaje (5 km.) en Cachorrilla (15 km; na de afslagrichting Pecueza te hebben genomen). Bladnummers 621 en 622 van de IGN(Nationaal Geografisch Instituut)-kaarten met schaal 1:50.000.

Vale gieren


EX-109

Canchos de Ramiro en het stuwmeer van Portaje

54

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

vale gier / monniksgier / Spaanse keizerarend / havikarend / steenarend / blauwe reiger / krooneend

zwarte ooievaar/ aasgier / zwarte wouw

houtduif / kraanvogel / Eendensoorten

Trekvogels Watervogels


1) Canchos de Ramiro (Rotsen van Ramiro): Canchos de Ramiro en de rivierenen de sierras van de omgeving (Sierra de la Garrapata, Sierra Solana, etc.) zijnvanwege hun uitzonderlijke rijkdom aan flora en fauna uitgeroepen tot Site ofCommunity Interest (SCI) en Speciaal Vogelrichtlijngebied (ZEPA), en maken on-derdeel uit van de Red de Espacios Naturales Protegidos (Netwerk van Be-schermde Natuurgebieden) van Extremadura. Met name Los Canchos, vormteen spectaculaire toegangspoort tot de rivier de Alagón, tegenwoordig onder-broken door het Alcántara stuwmeer. De voorgestelde route is 10 km. (heen enterug) en kan dus gemakkelijk in een halve dag worden afgelegd, zowel te voet(aanbevolen), als met de auto. Canchos (of El Boquerón) is eenvoudig te berei-ken. We hoeven slechts een pad vanuit Cachorrilla te volgen, dat gedoteerd ismet bordjes die de weg wijzen. Om precies te zijn, moeten we vanuit deze plaatsde weg naar Ceclavín nemen en na 200m., op de plek waar de Ermita del Cristoen een kleine poel liggen (29S-699309-442090), slaan we rechtsaf het pad in,(genaamd Camino del Chorrillo (pad van het straaltje) ), dat zich een weg zoekttussen mooie weides en beekjes en dat ons tot bij de rotsen brengt.2) Het stuwmeer van Portaje. Een klein meertje van grote ornithologischewaarde, dat zich dichtbij de plaatsen Portaje (op 4,5 km.) en Torrejoncillo (op3 km.) bevindt, waarvandaan het stuwmeer, via verschillende geasfalteerdewegen, goed bereikbaar is. De totale lengte van de voorgestelde route is 17 km.en is bedoeld om met de auto af te leggen in een halve dag. Vanaf het eerst-genoemde dorp, nemen we (naast de Ermita de Cristo) de ventweg van destuwdam, die we ongeveer 2,5 km. volgen. We komen dan bij een kruispunt(29S-70852-441903) waar we linksaf gaan. Na ongeveer 800 m., en na hetoversteken van de Ribera de Fresnedosa komen we bij de dam (waar de Er-


55

Witgat

56Slechtvalk


mita de la Virgen del Casar staat). Bij het stuwmeer gaan we rechtsaf en vol-gen de genoemde weg, die ons helemaal langs de linkeroever van het stuw-meer leidt. Nadat we de brug over één van de uitlopers zijn overgestoken,komen we aan in het plaatsje Torrejoncillo. We kunnen op één van de eerder-genoemde kruisingen (29S-714624-441808), dichtbij het water, ook een anderpad nemen, dat langs de rechterkant van het meer loopt.


1) Canchos de Ramiro: Grote diversiteit en concentratie van grote roofvogelsdie nestelen op de steile kliffen van het kwartsgebergte. Met name de kolonievale gieren (+100 paren) is bijzonder, evenals de aanwezigheid van enkele parensteenarenden, havikarenden, aasgieren, oehoes, torenvalken, slechtvalken enzwarte ooievaars. Lopend richting de waterkant, zien we vooral typische vo-gels van de dehesa (boomweide) (slangenarend, dwergarend, blauwe ekster,en vele andere soorten zangvogels, die we vaker zien in deze Mediterrane leef-omgeving. In de “dehesas” en in de omliggende gebergtes nestelen voorts deSpaanse keizerarend, de rode en de zwarte wouw en de monniksgier. Op ennabij het water van het stuwmeer kunnen we verder diverse watervogels zien,waaronder de aalscholver, de blauwe reiger, of verschillende eendensoorten.


57

Blauwe reiger

58

2) Het stuwmeer van Portaje: Dit wetland is uitgegroeid tot één van de be-langrijkste voor watervogels (grote aantallen en diversiteit) van de provincieCáceres. Er zijn meerdere projecten uitgevoerd om de habitats te onderhoudenen te verbeteren (stuwen, kunstmatige eilanden, observatietorens, etc.). Tij-dens de winterperiode herbergt deze zone ruim 2.500 vogels met een grote di-versiteit aan soorten (eendensoorten, fuutachtigen, meerkoeten, etc.). Tijdenshet broedseizoen, valt vooral de krooneend op, want dit is één van de weinigeplekken in Extremadura waar deze soort nestelt. Daarnaast is er een belang-rijke kolonie van blauwe reiger en ooievaar aan de achterkant van het stuwmeer.

Seizoenskenmerken

Deze route kunnen we op ieder moment in het jaar bezoeken, maar is metname tijdens de broedtijd in de lente en in de winter zeer de moeite waard.


Natuuurlijke waarden: Prachtige, altijd groene bossen van steen- en kurkei-ken bedekken de gehele streek, met name de waarden en de vlaktes rond deRibera de Fresnedosa. Deze en andere riviertjes worden bovendien begeleiddoor fane beekbossen met essen.Etnografische waarden: Volksarchitectuur in de kleine dorpen (Cachorrilla,Pescueza, Portaje, etc.) en typische gebouwen die bij landbouw en veeteelthoren (stenen muren, ronde hutten, waterputten, etc.)Volksfeesten: Een aantal zijn uitgeroepen tot Toeristisch Belang: Las Caran-toñas (Acehuche, 19-20 januari), Los Sanjuanes (Coria; 24 juni) en La Enca-misá (Torrejoncillo 7 december).Monumenten: Van Toeristisch Belang: het historische centrum van de stadCoria herbergt een aantal van de meest bijzondere monumenten van Extre-madura (stadsmuren, Romeinse bruggen, kasteel, kathedraal, paleizen, kloos-ters, etc). Het Klooster van El Palancar (Pedroso de Acim), waarvan men zegtdat het “het kleinste klooster ter wereld” is, is een prachtig voorbeeld van re-ligieuzea architectuur.

Teksten: Casimiro Corbacho Amado


ACCOMMODATIES

CACHORILLA

CR EL BOQUERÓNPLAZA MAYOR,4927140748 • 606518463CR CASA CANDIDOPLAZA MAYOR, 1927140748 • 606518463CR LOS CANCHALESPLAZA MAYOR,6927140748 • 606518463

CASILLAS DE CORIA

ATR EL MOLINOPLAZA MAYOR, 1927146001 • 927146008

CECLAVÍN

P SAN MARCOSC/ RETIRO,1605571523CR EL LAGARC/ MOLINO ESQ. CALLES ELJAS927393397 • 627471134ATR LA BORRASCAC/RETIRO, 1605571523 • 927393282

CILLEROS

CR LA MESONERACAMINO DEL TESO MORENO, S/N646486338ATR LA MESONERACAMINO DEL TESO MORENO, S/N646486338

CORIA

H**** PALACIOPLAZA DE LA CATEDRAL, S/N927506449H** MONTESOLCALLE PUENTE DE HIERRO927501049 • 927500277H** SAN CRISTOBALCarretera Ciudad Rodrigo, km.33927501412H* KEKES, LOSAVENIDA SIERRA DE GATA, 49927504080 • 927500494P EL CASERO DE GUIJOC/ EL GUIJO,32927500245

MORALEJA

H* ENCOMIENDA, LAPLAZA DE ESPAÑA, 13927147759 • 927515833

HS** DELPHOSAVENIDA PUREZA CANELO, 15927515425 • 927515403HS* REYPALAVDA. LUSITANIA, 19927147942HS* VOLANTE, ELAVDA. DE PUREZA CANELO, 40927515177 • 927515406

ZARZA LA MAYOR

ATR PEÑAFIELAVDA.CONSTITUCIÓN927370465 • 616763958

VVV´S

O.T. CORIAAV. DE EXTREMADURA, 39TEL.: 927501351FAX: 927500735 [email protected]. MORALEJAAV. PUREZA CANELO, S/NTEL.: 927147088FAX: [email protected]


59

Interessante gegevens (ZEPA Canchos de Ramiro y Ladronera)

Havikarend


60

Monniksgier en Vale gier

61


6


Monfragüe ligt ongeveer in het midden van de provincie Cáceres, waar de ri-vieren de Taag en de Tiétar samenkomen. Het is het enige Nationale Park vanExtremadura, en heeft een oppervlakte van 18.118 ha. beschermd gebied. HetPark en de directe omgeving, in totaal 116.151 ha. zijn als Vogelrichtlijnge-bied (ZEPA) beschermd in het kader van het Natura2000 netwerk. De kern vanhet park wordt gevormd door verschillende aaneengesloten en parallel lopendekleine bergruggen (“sierras”), die onderling verbonden worden door de Tajo-rivier. De Tiétar en andere kleinere beken, slijten diepe kloven uit, alvorens inde Tajo uit te monden, waardoor een spectaculair samenspel ontstaat van rots-kliffen waar zich een veelheid aan vogels bevindt. Het water van genoemde ri-vieren wordt tegenwoordig opgestuwd door de stuwdammen van Alcántara,Torrejón-Tajo en Torrejón-Tiétar. Ondanks dat het gebied niet erg hoog ligt,hebben het grillige reliëf en de rivieren ervoor gezorgd dat de mediterrane bos-sen en struwelen , die een heel hoge natuurwaarde hebben, goed behoudenzijn gebleven. Maar wat dit gebied werkelijk meerwaarde geeft is de enormeoppervlakte aan “dehesas” (boomweides) die zich uitstrekken van noord naarzuid door het Nationale Park, en die een ware voorraadkast vormen voor demeest waardevolle vogels van Monfragüe om uit te eten.

Nationaal ParkMonfragüe


EX-208

Nationaal Park Monfragüe

62

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Blauwe reiger, rode patrijs, rode wouw, vale gier, monniksgier, havik, Spaanse keizerarend, steenarend,havikarend, slechtvalk, oehoe, kleine bonte specht,zwarte tapuit, rotszwaluw, thekla leeuwerik, blauwerotslijster, blauwe ekster, alpenkraai, appelvink

Zwarte ooievaar, ooievaar, zwarte wouw, aasgier,slangenarend, dwergarend, moorse nachtzwaluw,alpengierzwaluw, kaffergierzwaluw, vale gierzwaluw,bijeneter, roodstuitzwaluw, blonde tapuit, orpheusgrasmus, baardgrasmus, brilgrasmus,Provencaalse grasmus, wielewaal.

Aalscholver, heggenmus, goudvink, koperwiek, vuurgoudhaan, goudhaan, sijs.

De toegang tot Monfragüe is eenvoudig te vinden en staat overal goed aange-geven. Binnen in het park ligt slecht één woonkern, Villarreal de San Carlos,het gehucht dat toebehoort aan de gemeente Serradilla, en dat volledig in hetteken staat van het Park. Hier bevinden zich de verschillende bezoekerscen-trums . Het park is via de weg op drie verschillende manieren bereikbaar: Van-uit het noorden, over de EX-208, op zoń 20 km. van Plasencia en op 15 km.van de snelweg EX-A1. Vanuit het zuiden, via de eerdergenoemde EX-208 vanafTrujillo, op zoń 50 km. nadat we door Torrejón el Rubio zijn gekomen. Totslot, vanuit het noordoosten, over een kleine weg vanaf de snelweg EX-A1,waar we de afslag nemen ter hoogte van de Tiétar-rivier. De EX-390 verbindtde stad Cáceres met Torrejón el Rubio en de EX-385 verbindt de EX-208 metde snelweg A-5, die langs Jaraicejo loopt.


Het grootste gedeelte van het Park is niet toegankelijk voor bezoekers, waar-door het gedeelte dat wel open is, relatief klein is. We vinden in dit stuk parkechter het beste van wat Monfragüe op vogelgebied te bieden heeft. Er zijnzelfs plekken die wereldwijd bekend zijn onder ornithologen, vanwege het feitdat men hier eenvoudig en onder spectaculaire omstandigheden enkele em-blematische vogels kan observeren. Vanwege de beperkingen, is de beste ma-nier om optimaal van een ornithologisch bezoek aan Monfragüe te genieten,een tocht langs de belangrijkste observatiepunten, allen langs de weg gele-gen, duidelijk aangegeven en met parkeergelegenheid. Bij meerdaagse bezoe-ken kunnen we de tocht herhalen, ofwel één van de aangegeven wandelroutesafleggen die in en om het park lopen. Welke vogelsoorten we op de verschil-lende plekken kunnen zien, wisselt licht van jaar tot jaar, omdat, zoals bij iederbiologisch proces, er een zekere dynamiek plaatsheeft.


63

Hop


64

De belangrijkste uitkijkposten van het Park zijn, van zuid naar noord:Salto del Gitano-Peña Falcón. In de entree vanuit Trujillo. Een indrukwek-kende rotsklip, zonder twijfel het meest gefotografeerde punt van het Monfra-güe. De vogelgemeenschap die hier huist is al even indrukwekkend, met degrootste populatie vale gieren van het park (meer dan 100 paren bij elkaar op-geteld en soms wel meer dan 400 exemplaren), de zwarte ooievaar (2-5 parenin de laatste jaren), spaanse keizerarend, havikarend, slechtvalk, aasgier ende oehoe. Ook de steenarend is te zien. Onder de kleine vogels, ontdekken weals we goed kijken de kaffergierzwaluw en de zwarte tapuit.La Serana. Bij de toegang komend vanaf Plasencia. Hier huizen de vale gier,de aasgier, en soms de havikarend en de kaffergierzwaluw. La Tajadilla. In de buurt van de stuwdammen van Torrejón en voorzien vaneen uitzichtpunt, picknicktafels en een grote parkeerplaats. Het is een kleinerotswand die een goede gelegenheid biedt om vale gieren en aasgieren te ob-serveren, evenals havikarenden. Recent zijn er ook zwarte ooievaars en kaf-fergierzwaluwen naar toe gekomen, maar hun aanwezigheid zou slechtstijdelijk kunnen zijn.La Báscula. Een prima plek om de monniksgier te zien en, met enig geluk,ook de spaanse keizerarend.

“Salto del Gitano” (“Sprong van de Zigeuner”)

La Higuerilla. Biedt een panoramisch zicht op de rivier de Tiétar, waar we dezwarte ooievaar en de aasgier kunnen zien. Aan de overkant nestelt de mon-niksgier.Portilla del Tiétar. De noordoostelijke uitgang van het park. Hoewel kleiner danPeña Falcón, is de de andere “hotspot” van Monfragüe. Een uitzonderlijke plekom de vale gier, de spaanse keizerarend, de oehoe (beste plek van het park)en de aasgier te zien en te horen. Daarnaast raden we aan de weg te volgen totLa Bazagona en de snelweg EX-A1. Rijdt langzaam en voorzichtig over dit stuk,dat eerst door een oud bos met kurkeiken loopt waar de kleine bonte spechtnestelt, en misschien zelfs de Iberische tjiftjaf. Daarna volgt een gebied metboomweides, zeer geliefd bij herten gedurende de het burlen, en met een ko-lonie (witte) ooievaars en blauwe reigers in het westen, bij de rivier de Tiétar.Het einde van de weides en geïrrigeerde akkers is met name interessant van-wege de recente aanwezigheid van luidruchtige kraanvogel en de keep in som-mige jaren. Het bezoek aan de drie eerdergenoemde uitkijkpunten kanaangevuld worden met drie wandelroutes:Rode route. Tussen Villarreal de San Carlos en het kasteeltje van Monfragüe.We hebben hier verschillende mogelijkheden, met routes tussen de 10 en 16km. (van 3 uur en 30 minuten tot 6 uur). Dit pad loopt door afwisselendezones, met olijfbomen, zonneroosjes-struweel, steeneikenbomen, en speciaal,een dichtbegroeid bos van aardbeibomen en eiken op de schaduwrijke noord-helling onder het kasteel. Een bezoek aan het Kasteel van Monfragüe is ver-plicht. We kunnen het ook bereiken vanaf de zuidkant, via een geasfalteerdeweg, tussen eikenbomen en wilde olijfbomen. Vanaf het kasteel hebben weeen schitterend panoramisch uitzicht, opgeluisterd door de vlucht van gieren,en de mogelijke aanwezigheid van de kaffergierzwaluw en alpenkraai.Gele route. Tussen Villarreal en La Tajadilla, een km. of 8, zoń 3 uur, heen enterug. Doorkruist boomweides en een maquis-achtige vegetatie met vooralstruiken van Cistus (zonneroosje).Groene route. Van Villarreal naar de Gimio-heuvel, zoń 7 km, ofwel 2,5u.heen en terug. Deze route loopt langs de typische landschappen van Monfra-güe en eindigt bij een uitkijkpunt, met een fraai panoramisch uitzicht.


65

Vale gieren


66


Monfragüe is waarschijnlijk de beste plek van Extremadura om vogels te kijken,vooral voor roofvogels. De volgende cijfers onderstrepen de variëteit en de hoe-veelheid vogels: De monniksgier is waarschijnlijk de meest karakteristieke, metmaximaal 339 getelde paren en schattingen die boven de 400 paren uitkomen.Er zijn 12 paren van de spaanse keizerarend, waarvan sommige recent genes-teld hebben in de buurt van de beste uitkijkpunten. Van de aasgier zijn er meerdan 30 paren, net zoals de zwarte ooievaar. De meest zichtbare roofvogel iszonder twijfel de vale gier, met zeker 635 paren en schattingen die over de 800gaan. Minder aanwezig zijn de steenarend (6-7 paren), de havikarend (6-7paren) en de slechtvalk (3-4 paren). Van andere roofvogels zijn geen exacte cij-fers beschikbaar, maar er leven enkele tientallen paren van soorten als oehoe,rode wouw, buizerd, dwergarend en slangenarend in Monfragüe, vooral in de”dehesas” in de omgeving. Veel talrijker is de zwarte wouw, met 150-200 paren;veel meer dan de meer zeldzame havik, sperwer, en de grijze wouw. Naast deroofvogels, zijn ook vogels die zich ophouden in bergachtig gebied interes-sant, zoals de kaffergierzwaluw, alpenkraai zwarte tapuit, blauwe rotslijster,rotsmus, roodstuitzwaluw en de zwarte roodstaart. De bosvogels zijn hier min-der bijzonder, omdat de meerderheid in heel Extremadura voorkomt, maar welspeciaal zijn de Orpheusgrasmus, de kleine bonte specht, de Iberische tjiftjaf,de appelvink en de goudvink. Belangrijker zijn de vogels van open veld, een-voudig te zien in ontboste gedeeltes van het park waar eucalyptusbomen weg-gehaald zijn. We hebben het dan over de blonde tapuit, theklaleeuwerik, bril-,baard- en Provencaalse grasmus en de kleine zwartkop.

Seizoenskenmerken

De tijd van het jaar dat we de grootste variëteit aan vogels kunnen zien, is delente, van maart tot mei. Dit is echter ook de tijd van het jaar dat de meeste be-zoekers naar het park komen, speciaal in de weekenden en rond feestdagen,zoals Pasen en 1 mei. Hoe dan ook, we kunnen hier het hele jaar door bijzon-dere en karakteristieke soorten observeren, hoewel het in de maanden juli enaugustus is aan te raden om vooral de eerste en de laatste uren van de dag tebenutten, omdat het midden op de dag vaak erg warm is. In de herfst en in dewinter is vooral de aanwezigheid van de wintergasten bijzonder. Tot slot, doetzich tussen september en oktober het spectaculaire burlen van de enorme hoe-veelheid edelherten voor.

Overig natuurlijk en cultureel aanbod

Naast vogels, kunnen we in Monfragüe nog een groot aantal dieren zien, zoalsedelherten, enkele tamme vossen die vaak bij de uitkijkpunten komen, schuwewilde zwijnen en, vooral in de winter, otters. Van de lynx daarentegen, bestaanin het recente verleden geen betrouwbare observaties. Andere aantrekkelijkeonderdelen van een bezoek aan Monfragüe zijn de landschappen, op sommigeplekken werkelijk adembenemend, en de geologische rotsformaties, met bor-den met uitleg op de meest interessante punten. Zo zijn er ook twee notabelebomen, de netelboom van Lugar Nuevo (bij Villarreal de San Carlos in de moes-tuin van Ojaranzo, met een rondwandeling en een kleine picknickplaats) en dekurkeik el Abuelo de Toril (“de opa”) (naast de weg van Portilla del Tiétar naarLa Bazagona). Binnen in het park zijn de bijzondere artistieke elementen hetkasteel van Monfragüe, de Cardenal-brug (soms bijna niet zichtbaar onder hethoge water van de Tajo) en de prehistorische grotschilderingen, waarvoor be-zoeken met gids mogelijk zijn. Wat betreft de dorpen direct buiten het park, zijnvooral de monumenten en de pre-Romeinse dorpen Torrejón el Rubio, hetklooster van Santo Cristo, het etnografisch museum van Serradilla, de paro-chiekerken van Serrejón en Malpartida de Plasencia, het kasteel van Mirabel ende traditionele architectuur van onder andere Casas de Miravete. Iets verderweg liggen de monumentale complexen van Plasencia en Trujillo.Wat de gastronomie betreft, noemen we hier de kazen, de honing, typische“migas” uit Extremadura, en jachtschotels. Feestdagen: Las Candelas in Torre-jón el Rubio en Cristo de la Victoria in Serredilla. Ambachtelijke producten: hout-werk, textiel (kant en klederdracht) vinden we in sommige dorpen in de buurt.



67

Kleine zwartkop Monniksgier


68Spaanse keizerarend

ACCOMMODATIES

JARAICEJO

HS** MONT-BLANCCARRETERA N-V, KM. 226927336030 / 927336148HRMONTEFRAGOSOPLZ. DE LA CONSTITUCIÓN 15-16927336189 / 927336289

MALPARTIDA DE PLASENCIA

H*** CAÑADA REALCARRETERA EX-108., KM. 42927459407 / 927459434H* SANTA MARTACARRETERA NACIONAL 630,KM. 491927453260 / 927453416HS* ROSALES, LOSPLAZA DE LA DIPUTACION, 21927404636CR DEL CORRALC/ CABRERO, 2927459522 / 636144910CR LA POSADA DE AMONARIAC/ Nuestra Señora de la Luz, 7927459446 / 608702070CR TIA TOMASAC/ JUEGO DE LAS CARAS, 6696634156CR FLOR DE JARAMUSICA,11927459430 / 605877788ATR DEL CORRALC/ CABRERO,4927459522 / 636144910ATR LA SOLANAC/ MUÑOZ TORRERO, 31653799213 / 927404270ATR MAJALONFINCA MAJALON605940878 / 608504019A EL CARRASCALFINCA EL CARRASCAL927459475 / 620941778CT MONFRAGÜECTRA. DE TRUJILLO, KM. 10927459233 / 605940878

SERRADILLA

H* LAURELPAIJUAN, 17927407481 / 625496971CR LA SIERRA DE MONFRAGÜECTRA. EXTREMADURA 208(PLASENCIA-ZORITA), KM. 14616192917 / 676450921

CR LA ALMAZARA DEL CRISTOLIBERATO ALONSO, 27927407090 / 636495283

SERREJÓN

H**** AGUAS DE SERREJONFINCA CASADELMAZO, 927547749 / 617355479HR EL ALCAUDÓNC/ CAGANCHAS, 13927547600 / 924547601

TORIL

HR PUERTA DE MONFRAGÜELA HERGUIJUELA - VEGA DELCHIQUERO927198110 / 609202425

TORREJÓN EL RUBIO

H**** HOSPEDERÍA PAR-QUE DE MONFRAGÜECTRA. PLASENCIA-TRUJILLO,KM 39,100927455278 / 927455279H* CARVAJALPASEO DE PIZARRO, 54927455260 / 927455254P AVENIDASAN JOSE, S/N927455050P MONFRAGÜEPASEO DE PIZARRO, 25927455026CR PALACIO VIEJO DE LAS CORCHUELASFINCA CORCHUELAS DEL PALA-CIO VIEJO626812318 / 608821961CR CASA BABELMONFRAGÜECERVANTES, 8699769177 / 655027891CR PEÑA FALCÓNC/ BREZO,21927455184 / 620978624CR POSADA EL ARRIEROPASEO PIZARRO,22927455050CR REFUGIO LA SERRANASAN MIGUEL, 45927455159 / 687476049CR LA CAÑADAAvda. Virgen de Guadalupe, 5927455288 / 927455161

ATR LA CAÑADACAÑADA REAL S/N927455295 / 920818967ATR NATURAC/ TRAVESÍA DE PIZARRO,11679475955 / 679475956ATR SIERRA DE MONFRAGÜEPLAZA DE PIZARRO,8699729500 / 927455205ATR LEYENDAS DE MONFRAGÜEPº. PIZARRO, 16650408971 / 927455153ATR MONFRAGÜECORCHITO, 27927455079 / 618712980

VILLARREAL DE SAN CARLOS

CR AL-MOFRAGVILLARREAL, 19927199205 / 686454393CR EL CABRERINVILLARREAL, 3927199191 / 927199002CR MONFRAGÜEVILLARREAL, 15927199002 / 927199191

VVV´S

VVV-INFORMATIECEN-TRUM VAN HET NATIO-NAAL PARK VANMONFRAGÜEVILLARREAL DE SAN CARLOSTEL.: 927199134FAX: 927198212VVV TORREJÓN EL RUBIOMADROÑO 1 (URB. CERCA DEL OLIVO)TORREJÓN EL RUBIOTEL.: 927455292FAX: 927455234 [email protected]

BEZOEKERSCENTRA

BEZOEKERSCENTRUMVAN HET NATIONAALPARK VAN MONFRAGÜE VILLARREAL DE SAN CARLOS TEL.: 927199134WATERVILLARREAL DE SAN CARLOSTEL.: 927199134DOCUMENTATIE- EN ON-DERZOEKSCENTRUM VILLARREAL DE SAN CARLOSTEL.: 927199134


69

Interessante gegevens


70

Kwak

71

R U T A S O R N I T O L Ó G I C A S P O R E X T R E M A D U R AHet Arrocampo-stuwmeer 7


Het Arrocampo-stuwmeer ligt in het noordoosten van de provincie Cáceres, opde grens van de streek Campo Arañuelo en in de buurt van Monfragüe. Hetstuwmeer en de omgeving, in totaal 687 ha., zijn beschermd als vogelricht-lijngebied (Speciale BeschermingsZone) en maken deel uit van het europeeseNatura 2000 netwerk. Er is tevens een vogelobservatiepark gecreëerd in Sau-cedilla, om bezoeken mogelijk te maken.Arrocampo is een stuwmeer met bijzondere eigenschappen, zodat het binnenExtremadura zelfs uniek is met een eigenaardige avifauna, die verder bijna ner-gens anders op het Iberisch schiereiland te vinden is. Het hoofddoel van hetstuwmeer is het koelen van de kerncentrale in Almaraz, waardoor het water-peil constant is – het wordt voortdurend aangevuld vanuit de Tajo- en heeft dusgeen last van schommelingen in de waterstand, zoals andere stuwmeren.Daarom is een groot deel van de oevers begroeid met moerasvegetatie. Bo-vendien is de temperatuur van het water wat hoger dan normaal en in de vlakkeomgeving, wordt akkerbouw, al dan niet met irrigatie, bedreven, hetgeen de di-versiteit aan vogelsoorten verder vergroot. Het stuwmeer is eenvoudig te be-reiken, doordat het in de buurt ligt van een tweetal snelwegen. Vanuit het


A-5

Het Arrocampo-stuwmeer

72

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Blauwe reiger, kleine en grote zilverreiger, woudaapje,ralreiger, purperkoet, fuut, meerkoet, krakeend, bruinekiekendief, rodewouw, monniksgier, grijze wouw, bui-delmees, baardmannetje, tijgervink

Ooievaar, lepelaar, kwak, zwarte wouw, slangenarend,dwergarend, kleine torenvalk, lachstern, Moorsenachtzwaluw, bijeneter, kleine en grote karekiet, snor

Aalscholver, roerdomp, visarend, smelleken, goudple-vier, blauwborst en rietgors

noorden, vanaf de snelweg EX-A1, tussen Navalmoral de la Mata en Trujillo,hebben we twee mogelijkheden: Afslag 190 nemen, richting Saucedilla, of wekunnen via Almaraz rijden, dat op haar beurt bereikbaar is via drie afslagenvanaf de A-5, tussen km. 193 en km. 200. De weg van Almaraz naar Saucedillaheeft een vrij lage brug over één van de uitlopers van het stuwmeer.


Het voorgestelde bezoek aan het stuwmeer komt overeen met de twee routesdie het Vogelobservatiepark van Saucedilla aanbiedt. Route nr. 1 is een tochtvan zoń 4 km. over onverharde paden, met stopplaatsen bij een viertal vo-gelkijkhutten. Route nr. 2 bestaat uit een klein stukje met de auto van Sauce-dilla naar een nabijgelegen waterplas. Beide routes beginnen bij hetInformatiecentrum in het zuiden van het dorp Saucedilla, naast een kanaal eneen voetbalveld. Binnen in dit centrum vinden we een kaart met de routes, dieeenvoudig te vinden en te volgen zijn, dankzij duidelijke markering en beweg-wijzering. In totaal zijn er vijf vrij kleine observatiehutten die normalitair ge-sloten zijn met een slot. De sleutels zijn te verkrijgen in het informatiecentrum,waarvan de openingstijden ietwat onregelmatig zijn en die soms niet samen-vallen met de beste tijden om vogels te kijken (bijvoorbeeld ́ s ochtends vroeg).Mochten we bij een dichte vogelkijkhut komen, dan kunnen we de helling naarde hut gebruiken als verhoogd uitkijkpunt. Hoewel in de tekst de vogelsoortenworden genoemd die bij elke hut voorkomen, kunnen we deze vogels in wer-kelijkheid met enige tijd en geluk, op de gehele route zien. Het begin van route nr. 1 is bij het genoemde informatiecentrum. Op slechts200 m. bevindt zich de eerste observatiehut, welke een breed uitzicht biedt.Hier bestaat de mogelijkheid om moerasvogels als purperkoet, waterral, wou-daapje, snor en ralreiger waar te nemen. Gaan we verder richting het zuid-westen, dan komen we bij de tweede observatiehut, misschien wel de meestinteressante, waar in de winter de moeilijk zichtbare roerdomp en de blauw-borst te vinden zijn. In de lente zijn hier de purperreiger, baardmannetje enbuidelmees aanwezig. Verder naar het zuidwesten, komen we bij observatie-hut nr. 3, met een breed uitzicht over de watervlakte van het stuwmeer en debinnenmuur, een plek waar veel ooievaars hun nesten bouwen, en waar aal-scholvers en reigers uitrusten. Het is ook een plek om verschillende eenden-soorten, koeten, grote zilverreigers en futen te zien. Gaan we nu oostwaarts,dan komen we bij hut nr. 4, bij de brug. Hoewel we vanuit de ramen van hetuitzichtpunt vooral naar de veelheid aan lisdodden, waar vele bekende moe-rasvogels leven, is het interessanter om hier richting het oosten te kijken, rich-ting een uitloper van het stuwmeer die erg geliefd is bij de bruine kiekendiefen alle soorten reigers. We kunnen ook kijken vanaf de brug, waar een ruime


73

Ralreiger


74

geïmproviseerde parkeerplaats ligt, en waar we ook kunnen lopen. Het waterligt aan weerszijde van de brug, waardoor dit een goede plek is om vogels alsreigers te zien vliegen (ook de roerdomp), lachstern en visarend. We kunnenterugkeren naar het vertrekpunt via een paadje dat parallel aan de weg loopt.Deze route kan op een verschillende manieren worden bezocht, bijvoorbeeldde andere kant op, slechts een paar uitkijkpunten aan te doen, of door op be-schutte plekken langs de oever die we zelf uitkiezen te stoppen.Route nr. 2 begint bij het Informatiecentrum, loopt door Saucedilla richtinghet noorden en we slaan links af in de laatste straat van het dorp. Het gaat ver-der over een deels geasfalteerd pad dat zoń 3,8 km. tussen akkers, boom-weides, en grasland loopt. Op dit stuk kunnen we o.a. de grijze wouw en dekuifkoekoek zien. Aan het einde van de onverharde weg staat een hoge be-tonnen toren (om het irrigatiewater op te pompen), waar we linksaf gaan. Met-een na de kruising zien we de waterplas Cerro Alto rechts liggen, waar zich deobservatiehut nummer 5 bevindt. In de plas kunnen we resten zien van onderwater gelopen dode eiken, waar vroeger een kolonie blauwe reigers leefde, enwaar tegenwoordig aalscholvers en, soms, grote zilverreigers en visarendenzitten. Route nr. 2 eindigt hier, maar een km. of 2,5 naar het zuiden ligt hetmeertje Dehesa Nueva, en enkele km. verderop kruist de weg een andere uit-loper van het Arrocampo stuwmeer. Met deze uitbreiding kunnen we meer wa-tervogels zien; de bijeneter in broedtijd; ganzen, de goudplevier en de griel inde winter; en diverse roofvogels het hele jaar door. Tot slot de dorpen in de om-geving (Saucedilla, Casatejada, Almaraz), waar in de kerken kolonies kleinetorenvalken leven, die gedurende de hele route te zien zijn.


Het stuwmeer van Arrocampo is de beste plek van Extremadura om moeras-vogels te bekijken. Hier leven de beste populaties van de regio en van sommigesoorten zelfs de enige, zoals de purperkoet, de purperreiger, de ralreiger, de

snor en het baardmannetje. Vrijwelzeker zien we de bruine kiekendief,en in de winter mogelijk ook deblauwe kiekendief. Tijdens de trek,neemt de diversiteit behoorlijk toe,dankzij de aanwezigheid van deblauwborst (aanwezig in de winter),de rietzanger, de lepelaar, de grotezilverreiger en de kleine waterhoen,de porseleinhoen en de kleinst wa-terhoen. Over het algemeen zijn vande watervogels de reigers het bestvertegenwoordigd, waarvanalleIberische soorten te zien zijn: eengrote groep rallen (purperkoeten,allerhande waterhoenen, waterral-len, meerkoeten), eenden (vooralkrakeenden en wilde eenden), aal-scholvers, ooievaars, dodaars enfuten. Ook voor het observeren vanmoeraszangvogels is Arrocampozonder twijfel de beste optie in Ex-tremadura.

Seizoenskenmerken

We kunnen Arrocampo het hele jaar door bezoeken, maar in juli en augustusis het door de hoge temperaturen niet altijd even aangenaam op het middenvan de dag. In de zomermaanden is het dan ook aan te raden de ochtend ende namiddag te benutten. In de lente is het observeren van de broedende rei-gers (woudaapje, blauwe en purperreiger, ralreiger, kwak, recente broedpo-gingen van lepelaars) en moerasvogels (snor, rietzanger, baardmannetje,purperkoet en buidelmees). ´s Winters kunnen we met een beetje geluk deroerdomp en de visarend zien, terwijl de bruine kiekendief en de aalscholversdan algemeen zijn. De hogere watertemperatuur maakt in de winter bovendiensoms de aanwezigheid van typische zomergasten mogelijk, zoals verschillendesoorten zwaluwen, ralreigers en woudaapjes. Tijdens de trek (van augustus totoktober, en in maart en april), bevindt zich er een mengeling van eerderge-noemde soorten. De verschijning van ontelbare trekvogels verhogen dan de or-nithologische rijkdom van Arrocampo.


75

Visarend


76


Tussen Arrocampo en Monfragüe liggen uitgestrekte boomweides. Om hieroptimaal van te genieten, kunnen we het beste kiezen voor kleine weggetjes,zoals die tussen Serrejón en La Bazagona, of die richting Toril. In het grond-gebied van deze gemeente staat de eeuwenoude kurkeik “El Abuelo” en in Na-valmoral de la Mata staat de enorme steeneik La Marquesa. Ook deecologische corridor van de dennenbossen van de Tiétar, met de enige in-heemse dennen van Extremadura. Ze staan langs de oevers van de Tiétar in degemeenten Talayuela, Casatejada, Majadas en Toril.In sommige van deze dennenbossen leven geweldige kolonies ooievaars,blauwe reigers en zwarte wouwen. De dorpen in de buurt bieden voorbeeldenvan lokale en monumentale architectuur, zoals de parochiekerken van Sauce-dilla, Casatejada en Almaraz en het tot de verbeelding sprekende, middel-eeuwse kasteel van Belvís de Monroy, daterend uit de XIIIe en XIVe eeuw. Wekunnen ook de overblijfselen van een ander kasteel zien in Almaraz. Wat be-treft de gastronomie, zijn in deze regio de kazen, de worsten, de Extremaduri-aanse ´migas´ en jachtschotels typisch. Feestdagen: de pelgrimstocht vanRocamador in Almaraz en het carnaval van Navalmoral de la Mata.


Vogelspotters

ACCOMMODATIES

ALMARAZ

HS* PORTUGALAVENIDA DE LA CONSTITU-CION, 7927544070 / 927544095HS* PORTUGAL IIAUTOVÍA DE EXTREMADURA,KM. 200927545161 / 927545162

ROMANGORDO

HS* LA PLAYA DE ROMAN-GORDOCTRA. NACIONAL VCR LA SARTENILLAC/ RETAMAR, 22927576538 / 686089117

SERREJÓN

H**** AGUAS DE SERREJONFINCA CASADELMAZO, 927547749 / 617355479HR EL ALCAUDÓNC/ CAGANCHAS, 13927547600 / 924547601

NAVALMORAL DE LA MATA

H* LOS GRANADOSCTRA. NACIONAL V, KM. 181927530750 / 927530758H* MOYACARRETERA N-V, KM. 180,800927530500HS** BAMBA, LACTRA. NACIONAL V, KM. 178,7927530850 / 927530854

HS** SAUCES, LOSCTRA. NACIONAL V, KM. 182,2927533303

P SALAMANCAANTONIO CONCHA, 67927534844 / 627034122

P ZARAGOZAZARAGOZA, 10927531822

CASATEJADA

HS* NOGAL DE CASATEJADA, ELCARRETERA NAVALMORAL,KM. 9,7927547325

CR EL BOTANICOPLAZA ESPAÑA, 5927547325


77

Interessante gegevens (ZEPA Arrocampo-stuwmeer)

Ooievaar


78

Kleine zwartkop

79

R U T A S O R N I T O L Ó G I C A S P O R E X T R E M A D U R ASierra de San Pedro 8


De route ligt in de streek van de Sierra de San Pedro, op de scheidslijn van deprovincies Cáceres en Badajoz, hoewel de tocht die we maken geheel in de laatst-genoemde ligt. We vertrekken vanuit het dorp Alburquerque, waar we kunnenkomen vanuit Badajoz over de EX-110, vanuit Herreruela over de EX-324, van-uit Aliseda over de EX-303 of vanuit San Vicente de Alcántara over de EX-110.


De route is 27,4 km. lang, heen en terug van Alburquerque naar het Kasteelvan Azagala. Het is aan te raden de tocht deels met de auto af te leggen, endeels wandelend, in één dag. Het bijzondere van deze route is dat het gebiedvrijwel onbewoond is, en weinig gecultiveerd, er zijn geen grote infrastructu-rele werken (afgezien van het stuwmeer van Peña del Águila), waardoor hetvrijwel onaangetast is. Vanuit de hoogte van de Sierra de Santiago, is een uit-gestrekte dehesa (boomweide) te zien, begrenst door lagere bergen van zoń600 m. boven zeeniveau (alleen de Torrico is hoger, met 703 m.), enkele boe-


Sierra de San Pedro

80

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Spaanse keizerarend / Monniksgier / Vale gier /Havikarend / Roodborsttapuit

Zwarte ooievaar / Aasgier / Slangenarend / Dwergarend

Heggenmus / Goudvink / Houtduif / Kraanvogel

Trekvogels Visarend / Bonte vliegenvanger / Grauwe vliegenvanger

renhoeve´s en nauwelijks elektriciteitskabels, dankzij enkele aanpassingen uit-gevoerd binnen het kader van de LIFE projecten van het Directoraat Generaalvoor Natuur, waardoor we vele vogelsoorten kunnen zien in hoeveelheden dieelders in Europa ondenkbaar zijn. Deze interessante tocht door de Sierra vanSan Pedro voert ons langs de meest representatieve habitats van dit be-schermde natuurgebied en, met enig geluk, kunnen we de meest representa-tieve vogels zien, want hiernestelen verscheidene paren van de spaansekeizerarend, monniksgier, zwarte ooievaar, steenarend en de aasgier. We ver-trekken vanuit het dorpje Alburquerque, om precies te zijn vanuit de Calle deSan Antón, naast de arena (X:0673458, Y: 4343090), (dit vertrek is bedoeld ommet de auto te doen, omdat we op die manier een deel van de route af kunnenleggen dat geasfalteerd is en waar geen stoep is, dus zo voorkomen we ookgevaarlijke situaties met het weinige verkeer dat hier rijdt). De start loopt overeen geasfalteerde weg, tussen de traditionele stenen muren en een enkel hek,langs kleine moestuinen en familieboerderijen ingeklemd tussen schitterendeboomweides met groene steen- en kurkeiken. Aan de rechterkant, dichtbij, ligt de sierra van de Puerto del Centinela, over wierhelling we wandelen, en aan de linkerkant liggen de boomweides en de vlaktemet aan de horizon de bergtop “Torrico de San Pedro”. (X: 0675300, Y:4342685) Hier vinden we aan de rechterkant de afslag naar de ingang van hetklooster van de Frailes Viejos (oude monniken), hoog in de bergen zien weeen grote uitholling, bekend als “El Ojo del Diablo” (Oog van de Duivel). Wegaan verder over de geasfalteerde weg en op het punt (X: 0676387, Y: 4342515)vinden we aan de rechterkant, in het eucalyptusbos, de afslag richting de oudekurkeik “El Abuelo”, die 600 m. verder staat in een mooie boomweide. Als weverdergaan over de asfaltweg ligt aan de rechterkant een eucalyptusbos, terwijlwe links een boomgaard met sinaasappelbomen zien. Al snel komen we aande linkerkant een waterbron tegen, “Elvira Vaca” geheten, met een grote vijverwaar we ons op warme dagen kunnen verkoelen. Van hieruit hebben we eenmooi panoramisch uitzicht op een groot deel van de Sierra de San Pedro en eenprachtig steeneikenbos. We gaan verder over de asfaltweg tot het punt (X:068547, Y: 4341837), waar we linksaf gaan. We zien hier een leistenen bordwaar op staat “al castillo” dat ons richting het kasteel wijst. We raden aan omde auto hier achter te laten en verder te lopen, want op sommige stukken is hetwegdek slecht en niet geschikt voor personenauto´s en bovendien kunnen wete voet veel meer vogelsoorten zien en met al onze zintuigen genieten van denatuur waarin we ons bevinden. We hebben nu bijna 6 km. afgelegd. Met nogslechts 12 km. voor de boeg, heen en terug, kunnen we het rustig aan doen ende tijd nemen om halverwege te stoppen voor de lunch. We gaan verder overdeze weg en zien enkele grote varkenshouderijen en ontelbare schapen op hetpad, bovendien staan er nog meer borden met “Al Castillo”, dus dat kan nietmissen. We komen aan bij het punt (X: 0678840, Y: 4343035), waar we een


81

Sierra de San Pedro

82

bord zien dat ons rechtdoor wijst naar de “Ermita de los Santiagos”, (dat zekereen bezoek waard is), en aan de rechterkant “Al Castillo”. Deze kant gaan we op,en na een lange wandeling tussen dichter en minder dicht begroeide boom-weides, met een groot aantal Iberische varkens, komen we bij het punt (X:0683882, Y: 4342860), waar we opnieuw een tweesprong tegenkomen, metborden die ons rechtsaf wijzen naar “el Pantano” (naar het stuwmeer) en linksaf“al Castillo”. Beide opties kunnen we vanaf dit punt zien liggen: het kasteel ligthoog in de evenwel niet al te hoge sierra de Santiago en het stuwmeer loopt eromheen en ligt in de bergkloof waar de Albarragena-rivier uitmondt. We gaanverder en komen aan bij de voet van de rotspartij waarop het kasteel staat. Vanafhet begin van de route tot hier is het zoń 13,7 km. en het pad omhoog naar hetkasteel is privéterrein, dus we kunnen hier bijvoorbeeld stoppen om wat te eten,uitkijken over de omgeving en wat uitrusten alvorens aan de terugweg te be-ginnen. Vanaf het kasteel van Azagala, hebben we een breed panoramisch zichtop het grootste gedeelte van de Sierra de San Pedro en haar uitlopers en zienwe Torrico, de Sierra de Los Leones, de Sierra del Puerto del Centinela, deSierra de La Caraba en de Sierra Fría...


