มารตน ลเธอร คง จเนยร (Martin Luther King, Jr.) โดย น.ส.นภาภรณ ใหมชมภ รหส 521910212 Sec.001 1

I. บทนา

“…. ผมฝนวาสกวนหน� ง มนษยจะไมตดสนวา ใครเปนอยางไร เพยงดวยสของผว แตตดสนดวยเน+อหาของความเปนคนของเขา ….”

(ตดตอนจากสนทรพจนของ มารตน ลเธอร คง จเนยร ณ ลานอนสาวรยอดตประธานาธบดอบราฮม ลนคอลน กรงวอชงตน ในวนท� 28 สงหาคม 1963)

ปจจบนประเทศสหรฐอเมรกาไดถกพฒนาจนเปนดนแดนแหงสทธเสรภาพ ประชาธปไตย และความเสมอภาคในโอกาส ทกคนมสทธและเสรภาพอยางเทาเทยมกน แต ในอดตประเทศสหรฐอเมรกามปญหาความขดแยงอยางรนแรงระหวางคนตางสผว ประเทศสหรฐอเมรกาเปนดนแดนท�คนผวขาวไดอพยพเขามาต+งรกรากและปกครองประเทศน+มาโดยตลอด สาหรบคนผวสในตอนแรกไดถกนามาเพ�อเปนแรงงานทาสสาหรบพฒนาประเทศในระยะเร�มแรก ความเปนมาของคนผวสในประเทศสหรฐอเมรกามาแบบไรคา หลงจากเขายดครองดนแดนของเผาอนเดยนแดงดวยการขบไล เขนฆา และกกขงแลว คนองกฤษท�เพ�งอพยพเขามาอยขาดแรงงาน ฉะน+นการท�ประเทศองกฤษมประเทศอาณานคมอยในแถบแอฟรกาใต ไดกลายเปนผลประโยชนเพ�มมาอกอยางหน�ง คนผวสไดกลายมาเปนแรงงานทาส เพ�อสรางส�งกอสรางในประเทศสหรฐอเมรกา ทางเลอกของคนผวดาในตอนน+นคอ ทาตอไป กบ ความตาย

ในชวงป ค.ศ.1861 – 1865 (พ.ศ.2404 - 2408) เกดสงครามกลางเมองในประเทศสหรฐอเมรกา เพราะระหวางรฐทางภาคเหนอไมสนบสนนระบบทาส และภาคใตมแรงงานในการผลตสวนใหญเปน ทาสผวส สงครามการเมองส+ นสดลงดวยชยชนะของฝายเหนอ สหรฐอเมรกาไดแกไขรฐธรรมนญ คร+ งท� 13 ยกเลกระบบทาส ทาสผวสถกปลดปลอยใหเปนอสระจากการกดข�ขมเหง และการเอารดเอาเปรยบแตความขดแยงระหวางคนตางสผวกลบรนแรงข+นโดยเฉพาะในมลรฐภาคใต จนถงสมยประธานาธบดจอหน เอฟ. เคนเนด+ จงแกรฐธรรมนญวา “การแบงแยกผว ศาสนา เพศ เปนส�งผดกฎหมาย พลเมองอเมรกนทกคนมสทธเสรภาพเทาเทยมกนตามกฎหมายแตกมการแบงแยกกนอย” ท าใหเกดองคกรลบช�อวา คร คลก แคลน ออกไลลาคนผวส เพราะไมสามารถรบความเสมอภาคระหวางคนผวขาวและคนเผาพนธแอฟรกาซ� งมประวตความเปนทาสได นอกจากน+คาวนจฉยของศาลสงสหรฐฯ ท�วา ความเสมอภาคท�แยกกนอยและแบงผวน+นขดรฐธรรมนญกลายเปนตวกระตนท�สาคญท�นาไปสการผานกฎหมายตางๆ เพ�อใหเกดความเสมอภาคระหวางคนสองผว การตอสของคนผวสตองผานการสญเสยมากมาย โดยมมารตน ลเธอร คง จเนยร เปนผนาในการเคล�อนไหวเรยกรองสทธพลเรอนและยงเปนผจดประกายความคดและความฝนของชาวอเมรกนผวส ใหสานกถงสทธความเปนมนษยและความเสมอภาคเย�ยงพลเมองท�พวกเขาพงไดรบจนนาไปสการปลดแอกจตวญญาณยอมรบความตอยต�าเย�ยงทาสท�ผอ�นยดเหยยดใหไปสความเปนเสรชน

มารตน ลเธอร คง จเนยร (Martin Luther King, Jr.)

II. ชวประวต

มารตน ลเธอร คง จเนยร ((พ.ศ. 2507) และผมบทบาทสาคญท�สดในชยชนะของชาวอเมรกนเช+อสดานสทธพลเมอง เกดเม�อวนท� 15 ของพวกชนผวดากลมใหญ และมกจะเปนเมองท�มเร�องเก�ยวกบการรองขอสทธแกพวกชนผวดาอยเสมอบดาเปนศาสนาจารยในนกายแบบตสตไมเทาเทยมกนท�มตอคนผวดารนแรกๆหนงสอช�อ อลเบรตา วลเล�ยม คง ครอบครวและอนเดยนแดง

มารตน ลเธอร คง จเนยรไดรบการศกษาจากวทยาลยมอรเฮาส แอตแลนตา จากวทยาลยการศาสนาโครเซอร รฐเพนซลเวเนย และจากมหาวทยาลยบอสตนบอสตนคอเรตตา สกอต นกศกษามหาวทยาลยการดนตรแหงนวองแลนดในเมโยแลนดา เดนนส, มารตน ลเธอร คง ท�สาม

ใน ค.ศ.1945 (พ.ศ.2488)เมองน+ เปนสญลกษณแหงความต�าตอยของพวกคนผวดา คนผวดาท�อยในเมองพลเมอง คนผวขาวในมอนตโกเมอร

1 นกายแบบตสต แยกตวจากครสตจกรแหงองกฤษ และมความเช�อม�นตอพระเยซแลว

Martin Luther King, Jr.) โดย น.ส.นภาภรณ ใหมชมภ รหส 521910212

(Martin Luther King, Jr.) เจาของรางวลโนเบลสาขาสนตภาพป คและผมบทบาทสาคญท�สดในชยชนะของชาวอเมรกนเช+อสายแอฟรกนในการตอส

15 มกราคม ค.ศ.1929 (พ.ศ. 2472) ท�เมองแอตแลนตาของพวกชนผวดากลมใหญ และมกจะเปนเมองท�มเร�องเก�ยวกบการรองขอสทธแกพวกชนผวดาอยเสมอ

