Upload
lytruc
View
232
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
Task Forca për Integrim Evropian
Operativna grupa za evropske integracije
Task Force for European Integration
Tryeza Tematike Nr. 4 për Tregti, industri, dogana, tatime, treg të brendshëm,
konkurrencë, mbrojtje të konsumatorit dhe atë shëndetësore
Material për diskutim për
fushën e industrisë dhe NVM-ve1
Nëntor 2012
Prishtinë
1 Në hartimin e këtij materiali për diskutim gjithashtu ka kontribuar Emrush Ujkani (ekspert i pavarur vendor për industri dhe NVM), me ndihmën financiare të “Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH” përmes projektit “Mbështetje integrimit evropian”. Pikëpamjet e paraqitura janë të konsulentit dhe nuk e paraqesin domosdoshmërisht në çdo hollësi mendimin zyrtar të GIZ-it, MIE-së apo të cilitdo pjesëmarrësi në TT.
2
Hyrje
Qëllimi i këtij punimi për diskutim është që të lehtësojë diskutimet në mes të
pjesëmarrësve të takimit tematik punues mbi industrinë dhe NVM-të në kuadër të Tryezës
Tematike për Tregti, industri, dogana, tatime, tregun e brendshëm, konkurrencë, mbrojtje
të konsumatorit dhe atë shëndetësore, e cila vepron si pjesë e Task Forcës për Integrim
Evropian të Kosovës.
Faza aktuale e zhvillimit të Strategjisë Kombëtare për Integrim Evropian fokusohet në
identifikimin e përparësive dhe dobësive në secilën fushë, në kuadër të kornizës së IE. Në
këtë aspekt, ky dokument synon të elaborojë çështjet që lidhen me fushën e industrisë dhe
NVM-ve në kuadër të procesit të Integrimit Evropian dhe të përmbledhë pikat e forta dhe
të dobëta të identifikuara në këtë fushë. Duhet theksuar se ky punim për diskutim, i
hartuar me qëllim për të lehtësuar diskutimet në kuadër të TT-së, nuk pasqyron
domosdoshmërisht një tablo të ezauruar të gjendjes aktuale në fushën e industrisë dhe
NVM-ve, por synon të ofrojë një pasqyrë të mendimeve, pikëpamjeve dhe vlerësimeve siç
janë paraqitur nga raportet e ndryshme dhe materiale të tjera të prodhuara nga
institucionet e Qeverisë së Kosovës, shoqatat e biznesit, organizatat e shoqërisë civile,
Bashkimi Evropian, si dhe projektet e donatorëve dhe organizatave ndërkombëtare në
Kosovë të cilat fokusojnë punën e tyre në këtë fushë. Kjo bëhet edhe përmes sigurimit të
një qasjeje sa më përfshirëse, të bazuar në ndërtimin e konsensusit, të iniciuar nga Task
Forca për Integrim Evropian të Kosovës.
Ky punim fillon me një pasqyrë të shkurtër mbi këtë fushë, me fokus në madhësinë e
sektorit të NVM-ve dhe industrisë në raport me ekonominë e vendit dhe rëndësinë e tij sa
u përket politikave dhe përpjekjeve qeveritare që lidhen me zhvillimin e mëtejshëm të tij.
Ai vijon me një pasqyrë të kornizës ligjore dhe të politikave relevante për këtë fushë, e cila
fokusohet në legjislacionin vendor (ligjet mbi mbështetjen e NVM-ve, shoqëritë tregtare,
shërbimet e inspektimit, tregtinë e brendshme, investimet e huaja, kërkesat teknike dhe
vlerësimin e konformitetit, sigurinë e përgjithshme të produkteve, tregtinë me naftë dhe
produkte të naftës, turizëm dhe shërbime turistike, zonat ekonomike dhe partneritetin
publik-privat), si dhe acquis-në e BE-së që zbatohet në këtë fushë. Pjesa vijuese analizon
kornizën e politikave në këtë fushë, me fokus kryesisht në Strategjinë e Zhvillimit të
NVM-ve në Kosovë 2012 – 2016, Strategjinë e Industrisë 2010 – 2013 dhe Planin e Veprimit
të Vizionit Ekonomik të Kosovës 2011 – 2014, si dhe në aspekte më të gjera të politikave
relevante për këtë fushë, përkatësisht reformat ligjore dhe rregullatore, të ashtuquajturën
‘gijotinë rregullator’ dhe Vlerësimi i Ndikimit Rregullator (VNR). Pjesa mbi kornizën dhe
zhvillimin institucional fokusohet në tri organet kryesore që veprojnë në kuadër të
Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë (Agjencinë për Mbështetjen e NVM-ve, Agjencinë për
Promovimin e Investimeve dhe Departamentin e Industrisë) dhe dy organe ndër-
institucionale (Këshillin Konsultativ të NVM-ve dhe Nëngrupin për Industri në kuadër të
3
Grupit Punues për Politika Tregtare). Pjesa e fundit, mbi implementimin dhe zbatimin,
diskuton një numër të çështjeve kryesore: qasjen në financa, kulturën ndërmarrëse dhe
inovacionin, falimentimin, ekonominë joformale, zbatimin e legjislacionit mbi NVM-të,
dhe Aktin e BE-së për Bizneset e Vogla.
4
1. Pasqyrë e përgjithshme
1.1. Ndërmarrjet, NVM-të dhe mjedisi afarist
NVM-të përbëjnë shtyllën kurrizore të ekonomisë së Kosovës. Sipas të dhënave të Agjencisë për
Regjistrimin e Bizneseve në Kosovë (ARBK), në fund të 2011, NVM-të (përfshirë ndërmarrjet
mikro) përbënin rreth 99,97% të të gjitha bizneseve që veprojnë në vend (për më shumë detaje,
shih tabelën nr. 1 më poshtë).