De parel van deze tocht is zonder enige twijfel de spaanse keizerarend, waar-van we in een omtrek van 15 km. rond de route liefst 4 broedparen tegenko-men. Bovendien kunnen we eenvoudig monniksgieren zien, waarvan in dezeomgeving ook een flink aantal broedparen leven, de zwarte ooievaar, die be-halve broedt in dit gebied, de staart van het meer ook gebruikt als verzamel-plaats voordat de trek begint, de havikarend, met verschillende nestelendeparen op de kliffen en in de bomen, de slechtvalk, zeldzaam, heeft in het ver-leden wel eens nesten gehad in de kloof van de Albarragena, maar tegen-woordig is het slechts in de winter mogelijk hem te zien. De steenarenddaarentegen is tijdens een tocht in ieder seizoen vaker te zien, net als de valegier, omdat er hier behoorlijk veel van leven. Andere bijzondere roofvogels diehier veel te zien zijn: de slangenarend, de dwergarend, de aasgier, de sperwer,en in de omgeving van het oude centrum van Alburquerque leeft een om-vangrijke broedpopulatie kleine torenvalken. Onder de nachtroofvogels vindenwe de oehoe, een soort die houdt van rotsachtige klippen, ook al liggen zedichtbij een dorp. De meest algemene nachtroofvogel is echter de steenuil,die we in de minst dichtbegroeide steeneikenbossen en in de buurt van gra-nieten rotsblokken zien wanneer de avond valt, de bosuil, in de meer dichtbe-groeide steeneikenbossen, en de kerkuil in verschillende hoeves in deomgeving en in sommige oude huizen en ruïnes in het dorp.Andere soorten die we in deze omgeving veel kunnen zien, zijn de boomkle-ver, vaak gezien bij oude kurkeiken en heel vaak in de buurt van de kurkeik “El

Abuelo”; de blauwe ekster, een mooie kraaiachtige kolonievogel die vaak ge-zien wordt in de boomweides, de boomleeuwerik, de soort die van de leeu-weriken het meest gehecht is aan de bossen, erg opvallend door zńmelodische gezang, de hop, de koekoek, de nachtegaal, de koolmees, de pim-pelmees, de staartmees...

Seizoenskenmerken

We kunnen deze route bezoeken op ieder moment van het jaar. Hij zal ons ingeen enkel seizoen teleurstellen, hoewel het wel aan te raden is enkele zakente overwegen. In de lente en in de zomer zijn er meer soorten te zien, omdater dan meerdere zomergasten zijn, zoals de zwarte ooievaar, de aasgier, dedwergarend en de slangenarend, maar we moeten er wel rekening mee hou-den dat de lente ook de broedtijd is, en dat we dus niet van de route af dienente wijken, om overlast bij het broeden te voorkomen. In de zomer is het erg warm, dus dan is het aan te raden de middaguren te ver-mijden (dit zijn ook de uren dat de vogels het minst actief, en dus moeilijk tezien zijn). De herfst valt samen met de bronst van de edelherten. Aan de oe-vers van het stuwmeer kunnen we dan het geburl en het geluid van tegen el-kaar stotende geweien horen. Vanaf sommige uitkijkpunten kunnen we metbehulp van een goede telescoop of verrekijker dit schouwspel bewonderen. De winter is de jachtperiode. We moeten er rekening mee houden dat de lan-derijen in de omgeving van de route rond het kasteel en het stuwmeer wordengebruikt voor de jacht op grof wild. De drijfjachten vinden plaats tussen no-vember en februari, waardoor we aanraden vooraf in het dorp te informeren ofer die dag een drijfjacht is. Het is ook belangrijk om niet van de aangegevenpaden af te wijken.


83

Monniksgier (achter) en Vale gier Kurkeik “El Abuelo” (“De Opa”)

Sierra de San Pedro

84


De bronst, die eind augustus begint en heel september duurt (dit kan variëren,afhankelijk van het weer), is het paarseizoen van de edelherten, die in Extre-madura bekend staat als de “berrea” (burltijd), en elders als “brama” (idem).De mannetjesherten vechten onderling om de vrouwtjesherten. De sterke man-netjes onderhouden zodoende een harem van vrouwtjes waarmee ze paren.In deze periode zijn de herten minder schuw en komen ze uit de dekking vanhet struweel naar de vlaktes en de weides.De kurkeik “El Abuelo” is een bezoekje waard en hiervoor hoeven we slechts600 m. van de route af te wijken om deze majestueuze kurkeik te zien, die doorde plantkundige Diosdado Simón Villares tot “bijzondere boom” benoemd. Etnografische waarden. In de omgeving staan diverse ambachtelijke bouw-werken waarbij gebruik is gemaakt van materialen uit de regio en die de moeitewaard zijn om even te stoppen, zoals stenen muren, schuren, stenen ovens,varkensstallen...Paddestoelen. Tijdens de herfst kunnen we in deze streek verschillende eet-bare paddestoelen vinden. Enkele daarvan zijn: Boletus aereus (bronskleurigeekhoorntjesbrood), Boletus edulis (eekhoorntjesbrood), Macrolepiota pro-cera (grote parasolzwam) en, zeldzamer, de Amanita caesarea (keizeramaniet).Prehistorische rotstekeningen. Er zijn in de omgeving vele prehistorischekunst-uitdrukkingen, zoals de tekeningen van La Cruz de San Blas, of van dekloof van het kasteel. Er zijn er meer te vinden op diverse rotswanden in de om-geving, maar het is moeilijk om daar bij te komen. In de buurt van San Vicentede Alcántara en Valencia de Alcántara zijn diverse monumenten uit het stenentijdperk te zien, zoals meer dan honderd hunebedden en menhirs. Kastelen. Naast het kasteel van Azalaga waar we de tocht zullen eindigen, kun-nen we in de buurt nog drie kastelen zien: Castillo de Luna in Alburquerque, bezoek met gids mogelijk. Castillo de Mayorga, gelegen in het landgoed “Galana de Mayorga”, die we vin-den aan de weg die La Codosera met San Vicente de Alcántara verbindt. Dit iseen particulier landgoed, maar vlak erbuiten loopt een openbaar pad door eenprachtig landschap naar Alcorneo. Dit pad leidt ons tot vlakbij het kasteel. Castillo de Piedrabuena, gelegen in de Piedrabuena-dehesa, die we kunnenbereiken via een geasfalteerd pad, dat de weg van San Vicente de Alcántaranaar Alburquerque verbindt met die van Alburquerque naar Herreruela. Hetkasteel is goed behouden en is in particuliere handen, waardoor het niet vanbinnen te bezoeken is.

Tekst: Juan Pablo Prieto

ACCOMMODATIES

ALISEDA

A EL PERICUTOPARAJE DE LA MINA699817346AT LOS ALISOSCRTA. ALBURQUERQUE660503384 / 927277388APARTAMENTOS TURÍSTICOSAT EL POZOCRTA. DE ALBURQUERQUE,10927239973CR LOS ALISOSCTRA. DE ALBURQUERQUE927240568 / 927277388

CARBAJO

AT TAJO INTERNACIONALC/ LA CONSTITUCIÓN,13667743627 / 609361689CR BALDÍO GRANDEBALDIO GRANDECRTA. CARBAJO-SANTIAGO DEALCÁNTARA KM 1.5927491014 / 696466773

CÁCERES

H***** PALACIO DE ARENALESCN-521, KM.52,100927620490 / 927620491H**** A.H. AGORAC/ PARRAS,25927626360 / 927260456H**** EXTREMADURAHOTELAVDA. V. DE GUADALUPE, 28927629639H**** GRAN HOTEL DONMANUELSAN JUSTO, 15927215478H**** HOTEL CACERESGOLFCN-630, KM.558927234600H**** NH PALACIO DEOQUENDOPLAZA DE SAN JUAN, 11-13927215800

H**** PARADOR DE TU-RISMO DE CACERESANCHA, 6927211759H**** V CENTENARIOMANUEL PACHECO, S/N927232200H*** CASA DON FER-NANDOPLAZA MAYOR, 30927214279 / 927627176H*** HUSA ALCANTARAAVENIDA VIRGEN DE GUADA-LUPE, 14927223900H** ALFONSO IXMORET, 20927246400 / 927246404H** DON CARLOSC/ DONOSO CORTÉS, 13-15927225527H** DON JOSEPINTORES, 28927240470 / 927213990H** IBERIA-PLAZA DEAMÉRICAHERMANDAD, 12927210906H** NARANJOS, LOSALFONSO IX, 12927243508 / 927243512H* ARAJUAN XXIII, 3927223958H* ARABIA RIADPLAZA DEL DUQUE, 5927220065 / 661304061H* CASTILLARIOS VERDES, 3927244404H* IBERIAPINTORES, 2927247634HS** ALAMEDAPLAZA MAYOR, 33-3º927211262HS** ALAMEDA PALACETEMARGALLO, 45927211674 / 627474404HS** ARGENTINASANGUINO MICHEL, 7927222854HS** HERNAN CORTESFRAY BARTOLOMÉ DE LASCASAS, 5927243488

HS** NEPTUNOAVDA. DE ALEMANIA, 19-1º927236423HS** PLAZA DE ITALIAC/ CONSTANCIA, 12927627294HS** ROSA, LASANGUINO MICHEL, 8927221750HS* AL-QAZERESCAMINO LLANO, 34927227000 / 927626959P AMADOGENERAL MARGALLO, 61927226329 / 927230402P CARRETEROPLAZA MAYOR, 22927247482 / 927216122P VIRGEN DE FATIMAAVDA. VIRGEN DE LA MON-TAÑA, 17, 2º IZQUIERDA927211844P ZURBARÁNROSO DE LUNA, 11927210452A LAS VELETASC/ MARGALLO,36927211210A CIUDAD DE CÁCERESAVDA. UNIVERSIDAD, S/N927102001 / 927216109AT CASA PINTADA "ELLIBRO"PLAZA LAS CANTERÍAS,7695690556AT CASAS PINTADAS URBANAS "EL CUADRO"SANJUSTO, 45.695690556 / 927626312AT SALORPLAZA DE OBISPO GALARZA, 2927246400AT CACERES APLAZA DE LA CONCEPCIÓN,19,BAJO927225150 / 645895361AT CACERES BPLAZA DE LA CONCEPCIÓN, 19, 1ºA927225150 / 645895361AT CACERES DCALLE VALDES,18 BAJO A645895361AT CACERES EC/ VALDES,18 BAJO B645895361


85

Interessante gegevens (ZIR Sierra de San Pedro)

Sierra de San Pedro

86

AT CASA PINTADA CUM LAUDEC/ MARGALLO Nº 102-A927626312AT CASA PINTADA LA PLAZUELAC/ GODOY,12 BAJO695690556AT CASA SIERPESSIERPES, 2927180072 / 659706336AT CASAS DE LA JUDERIABARRIO DE SAN ANTONIO, 30927220065AT CIUDAD MONUMENTALPLAZA DE LA CONCEPCIÓN ,19, 2ºB927216306 / 627502749

HERRERUELA

HR SIERRA DE SAN PEDROZURBARÁN, 8927371641 / 686948442

MEMBRÍO

AT LA NORA927594125 / 617452233CR TURISMO RURAL LA NORASAN BERNABÉ, 7927594125 / 927584178

PUEBLA DE OBANDO

HS* KILOMETRO 40CARRETERA CACERES K. 40924407196HS* HERMANOS MENDEZCTRA. CACERES-BADAJOZ, KM 39924407509HS* MIRASIERRA PA-CHECOCTRA CACERES-BADAJOZ, KM 39.5924407316 / 669957883

SANTIAGO DE ALCÁNTARA

A EL BURACOCAMINO DEL MIRADOR, S/N927592257 / 927234893

AT EL BURACOCRTA. V. DE ALCANTARA S/N927592029 / 629515647

SAN VICENTE DE ALCÁNTARA

H***** RIO SUBERCAMINO DE PIEDRA BUENA S/N924410143 / 924410970HR DEL PUEBLOAVDA. DE EXTREMADURA,21667078020AMOLINO DE JOLACARRETERA SAN VICENTE-LACODOSERA, K. 14616346762CR SIERRA DE SAN PEDROFINCA PARAJE LAS COSTERAS,924410070 / 649303865CR LA VEGACAMINO DE LA VEGA S/N924411202 / 616740091

VALENCIA DE ALCÁNTARA

HR CONVENTO, ELCASERIA DE SAN PEDRO, S/N927584129H**** CASA ESCOBARJEREZALFACAR, 13927668139H* CLAVO, ELRAMON Y CAJAL, 14927580268 • 927581020H* IBERICAPASEO DE SAN FRANCISCO, 14927580150HS* NAIROBIHERNAN CORTES, 9927580136P SERRANA, LASAN JUAN, 8927580020CR LA PORTILLA DEL JINIEBROPARAJE EL JINIEBRO ACEÑA BORREGA, LA927599015CR SOTO DE NISAFINCA LA MORERA DE ARRIBA ACEÑA BORREGA, LA924220776 • 600432574CR LA TORACORTIJO DE LA TORA VALENCIA DE ALCANTARA686965445 • 927491066

CR EL LINCECORTIJO LA TORA, APDO. 20VALENCIA DE ALCANTARA686965445 • 927491066CR EL ZORROCORTIJO LA TORA, APDO, 20VALENCIA DE ALCANTARA686965445 • 927491066927491140CR LA JIGUERAC/ CASIÑAS BAJAS, S/NVALENCIA DE ALCANTARA669550655 • 927582591CR MONTENUEVOPARAJE MONTENUEVO S/N ACEÑA DE LA BORREGA927599021 • 630621385CR VIRGEN DE LA CABEZAFINCA LA MORERA DE ARRIBA924251791 • 676830547CR EL CASTAÑAR IINAL. 521, KM.149,8. PUERTOROQUE927584040CR EL CASTAÑAR IIINAL. 521K, KM.149.8. PUERTO ROQUE927584040CR EL CASTAÑAR IVNAL.521, KM. 149,8. PUERTO ROQUE927584040CR EL CASTAÑAR INAL. 521, KM. 149,8 PUERTO ROQUE927584040CR EL CIERVOCORTIJO LA TORA, APDO, 20686965445 • 927491066CR EL JABALICORTIJO LA TORA. APDO. 20927491066 • 686965445CR SALTO DE CABALLOCASERÍO LA FONTAÑERA927580865ATR PINAR DE JOLAANTOLINA DURÁN, S/N (JOLA)690821624ATR EL ARROYOLOS ARROYOS DE ABAJO (LAS HUERTAS DE CANSAS)666829177 • 626195615ATR HUERTA DEL SEVERHUERTA LUNA S/N APDO, 10639483667 • 924221157ATR LA JIGUERACASIÑAS BAJAS927582591 • 669550655

ATR LA MACERAFINCA LA MACERA927582299 • 639548709ATR LOS OLIVOSAVDA. LISBOA URB. LOS OLIVOS S/N927581006 • 927582312ATR QUINTA DE LUNAACEÑA LA BORREGA, S/N924221157 • 639483667ATR ROCAMADORFINCA LA MACERA S/N927582299 • 639548709ATR VALBÓNFINCA LA MACERA927582299 • 639548709ATR EL JINIEBROACEÑA LA BORREGA927584062 • 636417812ATR EL REGATOHUERTA LUNA, S/N927491078 • 660451270ATR MARCELINOC/ CASA NUEVA, S/N927599059 • 650408988ATR PUERTO ROQUEPUERTO ROQUE, S/N927584171 • 627483550ATR ALBORADA DELSEVERHUERTA LUNA S/N.639483667ATR SAN PEDROHELECHO, S/N660080648 • 699051305

CT AGUAS CLARASCTRA. DE JOLA, KM. 3927549099 • 927549099

VILLAR DEL REY

HS* GALLEGOCALLE EMILIO RIVERO, 1924414098CR HACIENDA LOS CANCHALESNTRA. SRA. DE GUADALUPE,S/N685745103 / 924414475

VVV´S

O.T. CÁCERESPLAZA MAYOR, 3 TEL.: 927010834 / 36FAX: 927010835O.T. MUNICIPAL DE CÁCERESANCHA,7 TEL.: 927247172 O.T. ALBURQUERQUEPLAZA DE ESPAÑA, S/NTEL.: 924 40 12 02FAX: 924 40 12 02 O.T. ALISEDATESORO, S/NTEL.: 927277002

O.T. VALENCIA DE ALCÁN-TARAHERNÁN CORTES, S/N

TEL.: 927 58 21 84FAX.: 927 58 21 84

BEZOEKERSCENTRA

C.I. DE LA NATURALEZAALASPL. JOAQUÍN SALGADO, S/N SAN VICENTE DE ALCÁNTARA

TEL.: 924 00 23 95C.I. EL PÉNDERELAGAR, 3SANTIAGO DE ALCÁNTARA

TEL.: 927592311C.I. DEL RÍO ZAPATÓNGUARDIA CIVIL S/NVILLAR DEL REY

TEL.: 924414002

DIERENASIELS

C.R. DE FAUNA Y EDUC. AMBIENTAL LOS HORNOSCTRA. DEL RISCO S/NSIERRA DE FUENTES

TEL.: 927200170


87


88

Grote trap

89


9De vlaktes van Cáceres,Magasca en Trujillo


Zuidelijk van de Taag-rivier, strekt zich een grote vlakte uit, doorkliefd door derivieren de Almonte en de Tamuja, waardoor een licht glooiend landschap isontstaan, Dit gebied wordt met name benut voor de veeteelt in de weides ende verbouw van granen. De route ligt tussen de plaatsen Cáceres, Santa Martade Magasca en Trujillo. De meest eenvoudige toegang is over de snelwegA58 (de oude N521) die Trujillo en Cáceres verbindt. De belangrijkst toe-gangsroute van Cáceres wordt gevormd door de A-66, zowel vanuit Méridaals vanuit Plasencia. Trujillo bereikt men via de E-90 komend vanuit Méridaof Navalmoral de la Mata. Indien het vertrekpunt het Nationaal Park Monfra-güe is, hebben we meerdere mogelijkheden, via kleinere binnenwegen metschitterende landschappen. Zo komen we bijvoorbeeld bij het uitrijden vanTorrejón el Rubio langs een kruispunt waar we over de EX-208 richting Trujillokunnen gaan, of naar Cáceres over de EX-390, over wegen die niet teleur zul-len stellen.


A-58

N-521

N-521

A-5

De vlaktes van Cáceres, Magasca en Trujillo

90


Het vertrekpunt van de route ligt bij de afslag van de snelweg A-58 in de rich-ting van Santa Marta de Magasca over de CC-99. Komend vanuit Cáceres,komen we deze afslag 7 km. na de afslag naar Sierra de Fuentes (naar rechts)tegen en komend vanuit Trujillo ligt de afslag 10 km. na de brug over de rivierde Gibranzos. Eenmaal op de CC-99, volgen we deze weg een kilometer of 14,

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Grote trap / Kleine trap / Witbuikzandhoen / Zwartbuik-zandhoen / Ooievaar

Kleine torenvalk / Grauwe kiekendief / Scharrelaar /Kortteenleeuwerik

Kievit / Goudplevier / Graspieper / Veldleeuwerik

Trekvogels Tapuit / Blonde tapuit / Paap / Duinpieper

totdat we aankomen in Santa Marta de Magasca, nadat we eerst door eensmalle doorgang van de rivier de Tamuja zijn gekomen. Precies bij het bin-nenrijden van het dorp, voorbij de bushalte, nemen we de weg die rond hetdorp loopt, linksaf. Deze weg loopt eerst door een boomweidegebied en daarnadaalt hij richting de Magasca-rivier, om daarna opnieuw een gebied met wei-des en korenvelden te doorkruisen. Op zoń 8 kilometer van Santa Marta deMagasca, komen we bij een kruispunt waar we richting Monroy kunnen gaan(op 22,2 km. afstand), of naar Trujillo (op 23,8 km.). Als we de eerste optie kie-zen, rijden we eerst door weides en open dehesas om uiteindelijk bij de spec-taculaire beek van de Almonte (op 18 km. van de kruising) uit te komen. Alswe rechtsaf gaan richting Trujillo, komen we na 18 kilometer bij de kruisingmet de EX-208, die direct naar de genoemde plaats voert. De route eindigt inhet oude centrum van Trujillo, waar we in de straten interessante vogels kun-nen zien.

Ornithologische waarden

De route loopt langs één van de meest interessante vogelgebieden van de regioen het is dan ook niet verwonderlijk dat we hier door liefst vier verschillendegebieden komen die allen Vogelrichtlijngebied (ZEPA) zijn (ZEPA “Llanos deCáceres en Sierra de Fuentes”, ZEPA “Magasca”, ZEPA “Riveros del Almonte”en ZEPA “Colonias de primilla de Trujillo”). Langs de complete tocht kunnenwe een veelheid aan soorten en representatieve habitats zien die kenmerkendzijn voor deze streek, met een groot aandeel van natuurlijk grasland en koren-velden, afgewisseld door steeneikenopstanden in de weides (dehesas) en strui-ken (met name brem en kuiflavendel). Het grootste contrast in het landschapdoet zich voor in de buurt van de riviertjes, waar we een abrupte overgangzien van de droogte van de vlaktes naar de weelderige rivierbeddingen, waar-van de steile wanden volledig overgroeid zijn met steeneiken en wilde olijfbo-men. In de graslandgebieden zijn de typische steppevogels in ruime matevertegenwoordigd, waarbij vanwege hun grote aantal vooral de kalanderleeu-werik, de theklaleeuwerik, de grauwe gors en de Spaanse mus opvallen. Zij zul-len ons gedurende degehele tocht vergezellen, evenals andere soorten, zoalsde steenuil, de kuifkoekoek, de hop, de roodborsttapuit, de graszanger, dezwarte spreeuw, de zuidelijke klapekster en de bijeneter. Als we de auto evenstilzetten en goed kijken, kunnen we ook vogels zien die in minder grote aan-tallen aanwezig zijn, zoals de kortteenleeuwerik of de blonde tapuit. Het helejaar door kunnen we grote trappen zien, maar in de lente zijn ze gemakkelijkerte ontdekken, dankzij het opvallende prachtkleed. Om deze vogels te vindenwordt het aangeraden een hoog gelegen plek met goed uitzicht te kiezen en


91

92

vervolgens de uitgestrekte vlakte uit te kammen met de verrekijker of de tele-scoop. De kleine trap is ook ruim vertegenwoordigd, maar vallen minder op ingebieden waar het gras of het koren hoog zijn. Zijn aanhoudende roep in depaartijd verraadt vaak zijn aanwezigheid, net als het geluid van zijn vlucht, dieindrukwekkend is als er een omvangrijke zwerm overvliegt.Om andere grasland-soorten te zien, zoals witbuikzandhoen, zwartbuikzand-hoen en griel, is het aan te raden op één plek te blijven of de veedrijfpaden tebewandelen die de route kruisen.Ook de scharrelaar en de kleine torenvalk komen veel voor. Ze maken veel-vuldig gebruik van de nestkastendie aan de telegraafpalen zijn gehangen.Op sommige stukken van de route vormen zich kolonies grauwe kiekendievendie hun nesten bouwen in de korenvelden langs de weg. Zij zijn met name ac-tief in mei wanneer de eerste jongen geboren worden en het voederen begint.Aan het einde van de lente en het begin van de zomer zijn de treksprinkhaanen andere krekelachtigen het meest talrijk. De vogels profiteren dan optimaalvan deze voedselbron. Op de elektriciteitsmasten en –draden, evenals op dehekken langs de wegen zien we scharrelaars, torenvalken, zwarte wouwen enandere vogels zitten. Zij proberen hier één van de duizenden ongewerveldebeestjes te vangen die de weg oversteken, want op de weg zijn deze veel beterzichtbaar dan in het grasland. De ongewervelden vormen ook de belangrijkstevoedselbron voor de ooievaar en de koereiger, soorten waarvan grote koloniënkunnen ontstaan in de weinige beschikbare bomen.De aanwezigheid van de monniksgier, de vale gier, de raaf en de aasgier hoeftons ook niet te verbazen, want de uitgebreide veestapel van de steppe, vormtvoorziet deze aasetende vogels aan voedsel. De omvangrijke kolonies mon-niksgieren die hun nesten in het Vogelrichtlijngebied (ZEPA) “Sierra de SanPedro” bouwen, vinden hier hun belangrijkste fourageergebied. Ook voor grote roofvogels als de Spaanse keizerarend, de steenarend en dehavikarend is dit een jachtterrein met veel prooien (konijnen, hazen en patrij-zen), ook voor jonge, zwervende exemplaren. Tijdens de najaarstrek valt vooralde aanwezigheid van de tapuit, de blonde tapuit, de duinpieper, de bonte vlie-

Grauwe kiekendief


genvanger, de paap en de gele kwikstaart op. Die we vaak vanuit de auto alkunnen zien.In de winter zien we veel goudplevieren, kieviten, blauwe kiekendieven, gras-piepers, veldleeuweriken, witte kwikstaarten en zelfs kokmeeuwen en kleinemantelmeeuwen, die langs de vele veedrinkpoelen vliegen. De grote velden met distels en andere planten met aantrekkelijke zaden voorde vogels brengen grote zwermen vinkachtigen, met name van putter, kneu,groenling en Europese kanarie samen. In de weides en de struiken waar we langskomen voordat we bij de rivieren deTamuja en de Magasca komen, verandert de avifauna aanzienlijk. Hier zien weveel voor deze plekken gebruikelijke soorten als buizerd, dwergarend, zomer-tortel, blauwe ekster, merel, grote lijster, baardgrasmus, kleine zwartkop, Pro-vencaalse grasmus, pimpelmees, koolmees, etc. In de hellingen boven derivieroevers is de vegetatie veel dichter en bosrijker, bijna ondoordringbaar.De veiligheid die dit biedt, wordt benut om een nest te bouwen door sommigeroofvogels (zwarte wouw, slangenarend, sperwer, oehoe), zwarte ooievaar entypische bosvogels (houtduif, gaai, winterkoning, boomklever, boomkruiper,Orpheus-spotvogel). Op de vele rotspartijen op de hellingen kunnen we ook deblauwe rotslijster, de zwarte tapuit en de grijze gors vinden. Langs de rivierenkomen we verder vogels tegen die hun nesten in de bruggen bouwen, zoals derotszwaluw (eenvoudig te zien op de brug over de Tamuja), de roodstuitzwa-luw en de huiszwaluw. Op de zand- en grindoevers zien we ook de kleine ple-vier, de witgat, de oeverloper, de witte kwikstaart en de grote gele kwikstaartonophoudelijk heen en weer lopen langs de bedding.Aan het einde van de route komen we bij de plaats Trujillo, één van de weinigedorpen die uitgeroepen zijn tot Vogelrichtlijngebied (ZEPA), vanwege zijn be-langrijke populatie van de kleine torenvalk. Lopend door de straten van hetoude centrum kunnen we ontelbare vliegende exemplaren zien, en hun karak-teristieke roep horen. We kunnen broedkolonies vinden bij de Plaza Mayor, ophet kloostervan San Francisco, de Parador de Turismo, de Calle Encarnaciónen het paleis van Albaida, het paleis van Luis Chaves en de Arena (gelegen in


93

Grauwe kiekendief mannetje Kalanderleeuwerik

94

een buitenwijk van het dorp en waar de grootste kolonie leeft). We kunnen ookgenieten van de vele paren ooievaars die hun nesten bouwen op de daken enin de klokkentorens van de historische gebouwen en één van de identiteits-kenmerken van Trujillo zijn geworden. Ook noemen we hier de nestelende po-pulatie vale gierzwaluwen, die hier samenleeft met de gierzwaluw.

Seizoenskenmerken

De lente is de meest geschikte tijd van het jaar om deze route te bezoeken,omdat de samenstelling van de avifauna in deze streken dan onder andere be-staat uit vele zomergasten. In de winter, met de aankomst van de wintergas-ten, is het in ornithologisch opzicht echter ook interessant. De schoonheid vande steppe-achtige landschappen en het scherpe contrast met de rivieren makendeze route geschikt voor elk jaargetijde, zelfs in de zomer (mits we de centraleuren van de dag mijden). Het weinige verkeer op de wegen in de omgeving,biedt de mogelijkheid langzaam te rijden, waardoor het makkelijker is om vo-gels te zien.We dienen niet te lang stil te blijven staan in de buurt van de kolonies die nes-ten hebben (de grauwe kiekendief, de witte ooievaar, de torenvalk, de koerei-ger) en om overlast voor de vogels te voorkomen, dienen we enige afstand tehouden.

Overig natuurlijk en cultureel aanbod

Een bezoek aan Cáceres mag niet ontbreken. Deze stad staat op de wereld-erfgoed-lijst van de Unesco, heeft een mooi oud centrum en is bijzonder goedbehouden. Daarnaast is het culturele aanbod er gevarieerd. Trujillo is ook eentoeristische trekpleister, waar de oude joodse wijk, de kerk van San Martín, dekerk van Santiago, het Arabische kasteel en het Pizarro museum en het Kaasen Wijn museum te bezoeken zijn. In Cáceres kunnen we ook het Natuur- enEducatiecentrum “Olivar de los Frailes” bezoeken, dat uitgebreide informatiekan geven over de beschermde gebieden in de omgeving. In het plaatsje Sierrade Fuentes kunnen we een bezoek brengen aan het Asiel voor wilde dieren enNatuureducatiecentrum “Los Hornos”.

Teksten: Atanasio Fernández García


ACCOMMODATIES

ALDEA DEL CANO

CR VÍA DE LA PLATAPLAZA MAYOR, 8927383060 / 666431420

CÁCERES

H***** PALACIO DE ARENALESCN-521, KM.52,100927620490 / 927620491H**** A.H. AGORAC/ PARRAS,25927626360 / 927260456H**** EXTREMADURAHOTELAVDA. VIRGEN DE GUADALUPE, 28927629639H**** GRAN HOTEL DONMANUELSAN JUSTO, 15927215478H**** HOTEL CACERESGOLFCN-630, KM.558 (RESIDENCIALCERES GOLF)927234600H**** NH PALACIO DEOQUENDOPLAZA DE SAN JUAN, 11-13927215800H**** PARADOR DE TU-RISMO DE CACERESANCHA, 6927211759H**** V CENTENARIOMANUEL PACHECO, S/N927232200H*** CASA DON FER-NANDOPLAZA MAYOR, 30927214279 / 927627176H*** HUSA ALCANTARAAVENIDA VIRGEN DE GUADA-LUPE, 14927223900H** ALFONSO IXMORET, 20927246400 / 927246404H** DON CARLOSC/ DONOSO CORTÉS, 13-15927225527H** DON JOSEPINTORES, 28927240470 / 927213990

H** IBERIA-PLAZA DEAMÉRICAHERMANDAD, 12927210906H** NARANJOS, LOSALFONSO IX, 12927243508 / 927243512H* ARAJUAN XXIII, 3927223958H* ARABIA RIADPLAZA DEL DUQUE, 5927220065 / 661304061H* CASTILLARIOS VERDES, 3927244404H* IBERIAPINTORES, 2927247634HS** ALAMEDAPLAZA MAYOR, 33-3º927211262HS** ALAMEDA PALACETEMARGALLO, 45927211674 / 627474404HS** ARGENTINASANGUINO MICHEL, 7927222854HS** HERNAN CORTESFRAY BARTOLOMÉ DE LASCASAS, 5927243488HS** NEPTUNOAVDA. DE ALEMANIA, 19-1º927236423HS** PLAZA DE ITALIAC/ CONSTANCIA, 12927627294HS** ROSA, LASANGUINO MICHEL, 8927221750HS* ALMONTEGIL CORDERO, 6927240925HS* AL-QAZERESCAMINO LLANO, 34927227000 / 927626959P AMADOGENERAL MARGALLO, 61927226329 / 927230402P CARRETEROPLAZA MAYOR, 22927247482 / 927216122P VIRGEN DE FATIMAAVDA. VIRGEN DE LA MON-TAÑA, 17, 2º IZQUIERDA927211844P ZURBARÁNROSO DE LUNA, 11927210452

A LAS VELETASC/ MARGALLO,36927211210A CIUDAD DE CÁCERESAVDA. UNIVERSIDAD, S/N927102001 / 927216109AT CASA PINTADA "ELLIBRO"PLAZA LAS CANTERÍAS,7695690556AT CASAS PINTADAS URBANAS "EL CUADRO"SANJUSTO, 45.695690556 / 927626312AT SALORPLAZA DE OBISPO GALARZA, 2927246400AT CACERES APLAZA DE LA CONCEPCIÓN,19,BAJO927225150 / 645895361AT CACERES BPLAZA DE LA CONCEPCIÓN, 19, 1ºA927225150 / 645895361AT CACERES DCALLE VALDES,18 BAJO A645895361AT CACERES EC/ VALDES,18 BAJO B645895361AT CASA PINTADA CUM LAUDEC/ MARGALLO Nº 102-A927626312AT CASA PINTADA LA PLAZUELAC/ GODOY,12 BAJO695690556AT CASA SIERPESSIERPES, 2927180072 / 659706336AT CASAS DE LA JUDERIABARRIO DE SAN ANTONIO, 30927220065AT CIUDAD MONUMENTALPL. LA CONCEPCIÓN , 19, 2ºB927216306 / 627502749

CÁSAR DE CÁCERES

HS** ENCINAS, LASCARRETERA NACIONAL 630,KM. 543 (Apdo. 10)927291228 / 927291260HS** RICHARDSONCTRA. NACIONAL 630, KM 541927290001CR LA ENCARNACIÓNCAMINO DE LA ENCARNACIÓN S/N927290701 / 630071070


95

Interessante gegevens (ZIR Llanos de Cáceres y Sierra de Fuentes,ZEPA Magasca y ZEPA Llanos de Trujillo)


96

SIERRA DE FUENTES

CR LAS AVUTARDASPLAZA DE COLON,12927226233 / 652944335

TORREORGAZ

HS** PARADOR DE LOSLLANOSC/ LA CRUZ,26 / 927205158

LA CUMBREHS** NAYAAVDA. DE LA CONSTITUCION, 28927331275 / 927331337

SANTA MARTA DE

MAGASCA

HS** SANTA MARTAPLAZA DE ESPAÑA, S/N927284021 / 615936664

TRUJILLOHR PATRICIOPLAZA DEL CAMPILLO ,16927659257HR LAS HUERTASPALMERA, 1927659209 / 650953137HR VIÑA LAS TORRESCAMINO DE BUENAVISTA S/N927319350H**** ISLA DEL GALLOPLAZA DE ARAGÓN,2927320243H**** NH PALACIO DESANTA MARTAC/ BALLESTEROS,6927659190 / 927323165H**** PARADOR DE TU-RISMO DE TRUJILLOPLAZA DE SANTA BEATRIZ DESILVA, 1 / 927321350H**** IZAN TRUJILLOPLAZA DEL CAMPILLO, 1927458900H*** CIGÜEÑAS, LASAVENIDA DE MADRID, S/N927321250 / 927321251H*** VICTORIAPLAZA DEL CAMPILLO, 22927321819 / 927322962H*** CASA DE ORELLANAPALOMAS, 5-7927659265H** PERÚCTRA. DE MADRID, KM 251927320745 / 927322599H* JULIOPLAZA CAMPILLO, 9

927321963 / 927659351HS** CONDE DE LA ENCINAConde de la Encina, 16927323176 / 699485286HS** EL MIRADOR DE LASMONJASPLAZA SANTIAGO, 2927659223HS** LEÓNPLAZA DEL CAMPILLO, 23-25927321792HS** PAULINOAVDA. MADRID, Nº 48927659108 / 653994281HS** EMILIAPLAZA DEL CAMPILLO, 28927320083 / 927321216HS** SAN MIGUELSAN MIGUEL, 3927322571HS** HUESOC/ ARQUILLO, 1927322820HS** HIGUERA, LACañada Fria, s/n 927319041HS** DOS ORILLASC/ CAMBRONES,6927659079HS* ESTACIÓN, LACARRETERA N-V, KM. 252927321253HS* VENTA DE MAGASCAApartado Correos nº 63927320149 / 927320132HS* JULIOPlaza del Campillo, 13927321963 / 675615736HS* TRUJILLOFRANCISCO PIZARRO, 4927322274HS* PAULINO IIAVDA. DE LOS QUINTOS, 35679424767HS* NURIAPLAZA MAYOR, 27927320907HS* CADENA, LAPLAZA MAYOR, 5927321463HS* BLASÓNC/ SAN MIGUEL,19927323406 / 619213608HS* ORELLANAC/ RUIZ DE MENDOZA,2610819847 / 927320753P CASA ROQUEDOMINGO DE RAMOS, 30927322313

P CRUCE, ELCARRETERA N- V, KM. 240927338304P BONIDOMINGO RAMOS, 11927321604P PLAZA MAYORPLAZA MAYOR,6927322313AT ARQUILLOARQUILLO, 2629781541AT CASA BALLESTEROSC/ BALLESTEROS, 12B927321695 / 627506855CR EL RECUERDOPAGO DE SAN CLEMENTE927319349 / 609684719CR SANTA TERESAPAGO DE SAN CLEMENTE927319203 / 658914355CR LOS ÁLAMOSPAGO DE SAN CLEMENTE927319203 / 658914355CR LOS TORREJONESFINCA LOS TORREJONES927490049 / 626747200CR LAS CANTERASCTRA. DE TRUJILLO A MON-ROY, KM. 6609861315

PLASENZUELA

P MOLOKAYTIENDA, 37927331198HR EL LABRIEGOC/ TIENDA S/N927313716 / 927313715

VVV´S

O.T. MALPARTIDA DE CÁCERESMUÑOZ TORRERO, S/N MALPARTIDA DE CÁCERES927276723 / 927276723

BEZOEKERSCENTRA

BEZOEKERSCENTRUM VANHET NATUURMONUMENTCTRA. BARRUECOS, S/NMALPARTIDA DE CÁCERES927276236BEZOEKERSCENTRUM “EL MOLINILLO”: WATERCTRA. BARRUECOS, S/NMALPARTIDA DE CÁCERESTEL.: 927276236


97

R U T A S O R N I T O L Ó G I C A S P O R E X T R E M A D U R ASierra de Las Villuercas 10


De route ligt in het bergachtige massief van de Sierra de Las Villuercas, gele-gen in het zuidoosten van de provincie Cáceres. De voorgestelde route ver-trekt vanuit de plaats Guadelupe, die we kunnen bereiken vanuit het noordenover de A5 (Navalmoral de la Mata) over de EX-118; vanuit het zuiden vanafde N-430 via de EX-116 en de EX-102 en vanuit het wessten, vanaf de A5 (Mi-ajadas) en vanuit het oosten, vanaf Talavera de la Reina.


De route heeft een lengte van ongeveer 54 Km. (heen en weer) over een weg-dek dat deels geasfalteerd is en deels bospad, vanaf de plaats Guadelupe tothet einde van de voorgestelde route. Hij is bedoeld om in één dag met de autoaf te leggen. We rijden korte stukjes tussen de diverse stops en interessanteuitkijkpunten. De tocht voert door gevarieerde habitats. Aanvankelijk gaan werichting de oorsprong van de rivieren de Guadelupejo en de Ibor, tussen dicht-begroeide beekbossen met elzen, essen, hazelnootbomen en populieren.


