Panevropski Univerzitet Apeiron

Banja Luka

Predmet: KOMPJUTERSKA GRAFIKA I DIZAJN

Tema: HRONOLOGIJA RAZVOJA OS WINDOWS

SEMINARSKI RAD

Student: Marko Vukić 55-13/RPI Mentor: Prof.dr Nedim Smailović

Banja Luka, april 2015.

SADRŽAJ

SADRŽAJ.................................................................................................................................................2

UVOD......................................................................................................................................................3

ISTORIJA UKRATKO.................................................................................................................................3

WINDOWS 1.0/2.0/2.1x.........................................................................................................................4

WINDOWS 3.0/3.1..................................................................................................................................5

WINDOWS 9x.........................................................................................................................................6

WINDOWS NT.........................................................................................................................................7

WINDOWS XP.........................................................................................................................................8

WINDOWS VISTA..................................................................................................................................10

WINDOWS 7.........................................................................................................................................11

WINDOWS 8/8.1...................................................................................................................................12

WINDOWS 10.......................................................................................................................................13

ZAKLJUČAK...........................................................................................................................................13

LITERATURA..........................................................................................................................................14

2

UVODOperativni sistem Microsoft Windows na tržištu se pojavio prvi put 1985. godine, stvoren je od strane kompanije Microsoft koju su osnovali Bill Gates i Paul Allen 1975. godine. Kompanija Microsoft ima još hardverskih i softverskih proizvoda ali je Microsoft Windows najzastupljeniji, danas se koristi kao operativni sistem na većini računara. Na početku je zamišljen kao grafička operativna ljuska za sistem MS-DOS jer je bio izražen interes za grafičkim radnim okruženjem. On u osnovi omogućava pokretanje aplikacija i organizovanje podataka, uz sam operativni sistem dolazi dosta aplikacija za pisanje i čitanje jednostavnih dokumenata i slika, korištenje interneta i e-mail pošte.

ISTORIJA UKRATKOMicrosoft je najprije razvio MS-DOS, nakon toga logičan nastavak je bio Windows sa grafičkim korisničkim interfejsom kao odgovor na Apple-ov sistem sa grafičkim interfejsom koji se pojavio na tržistu 1984. godine. Pored grafičkog interfejsa značajan pomak je bio miš koji se od tada koristi kao glavna ulazna jedinica. Prva verzija ovog operativnog sistema bila je Windows 1.0, ali značajni uspjeh je postigla verzija 2.0 iako je i ona bila iza ostalih sistema koji su se nalazili na tržištu da bi sa verzijom 3.0 Windows zauzeo vodeće mjesto na tržištu. Windows 3.0 je na tržištu od 1990. godine, naslijedio ga je Windows NT 1993. godine.

Hronološka lista OS Windows:

DOS - jezgra (kernel) 1985. Windows 1.0 1987. Windows 2.0 1990. Windows 3.0 1992. Windows 3.1 1992. Windows for Workgroups 3.1 1993. Windows for Workgroups 3.11 1995. Windows 95 1998. Windows 98 1999. Windows 98 Second Edition 2000. Windows Millennium Edition (Me) 1993. Windows NT 3.1 1994. Windows NT 3.5

1995. Windows NT 3.51 1996. Windows NT 4.0 2000. Windows 2000 2001. Windows XP 2003. Windows Server 2003 2005. Windows Media Center 2005 2006. Windows XP 64-bit Edition 2007. Windows Vista 2008. Windows Server 2008. 2009. Windows 7 2012. Windows 82014. Windows 8.1