แบบตสต1 ช�อสาธคณมารตน ลเธอร คง เปนผท�มบทบาทในการตอตานความไมเทาเทยมกนท�มตอคนผวดารนแรกๆ ของขบวนการตอตานเพ�อพวกชนผวดา สวนมารดาเปนอาจารยสอน

ครอบครวของมารตน ลเธอร คง จเนยร สบเช+อสายมาจากพวกแอฟรกน

ไดรบการศกษาจากวทยาลยมอรเฮาส แอตแลนตา จากวทยาลยการศาสนาโครเซอร รฐเพนซลเวเนย และจากมหาวทยาลยบอสตนบอสตน มารตน ลเธอร คง จเนยร

สกอต นกศกษามหาวทยาลยการดนตรแหงนวองแลนดในเมองบอสตมารตน ลเธอร คง ท�สาม, เดกซเตอรและเบอรนส อลเบรต

.2488) มารตน ลเธอร คง จเนยร ไดเดนทางไปมอนตโกเมอรเมองน+ เปนสญลกษณแหงความต�าตอยของพวกคนผวดา คนผวดาท�อยในเมองมอนตโกเมอร

มอนตโกเมอรมองคนผวดาเปนเสมอนหน� งวตถ เคร� องมอ หรอส� งของสาหรบ

แยกตวจากครสตจกรแหงองกฤษ ไมมพธลางบาปสาหรบเดกใหม แตมสาหรบผใหญซ� งรจกผดชอบแลว

521910212 Sec.001 2

เจาของรางวลโนเบลสาขาสนตภาพป ค.ศ.1964 ายแอฟรกนในการตอส

องแอตแลนตา เมองน+ เปนถ�นท�อยของพวกชนผวดากลมใหญ และมกจะเปนเมองท�มเร�องเก�ยวกบการรองขอสทธแกพวกชนผวดาอยเสมอ

เปนผท�มบทบาทในการตอตานความสวนมารดาเปนอาจารยสอน

สบเช+อสายมาจากพวกแอฟรกน

ไดรบการศกษาจากวทยาลยมอรเฮาส แอตแลนตา จากวทยาลยการศาสนามารตน ลเธอร คง จเนยรสมรสกบ

งบอสตน มบตรส� คน คอ

มอนตโกเมอร รฐแอละบามา มอนตโกเมอรไมอยในฐานะ

มองคนผวดาเปนเสมอนหน� งวตถ เคร� องมอ หรอส� งของสาหรบ

แตมสาหรบผใหญซ� งรจกผดชอบแลว

มารตน ลเธอร คง จเนยร (Martin Luther King, Jr.) โดย น.ส.นภาภรณ ใหมชมภ รหส 521910212 Sec.001 3

ท�จะใชสอย คนผวดาถกกดข�จากคนผวขาว ส� งท�ทาใหคนผวดาตองราคาญใจกคอ การแบงแยกผว ของผโดยสารโดยท�น�งตอนหนาส� ท�จะตองสงวนไวใหผโดยสารผวขาว และคนขบยงมอานาจท�จะส�งใหผโดยสารผวดา อยดานหนาลกข+ นใหผโดยสารผวขาวน�ง มารตน ลเธอร คง จเนยร ไดกลายเปนผนา ในการคว �าบาตรไมยอมรบการแบงแยกคนผวดาท�ไมใหโดยสารรถประจาทางรวมกบคนผวขาว เพราะการเหยยดผวเปนส�งท�บ�นทอนศกดa ศรความเปนมนษยอยางรายแรงซ� งอารยชนไมสมควรจะยอมรบ มารตน ลเธอร คง จเนยรถกเลอกใหเปนประธานของ Montagomory Improvement Association ท�กอต+งข+นเพ�อดาเนนการประทวงเปนเวลากวา 381 วนท�คนผวดาปฏเสธการใชบรการรถโดยสาร มารตน ลเธอร คง จเนยร กระตนใหประชาชนปฏบตตามแนวทางของคานธดวยวธการไมใชความรนแรง ในระหวางน+มารตน ลเธอร คง จเนยร ถกจบขงคกหลายคร+ ง ในชวงตนทศวรรษท� 1957 (พ.ศ.2500) มารตน ลเธอร คง จเนยร รวมมอกบกลมผนาอ�นๆ เชน วลคนส, แรนดอลฟ, เจมส ฟารมเมอร แหงองคการ ซ.โอ.อาร.อ., จอหน ลอส แหงองคการ เอส.เอน.ซ.ซ., วทนย ยง แหง เออรบน ลค ไดจดการประทวงเพ�อตอตานการแบงแยกสผว ในเดอนสงหาคม ค.ศ.1963 (พ.ศ.2506) เหลาผนาอเมรกนเช+อสายแอฟรกนไดจดการเดนขบวนไปยง กรงวอชงตนเพ�อเรยกรองงานและอสรภาพ ในการเดนขบวนคร+ งน+ มารตน ลเธอร คง จเนยร ไดกลาวปราศรยท�อนสรณสถานลงคอลนในกรงวอชงตนตอหนาผเรยกรองสทธพลเมองกวาสองแสนหาหม�นคน โดยไดภาวนาใหมว นท�คนจะ “ไม ถกตดสนดวยสผวแตดวยลกษณะนสย” ค าปราศรยช� อ “ขาพเจามความฝน” (I Have a Dream) ภาพเพ�อเรยกรองงานและอสรภาพจากกรงวอชงตนชวยใหเกดแรงสนบสนนกฎหมายสทธพลเมอง ป ค.ศ.1964 (พ.ศ.2507) อยางจรงจง ประธานาธบดลนดอนบ จอหนสน เซนรบรองกฎหมายเม�อวนท� 2 กรกฎาคม ปน+นและผานกฎหมายสทธในการออกเสยงเลอกต+งแหงชาต ในวนท� 6 ส.ค. ค.ศ.1965 (พ.ศ.2508) กฎหมายท+งสอง ทาใหการเหยยดคนผวสและเหยยดเพศหญงกลายเปนส�งผดกฎหมาย ยตการแบงแยกสผว และทาใหพฤตกรรมการลงคะแนนเสยงเลอกต+งแบบเหยยดสผวจบส+นลง ในชวงน+ มารตน ลเธอร คง จเนยร ไดรบ การเสนอช�อและเลอกใหเขารบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพเคเนด (Kendy Peace Prize) หลงจากป ค.ศ. 1965 (พ.ศ.2508) มารตน ลเธอร คง จเนยร ไดหนไปเนนการรณรงคให มการปรบปรงสภาพสงคมของคนผวดา และคนยากจนในภาคเหนอของประเทศ นอกจากน+ มารตน ลเธอร คง จเนยร ไดรณรงคตอตานการทาสงครามเวยดนาม และจะจดการชมนมใหญในกรงวอชงตน ด.ซ. อกคร+ งหน�ง

