Studime Posdiplomike

Fakulteti i Administratës publike dhe Shkencave Politike

Drejtimi: Shkenca Politike

Lënda:Konfliktet Ndërkombëtare dhe Ndëretnike

Tema:”Marrëveshja Kornizë e Ohrit”

Punoi:Burim Ahmedi dhe Fazli Asani Prof.Dr. Bejtush Gashi

ID: (116521) ID: (115329)

Tetovë 2012

Hyrje

Periudha e tranzicionit në Maqedoni është shoqëruar me tensione ndëretnike ku si temë

qëndrore ka mbizotruar cështja se cili është populli bartës në shtetin e ri. Maqedonasit, duke e

trajtuar vetveten si grupi thelbësor i sistemit politik, kanë vazhduar me ndërtimin e shtetit

maqedonas dhe identitetin nacional pa pajtimin e shqiptarëve, të cilët duke qenë popull autokton

në Maqedoni, gjithashtu e kanë kërkuar pjesën e tyre të shtetit.

Si pasojë e këtyre dy etniteteve numerikisht më të mëdha ndodhi mos respektimi i vlerave

demokratike, në një kuptim më të gjërë të fjalës që përfundoi me konfliktin e armatosur midis

forcave ushtarake policiore maqedonase dhe UCK-së si forcë ushtarake e shqiptarëve të

Maqedonisë.

Pas ndërprerjes së konfliktit ndëretnik ndërmjet popullit shqiptarë dhe atijë maqedonas

me ndërhyrjen e ndërkombëtarëve , palët pjesmarrëse në konflikt u pajtuan për një marrëveshje,

marrëveshje e cila do të përmbante disa të drejta të popullit shqiptarë, për të cilat populli ishte

përgatitur edhe në mënyrë ushtarake që ti fitojë këto të drejta.

Si rezultat i ndërhyrjes së ndërkombëtarëve u vendos për nënshkrimin e një dokumenti ku

në vargjet e këtijë dokumenti do të shkruhet fati i shqiptarëve të Maqedonisë, për të cilin fat

shqiptarët kishin sakrifikuar shumë ,dhe ky dokument mori emrin Marrëveshja Kornizë e Ohërit.

Marrëveshja korrnizë e Ohrit

Përmbajtja e e marrëveshjes korrnizë për zgjidhjen e situatës politike të sigurisë në

Maqedoni, që të hënën më 13 gusht 2001 edhe zyrtarisht, në gjuhën angleze e nënshkruan

kryetari i republikës së Maqedonisë, Boris Trikovski, Lideri i VMRO-DPMNE-së dhe

kryemistër Lubco Georgievski,lideri i LSDM Branko Cërvënkovski, i PPD-së Imer Imeri, dhe

PDSH-së Arbër Xhaferri. Në dokument, nënshkrime si dëshmitarë zyrtarë i vunë edhe lehtësuesit

ndërkombëtarë në dialog- Fransoa Leotar dhe Xhejms Perdju. Po e botojmë në tërsi edhe tre

aneksët e marrëveshjes:

Aneksi A-amandamentet kushtetuese ,

Aneksi B-ndryshimet në legjislacion,

Aneksi C-impelmentimi dhe masat e ndërtimit të besimit, për të cilat do të diskutohet dhe fjalën

e fundit do ta thotë kuvendi i Maqedonisë.

Pikat në tekstin e ardhshëm i japin kornizën e harmonizuar për sigurimin e ardhmërisë,

demokracisë, në Maqedoni dhe mundësimin e zhvillimit të mardhënieve më të afërta dhe më të

ingegruara ndërmjet republikës së Maqëdonisë dhe bashkësisë evroatlantike,kjo marrëveshje

kornizë do ta promocojë zhvillimin e qetë dhe harmonik të shoqërisë qytetare, duke respektuar

njëkohësisht identitetin dhe interesat e të gjithë qytetarëve të Maqedonisë.1

Marrëveshja Korrnizë në parim u pranua nga të dyja palët në konflikt si alternativë e

vetme për Maqedoninë dhe qytetarët e sajë. Disa analistë nënshkrimin e marrëveshjes e quajtën

si “datë” e nënshkrimit të paqes mes dy palëve të armatosura ose si fillim datë të një historie të re

për dy popujt më të mëdhenjë të RM-së. disa të tjerë këtë e quajtën shansë të fundit për

bashkjetesë në mes shqiptarëve dhe maqedonasëve në këtë nënqiell.2

1 Prof.Dr.Zemri Elezi, E Drejta Kushtetuese,Tetovë 2007, fq.2522 Friedrich Ebert Stiftung, Ndarja e pushtetit dhe zbatimi I marrëveshjes korrnizë të Ohrit Shkup 2008, fq.58