3

slika 1: Windows logo

WINDOWS 1.0/2.0/2.1xIstorija Windowsa zapravo počinje 1981. kada Chase Bishop počinje raditi na Windowsu 1.0 koji je objavljen 1983. godine, a službeno izdat 1985. Već tada je bio konkurencija Apple operativnom sistemu ali ne dostiže njegovu popularnost. Zapravo, Windows 1.0 i nije bio potpun operativni sistem već nadogradnja za MS-DOS. Posjedovao je osnovne aplikacije kao što su: clock, control panel, calculator, paint, notepad, calendar. Prepoznatiljiva vezuelna karakteristika ove prve verzije je bila ne dopuštanje da se prozori preklapaju već su oni bili uređeni pozicijski, jedino su se dijaloške kutije mogle pojaviti preko drugih prozora.U decembru 1987. godine izdat je Windows 2.0, imao je dosta poboljšanja na području upravljanja korisničkim interfejsom i memorijom te je odmah dobio veću popularnost od prethodnika. Več verzija 2.03 omogućava preklapanje prozora u odnosu na stariju verziju koja je imala „ikonske prozore“. Još jedna bitna novost ove verzije bile su sofisiciranije prečice tastature te mogućnost korištenja raširene memorije.Naredna verzija Microsoft operativnog sistema bio je Windows 2.1, zapravo, on se sastojao od dvije verzije, to su bili Windows/286 i Windows/386. Windows/386 je koristio virtualni 8086 način od intelovog procesora 80386, podržavao je multitasking zbog nekih programa za DOS i stranični memoriski model koji je koristio proširenu memoriju za emuliranje raširene memorije dok windows/286 kako i samo ime kaže pokreću procesori 8086 i 80286 kompanije intel. Pokreće se u realnom načinu ali je omogućeno i korištenje visoko-memoriskog prostora. Sa potpunim paketom Windowsa u dodatku je bio runtime, te se sa ranijim verzijama Windowsa omogućeno pokretanje od strane trećeg lica za Windows sa Windowsa na MS-DOS čak i bez potponog sklopa mogućnosti Windowsa.Prve verzije Windowsa su bile pokretane na temelju MS-DOS-a i koriste usluge MS-DOS-a te zbog toga se smatraju grafičkim ljuskama, ipak, čak i tako minimalizovane prve verzije operativnog sistema Windows pretpostavljale su većinu tipičnih funkcija operativnog sistema, imali su svoj vlastiti izvršni format datoteka i vlastite drajvere uređaja (miš, tastatura, zvuk, grafika, printer). Windows je imao mogućnost pokretanja više grafičkih aplikacija istovremeno što nije bilo moguće u MS-DOS-u, za to je bio zaslužan kooperativni multitasking. Imao je i implementarno elaborativnu softversku virtualno memorisku šemu koja je bila zasnovana na segmantima i dopuštala je pokretanje aplikacija koje su bile veće od dozvoljene memorije. Resursi i kodni segmenti su očišćeni i ukinuti kada memorija postane deficitarna a podatkovni segmenti su pomjereni u memoriji kada je data aplikacija ustupila procesorsku kontrolu.

4

slika 2: interfejs Win 1.0

WINDOWS 3.0/3.11990. godine na tržištu se pojavljuje Windows 3.0, Microsoft je sa ovom verzijom značajno popravio dizajn, zaslugom prvenstveno zbog korištenja virtuelne memorije i učitljivih virtualniih drivera koji dozvoljavaju operativnom sistemu dijeljenje uređaja među višeprogramskim aplikacijama DOS-a. Pokretanje aplikacija u zaštićenom režimu rada je još jedna pozitivna strana

Windows 3.0 operativnog sistema, te samim tim aplikacije dobijaju pristup prema nekoliko megabajta iz memorije a ne morajun nužno učestvovati u softverskoj virtualno-memoriskoj šemi. Ovakav način rada aplikacija omogućuje da se one pokreću unutar istog adresnog prostora i segmentna memorija omogućuje bolji stepen zaštite. Korisnički interfejs je takođe poboljšan na 3.0 verziji, te su kritične operacije iz C-a kod ovog operativnog sistema prepisane u asembler1. Sva ova poboljšanja su dovela kompaniju Microsoft do prvog sistema koji je bio komercijalno uspješan, u prvih šest mjeseci prodano je 2 miliona kopija.

Naredna verzija je prodavana pod nazivom Microsoft Windows 3.1, prva verzija je izdana 1992. godine, posle je dograđena sa integrisanim peer-to-peer2 umrežavanjem pod nazivom Windows 3.11, podrška za ovaj sistem bila je aktuelna sve do 2001. godine.