EX-118

Sierra de Las Villuercas

98

Daarna gaan we verder omhoog naar de toppen van de Pico Villuercas-berg,het hoogste punt van deze streek met 1601 m.We beginnen de route in Guadalupe, en nemen de kleine weg die richting hetviaduct over de verlaten spoorlijn loopt. We gaan rechtsaf op het punt(X:0299392, Y: 4368912), op de plek waar de weg een scherpe bocht maakt.Vanaf hier gaan we een zandpad op en volgen deze stroomopwaarts en paral-

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

De monniksgier / De vale gier / De havikarend / Dezwarte mees / De alpenkraai

De zwarte ooievaar / De aasgier / De wespendief / Deslangenarend / De dwergarend / De rode rotslijster /De alpengierzwaluw

De heggenmus / De alpenheggenmus / De goudvink / De houtduif

lel met de Guadelupejo-beek. Dit is een beschermd natuurgebied, uitgeroe-pen tot Ecologische Corridor voor de Biodiversiteit. Onderweg komen we langseen goed geconserveerd kreupelbos met veel spechten: de grote bonte specht,de groene specht en de kleine bonte specht. We kunnen hier ook de water-spreeuw vluchtig over de stroomversnellingen van het water zien vliegen, vansteen naar steen springend, of duikend in het schone en heldere water dat zenodig hebben om te overleven. Deze sierras onderhouden slechts een geringepopulatie van deze soort. Bovenop de natuurlijke en landschappelijke waarde,kunnen we op onze tocht genieten van de aanwezigheid van watermolens voorhet malen van graan, smederijen en wolwasserijen.Guadalupe en zijn kloos-ter zijn officieel benoemd tot “Conjunto Histórico-Artístico” en staat ook opde werelderfgoedlijst van de Unesco. We komen bij het Los Molinos stuw-meer, waar we een prachtig uitzicht hebben over een oord dat Los Hovicos ge-noemd wordt, en waar de Guadalupejo-rivier ontspringt. In de rotspartijen vankwartsietgesteente broeden de vale gier, aasgier en slechtvalk. We gaan ver-der over deze overharde weg en gaan rechtsaf op het punt (X:0296656, Y:4370768). Hiervandaan gaan we de helling van de sierra op om één van demeest spectaculaire uitzichten van de route te aanschouwen: een mozaïek vangroene bossen van pyreneese eiken, tamme kastanjebomen, zwarte dennen,portugese eiken en beekbossen, bestaand uit elzen, essen en populieren. Ditlandschap wordt in de herfst nog mooier, wanneer de bladeren vallen en debomen goud kleuren. Tijdens de lente en de zomer is het mogelijk de we-spendief te zien, waarvan in deze sierras een kleine broedpopulatie leeft, diebovendien de meest zuidelijke van Spanje is. We volgen het pad verder, totdatwe in Guadalupe komen. Van hieruit nemen we de EX-118 richting Navalmo-ral de la Mata en gaan op het punt (X:0297920, Y: 4371232) linksaf en nemenhier een pad dat “la Carrera del Caballo” (de Paardenweg) genoemd wordt.Deze prachtige route loopt langs de rivier de Ibor over de Camino Real, eeneeuwenoud pelgrimspad van Madrid naar Guadalupe. Het is de moeite waardhet nabijgelegen Humilladero te bezoeken, een hermitage in mudéjar stijl,waar de pelgrims neerknielden wanneer ze voor het eerst het klooster vanSanta María de Guadalupe zagen.


99

Kasteel van Cabañas del Castillo


100

Het wordt aangeraden met de auto tot de houtzagerij op het punt (X:02979900,Y: 4372083) te rijden en hier te parkeren om vervolgens verder te lopen langsde oever van de Ibor. Hier is de Bergfluiter te zien of te horen. Het versprei-dingsgebied van deze soort is in Extremadura beperkt tot de de bergbossenvan het Sistema Central, in Villuercas en in de Sierra de Tentudía. Ook anderevogels die typisch zijn voor loofbossen en kreupelbossen zijn hier aanwezig:wielewaal, cirlgors, nachtegaal, gaai, staartmees… Met enig geluk kunnen weook enkele endemische soorten zien zoals de Iberische bruine kikker en deSpaanse smaragdhagedis, evenals reëen, die we kunnen horen blaffen vanuitde dichtbegroeide kastanjebossen. We keren terug naar de auto wanneer wezien dat het pad verder van de rivier verwijdert. Hiervandaan gaan we terugnaar het vertrekpunt om daar de smalle weg te nemen die omhoog loopt naarde (thans verlaten) militaire basis op de hoogste piek van de streek: El Pico Vil-luercas (1.601 m). Tijdens de klim kunnen we goed zien hoe de begroeiing ver-andert en hoe de dichtbegroeide bossen met de kastanjebomen, dennebomen,spaanse en portugese eiken en elsbessen langzaam overgaan in jeneverbes-stuiken, Spaanse stekelbrem en bergheide, daar waar de omstandighedenzwaarder zijn voor plantengroei. Onze aandacht zal ook getrokken worden doorde geologische schoonheid van het landschap en zń unieke reliëf, Apala-chense-reliëf geheten, een opmerkelijke aaneenschakeling van parallel gele-gen valleien en sierras, waar een veelheid aan plooiingen, breuklijnen enrotspartijen waar te nemen zijn. Dit is het ideale habitat om te nestelen voorvele soorten: vale gier, havikarend, steenarend, slechtvalk, zwarte ooievaar,aasgier, oehoe… Een curieus detail op dit punt is het feit dat de weg waaropwe de berg beklimmen tevens de scheidslijn vormt tussen de stroomgebie-den van de Tajo en de Guadiana. Het water aan de linkerkant zal uitmonden inde Guadiana (riviertjes Guadalupejo, Ruecas, Gargáligas...) en dat aan de rech-terkant in de Taag (via de rivieren Viejas, Ibor en Almonte...) Op het punt (X:0295440, Y: 4371720) parkeren we de auto aan de linkerkantom de “Pozo de la Nieve” (sneeuwput) te bezichtigen. Deze grote put die uit-gehouwen is in de rotsen, werd in de winter met ijs gevuld, om etenswaren en

Slechtvalk


101

Monniksgier

de medicijnen van het klooster enhet dorpje Guadalupe te bewaren.Van hieruit zijn de weidse land-schappen van de Guadalupejo-vallei en Rañas de Cañamero teaanschouwen. Eenmaal boven aan-gekomen zullen we eenvoudig dediverse soorten kunnen zien die ka-rakteristiek zijn voor de struwelenen rotsen van de bergen, zoals o.a.:zwarte tapuit, zwarte roodstaart,heggenmus, Alpenheggenmus,blauwe rotslijster en de rode rots-lijster een zeldzame zomergast diein Villuercas alleen op deze berg-toppen zijn nestelt. Ook kunnen wede schelle roepen van de alpen-gierzwaluw horen, die in dezestreek één van zijn beste broedplaatsen heeft. De zwermen alpenkraaien zijnook luidruchtig, dit is een soort die slechts op een paar plekken in Extremaduravoorkomt.


De ornithologische waarde van deze route is hoog en gevarieerd dankzij degrote diversiteit aan habitats. Vooral de vogels die hier in de zomer broeden zijnbijzonder, zoals de wespendief, de zwarte ooievaar, de dwergarend, de slan-genarend, de blauwe rotslijster, de alpengierzwaluw en de aasgier.De grote loofbossen vormen het ideale habitat voor nachtvogels als de bosuilen in de dennenbossen leven enkele geïsoleerde populaties zwarte mezen. Inde best behouden bossen in de bergen komen de bergfluiter en de kleine bontespecht veel voor. Op de rotspunten en –wanden bouwen onder andere deslechtvalk, de steenarend, de havikarend, de oehoe en de vale gier hun nes-ten. Op de toppen, tussen de rotsblokken en de lage struiken leven vele soor-ten, zoals de zwarte tapuit, zwarte roodstaart, heggenmus, alpenheggenmus,blauwe rotslijster en de rode rotslijster. De spaanse keizerarend, plant zichnog niet op regelmatige wijze voort in deze streek. Hij deelt zijn habitat met eengrote aaseter, de monniksgier, die sinds ongeveer tien jaar regelmatig tot broe-den komt in deze sierras. Het lijkt erop dat de kolonie die in Monfragüe leeft,zich deze kant op aan het uitbreiden is. Momenteel nestelen verschillendeparen in de meest noordelijke gebieden van de streek, aansluitend aan de ko-lonies van Monfrague.


102

Seizoenskenmerken

De route kan op ieder moment in het jaar bezocht worden. De lente is de meestaantrekkelijke periode, met aangename temperaturen en ook dankzij de te-rugkeer van de zomergasten: zwarte ooievaar, aasgier, dwergarend, slange-narend, wespendief... De lente is ook het broedseizoen en als algemene regelgeldt dan ook dat we niet van de aangewezen route afwijken. Ondanks dat deroute door bergachtig gebied loopt, is het er in de zomer erg warm, dus moe-ten we zorgen dat we voldoende drinken en ons voldoende beschermen tegende zon, onder andere door de centrale uren van de dag te vermijden. Dit zijnook de minst aantrekkelijke uren om vogels te kijken. Tijdens de herfst bepa-len de geel- en goudkleurige loofbomen het culturele en landschappelijke aan-gezicht van deze streek.


Las Villuercas heeft een uitzonderlijk landschap vanwege de unieke geomor-fologie. Een serie van parallel gelegen bergruggen en valleien vormen het zo-genaamde “apalachense”-reliëf. In het bergmassief en zijn uitlopers kunnenwe oneindig veel geologische elementen vinden, zoals bijzondere plooiingen,aardlagen met fossielen, puinhellingen en diepe valleien. Het gebied herbergtveel interessante endemen en botanische waarden, waaronder verschillendesoorten bosorchideeën, relictpopulaties van bepaalde bomen, zoals de “Loro”(Prunus lusitanica ssp. lusitanica). Deze boom is een overblijfsel van de ve-getatie van de milde klimaatzones uit de Tertiaire periode. Uitzonderlijk is ookde rijkdom aan vlinders en libellen, indicatoren van de kwaliteit en diversiteitvan het ecosysteem in deze streek. Guadalupe, met zijn klooster, dat sinds 1993 op de werelderfgoedlijst van deUNESCO staat, en zijn historisch-artistieke centrum, is het meest bijzonderedorp van de streek. Op de bergtoppen en op andere strategische plaatsen zijn pre-romeinse ne-derzettingen gevonden, evenals kastelen die ten tijde van de “Reconquista”(de herovering op de moren) de verdedigingslinie van de Taag-vallei vormden.De bergen herbergen één van de meest waardevolle verzamelingen van sche-matische rotstekeningen uit de prehistorie. Er zijn meer dan 90 rotswanden,grotten en overhangende rotspartijen met prehistorische rotstekeningen be-kend. Vlakbij het dorp Cañamero kan men de zogenaamde grot “Chiquita” of“Álvarez” met dergelijke rotstekeningen bezoeken. Sommige wanden met rots-tekeningen in Berzocana staan ook aangegeven op wegwijzers en hebben in-formatiepanelen.

Teksten: Víctor Manuel Pizarro Jiménez

ACCOMMODATIES

ALÍA

H* VALMAYORCARRETERA EX-102, PARC. 91.POL. 21927366515 / 927366270P GARCÍAPANTANO DE CIJARA927366475P MONTERO, ELAVDA. LUIS CHAMIZO, 40927366011CR EL ESTRECHO DE LAPEÑACTRA. EX.102, KM.92,300927366289 / 616683486ATR EN PLENA SIERRALA CALERA616683486

ALDEACENTENERA

ATR LA CORAJAHERNAN CORTES,99927314129 / 676098523AT CRISTINALIBERTAD, Nº 7927419028 / 653068019

BERZOCANA

HR REAL VILLA DE BERZO-CANAPLAZA DE ESPAÑA,15927150052 / 927150139CR EL RINCÓN DE LOS CEREZOSFINCA SOLANA DEL CUERVO927195001 / 690667582CR FINCA LA SIERRAFINCA LA SIERRA (CASARURAL)669264449 / 676806861ATR FINCA LA SIERRAFINCA LA SIERRA669264449 / 676806861

CABAÑAS DEL CASTILLO

CR LA PEÑAPLAZA DE JUAN URETA, 8927151067 / 620254612

CR PUERTA SOLANAC/ LOS POSITOS,4927150225

CR LA COSTANAFINCA LOS CONCEJILES927151626

CR LA JARA DE LAS VI-LLUERCASCALLE ESTRECHA, 2927151009 / 676631137

ATR EL NIDO DE LA CO-LLALBAPlaza Juan de Ureta,13927151009 / 676631137

AT LA PEÑAC/ CUESTA, 2,4,6,8927151067 / 620254612

CAÑAMERO

H** RUIZPABLO GARCIA GARRIDO, 2927157125 / 927157075

CR EL TALLER DE BENITOC/ALCORNOCAL, 2927369471 / 646951533

ATR CANCHO DEL FRESNOUMBRÍA DEL COLMENAR680452006 / 659230881

ATR LA ALBERGUERÍACRTA. EX102 KM. 61,700902193014 / 670432681

ATR CANDELAPARAJE "HORCAJO" PARECELA97 POL. 4653673373 / 927195316

CARRASCALEJO

CR LA CASA DEL PRACTICANTEGARCIA TAFALLA, 14689037634

ATR CARRASCALEJO RUSTICOCTRA. DE NAVATRASIERRA S/N927555058 / 927555200

CASTAÑAR DE IBOR

HS** SOLAIRECTRA. DE GUADALUPE, 29927554125 / 927554125

HR LAS MOZASAVDA. DE GUADALUPE, 10927554387

CR AMANECERC/ EUROPA,17927554730 / 927554733

CT LOS IBORESCRTA. GUADALUPE-NAVALMO-RAL DE LA MATA KM 30927554654 / 927554654

DELEITOSA

CR LLANO DEL PINOCTRA. RETAMOSA, KM. 650659962323

FRESNEDOSO DE IBOR

HR LOS IBORESC/ CALVO SOTELO,21-23927575251 / 927575238

CR CASA GRANDEC/ CALVO SOTELO, 13927575382 / 679818120

ATR ALVAREZC/PRIMO DE RIVERA,8927575346

GUADALUPE

HR ATALAYACTRA. DE NAVALMORAL, S/N927154322 / 927154226

HR POSADA DEL RINCÓNPLAZA DE SANTA MARÍA DEGUADALUPE,11927367114

H**** PARADOR DE TU-RISMO ZURBARÁNMARQUES DE LA ROMANA, 12927367075

H** HISPANIDADBLAS PEREZ, 1

927154210


103

Interessante gegevens (ZEPA de las Villuercas y Valle del Guadarranque)



104

H** HOSPEDERÍA DELREAL MONASTERIOPLAZA DE JUAN CARLOS I927367000HS** ALBA TARUTAEL CHORRO GORDO, 2927154444 / 927367301HS** ALFONSO XIALFONSO ONCENO, 21927154287HS** CEREZO IIPLAZA SANTA MARIA DE GUA-DALUPE, 33927154177HS** ISABELNUEVA DE LOS CAPELLANES,10927367126 / 676233675HS** LUJUANGREGORIO LOPEZ, 21927367170HS** POLKYAVENIDA ALFONSO XI, 26927367057 / 927367375HS* ALTAMIRALA CRUZ, 4927367493 / 927154265HS* CEREZOGREGORIO LOPEZ, 12927367379HS* ISABELPLAZA SANTA MARIA DE GUA-DALUPE, 13927367126HS* TARUTA

ALFONSO ONCENO, S/N927367301 927154144CR BAÑOSALFONSO MORENO, 25649857541 / 646247383CR LA CLARAPLAZA DE SANTA MARIA,44927154067 / 665818001CR ABACERIAC/ NUEVA, 22927154282 / 650208405CR LOS CHORRANCOSCUARTEL, 9675954106CR MOLINO EL BATÁNCAMINO DEL MATO KM 7927154184 / 927154287AT PISCINA SILOECARRETERA DE VILLANUEVA,S/N927367139 / 927367028C LAS VILLUERCAS-GUA-DALUPECARRETERA VILLANUEVA(HUERTA DEL RIO)927367139 / 927367561

NAVEZUELAS

HS** J.B.AVDA. DE EXTREMADURA,66927151800 / 927151688CR VALLE DEL ALMONTEC/ ROTURAS 7 A927151624 / 650923739

VILLAR DEL PEDROSO

CR LAS LUCIASFINCA LAS LUCIAS, CTRA. GUA-DALUPE, S/N(NAVATRASIERRA)927198626 / 629784609CR EL PEDROSOPLAZA DEL AYUNTAMIENTO,7607943314 / 648113786

VVV´S

O.T. GUADALUPEPZ. STA. Mª DE GUADALUPE GUADALUPE

TEL.: 927154128 FAX: 927154128

BEZOEKERSCENTRA

BEZOEKERSCENTRUM VANHET NATUURMONUMENT“GROT VAN CASTAÑAR”EN DE STREEK “LAS VI-LLUERCAS”CTRA. DEL CAMPING, S/NCASTAÑAR DE IBORTEL.: 927554635

Gierzaluw

105


11


Het riviertje de Guadiana komt door de stad Badajoz. De stand van het waterwordt hier gereguleerd en op een vrijwel stabiele hoogte gehouden door eenkleine stuwdam. Voorbij de stuw, is de loop van de rivier weer natuurlijk, enna 6,5 km. mondt de Caya er in uit, vanaf de rechterkant. Beide oevers van derivier zijn vanuit Badajoz bereikbaar.


Voor een ornithologische tocht langs de Guadiana, zijn beide oevers even ge-schikt, omdat ze allebei goed bereikbaar zijn en vele mogelijkheden bieden omvogels te kijken.

Stuw in de Guadiana-rivier en uitmonding van de Caya-rivier


A-5

EX-10

7

EX-3

10


106

ROUTE OVER DE LINKEROEVERRoute 1. De tocht begint bij de brug “Puente de la Autonomía”, de eerste vanvier bruggen over de Guadiana die we stroomafwaarts tegenkomen. We vin-den deze eenvoudig, vanuit vrijwel ieder punt van de stad, omdat het één vande belangrijkste uitvalswegen van de stad is richting Cáceres over de EX-100,via de Ronda de la Circunvalación. Bij de toegang tot de brug komen de stra-ten Suárez Figueroa, Morales, San Atón en Joaquín Costa samen op een ro-tonde, waar in het midden het onmiskenbare standbeeld van “Los tres poetas”(De drie dichters) staat. Vanaf de brug hebben we een mooi uitzicht over eenstuk van de rivier waar die smaller wordt en samenstroomt met de rivier de Za-

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

De Koereiger, De Kleine zilverreiger, De Blauwe reiger,De Meerkoet, De Wilde eend, De Oeverloper

De Kleine karekiet, De Grote karekiet, De Oeverzwa-luw, De Bijeneter, De Kwak, De Wouwaap

De Kleine mantelmeeuw, De Kokmeeuw, De Watersnip,De Aalscholver

Trekvogels De Ralreiger, De Bosruiter, De Visarend, De Waterpieper

patón aan de linkerkant en de Gévora aan de rechterkant, iets verder naarboven. Ook de uitzichten op het Alcazaba (Arabisch fort) en het oude centrumvan Badajoz zijn prachtig. Vanaf het hoofd van de brug kunnen we gemakke-lijk de oever aflopen over een pad van meer dan 800m. dat prima geschikt isvoor voetgangers en ook geschikt voor recreatie (er zijn bankjes, terrasjes,uitkijkpunten, plantsoenen), biedt schitterende uitzichten over het water en wekunnen ons er helemaal afzonderen van de drukte van de stad. Als we dit padverder volgen, komen we bij de brug Puente Viejo, of Puente de Palmas, dietegenover de Puerta Palmas ligt, een monumentale toegangspoort die on-derdeel uitmaakte van de stadsmuur die vroeger rond de stad stond en één vande symbolen van Badajoz is. De Puente Viejo is een voetgangersbrug, en alszodanig prima geschikt om vogels te kijken vanaf een bevoorrechte plek enwe kunnen er talloze soorten zien in het water, in de dichte begroeiing van deoevers en vliegend boven de rivier. Daarna gaan we verder over het pad dat pa-rallel aan de oever loopt, tot we bij de Puente de la Universidad komen (dederde brug), waar het voetgangersgedeelte eindigt en waar een smal paadjeongeveer 1 km. door de kreupelbossen langs de rivier loopt. Het paadje ein-digt bij de Puente Real (vierde brug), die eenvoudig te herkennen is aan demiddenpilaren van meer dan 80 meter hoog en de kabels waar hij aan hangt.Hier eindigt het eerste stuk langs de linker oever, met een lengte van 1,9 km.dat helemaal te voet moet worden afgelegd.Route 2. Op de kruising van de straat Paseo Fluvial en de Avenida del Gua-diana, begint een zandpad dat onder de Puente Real doorloopt en dat na 250m. overgaat in een geasfalteerde weg die parallel aan de rivier loopt. Deze wegis 1.800 m. lang en eindigt bij een rotonde, vlak na het gebouw van de Kano-Vereniging van Badajoz. Deze tocht kunnen we met de auto doen en af en toestoppen om vogels te kijken met de telescoop, of steeds korte stukjes lopend.Het is ook mogelijk om hetzelfde traject te voet af te leggen, over een paadjedat tussen de weg en de rivier loopt en waar we dichterbij het water en de be-groeiing van de oevers lopen. Vanaf de rotonde loopt een zandpad van onge-veer 270 meter dat leidt naar één van de muren van de stuw, waar een mooiuitkijkpunt is om vogels te kijken. We kunnen de route hier beëindigen, of hetpad langs de rivier verder stroomafwaarts volgen.

ROUTE OVER DE RECHTEROEVEROp de Avenida de Elvas (in de richting van Portugal en waar deze samenkomtmet de N-V), op het traject tussen de Puente de la Universidad en de PuenteReal, ligt een rotonde waarvan we de derde afslag nemen (linksaf) richting“Cañada Sancha Brava”. Nadat we onder de Puente Real door zijn gereden,volgen we de weg, totdat we bij een afslag naar links komen, (ongeveer 1.250m. na de brug) en een zandpad dat ons naar een andere asfaltweg voert dat


107

108

langs de rivier loopt tot bij de stuw. Hier kunnen we kiezen uit twee alternatie-ven. De eerste is stroomafwaarts verder lopen over een goed zandpad dat pa-rallel aan de oever loopt, zoń 7 km. lang tot bij de uitmonding van de Caya.De andere mogelijkheid is het zandpad vanaf de stuw naar de verharde weg tenemen (links laten we een hammenfabriek liggen). Vanaf dit punt volgen weverder de weg, tot we een klein stroompje passeren; vanaf dit punt is de wegonverhard. We blijven op dit pad en rijden 1.250 m. door, en gaan op de split-sing linksaf, opnieuw richting de oevers van de rivier de Guadiana en evenla-ter de uitmonding van de Caya-rivier.


Het gebied rond de stuw in de Guadiana is uitgeroepen tot Vogelrichtlijnge-bied (ZEPA), vanwege zijn belang voor talrijke vogelsoorten. Één van de groot-ste trekpleisters zijn de broedkolonies van reigers, die meer dan 2.000 paarkoereigers en kleine zilverreigers telt, en andere soorten als kwak, ooievaar enblauwe reiger. De belangrijkste kolonie bevindt zich een klein eindje stroom-afwaarts vanaf de stuw, in de bomen op de verschillende eilandjes in het water.Er bevinden zich kleinere kolonies verdeeld over verschillende zones van de ri-vier tussen de stuw en de Puente Viejo, eveneens op de begroeide eilandjes.Van maart tot midden juli zijn deze plekken schitterend, dankzij de veelheidaan vogels in de bomen en vanwege hun onophoudelijke activiteit, die vanafdat de jongen geboren worden, nog verder toeneemt. De populatie nestelendekwakken wordt als één van de belangrijkste van de regio beschouwd. De restvan het jaar vormt deze plek ook de slaapplaats voor groepen koereigers enkleine zilverreigers van soms duizenden vogels, die ze delen met zwermenkauwen en zwarte en gewone spreeuwen.Langs dit gedeelte van de Guadiana, kunnen we nog drie andere interessantereigersoorten ontwaren: de purperreiger (die zń nesten bouwt in het dichteriet langs de oevers), de ralreiger (meer als trekvogel en in de winter) en degrote zilverreiger (komt steeds vaker voor in dit gebied).Eind augustus komen de eerste aalscholvers aan bij de rivier en hun popula-tie groeit tot de winter door, wanneer deze maximaal is. Ze zijn te zien op di-verse stukken van de rivier, vissend, of van de zon genietend, waarbij de PuenteViejo een goede plek is om ze daarbij te observeren. Op een eilandje zoń 1.200m. stroomafwaarts vanaf de Puente Real, vinden we de belangrijkste slaap-plaats voor aalscholvers, die enkele honderden exemplaren samenbrengt. Deplek is eenvoudig te herkennen, omdat alle takken van de bomen wit gekleurdzijn door de concentratie uitwerpselen, en is zichtbaar vanaf beide oevers vande rivier.


De vegetatie op de oevers is met name erg uitbundig tussen de stuw en de uit-monding van de rivier de Caya, waar de stroom zń natuurlijke uiterlijk terug-krijgt en waar wielewaal, buidelmees, nachtegaal, cetti´s zanger,Orpheusspotvogel, winterkoning, staartmees en vink hun nesten bouwen in dewilgenbossen. Het oeverriet, waartussen vaak wilgen groeien, vormt interes-sante levensomstandigheden voor vogels, hoewel deze door de dichte be-groeiing beter te horen zijn dan te zien. Tijdens de broedperiode kunnen weregelmatig wouwapen, waterrallen, waterhoenen, grote en kleine karekieten, tij-gervinken en Sint-Helenafazantjes waarnemen. In de winter valt de aanwezig-heid van de blauwborst en de tjiftjaf op. Er zijn verschillende plekken in debuurt van de stuw waar we de purperkoet kunnen zien. Op de stukken van derivier met open water, tussen de Puente de la Autonomía en de muur van destuw, zien we verschillende eendensoorten, zoals de wilde eend, de slobeend,de krakeend en de meerkoet. In de zomer, tijdens zijn trek, jaagt de visarendover het water, op zoek naar vis. Andere soorten die kenmerkend zijn voor on-diep water en eilandjes, en die we hier zonder problemen kunnen zien, zijn dewitte kwikstaart, de grote gele kwikstaart, de oeverloper, de witgat, de stelt-kluut en de watersnip (in de winter). Ook de vogels die op de zanderige taludsvan de rivier nesten bouwen verdienen een speciale vermelding. Bijvoorbeeldde oeverzwaluw, de bijeneter of de ijsvogel, waarvan enkele belangrijke kolo-nies in de grindgroeves langs de weg naar de rivier de Caya zitten.Zonder twijfel zijn de uitkijkposten op de twee uiteinden van de stuw en hetstuk dat stroomafwaarts ligt, de meest interessante plekken van de route. Opdagen dat het meezit, kunnen we hier tot 15 verschillende soorten zien, alleenal op de muren van de stuw.In de winter, wat later op de dag, verandert de stuw in een verzamelplaats voorkleine mantelmeeuwen, die soms wel meer dan 2.000 exemplaren samen-brengt, vergezeld door kokmeeuwen. Op de Puente Viejo is een belangrijke ko-lonie huiszwaluwen gevestigd en ook diverse paren alpengierzwaluwen, eenwaar spektakel om ze op korte afstand te zien vliegen.


109

Koereiger Slaapplaats van de Aalscholver

110

Seizoenskenmerken

In de lente adviseren we de plekken te bezoeken waar de reigerkolonies zijngevestigd, en de kreupelbossen langs de rivier, waar talloze soorten in zittendie met hun zang de route veraangenamen. In de winter moeten we de slaap-plaatsen van de aalscholver en de koereiger bezoeken. Iedere tijd van het jaaris goed om vogels te kijken in de buurt van de stuw.


De stad Badajoz heeft een uitstekend cultureel aanbod dat we kunnen combi-neren met ornithologische routes. Het wordt aangeraden door de ArabischeAlcazaba te lopen en over de Plaza Alta, de meest emblematische plek van hetoude centrum. We kunnen ook het Extremeense en Iberoamerikaanse Mu-seum voor Hedendaagse Kunst (MEIAC) bezoeken, evenals het archeologi-sche museum van de provincie Badajoz, of het stadsmuseum “Luis deMorales”. Als we door de straten van Badajoz lopen, kunnen we veel historischerfgoed aantreffen, zoals de bolwerken van de verdedigingsmuur die vroegerrond de stad stond, de belangrijkste toegangspoorten (Puerta de Mérida, Pu-erta Palmas en Puerta Pilar), de huizen in de mudéjar-stijl, kerken en kloos-ters en talrijke pleinen en parken, etc... We zullen het zeker naar de zin hebbenals we ons bezoek rond de belangrijkste feesten brengen, zoals de Feria deSan Juan (24 juni), de processies rond Pasen, het carnavalsfeest (één van demeest levendige van Spanje) of het herdenkingsfeest van de stichting van destad, door de Arabieren, tijdens het Al-Mossassa Batalyaws festival (sep-tember en oktober).



ACCOMMODATIES

BADAJOZ

H***** GRAN HOTEL CA-SINO DE EXTREMADURAAVDA DÍAZ AMBRONA, 13924284402 / 924275175H**** LOS JARDINES DELAS BOVEDASAUTOVIA MADRID-LISBOAP.K.405.715924286035H**** AC BADAJOZAVDA DE ELVAS S/N924286247 / 924286248H**** ZURBARÁNPASEO CASTELAR, 1924001400 / 924220142H**** BADAJOZ CENTERAVDA DAMIAN TELLEZ LA-FUENTE, S/N924212000 / 924212002H*** ACUARELCTRA.BADAJOZ-GRANADA, K. 65924239606 / 924241620H*** LISBOAAVDA. DE ADOLFO DÍAZ AM-BRONA, 13924272900 / 924272250H*** RIOAVDA. A. DIAZ AMBRONA, 13924272600 / 924273874HS** DON PACOCALLE SANCHEZ DE LAROCHA, 7924286415

HS** CERVANTESCALLE TRINIDAD, 2924223710 / 924222935HS** CONDEDUCALLE MUÑOZ TORRERO, 27924207247 / 924207248HS** GONGORAC/ DOBLADOS, 17924223710 / 924235962HS** SAN MARCOSMELÉNDEZ VALDÉS, 53924229518 / 924229250HS* DE LAS HERASCALLE PEDRO DE VALDIVIA, 6924224014 / 924224014HS* NIZACALLE ARCO AGÜERO, 34924223173 / 924200584HS* NIZA IICALLE ARCO AGÜERO, 45924223173 / 924200584HS* VICTORIACALLE LUIS DE CAMOENS, 3924271662 / 924277551HS* HOSTAL BADAJOZC/ GENERAL EMILIO MOLAVIDAL, 5924247402HS* TITTY TWISTERN-432, KM 11.200924275841HS* PLAZA DE ESPAÑACALLE ZURBARAN, 2-1º924222005HS* PINTORCALLE ARCO AGÜERO, 26 924224228 / 924233345

P GALICIAAVENIDA ADOLFO DIAZ AM-BRONA, 24924271902 / 924271902HA*** ASCARZACastillo Puebla de Alcocer, 28924286370 / 924286371

GUADIANA DEL CAUDILLO

P MARI LOLIPLAZA DEL PARQUE, 3924471080

PUEBLONUEVO DEL GUADIANA

H* LA FINCACARRETERA BADAJOZ -MON-TILJO K. 22924140718

VALDELACALZADA

HS** VELASCOCALLE CALZADA, 26924447109 / 924447109

VILLAFRANCO DEL GUADIANA

H**** CONFORTEL BADAJOZCARRETERA N-V, KM 393924443711 / 924443708


111

Interessante gegevens (ZEPA Azud de Badajoz)


Meerkoet

112

Kleine zilverreiger

113

R U T A S O R N I T O L Ó G I C A S P O R E X T R E M A D U R ACornalvo en Los Canchales 12

Cornalvo stuwmeer


Deze route ligt in het hart van het Natuurpark Cornalvo, dat zich bevindt tus-sen de vruchtbare vlaktes van de Guadiana-rivier en de uitlopers van de Sier-ras van San Pedro en Montánchez. De dorpen waar we doorheen komen zijnMérida en Trujillanos (Badajoz). De aanbevolen toegang is vanaf de snelwegvan Extremadura (E-90) naar Trujillanos, via afslag 334 (richting Madrid) of325 (richting Mérida). Voordat we Trujillos binnenrijden, komen we bij een ro-tonde waar we de eerste afslag rechts nemen, die ons naar het Cornalvo stuw-meer voert.


A-5

A-5

A-66

Cornalvo en Los Canchales

114

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

boomklever, boomkruiper, appelvink, kleine bontespecht

zwarte ooievaar, nachtegaal, Orpheusspotvogel, dwergarend, zwarte wouw

heggenmus, goudvink, houtduif, wintertaling, krakeend

Trekvogelsgrauwe vliegenvanger, bonte vliegenvanger, gekraagde roodstaart

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

koereiger, blauwe reiger, fuut, meerkoet, wilde eend,oeverloper, kleine plevier

dwergstern, lachstern, steltkluut, vorkstaartplevier,witwangstern

kleine mantelmeeuw, kokmeeuw, kraanvogel, pijlstaart,smient, grauwe gans

Trekvogelslepelaar, krombekstrandloper, kanoet, groenpootruiter,zilverplevier, steenloper, bosruiter, visarend

CO

RN

ALV

OLO

S C

AN

CH

ALES


De ornithologische route begint in het Bezoekerscentrum van het Natuur ParkCornalvo, een plek die we zeker dienen te bezoeken en waar we informatiekunnen vinden over dit beschermde gebied, evenals andere mogelijke routes.Vanaf dit centrum, na ongeveer 7 kilometer, komen we bij een afslag naarrechts op de weg naar de dam van het stuwmeer Cornalvo. Als we met de autozijn gekomen, parkeren we hier en gaan vervolgens te voet verder naar destuwdam. De route ligt rond het stuwmeer, steeds over onverharde wegen enwandelpaden. We steken eerst de de dam over, en gaan verder over een paadjedat eerst door een dichtbegroeid kurkeikenbos loopt, en daarna door een meeropen gebied met zicht op het stuwmeer. Na ongeveer 2.800 meter te hebbenafgelegd, ongeveer de helft van het traject, komen we bij de achterkant vanhet meer, en keren terug naar het vertrekpunt. Tussen de staart van het stuw-meer en de damwand loopt een goed pad dat steeds parallel aan de oever vanhet stuwmeer loopt. Het pad rond het stuwmeer heeft een lengte van 6.800meter, maar wanneer de stand van het water lager is, kunnen we stukken af-snijden, met name aan de ondiepere achterkant van het meer.


115

Steenuil Blauwe reiger


116


Het Natuur Park Cornalvo was één van de eerste gebieden die uitgeroepenwerd tot Vogelrichtlijngebied (ZEPA) in Extremadura, met als volledige naam“Cornalvo stuwmeer en Sierra Bermeja”. Vanaf het Bezoekerscentrum tot aan het stuwmeer Cornalvo bepalen graan-velden, olijfboomgaarden en open weides met steeneiken (dehesa) het land-schap. Op dit traject kunnen we vogelsoorten tegenkomen, die we verderopniet meer zullen zien. Na 2,3 km. vanaf het begin, komen we bij een brug overde rivier de Albarregas, waar een dichtbegroeid bos staat, dat de moeite waardis om even te stoppen en vogels te kijken. In de zomer blijven hier waterplas-sen achter die vele soorten aantrekken om te drinken (grasmussen, mezen,vinkachtigen, leeuwerikken). In de graan- en de hooivelden die zicht uitstrek-ken van de brug tot aan de boerenhoeve Campomanes, is het mogelijk om degrauwe kiekendief, de grijze wouw, de steenuil, de griel, de kleine trap, de zui-delijke klapekster, de graszanger en de theklaleeuwerik te observeren.Als we bij de dam komen, is het gebruik van een telescoop aanbevolen, omdatde watervogels zich meestal in het midden van het stuwmeer bevinden. Demeest voorkomende soorten hier zijn wilde eend, slobeend, wintertaling, kra-keend, pijlstaart, smient, meerkoet, blauwe reiger, kleine zilverreiger, fuut, do-daars, aalscholver, kleine mantelmeeuw, kokmeeuw en kleine plevier. Metgeluk kunnen we de zwarte ooievaar, één van de kenmerkende vogels van ditbeschermde gebied, zien foerageren aan de oevers. In de ondiepere gedeeltes(eilandjes, baaien en de staart) kunnen we diverse soorten waadvogels zien.Hun diversiteit is groter in de periode na het broedseizoen (van juli tot okto-ber), met de aanwezigheid van steltkluut, tureluur, bonte strandloper, krom-bekstandloper en kleine plevier. Aan het einde van de dam begint een pad dateen dichtbegroeide helling met kurkeiken oploopt en waar we typische bos-vogels als boomklever, boomkruiper, nachtegaal, winterkoning, vink, goud-vink, appelvink, pimpelmees, kuifmees, koolmees, merel, houtduif, gaai, grotebonte specht en kleine bonte specht kunnen zien.Op de stukken met veel struiken (vooral het cistus-struweel en de heidevelden),is het eenvoudig vogels te zien die bij dit soort begroeiing horen, zoals kleinezwartkop, Provencaalse grasmus of heggenmus (laatstgenoemde alleen in dewinter).Op dit paadje, voorbij de helling, wordt de dichtheid van steen- en kurkeikenminder en komen we in een half-open gebied met boomweides, afgewisselddoor struwelen en hooivelden, waar we de vogels beter kunnen zien. De soor-ten die we hier het meest zien, zijn grauwe vliegenvanger, blauwe ekster, hop,boomleeuwerik en roodkopklauwier. Vanwege het betere zicht kunnen we ookde vlucht van de roofvogels die in de buurt nestelen (dwergarend, buizerd,

slangenarend en zwarte wouw) beter zien en ook andere soorten die in de wei-landen voedsel komen zoeken, zoals de vale gier, de monniksgier en zelfs deSpaanse keizerarend.

Seizoenskenmerken

De route is in ieder jaargetijde interessant, maar de lente wordt aanbevolenals beste tijd om vogels van bos en dehesa te bekijken. De diversiteit rond hetstuwmeer is in de winter en aan het einde van de zomer groter dan de rest vanhet jaar.


De observatiehut van het stuwmeer Embalse del Muelas. Op ongeveer 7 km.van de afslag die naar het Cornalvo stuwmeer leidt, over een geasfalteerdeweg, ligt een klein stuwmeer waar een vogelkijkhut staat van waaruit we tal-loze soorten kunnen zien.De stuwdam van Cornalvo is een Nationaal Monument omdat het één van debest bewaarde hydraulische werken uit de Romeinse tijd is.Een cultureel bezoek aan de stad Mérida, WereldErfgoed, is de ideale aanvul-ling op de ornithologische route door het Nationale Park Cornalvo.


117

Hop Appelvink


118

Stuwmeer Los Canchales


Het stuwmeer Los Canchales ligt in de provincie Badajoz, ten noordwestenvan de plaatsen La Garrovilla en Esparragalejo en is aangelegd in de Riverade Lácara, een rivier die ontspringt in de Sierra de San Pedro en die uitmondtaan de linkeroever van de Guadiana. We kunnen er komen vanaf de EX-305 vanMontijo naar La Nava de Santiago, en kunnen kiezen uit twee toegangspuntentussen kilometer 8 en 13, die beiden leiden naar het gebied ten westen vanhet stuwmeer. We kunnen ook naar de staart van het stuwmeer rijden overeen weg die vanuit een buitenwijk van Esparragalejo loopt. We raden de toe-gang vanaf de EX-209 aan, waar in het dorp La Garrovilla de afslag staat aan-gegeven naar de weg die ons direct naar de damwand brengt, het idealebeginpunt voor een vogelexcursie.


De route begint in La Garrovilla en na ongeveer 7,5 kilometer over een verhardeweg komen we bij de damwand van het stuwmeer Los Canchales. Dit eerstestuk is erg interessant, omdat we langs terreinen komen waar graan, zonne-bloemen en olijfbomen verbouwd worden. In het gebied rond de damwandstaan verschillende borden met uitleg van de regels van het bezoek en de tevolgen routes.De rest van de route loopt over een zandpad rond het meer van meer dan 23km lengte, dat aangelegd is over de lijn die de maximale stand van het waterin het stuwmeer markeert en die we helemaal kunnen lopen.Zoń 80 m. voordat we bij de dam komen, nemen we een pad naar rechts, vlakvoor de parkeerplaats en het Bezoekers- en informatiecentrum van de Con-federación Hidrográfica van de Guadiana. Dit pad daalt rechtstreeks naar deoever. De eerste plek waar we zullen stoppen is na 800 m, waar we bij een dijkkomen die het stuwmeer inloopt en waar aan het uiteinde een uitkijkpost staat.4 Kilometer verderop komen we bij de staart van het stuwmeer, een gebiedmet ondiep water, waar we nog de kronkelige armen van de Rivera de Lácarakunnen zien. Wanneer het waterpeil heel laag is, kunnen we een alternatieveroute kiezen die de af te leggen afstand aanzienlijk verkort. De route loopt ver-der over de rechter oever van het meer en doorkruist twee door vogels drukst-bezochte baaien die tegenover een groep kunstmatige eilanden ligt. Hiernawijkt het pad wat verder van het water af en brengt ons tijdelijk op de weg EX-305 (Montijo-La Nava de Santiago), die we zoń 1.770 meter moeten volgen

richting Montijo, tot we bij een pad komen dat linksaf gaat en ons terug bij hetstuwmeer brengt. Als we dit pad volgen, komen we bij een kleine dam in éénvan de uitlopers van het meer. 600 m verder komen we bij een dijkje die ge-schikt is om vogels te kijken en een paadje langs de oever dat we in kunnenwandelen. Dit pad leidt ons over een dichtbegroeide helling met struikgewas.De laatste 3 km van dit pad lopen omhoog over een klein heuveltje naar dedamwand, waar de route eindigt.


