MATEMATIKA

ZENBAKI SISTEMA HAMARTARRA ZENBAKIAK: 1, 2, 3, 4, 5……. ZENBAKI BAKOITIAK: 1, 3, 5, 7, 9, 11, ______________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ZENBAKI BIKOITIAK: 2, 4, 6, 8, 10, ______________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ZEINUAK/ IKURRAK: ZENBAKIAK BINAKA IDATZI: 2, 4, 6, 8, 10, 12……………………………………………………………... ZENBAKIAK HIRUNAKA IDATZI: 3, 6, 9, 12…….……………………………………………………………... ZENBAKIAK LAUNAKA IDATZI: 4, 8, 12, 16, 20……………………………………………………………...

+ GEHI - KEN X BIDER : ZATI ÷ ZATI

€ EUROA > TXIKIAGOA < HANDIAGOA = BERDIN ≠ EZ DA BERDINA

ERAGIKETAK BATUKETA KENKETA BIDERKETA ZATIKETA 89 + 65 = 98 – 34 = 134 x 43 = 345: 8 = BATUKETA 35 BATUGAIAK GEHI+ 45 EMAITZA=BATURA KENKETA 98 KENKIZUNA KEN - 35 KENTZAILEA EMAITZA=KENDURA BIDERKETA 98 BIDERKAKIZUNA BIDER x 35 BIDERKATZAILEA EMAITZA=BIDERKADURA ZATIKETA ZATI

16 : 2 = EMAITZA=ZATIDURA ZATITZAILEA

ZATIKIZUNA

89 + 65

98 - 34

134 x 43

345: 8 =

BATUKETA BATUGAIA GEHI BATUGAIA BERDIN BATURA 6 + 8 = KENKETA KENKIZUNA KEN KENTZAILEA BERDIN KENDURA 18 - 8 = BIDERKETA

BIDERKAKIZUNA BIDER BIDERKATZAILEA BERDIN BIDERKADURA 9 x 6 = ZATIKETA

ZATIKIZUNA ZATI ZATITZAILEA BERDIN ZATIDURA 9 : 3 = HIRU ZIFRAKO ZENBAKIA IDATZI:………………… LAU ZIFRAKO ZENBAKIA IDATZI:………………… BI ZIFRAKO ZENBAKIA IDATZI:…………………. KALKULATU: 40 + 60 + 45 + 289 + 456 = 357 - 129 = 456 x 23 = BURUZ KALKULATU: 14+ 8 = 47 + 7 = 24 – 7 = 48 – 5 = 99 – 12 = 18 +37 =

ORDENATU HANDITIK TXIKIRA :

23 - 67-1- 43 – 8 – 56 – 345 – 29 – 36 – 78 -789 – 1200 – 6 – 378 – 200 – 4 ____________________________________________________________ ORDENATU TXIKITIK HANDIRA:

23 - 67-1- 43 – 8 – 56 – 345 – 29 – 36 – 78 -789 – 1200 – 6 – 378 – 200 – 4 ____________________________________________________________ HOGEI BAINO HANDIAGOAK DIREN 6 ZENBAKI IDATZI: …………………………………………………………….................. HOGEI BAINO TXIKIAGOAK DIREN 6 ZENBAKI IDATZI: …………………………………………………………….................. BILATU BEHAR DUZUN ZENBAKIA…BESTE BIREN BATURA DA. …………………………………………………. KAXA BAKOITZEAN JOSTAILU BAT DAGO.

