marine engineering advance knowledge instruction

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/24/2019 marine engineering advance knowledge instruction

    1/6

    MAKALE

    zben Kaymaz **Balkesir Elektromekanik San. Tes. A.,[email protected]

    Gkhan KalkanBalkesir Elektromekanik San. Tes. A.,Balkesir

    [email protected]

    Tahsin BaaranDo. Dr.,zmir Institute of Technology,Energy Engineering Program, [email protected]

    Aytun ErekProf. Dr.,Dokuz Eyll niversitesi,Mhendislik Fakltesi,

    BR DLM TRANSFORMATR RADYATRNDE AKI VEISI TRANSFERNN FARKLI YA TPLER KULLANILARAK

    NCELENMES*

    Z

    Tm elektrik makineleri gibi, transformatr s kayna da sarg iletkeni zerinden geen akmdr.

    Elektriksel gerilimin azaltlmas amacyla, iletkenlerin zeri selloz bazl izolasyon malzemeleri ile

    sarlmaktadr. Selloz bazl izolasyon malzemesinin yalanmas transformatr mrn belirleyen ana

    parametredir. Ykselen scaklk izolasyon malzemesinin yalanmasn hzlandrmaktadr ve bu yzden

    scaklk belirli bir limit deerin altnda tutulmaktadr. Transformatrler, scakl belirli bir deerin

    altnda tutmak iin transformatrlere zel bir ya ile soutulmaktadr. Byk g transformatrlerindedoal tanm ile soutmay salamak iin radyatrler kullanlmaktadr. Doal tanm ile soutulan

    bir transformatrde, yeterli s transferinin salanabilmesi iin kullanlmas gereken ya tipi

    belirlenmelidir. Bu almada, bir transformatr radyatrnde kullanlan, mineral ya, silikon ya ve

    ester yalarn radyatr iindeki ak ve s transferi incelenerek uygun ya seimi gerekletirilmitir.

    Transformatr radyatr iindeki ya, boyutlu modellenerek ya ak hacmi oluturulmu, farkl

    ya tiplerinin radyatr s transfer kapasitesi ve akkan davranna etkisi incelenmitir. Scakla

    bal younluk, sl kapasite, sl iletkenlik ve viskozite deerlerinin deiimleri, ANSYS Fluent HAD

    (Hesaplamal Akkanlar Dinamii) analizlerine girilmek zere, MathCAD yazlm kullanlarak en

  • 7/24/2019 marine engineering advance knowledge instruction

    2/6

    Bir Dilim Transformatr Radyatrnde Ak ve Is Transferinin Farkl Ya Tipleri Kullanlarak ncelenmesi zben Kaymaz, Gkhan Kalkan, Tahsin Baaran, Aytun Erek

    Cilt: 56

    Say: 666Cilt: 56

    Say: 666Mhendis ve Makina Mhendis ve Makina54 55

    9. zmleme10. Sonularn deerlendirilmesi

    4.1 Model Oluturma

    3200 mm uzunluunda ve 520 mm geniliinde radyatr mo-deli, Catia V5 izim programnda modellenmi; transformatryann ak ve s transferi analizleri is e ANSYS Fluent sim-lasyon programnda tamamlanmtr. 6 adet ya kanalndan

    oluan akkan hacmi, ANSYS Design Modeler modlndeoluturulmutur. Radyatr ya kanallar kesiti ekil 2de g-rlmektedir. 1,2 mm kalnlndaki radyatr sacnda gerekle-en s iletimi ve d ortamdaki havann davran incelenme-yecei iin d ortam bu a lmada modellenmemitir.

    Eleman saysn azaltarak a yapsn basitletirmek ve zmsresini drmek amac ile ekil 3 ve ekil 4te grlen si-metri eksenleri kullanlarak eyrek radyatr modeline ait akhacmi oluturulmutur. Oluturulan bir ya kanal kesiti ekil3teki gibidir.

    lektr borusundan radyatre girer ve soutularak alt kolektrborusundan kazana geri verilerek ya sirklasyonu salanr.

    Yal transformatrlerde ya aknn ve konveksiyonun sa-lanabilmesi iin eitli sistemler kullanlmaktadr.