Het stuwmeer Los Canchales is een Beschermd Vogelrichtlijngebied (ZEPA) enis bovendien een “Humedal de Importancia Internacional” (Wetland van In-ternationaal Belang). De omstandigheden zijn er ideaal voor de vestiging vanvele vogelsoorten, omdat er grote oppervlaktes ondiep water zijn, verschil-lende soorten planten en bomen die in de buurt van water groeien (biesvege-taties, grasvlaktes, rietvelden, brem, essen en wilgen) en om het stuwmeerheen liggen vele weilanden met steeneiken en uitgestrekte, al dan niet be-vloeide akkers en fruitboomgaarden. Bovendien heeft de Confederación Hi-drográfica (het rivierschap) del Guadiana diverse projecten uitgevoerd om deaanwezigheid van vogels te bevorderen, zoals de aanleg van kunstmatige ei-landjes, plassen en meertjes, dijken, stuwen, verbeteringen van de leefom-standigheden, etc..Gedurende het broedseizoen vallen vooral de kolonies vogels op die hun nes-ten op de eilanden bouwen. Onder hen, grote populaties van vorkstaartple-vier, lachstern, dwergstern en steltkluut. Ook nestelen hier andere watervogels,zoals de wilde eend, de krakeend, de meerkoet, de dodaars, de fuut, en dekokmeeuw. Er zijn ook broedgevallen van witwangstern en zwarte stern waar-genomen. Tijdens de najaarstrek komen hier vele soorten en veel grote con-centraties vogels. Opvallend is de aanwezigheid van waadvogels en het is ookmogelijk om bonte strandloper, kleine strandloper, krombekstrandloper, ka-noet, bontbekplevier, tureluur, zwarte ruiter, zilverplevier, steenloper, bosrui-ter of rosse grutto te zien. Tijdens de zomermaanden zijn de concentratiesooievaars aan de oevers aanzienlijk, met meer dan 500 exemplaren. Cancha-les wordt beschouwd als één van de belangrijkste pleister- en overwinter-ingsgebieden van de lepelaar. Deze soort heeft zelfs in het gebied gebroed.In de winter vallen vooral de populaties eendensoorten op (wilde eend, pijl-staart, smient, krakeend, slobeend, tafeleend, wintertaling, grauwe gans) diede 10.000 exemplaren overstijgen. Ook bijzonder zijn de concentraties kok-meeuwen en kleine mantelmeeuwen, evenals de stabiele kern overwinterendekraanvogels met meer dan 1.500 vogels, die op de oevers van het stuwmeer


119


120

hun slaapplek hebben. Op de akkervelden en de boomweiden rond het stuw-meer, kunnen we ook zeer interessante soorten zien (roof- en steppevogels).Tevens is een stop bij één van de vele bosjes van hulsteiken, mirten en wildeolijfbomen de moeite waard, omdat hier vaak interessante zangvogels zichschuil houden (baardgrasmus, Orpheusgrasmus, Orpheusspotvogel, zwartetapuit en de rosse waaierstaart).

Seizoenskenmerken

Alle seizoenen zijn geschikt, maar we dienen er rekening mee te houden dat detijd van het jaar die we kiezen, invloed heeft op de vogelsoorten die we kun-nen zien. Anders dan op andere plekken, zijn de zomermaanden erg interes-sant om vogels te kijken.


De uitmonding van de rivier de Aljucén. Als we de EX-209 volgen richtingMérida, komen we door het plaatsje Esparragalejo, waar de rivier de Aljucénlangs stroomt, een plek die zeer aanbevolen is om vogels te kijken (ralreiger,purperkoet en purperreiger). Er is een vogelkijkhut.Lácara hunebedden. Ten noorden van het Los Canchales stuwmeer bevindtzich deze interessante groep grote grafmonumenten uit de Calcolitische tijd diein uitstekende staat verkeren. We kunnen hier komen via de EX-214 van LaNava de Santiago naar Aljucén.


Steenloper Kraanvogels

ACCOMMODATIES

GUAREÑA

H EL COTOCARRETERA D. BENITO924350378 / 924350525

MÉRIDA

H***** MERIDA PALACEPLAZA DE ESPAÑA 19924383800H**** ADEALBAC/ ROMERO LEAL, Nº 18665402105 / 924388271H**** LA LOMASAVDA. REINA SOFÍA, 78924311011 / 618518431H**** PARADOR DE TU-RISMO VIA DE LA PLATAPLAZA CONSTITUCION, 3924313800H**** TRYP MEDEAAVENIDA PORTUGAL S/Nº924372400H**** VELADA MERIDAAVENIDA PRINCESA SOFIA s/n924315110H*** NOVA ROMACALLE SUAREZ SOMONTE, 42924311261 / 924311201H*** ZEUSAVDA. REINA SOFÍA, 8924318111H** CERVANTESCALLE CAMILO J. CELA, 8924314961H** HOTEL RAMBLA EMÉ-RITARAMBLA SANTA EULALIA, 17924387231H** LUSITANIACALLE OVIEDO, 12924316112HS** ANASAVENIDA REINA SOFÍA, 9924311113

HS** LAS ABADÍASRONDA DE LOS EMERITOS, S/N924313326HS* ALAMEDAPLAZA MAGDALENA, 1924300474HS* BUENOCALLE CALVARIO, 9924302977 / 696230075HS* EL ALFAREROCALLE SAGASTA, 40924303183 / 678311783HS* EL TOREROCARRETERA ALANGE, 1924371789HS* NUEVA ESPAÑAAVENIDA EXTREMADURA, 6924313356 / 924304016HS* SALUDCALLE VESPASIANO, 41924312259HS* SENEROCALLE HOLGUIN, 12924317207HS* TORERO IICTRA. ALANGE, 1924371789HR EL PANTANOFINCA EL PANTANO. CTRA.MONTIJO A LA ROCA, KM.15,700924140194 / 617386611CR M CORTIJO DE LA SERRANACTRA. LA ROCA DE LA SIERRA-MONTIJO, KM. 14924452874 / 646335382CT MÉRIDACARRETERA N-V, K. 336924303453

MIRANDILLA

CR CASA DEL MOLINEROURBANIZACION LOS CANCHALES658561076 / 608924166

MONTIJO

H* GRAN SOL DE EXTRE-MADURAAVDA DEL PROGRESO, 10924456032 / 924456132HS** HOSTAL KATYAPLAZA ESPAÑA,2924450179HS** LA ISLACARLOS I, 1924455557 / 667572320HS* CASA ANDRESCALLE PORTOCARRERO, 9924452215P PRINCESACARRETERA ESTACIÓN, 9924455070CR BARBAÑOTORREÁGUILACTRA. BARBAÑO-TORREMA-YOR, S/N617457496

VVV´S

O.T. MUNICIPAL DE MÉRIDASANTA EULALIA, 64MÉRIDATEL.: 924330722

BEZOEKERSCENTRA

C.I. DEL AGUA DEL PARQUE NATURALCTRA. TRUJILLANOS-EMBALSEDE CORNALVOTRUJILLANOSTEL.: 924002386


121

Interessante gegevens (ZEPA Parque Natural de Cornalvo y ZEPA Embalse Los Canchales)


122

Kraanvogels

123

R U T A S O R N I T O L Ó G I C A S P O R E X T R E M A D U R AMoheda Alta / Sierra Brava 13


De route loopt door een regio die bekend staat als de Zona Centro en Las VegasAltas del Guadiana, gelegen in het centraal-oostelijke deel van deze autonomeregio en loopt door de plaatsen Obando, Navalpillar de Pela, Vegas Altas enMadrigalejo. De oude dehesas (boomweides) die bewaard zijn gebleven be-slaan tegenwoordig slechts een klein deel van het oorspronkelijke areaal datzeer uitgestrekt was. De uitvoering van het Plan de Regadíos de la Zona Cen-tro (Irrigatieplan Centrale Regio) heeft veel dehesas omgevormd tot bevloei-bare akkers, maar aan de andere kant heeft dit project er ook voor gezorgd dater nieuwe vogelsoorten bij zijn gekomen. We komen bij het begin van de routevia de EX-116 die het zuidelijk gelegen Navalvillar de Pela verbindt met Guada-lupe in het noorden. Aan de linkerkant, (vanuit het zuiden gezien), vinden we detoegang tot het Cubilar stuwmeer, waar de route begint. Navalvillar de Pela isbereikbaar via de N-430, een afslag van de N-V ter hoogte van Torrefresnada tenwesten, en die doorloopt tot de provincie Ciudad Real ten oosten.


E-1

16

Moheda Alta / Sierra Brava

124

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Wilde eend Krakeend, Slobeend, Grijze wouw, Buizerd,Bruine Kiekendief, Torenvalk, Grote Trap, Kleine Trap•Zwartbuikzandhoen, Witbuikzandhoen

Zwarte Ooievaar, Dwergarend,Grauwe Kiekendief,Lachstern, Vorkstaartplevier, Bijeneter

Kraanvogel, Grauwe Gans, Pijlstaart, Grutto, BlauweKiekendief, Velduil

Trekvogels Zomertaling, Bergeend, Casarca, Kluut, Visarend


De route is 37 kilometer lang en loopt van het Cubilar stuwmeer maar hetSierra Brava stuwmeer. De tocht is in één dag af te leggen; we wisselen deauto af met kleine stukjes wandelen en eindigen tegen lunchtijd in Sierra Brava,waar we na het eten langs de oevers kunnen lopen, tot we bij de staart van hetstuwmeer komen, waar we meer vogelsoorten kunnen zien. Het merendeelvan de verschillende habitats waar we tijdens de route langs komen zijn re-centelijk behoorlijk veranderd, en tegenwoordig bedoeld voor landbouw enveelteelt, waardoor er hier een grote verscheidenheid aan soorten te zien is. Wevertrekken bij een klein stuwmeertje, dat tussen de dehesas ingeklemd ligt, enkomen langs verschillende maïs-, tarwe-, gerstvelden en fruitboomgaarden, enrijst. Dit laatste noemen we speciaal, omdat de manier van verbouwen door hetlaten onderlopen van het land, een ondiepe watermassa creëert waar velewaad- en watervogels op afkomen op zoek naar eten. Bovendien is het eenslaapplek voor grote groepen kraanvogels, grutto´s, bruine en blauwe kie-kendieven. We komen ook langs dehesas enweilanden en we eindigen bij eenstuwmeer (Sierra Brava), midden op een grote vlakte. We vertrekken bij hetpunt X: 286357, Y: 4.346.346 bij het Cubilar stuwmeer, waar het de moeitewaard is een beetje door de omgeving te lopen en vanaf een hoger gelegenpunt (bijvoorbeeld de wand van de dam is een goede plek) met een telescoopde talloze eendensoorten (eenden en ganzen), reigerachtigen en waadvogels


125

Bijeneter


126

(oeverlopers, strandlopers, plevieren …) van de omgeving te observeren. Demeeste van deze vogels gebruikt deze omgeving tijdens de wintermaanden alsslaapplek, evenals een groot aantal kraanvogels, waardoor de zonsopkomstvanaf de dam in de winter voor de vogelliefhebber adembenemend is.We gaan verder met de auto tot we over een kanaal komen en op het punt X:286.435, Y: 4.345.535 slaan we linksaf, langs het kanaal. Hier zien we rechtsdiverse graanvelden, en vanuit de hoogte zien we het bos langs de rivier de Cu-bilar en de dehesas aan de horizon. We vervolgen onze weg over het pad langshet kanaal, waar pijnbomen geplant zijn die voor veel roofvogels zoals de sper-wer, torenvalk, grijze wouw en buizerd hun uitkijkposten zijn. Als we bij hetpunt X: 289.100, Y: 4.344.836 komen waar het pad de EX-116 oversteekt dievan Navalvillar de Pela naar Guadalupe loopt, gaan we rechtsaf richting Na-valpillar de Pela en vanaf de weg zien we de rijstvelden aan de linkerkant en dedehesas rechts. Op het punt X: 288.196, Y:4.343.543 ligt de toegang tot de“Dehesa de Zarzalejos”, een alternatieve route die we kunnen volgen om grijzewouw, buizerd, en blauwe ekster te zien en in de winter foeragerende familieskraanvogels die eikels eten. We gaan echter verder tot het punt X: 284.836, Y:4.338.512 waar we links een pad tegenkomen met een vogelobservatietorenen daarachter een grote plas met irrigatiewater. Hier kunnen we een tijdje zoetzijn met het kijken naar verschillende soorten watervogels. In de uitgestrekteakkervelden achter dit meer bevindt zich een winterslaapplaats voor kraanvo-gels, grauwe ganzen en bruine kiekendieven.We gaan verder over de asfaltweg tot het punt X: 284.720, Y: 4.336.634, waarwe aan de linkerkant het Bezoekerscentrum Moheda Alta, (binnen in het Par-que Periurbano de Conservación y Ocio van 150 ha.) dat de moeite van een be-zoek waard is, en aan de rechterkant een pad dat uitkomt bij het landgoedGorbea. Hier gaan we in, van de verharde weg af, door een geweldige, oude de-hesa, dat herrinnertaan het habitat vóórdat het irrigatiesysteem werd aange-legd. Als we de dehesa zijn gepasseerd, doemen voor ons graan- en rijstveldenop die ´s winters als slaapplek dienen voor kraanvogels, bruine- en blauwekiekendieven. We komen bij het punt X: 280.287, Y: 4.335.636 en gaanrechtsaf, laten het dorpje Vegas Altas rechts liggen en komen bij het punt X:276.936, Y: 4.333.062, waar we de EX-102 kruisen en rechts afslaan richtingMadrigalejo. We passeren dit dorp en gaan verder over de weg die naar Zo-rita gaat, maar op het punt : 269.288, Y: 4.341.724 gaan we rechtsaf. Na on-geveer 800 m. komen we bij het Sierra Brava stuwmeer, eindpunt van onzetocht. Het is aan te raden de auto hier te laten staan en een paadje te nemendat vóór de dam langs naar links gaat en met een telescoop richting de staar-ten van het stuwmeer te lopen, waar we talloze soorten watervogels in grotegroepen kunnen zien.


De kraanvogel is (tijdens de herfst en de winter) waarschijnlijk één van de meestkenmerkende vogels. In deze streek kunnen we meer dan 30.000 exemplarenzien op de verschillende slaaplekken. Vele van deze vogels hebben kleurringen,waardoor het vaak mogelijk is om, op afstand, de kleurcode af te lezen. Anderesoorten die tijdens het overwinteren opvallen in de plassen en stuwmeren, van-wege hun grote aantallen, zijn de grauwe ganzen, verschillende soorten eendenzoals pijlstaart, krakeend, slobeend, krooneend, tafeleend, kuifeend, wintertalingen andere watervogels, zoals fuut, dodaars en geoorde fuut. In de rijstveldenverschijnen de watersnip en steltlopers als grutto, bontbekplevier, steltkluut,goudplevier, kleine- en bonte strandloper, oeverloper, witgat en bosruiter. Onderde overwinterende roofvogels benadrukken we het grote aantal rode wouwen,smelleken en de velduil. Daarnaast is het ook mogelijk grote en lichter gekleurdehavikken en sperwers te zien, evenals de buizerd die tijdens de winter in aantalstijgen, als er exemplaren vanuit het noorden bijkomen. Opvallend is dat er en-kele zwarte ooievaars in deze streek blijven tijdens de gehele winterperiode endat ze niet naar hun warmere oorden ten zuiden van de Sahara trekken.Van de broedvogels noemen we de grijze wouw, lachstern (Sierra Brava),vorkstaartplevier, bruine- en grauwe kiekendief, tijgervink, Sint-Helen-


127

Velduil Sint-Helenafazantje


128

afazantjes, blauwe ekster, torenvalk, kleine torenvalk… Op de vlaktes rond hetstuwmeer Sierra Brava kunnen we verschillende typische steppesoorten zien,zoals de grote- en kleine trap, griel, zwartbuikzandhoen en witbuikzandhoen.Tijdens de trek duiken soorten op die op andere plekken “zeldzaam” zijn, zoalsde blauwborst, de zomertaling, de kluut, de bergeend of de casarca. Anderesoorten die in deze streek gespot zijn: kolgans, rietgans, ralreiger, witwang-stern, grote zilverreiger, zwarte ibis, wulp en visarend.

Seizoenskenmerken

Deze route kan op ieder moment van het jaar bezocht worden, omdat er in debuurt veel interessante soorten zitten. Echter, tijdens de herfst en de winter,zorgt de toegenomen aanwezigheid van overwinterende vogels als de kraan-vogel (hoogste dichtheid van het Iberisch schiereiland), de grauwe gans,grutto´s, kieviten ervoor dat iedere vogelliefhebber, met geringe inspanning,weinig optische hulpmiddelen uitgebreid aan zijn trekken komt zonder van deroute af te wijken. De lente is ook een aangename tijd, omdat dan niet alleende broedvogels deze kant op komen, maar ook talloze trekvogels voorbijkomen, tot ver in de maand april.


De steeneik “El Convenio” steekt af bij de andere bomen in deze dehesa, van-wege zń hoogte. Helaas is de boom uitgedroogd. Onder zijn bladerdek werdhet verdrag (convenio) tot verkoop en verdeling van het landgoed Gorbea ge-tekend. Ook vergaderden de boeren onder deze takken. De Groene tongorchis(Serapias perez-chiscanoi), die gemakkelijk te vinden is in de omgeving vanhet Centro de Interpretación Moheda Alta, is een soort die bij de categorie”Met Uitsterven Bedreigde Soorten” staat in de Regionale Catalogus van Be-dreigde Soorten van Extremadura. Deze orchidee werd ontdekt door de uit Ex-tremadura afkomstige apotheker José Luís Pérez-Chiscano.Andere orchideën. In de omgeving zien we meer orchideën van het geslachtSerapias, zoals de Serapias lingua, de S. vomeracea en andere soorten, zoalsde Oprhys tenthredinifera, de Orchis conica, Orchis morio…

Teksten: Juan Pablo Prieto Clemente

ACCOMMODATIES

LOGROSÁN

H JARAAVENIDA HERNANDEZ SE-RRANO, S/N927360109H ROSALES, LOSCARRETERA DE GUADALUPE927360220CR EL PORTALONC/ BROCENSE, 5927360218 / 628453033CR LA CASA DEL MARQUÉSGREGORIO LOPEZ, 5927360777 / 927360169

CR EL OLIVOCALLE DELICIAS, 14609748722 / 927158122

MADRIGALEJO

H PEDROC/ SAN JUAN Nº 9927354572H MAYVECARRETERA DE ZORITA, S/N927354081

NAVALVILLAR DE PELA

H LAS DEHESASCARRETERA N-430, K. 135

H DON JUANCARRETERA N-430 K. 139924860606 / 924860296H EL IMPREVISTOCARRETERA N-430 K. 139924860311H LOS OLIVOSCARRETERA N-430 K. 139924860580CR S LA LOZANACALLE MORENO NOGALES, 18924824291

ZORITA

P EL AMIGO PABLOAVDA. CONSTITUCION,2927168213


129

Interessante gegevens (ZEPA Llanos de Zorita y Embalse de SierraBrava y ZEPA Vegas del Rueca Cubilar y Moheda Alta)


Witbuikzandhoen

130

Vale gier

131


14


Het Orrellana stuwmeer is het laatste van de drie grote stuwmeren die hetpeil van de Guadiana-rivier regelen (gezien vanaf de plek waar deze Extrema-dura binnenkomt) en ligt tussen de streken La Serena en Vegas Altas del Gua-diana (beiden provincie Badajoz). In het landschap domineren de stilstaandewateren van het stuwmeer, geflankeerd door halfhoge gebergtes (Sierra dePela, 724 m., Sierra del Castillo, 697 m.) die uitsteken boven de grote opper-vlaktes dehesas (boomweide), grasland en akkers.De belangrijkste toegangsweg is de N-430, waarover we in Orellana la Vieja(over de BA-105), Navalvillar de Pela en Casas de Don Pedro kunnen komen,van waaruit we weer gemakkelijk door kunnen rijden naar Talarrubias en Pu-ebla de Alcocer, over de wegen EX-115, EX-103 en BA-137.


Route 1. Casa de Don Pedro-Puerto Peña. Deze route begint in het plaatsjeCasas de Don Pedro, waar we de BA-137 nemen die aan de oostkant rond het

Orellana stuwmeeren Puerto Peña


N-430

EX-115

EX-103

BA-137

BA-138

Orellana stuwmeer en Puerto Peña

132

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Grote Trap, Kleine Trap, Havikarend, Steenarend, ValeGier, Kalanderleeuwerik

Zwarte Ooievaar, Aasgier, Kleine Torenvalk, GrauweKiekendief, Scharrelaar, Dwergstern

Graspieper, Wintertaling, Smient, Kuifeend, GeoordeFuut, Kleine Mantelmeeuw

Trekvogels Tapuit, Blonde Tapuit, visarend


133

dorp loopt en daarna richting Talar-rubias afslaat. 1 Kilometer nadat wede laatste huizen van het dorp zijngepasseerd, komen we op een krui-sing met een verharde weg die pa-rallel aan het Canal de las Dehesas(irrigatiekanaal) loopt. We kunnenhier even kort van de route afwijkenen rechts afslaan tot we bij de Stuwvan Casas de Don Pedro komen,een interessante plek om watervo-gels te observeren. Om hier tekomen, moeten we zoń 2.250 m.de ventweg van het kanaal inrijden,tot we aan de linkerkant een onverhard pad zien (tegenover één van de sluis-deuren) dat afdaalt tot bij de stuw. We kunnen het beste hier de auto laten staanen dit paadje van 500 m. te voet afdalen tot bij de oever, zodat we de vogels nietstoren. Na deze stop keren we terug naar het kruispunt met de BA-137 en vol-gen de ventweg van het kanaal ruim 15 km. tot we bij een kruising komen waarwe terug de N-430 op kunnen, of afslaan richting de camping “Puerto Peña”.Naast de camping staat het Centro de Interpretación de la Fauna Rupícola dePuerto Peña: Het Bezoekers- en informatiecentrum waar informatie over debergfauna van Puerto Peña te krijgen is en waar informatieborden staan en opafstand bedienbare camera´s, waarmee we de vogels op de rotsen kunnen ob-serveren. We gaan verder met de route en laten het Canal de las Dehesas ach-ter ons en zetten koers richting Valdecaballeros over een weg die onder deN-430 doorgaat. We komen meteen bij de “Mirador van Puerto Peña” een ver-plichte stop om de vogels op de rotsen van Puerto Peña te observeren.Route 2. Puerto Peña-Puebla de Alcocer. Na de mirador gaan we verder inde richting van Peloche-Herrera del Duque en steken de stuwdam van de Gar-cía de Sola over, om 200 m. later een afslag naar rechts te nemen over de BA-138 richting Talarrubias. We gaan niet het dorp binnen, maar nemen de EX-103richting Puebla de Alcocer. Net buiten Puebla de Alcocer aan de linkerkant vande weg (800 m. na de benzinepomp), staan de ruïnes van het Convento deNuestra Señora de la Asunción (Klooster van Onze Lieve Vrouwe ten Hemel-opneming), waar een grote kolonie kleine torenvalken leeft. We kunnen ookdoor de straten van het dorp wandelen en omhoog lopen naar het kasteel waarwe ook talloze vogels kunnen zien.Route 3. Puebla de Alcocer-Cogolludo-Orellana la Vieja. Als we verder gaanover de EX103 in de richting van Orellana la Vieja en Castuera, komen we opzoń 3,8 km. van Puebla de Alcocer, vlak voorbij de kruising richting Esparra-

Puerto Peña


134

gosa de Lares, een zandpad naar rechts tegen dat in goede staat is. We vol-gen dit pad helemaal, en na ongeveer 12 km. komen we bij het oord Cogolludo,waar een brug over het Orellana stuwmeer ligt. Hierna rijden we nog 8 km.door, tot we bij de weg van Navalvillar de Pela naar Orellana la Vieja komen (deEX-115), en gaan linksaf tot we bij de laatstgenoemde plaats komen.Route 4. Orellana La Vieja-Puebla de Alcocer. Vanuit Orellana La Viejanemen we de EX115 richting Campanario en La Coronada en komen onderwegover de wand van de dam van het Orellana stuwmeer. Na een kilometer of 5,komen we bij een kruising met de EX-103, die ons direct naar Puebla de Al-cocer brengt. We kunnen ook kiezen voor een veedrijfpad dat parallel aan deEX-103 loopt vanaf dezelfde kruising.


Alle voorgestelde routes liggen binnen het Vogelrichtlijngebied (ZEPA) “Emb-alse de Orellana y Sierra de Pela”, één van de eerste plekken in Extremaduradie deze titel kreeg. Het stuwmeer van Orellana staat bovendien op de lijst vanbelangrijke watergebieden van het Verdrag van Ramsar, vanwege de waardevan haar habitats en de aanwezige vogelsoorten.Op het eerste gedeelte van de route is een bezoek aan de stuw van Casas deDon Pedro de moeite waaed, waar we in de zomer en in de winter grote aan-tallen watervogels kunnen vinden, vooral eenden. Er liggen verschillendekunstmatige eilandjes waar kolonievogels hun nesten kunnen bouwen en in delente kunnen we in dit gebied dwergstern, lachstern, steltkluut, vorkstaart-plevier en kleine plevier waarnemen. De krakeend broedt hier opmerkelijk veel.Het traject langs het irrigatiekanaal (Canal de las dehesas) richting PuertoPeña, doorkruist vooral dehesas en open graslanden, waar we kenmerkendesoorten tegenkomen als grijze wouw, buizerd, havikarend, zwarte wouw,kraanvogel, blauwe ekster, hop, roodkopklauwier, thekla leeuwerik, etc. Vanafde weg langs het kanaal hebben we de hele tijd een mooi uitzicht op het Orel-lana stuwmeer, inclusief de ´staart´ (die bij een lage waterstand meer op eenrivier lijkt). Het is aan te raden af en toe te stoppen en met de telescoop te pro-beren vogels te vinden, vooral eenden en reigers en koloniesoorten die hunnesten op de eilandjes bouwen. Op 5 km. voordat we bij de camping komen,bevindt zich een enorme reigerkolonie van meer dan 2.000 paar, bestaandeuit koereiger, kleine zilverreiger, kwak, blauwe reiger, ralreiger (niet ieder jaarbevestigd) en ooievaar. De kolonie bevindt zich op een eiland vol met tama-risken, waarin we ook kleine plevieren, kokmeeuwen, de lachstern, en dwerg-sternen kunnen zien. We komen bij de oevers van het stuwmeer door een padte volgen dat de eigenaren van het landgoed van borden hebben voorzien.Wanneer het peil van het water aan het einde van de zomer zakt, kunnen we

rond dit stuk van het stuwmeer grote verzamelingen zwarte ooievaars zien,waarvan er na het broedseizoen soms wel meer dan 100 hierheen komen.Het eerste gedeelte van deze route eindigt bij de observatiepost van de PuertoPeña, één van de meest indrukwekkende enclaves van Extremadura om vogelste kijken. Het is de enige plek waar tot maar liefst 4 paren zwarte ooievaar nes-telen op eenzelfde rotspartij, bovendien nog vergezeld door groepen roofvo-gels als havikarend, vale gier (meer dan 20 paren), aasgier, slechtvalk entorenvalk. Ook andere typische rotsvogels als zwarte tapuit, blauwe rotslijster,alpengierzwaluw, rotszwaluw, raaf en alpenkraai komen hier voor. Ook in dewinter is de populatie bergvogels omvangrijk in dit gebergte en kunnen we re-gelmatig de alpenheggenmus zien.Doordat er niet veel verkeer is op het tweede gedeelte van de route kunnen werustig naar Talarrubias rijden door verschillende habitats (dehesas, weilanden,olijfboomgaarden), terwijl we de rotsen van de Puerto Peña en de Sierra de losGolondrinos achter ons laten. Eén van de plekken die we zeker moeten bezoe-ken, is de kolonie kleine torenvalken, waarvan er meer dan 40 paren in de ruï-nes van het Convento de Nuestra Señora de la Asunción nestelenen die we opdeze plek naar hartenlust kunnen observeren. Er nestelen in dit gebouw ookooievaars, steenuilen, kerkuilen, gierzwaluwen en vale gierzwaluwen. Om dedag compleet te maken, kunnen we omhoog lopen naar het kasteel van Pueblade Alcocer, waar we de mogelijkheid hebben één van de vele rotsvogels te zien,naast een indrukwekkend uitzicht over de streken La Serena en La Siberia.Het derde gedeelte van de route, gaan we van de verharde weg af om over eenrustig pad te rijden dat tussen de weilanden en dehesas door loopt, tot we inCogolludo komen, een opmerkelijk oord, waar twee gebergtes het stroomge-bied van de rivier de Guadiana vernauwen en een brug beide oevers verbindt.De sierras, dichtbegroeid met steeneiken, kurkeiken, wilde olijfbomen en aard-beibomen, worden getooid door rotsformaties van kwartsiet-gesteente, waaroehoe´s, aasgieren, zwarte ooievaars, steenarenden en havikarenden broe-den. Er is ook een kleine kolonie alpenkraaien, vaak vergezeld door kauwen. Inde bogen van de brug van Cogolludo huist een grote kolonie huiszwaluwen,maar zij bouwen hun nesten ook op de klippen, samen met de rotszwaluw.


135

Kokmeeuwen


136

Vanaf de brug hebben we een prachtig uitzicht op het stuwmeer en zijn vogels.In de winter vinden we hier vele eendensoorten (wilde eend, slobeend, kra-keend, pijlstaart, smient, wintertaling, grauwe gans, tafeleend, kuifeend, kroo-neend) en grote zwermen meerkoeten, futen, dodaarsjes en geoorde futen(zeer veel). Er zijn belangrijke slaapplekken voor aalscholvers, kleine mantel-meeuwen en kokmeeuwen.Het laatste stuk is het beste voor het observeren van steppevogels, omdat hetgrootste deel van de tocht over de EX-103 door natuurlijke gras- en graanveldenleidt. Tijdens het broedseizoen kunnen we hier kenmerkende vogels zien zoalsde grote trap (mogelijk zelfs in prachtkleed), de kleine trap, de kleine torenvalkof de grauwe kiekendief. Van laatstgenoemde soort is een belangrijke kolonievanaf de weg zichtbaar. Ook eenvoudig waar te nemen zijn de scharrelaar (vaakop telegraafpalen) hop, steenuil, griel, en als we iets meer geduld hebben ookwitbuikzandhoen, zwartbuikzandhoen en de vorkstaartplevier. In de grasweideszitten ook de kalanderleeuwerik, de thekla leeuwerik, de graszanger, de grauwegors en de Spaanse mus. In de winter zijn er vooral goudplevieren, kieviten,graspiepers, en witte kwikstaarten in deze zelfde weides te vinden.

Seizoenskenmerken

De beste tijd van het jaar voor de steppeachtige gebieden en de rotspartijen isde lente, omdat het grootste deel van de avifauna hier als zomergast voorkomten er in de winter dus niet is. Echter, het stuwmeer herbergt meer soorten enexemplaren tijdens de trek na het broedseizoen en in de winter met bijzondereaandacht voor de concentraties eenden tijdens de rui.


Van de volksfeesten is de meestgenoemde “La Encamisá” van Navalvillar dePela die op 16 januari gevierd wordt ter ere van San Antón de Abad. Als deavond valt, lopen honderden met bloemenpracht getooide paarden door destraten van het dorp tussen de kampvuren en komen vele buurtbewoners enbezoekers samen. Het feest is officieel van Regionaal Toeristische Belang. Netbuiten Cogolludo vinden we de ruïnes van de oude stad Lacimurga Constan-tia Iulia, een afgelegen Romeinse plattelandsnederzetting die een grondig be-zoek waard is. Ook de schematische rotsschilderingen van het landgoed“Hoyo de Pela” in het dorp Orellana la Vieja zijn interessant.


ACCOMMODATIES

CAMPANARIO

CR JARA-SERENACARRETERA LA HABA-LAGUARDA, KM 7 FINCA HOYA DEL LOBO658869391CR LOS CASARESCARRETERA DE QUINTANA, 7606706676

CASAS DE DON PEDRO

CR CASA LARESZAMORA, 26924864027 / 654211578

NAVALVILLAR DE PELA

H LAS DEHESASCARRETERA N-430, K. 135H DON JUANCARRETERA N-430 K. 139924860606 / 924860296H EL IMPREVISTOCARRETERA N-430 K. 139924860311H LOS OLIVOSCARRETERA N-430 K. 139924860580CR S LA LOZANACALLE MORENO NOGALES, 18924824291

ORELLANA DE LA SIERRA

H*** EMBALSE DE ORELLANACERRO DE LAS HERRERIAS924866400 / 924866413P EL CAPITANCALLE REAL, 12924866028P LAS VIGASCALLE REAL, 25924866150

PUEBLA DE ALCOCER

CR VALLES DE CONSOLACIÓN AFINCA LOS VALLES DE LA CON-SOLACION924145039 / 913510931

CR VALLLES DE CONSOLACION BFINCA LOS VALLES DE CONSO-LACION924145039 / 913510931CR LA CASA DE LOS TEMPLARIOSGARCIA MESONERO, 11924620085 / 669936927CR LA BOTICACALLE FERNANDO HERNAN-DEZ GIL, 24924620315 / 610374524

TALARRUBIAS

C 1ª PUERTO PEÑACARRETERA N-430, KM. 169924631411 / 924631411P NUÑEZCALLE RAMON Y CAJAL, 2924630309 / 924630309P CALDERONCALLE FUENTE VILLA, 9924630360 / 924630503

ALÍA

H* VALMAYORCARRETERA EX-102, PARC. 91.POL. 21927366515 / 927366270P GARCÍAPANTANO DE CIJARA927366475P MONTERO, ELAVDA. LUIS CHAMIZO, 40927366011CR EL ESTRECHO DE LAPEÑACTRA. EX.102, KM.92,300927366289 / 616683486ATR EN PLENA SIERRALA CALERA616683486

CASTILBLANCO

CR LOS HUERTOSC/LOS HUERTOS, 24924654398 / 628266403CR LA TAHONAAVDA. EXTREMADURA, 39626185503 / 927654398

VALDECABALLEROS

AT SIERRA JARAURBANIZACIÓN SIERRA JARA670850183HS** LA HOSTERIA DELOS ENCINARESCARRETERA GUADALUPE S/N924643212 / 924643235HS* LA VAGUADACARRETERA BADAJOZ K. 3924643426 / 924643092

FUENLABRADA DE LOS MONTES

H** EL TORREONCALLE VILLANUEVA, 12924642107 / 924642042HS* CARLOS ICALLE COMENDADOR ARIASPÉREZ, 12924650871 / 654450905HS* EL FOGÓN DE FELISAAVENIDA JUAN CARLOS I, 1924650148HS* PACO`SCALLE COMENDADOR ARIASPEREZ, 24924642202 / 924650801

VVV´S

O.T. HERRERA DEL DUQUEAV. DE LA PALMERA, 1HERRERA DEL DUQUETEL.: 924650231FAX: 924650025O.T. TALARRUBIASC. DE OCIO PUERTO PEÑACTRA. DE PELOCHE, KM. 1PANTANO DE PUERTO PEÑATEL.: 924630100

BEZOEKERSCENTRA

BEZOEKERSCENTRUM:ROTSFAUNA VAN PUERTOPEÑAEMBALSE DE PUERTO PEÑATALARRUBIAS924630100BEZOEKERSCENTRUM:KRAANVOGELSCTRA. OBANDO - GUADALUPENAVALVILLAR DE PELA924002386


137

Interessante gegevens (ZEPA Embalse de Orellana y Puerto Peña)


138

Kleine trap

139


15


Deze route heeft als referentiepunten de dorpen La Albuera en Valverde de Le-ganés, beiden dicht bij de hoofdstad van de provincie, Badajoz, gelegen. Debeste toegangsweg tot dit gebied is de N-432 (Badajoz-Granada), die we kun-nen nemen in de richting van La Albuera, zowel vanuit de stad Badajoz uitnoordelijke richting, als vanuit Zafra als we vanuit het zuiden komen, van desnelweg A-66. IGN kaarten 1:50.000, nummers 801 en 802.


De hier voorgestelde ornithologische route bestaat uit twee delen die geogra-fisch gezien verschillen, maar vooral vanwege hun ecologische kenmerken:respectievelijk meren en steppe-achtige vlaktes). De Meren van La Albuera:Dit gebied dat bestaat uit natuurlijke meertjes en moerassen vormt het be-langrijkste van Extremadura voor wat betreft het betreffende type habitat (Me-

De Meren en de Vlaktes van la Albuera


1,5 km

N-432

N-435

Cortijo deLa Campana

Valverde de Legan�s

La Albuera

De Meren en de Vlaktes van La Albuera

140

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Grote Trap, Kleine Trap, Zwartbuikzandhoen, Griel,Grijze Wouw, Fuut, Dodaars

Grauwe Kiekendief, Kleine Torenvalk, Scharrelaar, Orpheusgrasmus, Steltkluut, Witwangstern

Kraanvogel, Grauwe Kiekendief, Goudplevier, Eendensoorten

Trekvogels Lepelaar, Zomertaling, Waadvogels

diterraanse tijdelijke meertjes). Dit natuurgebied heet voluit “Complejo Lagu-nar de La Albuera” (Merencomplex van La Albuera) en bestaat uit een reeks zo-genaamde Mediterraanse meertjes en tijdelijke poelen (Lagunas Grande, Llana,Marciega, Chica, del Burro en del Carril geheten en nog enkele kleinere), kleineoppervlaktes van ziltige steppehabitats en open boomweiden met steeneikenen is uitgeroepen tot Site of Community Interest en Wetland van InternationaleBelang (onder het Verdrag van Ramsar). Samen met de landbouwvlaktes tus-

sen deze plaats, Badajoz en Valverde de Leganés (zie verderop) maakt dit ge-bied ook nog deel uit van het Vogelrichtlijngebied (ZEPA) “Llanos y Complejolagunar de Albuera (Vlaktes en merencomplex van Albuera). De ornithologi-sche route die we voorstellen als toegangsroute tot het merencomplex, vertrektvanuit de plaats La Albuera en kan in een halve dag worden afgelegd, deels metde auto, deels te voet. Om precies te zijn nemen we vanuit La Albuera de N-432 richting het zuiden, richting Zafra, en na zoń 6 km. te hebben afgelegd,ter hoogte van km. 29,400 (op dit punt staat een informatiebord van het Na-tuurgebied; 29S-694770-428368) gaan we linksaf een kleine onverharde wegop. We laten de auto bij de weg staan en lopen ongeveer 2 km., in een rechtelijn naar het centrale punt van dit merencomplex, dat bestaat uit de meren La-guna de la Marciega, Laguna Grande en Laguna Llana, allen te vinden tussende steeneiken van de Dehesa del Caballo (paardenboomweide). Terug bij deauto en op zoń 100 m. van de weg, slaan we linksaf een ander pad in dat onsna ongeveer 1 km., nadat we een boerderij met de naam Cortijo de las Nate-ras Altas zijn gepasseerd, naar de Laguna Chica leidt. Het Laguna del Burro,een zeer ondiep meertje, is bereikbaar via een paadje dat op de kaart Carril delas Vacas heet, dat parallel loopt aan de N-432 en dat we dezelfde kant uit vol-gen als het vorige pad. We starten bij het kilometerpunt 27,300 (29S- 693025-428479), laten de auto bij de weg staan en na 1,7 km. lopen komen we bij hetgenoemde meertje, rechts van het pad. Enkele andere meren die tot dit complex behoren, zijn direct vanaf de N-432zichtbaar. Bijvoorbeeld het Laguna del Carril bij kilometerpunt 31,500 en hetLaguna de La Gitana op 33,000. De steppevlaktes van La Albuera-Valverdede Leganés: De hier voorgestelde ornithologische route (20 km.) door dezelandbouw- en semi-steppevlaktes duurt ongeveer een halve dag (met de autoen te voet), en loopt grotendeels via de binnenweg tussen de plaatsen La Al-buera en Valverde de Leganés (BA-006; 15 km.). Deze lokale binnenweg vin-den we door in de eerstgenoemde plaats de oude N-432 te blijven volgen diedoor het dorp heen loopt, en als we het dorp bijna uit zijn gereden, ter hoogtevan de graansilo, links af te slaan. Vanaf dit punt in het dorp en na zoń 5,700km., ter hoogte van een boerderij of varkensmesterij die op 200 m. rechts vande weg ligt, gaan we (lopend – we laten de auto bij de weg staan) een pad opdat Carril del Conde genoemd wordt. We kunnen bij de boerderij links enrechts. Als we rechts gaan, komen we via dit veedrijfpad bij een gebied dat ElAdobal heet, een prachtig voorbeeld van het landbouwsysteem die dit na-tuurgebied kenmerkt met zijn droge (wijngaarden en graan) en natte (alfalfa,zonnebloemen, etc.) gewassen. We lopen zoń 3-3,5 km. tot we bij een grootirrigatiemeer (Charca de El Adobal) komen dat rechts van het pad ligt, zeerdichtbij de kruising met het pad “Carril de las Lanas”. Aan de linkerkant voerthet pad ons langs het oord El Campillo-Valdesevilla (2 km.). Na dit gedeelte te


141

142

voet, gaan we met de auto verder richting Valverde de Leganés. Na 3,2 km.,voorbij een ruime bocht naar links, begint aan de rechterkant opnieuw een pad(29S-680654-428723) dat ons naar een grote vergane boerenhoeve leidt (Cor-tijo de la Campana op ong. 250 meter vanaf de weg). We kunnen dit pad aflo-pen en genieten van het typische steppehabitat dat zo kenmerkend is voordeze streek. Terug op de weg gaan we verder richting Valverde de Leganés(einde van de route; 6,5 km.) waarbij we desgewenst onderweg nog hier endaar kunnen stoppen.

Ornitologische waarde

1) Lagunas de La Albuera: De vogelgemeenschap die dit merengebied bevolktgedurende het jaar, is zeer divers en zeer goed behouden gebleven. Deze ge-meenschap laat zich per seizoen verdelen in verschillende kleinere gemeen-schappen en/of soorten (standvogels, zomgasten, wintergasten, ofdoortrekkers). In totaal zijn er hier meer dan 150 vogelsoorten waar genomen,waarmee direct de waarde van deze waterpartijen duidelijk wordt. Tijdens delente, het broedseizoen, zijn de meest algemene broedvogelso.a. de fuut, dedodaars, de meerkoet, de krakeend en de wilde eend. Opvallend is ook de ge-meenschap waadvogels die hier tot broeden komt, bestaande uit soorten alssteltkluut, witwangstern, vorkstaartplevier en kievit (dit gebied is één van deweinige in deze regio waar de kievit broedt). De bruine kiekendief nestelt somsook bij het meer. Tijdens de winter zien we hier belangrijke populaties van ver-schillende eendensoorten (grauwe gans, wintertaling, pijlstaart, slobeend,smient, krooneend of tafeleend, in sommige jaren ook als broedvogel). Dit ge-bied is traditioneel ook een winterkwartier en pleisterplaats voor de kraanvo-gel (meer dan 1.000 exemplaren), waarbij Laguna Grande het meer is waar zeslapen. Tijdens de trek zijn de lepelaar, de zwarte en witte ooievaar, de zo-

Witbuikzandhoen vrouwtje drinkend


mertaling en steltlopers (witgat, tureluur, kemphaan, strandlopers, etc.) op-merkelijk. In de dehesas (boomweiden) met steeneiken die rond de meren lig-gen, komen veel broedvogels voor, zoals grijze wouw, dwergarend, buizerd,blauwe ekster, Orpheusgrasmus, hop, en vele anderen.2) Llanos de La Albuera-Valverde de Leganés: Het pseudo-steppe agrosys-teem van het betreffende gebied is één van de beste van Extremadura, on-danks dat het niet zoń heel grote oppervlakte beslaat. Er leven vele“steppevogels”. Kenmerkende soorten die hier broeen zijn de grote trap (250individuen in de lente en meer dan 1.000 tijdens de winter), kleine trap, zwart-buikzandhoen, griel, scharrelaar, grauwe kiekendief, kleine torenvalk, kalan-der-, en kortteenleeuwerik. Tijdens de winterperiode komen daar contingentenwintergasten bij met blauwe kiekendieven, smellekens (met interessante ge-zamenlijke slaapplekken), kieviten, goudplevieren, leeuweriken, duinpiepersen andere soorten. In de weinige open dehesas met steeneiken die nog overzijn in dit gebied, is de grijze wouw relatief algemeen als broedvogel (één vande beste van de regio, 10-15 paren), terwijl in deze gebieden ook de ransuilzich voortplant.