Nënshkrimi i Marrëveshjes së Ohrit, edhe pse për momentin u përjetua si “alternativa e

vetme”,nuk u mirpritë nga të gjitha strukturat e organizuara politike në vend. Evidente qenë

tendencat e devalvimit të kësajë marëvejeje edhe nga vetë sibjektet nënshkruese të sajë. Edhe

sotë e kësaj dite parashtrohet pyetja se”kush cka fitoi dhe kush cka humbi me nënshkrimin e

Marrëveshjes Korrnizë të Ohrit?”. Kur flasim për këtë marrëveshje që u quajtë të

jëtë”historike”,duhet patur parasyshë faktin se të gjitha aktivitetet e ndermarra për nënshkrimin

dhe përpjektet për jetsimin e sajë u adresohen ndërkombëtarëve.

Marrëveshja Korrnizë e Ohrit u pa si alternativë për të vendosur raporte të reja midis dy

popujve dhe si një garanci se të dyja palët përkushtohen për një ardhmëri të qëndrueshme të

Maqedonisë dhe inkuadrimin e sajë në strukturat evro-atlantike.3

Marrëveshja Korrnizë e Ohrit e vitit 2001, paraqet objekt trajtimi për ne pasi si rezultat i

sajë u miratuan ndryshimet kushtetuese në kushtetutën e Republikës së Maqedonisë dhe një sërë

ligjesh që ishin parapa në bazë të kësajë marrëveshje. Rëndësia e sajë bëhët më e madhe sepse

tashmë ajo është pjesë e sistemit kushtetues në Republikën e Maqedonisë dhe paraqet burim

formal për të drejtat kushtetuese të këti vendi.4

Marrëveshja Kornizë e Ohrit si burim formal i së drejtës kushtetuese. Marrëveshja

Kornizë e Ohërit e vitit 2001 paraqet burim formal sui generis të së drejtës kushtetuese në RM,

për arsye se nëpërmjet sajë u ndryshua preambula e kushtetutës së RM-së dhe dispozitat

kushtetuese që cënonin të drejtat e shqiptarëve në Maqedoni nëpërmjet katërmbëdhjet

amandamenteve kushtetuese. Në marrveshjen përfshihen edhe ndryshimet në legjislacion duke u

përfshirë edhe disa ligje organike. Është me rëndësi të theksohet se kishte zëra nga qarqet

maqedonase që të ngrihet procedura e vlersimit të kushtetushmërisë së Marrveshjes së Ohrit para

Gjykatës Kushtetuese me pretendimin se ishte një marrëveshje kundër kushtetutës së RM-së.

Gjykata kushtetuese refuzoi të bëjë vlersimin e kushtetutshmërisë me faktin se kjo ishte një

marrëveshje me karakter politik.

3 Prof.Dr.Agni Aliu dhe Esat Stavileci,Qeverisja Lokale,Tetovë-Prishtinë 2009,fq.1184 Dr.Mersim Maksuti, E Drejta Kushtetuese, Tetovë 2010, fq.251

Faktorët ndërkombëtar vlersojnë se Marrëveshja e Ohrit është një marrëveshje e mirë,e

cila ndërton ardhmërinë e këti shteti, duke theksuar se rruga e RM-së deri në UE kalon nëpërmjet

Ohërit.5

Marrëveshja Korrnizë e Ohrit nga pikëpamja kushtetuese-politike paraqet një kompromis

të pa shmangëshëm lidhur me të drejtat kushtetuese të shqiptarëve duke pasur parasyshë

rrethanat në të cilat u zhvilluan këta procese. Marrëveshja Kornizë e Ohrit synon balancimin

ndërmjet tendencave konfliktore kushtetuese-politike që manifestoheshin midis shqiptarëve dhe

pushtetit maqedonas, ndërmjet konceptit të shtet formësis dhe tendencave për definim e

vazhdueshem të shqiptarëve si pakicë kombëtarë në Maqedoni. Nga ky synim balansimi u

definua pozita kushtetuese e shqiptarëve e përkufizuar me Marrëveshjen Korrnizë të Ohrit.