Tabela nr. 1: Statistikat mbi ndërmarrjet sipas madhësisë së tyre (2007 – 2011)2
2007 2008 2009 2010 2011
Nr. % Nr. % Nr. % Nr. % Nr. % Mikro ndërmarrjet 6,744 96.79 8,242 97.50 9,798 97.48 9,420 98.00 9,919 98.40 Ndërmarrjet e vogla 178 2.55 160 1.89 215 2.14 165 1.72 139 1.38 Ndërmarrjet e mesme 40 0.57 43 0.51 31 0.31 21 0.22 19 0.19
Gjithsej NVM 6,962 99.91 8,445 99.91 10,044 99.93 9,606 99.94 10,077 99.97 Ndërmarrjet e mëdha 6 0.09 8 0.09 7 0.07 6 0.06 3 0.03 GJITHSEJ 6,968 100% 8,453 100% 10,051 100% 9,612 100% 10,080 100% Burimi: Agjencia për Regjistrimin e Bizneseve në Kosovë
Siç tregon tabela, nga viti 2007 deri në vitin 2011 numri i NVM-ve është rritur me një normë prej
rreth 20% çdo vit, ndërsa rritja e përgjithshme gjatë këtyre pesë viteve ishte rreth 35%, por nuk
ka të dhëna në dispozicion mbi numrin e NVM-ve që janë mbyllur dhe kanë bankrotuar. Nga
ana tjetër, të dhënat e ARBK-së tregojnë se nga fundi i vitit 2011 NVM –të kanë marrë pjesë në
punësim me gjithsej 232.411 të punësuar, ose rreth 63% të numrit të përgjithshëm të personave
të punësuar në ndërmarrje (tabela nr. 2 më poshtë), por ende nuk ka të dhëna në dispozicion në
lidhje me numrin e njerëzve të punësuar nga NVM-të çdo vit. Sipas të dhënave të Komisionit
Evropian, më shumë se 90% të ndërmarrjeve punësojnë më pak se katër persona.3 Për më tepër,
vlerësohet se të gjitha ndërmarrjet kanë gjeneruar 47,6% të shumës së përgjithshme të eksportit
të vendit në vitin 2011, dhe sipas të dhënave të Administratës Tatimore të Kosovës, të vitit 2010,
NVM-të kanë marrë pjesë me 43.3% në PBB të vendit.4 Në anën tjetër, vlerësohet se marrë
parasysh numrin e personave që hyjnë rishtazi në tregun e punës çdo vit, Kosova ka nevojë për
një rritje reale ekonomike prej së paku 7%.5
2 Përgjigjet e Kosovës në pyetësorin e KE për përgatitjen e Studimit të Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit, fq. 152 3 Dokumenti i Stafit Punues të Komisionit që shoqëron Komunikatën e Komisionit mbi Studimin e Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit në mes Bashkimit Evropian dhe Kosovës, fq. 36 4 Përgjigjet e Kosovës në pyetësorin e KE për përgatitjen e Studimit të Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit, fq. 251 5 NVM Strategjia e Zhvillimit për Kosovën 2012 - 2016, fq. 6
5
Tabela nr. 2: Numri i punëtorëve të punësuar në ndërmarrje në dhjetor 6
Kategoritë e NVM-ve Numri i
ndërmarrjeve Numri i të
punësuarve
Mikro ndërmarrjet (1 – 9 të punësuar) 109,798 185,123
Ndërmarrjet e vogla (10 – 49 të punësuar) 1,508 24,877
Ndërmarrjet e mesme (50 – 249 të punësuar) 224 22,411
Gjithsej NVM 11,530 232,411
Ndërmarrjet e mëdha (mbi 250 të punësuar) 60 137,096
TOTALI 111,590 369,507
Burimi: Agjencia për Regjistrimin e Bizneseve në Kosovë (kontributi për Studimin e Fizibilitetit)
Një krahasim bazik i të dhënave të ofruara në fund të vitit 2011 me ato të ofruara në shtator të
vitit 2012 (tabela nr. 3 më poshtë) tregon se nuk kishte pothuajse asnjë ndryshim në numrin e të
punësuarve nga NVM-të (një rritje për vetëm 6 të punësuar), ndërsa numri i njerëzve të
punësuar nga ndërmarrjet e mëdha duket se kanë rënë për 81,438 (nga 137,096 në 55,658). Në
terma relativë, në fund të vitit 2011, NVM-të kanë punësuar rreth 63% të të gjithë të punësuarve
në të gjitha ndërmarrjet (me gjithë pjesën tjetër të personave të punësuar në ndërmarrjet e
mëdha), ndërsa në shtator të vitit 2012 pjesa e të punësuarve në NVM u rrit në 81% (nga të cilët,
pjesa tjetër prej 19% ishin të punësuar në ndërmarrjet e mëdha).
Tabela nr. 3: Statistika mbi numrin e njerëzve të punësuar në ndërmarrje në vitin 2012
Madhësia e ndërmarrjeve Numri i ndërmarrjeve Numri i puntorëve
Nr. % Nr. %
Mikro ndërmarrjet (1 – 9 të punësuar) 109,800 98.4 185,129 64 %
Ndërmarrjet e vogla (10 – 49 të punësuar) 1,508 1.4 24,877 9 %
Ndërmarrjet e mesme (50 – 249 të punësuar) 224 0.2 22,411 8 %
Totali i NVM-ve 11,532 99.99% 232,417 81%
Ndërmarrjet e mëdha (mbi 250 të punësuar) 58 0.1 55,658 19
TOTALI 11,590 100% 288,075 100%
Burimi: Agjencia për Regjistrimin e Bizneseve në Kosovë
Duke pasur parasysh shtrirjen e sektorit të NVM-ve në ekonominë e vendit, Qeveria e Kosovës
pranon rëndësinë e NVM-ve për zhvillimin ekonomik të vendit. Megjithatë, një numër i sfidave
duhet të adresohen. Mospërputhja e të dhënave të identifikuara më lartë tregon se të dhënat
nuk janë ende plotësisht të besueshme. Para së gjithash, kjo tregon se procesi dhe metodologjia
e mbledhjes dhe e përpunimit të të dhënave e përdorur nga ARBK-ja është e standardizuar dhe
e rregulluar. Së dyti, kjo metodologji duhet të harmonizohet me ato që përdoren nga
institucionet e tjera relevante (siç është Agjencia e Statistikave të Kosovës, Banka Qendrore e
Kosovës, Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale, etj.) në mënyrë që të dhënat e mbledhura
dhe të përpunuara të jenë të krahasueshme. Kjo do të mundësonte interpretim të unifikuar të
trendëve të zhvillimit të NVM-ve dhe kontributit të tyre në punësim, PBB, eksport dhe import,
buxhetin e shtetit si dhe në zhvillimin ekonomik në përgjithësi (përfshirë aspekte të ndryshme
që ndërlidhen me investime të huaja direkte). Së treti, i gjithë procesi dhe metodologjia e
mbledhjes së të dhënave dhe përpunimit të tyre duhet të jetë më transparente, pasi që kjo është
6 Poaty
6
themelore për vlerësim të pavarur të të gjitha aspekteve të tilla të zhvillimit të NVM-ve, ndërsa
koha e publikimit të tyre të jetë e standardizuar. Së katërti, ky proces duhet të përmirësohet
ndjeshëm në aspektin e cilësisë (përfshirë aspektet e arsimit dhe kualifikimeve profesionale), me
synimin për të mundësuar një krahasim të lehtë në mes të sektorëve të ndryshëm të aktivitetit të
NVM-ve. Kjo, më tej, do të mundësonte identifikimin më të lehtë të avantazheve krahasuese të
sektorëve të biznesit dhe përdorimin më të mirë të dhënave të tilla kualitative për zhvillimin e
politikave dhe instrumenteve për mbështetjen e NVM-ve dhe zhvillimin e sektorit privat.