BIDERKETA TAULAK

1eko taula 0 X 1 = 0

1 X 1 = 1

2 X 1 = 2

3 X 1 = 3

4 X 1 = 4

5 X 1 = 5

6 X 1 = 6

7 X 1 = 7

8 X 1 = 8

9 X 1 = 9

3ko taula 0 X 3 = 0

1 X 3 = 3

2 X 3 = 6

3 X 3 = 9

4 X 3 = 12

5 X 3 = 15

6 X 3 = 18

7 X 3 = 21

8 X 3 = 24

9 X 3 = 27

2ko taula 0 X 2 = 0

1 X 2 = 2

2 X 2 = 4

3 X 2 = 6

4 X 2 = 8

5 X 2 = 10

6 X 2 = 12

7 X 2 = 14

8 X 2 = 16

9 X 2 = 18

4ko taula 0 X 4 = 0

1 X 4 = 4

2 X 4 = 8

3 X 4 = 12

4 X 4 = 16

5 X 4 = 20

6 X 4 = 24

7 X 4 = 28

8 X 4 = 32

9 X 4 = 36

5eko taula 0 X 5 = 0

1 X 5 = 5

2 X 5 = 10

3 X 5 = 15

4 X 5 = 20

5 X 5 = 25

6 X 5 = 30

7 X 5 = 35

8 X 5 = 40

9 X 5 = 45

6ko taula 0 X 6 = 0

1 X 6 = 6

2 X 6 = 12

3 X 6 = 18

4 X 6 = 24

5 X 6 = 30

6 X 6 = 36

7 X 6 = 42

8 X 6 = 48

9 X 6 = 54

7ko taula 0 X 7 = 0

1 X 7 = 7

2 X 7 = 14

3 X 7 = 21

4 X 7 = 28

5 X 7 = 35

6 X 7 = 42

7 X 7 = 49

8 X 7 = 56

9 X 7 = 63

8ko taula 0 X 8 = 0

1 X 8 = 8

2 X 8 = 16

3 X 8 = 24

4 X 8 = 32

5 X 8 = 40

6 X 8 = 48

7 X 8 = 56

8 X 8 = 64

9 X 8 = 72

9ko taula 0 X 9 = 0

1 X 9 = 9

2 X 9 = 16

3 X 9 = 27

4 X 9 = 36

5 X 9 = 45

6 X 9 = 54

7 X 9 = 63

8 X 9 = 72

9 X 9 = 81

ZENBAKI ORDINALAK:

1. Lehenengo. 2. Bigarren. 3. Hirugarren. 4. Laugarren. 5. Bostgarren. 6. Seigarren. 7. Zazpigarren. 8. Zortzigarren. 9. Bederatzigarren. 10. Hamargarren. 11. Hamaikagarren. 12. Hamabigarren. 13. Hamahirugarren. 14. …….. 15. …………….. 16. ………….. 17. …………….. 18. ………………. 19. …………………… 20. ……………..................

IDATZI ZENBAKIA LETRAZ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

ZENBAKIKUNTZA SISTEMA ERROMATARRA

Zenbakikuntza sistema erromatarrak zazpi letrako multzoa erabiltzen du, eta letra hauetako bakoitzak balio bat dauka asignatua edozein delarik ere betetzen duen lekua. IKURRA I V X L C D M BALIOA 1 5 10 50 100 500 1000

ERABILTZEN DIREN ARAUAK

1.- Ez dago erabiltzerik ikur bera hiru bider baino gehiagotan. 2.- V, L eta D letrak ez dira errepikatzen. 3.- Letra bat baino handiagoko beste baten eskuinera jarrita badago beren balioak batzen dira eta ezkerrera badago, bere balioa kentzen zaio. CX=110 XC= 90 4.- • I soilik jarri daiteke V eta X- en aurrean. • X soilik jarri daiteke L eta C-ren aurrean. • C soilik jarri daiteke D eta M-ren aurrean.

5.- Letraren gainean marra horizontala jartzen bada bere balioa 1000z biderkatua geratzen da. V = 5000

Hamar Milako batek 10000 bateko ditu.

Milako batek 1000 bateko ditu.

Milako batek 100 hamarreko ditu.

Milako batek 10 ehuneko ditu.

HAMAR MILAKOAK

MILAKOAK EHUNEKOAK HAMARREKOAK BATE- KOAK

1 0 0 0 1 0 0 1 0

3.245 - Hiru mila berrehun eta berrogeita bost 3.245 - 3 milako 2 ehuneko 4 hamarreko 5 bateko 3.245 - 3000 + 200 + 40 + 5 10000 = HAMAR MILA 1000= MILA 100= EHUN 10= HAMAR 1= BAT

32678 BATEKOA (unidad)

HAMARREKOA (decena)

EHUNEKOA (centena)

MILAKOA (millar)

9 6 5 4 3

B

H

E

M

HM M E H B

HAMAR MILAKOA HM

Idatzi ondorengo zenbakiak zutabeetan.

• Ehun eta bederatzi. • Berrehun eta hamabi. • Bostehun eta berrogeita bost. • Zazpiehun eta hogeita zorzi. • Hirurehun eta hamalau.

Idatzi ondorengo zenbakiak zutabeetan.

• Hamabost mila berrehun eta berrogei. • Berrogeita sei mila hirurehun eta lau. • Hogeita bat mila zazpiehun eta laurogeita

bost. • Hogeita hamabi mila bostehun eta hamahiru. • Berrogeita hemezortzi mila seiehun eta

laurogeita hamaika. Idatzi ondorengo zenbakiak zutabeetan.

• Bi mila ehun eta hogeita hemeretzi.

• Mila laurehun eta hirurogeita hamabi. • Hiru mila berrehun eta hamaika. • Bost mila bederatziehun eta berrogeita sei. • Sei mila zortziehun eta hirurogeita lau.

HM M E H B

HM M E H B

HM M E H B

ZENBAKI HAMARTARREK bi zati dituzte: komaren ezkerrean kokatutakoa zati osoa da, eta eskuinean kokatutakoa zati hamartarra: 31,45 Zati osoa 31 Zati hamartarra 0,45 KOKATU: 3,25 - 0,57 - 24,32 - 45,32 - 678,01- 63,52 - 900,23 – 211,60

Milakoa Ehunekoa Hamarrekoa Batekoa , hamarrena ehunena milarena 1000 bateko

100 bateko

10 bateko 0,1 bateko 0,01 bateko

0.001 bateko

3, 2 5 0, 5 7 2 4, 3 2

ZENBAKI HAMARTARRAK Edozein batuketa koma duten zenbakiekin (zenbaki hamartarrekin) kalkulatu nahi baduzu… 1,25 € + 2,85 € = 7,89 € + 34,56 € = 345,78 – 23, 10 = Nola kokatu behar da?