วาระสดทายของมารตน ลเธอร คง จเนยร มาถงในวนท� 4 เม.ย. ค.ศ.1968 (พ.ศ.2511) ดวยวย เพยง 39 ป เม�อมารตน ลเธอร คง จเนยร ถกชายช�อ เจมส เอรล เรย ยงเสยชวต ท�เมองเมมฟสรฐเทนเนสซ ระ ห วา ง ท� ก า ลง ไ ป ใ ห ก า รส นบ ส น น ส ห ภ า พ แ รง ง า น ข อง ค น ผว ด า ดา น ส ข า ภบ า ล ส า ธ า รณ ะ ในป ค.ศ.1983 (พ.ศ.2526) สภาคองเกรสประกาศใหวนจนทรท�สามของเดอนมกราคมของทกปเปน วนมารตน ลเธอร คงจเนยรซ� งเปนวนคลายวนเกดของมารตน ลเธอร คง เปนวนนกขตฤกษระดบชาต ของประเทศสหรฐอเมรกา

มารตน ลเธอร คง จเนยร (Martin Luther King, Jr.)

III. อทธพลท=มผลตอแนวคดเร=องสนตภาพของ มารตน ลเธอร คง จเนยร

มารตน ลเธอร คง จเนยรนกายแบบตสต มารตน ลเธอร คง จเนยรและนามาเปนแนวทางในการดาเนนชวต ซ� งจะเหนไดจากการประทวงโดยไมใชความรนแรง โดยยดม�นในหลกคาสอนเร�องความรก อกท+งแนวทางแหงสนตวธของ มหาตมะ คานธ ลวนมผลตอทรรศนะของตน ลเธอร คง จเนยร ในเร�องสนตภาพ

ในป ค.ศ.1950 (พ.ศ.2493) ในฐานะของนกบญ โดยมารตน ลเธอร คง จเนยร มหาตมะ คานธจงเดนทางไปประเทศอนเดย ในป คม ห า ต ม ะ ค า น ธ ไ ด ร บ ก า ร ย อ ม ร บ ว า เ ป น ผ น า แ ห ง ส น ต ว ธ ท+ ง ใ น ภ า ค ท ฤ ษ ฎ แ ล ะ ป ฏ บ ต หลงจากท�มารตน ลเธอร คง จเนยรคานธในการตอสเพ�ออสรภาพของอนเดยซ� งตกเปนอาณานคมขององกฤษ หวใจของการตอสแบบคานธ คอ ไมใชความรนแรง หรอ อหงสา

มารตน ลเธอร คง จเนยรคนผวดาอเมรกาและม�นใจวาวธของมหาตมะคานธจะมผลดในการตอสเร� องผวในสหรฐอเมรกามารตน ลเธอร คง จเนยร เช�อวาการตอบสนองโดยไมใชความรนแรงของความรกท�อยเหนอความเกลยดชง ส�งน+ ทาใหเกดความแตกตางระหวางวฒนธรรมแหงสนตภาพกบวฒนธรรมแหงความรนแรง ซ� งอยางหลงต+งอยบนพ+นฐานของการเผชญหนากนระหวางความรนแรงตอความรนแรง จงทาใหเกดความรนแรงเพ�มข+ นอยางไมส+นสด ประเสรฐและกลาหาญท�สด ในขณะท�ความรนแรงเปนการแสดงออกของสญชาตญาณของมนษย

Martin Luther King, Jr.) โดย น.ส.นภาภรณ ใหมชมภ รหส 521910212

อทธพลท=มผลตอแนวคดเร=องสนตภาพของ มารตน ลเธอร คง จเนยร

มารตน ลเธอร คง จเนยร เตบโตมาจากครอบครวท� มบดาเปนศาสนาจารยในครสตศาสนา มารตน ลเธอร คง จเนยร จงไดซมซบความเปนครสเตยนและหลกคาสอนตางๆ

และนามาเปนแนวทางในการดาเนนชวต ซ� งจะเหนไดจากการประทวงโดยไมใชความรนแรง โดยยดม�นในหลกคาสอนเร�องความรก อกท+งแนวทางแหงสนตวธของ มหาตมะ คานธ ลวนมผลตอทรรศนะของ

ในเร�องสนตภาพ

.2493) มารตน ลเธอร คง จเนยร ไดมโอกาสรจกลทธอหงสาและคานธมารตน ลเธอร คง จเนยร มความสนใจในปรชญาการไมใชความรนแรงของ

ดนทางไปประเทศอนเดย ในป ค.ศ.1959 (พ.ศ.2502) เพ�อศกษาชวตและผลงานของคานธ ม ห า ต ม ะ ค า น ธ ไ ด ร บ ก า ร ย อ ม ร บ ว า เ ป น ผ น า แ ห ง ส น ต ว ธ ท+ ง ใ น ภ า ค ท ฤ ษ ฎ แ ล ะ ป ฏ บ ต

มารตน ลเธอร คง จเนยร ไดศกษาชวตและผลงานของคานธ ทาใหไดรเร�องเก�ยวกบวรกรรมของคานธในการตอสเพ�ออสรภาพของอนเดยซ� งตกเปนอาณานคมขององกฤษ หวใจของการตอสแบบคานธ

หรอ อหงสา

มารตน ลเธอร คง จเนยร ยดหลกปรชญาอหงสาเปนแนวทางในการตอสเพ�อเรยกรองสทธของ ม�นใจวาวธของมหาตมะคานธจะมผลดในการตอสเร� องผวในสหรฐอเมรกา

าการตอบสนองโดยไมใชความรนแรงตอความกาวราวของความรกท�อยเหนอความเกลยดชง ส�งน+ ทาใหเกดความแตกตางระหวางวฒนธรรมแหงสนตภาพกบ

อยางหลงต+งอยบนพ+นฐานของการเผชญหนากนระหวางความรนแรงตอความรนแรง จงทาใหเกดความรนแรงเพ�มข+ นอยางไมส+นสด อหงสาไดปลกคณลกษณะของมนษยท�

นขณะท�ความรนแรงเปนการแสดงออกของสญชาตญาณ

521910212 Sec.001 4

อทธพลท=มผลตอแนวคดเร=องสนตภาพของ มารตน ลเธอร คง จเนยร

เตบโตมาจากครอบครวท� มบดาเปนศาสนาจารยในครสตศาสนา ซมซบความเปนครสเตยนและหลกคาสอนตางๆ

และนามาเปนแนวทางในการดาเนนชวต ซ� งจะเหนไดจากการประทวงโดยไมใชความรนแรง โดยยดม�น ในหลกคาสอนเร�องความรก อกท+งแนวทางแหงสนตวธของ มหาตมะ คานธ ลวนมผลตอทรรศนะของมาร

มารตน ลเธอร คง จเนยร ไดมโอกาสรจกลทธอหงสาและคานธ การไมใชความรนแรงของ

เพ�อศกษาชวตและผลงานของคานธ ม ห า ต ม ะ ค า น ธ ไ ด ร บ ก า ร ย อ ม ร บ ว า เ ป น ผ น า แ ห ง ส น ต ว ธ ท+ ง ใ น ภ า ค ท ฤ ษ ฎ แ ล ะ ป ฏ บ ต

ทาใหไดรเร�องเก�ยวกบวรกรรมของคานธในการตอสเพ�ออสรภาพของอนเดยซ� งตกเปนอาณานคมขององกฤษ หวใจของการตอสแบบคานธ

อสเพ�อเรยกรองสทธของ ม�นใจวาวธของมหาตมะคานธจะมผลดในการตอสเร� องผวในสหรฐอเมรกา

ความกาวราวเปนวธการแสดงออกของความรกท�อยเหนอความเกลยดชง ส�งน+ ทาใหเกดความแตกตางระหวางวฒนธรรมแหงสนตภาพกบ

อยางหลงต+งอยบนพ+นฐานของการเผชญหนากนระหวางความรนแรงตอณลกษณะของมนษยท�

นขณะท�ความรนแรงเปนการแสดงออกของสญชาตญาณของสตวท�ต �าชาท�สด

มารตน ลเธอร คง จเนยร (Martin Luther King, Jr.) โดย น.ส.นภาภรณ ใหมชมภ รหส 521910212 Sec.001 5

IV. จดเร=มตนของการตอสเรยกรองสทธพลเมอง

การเหยยดสผวเปนปญหาของสงคมอเมรกนมาต+งแตเร�มกอต+งประเทศไดแลว โดยชาวแอฟรกน

หลายลานคนถกพวกยโรปจบไปเปนทาสและนาไปรบใชชาวอาณานคมอเมรกา เม�อประเทศสหรฐอเมรกาประกาศตวเปนเอกราชจากประเทศองกฤษเม�อวนท� 4 กรกฎาคม 1776 โดยคาประกาศอสรภาพของสหรฐ ไดกลาวไววา “มนษยทกคนเกดมาเทาเทยมกนมนษยทกคนมสทธซ� งไมอาจถกพรากไปไดในชวต เสรภาพและการแสวงหาความสข” ซ� งไดรบการยอมรบในระดบสากลโดยปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ซ� งผานการรบรองของท�ประชมสมชชาแหงสหประชาชาตเม�อวนท� 10 ธนวาคม ค.ศ. 1948 “ในขอ 1 ท�ระบวามนษยทกคนเกดมามอสรเสรและเทาเทยมกนในศกดa ศรและสทธ”

ประ เท ศสห รฐอเม รก า เนน ถง ส ทธ ทาง ธรรม ชาต ท� ถ กก ลาว ถง ในคาป ระ กาศ อส ภา พ แมจะถกกลาวถงอยางชดเจนวาหมายความถง “มนษยทกคน” แตกลายเปนเพยงแคทฤษฎท�ไมไดถกนามาปฏบตกบทาสผวส เพราะในชวงแรกท�สหรฐไดรบเอกราชชนผวสโดยเฉพาะทาสท�มาจากแอฟรกาไมมสทธเทาเทยมกบชาวอเมรกนท�วไป แมแตบรรดาบคคลท�ไดช�อวาเปนบดาแหงสหรฐอเมรกา ตางยงครอบครองทาสไวเปนของตวเองเหมอนกน แมวาประเทศสหรฐอเมรกาจะมการแกไขเพ�มเตมรฐธรรมนญ คร+ งท� 13 หลงสงครามกลางเมองยตลง เพ�อปลดปลอยทาสทกคนเปนอสรภาพ เม�อเลกทาสแลวกเปนประชาชนสวนหน�งของสหรฐอเมรกาซ� งตามกฎหมายกมสทธเทาเทยมกบชนผวขาวทกประการแตความเปนจรงน+นไมเกดและไมเคยมเลย อคตของคนผวขาวท�มตอคนผวสน+นมมาต+ งแตสมยกอนประกาศเอกราชจากองกฤษ ตนกาเนดเของแรงงานทาสผวสเหลาน+ สวนใหญมาจากทวปแอฟรกา และอพยพผานการซ+อขายแรงงานมายงประเทศอเมรกา ซ� งอคตเหลาน+ ถกปลกฝงมาอยางยาวนานจากแนวความคดเดมท�มองคนผวสเปนทาส หรอสนคาแรงงานท�คาขายกนไดอยางเสร ซ� งทาใหคนผวขาวในสหรฐอเมรกาสมยน+นปฏบตและยดถอคานยมในการใชคนผวสเปนแรงงาน แมการไดรบสทธเสรภาพของพลเมองเหมอนคนผวขาวท�วไปจากบทบญญตแกไขรฐธรรมนญ ฉบบท� 13, 14 และ 15 คอ สทธในการเลอกต+งและรบสมครเลอกต+งในระบบการเมองประชาธปไตยดวยเชนกนแตในทางปฏบตคนผวสกลบไมไดรบสทธการเมองดงกลาวเลย คนผวสยงคงถกทารณกรรมและถกปฏบตอยางไรมนษยธรรม เพราะวฒนธรรมแหงความเปนทาสซ� งก คอ คานยม ความเช�อ และทศนคต กยงหลงเหลอและแมวาการมทาสจะเปนการกระทาท�ผดกฎหมายในประเทศสหรฐอเมรกา แตคนผวขาว กยงคงมองชนผวสวาเปนมนษยท�ดอยกวา ซ� งพวกเขาปฏบตเสมอนเปนคนนอกสงคมและรมทารายไดตามใจชอบ ความเปนมนษย ศกดa ศร และชวตของคนผวสถกละเมดและถกเหยยบย �า ท+งๆ ท�มการระบส�งน+ ไวหลายคร+ งในรฐธรรมนญของประเทศสหรฐอเมรกา น�นคอ ท�มาของการเดนขบวนเรยกรองสทธทางการเมองกระท�งกลายเปนขบวนการสทธพลเมองภายใตการนาของ มารตน ลเธอร คง จเนยร

มารตน ลเธอร คง จเนยร (Martin Luther King, Jr.)