Shikuar nga këndvështrimi teorik dhe shkencorë mbi ndryshimet kushtetuese të miratuara

mundë të jepen disa vlerësime. Vlersimi i parë ka të bëjë në drejtim të forcimit të pushtetit lokal

dhe demokracisë lokale. Kjo shihet qartë në rritjen e kompetencave që ushtron pushteti lokal me

ato përpara ndryshimeve kushtetuese, ku me theks të vecantë do të ndalemi më vonë. Vlersimi i

dytë është se forcon karakterin unitarë të Maqedonisë. Dhe i treti, forcon karakterin qytetar. Në

bazë të dy vlerësimeve të fundit mundë të konstatojmë se, edhe pse tashmë, me ndryshimet

kushtetuese kanë ndryshuar procedura e sjelljes së disa ligjeve të caktuara, ngase kërkohet

pëlqimi i një numri të caktuar të deputetve shqipëtarë, me këtë asesi nuk rrezikohet karakteri

unitarë i shtetit për arsye se këto ndryshime nuk ndikojnë në ndërrimin e karaktërit dhe pozitës së

organeve të shtetit që, nënkuptojnë atë formë të organizimit shtetëror në të cilën pushteti

shtetëror u takonë organeve qëndrorë në Maqedoni. Gjithsesi, këtu kemi të bëjmë pra me një

kushtetutë, një sovranitet shtetëror(unik), një lëgjislacion, unitetitn e shtetësis dhe organizatës

shtetërore, etj. Për sa i përket raportit midis organeve qëndrore dhe të njësive lokale, në bazë të

ndryshimeve kushtetuese, mundë të flasim për një shtet unitarë të decentralizuar në Maqedoni,

për arsye se organet jo qëndrore gëzojnë një masë pavarësie në raport me organet qëndrore,

pavarësi kjo e cila u përkufizia me ligjin e ri mbi qeverisjen lokale e garantuar me kushtetutën e

këti shteti.

Më terminologjinë politike maqedonase, si sinonim i mënyrës së këtillë të organizimit

dhe ushtrimit të pushtetit, jo me vendë ka nënkuptuar unitarizmin, centralizmin politik që vinte

5 Po aty, fq.43

në shprehje në dominimin e kombit më të madhë maqedonas ndaj atijë shqiptarë. Ky unitarizëm i

deritashëm maqedonas paraqitej si ideologji nacionaliste e kombit më të madh, nëpërmjet të së

cilës mohohej identiteti dhe subjektiviteti i shqiptarëve. Sipas vlerësimit të tretë, forcimit të

karakterit qytetarë më duhet të pranoj së këto ndryshime kushtetuese shtrihen në një masë dhe në

avancimin e të drejtave me karakter kolektivë nacional për arsye se shqiptarët vetëm si të tillë

mund ta ndiejnë veten të barabartë deri diku me maqedonasit. Sipas mendimit teorik, nuk ka të

drejta, reale, nëse nuk nisemi nga të drejtat politike themelore të njereut, të qytetarit nëse lirit dhe

të drejtat nuk kuptohen, nuk garantohen dhe nuk realizohen si të drejta kolektive. Pra, në baza të

tilla, MO vendosë qytetarin në mesin e sistemit kushtetues dhe politik duke përmbushur të gjitha

vullnetet e cdo individi vec e vec dhe kolektiviteteve të tyre bashkarisht për arritjen e paqes,

demokracise, progresit dhe harmonisë së përgjithshme. Ku edhe në vetë tekstin e MO theksohet

se “kjo marrëveshje kornizë do ta promovojë zhvillimin e qetë dhe harmonik të shoqërisë

qytetare duke respektuar një kohësisht identitetin etnik dhe interesat e të gjithë qytetarëve të

Maqedonisë.6

Marrëveshja e Ohrit është një dokument i cili vendosi parimet bazë të një shteti qytetarë.