Seizoenskenmerken

Deze route is in iedere tijd van het jaar te bezoeken, wellicht met als enige uit-zondering het midden van de snikhete zomer. De aanbevolen bezoekmomen-ten zijn echter: in de lente (maart-mei), of in de winter (december-februari).Houdt er rekening mee dat tijdens deze laatste periode de staat van de padenover het algemeen verslechterd is, vanwege de kleiachtige soort grond, demodder en het water. Ook dient vermeld te worden dat alleen in hydrologisch


143

Grote trap Jonge Grauwe kiekendief

144

opzicht “normale” jaren, d.w.z. met veel regen in de herfst en in de lente, demeren hun normale waterstand kunnen houden tijdens de regenperiode. Zoniet, dan zullen ze het hele jaar door droog staan.


Natuur: De Ribera van Nogales - Los Limonetes, die door dit Vogelrichtlijn-gebied (ZEPA) loopt, is een Site of Community Interest (LIC) vanwege de groteautochtone waterfauna en de goede staat van de beekbegeleidende vegetatielangs de oevers (essenopstanden, oleanders, tamujares (bremstruweel)). Denabijgelegen sierras (de sierras de Alor, Monsalud, María Andrés, etc.), metkalkhoudende bodem, zijn gebieden met grote botanische waarde en rijk aanorchideeën. Op de weg van Valverde de Leganés naar Badajoz vinden we eeninteressant gemengd bos met steen- en kurkeiken en parasoldennen metveel en waardevolle avifauna (ooievaars, wouwen, dwergarenden, ransuilen,bosuilen, etc.). Op de vuilnisbelt van Badajoz, gelegen aan deze weg, zijn ookaltijd verschillende vogels in grote aantallen te vinden, en het kan bovendienbezocht worden.Cultuur-historische waarde: De historische centra van Badajoz (Arabische al-cazaba, stadsmuren, middeleeuwse brug, kathedraal, kerken, oude wijk,musea), Olivenza (Ajudabrug, fort, kazernes, kerken, volks- en Portugese re-ligieuze architectuur, etnografisch museum) en Zafra (kasteel, paleis, kloos-ters, pleinen, volksarchitectuur) zijn de moeite van het bezoeken waard. InValverde de Leganés en Barcarrota staan zeer veel megalitische monumen-ten (hunebedden en menhirs) met brochures met uitleg, gemaakt door de res-pectievelijke gemeenten, om het bezoek te veraangenamen.


Schemering boven de meren van La Albuera


ACCOMMODATIES

ACEUCHAL

H** FRIJÓNCARRETERA CTRA. VILLALBA,1924687321

LA ALBUERA

HS** VILLAFRESAVDA EXTREMADURA, 84924480378HS* DON PEPEAVDA.EXTREMADURA 115924480033

BADAJOZ

H***** GRAN HOTEL CA-SINO DE EXTREMADURAAVDA DÍAZ AMBRONA, 13924284402 / 924275175H**** LOS JARDINES DELAS BOVEDASAUTOVIA MADRID-LISBOAP.K.405.715924286035H**** AC BADAJOZAVDA DE ELVAS S/N924286247 / 924286248H**** ZURBARÁNPASEO CASTELAR, 1924001400 / 924220142H**** BADAJOZ CENTERAVDA DAMIAN TELLEZ LA-FUENTE, S/N924212000 / 924212002H*** ACUARELCTRA.BADAJOZ-GRANADA, K.65924239606 / 924241620H*** LISBOAAVDA. DE ADOLFO DÍAZ AM-BRONA, 13924272900 / 924272250H*** RIOAVDA A. DIAZ AMBRONA, 13924272600 / 924273874HS** DON PACOCALLE SANCHEZ DE LAROCHA, 7924286415HS** CERVANTESCALLE TRINIDAD, 2924223710 / 924222935

HS** CONDEDUCALLE MUÑOZ TORRERO, 27924207247 / 924207248HS** GONGORAC/ DOBLADOS, 17924223710 / 924235962HS** SAN MARCOSMELÉNDEZ VALDÉS, 53924229518 / 924229250HS* DE LAS HERASCALLE PEDRO DE VALDIVIA, 6924224014 / 924224014HS* NIZACALLE ARCO AGÜERO, 34924223173 / 924200584HS* NIZA IICALLE ARCO AGÜERO, 45924223173 / 924200584HS* VICTORIACALLE LUIS DE CAMOENS, 3924271662 / 924277551HS* HOSTAL BADAJOZC/ GENERAL EMILIO MOLAVIDAL, 5924247402HS* TITTY TWISTERN-432, KM 11.200924275841HS* PLAZA DE ESPAÑACALLE ZURBARAN, 2-1º924222005HS* PINTORCALLE ARCO AGÜERO, 26 924224228 / 924233345P GALICIAAVENIDA A. DIAZ AMBRONA,24924271902 / 924271902HA*** ASCARZACastillo Puebla de Alcocer, 28924286370 / 924286371

GUADIANA DEL CAUDILLO

P MARI LOLIPLAZA DEL PARQUE, 3924471080

PUEBLONUEVO DEL GUADIANA

H* LA FINCACARRETERA BADAJOZ -MON-TILJO K. 22924140718

VALDELACALZADA

HS** VELASCOCALLE CALZADA, 26924447109 / 924447109

VILLAFRANCO DEL GUADIANA

H**** CONFORTEL BADAJOZCARRETERA N-V, KM 393924443711 / 924443708

SANTA MARTA DE LOS BARROS

H* KIKACALLE TTE CORONEL SEGUÍ, 44924690527

VALVERDE DE LEGANÉS

HS* LOS HERMANOSCARRETERA BADAJOZ S/N924496400HS* CHIRINGUITOCARRETERA BADAJOZ S/N924496153CR VALLE DE MIRACRTA DE VALVERDE-TALIGA KM 4.1927127474CR LOS GAITANESC/ LAS TORRES S/N678726098


145

Interessante gegevens (De Meren en de Vlaktes van La Albuera)


146

Steltkluut

147


16


Deze route ligt in het midden van de provincie Badajoz, met als referentiepun-ten de plaatsen Almendralejo, Alange, Oliva de Mérida en Hornachos. Er zijnmeerdere eenvoudige toegangswegen: zowel de snelweg A-5 van Madrid naarBadajoz (E-90) als de snelweg van de “Zilverroute” (A-66) brengen ons naardit gebied. Pagina´s 803, 804 en 830 van de IGN-kaarten.


De hier voorgestelde route is lang, omdat de verschillende ornithologisch in-teressante plekken een eindje uit elkaar liggen. De route is bedoeld om met deauto af te gaan, hoewel er kleine stukken te voet tussen zitten, en duurt in to-taal twee dagen. We kunnen de route beginnen met een bezoek aan de Igle-sia de la Purificación van Almendralejo, een religieus gebouw dat tot ZEPA(vogelrichtlijngebied) is uitgeroepen, vanwege zń grote kolonie kleine toren-valken (+100 paren). Hierna gaan we verder over de historische “Zilverroute”,richting Mérida, terwijl we tussen wijn- en olijfgaarden rijden, aangelegd op devruchtbare vlaktes van de streek Tierra de Barros. 2,5 Kilometer na het plaatsjeTorremejía te zijn gepasseerd, vóór de Puerto de Sevilla die de sierra in tweeën

Centrale Sierrasvan Badajoz


A- 6

6

N-6

30

EX-105

EX-

335

EX-212

EX-334

EX-344

Centrale Sierras van Badajoz

148

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Vale Gier, Havikarend, Steenarend, Oehoe, BlauweRotslijster, Zwarte Tapuit, Grijze Gors

Aasgier, Alpengierzwaluw, Blonde Tapuit, Witwang-stern, Steltkluut

Alpenheggenmus, Kraanvogel, Aalscholver, KleineMantelmeeuw, Kokmeeuw

Trekvogels Lepelaar

deelt, houden we rechts aan (EX- 105: Alange-Don Benito). We komen nu aande voet van enkele bergen die samen het Natuurgebied vormen dat we gaanbezoeken, de ZEPA van het “Alange Stuwmeer en de Centrale Sierras vanBadajoz”. In het bijzonder komen we langs de terrassen van de Sierra Gra-jera (Grande en Chica), begroeid met dicht thermofiel struikgewas (mastiek-bomen, wilde olijfbomen, cistus-zonnerozen, etc.), nadat we de Sierra Monedaachter ons hebben gelaten. Vlak nadat we deze berg over zijn, zoń 4 km. nahet begin van deze weg, komen we bij een kruising waar we rechts afslaanrichting Almendralejo, maar na 500 meter stoppen we even als we aan de rech-terkant van de weg het Meer van Melchor Gómez zien liggen en daarna eenenorm veld met zonnepanelen. In dit kleine moeras, dat overgroeid is met wa-terplanten (Scirpus, waterbie, russen), staat alleen water wanneer het in dewinter heel veel geregend heeft. Na deze stop, rijden we 4 km. door tot we bijde enorme damwand van het Alange Stuwmeer komen; deze steken we overen stoppen daarna aan de rechterkant, op de parkeerplaats die hier is aange-legd, onder de kliffen van de berg waarop het Kasteel van Alange is gebouwd(dit punt is ook vanuit Mérida eenvoudig en direct te bereiken via de EX-089Mérida-Alange). Op dit punt, ideaal om vogels te kijken, is het aan te raden (tevoet) het pad te volgen dat over de zuidhelling van het Kasteel naar Alangeloopt (2 km.). Tijdens deze tocht, met prachtig uitzicht over het water van hetstuwmeer, kunnen we even stoppen bij de archeologische vindplaats uit deChalcolitische Tijd. Het is voor de vogelaar ook zeker de moeite waard om evenover de weg op de stuwdam te lopen. Als we voldaan zijn, rijden we langs deschaduwzijde van de heuvel van het kasteel verder over de EX-105 richting LaZarza (6 km.). We laten daarna de uitlopers van de Sierra de Peñas Blancasrechts liggen, want we gaan precies richting het andere uiterste van deze berg-rug. Vlak vóór La Zarza, nadat we door Arroyo de la Calera heen zijn gekomen,gaan we rechtsaf de ringweg van het dorp op (ZA-30), rijden 1,9 km. door enop het hoogste punt van deze weg (29S-742435-430013), ter hoogte van eenverharde afslag richting het dorp, gaan we opnieuw rechtsaf het zgn. Caminode Juan Bueno (“Janbueno”) in. Als we dit volgen komen we bij de mijnen


149

Zwarte wouw


150

van Tierrablanca de la Zapatera (porseleinaarde, of sericiete leisteen, gebruiktom murente witten). Tijdens dit traject kunnen we genieten van prachtige uit-zichten over de Sierra de Peñas Blancas, bedekt met olijf- en amandelboom-gaarden, vol stenen en bekroond met kliffen van kwartssteen. Eenmaal in demijnen, die in werkelijkheid een enorme groeve zijn, zien we naar rechts eenpaar kleine paden (29S-743796-429979), maar wij gaan verder over het hoofd-pad (links), tussen de ontginningshellingen door. Als we deze, en hiermee demijn gepasseerd zijn, en terwijl we afdalen voor de Cueva de la Zapatera (grot)in de Sierra de Juan Bueno, gaan we verder over hetzelfde pad (dat nu smal-ler wordt). Na dit pad zoń 400 meter gevolgd te hebben, komen we bij eengoede onverharde weg (29S-74422-430019). Hier gaan we naar rechts, en rij-den door tot Oliva de Mérida (6 km.), met steeds aan de linkerkant de ge-noemde sierra, die in sterke mate is aangetast door de aanplant meteucalyptusbomen. Bij het verlaten van dit dorp komen we bij een weg. Voorons staan de ruïnes van de hermitage Ermita del Espíritu Santo, waar eenmooie kolonie kleine torenvalken leeft. We gaan hier rechtsaf, richting Palomas(EX-335) en rijden parallel aan de veedrijfbaan Cañada Real Leonesa Occi-dental; na 2,0 km. nemen we de aftakking naar het oude wegtracé. We stekenvervolgens de beek Higuereja over om daarna te stoppen onder de kliffen vande Sierra Utrera (komt van “butrera”: Gierengebergte) op de rustplaats. Dezesierra dankt haar naam aan de grote kolonie gieren die hier leeft, samen metandere grote roofvogels (zie verderop). Na een waardevolle ornithologischestop, gaan we verder richting Palomas (10 km.), op weg naar onze bestem-ming: De Sierra de Hornachos (25 km.). Eventueel kunnen we een uitstapjemaken, over de zuidhelling die begroeid is met prachtige thermofiele wildeolijfbomen en rotsblokken. Hiertoe gaan we na de top van de Puerto de Palo-mas en zo’n 200 m. na de Ermita de San Isidro, aan de rechterkant een padin, waarvandaan we spectaculaire en verschillende uitzichten hebben over deSierra de Peñas Blancas. Terug op de weg, komen we al snel in Palomas, waarwe richting Puebla de la Reina gaan (EX-210) en daarna richting Hornachos(EX-344). Het Natuurgebied “Sierra Grande de Hornachos” en speciale be-schermingszone (ZEPA, SCI en ZIR: Zona de Interés Regional) een topbe-stemming voor vogelexcursies, herbergt een uitzonderlijke rijkdom aanavifauna. Er zijn twee routes die we te voet kunnen volgen en die beide doorde twee bergen voeren die samen deze sierra vormen: Sierra de Pinos en SierraGrande. In Hornachos, in het lage gedeelte van het dorp, op een kruising vanverschillende wegen met in het midden een pilaar, nemen we de EX-344 rich-ting Puebla de la Reina. Na ongeveer 2,8 km. nemen we de onverharde wegnaar rechts (29S-75382-427412). Deze afslag ligt 100 m. na de ingang (naarlinks) van de Ermita de San Isidro, en bij de ingang van de onverharde weg vin-den we een informatiebord. Na deze zandweg 2,2 km. gevolgd te hebbenkomen we bij een kruising van verschillende paden (29S-755364-4275325),waar we het pad kiezen dat naar rechts gaat. Dit pad (dat we het beste kunnenlopen) brengt ons tussen prachtige panoramische vergezichten over de scha-

duwrijke noordhellingen van de Sierra Grande, die dichtbegroeid zijn metmediterraan bos en struikgewas, afgewisseld met rotsen en in de hoogte zienwe de kliffen van kwartsietsteen. We kunnen dit pad gewoon blijven volgenlangs de afrastering aan onze rechterhand (we komen een paar paadjes naarlinks tegen), ong. 4-5 km. tot we bij mooie kurkeikenbossen komen. Terug inde auto gaan we verder richting Puebla de la Reina en nadat we de berg overzijn hebben we een mooi panoramisch uitzicht over de Bejarano-vallei. Na ietsmeer dan 4 km. verlaten we deze hoofdweg en slaan linksaf een weg in dievolgens de borden naar het landhuis Sierra del Mampar leidt (29S752791-4277720). We parkeren de auto in de bermen lopen verder om de indrukwek-kende Sierra de Pinos (dennenberg) heen. Deze bergrug is bezaaid mettallozekliffen en is bedekt met ondoordringbaar mediterrane bomen en struiken. Alswe terugkomen bij de auto, is de vogelroute ten einde; deze route kan ook van-uit Puebla de la Reina gedaan worden, in tegenovergestelde richting.


De bergen die de in het centrum van de provincie Badajoz liggen (de Sierrasde San Serván, Grajera, Peñas Blancas, del Conde-Vistalegre, Manchita y Hor-nachos) liggen allemaal geïsoleerd, als natuurlijke eilanden, in een uitgestsrekten gedegradeerd landbouwgebied. Hun belangrijkste ornithologische waardezit hem in de gemeenschap van grote roofvogels. Gedurende de hele routekunnen we op de verschillende observatiepunten en/of voorgestelde wandel-paden (heuvel van het Kasteel,Stuwdam van het Alange-meer, Mijnen vanTierra Blanca, Sierra Utrera,Sierra Grande Sierra de Pinos) verschillende soorten observeren. Het meestopmerkelijk, vanwege hun belang voor het natuurbehoud, zijn zonder twijfel depopulatie havikarenden (10 paren), steenarenden (9 paren) aasgieren (8 paren)en vale gieren (+100 paren). Andere waardevolle soorten hier: slangenarend,oehoe, torenvalk en kleine torenvalk, sperwer, etc.), terwijl ook algemeen voor-komende soorten (zwarte wouw, dwergarend, buizerd) niet ontbreken. Noe-menswaardig zijn ook andere soorten, die kenmerkend zijn voor demediterrane klimaatzone, zoals bijvoorbeeld de zwarte en blonde tapuit,blauwe rotslijster, grijze gors, Orpheus-, baard-, en Provencaalse grasmus enandere typische soorten van rotsachtig terrein en mediterrane bossen en de-hesas. Tijdens de winter verschijnen soorten als de Alpenheggenmus en eenkleine populatie kraanvogels die in de dehesa eten en de stuwmeren gebrui-ken als slaapplaats. Op en boven de damwand van de stuw van Alange, vindenwe de grootste kolonie Alpengierzwaluwen van Extremadura (+300 vogels;ook te vinden op sommige rotskliffen in de omgeving), alsmede een grootaantal huiszwaluwen, kauwen, etc. In de wetlands van de omgeving, met namein het Alange-stuwmeer (door zń grootte moeilijk toegankelijk), leeft jaarrondeen grote populatie watervogels, maar vooral tijdens de winter (futen, rallen,


151


152

eendsoorten, reigers, meeuwen, sterns, aalscholvers, etc.), doch ook tijdenshet broedseizoen (eendensoorten en voornamelijk koloniale waadvogels). Inhet Melchor Gómez-meer broeden vaak steltkluten, dodaarsen, en meerkoe-ten, en minder vaak ook de witwangstern, de vorkstaartplevier en de kievit.Tijdens de trek wordt de vogelgemeenschap hier uitgebreid met andere soor-ten (met name steltlopers) en zien we ook de lepelaar. Kortom, een grote vo-gelrijkdom, zoals men mag verwachten van een divers en heterogeen gebied.

Seizoenskenmerken

De voorjaarsperiode is het meest geschikt voor een ornithologisch bezoek aandeze route, qua rijkdom aan zowel soorten fauna, als aan flora (zie verderop).Midden in de winter (december, januari), zullen we echter ook niet teleurgesteldworden.


Natuurlijke waarde. In de invloedssfeer van dit gebied, ligt nog een aantal Na-tuurgebieden die onder Natura2000 vallen (de SCI´s Guadiana alto, Río Ma-tachel, Río Palomillas; ZEPA´s Colonia de primillas de la Iglesia de Guareña enhet Parque Natural de Cornalvo; meer informatie is te vinden op http://www.ex-tremambiente.es). Het gebied heeft verder grote botanische waarde, vanwegede grote en bijna de enige populatie wilde geraniums (Erodium mourettii)van het Iberisch schiereiland en de schitterende populaties orchideeën en nar-cissen (Narcissus spp.). Het stuwmeer los Molinos (Hornachos) is een andergebied dat we kunnen bezoeken (slaapplek van kraanvogels, najaarsconcen-traties zwarte ooievaars en eendensoorten, etc.).Cultuur-historische waarden. De genoemde gebergten herbergen zonder twij-fel één van de beste verzamelingen van schematische grottekeningen van hetzuidwesten van het Iberisch Schiereiland; in La Zarza bevindt zich een be-wegwijzerde route om de beroemde “Pinturas rupestres de la Calderita” (pre-historische grottekeningen van de Sierra de la Calderita) te bezoeken. De oudecentra en monumentale gebouwen van Mérida (werelderfgoed), Alange (deRomeinse thermische baden, Kasteel, parochiekerk, hermitages) en Horna-chos (“enclave morisco” (Moorse wijk): Arabische alcazaba, pilaren en fon-teinen, moestuinen en irrigatiekanaaltjes, manors, hermitages). De inmudéjar-stijl gebouwde kerken van Palomas, Puebla de la Reina en Horna-chos zijn ook een bezoek waard.


ACCOMMODATIES

ALANGE

H**** GRAN HOTEL AQUA-LANGEPASEO DE LAS HUERTAS, 3924365608H*** VARINIA SERENACALLE BAÑOS,, 63924365213H* LA CORDOBESACALLE NUEVA, 8924365323H* MARÍNCALLE BAÑOS, 6924365385HS* ATENEACALLE NUEVA, 22924365366HS* JUAN DE DIOSCALLE BAÑOS, 34924365262HR LA SINFOROSAC/ NUEVA,10924365606

ATR TRINIDADC/ CASTILLEJOS,3924365066CR LA CASINAC/ ALMENDROS, 27646751139CR LA CASA AZULCALLE BAÑOS, 57924365213CR EL BALCÓN DEALANGECOSO, Nº 67695498731

ARROYO DE SAN SERVÁN

P EL CRUCECARRETERA N-V KM. 352924342112HR LOS POZITOSPOLIGONO II, PARCELA 5004665992490ATR LOS POZITOSPOLIGONO II PARCELA 5004665992490

CALAMONTE

HS** LAS PALMERASCTRA N-630 KM 628639976357

GUAREÑA

H* EL COTOCARRETERA D. BENITO,924350378P ACUARIOCARRETERA D. BENITO,924351379

HORNACHOS

AT PARAJE LA AGUSTINAPARAJE LA AGUSTINA924533001CR LOS CASTILLEJOSLUIS CHAMIZO, 10927534067CR SIERRA DE MAMPARCALLE SIERRA DE MAMPAR924124020CR TITA SACRAMENTOLUIS CHAMIZO, 12924534218CR TITA SACRAMENTOLUIS CHAMIZO, 12924534218P CASTILLO DE HORNACHOSNTRA SRA DE GUADALUPE 16924533606

LA ZARZA

CR LOS CORTINALESAVDA. ALANGE647776684HS* CASA LÓPEZCALLE MERIDA, 3924366350HS* MOLINAJUAN CARLOS I S/N924366103HR EL ARRIERODULCE CHACON, 4924367968

MÉRIDA

H***** MERIDA PALACEPLAZA DE ESPAÑA 19924383800H**** ADEALBAC/ ROMERO LEAL, Nº 18665402105 / 924388271H**** LA LOMASAVDA. REINA SOFÍA, 78924311011 / 618518431H**** PARADOR DE TU-RISMO VIA DE LA PLATAPLAZA CONSTITUCION, 3924313800H**** TRYP MEDEAAVENIDA PORTUGAL S/Nº924372400H**** VELADA MERIDAAVENIDA PRINCESA SOFIA s/n924315110H*** NOVA ROMACALLE SUAREZ SOMONTE, 42924311261 / 924311201H*** ZEUSAVDA. REINA SOFÍA, 8924318111H** CERVANTESCALLE CAMILO J. CELA, 8924314961H** HOTEL RAMBLA EMÉRITARAMBLA SANTA EULALIA, 17924387231H** LUSITANIACALLE OVIEDO, 12924316112HS** ANASAVENIDA REINA SOFÍA, 9924311113HS** LAS ABADÍASRONDA DE LOS EMERITOS, S/N924313326HS* ALAMEDAPLAZA MAGDALENA, 1924300474HS* BUENOCALLE CALVARIO, 9924302977 / 696230075HS* EL ALFAREROCALLE SAGASTA, 40924303183 / 678311783


153

Interessante gegevens (Centrale Sierras van Badajoz)



154

HS* EL TOREROCARRETERA ALANGE, 1924371789HS* NUEVA ESPAÑAAVENIDA EXTREMADURA, 6924313356 / 924304016HS* SALUDCALLE VESPASIANO, 41924312259HS* SENEROCALLE HOLGUIN, 12924317207HS* TORERO IICTRA. ALANGE, 1924371789HR EL PANTANOFINCA EL PANTANO. CTRA. MONTIJO - LA ROCA, KM. 15,700924140194 / 617386611

CR CORTIJO DE LA SERRANACTRA. LA ROCA DE LA SIERRA-MONTIJO, KM. 14924452874 / 646335382CT MÉRIDACARRETERA N-V, K. 336924303453

PUEBLA DE LA REINA

AT LOS PALACIOSCARRETERA HORNACHOS, S/N924360033CR LA POSÁ DE MARIAZURBARÁN, 22924360077 / 620900393

RIBERA DEL FRESNO

CR POSADA NOSTRACURA, 10924536116

TORREMEJÍA

HS** MILENIUMAVDA EXTREMADURA, 56924340207

155


17


La Serena is een in het oosten van de provincie Badajoz gelegen streek, en deuitgestrekte graslanden die in het landschap overheersen, vormen één vanhaar belangrijkste identiteitskenmerken. De rivier de Zújar en haar zijrivierendoorklieven deze glooiende schiervlakte van leisteen. Aan de zuidkant en deoostkant van deze schiervlakte liggen gebergtes die niet hoger zijn dan 950m,en die dichtbegroeid zijn met mediterrane bossen en struikgewas.Om dit gebied te bezoeken, volgen we de EX-104 naar Villanueva de la Serena.Deze weg komt door de belangrijkste plaatsen van deze streek: La Coronada,Campanario, Castuera en Cabeza del Buey. Het gebied is ook te bereiken viade N-430, via Acedera (BA-105 richting Orellana la Vieja), Navalvillar de Pela(EX-115 richting Orellana la Vieja) of Casas de Don Pedro (BA-137 richtingTalarrubias en Puebla de Alcocer).

La Serena en Sierra de Tiros


EX-104

EX-1

03

BA-112

EX-349


156

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Grote Trap, Kleine Trap, Witbuikzandhoen, Zwartbuikzandhoen, Havikarend, Steenarend

Zwarte Ooievaar, Aasgier, Kleine Torenvalk, GrauweKiekendief, Scharrelaar, Kortteenleeuwerik

Kievit, Goudplevier, Kraanvogel, Graspieper, Veldleeuwerik, Blauwe Kiekendief

Trekvogels Tapuit, Blonde Tapuit, Paapje


157


De route is zoń 77 kilometer lang,waarvan 53 via goede asfaltwegenmet weinig verkeer, en de overige24 lopen over onverharde wegendie met een gewone auto ook goedbegaanbaar zijn.Route 1. Van Campanario tot deEX035. Deze route begint in deplaats Campanario, waar we overde EX104 naartoe zijn gereden van-uit Villanueva de la Serena. Vlakvoordat we het dorp binnenrijden, gaan we naar links op de kruising met deEX-349, die ons naar het La Serena-stuwmeer zal brengen. Na 850 meterkomen we op de kruising met de EX-115 richting Orellana la Vieja, maar wijgaan rechtdoor en blijven op deze weg, terwijl we één van de mooiste steppe-gebieden van La Serena inrijden. Eerst komen we langs de Ermita de Piedra Es-crita (km 5,5), daarna over de rivier de Guadalefra (km 6,1) en uiteindelijkkomen we op de EX-103. Hier gaan we linksaf richting Orellana la Vieja en Pu-ebla de Alcocer, tot we na 1200m rechtsaf de BA-035 op gaan. Na zoń 3 ki-lometer gaan we over de staart van het stuwmeer heen en nog eens 3 kilometerverder komen we bij een kruising waar we rechtsaf gaan richting Cabeza delBuey (weg blijft BA-035 heten).Route 2. Van de BA-035 naar de Ermita de Belén. Deze route is 22 km lang enbestaat uit één lang rechte weg die geheel tussen graslanden en akkers loopt.De weg wordt wel de “Carretera de las Golondrinas “ (Weg van de Zwaluwen)genoemd. Aan het einde van de weg komen we opnieuw op de EX-104 die wevolgen in de richting van Castuera. Na 3,7 km en eenmaal door het dorpje Al-morchón heen, zien we aan de rechterkant een afslag naar de Ermita de Belén.Route 3. Van de Ermita de Belén naar Castuera. Vanaf de Ermita de Belén gaatde route verder, meer dan 25 km over een onverharde weg, die we volgen,steeds rechtdoor. De eerste 5,5 km lopen parallel aan een spoorlijn, daarnawijkt het pad daarvan af en loopt verder tussen de graslanden in de schaduwvan de bergen. Het pad komt in Castuera uit op de EX-104, naast de begraaf-plaats van dit dorp.

Kuifleeuwerik


158


La Serena is zonder twijfel één van de meest waardevolle steppegebieden van hetIberisch Schiereiland, zowel wat betreft oppervlakte als wat betreft het belang vanzń habitats en de soorten die er te vinden zijn. De karakteristieke vogels vangraslanden en niet bevloeide akkers zijn hier in ruime mate vertegenwoordigd-Van sommige soorten zijn zelfs zeer grote populaties aanwezig die van groot be-lang zijn voor behoud van betreffende soorten. Om deze en andere redenen, isdit gebied uitgeroepen tot Vogelrichtlijngebied (ZEPA). Het is zelfs het grootstebeschermde gebied van Extremadura, met meer dan 150.000ha.Op de routes 1 en 2 krijgen we veel mogelijkheden om steppevogels te zien,omdat we op deze routes door gebieden met geschikt grasland komen. De the-klaleeuwerik, die veel meer voorkomt dan de kuifleeuwerik in dit gebied, is éénvan de meest voorkomende soorten en zal ons de hele weg vergezellen. We zul-len gemakkelijk vele vogels kunnen zien zitten op de hekken, draden, kabels, destenen muurtjes en de “hondentanden” (streeknaam voor de kwartsietstenendie uit de grond steken en die in sommige gevallen meer dan 2 m hoog zijn),zoals de blonde tapuit, de zuidelijke klapekster, de grauwe gors, de hop, desteenuil en de rode patrijs. Doordat er geen bomen in het gebied staan, gebrui-ken de vogels de elektriciteitsmasten en –kabels des te meer en hierop zien wedan ook regelmatig kleine torenvalken, torenvalken, buizerds, slangenarendenen scharrelaars. Op de graslanden verraadt de kalanderleeuwerik zijn aanwe-zigheid met zijn zang en snelle vlucht en, in sommige gebieden, voornamelijkbraakliggende en geploegde gronden is het ook mogelijk de kortteenleeuwerikte zien. Vanwege het ontbreken van bomen, moeten we ons vooral concentre-ren op de pitrus-, bies- en thijmplanten, of de struiken (brem, wilde olijfbomen,meidoorn, wilde perenbomen, braamstruiken), waar we andere soorten kunnenvinden, zoals de putter, de kneu, de graszanger, de roodborsttapuit, de Or-pheusspotvogel, de brilgrasmus, de kleine zwartkop, de Orpheusgrasmus, en derosse waaierstaart (de laatste twee met name daar waar wilde olijfbomen staan).In sommige graanvelden vestigen zich kolonies grauwe kiekendieven, waarbij weook paartjes van de bruine kiekendief kunnen aantreffen.

Kleine torenvalk

Op beide trajecten komen ook vele witbuik- en zwartbuikzandhoenders voor,twee soorten die bij steppegebieden horen, hoewel we om deze vogels te kun-nen zien wel even de auto stil moeten zetten om ze te horen tijdens hun vlucht;hun gezang is luid en makkelijk te herkennen. Tijdens het vallen van de avondkunnen we gemakkelijk grielen horen en zien, evenals nachtzwaluwen, waar-van er veel meer zijn dan we ons kunnen voorstellen. Op ieder moment tijdensonze route zouden we ineens een grote trap kunnen zien, vooral op het stukvan de BA035, waar in de lente vele exemplaren staan te pronken met hetprachtkleed dat ze in het broedseizoen tooien. De kleine trap is meer verspreidover het gebied aanwezig en tijdens het broedseizoen dienen we ze te zoekenop plekken waar graan verbouwd wordt en op de graslanden met weinig vee.Ze zijn eenvoudiger te vinden als we goed op het geluid letten dat de manne-tjes maken als ze hun territorium afbakenen. Rond de rivieren en beken waar we onderweg langskomen, kunnen we soor-ten zien als wilde eend, kleine plevier, witgat, oeverloper, ijsvogel en wittekwikstaart. Bij de grotere rivieren (de Zújar en de Guadalefra) kunnen we ookde kleine zilverreiger, de dwergstern, de kokmeeuw en de kleine mantelmeeuwaantreffen. Tijdens de zomermaanden verzamelen veel verschillende soortenzich rond die meertjes en poelen waar nog water in staat en hun observatie isdan ook zeker de moeite waard.De boerderijen en schuren zijn ook interessante plekken voor de vogels, omdatde openingen en de daken voor velen van hen nestelmogelijkheden bieden.Rond deze plekken zitten veel kolonies kleine torenvalken en ook ooievaars,steenuilen, dwergooruilen, scharrelaars, kauwen, hoppen, zwarte spreeuwenen zelfs Alpenkraaien. Ook koereigers zijn vaak te zien bij stallen en hokken, al-tijd in de buurt van het vee.Tijdens de trek komen er zeer veel tapuiten, blonde tapuiten, papen, fitissenen duinpiepers voor. De meest spectaculaire verandering in de avifauna doetzich echter in de winter voor, wanneer de graslanden overspoeld worden doorgrote populaties van soorten als goudplevier, kievit, blauwe kiekendief, gras-pieper, veldleeuwerik en witte kwikstaart. Sommige van de standvogels groe-peren zich in deze periodeen verplaatsen zich in zwermen, zoals de spaansemus, de putter, de kneu en de kalanderleeuwerik. De kraanvogel, hoewelmeestal te vinden in de boomweides, gebruikt kleine plassen midden in degraslanden als slaapplek.Route nr. 3 begint bij de Ermita de Belén en loopt door graslanden en akkers,maar biedt ons voor het grootste gedeelte uitzicht op de schaduwkant van deSierra de Tiros, die zich uitstrekt van de omgeving van Almorchón tot Castu-era. De bergen zijn dichtbegroeid; op sommige plekken groeit mediterraan bos(met steen- en kurkeiken), op andere plekken domineren de struwelen vanzonneroosjes en op het laagste gedeelte vinden we vooral open dehesas. Opde toppen zien we de opvallende kwartsietrotsen. Dit ingewikkelde samenspelvan habitats verrijkt de samenstelling van de vogelpopulatie aanzienlijk, en er


159


160

zijn dan ook zowel typische bosvogels te zien (zwarte wouw, buizerd, dwer-garend, grote bonte specht, grote lijster, nachtegaal, gaai, blauwe ekster,roodkopklauwier, winterkoning, rotsmus, vink en appelvink) als rotsvogels,zoals de blauwe rotslijster, de zwarte tapuit, de rotszwaluw en de alpenheg-genmus (in de winter). De bergen zijn zeer belangrijk als broedgebied voor dehavikarend, steenarend, aasgier, vale gier, oehoe, slechtvalk en zwarte ooi-evaar, soorten die in de wanden van de kwartsietrotsen een veilige nestgele-genheid vinden terwijl ze in de steppegebieden hun eten zoeken.

Seizoenskenmerken

Deze route zal ons op geen enkel moment van het jaar teleurstellen, maar inde lente en in de winter kunnen we hier de meeste vogels zien. In de zomer zijnde vogels bij het ochtendgloren heel actief en kunnen we de uren midden opde dag beter vermijden. De in augustus goudkleurende graslanden zijn ookspectaculair om te zien. We dienen tijdens deze route niet van de wegen en depaden af te gaan, en niet op de graslanden of de akkers te komen. In de lentedienen we extra voorzichtig te zijn, omdat we anders de in deze habitats nes-telende vogels kunnen verstoren. Als we groepen baltsende grote trappen zien,kunnen we beter op afstand blijven.


In Castuera staat het Centro de Interpretación de la Naturaleza “Comarca deLa Serena” (Bezoekers- en informatiecentrum van de streek La Serena), waar weverschillende informatieborden en leerzame audiovisuele uitleg vinden. Het staatnaast het Museo del Turrón (Noga-Museum) –noga is een typisch product uitdeze regio-, dat zeker een bezoek waard is. In Castuera vinden we verder enkelekaasmakerijen waar op traditionele wijze en met ongekookte melk van Merino-schapen de beroemde, officieel erkende “Queso de La Serena” wordt gemaakt.Aan het einde van de route kunnen we via de EX-104 richting Cabeza del Bueyrijden en de kastelen van Benquerencia de la Serena en Almorchón bezoe-ken (Almohadische oorsprong, 12e-13e eeuw), en we kunnen zelfs doorrijdentot we bij het kasteel van Zarzacapilla komen. Dankzij de prachtige liggingvan deze kastelen, kunnen we hier genieten van uitzonderlijke panoramischeuitzichten. Na Benquerencia de la Serena komen we in Puerto Mejoral, eenklein dorpje waar ADENEX (de vereniging voor natuurbescherming in Extre-madura) een Aula de Naturaleza en een schitterend vogelobservatiepunt heeftom kraanvogels te observeren tijdens het vallen van de avond, wanneer ze vande dehesas richting hun slaapplaatsen trekken.


ACCOMMODATIES

TALARRUBIAS

P NUÑEZCALLE RAMON Y CAJAL, 2924630309PENSIONESP CALDERÓNCALLE FUENTE VILLA, 9924630360CT PUERTO PEÑACARRETERA N-430, KM. 169924631411

PUEBLA DE ALCOCER

H* LA CODORNIZCAMINO LA LAGUNA S/N924620110CR VALLES DE CONSOLA-CION AFINCA LOS VALLES DE LA CON-SOLACION924145039 / 913510931CR VALLLES DE CONSO-LACION BFINCA LOS VALLES DE CONSO-LACION924145039 / 913510931CR LA CASA DE LOS TEMPLARIOSGARCIA MESONERO, 11924620085 / 669936927CR LA BOTICACALLE FERNANDO HERNAN-DEZ GIL, 24924620315 / 610374524

DON BENITO

H*** VEGAS ALTASAVENIDA BADAJOZ,924810005H** VERACRUZAVDA. VEGAS ALTAS, 105924801362HS** KARMENRETAMOSA, POLIG.INDUS. SANISIDRO S/N924813252HS* EL PARAISOCTRA DON BENITO- VILLA-NUEVA, KM 99924803459

HS* GALICIAPLAZA SANCHEZ CORTES924803528P EL OLIVOCARRETERA D. BENITO - VVAKM. 101924800006

SIRUELA

HS* LOS AMIGOSTRV. AVDA GUADALUPE, 26

LA CORONADA

P LA FAMAAVDA LA FAMA, 4924826322

CASAS DE DON PEDRO

CR CASA LARESZAMORA, 26924864027 / 654211578

CAMPANARIO

CR JARA-SERENACTRA. LA HABA-LA GUARDA,KM 7658869391CR LOS CASARESCARRETERA DE QUINTANA, 7606706676

MAGACELA

CR VILLASOLFINCA PARAJE "LAS VIÑAS",699912023

CASTUERA

H** BARON DEL POZOCTRA. VVA-ANDUJ. KM. 33,5924761048H** LOS NARANJOSCARRETERA BENQUERENCIA924760888H* PARAISOCALLE DIVINO MORALES, 6-8924760248ATR ISLA DEL ZÚJAREMBALSE DEL ZÚJAR924146010CR LA CASA DE LA AVESCTRA. EX-103. PK. 63,5610390793 / 924760639

CR LAS SETECIENTASCTRA C-103 KM 63,500636865915CR ISLA DEL ZÚJAREMBALSE DEL ZÚJAR610390793 / 924760635

MONTERRUBIO DE LA SERENA

H** COTO DE LA SERENACALLE ESPAÑA, 6924635169HS** VATICANOPLAZA ESPAÑA, 15924610633CR SIERRA DE LOS OJUELOS 1FINCA OJUELO924610180CR SIERRA DE LOS OJUELOS 2FINCA OJUELO924610180CR CORTIJO DE BECERRAFINCA BECERRA669242146

CABEZA DEL BUEY

HS* POLIDEP. MUNICIPALAVENIDA N. S. DE BELEN, S/N924600756CR LA LOMAFINCA LA LOMA924600327 / 651908826

QUINTANA DE LA SERENA

H** SAN FRANCISCOAVDA. CONSTITUCIÓN, 8924777804

BENQUERENCIA DE LA SERENA

H** LA PANADERIACALLE CARRETERA, 2924774457CR SABINO ALCÁNTARATAMBOREJO, 28924776191


161

Interessante gegevens (La Serena en Sierra de Tiros)



162

CR EL PALOMARCRTA. DE CASTUERA A BEN-QUERENCIA KM 2924772398

ZARZA CAPILLA

A ZARZA CAPILLAAVDA GUARDIA CIVIL S/N924619152

VVV´S

O.T. DON BENITOVILLANUEVA, 1 DON BENITOTEL.: 924808084 TEL. Y FAX: [email protected]

O.T. MANCOMUNIDAD DELA SERENAPLAZA DE ESPAÑA, S/NCASTUERATEL.: 924773817FAX: 924760635www.laserena.org

[email protected]

O.T. TALARRUBIASCENTRO DE OCIO PUERTOPEÑACTRA. DE PELOCHE, KM. 1PANTANO DE PUERTO PEÑATEL.: 924630100www.talarrubias.net

[email protected]

O.T. VILLANUEVA DE LASERENAPL. DE ESPAÑA, 1VILLANUEVA DE LA SERENATEL.: 924846010FAX: 924843529www.villanuevadelaserena.esoficinaturismo@villanuevade lase-rena.es

BEZOEKERSCENTRA

BEZOEKERSCENTRUMVAN DE NATUUR IN LA SERENAARRABAL, S/NCASTUERATEL.: 924002386

163

R U T A S O R N I T O L Ó G I C A S P O R E X T R E M A D U R A«Dehesas» van Jerez 18


De route ligt tussen de dehesas (boomweides) van Jerez de los Caballeros, inhet zuidwesten van de provincie Badajoz, waar één van de meest uitgestrekteen best behouden steen- en kurkeikenbossen van het Iberisch Schiereilandaanwezig is. Het vertrekpunt van de voorgestelde routes ligt in het plaatsjeJerez de los Caballeros, dat te bereiken is via de N-435 vanuit het noorden enhet zuiden; de EX-112 vanuit het oosten en het westen en vanaf resp. de A-66(Zafra) en Villanueva de Fresno.