    ONAN (Oil Natural Oil Natural)

    Transformatr iindeki ya ve d ortamdaki hava ak kon-veksiyon ile salanr. ekirdek ve sargda aa kan s ne-

    deniyle ykselen ya scakl, yan yukar ynde hareketederek radyatr iine akn salar. ONAN soutma meto-dunda, s radyatrlerden doal konveksiyon ile atlr.

    ONAF (Oil Natural Air Forced)

    ONAF soutma metodunda, radyatr yzeyinde konveksiyonile gerekleen s transferini arttrmak amac ile fanlar kul-lanlr. Zorlanm hava, radyatr yzeyinde gerekleen stransferini arttrr.

    3. TRANSFORMATR YA TPLER

    Genel olarak transformatrlerde kullanlan ya tipleri kimya-sal zelliklerine gre 3 gruba ayrlabilir:

    1. Mineral Yalar2. Silikon Yalar3. Ester Yalar (Doal Ester Yalar, Sentetik Yalar)

    Bu almada, ester ya, silikon ya, mineral ya ve sentetikya tiplerinin farkl giri hzlarna gre radyatrdeki ak ves transfer kapasiteleri incelenmitir. Transformatr yalarnaait younluk, s sas, sl iletkenlik ve viskozite deerlerininscakla bal denklemleri MathCAD yazlm kullanlarakbulunmutur.

    4. SAYISAL ZM METODU

    Sonlu hacimler yntemi ile yaplan saysal zmleme basa-maklar aadaki gibidir:

    1. Geometrinin oluturulmas2. A yapsnn oluturulmas3. zcnn seilmesi4. Ak modelinin seilmesi5. Malzeme zelliklerinin tanmlanmas

    6. Snr koullarnn tanmlanmas7. zm metotlarnn belirlenmesi8. zm kontrol faktrlerinin belirlenmesi

    ekil 2. Radyatr Ya Kanallar

    ekil 4. Simetri Ekseni

    ekil 3.Ya Kanal Kesiti

    1/4 Radyatr Modelinde Ya Kanal

    Radyatr Modelinde Ya Kanal

    Simetri

    Ekseni

    Simetri

    Ekseni

    Simetri

    Ekseni

    1. GR

    Bir alternatif akm devresinde, elektrik enerjisini fre-kans deitirmeden, elektromanyetik indksiyonyolu ile gerilim ve akm deerlerini istenilen deer-lere dntren elektrik makinelerine transformatr denir.Bir transformatr, ekirdek, sarg, kazan ve ekipmanlarolmak zere drt ksmda incelemek mmkndr. ekirdek,0,23 mm0,3 mm kalnlndaki silisli lamine saclardan olu-

    an, manyetik devre olarak da adlandrlan ksmdr. Sargise iletkenlerin ekirdek zerine sarlmas ile oluan, man-yetik alan oluturan ksmdr. Transformatrlerde hareketlipara bulunmamasna ramen, tm elektr ik makineleri gibitransformatrlerde de kayplar olumaktadr. Transformatrekirdeinde histeriz ve girdap akmlarndan dolay oluanenerji kayplarna demir kayplar, sargda direnten dolayoluan enerji kayplarna bakr kayplar denir. Oluan enerjikayplar s enerjisine dnerek transformatrn scaklnarttrmaktadr.

    Transformatrler, IEC (International Electrotechnical Com-mision) standartlar erevesinde belirlenen scaklk deer-lerinde almaktadrlar [4]. Soutucunun en yksek scak-l, sarglarda oluacak toplam scaklk art gibi zelliklerilgili standartta tanmlanmtr. Sargy oluturan iletkenleriki iletken arasnda elektriksel boalma, elektriksel srnme/

    yrme ve ksmi dearj olaylarn nlemek amac ile sellozbazl kat ile izole edilir. Yksek sca klk, sarg zerindekiizolasyon malzemesini olumsuz ynde etkiler ve transforma-tr mrn ksaltr. Bu nedenle, transformatrlerde demir vebakr kayplar sonucu oluan s nn atlmas gerekmektedir.Transformatrlerde soutma farkl sistemler kullanlarak ya-plmaktadr.