Për më tepër, i gjithë sistemi i mbledhjes së të dhënave duhet mundësojë një analizë më të saktë
dhe më objektive të madhësisë së ekonomisë gri, gjë që, nga ana tjetër, është faktor kyç për
luftimin në mënyrë efektive të ekonomisë joformale. Kjo për shkakun se, sipas BE-së, ekonomia
joformale në Kosovë konsiderohet të jetë e madhe dhe ushqehet nga dobësitë në sistemin
tatimor, në politikat e shpenzimeve dhe në zbatimin e ligjit, përfshirë luftën kundër
korrupsionit dhe krimit të organizuar, dhe si e tillë e zvogëlon bazën tatimore dhe efiçencën e
politikave ekonomike. Përfundimisht, adresimi i mangësive të tilla do të kontribuonte në
krijimin e kushteve të qëndrueshme, transparente dhe të parashikueshme për investitorët e huaj
dhe kështu do të çonte në përmbushjen e detyrimeve që dalin nga MSA.7 Përvec përmirësimit të
mjedisit rregullativ dhe të infrastrukturës dhe një “[...] rritjeje të përdorimit të politikave të
kërkimeve dhe inovacionit [...]”8, përpjekjet në një nivel ‘mikro’ duhet të fokusohen në
përmirësimin e aftësive menaxheriale të ndërmarrjeve. Më gjerësisht, sipas vlerësimit më të
fundit të BE-së, mungesa e informatave gjithëpërfshirëse, lehtë të qasshme dhe të përditësuara
mbi çështjet që kanë të bëjnë me NVM- të paraqet një pengesë të dukshme për NVM-të
ekzistuese, ndërsa mbështetja për biznese fillestare është veçanërisht e pazhvilluar. Nga ana
tjetër, vështirësitë në lidhje me zbatimin ligjor të kontratave, furnizimi i paqëndrueshëm me
energji elektrike, dhe qasja e kufizuar dhe e shtrenjtë në financa9 ende përbëjnë pengesa serioze
strukturore për NVM-të dhe zhvillimin e sektorit privat.
1.2. Industria dhe politikat industriale/të konkurrueshmërisë
Tradicionalisht, industria kosovare është karakterizuar me prodhimin e metaleve dhe
produkteve metalike, plastikës dhe gomës, si dhe me prodhimin e kimikateve. Pasi që mbulon
vetëm 30% të kërkesës së prodhimit vendor, tregu ushqimor është mjaft larg potencialit të tij,
prandaj rritja e tij gjithashtu mund të ndihmojë në ngritjen e prodhimit të produkteve primare
bujqësore. Kosova ka një pasuri të lakmueshme të burimeve natyrore. Me 14.7 milion tonë linjit,
Kosova renditet si e vendi i pestë në botë për sasinë e rezervave të këtij minerali. Linjiti ka
rëndësi të jashtëzakonshme për vendin, pasi që vlerësohet si njëri nga faktorët më të
7 Dokumenti i Stafit Punues të Komisionit që shoqëron Komunikatën e Komisionit mbi Studimin e Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit në mes Bashkimit Evropian dhe Kosovës, fq. 36 8 Raporti i Progresit të KE mbi Kosovën, 2005 9 Dokumenti i Stafit Punues të Komisionit që shoqëron Komunikatën e Komisionit mbi Studimin e Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit në mes Bashkimit Evropian dhe Kosovës, fq. 36
7
rëndësishëm për prodhimin e energjisë.10 Industria e minierave në Kosovë ka histori të gjatë dhe
një potencial të rëndësishëm për shfrytëzimin e saj në të ardhmen; vlerësohet se toka e Kosovës
posedon të paktën €13.5 miliardë vlerë të burimeve minerare. Minierat e Kosovës japin plumb
dhe zink, dhe sidomos linjit, ku ky i fundit shërben si burim kryesor i Kosovës për përfitimin e
energjisë elektrike.
Në mënyrë që të jetë në gjendje që të trajtojë në një formë më të plotë të gjitha çështjet që lidhen
me sektorin e industrisë, Ministria e Tregtisë dhe Industrisë ka miratuar një strategji në vitin
2009, e cila nuk u miratua nga Qeveria e Kosovës. Ka pasur pak progres në fushën e
ndërmarrjeve dhe politikave industriale, veçanërisht për sa i përket zhvillimit të politikave në
favor të NVM-ve. Megjithatë, duhet të intensifikohen përpjekjet për të zhvilluar politikat
industriale dhe politikat për krijimin e një strategjie në sektorët e prodhimit që janë me rëndësi
të veçantë.
10 Shiko ECIKS Broshura Investoni në Kosovë
8
2. Korniza ligjore dhe e politikave
2.1. Korniza ligjore vendore për NVM-të
Kjo pjesë ofron një përmbledhje të kornizës ligjore vendore relevante për fushën e
ndërmarrjeve, NVM-ve dhe mjedisit të biznesit, me fokus në ligjet që rregullojnë mbështetjen
për NVM-të, shoqëritë tregtare, shërbimet e inspektimit, tregtinë e brendshme dhe investimet e
huaja.