De route bestaat deels uit verharde wegen en deels uit onverharde en heefteen totale lengte van 105 km., waarvan slechts 10 km over zandwegen. Hetvertrekpunt ligt in het plaatsje Jerez de los Caballeros, waar we aan het eindevan de route ook terugkeren. Het idee is de route in één dag met de auto af teleggen, en onderweg te stoppen en korte wandelingen te maken op interes-


EX-112

N-435N-

435

EX-313

EX-11

2

N-435

«Dehesas» van Jerez

164

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Vale Gier, Blauwe Ekster, Grijze Wouw

Zwarte Ooievaar, Slangenarend, DwergarendGekraagde Roodstaart

Heggenmus, Houtduif, Zanglijster

sante observatiepunten. Met uitzondering van de irrigatiegebieden van de Ar-dila en het Valuengo stuwmeer, loopt de route grotendeels door landschap-pen waar steen- en kurkeiken overheersen. Deze bomen staan al dan nietgemengd, in een lage dichtheid, in open dehesas, of juist in dichtbegroeidebossen, vaak vergezeld door wilde perenbomen. De streek van de gebergtesvan Jerez de los Caballeros laat ons het meest kenmerkende landschapstypevan Extemadura in volle glorie zien: de “dehesa” (boomweide). De gigantischezee van steen- en kurkeiken met talloze volgroeide bossen in uitstekende staatdat het glooiende reliëf van de noordlijke uitlopers van de Sierra Morena be-dekt, vormt samen met de aangrenzende Andalusische streken het grootsteaaneengesloten sclerofyle bos van zuid-west Spanje. Dit gebied is bovendienhet belangrijkste ”reservaat” van inheemse bomen van Extremadura, met zoń350.000 hectare, hetgeen 40% is van het gehele beboste areaal van de regio,waarvan zoń 100.000 hectare toebehoren aan de dehesas van Jerez de los Ca-balleros. De kwaliteit van de bossen en boomweides, en de rijkdom aan broed-vogels zoals de zwarte ooievaar, hebben ervoor gezorgd dat dit gebied isuitgeroepen tot Vogelrichtlijngebied (ZEPA).We beginnen onze route in de plaats Jerez de los Caballeros, en nemen de N-435 richting Fregenal de la Sierra. Vóórdat we de brug over de rivier de Ardilaover gaan, gaan we linksaf op het punt (X:0699392, Y: 4241573) om daar eenweg in te slaan die ons naar Valuengo voert, van waaruit we naar het Valu-engo-stuwmeer gaan, door rechtsaf te slaan op het punt (X:0700264, Y:4242231). Eenmaal bij het stuwmeer kunnen we vanaf de damwand stroom-afwaarts blauwe reigers, kleine zilverreigers en aalscholvers zien vissen, ofzonnend op de rotswanden. Met enig geluk en geduld is het goed mogelijk omeen otter te zien spelen in het water. Vanaf deze plek gaan we verder over eenzandpad dat om het stuwmeer heen loopt en dat uiticht biedt op open stukkenen kronkelingen, waar in de winter grote concentraties eendensoorten (wildeeend, smient, slobeend, meerkoet...), aalscholvers, futen en dodaarsen te zienzijn. In de eucalyptusbomen langs de oevers aan de overkant bevindt zich eenbelangrijke slaapplaats voor aalscholvers en aan het einde van de zomer is hetmogelijk hier groepen zwarte ooievaars te zien, bij elkaar gekomen alvorensaan de trektocht naar Afrika te beginnen. De route eindigt bij de staart van deboerenhoeve La Parrilla, van waaruit we via dezelfde weg terugrijden naar Jerezde los Caballeros. Daar nemen we de EX-112 richting Oliva de la Frontera engaan op het punt (X:0691600, Y:4244694) rechtsaf richting het plaatsje Hi-guera de Vargas. Op deze route komt heel duidelijk de nauwe relatie naarvoren tussen de natuur enerzijds en de duurzame, traditionele productiesys-temen anderzijds. De zachte wintertemperaturen zorgen voor een aangenametocht door de dehesas. In deze periode worden de bomen gesnoeid. Van hetsnoeihout worden stapels of “boliches” gemaakt: bewerkelijke constructies


165

Grijze wouw

die bedoeld zijn voor de ambachtelijke productie van houtskool. Die houtskoolis van uitstekende kwaliteit, zozeer zelfs dat de plaats Zahinos hierom bekendstaat. Daarnaast kunnen we de werkelijke bron van rijkdom van de omliggendedorpen zien: het Iberische varken. In de herfst en winter eten deze zwarte var-kentjes eikels in de dehesa. Deze zgn. “montanera”-fase is heel belangrijk voorde varkensmesterij, beslissend zelfs want het zijn juist de eikels die de “pata-negra” (zwartpoot) hammen en worsten zoń speciale smaak geven. Tijdens onze tocht zullen we verbazingwekkend weinig blauwe eksters zien. Inde oudere, dichter begroeide en goed behouden bossen kunnen we ook dekleine bonte specht en de gekraagde roodstaart waarnemen. De laatstge-noemde soort is een schaarse broedvogel, waarvan hier het belangrijkste bol-werkvan Extremadura leeft. Eenmaal aangekomen in Higuera de Vargas, slaan


166

we linksaf de EX-311 in, richting de N435 en van daaraf rechts naar Barcarrota.In Barcarrota nemen we de weg richting de dorpen Salvaleón en Salvatierrade los Barros, een bekend pottenbakkersdorp dat een bezoek waard is. Watlandschappen betreft is deze route werkelijk spectaculair. Dat komt doordatwe in de schaduw rijden van de “Sierra de Peña Utrera”, met enkele groteportugese- en kurkeiken en met mooie uitzichten op de omliggende valleien ende Sierra de Valbellido, op wiens steile rotsen we vale gieren kunnen zien.Aangekomen in Salvatierra nemen we de BA-3021 richting Valle de Santa Anaen de N435. Dit stuk is waarschijnlijk het meest spectaculaire van de hele tocht.Gedurende iets meer dan 25 km loopt de weg door een landschap dat bestaatuit bossen en waar het niet ongebruikelijk is zwarte ooievaars laag over tezien zweven, of te zien vissen in een stroompje of in een poel in de dehesa.


De steen- en kurkeikenbossen herbergen een rijke vogelpopulatie, waarbin-nen een speciale plek ingeruimd is voor bedreigde soorten als de zwarte ooi-evaar voor wie deze uitgestrekte bossen een goede plek zijn om zich terug tetrekken tijdens het broedseizoen. Een klein deel van de populatie brengt dewinter, gepaard of in kleine groepen, verdeeld over de talloze drinkplaatsen inhet gebied door. In de nazomer verzamelen ze zich hier voor de trek, die henterug voert naar de plekken waar ze overwinteren, ten zuiden van de Sahara-woestijn. Tijdens de lente verwelkomt dit gebied ook dwergarenden, slange-narenden en andere vogels die hier de zomer doorbrengen en die vanuit Afrikakomen samen met een lange lijst van duizenden kleine vogeltjes die verborgentussen de takken van de bomen onopvallend blijven. De luidruchtige blauweeksters komen veel voor in de steeneiken-bossen waar ze hun broedkoloniesvestigen. Evenals de ooievaar, houtduif, koekoek, grote lijster, spreeuw enhop, die ook in grote getale aanwezig zijn in dit gebied. Door de jaren heenhebben de eeuwenoude steen- en kurkeiken van de oudste bossen onderdakgeboden in hun holtes of in de kroon aan talloze dieren. Dit is de reden van deaanwezigheid van vele nachtroofvogels als de bosuil en de kerkuil en zoog-dieren als de genetkat of de eikelmuis. Deze oude bossen vormen het idealebiotoop voor de kleine bonte specht en de gekraagde roodstaart.Het Valuengo stuwmeer telt in de winter belangrijke populaties futen en er iseen winterslaapplaats voor aalscholvers in de eucalyptusbomen langs deoever. Vermeldenswaardig is één van de eertse broedgevallen van deze soortin dit stuwmeer, daterend uit 1993.


167


168

Seizoenskenmerken

De route kan in ieder jaargetijde bezocht worden. Zoals aangegeven bij eerdereroutes, is de lente het meest gunstige seizoen, omdat de temperaturen dangoed zijn en de zomergasten terugkeren: de zwarte ooievaar, de dwergarend,de slangenarend... De lente is tevens het broedseizoen en als algemene op-merking die voor alle routes geldt: we dienen in deze periode niet van de voor-geschreven route af te wijken. In de zomer is het erg warm, dus dan moetenwe voldoende blijven drinken en afdoende bescherming tegen de zon dragentijdens de warmste uren, die overigens de minst gunstige uren zijn om vogelste kijken.

Overige natuurlijke en culturele waarde:

Naast het Vogelrichtlijn-gebied “Dehesas de Jerez” liggen er in deze streeknog meer Natura 2000-gebieden, zoals de Ecologische Verbindingszone vande Alcarrache-rivier, het Vogelrichtlijn-gebied van het stuwmeer van Valuengomet aanzienlijke populaties watervogels zoals fuut en aalscholver, en de Habi-tatrichtlijn-gebieden “Sierra de Alor y Monte Longo” en “Sierra de María An-drés”. De laatste twee gebieden staan bekend om de grote rijkdom aanorchideeën, die goed gedijen op de kalkbodem. Ook de Habitatrichtlijn-gebie-den “Río Guadiana Internacional”, “Río Ardila Alto y Ardila Bajo” en de rivier“Limonetes-Nogales” zijn noemenswaardig.De “dehesas” (boomweiden) van Jerez en omgeving worden wel beschouwdals het vaderland van het Iberische varken. Het is niet voor niets één van destreken met de grootste productie van hammen en vleeswaren van het Iberis-che varken van het Iberisch Schiereiland. Dit gegeven verklaart de jaarlijkse vie-ring van de “Salon del Jamón Ibérico”, een soort feestelijke beurs in het tekenvan de Iberische ham. Veel varkenshouderijen in de streek zijn lid van het of-ficiële oorsprongswaarmerk “Dehesa de Extremadura”.De bijzondere, historische centra van Jerez de los Caballeros, Fregenal de laSierra en Zafra zijn een bezoek meer dan waard. De Goede Week van Jerez de los Caballeros en de levensechte interpretatievan het Passieverhaal in Oliva de la Frontera zijn officieel erkend als belan-grijke, toeristische feesten van Extremadura. Zo ook het “Festival de la Sierra”dat tussen 10 en 15 augustus in Fregenal de la Sierra gevierd wordt. De streekis rijk aan monumenten die dateren uit het stenen tijdsperk, zoals de dólme-nes (hunnebed-achtige grafmonumenten) en menhirs van Barcarota en de dól-men van Toriñuelo in Jerez de los Caballeros. Daarnaast zijn de sneeuwput, hetkasteel en het pottenbakmuseum van Salvatierra de los Barros de moeitewaard. Salvatierra de los Barros is befaamd om zijn aardewerk van rode klei.

Teksten: Víctor Manuel Pizarro Jiménez


169

Interessante gegevens (Dehesas de Jerez)

ACCOMMODATIES

JEREZ DE LOS CABALLEROS

H*** LOS TEMPLARIOSCARRETERA VILLANUEVA, S/Nº924731636H** OASISCALLE EL CAMPO,, 18924731244HS** MIJINAERITAS, 86924730390HS** CASA RAMOSCARRETERA BADAJOZ, 26924730983

ATR EL GUIJOFINCA EL GUIJO924730074CR LA ZAFRILLAFINCA LA ZAFRILLA924731031 / 608008217

OLIVA DE LA FRONTERA

ATR LA VENTACTRA. OLIVA DE LA FRONTERO-VALENCIA DEL MOMBUEY924740000CR EL CHORLITOCAMINO DEL SANTO Km. 3654437575P EL CAMIONEROCARRETERA JEREZ, 127658765089 / 924754618P LA PARRILLACARRETERA DE JEREZ 125-A924754601

VILLANUEVA DEL FRESNO

HS** VILLAFRESPLAZA ESPAÑA, 24924427218 / 619324160

VVV´S

O.T. JEREZ DE LOS CABALLEROSAV. DE LA CONSTITUCIÓN, 4JEREZ DE LOS CABALLEROSTEL.: 924730372FAX: 924730204www.jerezdeloscaballeros.esturismo@jerezdeloscaballe-ros.e.telefonica.net

BEZOEKERSCENTRA

C.I. DE LA DEHESACUBO, S/NSALVALEÓNTEL.: 924752504C.I. AGUA AIREOLIVO,3BARCARROTATEL.: 924736327


170

Bengaals rood

171


19


We richten ons op de plaatsen Llerena en Azuaga (begin- en eindpunt van deroute) in het zuiden van de provincie Badajoz, beiden gelegen aan de N-432(Badajoz-Granada). Dit gebied kunnen we bereiken vanaf de Autovía de la Plata(Zilversnelweg, A-66) door ter hoogte van Zafra de afslag richting deze tweeplaatsen te nemen. 1:50.000 kaartblad nrs. 855, 856, 877 en 878.


De route loopt door de Speciale BeschermingsZone ZEPA “Campiña Sur yEmbalse de Arroyo Conejos”, een enorme vlakte waar graan verbouwd wordt(+250.000 ha.) in het zuiden van Extremadura. Dit gebied heeft een grote or-nithologische waarde, in het bijzonder wat betreft steppe- en watervogels. Deroute die we voorstellen is een lang en compleet tracé, iets meer dan 80 km.en is bedoeld om met de auto, gedurende een hele dag te volbrengen. De

Arroyo-Conejos stuwmeeren Campiña Sur


BA-086 B

A-04

2

BA-

016

EX-

111

BA-075Arroyo-Conejos stuwmeer en Campiña Sur

172

route begint in Llerena, waar we de lokale weg (carretera de los Labradoresof carretera del Pantano) nemen, die ons naar de damwand van het ArroyoConejos (of Llerena)-stuwmeer brengt (12,5 km.). Op dit punt kunnen we destaart van het stuwmeer bezoeken, die we bereiken door 2,8 km. terug te rij-den over dezelfde weg, tot we op een kruising komen (30S- 242988-4244234);hier gaan we naar links en na 3,5 km. komen we bij het stroomgebied en destaart van het Arroyo Conejos-stuwmeer. Als we teruggaan naar het genoemde

Standvogels

Zomertgasten

Wintergasten

Grote Trap, Kleine Trap, Zwartbuikzandhoen, Griel,Grijze Wouw, Witte Ooievaar, Alpenkraai

Lachstern, Dwergstern, Vorkstaartplevier, Steltkluut,Grauwe Kiekendief, Kleine Torenvalk, Scharrelaar

Kraanvogel, Blauwe Kiekendief, Smelleken, Goudplevier, Eendensoorten

Trekvogels Zomertaling, Blonde Tapuit

kruispunt en rechtdoor gaan tot het einde van de weg (2,5 km.) komen we bijhet Caserío de Casas de Pila (30S-241322-4246132) een typisch voorbeeldvan de boerderijen van La Campiña. Hier aangekomen gaan we rechtsaf dekleine lokale weg BA-086 op (Llerena-Maguilla), waarvan het eerste stuk sa-menvalt met de Cañada Real (veedrijfpad) vanuit Soria. Nadat we door de“dehesas” (boomweides) van Las Tiendas, Casablanca en Malajuncia heenzijn gekomen, waar grote populaties kraanvogels overwinteren, en na 6,5 km.,komen we op een kruispunt van enkele kleine weggetjes, precies waar de beekArroyo Conejos (benedenstrooms van het stuwmeer) ons pad kruist. Op ditpunt gaan we richting Maguilla en laten vlak nadat we deze weg zijn ingesla-gen links in de hoogte op een heuvel de boeredrij van Tío Piche en enkeleverlaten mijnen liggen. Na 6,5 km. tussen olijfboomgaarden, wijngaarden engraanvelden komen we, na de Arroyo de la Veguillas te zijn overgestoken –waar omheen een prachtig iepenbos staat dat tot LIC (Site of Community In-terest) is uitgeroepen-, in Maguilla. Nadat we door het dorp heen zijn gereden,nemen we de weg naar Campillo de Llerena (BA-042). Na 1,5 km., midden ineen ruime bocht (30S-253122425145), gaan we rechtsaf een verhard pad(Carrera o Camino de Zalamea) in totdat het (na 6,5 km.) kruist met de wegvan Campillo naar Azuaga (BA-106). Tijdens dit traject en tot het einde vande route, komen we door een enorme vlakte van zeer vruchtbare landbouw-grond (olijfbomen, wijngaarden, graan) met losse groepen steeneiken, waarinverder boerderijen en witte duiventillen staan. Op ieder moment tijdens dezeroute kunnen we steppevogels ontwaren (kleine trappen, grote trappen, zwart-buikzandhoenders, kiekendieven, etc.) of zwermen kraanvogels (zowel in dedehesa als boven de vlaktes), waardoor aangeraden wordt het gebied nauw-keurig te verkennen op zoek naar deze soorten. We kunnen dit het beste doendoor naar goeddunken te stoppen. Eenmaal op de eerdergenoemde weg, gaanwe naar rechts, richting Azuaga, om na 2,8 km. (30S-259756-4252775) dezeweg weer te verlaten en linksaf een verharde weg op te draaien (de “Carreterade Palomero” of “Pista de los Alcornocales” (kurkeikenpad) ). Dit pad vaniets meer dan 7,6 km. brengt ons bij een nieuwe weg (EX-111: Azuaga-Zala-mea de la Serena), nadat we op een kruising met een onverharde weg (30S-266159-4256465) naar rechts zijn gegaan. Vlak voordat we bij deze wegkomen, komen we door een klein bos met volwassen kurkeiken, die enkeledecennia geleden zijn aangeplant. Deze bomen zie je niet vaak op dit soortgraanvlaktes. Als we bij de eerdergenoemde EX-111 komen, steken we dezeover en nemen op de weg tegenover de kruising; na deze ongeveer 250 m.gevolgd te hebben, rechts afslaan, een weggetje in (30S-26654-428368) inzuidelijke richting. Op het kruispunt van de weg met deze paden en in de om-geving bevinden zich verschillende tijdelijke meren (de Lagunas del Hueco Ien II, del Lentiscal, Tres Chicas en Juan Andrés). Dit is een ander kenmer-


173

174

kend element van La Campiña hoewel de meeste meren flink zijn aangetastdoor afwaterings- en landbouwactiviteiten, en verkeerd beheer, etc. Hoe hetook zij, na periode´s met veel regen, vinden we hier met name tijdens de over-winteringsperiode en tijdens de trek interessante groepen en soorten water-vogels (zie verderop). Eenmaal op deze weg, volgen we deze zoń 10 km., tothij eindigt op de BA-075 die vanaf Granja de Torrehermosa naar de eerder-genoemde wegen (EX-111 en BA-016) loopt. Met dit laatste stuk zijn we dooréén van de meest geliefde plekken van de streek gekomen voor steppevogelsin het algemeen, en in het bijzonder voor grote trappen. Als we op de ge-noemde weg aan zijn gekomen, vinden we precies bij de kruising een andermeer (Laguna del Alguacil). Hier gaan we rechtsaf en volgen deze weg 4,5 km.tot we bij een kleine boomweide komen (Dehesa de Llera, geliefd onderkraanvogels) op de kruising met de weg van Azuaga naar Zalamea. Hier aan-gekomen hebben we twee opties, afhankelijk van of aan onze “ornithologischeverwachtingen” voldaan is of niet: we kunnen linksaf richting Azuaga (9 km.)om in deze plaats te eindigen, of rechtdoor, om de ornithologische route nogwat te verlengen. Als we voor deze tweede optie gaan, moeten we na het over-steken van de EX-111 rechtdoor over dezelfde binnenweg en komen we na 5,5km, opnieuw bij de Carretera de Campillo (BA-016). Hier aangekomen en nadatwe door nog een belangrijk gebied voor de trap heen zijn gekomen, gaan welinksaf en gaan richting het eindpunt van de route, in het plaatsje Azuaga (12km.). Eventueel kunnen we op kruisingen met andere middelgrote wegen(kleine wegen worden afgeraden vanwege het slechte wegdek, zeker nadat hetgeregend heeft) kleine alternatieve routes kiezen, steeds terugkerend naar dezeweg.

Arroyo-Conejos stuwmeer en Campiña Sur

Kleine torenvalk


In deze streek in het zuiden van Extremadura kunnen we veel verschillendeornithologische elementen benadrukken. Te beginnen met het Arroyo Conejos-stuwmeer, opnieuw een wetland in Extremadura dat van groot belang is voorwatervogels. In het broedseizoen is de aanwezigheid van kolonies waadvogelsbelangrijk, die zich regelmatig op de eilandjes in het stuwmeer vestigen: lach-stern, vorkstaartplevier, dwergstern en steltkluut. Naast deze soorten, broedende fuut, de dodaars, de krakeend, de wilde eend, de meerkoet, etc. ook in ditgebied. Tijdens de winterperiode wordt deze watermassa gebruikt door eenveelheid aan watervogels, waaronder grauwe gans, wintertaling, slobeend,smient, krooneend en tafeleend. Zowel in het stuwmeer als in de tijdelijke wa-tertjes in de graanvlaktes van La Campiña, is met name de aanwezigheid tij-dens de trek van enkele lepelaars, zomertalingen (vooral tijdens devoorjaarstrek), grote groepen ooievaars en verschillende soorten steltlopersspeciaal. De kraanvogel, voor welke La Campiña in aantal het tweede belang-rijkste gebied van Extremadura is, maakt met meer dan 10.000 exemplaren,zeer veel gebruik van zowel de dehesas als de vlaktes (voor voedsel), als ookde wetlands (slaapplaatsen). We kunnen het Arroyo-Conejos stuwmeer primagebruiken als observatiepunt om de kraanvogel te zien wanneer hij naar zijnslaapplek vliegt; komend vanaf de eerdergenoemde Dehesas die ten westenvan het stuwmeer liggen, hebben we vanaf de damwand een bevoorrecht uit-zicht op dit luidruchtige en spectaculaire fenomeen. Wat betreft de steppevo-gels is het zuidelijke deel van La Campiña, samen met de vlaktes van Cáceresen La Serena één van de belangrijkste bolwerken in Extremadura voor dezesoorten. Onder de broedvogels, vermelden we hier speciaal de grote trap(+500 exemplaren; ´s winters meer dan 1000), kleine trap, zwartbuikzand-hoen, griel, scharrelaar, grauwe kiekendief, kalanderleeuwerik en kortteen-leeuwerik. Terwijl tijdens de winterperiode ook de aanwezigheid van o.a. deblauwe kiekendief, smelleken, kievit, goudplevier, veldleeuwerik en de duin-pieper bijzonder is. Er zijn belangrijke broedkolonies van kleine torenvalken,


175

Dodaars Vliegende Witbuikzandhoenders

176

ruimschoots vertegenwoordigd in deze streek, in de bebouwde kommen (dekolonie van de kerk van Llerena is tot Vogelrichtlijngebied uitgeroepen) en inbebouwing op het open land, waar ook de scharrelaar te vinden is. De alpen-kraai is een kenmerkende soort, die algemeen in dit gebied voorkomt, metname in de buurt van oude, inmiddels verlaten, loodmijnen. Tot slot, bestaatde avifauna van de verspreid gelegen “dehesa”-bosjesuit interessante soor-ten als de grijze wouw, de blauwe ekster, de ransuil, etc., naast de reeds ge-noemde kraanvogel.

Seizoenskenmerken

Hoewel deze route in principe op ieder moment in het jaar bezocht kan wor-den, raden we toch aan om dit in de lente te doen (maart-mei) of in de winter(december-februari), hoewel we dan wel extra op moeten letten op de slechtestaat van de onverharde wegen en paden (modder en water).

Overige culturele en natuurlijke waarde

Natuurlijke waarden. In deze streek en in de omgeving, vinden we meerdereNatura2000 natuurgebieden die de moeite waard zijn om te bezoeken. Wehebben het over de SCI´s op de hooggelegen trajecten waar de rivieren Mata-chel, Retín en de Bembézar ontspringen; het olmenbos in Arroyo de las Ve-guillas (Maguilla) of de gebergten Sierra de Bienvenida en Sierra de la Capitana(Bienvenida). De “Mina de la Jayona” (mijn van la Jayona, in Fuente de Arco)is een Natuurmonument, en is aangepast en geschikt gemaakt voor bezoeken(meer informatie op http://www.extremambiente.es). Tot slot herbergen deSierra del Recuerdo en de uitlopers van de Sierra Morena (Azuaga) belang-rijke natuurlijke waarden, vooral dankzij de grote roofvogels.Cultuur-historische waarden. Monumentale complexen van Llerena (KerkNuestra Sra. De Granada, Plaza Mayor, de huisen in mudéjarstijl, de stads-muren) en Azuaga (kasteel Miramontes, kerk van Nuestra Sra. De la Consola-ción, hermitages, manors). Kerken in de mudéjarstijl gebouwd in Granja deTorrehermosa, Berlanga en Valverde de Llerena. Indrukwekkende overblijfse-len uit de Romeinse en Arabische tijd zijn respectievelijk het theater en de Ro-meinse stad Regina (Casas de Reina) en de Arabische Alcazaba de Reina.In La Cardenchosa, een gehucht dat bij Azuaga hoort, zijn verschillende me-galitische monumenten te vinden, waaronder een menhir, die midden in debebouwde kom staat.

Auteur: Casimiro Corbacho Amado

Arroyo-Conejos stuwmeer en Campiña Sur


177


ACCOMMODATIES

AZUAGA

H*** EL MIRADOR DEAZUAGACARRETERA N-432, K. 142924892930

HS* LAS CONCHASAVENIDA EXTREMADURA,, 31924890239HS* JIMENEZCALLE MUÑOZ TORRERO,80924890390CR CASA DEL SOTILLOFINCA LA SIERRA. CTRA.PRESA DEL SOTILLO924144074CR LA HOYAN-432, KM.149,5924890390CR CORTIJO LA SEÑORAFINCA LA SIERRA924144074CR CORTIJO MIRADORCILLOFINCA LA SIERRA924144074CR CORTIJO VIÑA DELDUCOCAMINO DE LAS CURTIDAS S/N637017022AT APARTAMENTOS TURÍSTICOS DE AZUAGACARRERA, 3687516527 / 924890237

CT CAMPIÑA SURCTRA. BADAJOZ-GRANADAKM. 142924144074

BERLANGA

HS* RUFINOCARRETERA N-432 KM. 131924894036

CAMPILLO DE LLERENA

CR LA POSADAC/ SAN BARTOLOMÉ, 18924770304 / 670856302

GRANJA DE TORREHERMOSA

H*** HOTEL HACIENDA DEDON MANUELAVDA. EXTREMADURA, 150924895480HS* SAN FRANCISCOCALLE CANALEJAS, 28924895045

HIGUERA DE LLERENA

HS** EL MIRADORREAL Nº 2924880053

LLERENA

H**** HOSPEDERIA MIRADOR DE LLERENAAURORA, 7924870597

H*** ISUR LLERENADOCTOR FLEMING S/N924516361HS* GALLEGOCARRETERA N-432 K. 112924870050HR LA FABRICAMIGUEL SÁNCHEZ, S/N924873824P ZURBARÁNPLAZA ESPAÑA, 3924871412

PERALEDA DEL ZAUCEJO

ATR EL CUARTELC/ NUESTRA SRA. DE FÁTIMA, 1646591385CR CASA GABRIELCALLE PALOMAS, 1924636744CR FAICACALLE MORTERO, 22924636657H** FAYCAPASEO SERENA, 15924636657

VALENCIA DE LAS TORRES

HS** CAMPO ABIERTOCARRETERA DE LLERENA, KM.0.110924881016P LA TERRAZAAVENIDA JOSE CAMPILLO, 10924881336

Interessante gegevens (Arroyo-Conejos stuwmeer en Campiña Sur)

VeldgidsO R N I T H O L O G I S C H E R O U T E S D O O R E X T R E M A D U R A

180

VeldgidsVogeltopografie

9

10

11 12

13

14

15

16

17

18

1

2

3

4

5

6

7

8

1 Dij (tibia)2 Onderstaartdekveren3 Staart (staartpennen)4 Stuit5 Handpennen6 Armpennen7 Tertials (elleboogpennen) 8 Schouderveren9 Achterhoofd (achterhals)10 Oorstreek11 Kruin12 Voorhoofd13 Snavel14 Kin15 Keel16 Borst17 Flank18 Tarsus

Vogels kijken: het hoe en waarom

De makkelijkst waarneembare diergroep, gedurende elke willekeurige wandeling door denatuur of door een stadspark, is die van de vogels. Ze verplaatsen zich door de lucht (waar-door er meestal geen obstakels zijn tussen de vogels en ons, die het zicht ontnemen), en velehebben opvallende kleuren of een harmonieuze zang die onze aandacht trekken. Maar omde vogels beter te leren kennen en de soorten te determineren, is het raadzaam om een aan-tal aspecten in acht te nemen.

Niet alle vogels komen op dezelfde plekken voor. Elke soort heeft een eigen biotoop, een be-paald landschapstype waar hij, bij voorkeur, voorkomt. Eenden, reigers, ganzen, steltlopersen fuutachtigen komen allemaal bij water, in wetlands, voor. Deze soorten moeten we nietzoeken op bergkammen of rotswanden, waar we wel vale gier, steenarend en havikarendkunnen verwachten. Terugkomende bij de watervogels, de eenden en ganzen vormen eengrote groep, met veel soorten die soms moeilijk te onderscheiden zijn. Er zijn bepaalde trucsen ezelsbruggetjes die de ervaren vogelaars gebruiken en waarvan we kunnen leren. Bijvo-orbeeld, de grondeleenden, zoals de wilde en slobeend, vliegen altijd direct, als het waremet een sprongetje, op uit het water, terwijl de duikeenden, zoals de kuif- en tafeleend, al-tijd een kort sprintje met de zwemvliezen over het wateroppervlak moeten trekken. Aan deoevers vinden we de steltlopers, zoals oeverlopers, witgatje en strandlopers. Deze zwemmenniet, want ze hebben lange en dunne poten waarmee ze juist goed over de slikrandjes kun-nen rennen. Een andere groep watervogels wordt gevormd door de reigerachtigen. Reigersblijven tijdens het vissen vaak doodstil staan, op een tak boven het water of met de langepoten in het water, waarbij het verenpak droog blijft.

181


Vogeltopografie van de kop

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1 Keel2 Mondstreep3 Kin4 Neusgat5 Oogring6 Middenkruinstreep7 Zijkruinstreep8 Wenkbrauwstreep9 Oogstreep10 Oorstreek

De vlucht en het deel van het luchtruim dat benut wordt kan ook karakteristiek zijn voor desoort. De boerenzwaluw, bijvoorbeeld, vliegt met grote snelheid, laag over de grond, waar-bij hij bomen en ander obstakels behendig ontwijkt. De gierzwaluw daarentegen geeft devoorkeur aan het open luchtruim op grote hoogte. Ertussenin vinden we de huiszwaluw.

Andere kenmerken waarop we moeten letten om vogels goed te kunnen determineren zijnbijvoorbeeld: of er een vleugelstreep aanwezig is (één streep, twee strepen, spiegel, ...), destaartvorm (wigvormig, gevorkt, rechthoekig), de pootkleur (heel belangrijk bij steltlopers),de zithouding, de manier van lopen (hippend als een mus, rennend als een kuifleeuwerik,wippend als een oeverloper, ...).

Als een vogel in een boom zit dan is het goed om te beseffen in welk deel van de boom hijverblijft. Vliegenvangers zitten graag op lage, vrijhangende takken. Boomkruipers klimmenspiraalsgewijs langs de hoofdstam omhoog, terwijl boomklever juist op de kop naar bene-den bewegen. Grote bonte spechten verplaasten zich met kleine sprongetjes en gesteunddoor de staart ook langs de hoofdstam. Pimpelmeesjes zijn meestal op de dunne takjes aande buitenkant van boom te vinden, waar hij acrobatische toeren uithaalt.

Zoals we zien, heeft elke vogelsoort of groep vogels een aantal concrete eigenschappen dieons helpen bij de soort-identificatie. Met behulp van deze aanwijzingen, de illustraties en deteksten in deze gids, en met de ervaring van enkele dagen in de natuur, zal het mogelijk zijnom veel geheimen van de vogelbevolking in Extremadura te ontcijferen. Dit zal alle, in de gidsvoorgestelde, routes nog aantrekkelijker maken.

182

Veldgids

BijeneterMerops apiaster IEIets kleiner dan een tortelduif. Zijn verenkleed is hetmeest kleurrijke van alle Iberische vogels. Alleen dekleur rood ontbreekt, maar de natuur heeft dat willencompenseren door de iris van hun ogen rood te kleu-ren. Hij voedt zich met vliegende insecten, die hij meteen acrobatische vlucht weet te vangen. De bijeneternestelt in kolonieverband, in nestpijpen die hij met desnavel graaft in wanden en taluds, vaak dichtbij rivie-ren. Verschijnt in het voorjaar om te broeden en ver-trekt weer rond eind augustus- begin september.

WespendiefPernis apivorus SAHHet formaat en het verenkleed zijn als die van de bui-zerd, waardoor hij in de vlucht makkelijk is te verwa-rren. Karakteristiek is het gele iris. de snavel is andersdan die van de buizerd, iets langer en fijner. Hij bro-edt in bomen in ondoordringbare bossen. Zijn bij-zondere dieet is gebaseerd op bijen en wespen (larven,cocons en volwassen bijen/wespen). Hij kan somsvliegend met honingraten in zijn klauwen wordenwaargenomen. Maar hij kan ook reptielen en kleine vo-gels eten. Hij broedt in Extremadura en in septemberwordt de Straat van Gibraltar over gestoken.

AlpenheggenmusPrunella collaris IEBruin met zwarte strepen op de rug, grijze kop en ro-odbruin gestreept op de flanken. Leeft op grotere ho-ogte dan de heggenmus. Broedt in Extremadura daa-rom alleen onder de toppen van de Sierra de Gredos,in struikgewas. In de winter is hij te vinden op de rot-sige kammen van lagere bergruggen. Hij heeft het-zelfde dieet als de heggenmus, maar is duidelijk min-der schuw.

HopUpupa epops IEIets kleiner dan een tortelduif, met een lange, fijne, naarbeneden gebogen snavel en een grote kuif die hij kan op-zetten. De veren van zijn vleugels, staart en top van dekuif zijn zwart en wit getekend, en de rest is oranjerozegekleurd. Hij maakt zijn nest in holle bomen of muren enkomt veelvuldig voor in “dehesas” (boomweides), bij ak-kers en andere gebieden met weinig bomen. Hij eet uits-luitend insecten en spinnen die hij op de grond, met be-hulp van zijn prachtige snavel, bemachtigt. Hij is hetgehele jaar in Extremadura aanwezig.

Afkortingen met betrekking tot de beschermingsstatus van de soorten in ExtremaduraEE: Met uitsterven bedreigd ı SAH: Gevoelig voor aantasting van habitat ı V: Kwetsbaar ı IE: Van bijzonder belang


183

HeggenmusPrunella modularis IEIets kleiner dan een mus, bovendelen bruin met zwartestrepen, flanken kastanje bruin gestreept en kop enkeel loodgrijs gekleurd. Hij broedt in struikgewas opgrote hoogte en daalt in de winter af naar de lage,vlakke delen van de regio. Hij voedt zich voornamelijkmet insecten en wormen maar eet soms ook spinnen.De heggenmus broedt in de hoge bergen en kan in dewinter bijna overal in Extremadura worden waarge-nomen.

WatersnipGallinago gallinagoLijkt op de houtsnip, maar kleiner en meer aan watergebonden. Evenals de houtsnip komt deze soort alleenin de winter in Extremadura voor. Hij vangt kleine,aquatische ongewervelden in ondiep water. Hij foera-geert ook vaak in rijstvelden. Als hij wordt opges-chrikt vliegt hij met een snelle, lage vlucht op, waar-bij hij zijn karakteristieke alarmroep laat horen.

BoomkruiperCerthia brachydactyla IEHeel klein, met een fijne, lange snavel. Hij klimt ge-woonlijk sprongsgewijs en in spiralen langs de bo-omstammen omhoog. Valt niet op dankzij zijn bruineverenkleed met lichte stippen (gelijkend op een bo-omstam) op de bovendelen en vleugels. Hij vangtmet behulp van zijn bijzondere snavel kleine insecten,maden en mijten die verstopt zitten onder de bast. Hijkomt het hele jaar en verspreid over alle beboste ge-bieden van Extremadura voor.

Spaanse keizerarendAquila adalberti EEZeer zeldzaam in de wereld, want deze soort komtalleen op het Iberisch Schiereiland voor. Iets kleinervan formaat dan de steenarend. Hij onderscheidt zichvan deze door de witte schouderpartijen en gele ach-terhals. Hij broedt in grote bomen, diep verscholen inhet ondoordringbare mediterrane bos. Zijn dieet isgebaseerd op konijn, houtduif en rode patrijs. Hijtrekt niet weg, alhoewel de juveniele dierengrote zwerftochten kunnen maken op zoeknaar een territorium om zich te vestigen.

184

Veldgids

VisarendPandion haliaetus VMiddelgrote roofvogel, gespecialiseerd in het vangenvan vis. Voor dat doel heeft hij speciale schubben opzijn poten die voorkomen dat de vis weg glijdt (ont-glipt). Hij is donkerbruin-grijs op de rug en heeft eendonker masker, gele ogen en een witte buik. Broedt nietin Extremadura. Hij is slechts in de trektijd en in de win-ter in grote wetlands, rivieren en stuwmeren te zien.

SteenarendAquila chrysaetos VDe grootste Europese arend, zeer robuust en sterk. Hijis overwegend donker bruin met een goudkleurigeachterhals. Hij broedt op rotsrichels in rotswanden ofin grote bomen. Het is een standvogel in Extremadura.Hij jaagt op vele prooidieren van konijn, duif en grotehagedissen tot zelfs vossen.

DwergarendHieraaetus pennatus IEKleine, doch robuuste arend met potente klauwen.Zijn bovendelen zijn okerkleurig met min of meerdonkere tinten. De handpennen zijn heel donker. Deonderdelen zijn licht met een zacht vlekkenpatroon. Erbestaan twee vormen: licht en donker, waarvan deeerste meer voorkomt. Alhoewel hij in Afrika over-wintert, blijven er steeds meer exemplaren het helejaar in Extremadura. Broedt in bomen in dichte bos-sen, of in hoge dennen die boven de steeneiken uits-teken. hij jaagt op kleine vogels, knaagdieren en rep-tielen. Bijzonder zijn de bevederde tarsus (als bij degrote arenden), als zijnde de pijpen van een broek.

HavikarendHieraaetus fasciatus SAHBehendige en spectaculaire vlieger. De bovendelenzijn donkerbruin met een witte vlek tussen de schou-ders, en de onderdelen zijn wit met donkere stippen.Hij broedt op rotspartijen van lage bergruggen, kliffenbij stuwmeren en, in mindere mate, in bomen. Hijjaagt voornamelijk in de lucht op duiven en andere vo-gels van vergelijkbaar formaat. Hij pakt ook wel eenseenden, konijnen en hagedissen. Hij blijft hete hele jaarin de nabijheid van het nest, dat hij verdedigt tegen an-dere arenden en gieren.



185

Grauwe kiekendiefCircus pygargus SAHIets kleiner van formaat dan de blauwe kiekendief,maar met vergelijkbaar kleurenpatroon. Het mannetjeis te onderscheiden door de aanwezigheid van zwartestrepen op de vleugels. Hij broedt normaliter in graan-velden. Daarom hebben de akkerbouwers een belan-grijke taak in de bescherming van deze soort. Hij vo-edt zich met knaagdieren, hagedissen en vogeltjesdie hij verrast tijdens zijn lage vlucht. hij is alleen tij-dens het broedseizoen in Extremadura en vertrekt inaugustus richting Afrika.

Bruine kiekendiefCircus aeroginosus SAHEvenals andere kiekendieven beschikt deze soort overlange vleugels, staart en poten. Het is een gebruike-lijke verschijning in wetlands, en in rijst- en graan-velden in de nabijheid van moerasvegetatie. Hij broedtop de grond. Aangezien het de grootste van de kie-kendieven is, durft hij ook grotere prooien aan, zoalswaterhoen, eenden, woelrat en zelfs vissen. De soortis het hele jaar in Extremadura aanwezig en zijn po-pulatie in regio neemt toe.

Blauwe kiekendiefCircus cyaneus SAHIets kleiner dan de bruine kiekendief. Het mannetje islicht grijs en het wijfje donker bruin met een oker-kleurig gevlekte buik. Hij komt voor in boomloze,open gebieden. Er zijn in Extremadura enkele broed-gevallen bekend: in de Llanos de Cáceres, La Serenaen de Campiña Sur. Echter, gedurende de winter is hijwijd verspreid Hij eet kleine vogels, knaagdieren en in-secten die op de grond worden gevangen.

GruttoLimosa limosa IEDe grutto heeft lange, donkere poten en de lange,dunne snavel is oranje aan de basis en zwart aan depunt. Deze steltloper komt in ondiepe lagunes enstoppelvelden van rijstakkers voor. Hij broedt niet inExtremadura, maar in de winter kunnen zich duizen-den vogels concentreren in de rijstvelden van de Ve-gas Altas del Guadiana. Hij eet ongewervelden die hijmet behulp van zijn lange, dunne snavel, zonder mo-eite, uit het slik haalt.

186

Veldgids

GrielBurhinus oedicnemus VIets groter van formaat dan een duif, met opvallendegele ogen, snavel en poten. Dankzij het schutkleuren-patroon van het verenkleed gaat hij helemaal op in deomgeving. We vinden de soort in uitgestrekte, drogeakkers en vlaktes met weinig bomen. Zijn wulpachtigeroep is meestal in de ochtend- en avondschemeringte horen. Hij eet kevers, sprinkhanen, krekels ennaaktslakken.