1 asembler – prevodilac sa mašinskog na ljudima čitljiv jezik2 peer-to-peer – koncept umrežavanja računara bez poslužitelja

5

slika 3: windows 3.0

WINDOWS 9xNaredna verzija operativnog sistema iz Microsofta bio je Windows 95, kako i sam naziv kaže pojavio se 1995. godine, još uvijek zasnovan na MS-DOS-u predstavljao je podršku za 32-bitne aplikacije, plug&play hardver, zatim multitasking po privilegijama, imena datoteka dužine do 255 simbola i bio je dosta stabilniji od prehodnika. Novost operativnog sistema Windows 95 je bio redizajnirani, objektno orjentisan korisnički interfejs. Upravitelj programa je zamjenjen sa startnim menijem, taskbarom i windows explorerom. Ova verzija Windowsa predstavlja je veliki komercijalni uspjeh kompanije Microsoft, bio je zastupljen na većini računara u cijelom svijetu. Objavljen je u četiri servisna izdanja i svaki je bio ekvivalent servisnom paketu. Već prva verzija Windowsa 95 uključivala je Internet explorer pretraživač. Podrška za ovaj operativni sistem ja trajala do 2000. godine, posle je bila aktuelna proširena podrška još nekih godinu dana.

Nakon Windowsa 95 sledeći operativni sistem iz Microsofta bio je Windows 98, analogno nazivu izašao je na tržište 1998. godine. Ova verzija donosi novitete kao što je podrška za USB uređaje, ACPI, te hibernaciju i multi-monitorske konfiguracije. Internet explorer 4 je isto tako bio uključen u Windows 98 kroz aktivni dekstop a tu je i serija poboljšanja za Windows explorer ljusku koja je bila dostupna i za Windows 95. 1999. godine izdan je Windows 98 second edition koji je uključivao Internet explorer 5, kao i Windows media player. Podrška za ovaj operativni sistem je okončana 2002. godine, a produžena podrška je trajala do 2006.

2000. godine iz kompanije Microsoft dolazi novi operativni sistem pod nazivom Microsoft Windows Millenium edition, on je bio poslednja verzija Windowsa koji je bio zasnovan na MS-DOS-u. Windows Millenium je preuzeo neke vizuelne popravnke sa Windowsa NT i imao je kraće vrijeme učitavanja u odnosu na prethodne verzije. Takođe imao je više multimedijelnih sadržaja kao što su Windows media player 7, Windows movie maker, te dodatne sistemske alate kao što su bili System file protection i system restore. Ali ipak je zbog ove verzije Windows operativnog sistema kompanija Microsoft pretrpjela mnoge kritike jer je sistem bio nestabilan i spor, te nekompatibilan sa dosta hardvera i sličnih problema i tako završio neslavno sa epitetom jednog od najlošijih operativnih sistema svih vremena, čak se navodi da je bio 4. najlošiji proizvod svih vremena.

6

slika 4: windows 95

WINDOWS NTInžinjeri Microsofta i IBM-a su od 1988. godine radili na projektu Windowsa New Tehnology pod nazivom OS/2. Razvojni tim su predvodili programeri Dave Cutler i Mark Lucovsky. Njihov cilj je bio da naprave sistem koji bio bio siguran, višekorisnički operativni sistem koji bi bio POSIX kompatibilan te bi imao modularni, portabilni kernel sa multitastingom po privilegijama i podrškom za višestruke procesorske arhitekture. Iako je rađen paralelno sa Windowsom 3.0 razvojni tim je odlučio da Windows NT bude unapređen proširenim 32-bitnim ulazom od Windows API-a poznat kao Win32, imjesto da iskoriste one od OS/2, i kako je Win32 imao jednaku strukturu kao Windows API bilo je omogućeno korištenje postoječeg NT kernela. Tu dolazi do razilaska IBM-a i Microsofta, IBM se suprostavlja izmjenama i zarvija svoj OS/2 na svoju ruku dok Microsoft razvija prvi 32-bitni sistem poznat kao Windows NT.