Ligji nr. 03/L-031 për mbështetjen e NVM-ve11, miratuar në vitin 2008, synon të rregullojë
politikat qeveritare dhe masat për klasifikimin, si dhe nxitjen e krijimit dhe zhvillimit të NVM-
ve. Ai përcakton tri kategori të ndërmarrjeve (bazuar vetëm në numrin e të punësuarve): mikro
ndërmarrjet (deri në 9 të punësuar), ndërmarrjet e vogla (10 – 49 të punësuar) dhe ndërmarrjet e
mesme (50 – 249 të punësuar). Megjithatë, sipas vlerësimit të fundit të BE-së, klasifikimi i
ndërmarrjeve ka nevojë për përmirësime të mëtutjeshme.12 Ky ligj sqaron më tej përgjegjësitë e
Agjencisë për Mbështetjen e NVM-ve në Kosovë (AMNVM) në kuadër të Ministrisë së Tregtisë
dhe Industrisë, duke i dhënë asaj përgjegjësinë për mbështetjen e NVM-ve përmes
mekanizmave të ndryshëm si: zhvillimin ligjor dhe të politikave; qasjen në financa dhe
programe e skema të tjera të mbështetjes së drejtpërdrejtë; investimet në sektorin privat;
eliminimin dhe reduktimin e barrierave në të bërit biznes dhe në zhvillimit të NVM-ve dhe
hapjen e mundësive të tregut për NVM-të; trajnimin dhe konsultimet me sipërmarrës;
inkubatorët e biznesit, parqet industriale dhe të biznesit; vendosjen e rregullave fleksibile që
rregullojnë marrëdhëniet punëdhënës-punëmarrës; lehtësimin e komunikimit ndërmjet NVM-
ve, si dhe me ndërmarrjet e mëdha dhe shërbime konsulente private, trajnerë dhe profesionistë
relevantë, me qëllim të ngritjes së kapaciteteve dhe ekspertizës të NVM-ve dhe shkëmbimit të
informatave. Korniza e promovimit të NVM-ve përfshin këto aktivitete: nxitjen e përdorimit të
plotë të inkubatorëve të biznesit, zhvillimin e një sistemi efecient për menaxhimin e të dhënave,
krijimin e parqeve të biznesit në qytete të vogla si dhe analizimin e funksionimit të tyre dhe
dhënien e rekomandimeve.13
Ligji nr. 04/L-006 për shoqëritë tregtare specifikon llojet e shoqërive tregtare përmes të cilave
mund të zhvillohet aktiviteti biznesor në Kosovë. Ai gjithashtu përcakton kushtet e regjistrimit
për çdo lloj të shoqërive tregtare, dispozitat ligjore të zbatueshme për secilin lloj të shoqërive
tregtare, si dhe të drejtat dhe detyrimet e tyre si persona juridikë, të pronarëve, menaxherëve,
drejtorëve, përfaqësuesve ligjorë të tyre, dhe palëve të treta. Ai gjithashtu vendos dispozitat
ligjore që synojnë nxitjen dhe lehtësimin e krijimit, funksionimit dhe shpërbërjes së rregullt dhe
efikase të shoqërive të tilla tregtare. Ngjashëm me praktikat e zakonshme në vendet e BE-së, ky
11 Ligji Nr. 03/L-031 për Ndryshimin dhe Plotësimin e Ligjit Nr. 02/L-5 për Mbështetjen e Ndërmarrjeve të Vogla dhe të Mesme, Neni 3, http://ëëë.kuvendikosoves.org/common/docs/ligjet/2008_03-L-031_en.pdf 12 Dokumenti i Stafit Punues të Komisionit që shoqëron Komunikatën e Komisionit mbi Studimin e Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit në mes Bashkimit Evropian dhe Kosovës, fq. 36 13 Plani i Veprimit për Partneritet Evropian 2010
9
ligj përcakton pesë kategoritë e bizneseve që mund të regjistrohen në Kosovë: (1) ndërmarrje
individuale14, (2) shoqëritë kolektive15, (3) shoqëritë me përgjegjësi të kufizuar, (4) shoqëritë
partnere me përgjegjësi të kufizuar dhe (5) shoqëritë aksionare. Ky ligj gjithashtu lejon
regjistrimin e degës së ndonjë kompanie të huaj. Krahasuar me dispozitat e mëparshme, me anë
të këtij ligji janë thjeshtuar procedurat e regjistrimit: regjistrimi për fillimin e bizneseve është
falas, ndërsa kërkesa për kapital fillestar për SHPK është eliminuar e për SHA është zvogëluar
nga €25,000 në €10,000.16
Ligji nr. 03/L-181 për inspektoratin dhe mbikëqyrjen e tregut përcakton funksionet e
mbikëqyrjes inspektuese dhe operacionet e autorizimet e inspektorëve të tregut, të cilët janë
përgjegjës për zbatimin e dispozitave ligjore për mbikëqyrjen inspektuese. Ky ligj konsiderohet
se është në pajtim me Rregulloren nr. 765/2008/EC. Ky ligj e riorganizon Inspektoratin
Qendror të Tregut në një organ ekzekutiv të Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë, i cili vepron
në mënyrë të pavarur, me buxhet të ndarë dhe që i përgjigjet Sekretarit të Përhershëm të MTI-
së. Prandaj, Inspektorati menaxhohet në mënyrë të pavarur nga Kryeinspektori, i cili është
përgjegjës për organizimin dhe koordinimin e punës së tij, krijimin e strukturës së tij dhe
metodave për të kryer inspektimin të tregut, bazuar në programin vjetor të punës së
Inspektoratit.17
Ligji nr. 04/L-00 për tregtinë e brendshme rregullon kushtet për të bërë tregti në kuadër të tregut
të brendshëm (përfshirë shitjen me shumicë dhe pakicë), ankandet, ndërmjetësimin në tregti,
praktikat kufizuese, si dhe masat mbrojtëse për kryerjen e veprimtarisë tregtare, masat
mbikëqyrëse, dhe masat administrative e ndëshkuese ndaj konkurrencës së paligjshme në
kontekstin e tregut të brendshëm. Krahasuar me dispozitat e mëparshme, ky version i ligjit ka
ulur ngarkesat administrative për të bërë biznes, duke eliminuar një numër të lejeve të punës
dhe lejeve sanitare inspektuese. Më specifikisht, janë hequr gjashtë (6) licenca për kompanitë e
ndërtimit, të cilat janë: licencat për ndërtimin, projektimin, rishikimin, licencat e mbikëqyrjes,
licenca e pranimit teknik dhe licenca e laboratorit.18
Ligji për investimet e huaja është hartuar me qëllim të mbrojtjes, promovimit dhe inkurajimit të
investimeve të huaja në Kosovë, duke u dhënë investitorëve të huaj një tërësi të drejtash
themelore dhe të ekzekutueshme si dhe garancish ligjore, për të siguruar që ata dhe investimet
e tyre të mbrohen dhe të trajtohen me drejtësi dhe respekt, në pajtim të plotë me shtetin e së
14 Ligji për Shoqëritë Tregtare: “Një ndërmarrje individuale afariste konsiderohet e themeluar me operimin e një biznesi nga një pronar i vetëm i cili është një person fizik i angazhuar në tregti”, http://ëëë.assembly-kosova.org/common/docs/ligjet/Laë%20on%20amend%20laë%20on%20business%20organisations.pdf 15 Po aty: “Shoqëria kolektive mund të krijohet me regjistrim apo me anë të ligjit”. 16 Përgjigjet e Kosovës në pyetësorin e KE për përgatitjen e Studimit të Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimi,
http://ëëë.mei-ks.net/repository/docs/Ansëers_to_the_questionnaire_on_the_preparation_of_the_Feasibility_Study_for_a_Stabilisation_and_Association_Agreement.pdf
17 Po aty, fq. 174 18 Po aty, fq. 150
10
drejtës dhe me standardet e praktikat ndërkombëtare të pranuara gjerësisht. Ky ligj fokusohet
në trajtimin jo-diskriminues të investitorëve të huaj.19 Ky ligj është në procedurë të
amendamentimi, dhe ndryshimet që janë propozuar synojnë përmirësimin e mjedisit biznesor
me qëllim të tërheqjes dhe mbrojtjes së investimeve të huaja.20
2.2. Korniza ligjore vendore për industri
Kjo pjesë jep një pasqyrë të kornizës ligjore dhe të politikave relevante për fushën e industrisë
në Kosovë, domethënë ligjet që rregullojnë tregtinë e naftës dhe produkteve të naftës, turizmin
dhe shërbimet turistike dhe të zonave ekonomike.