Përkundër pretendimeve të konstitucionalistve maqedonas se intervenimet në preambulën e

kushtetutës janë bërë në shpirtin e konstitucionalizimit evropian dhe shkëputjes radikale nga

koncepti tradicional i shtetit komb, “ndryshimet në kushtetutë ishim më shumë në nivel të

terminologjisë se sa parimeve”. Në preambullë në vend që të thuhet “nacionaliteti shqiptarë”,

tani thuhet “pjesë e popullit shqiptarë”. Gjithkundë tjetër nacionaliteteve u referohet me term

neutral “komunitetet” ose “qytetarë një njesitë administrative ku së paku 20% e tyre flasin gjuhë

tjera nga ajo maqedonase” sistemi dy nivelesh “populli maqedonas” dhe “pjesët e popujve”, si

dhe venia në një vi e shqiptarëve me komunitetet tjera jo maqedonase, akoma mbajnë recidiva të

kushtetutës jugosllave te 1974.7

Respektimi i identiteteve etnike, siqë parashihej me Marrëvesjen Korrnizë të Ohrit, ishte

paraparë që të arrihej me pjesmarrjen e pakicave në organet shtetërore dhe në jetën publike të

shtetit dhe përmisimin e të drejtave të tyre kulturore. Karakteri unitar i shtetit nënkuptonte nivel

6 Po aty, fq. 253-2547 Blerim Reka, 10 vite Mrrwveshja Kornizw e Ohrit Tetovë 2011, fq.94

më të lartë të decentralizimit dhe vetëadministrim lokal më të gjerë nga ajo që është paraparë në

kushtetutën e RM-së prej 1991.8

Marrëveshaj Kornizë e Ohrit e ka transformuar Maqedoninë nga shteti nacional i

vetëdefinuar me koalicion jo formal të madh në shtet që lëkundet mes shtetit nacional, shtetit

qytetarë dhe shtetit binacional me strukturë formale për ndarje të pushtetit. Me nënshkrimin e

Marrëveshjes më 13 gusht 2001 në Ohër nga pala shqiptare dhe maqedonase, nën patronazhin e

ndermjetsuzve ndërkombëtarë nga BE dhe SHBA, ajo i ka përcaktuar proceset ambicioze të

reformës legjislative, që kombinohet me masat e sigurisë për përfundimin e kryengritjes së UCK-

së, dhe kthimin e teritoreve të konfliktit në kontroll qeveritarë. Marrëveshja përcakton disa

ndryshime kushtetuese, të cilat janë miratuar në fundë të vitit 2001 dhe fillim të vitit 2002 nga

Kuvendi i Maqedonisë. Me këto ndryshime jepet status zyrtarë për gjuhët që fliten nga më tepër

se 20% e popullatës(gjegjësisht shqiptarët), prezentohet sistemi i shumicës së dyfisht(që përbëhët

nga shumica e votave në Kuvend dhe shumisa e votave të pakicave) për fushat kryesore të

legjislativës, krijohet përfaqësimi i barabartë për administratën publike në nivel nacional dhe

lokal, vendoset decentralizimi dhe reforma e pushtetit lokal, si dhe përcaktohet rruga për krijimin

e policisë multietnike.

Më tejë kjo marrëveshje e ka paraparë edhe realizimin e regjistrimit të ri të popullatës(pas

regjistrimit jugosllav në vitin 1991 dhe regjistrimit në vitin 1994 nën vëzhgim ndërkombëtar)

nën mbikqyrje ndërkombëtare, me qëllim që të përfundohet mosmarrveshja për numrin e

popullatës shqiptare, si dhe për lehtësimin e prezantimit të përfaqësimit të barabartë.9

8 Po aty,fq.1299 Friedrich Ebert Stiftung, Ndarja e pushtetit dhe zbatimi I marrëveshjes korrnizë të Ohrit Shkup 2008, fq.21-22

Përbërja e Marrveshjes Kornizë të Ohrit

1. Parimet themelore

1.1. Tërësisht dhe pa kusht hudhet poshtë përdorimi i dhunës për realizimin e qëllimeve

politike. Vetëm zgjidhjet paqësore politike mund ta garantojnë stabilitetin dhe ardhmërinë

demokratike të Maqedonisë.

1.2. Sovraniteti dhe integriteti territorial i Maqedonisë dhe karakteri unitar i shtetit janë të

pashkelshëm dhe duhet të ruhen. Nuk ekzistojnë zgjidhje territoriale për çështjet etnike.

1.3. Karakteri shumetnik i shoqërisë maqedonase duhet të rruhet dhe të gjejë shprehjen e

vet në jetën publike.