Prva verzija Windowsa NT nosila je naziv Windows NT 3.1 sa ciljem da asocira na aktuelni Windows 3.0 i on je predstvaljen 1993. godine u verziji za računare i radne stanice. Nakon njega slijedio je Windows NT 3.5 koji je izdat 1994. godine, kod njega su se usredotočili na poboljšavanje performansi te podršku za novelom. Nakon NT-a 3.5 dolazi poboljšana verzija Windows NT 3.51 koji je izašao 1995. godine, odlikuju ga neka dodatna poboljšanja te podrška za PowerPC arhitekturu. 1996. godine na tržište dolazi Windows NT 4.0, to je praktično bio redizajn interfejsa od Windowsa 95. 2000. godine korporacija Microsoft izbacuje na tržište Windows 2000, on je naslednik Windowsa NT 4.0 s tim da se ukida naziv Windows NT jer nastoje naglasiti brend Windows.

7

slika 5: Windows 2000

WINDOWS XPKao produkt ujedinjenja Windowsa 9x sa arhitekturom kakvu je imao Windows NT 2001. godine kompanija Microsoft predstavlja tržištu Windows XP, to je bila naredna verzija Windows operativnog sistema i sa njom je Microsoft obećao promjene koje će riješiti probleme prethodnih verzija koje su zasnovane na DOS-u te poboljšati performanse samog sistema. Koristnički interfejs ove verzije je takođe značajno redizajniran, počevši od startnog menija koji je bio ažuriran, unapređenog Windows Explorera te poboljšane mrežne i multimedijalne mogućnosti, zatim Internet Explorer 6 i integraciju sa .NET passport microsoftovim servisom. Takođe Windows XP je dobio podršku modova i pomoć kako bi se osigurala kompatibilnost sistema sa ranijim verzijama Windowsa i funkcionalnos Remote Assistence-a.

Na početku je Windows XP bio u dva izdanja, to su bili Professional i Home edition. Home je bila osnovna verzija namjenjena običnim korisnicima dok je Professional predstavljao nešto napredniju varijantu sistema za poslovne i zahtjevnije korisnike. Nakon nekog vremena Windows XP je popraćen i Media Center verzijom koja je dizajnirana za home theater računare sa podrškom za DVD playback, DVR opcijama, TV karticom i udaljenim kontrolama. Posle je izdana jedna vertija Tablet PC Windowsa koja je bila namjenjena mobilnim uređajima sa osobinama tablet računara, ta verzja Windowsa je imala podršku za stylus unos olovkom i dodatnim aplikacijama na sličnoj bazi. Podrška za Windows XP je bila aktivna do 2009. godine, nakon toga je dostupna produžena podrška do 2014. Nakon Windowsa 2000 kompanija Microsooft je malo promjenila politiku za izdavanje serverskih operativnih sistema, tako je Windows XP server izdan 2003. godine a unapređen je 2005. verzijom Windows XP server 2003 R2.

Od 2000 godine pa nadalje Microsoft je značajno unapredio Windows operativne sisteme na svim poljima, to se još značajnije manifestovalo na Windows XP verziji. Tako je recimo višejezička podrška bila standardni sastavni dio operativnog sistema Windows, preko kontrolne kartice Region and Language mjenjao se jezik za interfejs i tastaturu. Komponente za sve jezike unosa koje podržava Windows automacki se instaliraju prilikom instalacije operativnog sistema dok su se datoteke za azijske jezike morale instalirati naknadno. Ovi jezični interfejsi su besplatni samo su pojedina izdanja Windowsa ograničena za neke jezike jer se prevodi većina operativnog sistema ali se zahtjeva neki bazni jezik sa kojim je Windows izdat u orginalu.

8

slika 6: Windows XP logo

Windows XP je podržavao Ithanium IA-64 arhitekturu, isto tako i serverska verzija iz 2003. godine, istovremeno su izašle i njihove kontra verzije x86 sa istim nazivom. Windows XP 64-bit edition koji je izdan 2005. godine je zadnji Windows koji je podržavao Ithanium, dok su serverski operativni sistemi zadržali ovu bazu sve do 2012. godine, tako je Windows Server 2008R2 zadnji Windows sa Ithanium bazom.