Ligji për Kërkesat Teknike për Produkte dhe Vlerësim të Konformitetit rregullon mënyrën e
përcaktimit të kërkesave teknike për produkte, procedurat e vlerësimit të konformitetit me
kërkesat e përcaktuara si dhe nxjerrjen e rregulloreve nga ana e ministrive kompetente.
Dispozitat e këtij ligji që zbatohen për produkte të caktuara ose grupe të produkteve, duhet që
të paktën rregullojnë një nga elementet e mëposhtme: (1) kërkesat teknike që duhet plotësuar
produktet që vendosen në treg ose në përdorim; (2) të drejtat dhe detyrimet e subjekteve
ekonomike të cilët i vendosin produktet në treg ose në përdorim; (3) procedurat e vlerësimit të
konformitetit; (4) të drejtat dhe detyrimet të trupave që kryejnë procedurat e vlerësimit të
konformitetit të produkteve me kërkesat. Zbatimi në terren sa i përket këtij ligji është
shqetësues, ky ligj rregullon mbikëqyrjen e tregut dhe vlefshmërinë e dokumenteve të
konformitetit të lëshuara jashtë vendit.
Ligji për Sigurinë e Përgjithshme të Produkteve ka për qëllim të sigurojë që produktet e
vendosura në treg të jenë të sigurta. Kjo vlen për të gjitha produktet, të cilat, sipas ligjit
konsiderohen si të tilla nëse siguria e një produkti të caktuar është e rregulluar me ndonjë
dispozitë tjetër të ligjit në fuqi. Nëse ka dispozita të veçanta që rregullojnë kërkesat e sigurisë
për produkte të caktuara, atëherë ky ligj zbatohet vetëm për ato aspekte dhe rreziqe apo
kategori rreziqesh që nuk mbulohen nga ato dispozita.
Në pajtim me Ligjin për Tregti me Naftë dhe Derivate të Naftës, Zyra e MTI-së për lincecim ka
përgjegjësi lëshimin e licencave, pas paraqitjes së aplikacionit, të dokumenteve të kërkuara dhe
pagesës së taksës. Licenca lëshohet për secilin aktivitet dhe magazinimin, përkatësisht për çdo
pikë të shitjes veç e veç dhe ka vlefshmëri dyvjeçare. Procedurat për licencimin e subjekteve që
ushtrojnë veprimtari për tregti të duhanit janë të përcaktuara me UA nr. 04/2012, në pajtim me
nenin 17 të Ligjit nr. 04/L-041 mbi prodhimin, grumbullimin, përpunimin dhe tregtimin e
19 Komunikatën e Komisionit mbi Studimin e Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit në mes Bashkimit Evropian dhe Kosovës, fq. 35 20 Raporti i Bankës Botërore të të Bërit Biznes, 2012, http://doingbusiness.org/rankings Ky index gjen mesataren e përqindjes së rënditjes së një vendi në 10 tema, që përbëhen nga një shumëllojshmëri e treguesve, duke i dhënë peshë të njejtë secilës temë. Vlerësimi i renditjeve për të gjitha ekonomitë është deri në qershor 2012
11
duhanit. Një komision i formuar nga Sekretari i Përgjithshëm i Ministrisë së Tregtisë dhe
Industrisë vendos për lëshimin, vazhdimin, refuzimin, si dhe heqjen e licencave. Vlefshmëria e
licencës është 5 vjet, me mundësi të vazhdimit.
Licencimi për aktivitetet e agjencive turistike është e rregulluar me UA nr. 12/2010, në bazë të
Ligjit për Turizmin dhe Shërbimet Turistike. Komisioni i licencimit, i formuar nga Sekretari i
Përgjithshëm MTI-së, vendos për lëshimin, vazhdimin, refuzimin si dhe heqjen e licencave. Ky
komision ka mandat trevjeçar. Licenca për ushtrimin e veprimtarisë nga ana e agjencive është e
vlefshme për tre vjet.21
Ligji për Zonat Ekonomike ka për qëllim të sigurojë investimet e reja industriale, aktivitetet e
prodhimit për eksport, lehtësimin e hyrjes së mallrave dhe kapitaleve, aplikimin e teknologjisë
së përparuar, krijimin e vendeve të reja të punës dhe përfitimin nga mundësitë për investime të
huaja si dhe financimin e shkëmbimeve tregtare. Ai gjithashtu rregullon krijimin, funksionimin,
menaxhimin dhe mbikëqyrjen e zonave ekonomike, që përcakton të drejtat dhe detyrimet e
zhvilluesve, përdoruesve/operatorëve dhe subjekteve e tjera që ushtrojnë veprimtari në zonat
ekonomike, llojet e aktiviteteve të kryera në zonat ekonomike, mënyrat e lëvizjes mallrave si
dhe lehtësimet fiskale të parashikuara në bazë të tyre. Ministria e Tregtisë dhe Industrisë ka
iniciuar ndryshimin e këtij ligji, me qëllim të lehtësimit të procesit për krijimin e zonave të reja
ekonomike, parqeve biznesi, parqeve industriale dhe qendrave të inovacionit. Ndryshimet e
tilla gjithashtu do të reflektojnë sektorët përkatës institucionalë.