    2. TRANSFORMATR SOUTMATPLER

    Transformatrde aa kan s enerjisinin en byk kaynasargda oluan bakr kayplardr. Transformatrler soutmatiplerine gre iki gruba ayrlabilir:

    1. Kuru Tip Transformatrler

    2. Yal Tip Transformatrler

    Soutucu ve sirklasyon tipini belirten tablolar, Tablo 1 veTablo 2de IEC standartlarna gre tanmlanmtr. Drt harfile belirtilen soutma metotlarnda ilk harf, transformatriindeki soutucunun tipini; ikinci harf, transformatr iin-de gerekleen sirklasyon metodunu; nc harf, d or-tamdaki soutucunun tipini ve drdnc harf ise d ortamdagerekleen sirklasyonun metodunu belirtir.

    Tablo 1. Transformatr Soutucu Tipleri [1]

    Soutucu Tipi Sembol

    Mineral Ya O

    Gaz G

    Su W

    Hava A

    Kat S

    Tablo 2. Transformatr Sirklasyon Tipleri [1]

    Sirklasyon Tipi Sembol

    Doal N

    Zorlanm F

    Ynlendirilmi D

    2.1 Kuru Transformatrler

    Kuru transformatrlerde soutucu olarak hava kullanlr. Ge-nel olarak AN (Air-Natural) ve FA (Air-Forced) olmak zereiki tip soutma sistemi bulunmaktadr. AN soutma sistemi,havann doal akndan faydalanarak sirklasyonun salan-d 20 MVA gcne kadar olan transformatrlerin soutma-snda kullanlabilir. FA soutma sisteminde ise hava aknsalamak iin fanlar kullanlarak transformatr iinde havaak salanr. Bu tip soutma, 25 MVA gce sahip olan trans-

    formatrler iin kullanlr.

    2.2 Yal Transformatrler

    Yal transformatrlerde ekirdek ve sarglar, kazan iindeyaa daldrlm konumdadr. ekirdek ve sarg tarafndansnan ya, younluk farkndan dolay yukar doru hareketeder. ekil 1de grld gibi, snan ya, radyatrn st ko-

    ekil 1. Radyatr

  • 7/24/2019 marine engineering advance knowledge instruction

    3/6

    Bir Dilim Transformatr Radyatrnde Ak ve Is Transferinin Farkl Ya Tipleri Kullanlarak ncelenmesi zben Kaymaz, Gkhan Kalkan, Tahsin Baaran, Aytun Erek

    Cilt: 56

    Say: 666Cilt: 56

    Say: 666Mhendis ve Makina Mhendis ve Makina56 57

    viskozite deerlerine uygun eriye ait scaklabal viskozite denklemi aada grlmekte-dir.

    eitliinde ester ya

    , (kg/m.s) scakla ba-

    l dinamik viskoziteyi; T (C), scakl ifadeetmektedir. Transformatr yann scaklabal viskozite denklemi, Fluent simlasyonprogramnda UDF (User Dened Function)

    olarak ifade edilen eitli kodlarn yazm iletanmlanabilir.

    Bu almada, scakla bal viskozite deer-leri, piecewise-polynomial malzeme tanm-

    lama zellii kullanlarak, mevcut viskoziteerisinde iki scaklk aral oluturularak he-saplamalarda kullanlmak zere malzeme k-tphanesine eklenmitir. ekil 10da grld

    gibi, ester transformatr yann viskozite eri-sinde 253 K ile 333 K scaklk aralndaki ve333 K ile 473 K scaklk aralndaki deerlereuygun eriler oluturulmutur.

    4.6 Snr Koullar

    eyrek akkan hacmi modellenerek simetriyzeyleri tanmlanmtr. Radyatr analizlerifarkl hz deerleri iin farkl yalarda meyda-

    na gelen basn kayplarnn incelenmesi amacile 0.02m/s, 0.03m/s, 0.04m/s ve 0.05m/s hz-larnda gerekletirilmitir. ONAN soutmatipinde, bir transformatrn maksimum st

    ya scakl olarak standartlarda tanmlanmolan 80C radyatre giri scakl olarak ved ortam scakl 25C olarak kabul edilmi-tir. Giri hz, k basnc, simetri yzeyi ve

    radyatr duvar tanmlanmtr. Radyatr y-zeyinde s transfer katsays 6W/m K olarakkabul edilmitir.