9

slika 7: Windows XP interfejs

WINDOWS VISTANaredni operativni sistem kompanije Microsoft je Windows Vista u početku poznat pod nazivom Windows Longhorn, u odnosu na prethodnika Windows XP imao je poboljšan i preuređen interfejs i dizajn i mnogo drugih novosti. 2006. godine u Microsoftu se počelo raditi na Windows Visti u beta verziji, iako je pod imenom Longhorn rad na ovom operativnom sistemu počeo nešto ranije 2001. godine kada su objavljenje prve informacije o novom operativnom sistemu iz Microsofta. Iako je plan bio da ovaj operativni sistem bude dostupan 2003. godine došlo je do nekih promjena u samom razvoju pa je rok produžen da bi se dodale nove funkcije i unaprijedio cjelokupan operativni sistem. Tako je 2005. godine bilo dostupno par verzija Windows Vista sistema koje su zainteresovani korisnici testirali i na kraju je izdana poslednja probna verzija pod nazivom RC1 koja je praktično sadržavala sve funkcije finalne verzije.

Windows Vista se pojavio u šest verzija, i to svaka kao 64-bitna i 32-bitna:

1. Windows Vista Starter2. Windows Vista Home Basic3. Windows Vista Home Premium4. Windows Vista Business5. Windows Vista Enterprise6. Windows Vista Ultimate

To su osnovne verzije dok su bile i posebne verzije za evropsko tržište pod nazivom Home Basic N te Business N, prodavale su se bez softvera za reprodukciju multimedijalnog sadržaja zbog nekih pravnih sporova sa Evropskom unijom zbog kršenja nekih autorskih prava. Još jedna od novosti ove verzije operativnog sistema u odnosu na prethodinke je bila podrška za različite profile korisnika.

Grafičko okruženje Windowsa se značajno promjenilo sa Vistom, počevši od same radne površine, pa zatim start menija i dekstop searcha ovaj operativni sistem je vizuelno bio dosta napredniji u odnosu na prethodnike što je zapaženo od strane većine korisnika i bio je značajan komercijalni napredak.

10

slika 8: Windows Vista

WINDOWS 7Nakon Viste 2009. godine Microsoft nastupa sa novim operativnim sistemom Windows 7. Naravno, isporučuje se već u običajenim verzijama od 32 i 64 bita. Paralelno sa njim se razvijao i Windows Server 2008 R2. Blackcomb je bio zvanični naziv za početak projekta znanog danas kao Windows 7, dapače, on je trebao biti u prodaji još 2005. godine ali zbog raznoraznih problema taj rok nije ispoštovan da bi posle Blackomb Microsoft nastavio razvijati pod nazivom Longhorn. Ipak, zbog nanovo velikog broja problema sve je poništeno i početo od temelja i ovaj projekt prelazi u Windows Vistu koja nije baš pozitivno prihvaćena. Poslije dolazi do još jednog preimenovavanja u Vienna-u te kasnije u finalni proizvod poznat pod nazivom Microsoft Windows 7.

Windows 7 je prvi put predstavljen na D6 konferenciji, tada ga je Steve Ballmer predstavio kao operativni sistem koji uključuje brojne novitete, ko što su recimo unaprijeđeni sistemi za upravljanje dodirom i prepoznavanje rukopisa, zatim podrška za virtuelne diskove, rad sa višejezgrenim procesorima je takođe podignut na novo razinu. Još jedna značajna promjena je bila naravno vizuelne prirode što dosta korisnika primjećuje na prvi pogled. Korištenje više grafičkih kartica različitih proizvođača je takođe omogućeno sa novim operativnim sistemom. Windows media center je isto tako dosta promjenjen i unaprenjen kao i Gadget za njega, onda su poboljšane multimediske sposobnosti i ugrađen PowerShell. Kalkulator je isto tako radizajniran, tu su sada novi modovi programer i statistika, kao i pretvaranje mjernih jedinica. U Control Panel je dodano dosta noviteta, neki od njih su ClearType Text Tuner, Display Color Calibration Wizard, Recovery itd. Windows Action Centar zajenio je Windows Security Centar iz prethodnih verzija.