RoodkopklauwierLanius senator IEZijn verenkleed is bont, zwart en wit gekleurd en op zijnkop heeft hij een kastanjekleurige kap. Zijn karakteris-tieke haaksnavel is uitermate geschikt om zijn prooienmee te vangen. het is een algemene verschijning in“dehesas” (boomweiden), bossen en bij rivieren. Hijjaagt op sprinkhanen, hagedissen en kleine vogeltjes.Pleegt doornige struiken of prikkeldraad te gebruikenom prooien op te prikken, als zijnde een voorraadka-mer. Hij imiteert de zang van andere vogels om ze telokken en vervolgens te pakken. De roodkopklauwieris alleen in het broedseizoen aanwezig.

BoomvalkFalco subbuteo SAHTer grootte van een torenvalk, maar met langere staarten vleugels. Zijn mantel, kop en staart zijn leigrijs, deborst wit met donkere stippen en de “broek” is kar-mijnrood. Daarnaast heeft hij een opvallende, zwartebaardstreep. Hij heeft een snelle, acrobatische vluchtwaarmee hij zelfs snelle vogels als gierzwaluwen enboerenzwaluwen kan vangen. Maar hij eet ook veel li-bellen en soms vleermuizen. In Extremadura is het eenzomergast en broedvogel. Hij arriveert hier eind aprilvanuit het Afrikaanse winterkwartier.

Zuidelijke klapeksterLanius meridionalis IEZo groot als een lijster. De staart is heel lang en het ve-renkleed is bont gekleurd: grijs op kop en rug, zwart-witte tekening op vleugels en staart, zwart masker enmet een roze zweem op de borst. Met zijn lange ensterke haaksnavel kan hij kleine vogels, hagedissen enmuizen vangen. Imiteert de zang en roepjes van zijn pro-oidieren. Deze worden op doornige struiken als meido-orn en wilde peer geprikt . Hij is het hele jaar aanwezig.In de middeleeuwen werd deze soort door valkeniers ge-bruikt om in paleizen en kastelen mee te jagen.



187

AasgierNeophron percnopterus VHet is de kleinste gier. Zijn verenkleed is onmisken-baar, overwegend wit met okerkleurige vlekken enzwarte handpennen. Zijn gezicht is kaal en fel geel, dekleur van zijn huid. Broedt op richels van rotswandenmaar kan grote afstanden afleggen op zoek naar aas.Het is één van de weinige vogels die hulpmiddelen ge-bruikt om aan zijn kostje te komen (hij kan namelijk degrote eieren van de struisvogel kapot maken met be-hulp van stenen). Hij is alleen in het voorjaar en de zo-mer in Extremadura aanwezig.

VeldleeuwerikAlauda arvensis IEOngeveer zo groot als een mus, lichtbruin verenkleeddat gemakkelijk over het hoofd wordt gezien. De vel-dleeuwerik heeft een klein kuifje dat hij kan opzettenof niet, afhankelijk van zijn stemming. Nestelt op degrond tussen de vegetatie in open, boomloze gebie-den. Zijn zang is zeer melodieus. Hij voedt zich metkleine insecten, zaden en plantenresten. Is het helejaar aanwezig, maar is in de winter talrijker.

Rosse waaierstaartCercotrichas galactotes VOngeveer even groot als een mus. Het verenkleed isin het algemeen rossig bruin. De oranje staart wordtregelmatig omhoog gericht en soms ook gespreid(vandaar zijn naam). We kunnen hem aantreffen in bo-omgaarden van olijf-, amandel- en vijgenbomen, zo-wel als in wijngaarden. Zijn voedsel bestaat voorna-melijk uit insecten, alhoewel hij ook spinnen, wormenen maden eet. De rosse waaierstaart arriveert eindapril in Extremadura en na het broedseizoen, rondeind augustus/begin september, trekt hij weer naarAfrika.

Wilde eendAnas platyrhynchosHet is de meest algemeen voorkomende eend in Ex-tremadura. Hij kan zelfs tam worden en zich mengenmet zogenaamde “soepeenden”in vijvers van parkenen tuinen. het mannetje heeft een donkere kop metgroenblauwe glans, chocolade bruine borst en grijzerug. Hij is vrijwel in elke waterpartij te vinden, maarook bijvoorbeeld in bevloeide graanvelden. Tijdensde winter arriveren er meer exemplaren afkomstig uithet koude noorden.

188

Veldgids

KrakeendAnas streperaEven groot als de wilde eend. De woerd is grijs meteen bruine rug en zwarte achterkant. Het vrouwtje is,evenals het vrouwtje wilde eend, grauwbruin, maarmet een witte spiegel in plaats van een metalic-blauwe.Ze komen in grote, rustige waterpartijen voor en etenplantaardig voedsel. in Extremadura is de krakeend hethele jaar aanwezig.

Pijlstaart.Anas acutaEven groot als de voorgaande eendensoorten. Hetmannetje is misschien wel de meest elegante eendmet zijn blauwe snavel en lange staart. Daarnaast he-eft hij verschillende grijstinten, zwart en wit over hethele verenpak en crèmekleurige delen. De spiegel ismetalic-paars. Hij voedt zich met waterplanten enkleine ongewervelden. Overwintert in Extremadura.

WitgatTringa ochropus IEKleine steltloper, met donkerbruine en fijn gestipte rug,kop en borst, en witte onderdelen. De snavel is langen dun en uitermate geschikt voor het vangen van on-gewervelden in de modder van ondiepe oevers. Zijnpoten zijn lang, dun en grijsgroen. hij maakt voortdu-rend op en neergaande bewegingen met staart en lijf.Alleen in de winter aanwezig.

OeverloperActitus hypoleucos IELijkt op de witgat, maar is kleiner, iets lichter vankleur en met kortere poten. Bezoekt eveneens on-diepe, drassige gebieden, slikranden en –oevers.Maakt net als de witgat een wippende beweging en isook alleen in de winter aanwezig. Hij trekt in het vo-orjaar naar het noorden om daar te broeden.



189

Grauwe gansAnser anserDeze wilde gans is een trekvogel die door de winter-koude in het noorden naar Extremadura wordt gedre-ven. Hij vertrekt weer op warme februaridagen. Hij isbruingrijs van kleur en heeft oranjeroze poten en sna-vel. Hij komt in stoppelvelden van maïs en rijst voor,zowel als in de uitlopers van stuwmeren en andererustige meren. hij eet bolgewassen, zaden en zachtekiemen.

TureluurTringa totanus IEIets kleiner dan een duif, maar met lange poten ensnavel. Zijn bovendelen zijn bruingrijs en diffuus ge-vlekt en de buik is lichter van kleur. De snavelbasis ende poten zijn rood. Hij komt in ondiepe waterpartijen,rijstvelden, oevers van stuwmeren en tijdelijke la-gune´s voor. Hij voedt zich met ongewervelden, alho-ewel hij ook kikkervisjes en kleine visjes kan vangen.Wintergast in Extremadura.

GaaiGarrulus glandarius IETer grootte van een houtduif, met een kastanjekleurigverenpak en met mooie, blauwe veren in de vleugels,en een lange, zwarte staart. Sterk gebonden aan bos-sen. De paartjes, die het hele leven samen blijven, vlie-gen vaak samen op. Hij voedt zich met kleine reptie-len, muisjes en fruit, naar gelang het jaargetijde. Degaai kan vele geluiden imiteren, zoals het miauwen vaneen kat. Het gehele jaar aanwezig.

DwergooruilOtus scops IEDe dwergooruil is de kleinste uil van het IberischSchiereiland. Hij is zelfs kleiner dan een tortelduif.Het grijsbruine en zwart gevlekte verenkleed, makenhem bijna onzichtbaar tussen de stammen van het boswaarin hij leeft. Het is een echte bosvogel, maar kanook in flinke stadsparken worden waargenomen. Hijvoedt zich bijna uitsluitend met insecten zoals sprin-khanen, veenmollen, nachtvlinders en libellen. Vers-chijnt in het voorjaar om te broeden, en verlaat Ex-tremadura rond medio september.

190

Veldgids

KievitVanellus vanellusEven groot als een patrijs, en met een karakteristiekekuif. De mantel en veren zijn donker maar met directzonlicht verschijnt er een groene en paarse metaal-glans op. De buik is wit. Loopt gewoonlijk op drassigevlaktes op zoek naar maden, wormen en naaktslakken,waarmee hij zich voedt. Normaliter is de kievit hieralleen in de winter te zien, maar sinds enkele jaren bro-edt hij in een aantal wetlands in Extremadura.

WoudaapjeIxobrychus minutus SAHKleine reiger, ter grootte van een duif, met lange, gelepoten, en lange, dunne, geeloranje snavel. Zijn voor-komen blijft beperkt tot dichte moerasvegetaties bijmeren en riviertjes, waar hij een verborgen leven leidt.Hij wordt alleen opgemerkt als hij uit de dekking op-vliegt of als hij roept. Hij eet kleine waterbeestjes. Dewoudaap is algemeen in de lente en zomer, en zeerzeldzaam in de winter.

HuiszwaluwDelichon urbica IEDit is de meest urbane zwaluw. Hij broedt in nestenvan klei die bestaan uit een gesloten nestkom met eenkleine opening, die tegen gebouwen aan worden be-vestigd. Hij is heel donker met een blauwe glans op derug, vleugels en staart en wit op de onderdelen enstuit. Het dieet van de huiszwaluw bestaat uit insec-ten die hij op grote hoogte in de lucht vangt. Hij komtelk voorjaar terug naar Extremadura om te broeden envertrekt eind september.

RoerdompBotaurus stellaris EEBehoort tot de reigerfamilie. Van groot formaat. Bes-chikt over een ongelooflijk goed gecamoufleerd ve-renpak om zich onzichtbaar te maken in de moeras-vegetatie van meren en poelen. Zijn zware roep isvan grote afstand hoorbaar. Heel zeldzaam in Extre-madura. Er zijn nog geen broedgevallen bevestigdmaar waarschijnlijk laat dat niet lang op zich wachten.De roerdomp eet vissen en amfibieën.



191

OeverzwaluwPtyonoprogne rupestris IELijkt op de voorgaande soort, maar groter en ro-buuster. De bovendelen hebben dezelfde kleur, maarde onderdelen zijn lichtbruin en zonder borstband.Broedt op steile rotswanden en kliffen maar ook vaakop bruggen. Hij eet kleine insecten die hij tijdens zijnonvermoeibare vlucht vangt. Het is een standvogel inExtremadura.

OeverzwaluwRiparia riparia SAH

Een kleine zwaluwachtige die grote broedkoloniesvormt bij wanden van rivieroevers. Zijn rug, vleugelsen staart zijn mat bruingrijs en de onderdelen zijn witen worden onderbroken door een opvallende bors-tband. De oeverzwaluw eet uitsluitend vliegende in-secten die hij in de lucht vangt. Alleen in het broed-seizoen aanwezig.

KluutRecurvirostra avosetta IETer grootte van een duif, met lange poten en eenlange, fijne, omhoog gebogen snavel. Het verenpakheeft een frappante en contrasterende zwart-wit te-kening. Hij komt in wetlands met rustig en ondiep wa-ter voor, waar hij zich tegoed doet aan kleine onge-wervelden. Het is een zeldzame verschijning in herfsten winter.

Grote trapOtis tarda SAHGrote vogel, en de zwaarste van Extremadura. Lijktqua uiterlijk en formaat op een grote kalkoen. Zijndikke hals is grijsblauw, de bovendelen zijn bruino-ranje met zwarte strepen en de onderdelen zijn opva-llend wit. Hij komt op boomloze vlaktes voor en op uit-gestrekte, extensieve akkers met of zonder irrigatie.Hij eet plantaardig voedsel (kiemplanten, bollen en za-den) zowel als dierlijk voedsel, met name grote in-secten (sprinkhanen, krekels, cicaden). In Extrema-dura is hij gedurende het hele jaar aan te treffen.

192

Veldgids

HavikAccipiter gentilis IELijkt sterk op de sperwer, maar groter en robuuster enmet sterkere tarsus. De havik is een middelgrote ro-ofvogel die sterk is gebonden aan bossen. Hier jaagthij op zijn prooien die, wat betreft formaat, variërenvan een mus tot een haas. De prooidieren worden zo-wel op de grond als in de vlucht gevangen. Hij broedtin bomen, in oude bossen. Het gehele jaar aanwezig.

GraspieperAnthus pratensis IEAfmetingen als van een mus, met een korte, dunnesnavel, een bruin verenkleed, donker op de bovende-len en wit met donkere strepen op de onderzijde. Laatzich gewoonlijk zien op bevloeide akkers, weilanden enop andere boomloze terreinen, alhoewel hij heel onop-vallend kan zijn. Hij eet kleine insecten, wormen, spin-nen die hij op de grond vangt. Alleen aanwezig als win-tergast.

RansuilAsio otus VMiddelmatig grote uil met lange oorpluimen en groteoranje ogen. Dankzij zijn bruine verenkleed met oranjeen okerkleurige bandering is hij goed gecamoufleerdtussen de stammen van de grote bomen waarin hijnestelt. Hij broedt meestal in verlaten nesten van eks-ters of andere kraaiachtigen, in verspreide steeneiken,essen of hoge parasoldennen in de buurt van gewas-sen. Hij voedt zich met muizen en woelmuizen ensoms met kleine vogels. Tijdens de winter roesten ran-suilen, vaak in grote groepen in dichte bomen.

VelduilAsio fammeus IEMiddelgrote uil met fel gele ogen, die extra opvallenin contrast met het zwarte masker, en met kleine oor-pluimen. Dankzij zijn oker-bruine verenkleed op de rugen okerkleurige borst met donkerbruine vlekken valthij niet op in een stoppelveld met aardkluiten. Nesteltop de grond in graanvelden en tussen moerasvege-tatie. Zijn dieet bestaat uit woelmuizen en muizen. Hijjaagt soms samen met kiekendieven. In Extremadurawordt de velduil vaak in de winter gezien. Er zijnslechts enkele broedgevallen bekend.



193

OehoeBubo bubo IEDe Oehoe is de grootste Europese uil. Zijn oranje-bruine verenkleed, de oorpluimen en grote, oranjeogen maken hem onmiskenbaar. Zijn biotoop bestaatuit berghellingen met mediterraan bos en rotspartijen,waarin hij zijn nest maakt. ´s Nachts kan hij grote afs-tanden afleggen tijdens zijn jachtvluchten. Het dieet iszeer uitgebreid, variërend van muizen tot aan vossen,vogels van middelgroot en groot formaat, en zelfs an-dere roofvogels. De Oehoe is het hele jaar aanwezig.

Vale gierGyps fulvus IEHeel groot, spanwijdte zelfs groter dan 2,5 meter. Delange nek is bedekt met witte donsveren die meestaldonker gekleurd zijn vanwege de eetgewoonten van devale gier. Zijn verenpak is zandkleurig bruin met don-kere handpennen en staart. Hij nestelt op rotspartijenen kan dagelijks tientallen kilometers vliegen op zoeknaar dode dieren, zijn voedsel. Door het eten van aasdragen de gieren bij aan het voorkomen van vele epi-demieën, want de potente maagsappen vernietigen debacteriën en virussen die mogelijk de dood van hetdier veroorzaakten.

MonniksgierAegypius monachus SAHMet een spanwijdte van bijna drie meter is hij de gro-otste, vliegende vogel van eurazië. Hij heeft een heeldonker, bijna zwart verenkleed, en broedt in grote bo-men op afgelegen berghellingen. Met zijn bijzondersterke snavel kan hij zelfs de vacht van muilezels enkoeien open scheuren. Ze zijn tevens de sterkste vo-gels onder de aaseters. Bij een dood dier (aas) moe-ten de vale gieren, wouwen, aasgieren en raven ophun beurt wachten, dat wil zeggen, totdat de mon-niksgieren klaar zijn met eten.

GraszangerCisticola juncidis IEHeel klein, één van de lichtste (qua gewicht) soortenvan het Iberisch schiereiland. Overwegend zandkleu-rig, donker gestreept en met een lichte, ongevlekteborst. Leeft in moerasvegetatie, graanvelden, vochtigeakkers en langs beken en rivieren. De graszanger eetkleine insecten, spinnen, en andere ongewervelden.Karakteristiek is zijn golvende vlucht waarbij hij een“zip” laat horen bij elke opgaande beweging. Het ge-hele jaar in Extremadura aanwezig.

194

Veldgids

BuizerdButeo buteo IEMiddelgrote roofvogel met een variabel verenkleed.Meestal is hij overwegend donker bruin met, op deborst, een lichte vlek in de vorm van een halve maan.Het nest wordt in middelgrote bomen gebouwd, in“dehesas” (boomweiden), rivierbossen en akker-bouwgebieden. Hij zit vaak op telefoonpalen langswegen, waar vandaan hij op muizen en woelmuizenjaagt. Hij is het hele jaar in Extremadura aanwezig ettrekt niet weg.

SprinkhaanzangerLocustella naevia IEIets kleiner dan een mus. Overwegend groenbruinverenkleed met donkere stippen op de rug, gele borsten wit op de buik. Sterk gebonden aan moerasvege-tatie en rivieren. Zijn dieet bestaat uit kleine onge-wervelden als spinnen en insecten. In Extremadura ishij alleen tijdens de trekperiodes aanwezig maar is danzeer moeilijk waar te nemen vanwege zijn discretekleuren en het ontoegankelijke habitat.

KalanderleeuwerikMelanocorypha calandra IEDe grootste vertegenwoordiger van de leeuweriken-familie in Extremadura. Vaal bruin van kleur met eenlichtere buik en zwarte vlekjes in de zijnek. Hij heefteen relatief zware snavel en geen kuif. Zijn biotoopwordt gevormd door uitgestrekte, boomloze velden,braakliggend land, weilanden of graanakkers. De ka-landerleeuwerik kan goed de zang van andere vogelsimiteren, hetgeen hij vaak doet tijdens de vlucht. Hijeet insecten, larven en wormen in combinatie met za-den en andere plantaardige materialen. Hij broedt opde grond en is het hele jaar aanwezig.

PurperkoetPorphyrio porphyrio SAHGroter dan een patrijs. Intens en glanzend donker-blauw verenkleed en felrood op poten, snavel en bles.Hij is gebonden aan stilstaande watermassa´s metrijke moerasvegetatie, zowel aan de oever als drijvend.Hij voedt zich voornamelijk met waterplanten maarkan ook kleine dieren vangen. Hij broedt alleen in hetstuwmeer van Arrocampo, maar is ook al in de Vegasdel Guadiana waargenomen.



195

GoudvinkPyrrhula pyrrhula IEIets groter dan de groenling, met een zeer korte, dikkesnavel. Het mannetje is grijs op de rug, zwart opstaart, kap en vleugels (met witte vleugelstreep), enroodoranje op de borst en buik. Het vrouwtje is te on-derscheiden van het mannetje door de okerkleurigebuik en borst. De goudvink is op schaduwrijke plek-ken met bosschages te vinden, vaak dichtbij riviertjes.Hij voedt zich met winterknoppen, zaden en kiemen.Alleen in de winter in Extremadura aanwezig.

VorkstaartplevierGlareola oedicnemus VIets kleiner van formaat dan een tortelduif, met eenacrobatische, zwaluwachtige vlucht. Zijn bovendelenzijn bruin met een olijfgroene zweem, de onderdelenzijn wit en de keel is okergeel omrand door een zwartekeelring. Broedt op de grond, in stoppelvelden endrassige oevers van eilanden en lagunes. Hij eet in-secten die tijdens de duizelingwekkende vlucht ge-vangen worden.

BosuilStrix aluco IEMiddelgrote uil met bruin of grijs verenkleed en metokerkleurige en lichte vlekken. Dankzij de schutkleurvallen ze niet op tussen de boomstammen. Komt voorin bossen, boomrijke rivierbeddingen en stedelijkeparken. Hij eet voornamelijk muizen, maar kan ookkleine vogels of insecten vangen. De bosuil is eenstandvogel. Tijdens de avondschemering in de lente iszijn typische roep heel gemakkelijk en van grote afs-tand te horen.

KoolmeesParus major IEIets kleiner dan een mus, minder grof en eleganter. Dekleuren van zijn verenkleed vallen niet op tussen dedichte takken van de bomen. De kop is zwart met eengrote, witte vlek aan beide zijkanten. Zijn borst is ci-troengeel met in het midden een zwarte streep, alszijnde een stropdas. De rug, staart en vleugels zijn gro-enblauw. De snavel is kort en fijn, typisch voor een in-secteneter, alhoewel hij ook wel fruit eet. Hij heeftmeer dan 50 verschillende variaties in zijn zang. Hetgehele jaar aanwezig.

196

Veldgids

ScharrelaarCoracias garrulus VEven groot als een duif. De scharrelaar heeft een hel-der blauw verenpak met verschillende schakeringenen een oranje-bruine rug. Heeft een voorkeur vooropen gebieden met weinig bomen, en nestelt in gatenin muren, boerderijen of, indien aanwezig, in nes-tkasten. Hij eet sprinkhanen, krekels, en in minderemate, hagedissen en amfibieën. Het is een zomergastdie alleen in de lente en de zomer in Extremadura aan-wezig is om te broeden.

Kleine karekietAcrocephalus scirpaceus IEDiscrete vogel qua uiterlijk, maar met een melodieuzezang. Leeft aan de oevers van rivieren en beken metvoldoende moerasvegetatie. Leeft verscholen in hetriet en heeft daarom een harde zang nodig om zich telaten gelden ten opzichte van zijn soortgenoten. In Ex-tremadura is hij alleen in het broedseizoen aanwezig.In de Vegas del Guadiana is het een algemene bro-edvogel.

WintertalingAnas creccaDe kleinste van de eenden in Extremadura en één vande mooiste. Evenals de andere eenden komt hij alge-meen voor in stuwmeren, irrigatiebekkens en anderewatermassa´s. Hij voedt zich met waterplanten enongewervelden. Hij vliegt behendig en met snellevleugelslag. In de winter en de lente is hij algemeenmaar broedt niet in Extremadura.

Grote karekietAcrocephalus arundinaceus IEGrootste vertegenwoordiger van de Iberische kare-kieten en rietzangers. Groter van formaat dan eenmus. Zijn rug is bruingrijs o groenachtig en de buiklichter van kleur. Biotoop als van kleine karekiet, altijdbij beken, rivieren en meren met rijke oevervegetatie.Zijn harde, ietwat bizarre zang, die tot op grote afstandis te horen, verraadt zijn aanwezigheid in de dichte be-groeiing. Is tijdens het broedseizoen en in de zomerin Extremadura aanwezig.



197

Kleine torenvalkFalco naumanni SAHIets kleiner dan de torenvalk. Nestelt gewoonlijk, eve-nals de kauw, in holten en gaten in kerken en anderegebouwen. Hij jaagt in het open veld, weiden en akkersin de omgeving van de dorpen en steden waar hij bro-edt. Bidt ook regelmatig tijdens de jacht, maar dekleine torenvalk is meer een insecteneter dan zijn gro-tere neef.

TorenvalkFalco tinnunculus IEKleine valk, ter grootte van een duif, met lange vleu-gels en staart. Hij bidt vaak om zijn prooi op te spo-ren. Als hij iets ziet, dan maakt hij een stootduik op deprooi. Hij eet muizen, spitsmuizen, sprinkhanen enkrekels. Het nest wordt in holen in bomen en in ge-bouwen, zowel in de stad als op het platteland, ge-maakt. Hij geeft echter de voorkeur aan “dehesas”(boomweiden) en akkerbouwgebieden met verspreidstaande bomen. De torenvalk is het gehele jaar in Ex-tremadura aanwezig.

DwergsternSterna albifrons SAHMet zijn kleine lichaam, zeer lange vleugels en ge-vorkte staart beschikt de dwergstern over opmerke-lijke kwaliteiten om vanuit de lucht te vissen. Vliegtover grote watermassa´s en duikt van enkele metershoogte in het water om jonge visjes te pakken. Ken-merkend is zijn gewoonte om op de grindbodem vaneilanden in meren en stuwmeren, zoals die van Alangeen Canchales, te nestelen. Hier vormt deze soort, me-estal midden in de zomer, kleine kolonies.

HoutsnipScolopax rusticolaZijn lijf heeft het formaat van een duif, met een heellange snavel en een korte staart. Zijn verenkleed he-eft een vlekkenpatroon van bruine en okertinten, het-geen hem een perfecte camouflage verleent op eenbodem met gras en droge bladeren. Hij is heel onop-vallend en wordt vaak niet opgemerkt. Hij vertrouwtnamelijk geheel op zijn schutkleur en vliegt pas op alswe bijna op hem stappen. Het is een wintergast die devoorkeur geeft aan vochtige bossen boven open ge-bieden. Met zijn lange snavel vangt hij wormen, ma-den, naaktslakken en kleine insecten in de grond.

198

Veldgids

WinterkoningTroglodites troglodites IEZeer kleine vogel, bruin van kleur met donkere stippenen lichtere onderdelen. Beweegt zich gewoonlijk snelen onrustig en met omhooggerichte staartje. Zijn bio-toop wordt gevormd door bossen vaak bij rotsparti-jen. De winterkoning is moeilijk waar te nemen, maarzijn karakteristieke, harde zang vanuit het struikgewasverraadt zijn aanwezigheid op grote afstand. Hij ishet hele jaar en verspreid over heel Extremadura aan-wezig.

Kleine plevierCharadius dubius IEKleine vogel, met bruine vleugels, staart en kruin, enwitte onderdelen. Karakteristiek zijn de donkere bors-tband en koptekening, zowel als de intens gele oo-gring. Loopt veel langs drassige oevers van poelen enrivieren op zoek naar zijn voedsel, bestaande uit aller-lei ongewervelden. Het gehele jaar aanwezig.

Moorse NachtwaluwCaprimulgus ruficollis IEEven groot als de Nachtzwaluw, maar met meer roodop buik en nek. Ze zitten vaak op autowegen. Veelnachtzwaluwen sterven als verkeersslachtoffer, omdatze vertrouwen op de camouflage van hun verenkleeden dus niet opvliegen voor een auto. In Extremadurais de sort alleen in het broedseizoen aanwezig.

GoudplevierPluvialis apricaria IEIets kleiner van formaat dan een patrijs. Het veren-kleed in de winter is geelbruin van kleur. Verder heefthij een korte snavel en een robuust uiterlijk. Hij komthier alleen in de winter voor, soms in grote groepenop braakliggend land en boomloze, vochtige vlaktes.Hij eet kleine insecten, slakken, naaktslakken en wor-men.



199

NachtzwaluwCaprimulgus europaeus IEDe nachtzwaluw is ongeveer zo groot als een tortel-duif, maar hij heeft heel lange vleugels en staart. Zijnbruingrijze verenkleed met okerkleurige vlekken ver-lenen hem een prima schutkleur, op de grond, waar hijnestelt. Het is een schemer- en nachtactieve, insecte-netende vogel, die zijn prooi in de lucht vangt met be-hulp van zijn bijzonder grote bek. Zit zelden in bomen,bijna altijd op de grond. Hij is alleen in het voorjaar ende zomer in Extremadura aanwezig om te broeden.

OoievaarCiconia ciconia IESteltloper van groot formaat, wit verenkleed metzwarte vleugelpunten. De snavel en poten zijn opva-llend rood. Wijd verspreid in “dehesas” (boomwei-den), wetlands, weilanden en broedt in allerlei hogegebouwen, zoals kerken, boerderijen evenals in bo-men en hoogspanningsmasten. Zijn dieet is geva-rieerd en gaat van vissen, slangen en amfibieën totknaagdieren en sprinkhanen. Vroeger trok hij altijdnaar Afrika om daar te overwinteren. Tegenwoordigbrengen steeds grotere aantallen ooievaars de winterin Extremadura door.

Zwarte ooievaarCiconia nigra EEIets kleiner dan de ooievaar. De veren op de rug envleugels zijn zwart met groene en paarse glans. Debuik is wit en de poten, snavel en oogring felrood. Integenstelling tot de ooievaar is de zwarte ooievaarschuw waardoor het moeilijk is om hem in zijn na-tuurlijke habitat waar te nemen. Hij eet vissen, slangenen rivierkreeften. Hij komt in maart in Extremadura aanom te broeden. Na de zomer keert hij terug naarAfrika, waar hij zuidelijk van de Sahara overwintert.

SteltkluutHimantopus himantopus IELijkt op een ooievaar in miniatuurformaat. De snavelis zwart en zeer fijn. De bijzonder lange poten zijn in-tens rood. Verder is zijn lijf wit dat contrasteert met dezwarte vleugels. Het is een algemene verschijningaan de oevers van rivieren, stuwmeren en rijstvelden.Zeer luidruchtig en territoriaal gedurende het broed-seizoen. Hij eet ongewervelden die hij aan de oever inhet slik vindt. Algemeen gedurende het hele jaar.

200

Veldgids

KwartelCoturnix coturnixZeer kleine vogel (de kleinste van de bejaagbare so-orten). Hij broedt op de grond tussen de vegetatie. Zijnverenkleed is bruin met gele en okerkleurige tinten,waardoor hij vrijwel onzichtbaar wordt als hij zich te-gen de grond drukt. Het is een algemene vogel in irri-gatievelden, bijvoorbeeld met alfalfa, soja of maïs,waar hij regelmatig van zich laat horen. De kuikentjesverlaten het nest direct nadat ze uit het ei zijn gekro-pen. Ze volgen dan de moeder op zoek naar kleine in-secten, zijnde het voedsel in dat stadium. De volwas-sen vogels eten bovendien zaden.

KuifleeuwerikGalerida cristata IEIets groter dan de veldleeuwerik, aardebruin veren-kleed, dat hem perfect camoufleert in de vlakten en ak-kers waar hij talrijk kan zijn. Hij komt bovendien ve-elvuldig voor langs wegen, in bermen en in weiden en“dehesas”. De kuifleeuwerik heeft een karakteristiekekuif en een lange tarsus met korte tenen en een zeerlange nagel aan de achterteen. De aangename zang istot op grote afstand hoorbaar. Hij voedt zich metkleine insecten en plantaardig voedsel. Hij is het helejaar aanwezig.

Zwarte roodstaartPhoenicurus ochruros IESlanke en sierlijke vogel met donkergrijs verenkleed,witte vlekken op de vleugels en opvallende oranjerodestaart. Broedt op vegetatiearme hellingen met stenenen keien, rotswanden en rotspartijen. In de winter ishij ook regelmatig op akkers, weilanden en “dehesas”(boomweiden) waar te nemen en gebruikt in dit sei-zoen verlaten gebouwen, boerderijen, stallen en rui-nes als slaapplaats. Insecten vormen het hoofddeelvan zijn dieet. in Extremadura is de zwarte roodstaartgedurende het gehele jaar waar te nemen, maar ismeer wijdverspreid in de winter.

Gekraagde roodstaartPhoenicurus phoenicurus IEKleiner van formaat dan een mus. Voor veel vogelaarsis de gekraagde roodstaart één van de meest sierlijkevogels. Zijn rug is asgrijs, de keel zwart, en de buik enstaart zijn roodoranje gekleurd. De houding van dezeslanke vogel is sierlijk, terwijl regelmatig stuipachtige,op en neergaande bewegingen worden gemaakt omde aandacht te vestigen op zijn mooie kleuren. Hij vo-edt zich met insecten en is alleen in het broedseizoenin Extremadura aanwezig.



201

TapuitOenante oenante IEKleine, elegante en sierlijke vogel. Het uiterlijk van hetmannetje en het vrouwtje zijn verschillend en het ve-renkleed is in het broedseizoen ook anders dan er-buiten. Het mannetje heeft in het algemeen een grijzerug, donkere vleugels, een zwart masker, okerkleurigebef en witte buik. De staart heeft de karakteristieke,zwarte vlek in de vorm van een omgedraaide “T”, diezeer opvallend is tijdens de vlucht. De tapuit komt opopen, bergachtige terreinen, met laag struikgewas enstenen voor. Hier jaagt hij, vaak vanaf een vaste uit-kijkpost, op kleine insecten. In Extremadura broedt hijin de bergen van het uiterste noorden, maar kan in dewinter overal worden waargenomen.

Zwarte tapuitOenante leucra IEDe zwarte tapuit is de grootste van alle soorten ta-puiten die op het Iberisch Schiereiland voorkomen.Zijn verenpak is pikzwart, met de onmiskenbare zwartevlek, in de vorm van een omgekeerde “T” op de wittestaart. De soort komt op rotspartijen en steenrijke he-llingen in heel Extremadura voor. Hij beweegt zijnstaart vaak op en neer en jaagt op grote insecten va-naf vaste posten. Het is een standvogel die zich nooitver verwijderd van zijn broedterritorium.

Blonde tapuitOenante hispanica IEFormaat van een mus, met sierlijke houding en opva-llend verenkleed. De blonde tapuit heeft zwarte vleu-gels, masker en vlek in de vorm van een omgedraaide“T” op de staart. De rug is okerkleurig en verder is hijwit op de onderzijde. Hij broedt op open terreinendoor heel Extremadura. Zijn voedsel bestaat uit kleineinsecten, spinnen en wormen die hij op de grondvangt.

KemphaanPhilomachus pugnax IEZo groot als een patrijs, met een robuust lijf, lange po-ten en een middellange, relatief stevige snavel. Ge-durende wintermaanden is het verenkleed bruingrijsmet donkere bandering op de rug en lichter van kleurop de onderdelen. Foerageert in natuurlijke wetlandsen langs ondiepe oevers van stuwmeren, op zoeknaar aquatische ongewervelden. Alleen tijdens de win-ter aanwezig.

202

Veldgids

AalscholverPhalacrocorax carboGroter dan een eend. De volwassen vogels hebben eenoverwegend zwart verenkleed met groene en paarseglans. Aanwezig in stuwmeren en andere grote wa-terpartijen. Vermijdt snelstromend water. Hij voedtzich met vissen. Hij kan tijdens het vissen lange tijdonder water blijven. Hij heeft geen uropigiale klierwaarmee andere vogels hun veren waterafstotendmaken. Vandaar dat de aalscholver regelmatig met uit-gespreide vleugels en zittend op een tak of een rotsaan de oever gezien wordt om zijn verenpak te drogen.

Bonte strandloperCalidris alpina IEKleine vogel met dunne poten en lange snavel. Rentgewoonlijk langs slikranden van poelen en stuwmerenop zoek naar de ongewervelden die op zijn menustaan. Hij vliegt, vaak gezamenlijk met andere steltlo-pers en met snelle, rechte vlucht, van de ene oevernaar de andere. In Extremadura alleen tijdens de win-termaanden aanwezig.

SlobeendAnas clypeata Eend met een karakteristieke, lepelvormige snavel.De woerd is het meest kleurrijk met zijn groene kop,zwart-witte rug, witte borst en bruine flanken. Hetvrouwtje is grauwbruin, vergelijkbaar met anderevrouwtjes eenden. Hij gebonden aan grote water-massa´s en heeft alleen in de stuwmeren van Orre-llana, Valdecañas en Valuengo gebroed, evenals in devennen van La Albuera. In de winter is de slobeendechter zeer algemeen in vrijwel alle wetlands van Ex-tremadura. Hij eet waterplanten en ongewerveldendie hij met zijn nuttige snavel uit het water filtert.

KuifkoekoekClamator glandarius IETer grootte van de koekoek. De rug, staart en vleugelszijn grijs met witte vlekken. De buik is wit en de keelen borst hebben een gele tint. Hij heeft een kleine,grijze kuif. Arriveert in het voorjaar, om vervolgens deeieren in de nesten van eksters te leggen. De eksterszorgen voor de nakomelingen. Daarom is regelmatigte zien hoe eksters op luidruchtige wijze de indringersin de vlucht achtervolgen.



203

KoekoekCuculus canorus IETer grootte van een tortelduif. Heeft lange, blauwach-tig grijze vleugels en staart. De borst en buik hebbeneen karakteristiek patroon van horizontale, donkere enlichte strepen, vergelijkbaar met de sperwer. Hetvrouwtje legt haar ei in het nest van andere vogels enbekommert zich niet om de nakomelingen. De koe-koek voedt zich voornamelijk met insecten, vooralmet rupsen, waardoor hij bijdraagt aan de bestrijdingvan plagen.

RaafCorvus coraxZeer groot. Zijn verenkleed is schijnbaar helemaalzwart, maar heeft metallic blauwe glans op de veren.De raaf is een ware luchtacrobaat. Het is één van dievogels die voor zijn plezier vliegt. Hij geniet bij het ma-ken van gecompliceerde loopings in de lucht. Hij iseen bewoner van rotsachtige bergen, “dehesas” (bo-omweiden), eikenbossen, vlaktes met grote, vers-preid staande bomen. Hij broedt zelfs in hoogspan-ningsmasten. Zijn voedsel bestaat uit kleine dieren diehij zelf vangt, fruit en aas. De paren worden voor hetleven gevormd. De raaf kan bovendien heel oud wor-den, soms meer dan 40 jaar. Het gehele jaar in Extre-madura aanwezig.

SlangenarendCircaetus gallicus IEGrote roofvogel, met dikke kop en voor in de kop ge-legen ogen, waardoor zijn aanblik aan een uil herin-nert. Zijn verenkleed is donker, okerkleurig op de bo-vendelen en wit met meer of minder donkere vlekkenop de onderdelen. Hij heeft grote, gele ogen, waarmeehij zijn prooidieren, voornamelijk slangen en hage-dissen, kan opsporen. Hij keert elke lente terug naarExtremadura vanuit zijn winterkwartier in Afrika omslechts één jong uit te broeden en groot te brengen.Hij nestelt in bomen in ondoordringbare bossen, maarprefereert boomloze vlaktes om te jagen.

Kleine zwartkopSylvia melanocephala IEOverwegend grijs verenkleed, donkerder op de rug ende staart. Het mannetje heeft een zwarte kop, wittebef en een opvallende, rode oogring. Het vrouwtje isminder opvallend gekleurd met een grijze kop enbruine rug. Hij komt in struwelen, marquis-vegetatie,braamstruiken, hagen en tuinen voor. Hij eet hoofd-zakelijk insecten, alhoewel hij ook soms wilde bessenen klein fruit inneemt. Het gehele jaar in Extremaduraaanwezig.

204

Veldgids

ZwartkopSylvia atricapilla IEOngeveer zo groot als een mus maar is gracieuzer enslanker. Zijn verenkleed is bruingrijs, donkerder in devleugels en staart. De mannetjes hebben een zwartekap en bij de vrouwtjes is deze kastanjekleurig. Dezwartkop is in vochtige bossen, beekbegeleidendebossen, fruitboomgaarden en in tuinen aan te treffen.Gedurende de winter is hij talrijker en komt dan ookvoor in vele stadsparken. Alhoewel het voornamelijkeen insecteneter betreft, eet hij in de herfst ook welbramen en wilde bessen die hem voldoende energieverschaffen voor de najaarstrek. Hij broedt in Extre-madura en in de winter komen er exemplaren uit hetnoorden bij.

OrpheusgrasmusSylvia hortensis IEDe grootste van de grasmussen die in Extremaduravoorkomen. Zijn verenpak is in het algemeen grijs,maar heeft een zwarte oogstreek, een donkergrijze kapen een opvallend lichte iris. Hij geeft de voorkeur aan“dehesas” (boomweiden) en open bossen, waar hijmoeilijk te zien is, maar wel goed te horen, want hijzingt veel. Hij eet insecten in het voorjaar en wilde bes-sen gedurende het najaar. Het broedareaal in Extre-madura wordt in september verlaten, wanneer hijnaar Afrika trekt om te overwinteren.

GrasmusSylvia communis IEVan vergelijkbaar formaat als de voorgaande gras-mussen. Het verenkleed van het mannetje is opvallendvanwege zijn grijsblauwe kap, bruine vleugels, wittekeel en roze borst. Zijn broedbiotoop bestaat uitstruikgewas in de bergen. In het broedseizoen komtde grasmus daarom alleen in de hoge delen van No-ord-Extremadura voor. Tijdens de trekperiode daa-rentegen kan hij door heel Extremadura aangetroffenworden. Hij eet kleine insecten.

Provençaalse grasmusSylvia undata IEHeeft een klein lijf en een heel lange staart die vaaknaar boven wordt gericht, Hij is blauwgrijs van kleurop de rug, vleugels, en staart, en wijnrood op de on-derdelen en heeft een intens rode oogring. Deze so-ort is sterk gebonden aan dicht mediterraan struikge-was. Zij dieet bestaat uit insecten en in de herfst enwinter kan hij ook wel fruit en zaden eten. Het gehelejaar in Extremadura aanwezig.



205

Grijze wouwElanus caeruleus VKleine roofvogel. Ter grootte van een duif. Blauwgrijsverenkleed met opvallend rode ogen. Zijn biotoopbestaat uit open “dehesas” (boomweiden), weidenmet verspreid staande bomen, en uitgestrekte graa-nakkers. Hij vangt voornamelijk knaagdieren en kleinevogels in de avond- en ochtend schemering, alhoewelhij met bewolkt weer op elk uur van de dag actief kanzijn. Hij kan meerdere keren in een jaar broeden mitser voldoende voedsel aanwezig is. Het is een stand-vogel, maar kan wel zwerven, waarbij de abundantievan knaagdieren wordt opgezocht.

CirlgorsEmberiza cirlus IEIets groter dan een mus. Het mannetje is kastanjebruinmet zwarte vlekken op de rug, geel op de buik, en geelmet zwarte strepen op de kop. Het vrouwtje heefthetzelfde patroon maar met minder felle kleuren. Komtin vochtige bossen voor, waar hij zich voornamelijkmet zaden voedt. Gedurende het broedseizoen wordende jongen gevoerd met insecten. Het gehele jaar in Ex-tremadura aanwezig.

Grijze gorsEmberiza cia IEFormaat als van een mus. Zijn bovendelen zijn bruin-rood met zwarte stippen, de buik is okerrood, en deborst en de kop zijn grijs, met op de kop drie dikke,zwarte strepen. Deze soort is op rotsige hellingenmet laag, doornig struikgewas met verspreid staandebomen te vinden. Hij eet voornamelijk zaden, plan-tenkiemen en, in mindere mate, insecten. Het gehelejaar aanwezig. Op plaatsen met het optimale habitatkan hij heel algemeen zijn.

SmellekenFalco columbarius IETer grootte van een tortelduif, de kleinste van de val-ken die in Extremadura voorkomen. het mannetje isblauwgrijs op de rug met donkere vleugels en staart,en oranje-wit met donkere vlekjes op de borst.