คนผวสเม�อเกดในสหรฐอเมรกาเทาเทยมกนตามรฐธรรมนญสหรฐขาวท�วาคนผวขาวมอารยะธรรมท�เทากบคนผวขาว ซ� งเปนขออางท�คนจะผานการตอสท�ยาวนาน ต�งแตป คการเลกทาสตามประกาศแกไขรฐธรรมนญ สหรฐอเมรกาฉบบท�ตอสใหหลดพนจากการเหยยดสผวท�ไดเทาเทยมกบคนผวขาว แตระบบการใหบรการของรฐและรปแบบการปฏสมพนธของคนบางกลมกยงแบงแยกสผวออกอยางชดเจน ซ� งถอเปนการใชสผวเปนปจจยในการแบงชนช+นทางสงคม

มารตน ลเทอร คง จเนยรของรฐจอรเจย บานเกดของมารตน ลเธอร คง จเนยร น+นเปนเขตท�มการเลอกปฏบตระหวางคนผวและผวขาว มการเฆ�ยนตทาสผวดาไลตอนใหออกไปทางานผวสในสหรฐอเมรกาลกข+นตอสเพ�อไดรบตามท�ไดปรากฏอยในคาประกาศอสรภาพและบญญตไวในรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกามารตน ลเทอร คง จเนยร ไดยดหลกการเม�อคนผวสเม�อเกดในสหรฐอเมรกาตามรฐธรรมนญสหรฐ แตแตความเปนจรงน+นไมเกดและไมเคยมเลยคนผวสยงคงถกปฏบตอยางไรมนษยธรรม มารตน อเมรกนเช�อสายแอฟรกา ส�งท�คนผวขาวไดทากบคนผวสน+นรายแรง เพราะในเม�อคนผวสน+นเหมอนกน เหมอนท� จอหน ลอค ไดกลาวไววา ทกคนเปนตน ซ� งเปนท�มาของคาประกาศอสรภาพของอเมร

Martin Luther King, Jr.) โดย น.ส.นภาภรณ ใหมชมภ รหส 521910212

เม�อเกดในสหรฐอเมรกากตองเปนพลเมองของสหรฐอเมรกา และเทาเทยมกนตามรฐธรรมนญสหรฐ สงคมอเมรกนในชวงน+นคนผวสไดถกครอบงาทางความคด

ท�เจรญกวา สวนคนผวสน+นยงอยในข+นต�าไมเจรญและไมมวฒนธรรมเปนขออางท�คนผวขาวใชเพ�อไมตองการสญเสยทาสผวส แมตอมา

จะผานการตอสท�ยาวนาน ต�งแตป ค.ศ.1861-1865 (พ.ศ.2404 - 2408) ในสงครามกลางเมองการเลกทาสตามประกาศแกไขรฐธรรมนญ สหรฐอเมรกาฉบบท� 13 ในป 1865 (พ.ศ.2408

สผวท�ไดกอตวข+นหลงสงครามกลางเมอง ถงแมคนผวสการใหบรการของรฐและรปแบบการปฏสมพนธของคนบางกลมกยง

แบงแยกสผวออกอยางชดเจน ซ� งถอเปนการใชสผวเปนปจจยในการแบงชนช+นทางสงคม

จเนยร ไดเกดมาในส� งแวดลอมของลทธการแบงแยกผวบานเกดของมารตน ลเธอร คง จเนยร น+นเปนเขตท�มการเลอกปฏบตระหวางคนผว

มการเฆ�ยนตทาสผวดาไลตอนใหออกไปทางานในไร มารตน ลเทอร คง จเนยรลกข+นตอสเพ�อเรยกรองสทธพลเรอนและความเสมอภาคเย�ยงพลเมองท�พวกเขาพง

ตามท�ไดปรากฏอยในคาประกาศอสรภาพและบญญตไวในรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกาจเนยร ไดยดหลกการโดยยดหลกปรชญาอหงสาตามวธของ มหาตมะ คานธ

เม�อเกดในสหรฐอเมรกากตองเปนพลเมองของสหรฐอเมรกา และควรมสทธเสรภาแตแตความเปนจรงน+นไมเกดและไมเคยมเลยคนผวสยงคงถก

มารตน ลเทอร คง จเนยรจงไดพยายามเรยกรองสทธพลเมองเหลาน+นใหกบคนอเมรกนเช�อสายแอฟรกา ส�งท�คนผวขาวไดทากบคนผวสน+นเปนส�งท�บ�นทอนศกดa ศรความเปนมนษยอยาง

คนผวสน+นเกดมาเปนมนษยเชนเดยวกน คนผวสกควรมาสทธตามจอหน ลอค ไดกลาวไววา ทกคนสทธตามธรรมชาต เชน สทธในรางกาย สทธในทรพย

เปนตน ซ� งเปนท�มาของคาประกาศอสรภาพของอเมรกาท�จะไมยอมรบรฐบาลองกฤษ

521910212 Sec.001 6

และควรมสทธเสรภาพ ทางความคดจากคนผว

อยในข+นต�าไมเจรญและไมมวฒนธรรมแมตอมาคนแอฟรกนอเมรกา

ในสงครามกลางเมองและไดรบ .2408) คนผวสยงตอง

คนผวสท+งจะไดรบเสรภาพการใหบรการของรฐและรปแบบการปฏสมพนธของคนบางกลมกยง

แบงแยกสผวออกอยางชดเจน ซ� งถอเปนการใชสผวเปนปจจยในการแบงชนช+นทางสงคม

แบงแยกผวในทางตอนใต บานเกดของมารตน ลเธอร คง จเนยร น+นเปนเขตท�มการเลอกปฏบตระหวางคนผวส

จเนยร ไดรวมพลงคนย�ยงพลเมองท�พวกเขาพง

ตามท�ไดปรากฏอยในคาประกาศอสรภาพและบญญตไวในรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา โดยยดหลกปรชญาอหงสาตามวธของ มหาตมะ คานธ