Në vitin 2011, Qeveria e Kosovës ndërmori hapa thelbësor për të hapur edhe më tej Kosovën
ndaj investimeve të huaja nëpërmjet kalimit të Ligjit Nr. 04 L-045 për Partneritet Publiko-Privat
(PPP). Ligji i ri PPP ka qenë i harmonizuar me Acquis-në e BE-së. Një dispozitë me propozime jo
të duhura është hequr, duke siguruar kështu një proces konkurrues të tenderimit. Kufizimet në
kohëzgjatjen e projekteve janë hequr gjithashtu.
2.3. Pasqyrë e Acquis-së BE-së të zbatueshme në fushën e industrisë dhe NVM-ve
Si në çdo fushë tjetër në kuadër të kornizës së integrimit në BE, fusha e industrisë dhe NVM-ve
gjithashtu rregullohet nga një numër i akteve primare dhe sekondare të acquis-së së BE-së. Ky
legjislacion përbëhet nga dy kategori të gjera: parimet e mishëruara në traktate dhe dispozitat
specifike të përfshira në pjesën tjetër të acquis-së së BE-së, të nxjerra nga institucionet e BE-së,
përkatësisht marrëveshjet e BE-së me vendet e treta, rregulloret, direktivat dhe vendimet
(instrumente ligjërisht të detyrueshme), si dhe rekomandimet e opinionet (të cilat nuk janë
ligjërisht të detyrueshme).
Sa u përket parimeve të mishëruara në Traktatin mbi Funksionimin e Bashkimit Evropian
21 Përgjigje e Kosovës në Pyetësorin e KE-së për përgatitjen e Studimit të Fizibiletetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit
12
(Traktatin e Lisbonës), ai përcakton se Unioni do të ketë kompetenca që të ndërmarrë veprime për
të mbështetur, koordinuar apo plotësuar veprimet e Shteteve Anëtare të tij, ndër të tjera, në
fushat e industrisë dhe turizmit.22 Për më tepër, Traktati e obligon Unionin dhe shtetet anëtare
të tij për të siguruar ekzistencën e kushteve të nevojshme për konkurrueshmëri industriale. Më
specifikisht, në përputhje me një sistem të tregjeve të hapura dhe konkurruese, veprimet e çdo
shteti anëtar në fushën e industrisë dhe NVM-ve duhet të synojnë:
- Përshpejtimin e përshtatjes së industrisë ndaj ndryshimeve strukturore;
- Inkurajimin e një mjedisi të favorshëm për iniciativë dhe zhvillimin e ndërmarrjeve,
veçanërisht NVM-ve, në të gjithë tregun e Unionit;
- Inkurajimin e një ambienti të favorshëm për bashkëpunim në mes të ndërmarrjeve;
- Nxitjen e shfrytëzimit më të mirë të potencialit industrial dhe politikave të inovacionit,
atyre kërkimore dhe të zhvillimit teknologjik .23
Përveç kësaj, Shtetet Anëtare obligohen që të konsultohen me njëra-tjetrën (në bashkëpunim me
Komisionin) dhe, kur është e nevojshme, të koordinojë veprimet e tyre. Në të njëjtën kohë, KE
mund të ndërmarrë çfarëdo lloj iniciative të dobishme për të promovuar koordinimin në këtë
fushë, në veçanti iniciativat që synojnë vendosjen e udhëzimeve dhe treguesve, organizimin e
shkëmbimit të praktikave të mira dhe përgatitjen e elementeve të nevojshme për monitorim dhe
vlerësim periodik.24
Një tjetër parim themelor i sanksionuar me Traktatin e Lisbonës është ai i forcimit të bazës
shkencore dhe teknologjike duke krijuar një zonë evropiane kërkimore në të cilën studiuesit,
njohuritë shkencore dhe teknologjia do të qarkullonin lirisht, dhe duke inkurajuar që ajo të
bëhet më konkurruese, përfshirë në industri, dhe duke promovuar të gjitha aktivitetet
kërkimore që konsiderohen të nevojshme në bazë të kapitujve të tjerë të Traktateve. Kjo synohet
të arrihet gjithashtu duke inkurajuar NVM-të në hulumtimet dhe aktivitetet e tyre të zhvillimit
teknologjik të kualitetit të lartë dhe duke mbështetur përpjekjet e tyre për të bashkëpunuar me
njëra-tjetrin, duke u mundësuar atyre shfrytëzimin maksimal të potencialit të tregut të
brendshëm, në veçanti përmes kontratave publike kombëtare, përcaktimin e standardeve të
përbashkëta dhe heqjen e pengesave ligjore dhe fiskale për këtë bashkëpunim.25
Në nivelin e dispozitave të veçanta, bazuar në strukturën e kapitujve, fusha e industrisë dhe
NVM-ve është e mbuluar me Kapitullin 20 mbi Politikat e ndërmarrjeve dhe ato industriale26.
Shtojca I ofron një përmbledhje të të gjitha akteve relevante për këtë fushë.
Kur është fjala për fushën e industrisë dhe atë të NVM-ve në Kosovë, legjislacioni vendor të
22 Traktati i Bashkimit Evropian dhe Traktati mbi Funksionimin e Bashkimit, Neni 6, http://eur- lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:FULL:EN:PDF 23 Po aty, Neni 173 24 Po aty, Neni 173, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:FULL:EN:PDF 25 Po aty, Neni 179 26 EUR-Lex:Politika Industriale dhe Tregtia e Brendshme, http://eur-lex.europa.eu/en/consleg/latest/chap13.htm
13
paktën i referohet acquis-së përkatëse të BE-së. Megjithatë, çështja është se deri në çfarë mase
acquis e BE-së është inkorporuar në legjislacionin vendor. Kjo na sjell në një pikë tjetër, pra që
formalisht legjislacioni kosovar në këtë fushë është në përputhje me standardet e BE-së, pasi që
u referohet acquis së BE-së, por në realitet institucionet përgjegjëse, kryesisht Ministria e Tregtisë
dhe Industrisë, duhet të bëjnë më shumë për inkorporimin e suksesshëm të acquis–së BE-së në
legjislacionin kombëtar si dhe në sigurimin e pajtueshmërisë me të, implementimin dhe
zbatimin e tyre.
Nga ana tjetër, pjesa që i dedikohet kornizës së politikave fokusohet kryesisht në Strategjinë për
Zhvillimin e NVM-ve dhe në Strategjitë e Industrisë, por edhe në pjesë të caktuara të
dokumenteve të tjera të politikave që trajtojnë fushën e industrisë dhe NMV-ve.