206

Veldgids

LepelaarPlatalea leucorodia VKleinere steltloper dan de ooievaar. Het verenkleed isoverwegend wit en de poten en snavel zwart. Hij on-tleent zijn naam aan de speciale vorm van de snavel.Die is namelijk smal in het midden en breed en rondaan de punt. Dankzij dit bijzondere instrument kan delepelaar in troebel water van poelen en ondiepe stuw-meren fourageren. Hij broedt in kolonieverband ingrote bomen dichtbij het water en vaak samen met rei-gers en ooievaars.

MeerkoetFulica atraIets groter dan het waterhoen, overwegend zwart vankleur en met witte snavel en bles. Hij komt in stuw-meren, meren en wetlands voor, waar hij een drijvendnest maakt van plantaardig materiaal. Na de geboortezwemmen de kuikentjes hun moeder achterna opzoek naar kleine waterbeestjes en planten die op hetdieet staan. Het hele jaar aanwezig.

WaterhoenGallinula chloropusFormaat van een patrijs. Van veraf lijkt hij zwart maarin werkelijkheid is zijn verenkleed heel donkerblauw opde kop, borst en buik, donkerbruin op de rug en fel-rood op de snavel en bles. De poten zijn lang en intensgroen met een rode band op de dij. Hij zwemt vaak inzacht stromend of stilstaand water met veel oeverve-getatie, maar komt ook in rijstvelden voor. Hij is hethele jaar aanwezig.

WitwangsternChlidonias hybridus SAHIets kleiner dan een tortelduif, maar met zeer langevleugels, licht grijs met zwarte kap en rode snavel enpoten. Hij voedt zich met aquatische insecten en an-dere ongewervelden die in de vlucht gevangen wor-den. Jaagt vaak in groepjes van rond de 5 vogels.Bouwt een drijvend nest van takjes in wetlands metstilstaand water. De witwangstern is alleen in het bro-edseizoen (voorjaar en zomer) in Extremadura aan-wezig.



207

WitbuikzandhoenPterocles alchata SAHTer grootte van een duif, oker op de rug, met zwartelijnen en witte buik en een oranje gekleurde "halvemaan" op de borst. Leeft op steppen en niet bevloeidegraanvelden. Hier bouwt hij zijn grondnest, waarin degoed gecamoufleerde eieren worden gelegd. Hij eetbijna uitsluitend zaden en andere plantenresten.

ZwartbuikzandhoenPterocles orientalis SAHTer grootte van een duif. Rug met bruin, oker en grijspatroon. Oranje keel en grijs op hoofd en borst. Hij isdankzij zijn verenkleed uitzonderlijke goed gecamou-fleerd op de bodem van de vlaktes waar hij nestelt. Hijeet bijna uitsluitend zaden. Gedurende het hele jaaraanwezig in de boomloze gebieden van Extremadura.

Kleine zilverreigerEgretta garzetta IEIets groter dan de koereiger. Geheel wit verenkleed,zwarte poten en felgele tenen, net zoals de iris. Leeftin wetlands met ondiepe oevers, waar hij in zń eentjejaagt op kleine vissen, ongewervelden en amfibieën.Nestelt in grote bomen dichtbij het water samen metandere reigers. Hij is het gehele jaar aanwezig.

KoereigerBubulcus ibis IEMiddelgrote reiger. Zijn verenkleed is het hele jaar ge-heel wit, behalve in het broedseizoen. Met name hetmannetje tooit dan oranjebruine sierveren op het ho-ofd en nek. De koereiger loopt vaak in groepen samenop met het vee dat in dehesas en weilanden graast. Dekoereiger broedt in grote kolonies samen met anderereigersoorten. Hij is het gehele jaar aanwezig en wordtsteeds talrijker.

208

Veldgids

RalreigerArdeola ralloides EEEven groot als de koereiger met witte vleugels enborst, en okerkleurige rug. Uit de nek steken lange,zwart-wit gestreepte veren. Hij komt in moerassenmet voldoende vegetatie voor. Hier voedt hij zich metaquatische ongewervelden, vissen en amfibieën. Hetis een strikt solitaire vogel. Hij broedt in de stuwme-ren van Montijo en Arrocampo. Soms kan hij ook inde Vegas Altas de Guadiana waargenomen worden.

PurperreigerArdea purpurea SAHIets kleiner dan de blauwe reiger. Heeft een lange,dunne, gestreepte hals, die hem perfect camoufleertin het riet. Hij is daar alleen te ontdekken als hij be-weegt. Hij heeft rijkelijk begroeide oevers nodig waarhij op kleine en middelgrote vissen jaagt. Broedt in deVegas Altas del Guadiana en in Arrocampo. Na de zo-mer trekt hij naar Afrika, waar hij overwintert.

SperwerAccipiter nisus IEKleine roofvogel met korte, ronde vleugels en langestaart. Dankzij zijn lichaamsbouw kan hij snelle ma-noeuvres maken tijdens de vlucht, en zelfs in dichtevegetatie jagen. Zijn voedselpakket bestaat bijna uits-luitend uit kleine vogeltjes die hij in de vlucht vangt. Hijis gebonden aan bos en broedt in bomen op plaatsenmet voldoende ondergroei. In de herfst trekken desperwers uit Extremadura naar Afrika, maar hun plaatswordt dan ingenomen door sperwers uit centraal Eu-ropa, die hier overwinteren.

Blauwe reigerArdea cinerea IEIets minder fors dan de ooievaar, met grijs verenkleed.Vliegt, in tegenstelling tot de kraanvogel, met inge-trokken hals. Hij heeft lange poten en tenen waarmeehij goed kan waden. Hij vist, solitair, langs ondiepe oe-vers van rivieren en poelen naar middelgrote vissen.Kan zowel in kolonieverband met andere reigersoor-ten en ooievaars nestelen dan wel solitair.



209

KokmeeuwLarus ridibundusDeze middelgrote meeuw komt veel in het binnenlandvoor. Zijn vleugels zijn licht grijs, het lichaam wit en depoten rood. Gedurende de zomer is de kop chocola-debruin en in de winter wit met donkere vlekjes bij hetoor en boven het oog. Hij houdt van grote stuwmeren,zwakstromende rivieren, akkers en rijstvelden. Dekokmeeuw is zeer talrijk in de winter, terwijl er maarenkele broedgevallen bekend zijn.

Kleine mantelmeeuwLarus fuscusGrote meeuw met donkergrijze vleugels en witte kopen borst. De snavel is geel met een rood vlekje aan depunt van de ondernavel. Hij komt op stuwmeren vuil-nisbelten, en akkers voor, vaak in grote groepen. Daar-bij worden soms andere vogels uit het gebied ver-drongen. Hij eet vis, knaagdieren, wormen, insectenen afval van vissersschepen of op de vuilstort. Dekleine mantelmeeuw broedt niet in Extremadura, maaris in de winter zeer talrijk.

BoerenzwaluwHirundo rustica IEAlgemene vogel in het landelijke gebied. Zijn rug,vleugels en staart zijn donker met blauwe glans. Zijnbef is rood en de onderdelen zijn licht crèmekleurig.Zijn staart is diep gevorkt met sterk verlengde bui-tenste staartpennen, vooral bij de mannetjes, hetgeenhet mogelijk maakt om de sekse te onderscheiden. Deboerenzwaluw broedt in verlaten of rustig gelegengebouwen op het platteland, zoals stallen, boerderijen,schuren.... Hij voedt zich uitsluitend met vliegende in-secten die hij vaak laag boven de grond vangt. Hij iseen trekvogel die begin februari aankomt en in sep-tember weer vertrekt.

RoodstuitzwaluwHirundo daurica IELijkt op de boerenzwaluw maar heeft op de onderde-len, achter in de nek en op de stuit oranje en oker-kleurige tinten (in Spanje heet hij “goudzwaluw”). Isminder talrijk dan de boerenzwaluw. De roodstuitz-waluw broedt onder bruggen, gebouwen en overhan-gende rotsen, in een nestkom met toegangspijp vanklei. Het voedsel bestaat uit insecten die tijdens deacrobatische vlucht worden gevangen. Het is uitslui-tend een broedvogel in Extremadura.

210

Veldgids

HuismusPasser domesticusDe huismus is een echte cultuurvolger. Hij komt veelvoor in steden en dorpen. De mannetjes zijn bruin,met zwarte strepen op de rug, grijze buik en zwarteslabber. De vrouwtjes zijn discreter bruingrijs ge-kleurd. Ze voeden zich normaliter met zaden en fruit,maar geven in het broedseizoen insecten aan de jon-gen. Het is bij uitstek een stadsvogel die vaak is aante treffen in parken, op de daken van gebouwen, plei-nen.... Hij is het gehele jaar aanwezig en zeer talrijk.

KauwCorvus monedulaIets groter dan een duif, zwart verenpak met grijsachter op de kop en nek, en lichte iris. Broedt vaak inaanzienlijke kolonies in holtes in kerken, boerderijenen andere gebouwen. De kauw eet insecten, kleinereptielen, knaagdieren en fruit. Het gehele jaar in Ex-tremadura aanwezig.

SlechtvalkFalco peregrinus SAHMiddelgrote roofvogel, met leigrijze mantel, staart,kop en baardstreep, en witte buik met donkergrijzebandering. Het is de allersnelste vogel. Tijdens een sto-otduik kan hij de snelheid van 300 km/uur overschrij-den. Hij broedt op rotswanden, waar hij andere roof-vogels wegjaagt. Om te jagen verkiest hij open veldenwaar hij het op vogels ter grootte van een duif heeft ge-munt. Echter, hij kan zelfs kleine trap en eenden van-gen. De slechtvalk blijft meestal gedurende het helejaar in de buurt van het nest om het territorium te ver-dedigen. In de winter wordt de populatie in Extrema-dura aangevuld met dieren uit noordelijker streken.

KraanvogelGrus grus IELijkt wat betreft bouw en formaat op een ooievaar. Hetverenkleed is overwegend grijs. De hals is echterzwart met witte lijnen aan de zijkant en op de kop he-eft hij een rode vlek. Karakteristiek is de pluim bij destaart, die in werkelijkheid gevormd wordt door de ui-teinden van de elleboogpennen (tertials). Verschijnt inde herfst en winter in “dehesas”, rijstvelden en lagu-nes. De kraanvogel broedt sinds de eerste helft van devorige eeuw niet meer in Extremadura. Hij voedt zichmet eikels, oogstresten van rijst, maïs, bolgewassen,ongewervelden....



211

KuifmeesParus cristatus IEOngeveer even groot als de pimpelmees. Zijn boven-delen zijn bruin en de onderdelen lichter van kleur. Zijnkop is zwart en wit en heeft een puntige kuif. Komtmet name in dennenbossen voor maar is ook in kurk-en steeneikenbossen met struiklaag een algemeneverschijning. Zijn dieet bestaat uit ongewervelden zo-als rupsen, spinnen, mijten, waardoor hij een aan-zienlijke bijdrage levert aan het voorkomen van plagenin de bosbouw. Hij is het gehele jaar aanwezig.

PimpelmeesParus caeruleus IEKleiner dan de koolmees, met blauwe vleugels, staarten kop, en wit op het voorhoofd en wangen. De borsten buik zijn geel. De pimpelmees is algemeen in “de-hesas” (boomweiden), dennen- en rivierbossen en intuinen. Met zijn kleine snavel vangt hij insecten in debast en op of onder de bladeren. Daarbij kan hij somsop zijn kop hangen. Hij is een goede bondgenoot in debiologische landbouw vanwege zijn aanzienlijke bij-drage aan de bestrijding van plagen. Hij is het hele jaarin de beboste delen van Extremadura aanwezig.

PutterCarduelis carduelisHeel algemeen. Te onderscheiden door zijn rode ge-zicht en zwart-witte banden op de kop. Zijn vleugelszijn zwart met een brede, gele band, die goed te zienis tijdens de vlucht. Vanwege zijn aangename zangwordt de putter vaak gevangen om als kooivogel tehouden. Met zijn conische snavel kan hij bij de geliefdedistelzaden te komen zonder zich te prikken. Het ge-hele jaar aanwezig.

Witte kwikstaartMotacilla alba IEZo groot als een mus. Het verenkleed is zwart, wit enverschillende grijstinten. Wipt voortdurend op en neermet de lange staart. Komt veel voor bij rivieren, aande oevers van stuwmeren en in akkers. De witte kwiks-taart eet kleine insecten, wormen en spinnen die hij ophet veld of bij de oevers vangt. Hij is het hele jaar aan-wezig maar is talrijker in de winter. In dit jaargetijdeconcentreren ze zich in grote getale op stedelijkeslaapplaatsen.

212

Veldgids

Gele kwikstaartMotacilla flava IEHet mooie verenpak is olijfgeel op de rug en fel geelop de onderzijde, waardoor het grijsblauw op de kopextra opvalt. Is gebruikelijk te vinden in moerassen,bevloeide weiden en bij rivieren. Hij voedt zich metkleine insecten en spinnen die hij aan de oevers be-machtigt. De gele kwikstaart wordt tijdens de trekpe-riode veelvuldig waargenomen, alhoewel er ook enkeleparen in Extremadura broeden.

Grote gele kwikstaartMotacilla cinerea IEEen kleurrijke verschijning met grijsblauwe bovende-len, vleugels en staart fel gele onderzijde en een op-vallend zwarte keel. Deze kwikstaart is sterk gebondenaan schoon en continu stromend water en is daardooralgemener in het noorden van Extremadura. Hij eetkleine insecten en andere ongewervelden die hij vindtdoor de oevers grondig af te speuren.

IJsvogelAlcedo atthis IETer grootte van een mus, maar robuuster, met kortestaart en lange, stevige snavel. Zijn verenkleed is ergopvallend: fel blauwe vleugels, staart en rug, en oranjeop borst en buik. Zijn dieet bestaat uitsluitend uitkleine vissen en kikkervisjes, die hij vangt door vanafeen vaste post boven het water te duiken. Hij graafteen nestpijp in walletjes langs rivieroevers. Hij is hethele jaar aanwezig.

KerkuilTyto alba IEMiddelgrote uil die meestal in boerderijen, kerken engebouwen, dicht bij de mens broedt. Hij heeft een ge-elachtig verenkleed met veel grijs op de rug en witteonderdelen. Zijn gezicht vormt een frappant wit hartmet grote, zwarte ogen. Zijn voornaamste prooidierenzijn muizen en woelmuizen, maar sommige kerkuilenzijn gespecialiseerd in het vangen van kleine vogels opslaapplaatsen in bomen van stadsparken.



213

KwakNycticorax nycticorax SAHMiddenformaat reiger met lange, gele poten, grijs opde rug en wit op de buik. De intens rode ogen zijn aan-gepast aan het vissen in de schemering. Hij eet mid-delgrote vissen, amfibieën en waterslangetjes. Dekwak broedt in grote kolonies samen met andere rei-gersoorten.

Zwarte wouwMilvus migrans IEIets kleiner van formaat dan de rode wouw. Zijn ve-renkleed is donkerde en de staart minder diep gevorkt.Het boomnest wordt bekleed met wol, plastic, papieren takken. Zijn dieet is zeer gevarieerd: vis, knaagdie-ren, amfibieën maar vooral aas. Hij heeft zich gespe-cialiseerd in dieren die als verkeersslachtoffer sterven.Hij brengt de winter in Afrika, zuidelijk van de Sahara,door en komt in de lente naar Extremadura om te bro-eden.

Rode wouwMilvus milvus VMiddelgrote roofvogel. De lange vleugels en staart zijnroodbruin van kleur. De kop is lichter en het iris geel.De Engelse naam voor wouw (kite), betekent vlieger.Zijn vlucht doet daar soms aan denken. De rode wouwis het hele jaar in Extremadura aanwezig. Hij broedt(echter steeds minder) in bomen in dichte bossen. Inde winter wordt de populatie aangevuld met exem-plaren uit centraal Europa. Hij voedt zich met knaag-dieren, kleine vogels en, hoofdzakelijk, met aas.

WaterspreeuwCinclus cinclus VTer grootte van een lijster, robuust en rond met eenheel korte staart. Het verenpak is donker bruin met eengrote, witte slabber. Leeft bij snelstromende rivierenen beken met schoon water in het noorden van Ex-tremadura. Hij vangt allerlei ongewervelden onderhet wateroppervlak. Zit vaak op grote stenen van ber-griviertjes waarbij zijn witte borst goed opvalt. Dewaterspreeuw is het gele jaar aanwezig in zijn broe-dareaal.

214

Veldgids

MerelTurdus merula IEHet mannetje is zwart van kleur met een gele snavelen oogring. Komt veel voor in tuinen en parken vansteden en dorpen, daarnaast ook bij rivieren, in “de-hesas” “boomweiden”, mits er voldoende bomen aan-wezig zijn. Hij voedt zich met name met regenwormen,maden en insecten. In de herfst eet de merel ookbessen en fruit. In de lente pleegt hij ons te plezierenmet zijn prachtige zang. Het gehele jaar aanwezig.

StaartmeesAegithalos caudatus IEZijn lijf is als een klein balletje met roze veren op debuik en donker op de rug. Zijn staart is lang en zwartmet witte buitenste staartpennen. Hij trekt gewoonlijkrond in familiegroepen van 8 tot 14 individuen in bos-sen met voldoende ondergroei en ook in rivierbege-leidende bossen. Met zijn zeer kleine, fijne doch sterkesnavel vangt hij insecten die verstopt zitten onder debast of in de knoppen. Het gehele jaar aanwezig.

TjiftjafPhylloscophus collybita IEVerenkleed en formaat als van fitis, maar iets valer ge-kleurd dan deze. Maakt continu onrustige bewegingenen fladdert regelmatig laag over de grond. Hij broedtin bergen rivierbossen in het uiterste noorden vanExtremadura. Maar in de winter is hij zeer talrijk in dehele regio.

SteenuilAthene noctua IEKleine uil met roodbruine, wit gevlekte bovendelen enwitte onderdelen met roodbruine bandering. Heeftgeen oorpluimen en de ogen zijn groot en geel. Leeftin olijfboomgaarden, open “dehesas” (boomweiden)en akkerbouwgebieden waar hij kleine prooien zoalssprinkhanen, krekels of kleine amfibieën vangt. Hij ishet hele jaar aanwezig, altijd dicht bij de broedplaats.



215

FitisPhylloscopus trochilus IEZeer klein, bijna half zo groot als een mus. Geelgroenop de bovendelen en lichter van kleur op de onderde-len. Bezoekt vaak tuinen, rivieren, wegbermen met ha-gen, “dehesas” (boomweiden)... Hij eet uitsluitendkleine ongewervelden, waardoor hij de mens helpt omplagen in de fruitteelt en de siertuinen te bestrijden. Defitis broedt niet in Extremadura. Hij is hier slechts tij-dens de trekperiodes te zien.

WielewaalOriolus oriolus IETer grootte van een lijster. Het mannetje heeft een con-trastrijk verenkleed met zijn felgele lijf en gitzwartevleugels. De vrouwtjes zijn minder opvallend met eenoverwegend groenig verenpak. Zijn bijzonder mooiezang verraad zijn aanwezigheid hoog in de bomen. Hijis sterk gebonden aan vochtige bossen bij rivieren, ei-kenbossen, etc... Hier vangt hij kleine sprinkhanen,krekels, maden.... Aan het einde van de zomer eet hijook fruit zoals vijgen en bramen. Hij is alleen in delente en zomer in Extremadura aanwezig.

LachsternGelochelindon nilotica SAHZijn lichaam is zo groot als een duif, maar de vleugelszijn smal en lang. Wit lichaam met zwarte kop, snavelen poten. Hij broedt op kale eilanden in stuwmeren zo-als die van Sierra Brava, Los Canchales en Orellana.Hij voedt zich met muizen, hagedissen, vogels en in-secten die soms ver van water, in graanvelden, wor-den gevangen. Verschijnt half april in Extremadura enverlaat ons half september.

BuidelmeesRemiz pendulinus IEFormaat vergelijkbaar als die van een putter. Grijs opde kop met een duidelijk zwart masker, bruinrode bo-vendelen en licht roze-oranje buik. De buidelmees iseen gebruikelijke verschijning bij rivieren met voldo-ende moerasvegetatie in de Vegas Altas del Guadianaen bij het stuwmeer van Arrocampo. Hij zoekt zijn vo-edsel tussen de lisdodde, waarbij hij soms zelfs on-dersteboven hangt. Het gehele jaar aanwezig.

216

VeldgidsBonte vliegenvangerFicedula hypoleuca IEHeeft een bol uiterlijk, fijne snavel en maakt vaak schok-kende bewegingen met de staart. Het mannetje inprachtkleed heeft een zwarte kop, vleugels, staart en rug,en een witte borst, buik, voorhoofd en vleugelvlek. Bui-ten het broedseizoen verkleuren de zwarte veren naarbruin, waardoor het mannetje meer op het vrouwtjelijkt. De bonte vliegenvanger broedt in Extremaduraalleen in bossen op meer dan 1000 m. hoogte boven ze-eniveau. Dat betekent dat hij hier alleen in de Sierra deGredos voorkomt als broedvogel. In de trektijd echterwordt hij verspreid over de hele regio waargenomen.Zijn prooidieren, voornamelijk insecten, worden op degrond of vlak erboven en vanaf een uitkijkpost (paaltjesof lage, vrije takken) gevangen.

KrooneendNetta rufian VDe mooie woerd heeft een opvallende, oranje-choco-ladekleurige kop en intens roze ogen en snavel. Deborst en staart zijn zwart, de rug bruingrijs terwijl deflanken wit gevlekt zijn. Het is een duikeend die zichin schoon water voedt met bladeren, wortels en an-dere delen van waterplanten. Hij broedt in enkele we-tlands van Extremadura zoals de stuwmeren van Orre-llana, Portaje en Morantes. In de winter komt hij inmeer waterrijke gebieden voor.

Rode patrijsAlectoris rufaBehoort tot het jachtwild en vormt een fundamentelebouwsteen in de voedselpiramide van het natuurlijkeecosysteem in Extremadura. De rode patrijs heeft eenmooi gekleurd verenkleed en een karakteristieke roep.Hij leeft in open akkerbouwgebieden met weinig bomen.Hij nestelt op de grond, in perceelsscheidingen of in lagestruiken dichtbij graanvelden. Hij prefereert het lopen bo-ven het vliegen. Slechts in geval van nood gaat hij op dewieken. Hij voedt zich, op de grond, met zaden, zachtekiemen en insecten (met name de kuikentjes die het nestmeteen verlaten nadat ze uit het ei zijn gekropen).

BlauwborstLuscinia svecica VKleine insectenetende vogel, met bruine vleugels, staarten rug, en met een opvallende blauwe borstvlek metrossige rand. De blauwborst broedt op de hellingen on-der de hoogste bergtoppen van Extremadura, altijd bo-ven de 1.800 m. boven zeeniveau. In de winter is hij inde moerassige gebieden van de Vegas de Guadiana envan het Arrocampo-stuwmeer te vinden. Het leeft opeen dieet van insecten alhoewel hij in de winter ook za-den en andere plantaardige materialen kan innemen.



217

RoodborstErithacus rubecula IEKleiner dan een mus, met bruine bovendelen en eenoranjerode borst. Beweegt zich op de grond voortdoor middel van kleine sprongetjes en schokkerige be-wegingen om zijn oranje vlek op de borst te bena-drukken. Het is voornamelijk een insecteneter maarkan ook zaden en fruit eten. In de winter is hij alge-meen in heel Extremadura, maar hij broedt alleen inhet uiterste noorden, Monfragüe, Canchos de Ramiroen in het uiterste zuiden.

Kleine bonte spechtDendrocopos minor VDe kleine bonte specht is de kleinste van de spechtenin Extremadura, amper de grootte van een mus. Zijnverenkleed is zwart en wit op de rug, staart en vleu-gels, en witachtig roze met zwarte stippen op de buik.Hij heeft een rode vlek tussen het voorhoofd en de nek.tegen zijn hoofd. Hij bouwt zijn nestholte met zijnsnavel in boomstammen. Het dieet is gebaseerd op in-secten uit het hout, die hij in de takken en onder deschors bemachtigt. Hij is het hele jaar aanwezig.

Grote bonte spechtDendrocopos major IEIets kleiner dan de groene specht. Het verenkleed opde rug is zwart met grote witte vlekken, en roze op deborst. Hij heeft intens rood op de buik en in de nek(alleen bij mannen). De grote bonte specht komt in ri-vierbossen, dennenbossen, dichte “dehesas” (boom-weiden) en andere bosschages voor. Hij voedt zich vo-ornamelijk met insecten uit het hout en kan somsprederen op nesten van kleine vogels. Present gedu-rende het hele jaar.

AppelvinkCoccothraustes coccothraustes IEBijna dubbel zo groot als een putter, met een zeersterke snavel. Zijn rug is donkerbruin, vleugels enstaart zijn blauwzwart met witte vlekken, en de borsten buik zijn okerkleurig. Bewoont gebieden met vol-doende bomen en ondergroei, waar hij zich tegoeddoet aan allerlei zaden en fruit met harde schil. Het ge-hele jaar in Extremadura aanwezig.

218

Veldgids

KeepFringilla montifringilla IEDe mannetjes hebben een zwartblauwe kop, zwart-witte rug, vleugels en staart, en een oranje borst. Hetis een zaadeter die naast kleine zaden ook andereplantaardige resten eet. Het is een zeldzame winter-gast in Extremadura. Maar in enkele winters komengrote groepen binnenvallen, die dan in “dehesas”,akkers en vlakten te zien zijn.

VinkFringilla coelebs IEFormaat van een mus. De mannetjes hebben eenzwart-witte tekening op vleugels en staart, blauw-grijze kap en okerkleurige borst. De vrouwtjes zijn dis-creter met een valer verenkleed. De vink is een alge-mene verschijning in beboste gebieden als “dehesas”(boomweiden), eiken- en dennenbossen en tuinen.Hier laten de mannetjes hun explosieve vinkenslag ho-ren. Het is een zaadeter die naast kleine zaden ook an-dere plantaardige materialen eet. het gehele jaar aan-wezig.

TafeleendAythya ferina IEDuikeend met grijs lichaam en zwarte borst en staart.De kop is roodbruin van kleur bij de woerd met eenfelrood oog. Het vrouwtje, evenals bij bijna alle een-den, is minder kleurrijk. De tafeleend komt in we-tlands met schoon water en met voldoende oeverve-getatie voor. Hij eet ongewervelden die hij onder waterbemachtigt. In Extremadura broedt hij alleen in de La-gunas de Albuera, Llanos de Cáceres en de Vegas Al-tas del Guadiana. In de winter is hij wijder verspreid.

Groene SpechtPicus viridis IEDe groene specht is iets groter dan een lijster, matgroen op de rug, grijsachtig groen op de buik, en he-eft een opvallende, rode plek op zijn hoofd, vanaf hetvoorhoofd tot bij de hals. Hij komt in dichte bossenvan kurkeiken en bladverliezende eiken, en in “dehe-sas” (boomweiden) voor. Hij houwt met zijn snaveleen nestholte in een boomstam uit. De groene spechteet insectenlarven die in hout leven. Hij bemachtigt zedoor gaten in het hout te hakken en de prooidierenmet behulp van de lange tong eruit te halen. Het helejaar aanwezig.



219

Blauwe eksterCyanopica cyana IETer grootte van een merel maar met een heel langestaart. Zijn verenkleed is mooi, met blauwe vleugels enstaart, roze lijf en zwarte kop. Bewoner van “dehesas”(boomweiden), fruit- en olijfboomgaarden, rivierenen dennenbossen. Kan soms in een bijzonder sa-menwerkingsverband broeden, waarbij ooms, tantes,oudere broers en zussen helpen om een nieuwe ge-neratie groot te brengen. Tijdens het broedseizoen zijnze voornamelijk insecteneters, maar aan het eind vande zomer en in de herfst eten ze fruit. Het gehele jaaraanwezig.

WaterralRallus acuaticus IEDe waterral is een moerasvogel die verwant is aan hetwaterhoen. Zijn rug is bruin met zwarte stippen, deborst en buik zijn donker grijsblauw. Zijn snavel is langen rood, en de poten hebben lange tarsus en tenenwaardoor hij goed door de oevervegetatie kan lopen.Hij komt in rijkelijk begroeide moerassen voor, maarook in rijstvelden, en grote en kleine irrigatie kanalenmits er voldoende vegetatie staat. Hij voedt zich metallerlei ongewervelden, amfibieën en kleine zoogdie-ren. Hij is het hele jaar aanwezig.

VuurgoudhaanRegulus ignicapillus IEZeer klein, misschien wel de kleinste van alle vogels diein Extremadura voorkomen. Zijn bovendelen zijn gro-enachtig, de buik wit met okerkleurige tinten en zijnkopje heeft een opvallende, witte wenkbrauwstreepmet zwarte rand en een geeloranje middenkruinstreep.Met zijn korte en fijne snavel kan hij goed insectenlar-ven uit de gaatjes van een boomstam peuteren. Hij bro-edt in dennen- en eikenbossen in het noorden van Ex-tremadura, terwijl hij in de winter ook in lagere delenverspreid over de hele regio te vinden is.

Rode rotslijsterMonticola saxatilis VTer grootte van een lijster. Heeft levendige kleuren:glanzend blauwe kop en rug, oranje borst, buik enstaart, mat bruine vleugels, en een opvallend witte vlekop de rug tussen de vleugels. Hij leeft op rotsige he-llingen op redelijk grote hoogte. Hij bouwt een mooinest, dat met gras en mos bedekt wordt, in spleten ofholten in de rosten. Zijn prooidieren beslaan een breedscala aan gewervelde en ongewervelden, van madentot muurgecko´s. De rode rotslijster is alleen gedu-rende de lente en zomer in Extremadura aanwezig.

220

Veldgids

Blauwe rotslijsterMonticola solitarius IETer grootte van een lijster, met een indrukwekkend, ko-baltblauw verenpak dat vooral goed tot zijn rechtkomt met direct zonlicht. Zijn biotoop bestaat uit rots-partijen, en –wanden, maar ook bij dorpen en steden,op oude stadsmuren, kastelen, etc. Hij voedt zich metkleine dieren zoals hagedisjes, sprinkhanen en wor-men. Het gehele jaar in Extremadura aanwezig.

Cetti´s zangerCettia cetti IEKleine, onrustige en beweeglijke vogel. De rug, vleu-gels en staart zijn kastanje roodbruin van kleur, en deborst en buik zijn grijsachtig. hij is altijd dichtbij wa-ter te vinden, in rivierbossen, braamstruiken, hagen enrietvegetaties langs kanalen en beken. Hij laat zich nietmakkelijk zien, maar verraadt zijn aanwezigheid doorzijn explosieve zang. Hij voedt zich met insecten al-hoewel hij in de herfst ook wel bessen en bramen eet.Het gehele jaar in Extremadura aanwezig.

SmientAnas penélope Wintergast met een mooi verenkleed. De mannetjeshebben een karakteristieke, fluitende roep. In Spanjeheten ze daarom “fluiteend”. Zijn kop is roodbruin meteen opvallende, crèmekleurige vlek op het voorhoofd.De borst is roze en de rest van het lijf is grijs metzwart-witte achterkant. Het wijfje is discreter gekleurd.Zowel mannetje als wijfje hebben een blauwgrijzesnavel met zwarte punt. Is gewoonlijk te vinden instuwmeren, meren en ander stilstaand water.

NachtegaalLuscinia megarhynchos IEZo groot als een mus, bruin op de bovenzijde, kop envleugels, oranjebruin op de staart en lichter gekleurdop de onderzijde. Aangezien hij in dicht struikgewas le-eft valt zijn verenkleed niet op. Daarom heeft hij eenpotente zang nodig om zijn aanwezigheid te laten gel-den. Hij laat vaak ook ´s nachts van zich horen. Miss-chien zingt de nachtegaal het mooist van alle Europesevogelsoorten. Hij eet voornamelijk kleine insectenaangevuld met besjes en fruit in de herfst. Het is eenbroedvogel in Extremadura en brengt de winter doorten zuiden van de Sahara.



221

Kleine trapTetrax tetrax SAHIets groter dan een patrijs, met lange sterke poten. Dekleine trap is bruin gestreept op de rug (waardoor hijgoed gecamoufleerd is op de bijna kale bodem) en witop de buik. Het mannetje heeft in het broedseizoen eenkarakteristieke zwarte kraag. Tijdens de vlucht makenze een hoog “si-si-si” geluid dat veroorzaakt wordt do-ordat één van de pennen korter is dan de andere. Hijkomt in vlaktes met graanvelden en boomloze steppenvoor. Hij eet zaden, bollen, kiemplanten en, in minderemate, kleine ongewervelden. Het hele jaar in Extre-madura aanwezig.

FuutPodiceps cristatus IEWatervogel die onder water kan zwemmen ter groottevan een eend. Zwemt diep gelegen op het waterop-pervlak, waarbij alleen de rug, hals en kop te zien zijn.Beschikt over een karakteristieke kuif en lange, kas-tanjekleurige veren met donkere punten aan beidekanten van de kop. Evenals de dodaars bouwt de fuuteen drijvend nest. De oudervogels zwemmen regel-matig met de pullen op de rug. Het voedsel bestaat uitkleine amfibieën en jonge visjes. Hij is in heel Extre-madura en gedurende het hele jaar aanwezig, maar istalrijker in de winter.

RoodborsttapuitSaxicola torcuata IEIets kleiner van formaat dan een mus, bruin met zwartstippen op de rug, oranje op de borst en grote wittevlekken aan beide kanten van de hals. De roodbors-ttapuit is heel algemeen in bermen van wegen, open“dehesas” (boomweiden), akkerranden.... Hij gebruiktuitstekende takken van struiken als uitkijkpost waarvanaf hij op kleine insecten jaagt. Het gehele jaar in Ex-tremadura aanwezig.

PaapjeSaxicola rubetra IEOngeveer even groot als de roodborsttapuit, geefteen bolle indruk en beweegt nerveus. De rug en kopzijn bruin met zwarte vlekjes, de borst is okerkleurigen de buik witachtig. De dikke, witte wenkbrauwstreepis opvallend. Het paapje eet kleine insecten die hijdichtbij zijn posten vangt. In Extremadura is hij alleentijdens de trekperiodes, zowel tijdens de herfsttrekrichting Afrika als tijdens de voorjaarstrek, waar te ne-men.

222

Veldgids

DraaihalsJynx torquilla IETer grootte van een lijster. Het verenkleed is grijsbruin en zwart gespikkeld en camoufleert goed tussentakken. De naam duidt op de wijze van verdediging. Bijgevaar beweegt de draaihals zijn kop heen en weer,waarbij ze sissen als een slang, waarop de vijanden opde vlucht slaan. Hij komt in rivierbossen, “dehesas”(boomweiden) en andere bosschages voor, maar iszeer moeilijk op te sporen. Zijn dieet bestaat uitslui-tend uit insecten. Hij is het hele jaar aanwezig.

ZomertortelStreptopelia turturZiet er uit als een kleine duif, met een grijs-roze li-chaam en met oker gekleurde vleugels met zwartevlekken. Vroeger was deze soort veel talrijker dan nu.Tegenwoordig is hij moeilijk te observeren op plaat-sen waar hij in het verleden heel algemeen was. Leeftin akkerbouwgebieden, “dehesas” (boomweiden) enin rivierdalen. Eet bij voorkeur zonnebloempitten ofgraankorrels. Verschijnt in het voorjaar om te broeden.Hij bouwt een typisch nest, bijna plat, in de vork vaneen tak, waarin hij twee eieren legt.

BoomkleverSitta europea IESlechts iets groter dan een mus. De staart is kort, zijnsnavel cilindrisch en sterk, de bovendelen blauw en debuik is oranje. Klimt en daalt behendig langs de bo-omstammen, zowel met zijn kop naar boven als naarbeneden, op zoek naar voedsel, voornamelijk onge-wervelden. Pleegt de te grote ingangen van spechten-nesten te verkleinen met behulp van modder. De bo-omklever maakt de nestingang zodoende precies op zijnmaat, hetgeen dient als verdediging van het nest. Hij ishet gehele jaar in oude boomopstanden aanwezig.

BoomleeuwerikLulula arborea IETer grootte van een mus. Het verenkleed is vaal bruinop de rug en vuilwit op de buik. Hij is meer aan bosgebonden dan de voorgaande leeuweriken. De bo-omleeuwerik heeft een voorkeur voor “dehesas” (bo-omweiden) met steeneiken en eikenbossen, zowel alsopen plekken in het bos. Zijn zang is onmiskenbaar,heel melodieus en bijna vaak hoorbaar in het voorjaar.Nestelt op de grond en voedt zich met kleine insectenen plantaardige materialen. Hij is het hele jaar aan-wezig in Extremadura.



223

Grauwe gorsMiliaria calandra IEGroter dan een mus. Vaal bruin verenkleed met zwartestippen op de rug en okerkleurig op de buik. Zijn sna-vel is stevig. Algemene verschijning in open gebieden,waar hij veelvuldig op paaltjes, struiken of dode bo-men zit te fluiten. Zijn voedsel bestaat met name uitzaden, maar kan ook insecten eten tijdens het broed-seizoen. Hij is het gehele jaar aanwezig en is zeer tal-rijk.

EksterPica picaGroter van formaat dan de blauwe ekster, met eenlange staart en korte ronde vleugels. Zijn verenkleedlijkt op het eerste gezicht zwart en wit maar van dicht-bij is op de zwarte vlakken een mooie, groene enpaarse glans waar te nemen. Zijn uitgebreide dieet va-rieert van kleine muizen, hagedissen en aas tot fruit eneieren van andere vogels. Algemene verschijning in“dehesas” (boomweiden) rivierbegeleidende bossen,parken en boomgroepen langs autowegen. Het gehelejaar aanwezig.

KaffergierzaluwApus cafer VDe Kaffergierzwaluw is iets kleiner dan de gierzwaluw,heeft een donker verenkleed met een witte vlek bove-nop zijn staart en nog één in de keel. Hij broedt ge-woonlijk in onbezette nesten van de roodstuitzwaluwen de huiszwaluw. Het is een zeer zeldzame soort inExtremadura. Hij arriveert vaak later dan de andere zo-mergasten, nl. in de meimaand en hij vertrekt naarAfrika in twee trekbewegingen, één in augustus en deander rond eind oktober.

GierzwaluwApus apus IEDe gierzwaluw is grijsachtig bruin met witte keel. Hijheeft lange, smalle vleugels en een korte, gevorktestaart. Gierzwaluwen zijn goede vliegers. Ze vangenhun prooi (kleine insecten zoals muggen) in de lucht,en zijn zelfs in staat om op grote hoogte (in de lucht)te slapen. Ze broeden in kieren en gaten in gebouwenen, bij wijze van uitzondering, soms ook in palmbo-men. Ze zijn alleen in de lente en de zomer aanwezig.

224

Veldgids

AlpengierzwaluwApus melva VGroter dan de gierzwaluw en met een grote witte vlekop de buik. Broedt meestal in kleine kolonies dichtbijwater, bijvoorbeeld in kieren en spleten in bruggen ofnatuurlijke rotspartijen bij stuwmeren of rivieren. Dezesoort keert rond eind maart terug uit Afrika om in Ex-tremadura te broeden en vertrekt rond eind oktober.

GroenlingCarduelis chlorisGrotere en robuuster dan de putter, en met een ster-kere snavel. Het verenkleed van het mannetje is mooigroen, met gele vlekken in de vleugels en de staart.Het vrouwtje is valer gekleurd. De stevige snavel kande hardste zaden kraken. De groenling is in bosrijkegebieden, “dehesas” en stadsparken aan te treffen. InExtremadura is hij het hele jaar aanwezig en talrijk bo-vendien.

WulpNumenius arquata IEVan middelgroot formaat, met lange poten en lange,dunne, naar beneden gebogen snavel. Zijn verenkleedis licht bruin met donkere stippen. Hij foerageert indrassige lagunes en in rijstvelden. In Extremadura ishet een zeer zeldzame doortrekker en wintergast, diein het voorjaar naar centraal Europa vertrekt.

DodaarsTachybaptus ruficollis IEKleine watervogel die meerdere minuten onder waterkan blijven om aquatische ongewervelden, zijn voed-sel, te vangen. Heeft een onopvallend winterkleed eneen mooier broedkleed. Broedt in meren en poelenmet stilstaand water mits er voldoende drijvende plan-ten aanwezig zijn. In de winter is de dodaars veel instuwmeren te vinden.



225

OrpheusspotvogelHippolais polyglotta IEVogel met gracieus silhouet en elegante houding. Zijnverenkleed is discreet, met bruine en grijze tinten opde bovendelen en groengele borst. Hij komt in voch-tige terreinen met voldoende dichte bosschages, metname bij rivieren en beken voor. Zijn zang is melodieusen kan imitaties van andere soorten bevatten. Zijnvoedsel bestaat uit kleine ongewervelden als insecten,spinnen en wormen. De orpheusspotvogel is vanaf delente tot het einde van de zomer in Extremadura aan-wezig. Hij broedt dichtbij het water mits er genoeg ve-getatie aanwezig is om in te broeden.

Grote lijsterTurdus viscivorusGroter van formaat en valer op de rug dan de zan-glijster. Heeft geen gele tinten op de borst. De vlekkenop de borst en buik zijn groter en ronder. We kunnenhem aantreffen in bossen van Pyrenese eik, kurkeik,den, tamme kastanje en ook in “dehesas” (boomwei-den). De grote lijster is relatief discreet, maar laat zijnmooie zang op voorjaarsmiddagen horen, vooral naeen onweersbui. Zijn voedsel bestaat uit slakken, diehij tegen een steen of boomstam slaat om het slak-kenhuis te breken. Eet ook wormen en andere insec-ten. Het gehele jaar aanwezig.

ZanglijsterTurdus philomelosRobuust uiterlijk, vaal bruine rug, okergele borst enwitte buik met donkere, pijlpuntvormige stippen. Komtveel voor in bosrijke gebieden, eiken- en tamme kas-tanjebossen, dichte “dehesas” (boomweiden), rivier-bossen, etc... Laat regelmatig van zich horen d.m.v.zijn melodieuze zang. De zanglijster eet slakken,naaktslakken, maden en wormen. Broedt slechts openkele plaatsen in Extremadura, maar is zeer talrijk enwijdverspreid in de winter.

“Una manera de hacer Europa”

UNIÓN EUROPEAFondo Europeo de Desarrollo Regional

www.turismoextremadura.com

JUNTA DE EXTREMADURAConsejería de Cultura y Turismo

Documents

Maquetación 1 - Birding in Extremadura · 2014-06-12 · Malpartida de Plasencia MONFRAGÜE NATURAL Vogelobservatie-routes in Extremadura, wandelen, 4x4 en fotografische routes Eduardo