ควรมสทธเสรภาพเทาเทยมกนแตแตความเปนจรงน+นไมเกดและไมเคยมเลยคนผวสยงคงถกทารณกรรมและถก

จงไดพยายามเรยกรองสทธพลเมองเหลาน+นใหกบคนเปนส�งท�บ�นทอนศกดa ศรความเปนมนษยอยาง

กควรมาสทธตามธรรมชาตท�เชน สทธในรางกาย สทธในทรพย

มารตน ลเธอร คง จเนยร (Martin Luther King, Jr.) โดย น.ส.นภาภรณ ใหมชมภ รหส 521910212 Sec.001 7

การเรยกรองสทธพลเมองของ มารตน ลเธอร คง จเนยร เปนการเรยกรองท�ปราศจากความรนแรง และมา ร ตน ล เธอร คง จ เ นย ร ย งไดก ระตนใหป ระชาชนป ฏบตตามแ นวทางของคานธดว ย ถงแมวามารตน ลเธอร คง จเนยร ถกจบขงคกหลายคร+ ง แตเขากสไมถอยเพ�อท�จะใหคนผวสน+นมสทธพลเมองท�เทาเทยมกบคนผวขาว และยตการแบงแยกสผว สถานการณดานสทธพลเรอนเปนไปอยางดเดอด เกดเหตรนแรงในหลายสวนของประเทศสหรฐอเมรกา มารตน ลเธอร คง จเนยร ไดกลาวปราศรยท� อนสรณสถานลงคอลนในกรงวอชงตนตอหนาผ เ รยกรองสทธพลเมองกวาสองแสนหาหม�นคน คาปราศรยช�อ “ขาพเจามความฝน” (I Have a Dream) ภาพเพ�อเรยกรองงานและอสรภาพจากกรงวอชงตนชวยใหเกดแรงสนบสนนกฎหมายสทธ ประธานาธบดลนดอนบ จอหนสน ไดผานกฎหมายสทธ ในการออกเสยงเลอกต+งแหงชาต ทาใหการเหยยดคนผวสและเหยยดเพศหญงกลายเปนส�งผดกฎหมาย ยตการแบงแยกสผว และทาใหพฤตกรรมการลงคะแนนเสยงเลอกต+งแบบเหยยดสผวจบส+น

ตดตอนจากสนทรพจนของ มารตน ลเธอร คง จเนยร ท=อนสาวรยลนคอรน เม=อวนท= 28 สงหาคม 1963

ขาพเจาจะยงมความฝน ความฝนซ�งฝงรากลกอยในความฝนแหงอเมรกนชน ขาพเจามความฝนวา วนหน�งประเทศน+จะหยดยนข+นและจรรโลงความหมายท�แทจรงของบทบญญต ทางศาสนาท�วา “เรายดถอความจรงเหลาน+ เปนการยนยนวามนษยทกคนถกสรางข+นมาอยาง เทาเทยมกน” ขาพเจามความฝนวาวนหน�งบนเนนเขาสแดงในจอรเจย บตรของทาสกบบตรของอดตเจาทาสจะน�งรวมโตะแหงภราดรภาพได ขาพเจามความฝนวา วนหน�งแมแตรฐมสซสซปป+ ซ� งอวลไปดวยไอแหงอยตธรรม ระอไปดวยความรอนแรงแหงการกดข� จะแปรเปล�ยนเปนท�ชมช+นแหงเสรภาพและความยตธรรม ขาพเจามความฝนวาในวนหน�งลกๆ ท+งส�คนของขาพเจาจะอาศยอยในชาตท�พวกเขาไมถกพพากษาจากสผว แตดวยสาระแหงอปนสยของเขา ขาพเจามความฝนในวนน+ ขาพเจามความฝนวา วนหน�งในอลาบามา ท�ซ� งมการเหยยดชาตอยางช�วราย ท�ซ� งมผวาการรฐกาลงเปลงวาจาขดขวางและลมลางเราอยน+น สกวนหน�งเดกชายผวดาและเดกหญงผวดาตวนอย จะสามารถเก�ยวกอยกบเดกชายผวขาวและเดกหญงผวขาวตวนอย ไดดจดงพ�นองกน ขาพเจามความฝนในวนน+ ขาพเจามความฝนวาวนหน�งทกหบผาจะถกยกใหสงข+น พรอมกนน+นทกเนนเขาและภผาจะถกทาใหราบลงมาเสมอกน พ+นท�อนขรขระถกถางเปนทางราบ ทางคดเค+ยวถกทาใหเปนเสนตรง เม�อน+นเสยงแซซองแหงพระเปนเจาจะถกเปลงข+น และผองเราจะเหนเวลาน+น

มารตน ลเธอร คง จเนยร (Martin Luther King, Jr.) โดย น.ส.นภาภรณ ใหมชมภ รหส 521910212 Sec.001 8

มารตน ลเธอร คง จเนยร ผจดประกายการสนบสนนการรางกฎหมายเพ�อใหเกดสทธพลเมอง ท� เทาเทยมกนทกสผวในประเทศสหรฐอเมรกา การตอสของเขาทาใหสงคมอเมรกนท�ตกอยภายใต ลทธเหยยดเช+อชาต สผว ศาสนาและเพศสภาพยตลง มารตน ลเธอร คง จเนยร เปนผท�ทาใหสหรฐอเมรกาตระหนกถงเสรภาพและความเสมอภาคของมนษย ยงไดสรางการเปล�ยนแปลงทางสงคมในหลายๆ ดาน ต+ งแตการเปล�ยนแปลงในระดบความคดของคนอเมรกนในยคน+ นท�มคานยม ความเช�อ และทศนคต ตอคนผวส วา เปนแรงงานทาสเทาน+ น และการเปล� ยนแปลงความคดน+ ย ง เ ร� อยมาจนถงปจจบน คนผวขาวสวนใหญไดยอมรบความเสมอภาค และความเทาเทยมกนของคนผวส แตกยงมคนผวขาว ท� อ นลกษณน ยม และไม สามารถย อมรบในคว ามเสมอภา คระหวาง คนผวขาวกบคนผว สไ ด คนผวสเปนพลเมองของสหรฐอเมรกาเชนเดยวกบคนผวขาว พวกเขายอมมสทธท�จะอาศยอยในประเทศสหรฐอเมรกา และมสทธเสรภาพเทาเทยมกนตามรฐธรรมนญสหรฐอเมรกา