1.4. Një shtet bashkëkohor demokratik, në rrjedhën natyrore të zhvillimit dhe krijimit të

vet, duhet vazhdimisht të sigurojë Kushtetutën e tij që tërësisht t'i plotësojë nevojat e të gjithë

qytetarëve të saj, në pajtim me standardet më të larta ndërkombëtare si dhe vet të zhvillohen

vazhdimisht.

1.5. Zhvillimi i pushtetit vendor është me rëndësi thelbësore për nxitjen e pjesëmarrjes së

qytetarëve në jetën demokratike dhe për përparimin e respektimit të identitetit të bashkësive.

2. Ndërprerja e armiqësive

2.1. Palët e theksojnë rëndësinë e angazhimeve të 5 korrikut 2001. Do të ketë ndërprerje

të tërësishme të armiqësive, çarmatimin e tërësishëm vullnetar të grupeve të armatosura etnike

shqiptare, dhe shpërndarjen e tyre të tërësishme vullnetare. Ata e pranojnë faktin se për marrjen e

Vendimit nga ana e NATO-s që të ndihmojë në këtë kontekst do të nevojitet vendosja e

ndërprerjes së përgjithshme, pa kushte dhe të pakufizuar të zjarrit, pëlqimin për zgjidhjen

politike të problemeve të këtij vendi, angazhimin e qartë të grupeve të armatosura që

vullnetarisht të çarmatosen, dhe pranimin e të gjitha palëve kontraktuese për kushtet dhe

kufizimet, në kuadër të të cilëve do të veprojnë forcat e NATO-s.

3. Zhvillimi i pushtetit të decentralizuar

3.1. Do të miratohet Ligji i reviduar i pushtetit lokal, me të cilin do të forcohen

autorizimet e përfaqësuesve të zgjedhur vendor dhe dukshëm do të rriten kompetencat e tyre në

pajtim me Kushtetutën (sikurse janë ndryshimet në pajtim me aneksin A dhe Kartën europiane të

pushtetit lokal me ç'rast do të shprehët parimi i organizimit vertikal, i cili momentalisht është në

fuqi në Bashkimin Europian. Kompetencat e shtuara, para së gjithash kanë të bëjnë me sferat e

shërbimeve publike, urbanistike dhe planifikimin rural, me mborjtjen e ambientit të jetesës,

zhvillimin ekonomik lokal, kultturën, financat lokale, arsimimin, mbrojtjen sociale dhe

shëndetësore. Do të miratohet ligji për financimin e pushtetit shtetëror me qëllim që të sigurohet

sistemi përkatës i financimit, për t’iu mundësuar autoriteteve vendore ti plotësojnë të gjithë

kompetencat e tyre.

3.2. Brenda një viti pas përfundimit të regjistrimit të ri, i cili nën mbikqyrjen

ndërkombëtare do të zbatohet deri në mbarim të vitit 2001, do të revidohen kufijtë komunal.

Revidimi i kufijve komunal do të zbatohet nga autoritetet lokale dhe nacionale, me pjesëmarrjen

ndërkombëtare.

3.3. Me qëllim që të sigurohet se policia është e vetëdijshme dhe përgjegjëse për nevojat

dhe interesat e popullatës lokale, kryeshefat lokal të policisë do t'i zgjedhin këshilltarët e

komunave nga lista e kandidatëve, të propozuar nga Ministria e Punëve të Brendshme dhe të

njëjtit rregullisht do të komunikojnë me këshillat. Ministria e Punëve të Brendshme do ta mbajë

autorizimin për shkarkimin e kryeshefave lokal të policisë në pajtim me ligjin

4. Mosdiskriminimi dhe përfaqësimi i drejtë

4.1. Tërësisht do të respektohet parimi i mosdiskriminimit dhe trajtimit të barabartë të të

gjithë personave para ligjit. Ky parim do të aplikohet sidomos në raport me punësimet në

administratën publike dhe në ndërmarrje publike, si dhe te qasja deri te financimi publik për

zhvillimin e aktiviteteve afariste.

4.2. Në ligjet me të cilët rregullohen punësimet në administratën publike do të përmbahen

masat me të cilat do të sigurohet përfaqësimi i drejtë i bashkësive në të gjitha organet qendrore

dhe lokale publike dhe në të gjitha nivelet e punësimit në këto organe, duke respektuar

njëkohësisht rregullat e kompetencës dhe integritetit, me të cilët udhëhiqet administrata publike.