    4.7 zm Metotlar

    Ak ve s transferi, SIMPLE (Semi-ImplicitMethod for Pressure-Linked Equations) -zm algoritmas ile hesaplanmtr. Kararl

    ekil 7. Ester Bazl Bir Transformatr Yana ait ScaklkIs Sas Grai

    ekil 8. Ester Bazl Bir Transformatr Yana ait Scaklk-Isl letkenlik Grai

    ekil 9. Ester Bazl Bir Transformatr Yana ait ScaklkViskozite Erisi

    241.689*10 1620.722 8.02*10273.15 273.15

    3 41 19 111.849*10 1.453*10273.15 273.15

    ( )

    x

    T T

    ester ya

    T T

    T e

    e

    (1)

    4.2 A Yaps

    Oluturulan radyatr modeli, giri, k ve kanallar olmak

    zere ayrlarak, ekil 5te grld gibi, Fluent Mesh mo-dlnde farkl tipte elemanlar kullanlarak a yaps olutu-rulmutur. Giri, k ve kanallar iin drtgen elemanlardanoluan Sweep Mesh, kalan paralar iin gen elemanlar-dan oluan a yaps kullanlmtr. eyrek akkan hacmi,2143041 elemandan olumaktadr.

    Ya kanallarnda, ak ynlendirmek ve eleman saysnazaltmak amac ile Bias zellii kullanlan Sweep Mesha yaps oluturulmutur. Kanal boyunca ilerleyen yan ak

    dorultusu dey ynde olacan-dan, giri ve ka yakn blgeleredoru klen elemanlardan oluanBias metodu kullanlmtr.

    4.3 zc

    Svlarda sktrlabilirlik etkisi okaz olduu iin gz ard edilerek ba-

    sn tabanl (pressure based) zcseilmitir.

    4.4 Ak

    Giri ve k kesit alanlarnn eitolduu modelde, giri hz sabit ta-nmland iin radyatr giri veknda ktlesel debi eittir. Ak-n herhangi bir noktasndaki hz,zamana bal olarak deimediiiin kararl rejim kabul edilmitir.Akkan kararl rejim durumunda,/at=0 veP/z = dp/dz olarakNavier-Stokes enerji denklemlerindehesaplamalara katlr.

    almada, modellenen radyatr

    geometrisinde, transformatr ya-nn akt en byk kanal kalnl9,1mmdir. Transformatr yalaryksek viskozite zellii gsterir.Yksek viskoziteli transformatryann, radyatre giri hzna greak laminer kabul edilmitir [2, 3].Radyatr yzeyi przsz ve geo-metri basitletirilmitir. Yer ekimiivmesi () z ynnde 9,81m/s2ola-rak belirlenmitir.

    4.5 Malzeme zellikleri

    Transformatr yalarna ait younluk, s sas, sl iletkenlikve viskozite deerleri scakla bal olarak ANSYS Fluentmalzeme zelliklerinde tanmlanmtr. Transformatr ya-

    nn younluk, s sas ve sl iletkenlik zellikleri ekil 6,ekil 7 ve ekil 8de grld gibi dorusal eilim gste-rirken, viskozite deerlerindeki deiim ekil 9da grld- gibi ssel olarak ifade edilmektedir. Younluk, s sasve sl iletkenlik deerlerine uygun eri uydurma en kkkareler yntemi ile elde edilmitir. St 1203 radyatr sacnnyounluk, s sas ve sl iletkenlik malzeme zellikleri sabitdeerlerde tanmlanmtr.

    LevenbergMarquardt metodu ile elde edilen lineer olmayan

    ekil 6.Ester Bazl Bir Transformatr Yana ait ScaklkYounluk Grai

    ekil 5. Radyatr A Yaps

    z

    y0.00 90.00 (mm)

  • 7/24/2019 marine engineering advance knowledge instruction

    4/6

    Bir Dilim Transformatr Radyatrnde Ak ve Is Transferinin Farkl Ya Tipleri Kullanlarak ncelenmesi zben Kaymaz, Gkhan Kalkan, Tahsin Baaran, Aytun Erek

    Cilt: 56

    Say: 666Cilt: 56

    Say: 666Mhendis ve Makina Mhendis ve Makina58 59

    Ester bazl transformatr yann radyatr giri ve kndakiakm izgileri ekil 11de grld gibidir.

    Ester bazl transformatr yana ait radyatr scaklk dalmekil 12de grld gibidir.

    Ester bazl transformatr yana ait radyatr giriinde hesap-lanan basn dalm ekil 13te grld gibidir.