มารตน ลเธอร คง จเนยร ประสบความสาเรจในการเรยกรองสทธพลเมองใหกบคนอเมรกน เช+อสายแอฟรกาใหมสทธตามรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกาเชนเดยวกบคนผวขาวในสหรฐอเมรกา ทาใหรฐบาลใหความสาคญกบคนผวสมากข+น การเลอกปฏบตระหวางคนผวสและผวขาวไดหมดไปจาก สงคมของสหรฐอเมรกา การเรยกรองสทธพลเมองของ มารตน ลเธอร คง จเนยร แตละคร+ งเปนไปดวยความสงบ และไรความรนแรง มารตน ลเธอร คง จเนยร ใชวธ อหงสา ของคานธ ในการเรยกรองสทธพลเมอง ซ� งหวใจของ อหงสา คอ การไมใชความรนแรง

มารตน ลเธอร คง จเนยร เจาของรางวลโนเบลสาขาสนตภาพป ค.ศ.1964 และผมบทบาทสาคญท�สดในชยชนะของชาวอเมรกนเช+อสายแอฟรกนในการตอสดานสทธพลเมอง แตเขาเปนเพยงมนษยธรรมดาคนหน� งท�อาจจะทาผดพลาดอยางคนอ�นๆ ความผดพลาดของมารตน ลเธอร คง จเนยรสรางความแปลกใจใหกบทกคน คอ มารตน ลเธอร คง จเนยร เปนพวกข+ เหลา และมช ทาใหกลมคนผวขาวอนลกษณนยม นามาใชโจมต มารตน ลเทอร คง จเนยร เพ�อทาใหกลมผสนบสนนหลายฝายเสยความรสก จนกระท�งวนครบรอบ 43 ป การจากไปของ มารตน ลเทอร คง จเนยร ไดมหนงสอพมพวอชงตน โพสท ไดเผยแพรบทความของ Hampton Sides ท�พยายามกลาวถงแงมมอกดานหน� ง โดยนาเสนอบทวเคราะหผสมบทสมภาษณอดตชรกของ มารตน ลเทอร คง จเนยร วา “มารตน ลเทอร คง จเนยร กเปนเพยงมนษยคนหน�งท�มความผดพลาด มจดออน มความหวกระหาย และมความตงเครยด เฉกเชนเดยวกบมนษยธรรมดาท�วไป แตขอบกพรองเหลาน+น ไมไดมคามากไปกวาส�งท�เขาไดสรางไวใหแกโลกใบน+ ”

มารตน ลเธอร คง จเนยร (Martin Luther King, Jr.) โดย น.ส.นภาภรณ ใหมชมภ รหส 521910212 Sec.001 9

นอกจากน+ Cord Jefferson บรรณาธการวฒนธรรมเวบไซต good.is กลาวไววา “บคคลท�ย�งใหญไมไดมความหมายวาตองสมบรณแบบ เพราะท+ งโทมส เจฟเฟอรสน ยอมรบระบบทาส หรอ จอหน เอฟ เคนเนด+กมชรกมากมาย” Cord Jefferson ไดอางองคาพดของ Hampton Sides ไวไดอยางนาสนใจวา

“By calling our heroes superhuman we also let ourselves off the hook: Why do the hard work of bettering the world if that’s something only saints do?”

“เรยกวรบรษของเรา วายอดมนษย เทากบการปดตวเราเอง จากความรบผดชอบตอบางส�งบางอยาง เพราะเราจะตองพยายามทาโลกน+ ใหงดงามข+นทาไม ในเม�อมกลมนกบญ ท�ปราศจากความช�วรายเทาน+น ท�ทาได”

ถงแมวามารตน ลเทอร คง จเนยร เปนพวกข+ เหลา และมช แตกไมไดทาใหผคนหมดศรทธาในตวมารตน ลเทอร คง จเนยร เพราะเร� องน+ ถอวาเปนเร� องเลกนอย ถาเทยบกบส� งท�มารตน ลเทอร คง จเนยร ไดทาใหกบคนอเมรกนเช�อสายแอฟรกนไดมสทธพลเมองน+ นเทยมเทากบคนผวขาว อยางไรกตาม มารตน ลเทอร คง จเนยร กเปนเพยงมนษยคนหน� งกยอมท�จะทาผดพลาดกนได ไมมใครท�จะสมบรณแบบไปหมดทกอยาง ทกคนมท+งความดและความช�วอยในตวเอง เพยงแควาเราจะแสดงออกดานไหนมากกวากน และการท�กลมคนผวขาวอนลกษณนยมไดออกมากลาวโจมต เปนเพราะกลมคนผวขาวอนลกษณนยม ไมสามารถท�จะยอมรบความเสมอภาคระหวางคนผวสกบคนผวขาว พวกเขายงคงเช�อม�นในอารยะธรรมสงของตนเอง วาอารยะธรรมของพวกผวขาวน+นเจรญกวา สวนคนผวสน+นยงอยในข+นต�าไมเจรญและไมมวฒนธรรมเทากบคนผวขาว

มารตน ลเธอร คง จเนยร ยงคงเปนแรงบนดาลใจใหกบนกเคล�อนไหวเพ�อสทธพลเมองตลอดเวลากวาส� สบปท�ผานมาและจะยงเปนเชนน+นตอไปตราบเทาท�ยงมความไมยตธรรมในโลกน+ แนวคดเร� องเสรภาพของมนษยน+น ไดกลายมาเปนสวนสาคญในการกาหนดวถการปกครองมนษยในสงคมตางๆ และการเกดข+ นของความคดเร� องเสรภาพในสหรฐอเมรกาน+ น เปนจดเร� มตนของการตระหนกในสทธ และศกดa ศรความเปนมนษย สหรฐอเมรกาอางตนเปนผนาแนวความคดสทธพลเมอง แตกลบใชเวลานานหลายศตวรรษในการหาความหมายท�แทจรง จนกระท�งในการเลอกต+งประธานาธบดคร+ งลาสดท�เปน เคร�องยนยนไดวา ประชาชนสหรฐอเมรกาไดกาวผานอคตเหลาน+มาในระดบหน�ง จากการไดรบชยชนะของ บารค โอบามา ซ� งเปนคนอเมรกนผวส ไดรบตาแหนงเปนประธานาธบดคนท� 44 ของประเทศสหรฐอเมรกา

มารตน ลเธอร คง จเนยร (Martin Luther King, Jr.) โดย น.ส.นภาภรณ ใหมชมภ รหส 521910212 Sec.001 10