MAGNITUDEAK Gogoan izan! 1 m eta 10 dm eta 100 cm baliokideak dira.

1m = 10 dm. 1m = 100 cm.

m dm cm 2,35 m 2,05 m 34,5dm 234 cm 0,85 m 19,2 dm 115 cm 2,50 m

Gogoan izan!

1kilogramo = 1000 g. 1hektogramo = 100 g.

1 dekagramo = 10 g.

kilogramoa hektogramoa dekagramoa gramoa kg hg dag g

kg hg dag g 1,85 kg 2,3 kg 0,85 kg 450 g 125 g 34,7 dag 524 g 3,87 kg

Gogoan izan! Litro batek 100 cl edo 10 dl ditu Litro ½ batek 50 cl ditu Litro ¼ batek 25 cl ditu.

l dl cl 0,5 l 35 cl 150 cl 0,7 l 75 cl 2,5 l 0,23l 250 cl

Gogoratu sistema metrikoko úntate nagusiek duten erlazioa!

Kilo-k hekto-h deka-da dezi-d zenti-c mili-m x 1000 x 100 x 10 : 10 : 100 : 1000 km hm dam dm cm mm kl hl dal dl cl ml kg hg dag

Luzera: metroa Edukiera: litroa Pisua: gramoa

dg cg mg

Osatu taulak:

l dl cl neurria 1 2 0 …………..l 1 2 0 …………cl 0 4 5 ……..…..dl 0 4 5 …………..cl 0 0 6 …………..dl

m dm cm 1,35 m 43 dm 0,65 m 146 cm 31,4 dm 19,2 dm

ZATIKIAK(fracciones) ½ ERDIA. 6/2 SEI BIREN. 7/2 ZAZPI BIREN. ⅓ HIRUREN BAT - HERENA. ⅔ BI HIRUREN. 5/3 BOST HIRUREN. 10/3 HAMAR HIRUREN. ¼ LAURDEN BAT. 6/4 SEI LAURDEN. 9/4 BEDERATZI LAURDEN. ¾ HIRU LAURDEN. 1/5 BOSTEN BAT. 5/5 BOST BOSTEN. 2/5 BI BOSTEN. 8/5 ZORTZI BOSTEN

1/6 SEIREN BAT. 5/6 BOST SEIREN. 2/6 BI SEIREN. 8/6 ZORTZI SEIREN. 1/7 ZAZPIREN BAT. 3/7 HIRU ZAZPIREN. 2/7 BI ZAZPIREN. 9/7 BEDERATZI ZAZPIREN. ⅛ ZORTZIREN BAT. ⅜ HIRU ZORTZIREN. ⅝ BOST ZORTZIREN. ⅞ ZAZPI ZORTZIREN. 1/9 BEDERATZIREN BAT. 4/9 LAU BEDERATZIREN. 5/9 BOST BEDERATZIREN. 10/9 HAMAR BEDERATZIREN.

IRUDI GEOMETRIKOAK Irudi geométrico asko lerro zuzenen zatiz osatuta daude (segmentuak) eta aldeak direla esaten da; irudi horiek poligonoak dira. Aldeen muturrak, berriz erpinak, dira. Aldeak eta erpinak poligonoen oinarrizko elementuak dira.

HIRUKIA TRIANGELUA

ZIRKULUA LAUKI ZUZENA LAUKIA KARRATUA

PENTAGONOA HEXAGONOA

ERRONBOA

Poligonoak duten alde kopuruaren arabera sailkatzen dira. Beraz,

• hiru alde dituztenak triangeluak dira. • lau alde dituztenak laukiak dira. • bost alde dituztenak pentagonoak dira. • sei alde dituztenak hexagonoak dira.

“DENBORA” LANTZEKO KONTZEPTUAK:

• EGUTEGIA: (FITXAK)

o URTEA o HILAK o ASTEA o URTAROAK

• ERLOJUA -ORDUA - (FITXAK) ERLOJU ANALOGIKOA ETA ERLOJU DIGITALA.

o ORDUTEGIA o GOIZEAN o EGUERDIAN o ARRATSALDEAN o GAUEAN

BESTE BATZUK:

• Erdia // bikoitza. • Gainean // azpian. • Ondoan. • Aurrean // Atzean. • Goian // behean. • Ezkerra // eskuina. • Zenbat? • Inkesta. • Kalkulatu. • Datuak bildu. • Diagrama. • Taula. • Kalkulatu. • Buruz Kalkulatu. • Kalkulatu arkatzaz. • Buruz ikasi.