    5.2 Mineral Ya

    Mineral transformatr yana ait hz, k scakl, basnkayb ve s aks deerleri Tablo 4te gsterildii gibidir.

    0.05 m/s giri hz iin mineral transformatr yann akmizgileri, scaklk dalm ve basn dalmna ait sonularaadaki gibidir.

    Mineral transformatr yann radyatr giri ve kndakiakm izgileri ekil 14te grld gibidir.

    Mineral transformatr yana ait radyatr scaklk dalmekil 15te grld gibidir.

    Mineral transformatr yana ait radyatr giriinde hesapla-nan basn dalm ekil 16da grld gibidir.

    5.3 Silikon Ya

    Silikon transformatr yana ait hz, k scakl, basnkayb ve s aks deerleri Tablo 5te gsterildii gibidir.

    Tablo 5. Silikon Ya Deerleri

    H z k S cak l B as n K ayb I s A k s S cak l k F ar k

    m/s K Pa W/m2 K

    0.05 343.0 312.9 275.8 10.1

    0.04 340.8 260.0 269.3 12.2

    0.03 337.6 206.6 259.2 15.4

    0.02 331.7 151.8 240.6 21.3

    0.05 m/s giri hz iin silikon transformatr yann akmizgileri, scaklk dalm ve basn dalmna ait sonularaadaki gibidir.

    ekil 13.Ester Bazl Transformatr Yann Radyatr Giriindeki BasnDalm

    Tablo 4. Mineral Ya Deerleri

    H z k S ca kl Ba s n K ay b I s A k s S c ak l k Fa rk

    m/s K Pa W/m2 K

    0.05 345.7 64.6 283.7 7.3

    0.04 344.1 56.0 279.2 8.9

    0.03 341.6 4 7.0 272.0 11.4

    0.02 337.0 37.2 258.4 16.1

    5.1 Ester Ya

    Doal ester transformatr yana ait hz, k scakl, ba-sn kayb ve s aks deerleri Tablo 3te gsterildii gibidir.

    0.05 m/s giri hz iin ester bazl transformatr yann akmizgileri, scaklk dalm ve basn dalmna ait sonularaadaki gibidir.

    rejim problemlerinde SIMPLE zm metodunu kullanmakuygundur. Hz bileenleri, momentum denkleminin zmile hesaplanr. Giri hznn tanmland bu almada, basndalm, tahmini balang deerlerini kullanarak bir nce-ki iterayon deerine gre hesaplanr. Elde edilen basn da-lmndan basn farklar hesaplanarak basn-hz balantselde edilir.

    5. ANALZLERN DEERLENDRLMES

    Transformatr yalarna ait analizler sonucu elde edilen ba-sn kayplar ve atlan s miktarn gsteren tablolar aada-ki gibi olup, deerler eyrek model zerinden hesaplanm-tr. ANSYS Fluent modlnde scaklk birimi Kelvin olduuiin, radyatr giri scakl 353 K olarak tanmlanmtr.

    ekil 11.Ester Bazl Transformatr Yann Radyatr Giri ve kndaki Akm izgileri

    ekil 12.Ester Bazl Transformatr Yann Radyatr Giri ve kndaki Scaklk Dalm

    Tablo 3. Ester Ya Deerleri

    H z k S cak l B as n K ayb I s A k s S cak l k F ar k

    m/s K Pa W/m2 K

    0.05 345.7 190.8 284.9 7.4

    0.04 344.1 159.3 280.1 8.9

    0.03 341.7 127.5 272.6 11.3

    0.02 337.1 94.9 258.7 15.9

    ekil 10.ScaklkDinamik Viskozite Erileri

  • 7/24/2019 marine engineering advance knowledge instruction

    5/6

    Bir Dilim Transformatr Radyatrnde Ak ve Is Transferinin Farkl Ya Tipleri Kullanlarak ncelenmesi zben Kaymaz, Gkhan Kalkan, Tahsin Baaran, Aytun Erek

    Cilt: 56

    Say: 666Cilt: 56

    Say: 666Mhendis ve Makina Mhendis ve Makina60 61

    ekil 20.Sentetik Transformatr Yann Radyatr Giri ve kndaki Akm izgileri

    ekil 21.Sentetik Transformatr Yann Radyatr Giri ve kndaki Scaklk Dalm

    Silikon transformatr yann radyatr giri ve kndakiakm izgileri ekil 17de grld gibidir.