2.4. Korniza e politikave
Në kontekstin e anëtarësimit në BE, ekziston praktika që politikat mbi ndërmarrjet zhvillohen
në mënyrë të integruar, me përfshirjen e ministrive të tjera. Ministria përgjegjëse për hartimin e
Planit Kombëtar për Zhvillimin këshillohet me Ministrinë përgjegjëse për NVM-të dhe politikat
industriale. Në një fazë më të avancuar të anëtarësimit, Ministria përgjegjëse për NVM-të dhe
politikat industriale merr pjesë në përgatitjen e projekteve që mund të financohen nga fondet
para-strukturore. Së fundmi, duhet të ekzistojë një strukturë e koordinimit, e cila gjithashtu të
përfshij përfaqësues të komunitetit të biznesit, që do të ishte përgjegjëse për thjeshtimin dhe
përmirësimin e mjedisit të biznesit.27
Kjo pjesë fokusohet kryesisht në Strategjinë për Zhvillimin e NVM-ve, por gjithashtu
shkurtimisht diskuton pjesë të veçanta të strategjive të tjera që janë relevante për NVM-të dhe
zhvillimin e sektorit privat.
Strategjia për Zhvillimin e NVM-ve për Kosovën 2012 – 2016 (me vizion deri në vitin 2020), e
miratuar në korrik të vitit 2011, bazohet në dy shtylla kryesore të kornizës strategjike të BE-së
mbi NVM-të: Aktin Evropian të Bizneseve të Vogla (ABV), të cilin Kosova ka shprehur
përkushtim që ta zbatojë, dhe Programin Kornizë të BE-së për Konkurrueshmëri dhe Inovacion
(PKI), pjesë e të cilit Kosova synon që të bëhet në ardhmen.
Si një dokument sektorial që përcakton kornizën e politikave të Qeverisë së Kosovës për NVM-
të, kjo strategji përbëhet nga masa (të ndara në tri nivele: qëllime strategjike, qëllime dhe
objektiva strategjike) të nevojshme për t’u ndërmarrë në mënyrë që të shtyhen përpara reformat
drejt një sektori dinamik të NVM-ve dhe për të krijuar vende të reja të punës. Vizioni i saj është
"NVM-të e Kosovës konkurruese në nivel global", kurse misioni i përcaktuar nga kjo strategji është
si në vijim: "Përmirësimi i mjedisit afarist dhe kulturës së sipërmarrjes, me qëllim të krijimit dhe
27 Udhëzues për Strukturat Kryesore Administrative që kërkohen për Implementimin e Acquis (2005)
14
zhvillimit të shpejtë të NVM-ve të qëndrueshme". Në nivelin e qëllimeve strategjike, Strategjia e
Zhvillimit të NVM-ve ka për qëllim forcimin e kornizës ligjore dhe rregullative; përmirësimin e
qasjes së NVM-ve në financa; nxitjen dhe zhvillimin e kulturës ndërmarrëse; forcimin e aftësisë
konkurruese vendore dhe ndërkombëtare të NVM-ve; përmirësimin e dialogut në mes të
sektorit privat dhe atij publik dhe me shoqërinë civile, forcimin e institucioneve për mbështetjen
e NVM-ve; dhe përmirësimin e pozitës së ndërmarrëseve femra, të rinjve, minoriteteve, grupeve
të veçanta dhe mbështetjen për ndërmarrësit në zona më pak të favorizuara.
Sa i përket forcimit të kornizë s ligjore dhe rregullative, ajo synon të arrijë këtë përmes
thjeshtimit të kësaj kornize, përmirësimit të mbështetjes ndër-ministrore për zbatimin e kësaj
strategjie, përmirësimit të funksionimit të Vlerësimit të Ndikimit Rregullativ (VNR), rritjes së
konsiderueshme të numrit të NVM-ve që hyjnë në sektorin formal, përmirësimit të lehtësisë për
hapjen dhe mbylljen e bizneseve, dhe zbatimit të Aktit për Biznese të Vogla (ABV) në Evropë.
Përmirësimi i qasjes së NVM-ve në financa synohet të arrihet përmes zhvillimit, zgjerimit dhe
promovimit të një game instrumentesh financiare për NVM-të , tërheqjes së fondeve nga
diaspora, ofrimit të trajnimeve NVM-ve mbi qasjen në financa, dhe rritjes së nivelit të
fiskalizimit. Kjo strategji synon promovimin dhe zhvillimin e kulturës së ndërmarrësisë përmes
forcimit të vetë kësaj kulture, promovimit dhe rritjes së bashkëpunimit në mes të shkollave dhe
bizneseve, si dhe përmes nxitjes së kreativitetit dhe inovacionit. Konkurrueshmëria e NMV-ve
tentohet të arrihet përmes zhvillimit të aftësive teknike, inovative dhe menaxhuese të NVM-ve
(në përputhje me Programin Mbështetës të BE-së për Teknologji Informative dhe të
Komunikimit – PM-TIK), futjes në përdorim të standardeve ndërkombëtare dhe sistemeve për
menaxhimin e cilësisë, zhvillimit të një plani ‘për zëvendësimin e importit’ për të mbështetur
konkurrueshmërinë e NVM-ve në tregun vendor, identifikimit të sektorëve prioritarë për
mbështetje NVM-ve, themelimit të një Qendre të Inovacionit për Biznese, dhe lehtësimit të
qasjes së NVM-ve në tregjet rajonale dhe tregje të tjera të jashtme.
Në kuadër të objektivit që ka për qëllim përmirësimin e dialogut në mes të sektorit publik dhe
privat dhe me shoqërinë civile, kjo strategji synon të rrisë vetëdijesimin e NVM-ve mbi
zhvillimin ekonomik, të përkrah Grupin Punues për Integrim Evropian për Ekonomi dhe
Tregti, si dhe përmes përmirësimit të procesit të avokimit dhe atë të reagueshmërisë së
institucioneve ndaj NVM-ve. Sa i përket forcimit të institucioneve për mbështetjen e NVM-ve,
kjo strategji synon të prekë Agjencinë për Mbështetjen e NVM-ve, Agjencitë për Zhvillim
Rajonal, Qendrat Komunale të Biznesit, zonat ekonomike, parqet dhe inkubatorët e biznesit, si
dhe konsulentët e biznesit dhe ofruesit e shërbimeve të biznesit. Qëllimi strategjik i fundit
synon prek grupe të veçanta të njerëzve aktivë në sektorin e NVM-ve, siç janë gratë, të rinjtë,
personat me nevoja të veçanta, pakicat dhe njerëzit që jetojnë në zona më pak të favorizuara.