Windows 7 je bio dostupan u više izdanja a to su: Windows 7 Starter, Windows 7 Home Premium, Windows 7 Professional, Windows 7 Ultimate. Starter je bio osnovna verzija namjenjena jednostavno korištenje na laptopima, Premium nešto napredniji za kućne korisnike a Professional i Ultimete za zahtjevnije korisnike.

11

slika 9: Windows 7

WINDOWS 8/8.1Naslijenik Windows 7 operativnog sistema je Windows 8, prvi put je predstavljen 2011. godine. Pored račununara ova verzija je značajno zastupljena na tabletima i kasnije mobilnim telefonima. Razvoj Windowsa 8 počeo je prije 2009. godine, i prije službenog predstavljanja bio je dostupan u tri verzije: Developed Preview, Consumer Preview i Relese Preview. Službeno Windows 8 je predstavljen 2012. godine u New Yorku i pušten je u prodaju. Windows 8 je baziran na Metro dizajnerskom jeziku, dolazi sa novim korisničkim interfejsom, zatim Internet Explorerom 10 i ima podršku za USB 3.0.

Windows 8 je plasiran u četiri izdanja a to su: Windows 8, Windows 8 pro, Windows 8 enterprise i Windows RT. Prva tri nisu ništa hardverski zahtjevniji od predhodnika Windowsa 7 dok je RT verzija namjenjena za tablet računarima koji koriste ARM arhitekturu i zato je nešto specifičniji što se tiče zahtjeva vezanih za hardver.

Windows 8 nije baš dobro prošao na tržištu tako da su iz Microsofta u kratkom roku plasirali novu verziju pod nazivom Windows 8.1 kao naslednika Windowsa 8, beta verzija je predstavljena već 2013. godine a nešto kasnije iste godine je bila dostupna i puna verzija ovog operativnog sistema. Iako su izdani u kratkom vremenskom razmaku Windows 8.1 nije nadograđena verzija Windowsa 8 već se operativni sistem mora zasebno instalirati iako je Windows 8.1 zapravo i zamišljen kao dodatak Windowsu 8 pod kodnim imenom Blue kada je započet 2013. godine u Microsoftu. Na kraju je dobio status zasebnog sistema i cilj je bio da popravi sve nedostatke Windowsa 8.

Kroz ingterfejs Windowsa 8 unapređena verzija se razlikovala sa opcijama za mjenjane veličine ikona u metro mmodu, kao i mjenjanje boja, zatim PC settings kao dodatnom opcijom koja je obuhvatala najbitnije alate a oni su se prije nalazili na dekstopu kao recimo Control Panel. Internet explorer 11 je isto tako bio sastavni dio Windowsa 8.1, kao i pojačana integracija sa SkyDrive-om. Nakon prethodne verzije 2014. Microsoft izbacuje na tržište Windows 8.1 Update sa novim pogodnostima.

12

slika 10: Windows 8

WINDOWS 10U najavi za 2015. godinu je i Windows 10 koji bi trebao biti uspješniji od prethodne verzije 8. Iz Microsofta kažu da bi to trebao biti sistem koji će ujediniti sve čime su korisnici bili zadovoljni kod Windowsa 8 sa pojedinim detaljima iz polularnog Windowsa 7, sa naravno još dosta unapređenja i poboljšanja.

ZAKLJUČAKDakle, kao što možemo zaključiti iz prethodno navedenog Microsoft je u golobalu napravio veoma dobar proizvod sa operativnim sistemom Windows, jedini veći konkurent je bio Apple sa svojim iOs sistemom ali ozbljna konkurencija je bio jedino u početku, danas se na većini rečunara koristi opreativni sistem Windows iz Microsofta. Kao i svaki drugi, pojedine verzije ovog proizvoda nisu odlično prošle na tržištu i bilo je par lošijih verzija ali generalno Windows je dobar operativni sistem koji zadovoljava većinu korisnika bilo da se radi o zahtjevnijm ili kućnim korisnicima. U zadnjih par godina probija se na tržište softvera za pametne mobilne telefone kao konkurencija Androidu i iOs-u.

13

slika 11: Windows 10

LITERATURA1. Microsoft Windows – Ivan Cindrić2. Windows NT – Zoran Škaljac3. Windows XP – Toni Drabik

14