    Silikon transformatr yana ait radyatr scaklk dalm e-kil 18de grld gibidir.

    Silikon transformatr yana ait radyatr giriinde hesaplananbasn dalm ekil 19da grld gibidir.

    5.4 Sentetik Ya

    Sentetik transformatr yana ait hz, k scakl, basnkayb ve s aks deerleri Tablo 6da gsterildii gibidir.

    ekil 16. Mineral Transformatr Yann Radyatr Giriindeki Basn Dalm

    ekil 19.Silikon Transformatr Yann Radyatr Giriindeki Basn Dalm

    ekil 14. Mineral Transformatr Yann Radyatr Giri ve kndaki Akm izgileri

    ekil 15. Mineral Transformatr Yann Radyatr Giri ve kndaki Scaklk Dalm

    ekil 17. Silikon Transformatr Yann Radyatr Giri ve kndaki Akm izgileri

    ekil 18.Silikon Transformatr Yann Radyatr Giri ve kndaki Scaklk Dalm

    Tablo 6. Sentetik Ya Deerleri

    H z k S ca kl Ba s n K ay b I s A k s S c ak l k Fa rk

    m/s K Pa W/m2 K

    0.05 345.0 148.7 281.5 8.0

    0.04 343.3 126.5 276.5 9.7

    0.03 340.6 103.9 268.4 12.4

    0.02 335.7 80.4 253.5 17.3

  • 7/24/2019 marine engineering advance knowledge instruction

    6/6

    Bir Dilim Transformatr Radyatrnde Ak ve Is Transferinin Farkl Ya Tipleri Kullanlarak ncelenmesi zben Kaymaz, Gkhan Kalkan, Tahsin Baaran, Aytun Erek

    Cilt: 56

    Say: 666Cilt: 56

    Say: 666Mhendis ve Makina Mhendis ve Makina62 63

    0.05 m/s giri hz iin sentetik transformatr yann akmizgileri, scaklk dalm ve basn dalmna ait sonu-lar aadaki gibidir.

    Sentetik transformatr yann radyatr giri ve kndakiakm izgileri ekil 20de grld gibidir.

    Sentetik transformatr yana ait radyatr scaklk dalmekil 21de grld gibidir.

    Sentetik transformatr yana ait radyatr giriinde hesap-lanan basn dalm ekil 22de grld gibidir.

    6. SONU

    Bir g transformatrnn HAD (Hesaplamal AkkanlarDinamii) ile termal analizinin gerekletirilebilmesi okfazla eleman says (a-mesh) gerektirmektedir. Bu yzden,sonlu hacimler yntemini kullanan simlasyon programlariin ok yksek kapasitede srcler gerekmektedir. zo-lasyon malzemesinin yalanmas, transformatr mrnbelirleyen temel faktrdr. Bir transformatrde hot-spotscaklk deerinin belirlenebilmesi iin a yapsnda fazlasayda elemana ihtiya duyulur. Bu yzden, radyatrlerinhz-basn kayb erilerinin oluturularak transformatranalizlerinde bir ltre olarak tanmlanmas gerekmektedir.Transformatrlerin termal analizlerinde kullanlmak zere,

    farkl zelliklerdeki transformatr yalarnn hz-basnkayb erileri oluturulmutur.

    Bu alma sonucu, transformatr hot-spot scaklk deer-lerinin hesaplanabilecei zm algoritmasnn oluturul-masndaki ilk adm tamamlanmtr. Aada grldgibi, hz-basn kayb ve hz-s aks grakleri MathCADprogram yardm ile oluturulmutur. ekil 23te tra nsfor-matr yalarna ait hz-basn kayb erileri ve ekil 24tetransformatr yalarna ait hz-s aks erileri verilmitir.Silikon yada basn kaybnn en fazla olduu grlmekte-dir. En az basn kayb ise mineral yalarda meydana gel-mektedir. Ester ya ile mineral yada s aksnn yaklakolarak ayn olduu gzlenmitir. Sentetik ya ise en dks transfer hzna sahiptir. ekil 23 ve ekil 24 te grld- gibi, ortalama basn kaybnn grld ester yan stransfer hz dierlerinden yksektir. En az basn kayb ve

    en yksek s aksna sahip olmasna karn, evreye olanzararl etkilerinden dolay, mineral yalara alternatif olarakester yalarn kullanmnn uygun olduu sylenebilir.