Autoritetet do të ndërmarrin aktivitet për ta korrigjuar mosekuilibrin ekzistues në përbërjen e

administratës publike, sidomos përmes punësimit të pjesëtarëve të bashkësive me përfaqësim të

pamjaftueshëm. Një vëmendje e posaçme do t'i kushtohet faktit që të sigurohet sa është e

mundshme më shpejtë që shërbimet policore në përgjithësi ta shprehin përbërjen dhe

shpërndarjen e popullatës së Maqedonisë, sikurse është theksuar në Aneksin C.

4.3. Për Gjykatën Kushtetuese 1/3 e gjykatësve do të zgjidhet nga kuvendi me shumicën e

numrit të përgjithshëm të deputetëve që do të përmbajë shumicën e numrit të përgjithshëm të

deputetëve të cilët pohojnë se i takojnë bashkësive që nuk janë popullatë shumicë në Maqedoni.

Kjo procedurë do të aplikohet edhe gjatë zgjedhjes së Avokatit Popullor dhe tre anëtarëve të

këshillit gjyqësor

5.Procedura e posacme kuvendore

5.1. Në nivelin qendror, amendamentet kushtetuese dhe Ligji i Pushtetit Lokal, nuk do të

mund të miratohen pa shumicën kualifikuese të 2/3 të votave, në kuadër të asaj që duhet të ketë

shumicën e votave të deputetëve të cilët pohojnë se iu takojnë bashkësive të cilët nuk janë

popullatë shumicë në Maqedoni.

5.2. Për nxjerrjen e ligjeve që drejtpërsëdrejti kanë të bëjnë me kulturën, përdorimin e

gjuhës, arsimit, dokumenteve personale dhe përdorimit të simboleve, si dhe të ligjeve për

financim lokal, zgjedhjet vendore, për qytetin e Shkupit dhe për kufijtë komunal do të duhet të

ekzistojë shumica e votave në kuadër të saj që duhet të ketë shumicën e votave të deputetëve të

cilët pohojnë se iu takojnë bashkësive që nuk janë popullatë shumicë në Maqedoni.

6. Arsimimi dhe përdorimi i gjuhëve

6.1. Lidhur me shkollimin fillor dhe të mesëm, mësimi do të zhvillohet në gjuhën amtare

të nxënësve, e njëkohësisht në mbarë Maqedoninë do të aplikohen standardet e unifikuara për

programet akademike.

6.2. Financimi nga shteti do të sigurohet për arsimimin sipëror në gjuhët të cilën e flasin

të paktën 20 për qind e popullatës në Maqedoni, e në bazë të marrëveshjeve të posaçme.

6.3. Gjatë regjistrimit në universitetet shtetërore të studentëve të rinjë të cilët iu takojnë

bashkësive që nuk janë popullatë shumicë në Maqedoni do të aplikohet parimi i diskriminimit

pozitiv, gjithnjë derisa regjistrimi nuk e shpreh si duhet përbërjen e popullatës në Maqedoni.

6.4. Në tërë Republikën e Maqedonisë dhe në marrëdhëniet ndërkombëtare gjuhë zyrtare

është gjuha maqedonase.

6.5. Cilado gjuhë tjetër të cilën e flasin të paktën 20 për qind e popullatës, poashtu është

gjuhë zyrtare, sikurse është arsyetuar këtu. Në organet e Republikës së Maqedonisë, cilado gjuhë

zyrtare tjetër nga maqedonishtja mund të përdoret në pajtim me ligjin, sikurse është elaboruar më

tej në aneksin B. Cilido person që jeton në njësinë e pushtetit vendor në të cilin të paktën 20 për

qind e popullatës flasin gjuhë zyrtare ndryshe nga maqedonishtja mund të përdorë cilëndo gjuhë

zyrtare për të komunikuar me zyren rajonale të pushtetit qendror, kompetent për këtë komunë;

zyra e tillë do të përgjigjet në atë gjuhë në mënyrë plotësuese në maqedonishte. Cilido person

mund ta përdor cilëndo gjuhë zyrtare për të komunikuar me zyren kryesore të pushtetit qendror, e

cila do t'i përgjigjet në atë gjuhë, në mënyrë plotësuese në maqedonisht.