V. สรป

หลงจากการตอสเพ�อเรยกรองใหยตการแบงแยกสผวและเรยกรองการรางกฎหมายเพ�อใหเกดสทธพลเ มองท� เท า เ ทยมกนทกสผวในประเทศสหรฐอเม รกา ท� นาโดย มาร ตน ล เธอร คง จ เ นย ร ในชวงกลางศตวรรษท� 20 แนวคดการเหยยดผวไมเปนท�ยอมรบทางสงคมอเมรกนอกตอไป แตในแงของการปฏบตน+นการเหยยดผวกยงมใหเหนอยบางในแงของสงคมและเศรษฐกจ เชน ความไมเทาเทยมกน ในการจางงาน การซ+อบานหรอเชาบาน การศกษา โดยเฉพาะจากกลมอนลกษณนยมท�ยงคงเหนคนผวสเปนทาสอยางในอดต ซ� งกลมอนลกษณนยมกลววาคนผวสจะกลายเปนคนสวนใหญหรอคนช+นท�หน� งแทนคนผวขาวท�จะกลายเปนคนสวนนอยหรอคนช+นท�สอง ท+งๆ ท�ประเทศสหรฐอเมรกาเปนประเทศท�คนผวขาวเขามาต+ งรกรากและปกครองประเทศน+ มาโดยตลอด สวนคนผวสในตอนแรกไดถกนามาในประเทศสหรฐอเมรกาเพ�อเปนแรงงานทาส แตปญหาความขดแยงระหวางคนตางสผวในประเทศสหรฐอเมรกาไมไดรนแรงอยางเชนในอดต

ความเทาเทยมกนในสงคมและวฒนธรรมของคนผวสน+นไดแพรหลายและกลายเปนไดรบท�ยอมรบจากท�วโลกมากข+น และศกยภาพของคนผวสกไมไดดอยไปกวาคนผวขาวเลยจะเหนไดจากในอาชพตางๆ ในระดบโลกลวนแตมคนผวสรวมอยดวยท+งน+น เชน Dr. Condoleezza Rice ไดเปนผหญงผวสคนแรกท�ไดเปนรฐมนตรกระทรวงการตางประเทศของสหรฐอเมรกาในสมยประธานาธบด จอรช ดบเบลยบช ในป ค.ศ.2005 (พ.ศ.2548) และในป ค.ศ.2008 (พ.ศ.2551) นายบารก โอบามา เปนคนผวสคนแรกท�ได เปนตวแทนพรรคเดโมแครต เขาชงตาแหนงประธานาธบดคนท� 44 ของสหรฐอเมรกา ชยชนะของ นายบารก โอบามา ซ� งเปนคนอเมรกนผวส ไดสะทอนถงการพฒนาของระบบการเมองการปกครองอเมรกนท�นาจะเปนตวอยางของชาวโลกไดในแงท�เปนระบบการเมองท�เปด มความเสมอภาค และเทาเทยมกน

แมวาปญหาการเหยยดผวท�ย งคงหลงเหลออยในสงคมของอเมรกนอาจจะมแนวโนมไป ในทางท�ดข+น เม�อเวลาผานไป ประชาชนสหรฐอเมรกาไดคอยๆ รบการเปล�ยนแปลงทางความคดมากข+นและเปดรบความเทาเทยมกนอยางแทจรง ซ� งการไดรบชยชนะจากการเลอกต+งประธานาธบดของนายบารค โอบามาซ� งเปนประธานาธบดผวสคนแรกของสหรฐอเมรกา เปนการแสดงใหเหนวาในสงคมสหรฐอเมรกาน+นไดใหการยอมรบวาคนผวส มความเสมอภาค มศกยภาพและความสามารถไดเทาเทยมกบคนผวขาวเชนกน นอกจากน+ประเทศสหรฐอเมรกายงเปนประเทศท�ไดช�อวาเปนดนแดนแหง เสรภาพ อสรภาพ ความเสมอภาค และยงเปนประเทศท�เปนผลกดนในเร�องสทธมนษยชน และสหรฐอเมรกายงไดสรางหลกเกณฑของการละเมด "สทธมนษยชน" หลกเกณฑท�สหรฐอเมรกากเปนผกาหนดไดกลายเปนเง�อนไขในการขอกเงนของธนาคารโลก ไอเอมเอฟและองคการการคาโลก หากประเทศสหรฐอเมรกากลบละเมดสทธมนษยชนเองอาจจะทาใหภาพลกษณของประเทศสหรฐอเมรกาเส�อมเสยในประชาคมโลก โดยเฉพาะจากประเทศท�สหรฐอเมรกาเคยเรยกรองใหประเทศเหลาน+นปฏบตใหตามหลกสทธมนษยชน

มารตน ลเธอร คง จเนยร (Martin Luther King, Jr.) โดย น.ส.นภาภรณ ใหมชมภ รหส 521910212 Sec.001 11

บรรณานกรม

ม.ร.ว. ศกฤทธa ปราโมช. 2511. “สงครามผว”. สานกพมพบรรณาคาร, พระนคร

Lerone Bennett, Jr. 2513. “What Manner of Man, A Biography of Martin Luther King, Jr.” วชรญา บวศร (แปล). สานกพมพกาวหนา, พระนคร

[ออนไลน] เขาถงจาก: http://www.toptenthailand.com/display.php?id=3119&sort=asc (คนเม�อ 20 ธนวาคม 2554)

[ออนไลน] เขาถงจาก: http://www.boybdream.com/manager-news-content.php?newid=124626 (คนเม�อ 20 ธนวาคม 2554)

[ออนไลน] เขาถงจาก: http://www.nitipoom.com/th/article1.asp?idOpenSky=567&ipagenum=49 (คนเม�อ 22 ธนวาคม 2554)

[ออนไลน] เขาถงจาก: http://www.shelovesreading.com/main/readarticle.php?article_id=89 (คนเม�อ 23 ธนวาคม 2554)

[ออนไลน] เขาถงจาก: http://www.learners.in.th/blogs/posts/259094 (คนเม�อ 25 ธนวาคม 2554). [ออนไลน] เขาถงจาก: http://www.nidambe11.net/ekonomiz/2005q3/article2005aug22p3.htm

(คนเม�อ 26 ธนวาคม 2554) [ออนไลน] เขาถงจาก: http://sickndacity.blogspot.com/2011/04/martin-luther-king-jr.html

(คนเม�อ 26 ธนวาคม 2554) [ออนไลน] เขาถงจาก: http://www.oknation.net/blog/print.php?id=312168

(คนเม�อ 26 ธนวาคม 2554)