    Elde edilen sonulara gre, silikon transformatr yanns atma kabiliyetinin dier yalardan daha dk olduugrlmektedir. Son yllarda gelitirilen ester bazl trans-formatr yann evre dostu olmasnn yannda, s atmakabiliyetinin de yksek olduu belirlenmitir. Mineral ya-larn s atma kabiliyetleri yksek olmasna ramen, evre-

    ekil 23.HzBasn Kayb Grai

    ekil 24.HzIs Aks Grai

    ekil 22.Sentetik Transformatr Yann Radyatr Giriindeki Basn Dalm

    ye olan olumsuz etkilerinden dolay yerleim merkezlerineyakn blgelerde bulunan transformatrlerde kullanm tercihedilmemelidir.

    Avrupa lkelerinde, Amerika Birleik Devletlerinde ve sonyllarda lkemizde kurulan rzgr trbinlerinde ve gkdelen-lerde ve yerleime yakn blgelerde yksek parlama noktas-na sahip olduklar iin ester bazl veya sentetik transformatryalar tercih edilmektedir. Gnmze kadar mineral ya ile

    soutulmas talep edilen transformatrler, son yllarda farkltip (ester, sentetik vb.) ve dk scaklkta viskozitesi yksekya tipleri ile soutulmas talep edilmektedir.

    Bu alma, ONAN soutma tipinde, tam ykte almaktaolan bir transformatrde bulunan radyatr dilimindeki karar-l ak davrann ve radyatr diliminde farkl ya tiplerininkullanmnn aka etkisini belirlemek amac ile gerekleti-rilmitir. Bu alma yntemi kullanlarak cold-start olarakadlandrlan dk scaklklarda almaya balayan bir trans-formatrde mevcut radyatr ak kanal incelemeleri gerek-letirilecektir. Simlasyon sonularna gre radyatr kanallleri ve geometrisinde yaplmas gereken iyiletirmelerbelirlenecektir. almalar bir transformatrde s dalmnve hot-spot scaklklarn belirlemek zere birok dilimden

    oluan radyatr gruplarnn analizleri ile devam edecektir.Radyatrde olduu gibi, transformatr sargsnda da ya ka-nallar bulunmaktadr. Sarg iindeki kanallarda gerekleenya ak ve s transferi belirlenecektir.

    TEEKKRBu almaya destek vererek katkda bulunan BalkesirElektromekanik Sanayi Tesisleri A. (BEST A.) ve AR-GEMerkezine teekkr ederiz.

    KAYNAKA

    1. Hochart, B. 1987. Power Transformer Handbook, Butter-

    worths, London.

    2. Karsai, K., Kernyi, D., Kiss, L.1987. Large Power Trans-

    formers, Elsevier Science Publishers, ISBN no: 0-444-99511-

    0, Hungary.

    3. Cengel, Y. A., Cimbala, J. M.2010. Fluid Mechanics: Funda-

    mentals and Applications, McGraw-Hill Companies, Inc. New

    York, USA.

    4. International Electrotechnical Commitee. 2005. IEC 60076-7.

    Power TransformersLoading Guide for Oil-Immersed Power

    Transformers, Geneva, Switzerland.

    ktidarn, kamusal denetimi gerileten uygulamalar, halkncan gvenliini ortadan kaldrmakla birlikte, Odamzn hiz-met alanlarnn daralmasna da yol amaktadr.

    Btn ekonomik zorluklara ramen, bilimsel gerekliklernda, mhendislik uygulamalarnn nemini ortaya ko-

    yan raporlar yaynlama; mesleimizi gelitirmeye ve top -lumu bilinlendirmeye ynelik blten, dergi, kitap, brorvb. yayn almalarmz srdrme kararllndayz.

    Bu nedenle sizlere ve halkmza verdiimiz hizmetlerin ya-nnda ok temsili kaldna inandmz yelik aidatlarnndenmesi konusunda katklarnz bekliyoruz.

    https://aidat.mmo.org.tr

    Bugn, her zamankindendaha fazla siz deerliyelerimizin rgtl gcneihtiya duymaktayz.

    DEERL

    YELERMZE