6.6. Lidhur me pushtetin vendor në komunat ku bashkësia e caktuar përbën të paktën 20

për qind e popullatës së komunës, gjuha e asaj bashkësie do të përdoret si gjuhë zyrtare, në

mënyrë plotësuese maqedonishtja. Në raport me gjuhët, të cilët flasin të paktën 20 për qind të

popullës së komunës autoritetit lokale në mënyrë demokratike do të vendosin për përdorimin e

saj në organet publike.

6.7. Në procedurat penale dhe qytetare gjyqësore të cilitdo nivel, personi i akuzuar ose

cilado palë do të ketë të drejtë të përkthimit në shpenzim të shtetit të të gjitha procedurave, si dhe

të dokumenteve në pajtim me dokumentet përkatëse të Këshillit të Evropës.

6.8. Cilat do dokumente personale të qytetarëve që flasin gjuhën zyrtare ndryshe nga

maqedonishtja poashtu do të lëshohen në atë gjuhë, në mënyrë plotësuese në gjuhën maqedonase

në pajtim me ligjin.

7. Shprehja e identitetit

7.1. Lidhur me simbolet, pranë simbolit të Republikës së Maqedonisë, autoritetet

vendore do ta kenë lirinë që në anën e parë të objekteve publike vendore të vendosin simbolet me

të cilët shënohet identiteti i bashkësisë e cila është në shumicë në komunë, me respektimin e

rregullave dhe zbatimeve ndërkombëtare.

8. Implementimi

8.1. Amendamentet kushtetuese të propozuara në Aneksin A, menjëherë do të

prezentohen para kuvendit. Palët do t'i ndërmarrin të gjitha masat për ta siguruar miratimin e

këtyre amendamenteve në periudhën prej 45 ditë pas nënshkrimit të kësaj Marrëveshje Kornizë.

8.2. Miratimi i ndryshimeve në legjislacion, të përcaktuara në Aneksin B, do të jenë në

pajtim me dinamikën e theksuar atje.

8.3. Palët i bëjnë thirrje komunitetit ndërkombëtar, që sa më shpejt ta thirrin konferencën

e donatorëve në të cilën sidomos do të bisedohet për ndihmën makrofinanciare; përkrahjen e

financimit të masave që do të ndërmerren për nevojat e implementimit të kësaj marrëveshje

kornizë, duke përfshirë edhe masat e forcimit të pushtetit vendor; dhe revitalizimin dhe ndërtimin

e rajoneve të goditura nga luftimet.

9. Anekset

Anekset vijuese janë pjesë përbërëse e kësaj Marrëveshje Kornizë.

A. Amendamentet kushtetuese

B. Ndryshimet në legjislacion

C. Implementimi dhe masat e ndërtimit të besimit.

10. Dispozitat përfundimtare

10.1. Kjo marrëveshje hyn në fuqi me nënshkrimin e saj.

10.2. Verzioni në gjuhën angleze i kësaj marrëveshje është verzioni i vetëm autentik.

10.3. Kjo marrëveshje u zhvillua nën patronatin e kryetarit Boris Trajkovski.

Përfundimi

Marrëveshja Kornizë e Ohrit është shembull i suksesshëm për përfundimin e konfliktit të

përshkallëzuar dhe mënjanimin e frikës nga përsëritja e konfliktit.

Marrëveshja e Ohrit nuk është meny restoranti, për të zgjedhur cka na pëlqen e cka nuk

na pëlqen, por një dokument i garantuar ndërkombëtarisht, me obligime të qarta juridike, me

bartës konkret dhe afate të sakta implementuese.

Fundja pas amandamenteve kushtetuese, MO ka edhe fuqinë konstitucionale. Andaj,

implementimi apo mos implementimi i sajë dëshmon për ekzistencën apo mos ekzistimin e

vullnetit politik për të ndërtuar një Maqedoni të re euroatlantike.

MO nuk duhet t’i lihet interpretimeve të lira, por implementimit të plotë-si të shpirtit

ashtu edhe të normës së sajë.besoj se, së paku sot, pas 12 vitesh, është kuptuar se kjo

marrëveshje ishte dokument pajtimi dhe kompromisi që ruajti ekzistencën e këti shteti. Prandaj

krejt në fund pas vitit 2001, Maqedonia nuk mund të vazhdojë të funksionojë si para këti viti. Si

shtet multietnik, nuk mund të funksionojë me norma mono etnike. Maqedonia mund të ekzistojë

vetëm si shtet shumetnik dhe demokratik, i bashkëponarëve të barabartë dhe sovran