Një pengesë kyçe për zbatimin e Strategjisë së Zhvillimit të NVM-ve deri tani ka qenë mungesa
e një plani implementuese, i cili është finalizuar kohët e fundit, por ende nuk është miratuar.
Nga ana tjetër, zbatimi i saj kërkon buxhet të mjaftueshëm dhe forcimin e mëtejshëm të
15
autoriteteve relevante.28 Për më tepër, ndonëse ajo duhet të shërbejë si dokument referues për të
gjitha autoritetet relevante që kanë të bëjnë me fushën e NVM-ve, mungesa e përfshirjes së
institucioneve të tjera, përvec MTI-së, në zhvillimin e saj mund të paraqesë një sërë sfidash në
zbatimin e saj. Prandaj, një plan veprimi gjithashtu do të ndihmonte drejt një ndarjeje të qartë të
përgjegjësive në mes të akterëve të ndryshëm relevantë për këtë fushë.
Duke pasur parasysh se gjysma e NVM-ve në vend janë të përfshirë në tregti, por vetëm më pak
se 10% të tyre të përfshira në prodhim (kryesisht në industrinë e pijeve, ushqimore dhe atë të
duhanit)29, ky vizion dhe mision qartazi duket të jetë tejet ambicioz për t'u arritur brenda pesë
viteve, veçanërisht duke pasur parasysh deficitin e madh tregtar të Kosovës (kjo e fundit si për
shkak të strukturës së dobët të eksporteve, ashtu edhe për shkak të një sektori industrial të
pazhvilluar). Prandaj, Strategjia e Zhvillimit NVM-ve duhet të jetë më mirë e ndërlidhur me
Politikat e Tregtisë dhe Strategjinë e Industrisë, dhe anasjelltas, ndërsa këto dy të fundit
gjithashtu duhet të shoqërohen nga plane të veprimit që do të përcaktonin në mënyrë më të
qartë masat për zbatimin e tyre. Një sfidë tjetër sa i përket zbatimit është se kjo strategji
përcakton një numër mjaft të kufizuar të instrumenteve të politikave, sidomos kur është fjala
për mbështetjen e drejtpërdrejt në zhvillimin dhe rritjen e NVM-ve. Ndërsa synon konsolidimin
dhe krijimin e një sektori të shëndoshë privat dhe përmirësimin e qasjes së NVM-ve në
informata që kanë të bëjnë me ligjet dhe rregulloret, aty thuhet se futja në përdorim e
procedurave efektive rregullative do të kontribuonte në luftimin e ekonomisë joformale përmes
inkurajimit të NVM-ve që të regjistrohen, pasi që: “Kjo duhet t’u ofrojë NVM-ve mundësi më të
mëdha për qasje në burime kreditore dhe financiare dhe në zgjidhjen e kontesteve biznesore,
duke kontribuar në këtë mënyrë në zhvillim të gjithëmbarshëm ekonomik të bazuar në treg dhe
krijim të fuqishëm të vendeve të punës” në këtë sektor.30
Në mënyrë që të mundësohet që në mënyrë efektive të sigurohet mbështetja ndaj NVM-ve dhe
të lehtësohet të bërit biznes në një mjedis jo-konkurrues dhe të rënduar me burokraci, një
ekuilibër i duhur në mes të bërjes së ligjeve, në njërën anë, dhe racionalizimit e riorganizimit të
legjislacionit ekzistues në favor të lehtësimit të aktiviteteve afariste, në anën tjetër, është më se i
nevojshëm. Gjithashtu duhet të ekzistojnë objektiva të qarta në lidhje me atë se çfarë çështje
specifike do të rregullohen me anë të legjislacionit shtesë dhe se si jo do të kontribuojë në
zhvillimin e NVM-ve dhe të sektorit privat. E njëjta gjë nevojitet sa i përket përmirësimit të
qasjes në informata. Për aq sa mund të vërehet nga pjesa e analizës së gjendjes aktuale në
kuadër të strategjisë, kjo është kryesisht për shkak të informacionit të kufizuar dhe njohurive
bazë të kufizuara mbi problemet dhe nevojat e NVM-ve si dhe të sektorit privat, në përgjithësi.
Kjo vlen veçanërisht për rastet kur është fjala për informata mbi sektorët e veçantë të biznesit,
pasi që kjo pjesë e strategjisë përmban shumë pak informata mbi gjendjen dhe nevojat e
sektorëve të tillë. Për më tepër, nevojitet më shumë përfshirje dhe konsultim me komunitetin
28Raporti i Progresit për Kosovën, 2010 29 Strategjia e Zhvillimit të NVM-ve për Kosovën 2012 – 2016, fq. 18 30 Strategjia për Zhvillimin e NVM-ve për Kosovën 2012 – 2016, Objektivi 1.4, pg. 20
16
afarist në zhvillimin e politikave, si dhe duhet të jetë më e qartë se çfarë masa politikash, të një
natyre strategjike, mund të ndërmerren në mënyrë që të përmirësohet qasja e NVM-ve në
financa dhe zbatimi i kontratave.
Një Strategji për Zhvillimin e Sektorit Privat është përgatitur në vitin 2008, mirëpo nuk është
miratuar nga Qeveria e Kosovës. Ajo i referohet NVM-ve si një ndër komponentët e saj, por nuk
përmban ndonjë referencë në ndonjë plan veprimi/të zbatimit.
Në vazhdën e forcimit të Agjencisë për Mbështetjen e NVM-ve dhe Agjencisë për Promovimin e
Investimeve31 (që planifikohet të shkrihen në një agjenci të vetme brenda këtij viti), çështje të
tjera që duhet të ngrihen përfshijnë integrimin më të mirë të zhvillimit të Zonave të Lira
Ekonomike në politikat e gjithëmbarshme të Qeverisë për zhvillimi ekonomik.32 Përmirësimi i
shfrytëzimit të inkubatorëve dhe parqeve të biznesit në mbështetjen e NVM-ve dhe zhvillimin e
sektorit privat, si dhe vlerësimi i vazhdueshëm i funksionimit të tyre, me synimin për të dalë
me rekomandime, janë gjithashtu të nevojshme, si dhe zhvillimi i një sistemi efektiv për
menaxhimin e të dhënave.33 Një çështje tjetër më e rëndësishme është kryerja e vlerësimeve
strategjike në sektorë specifikë të aktivitetit të biznesit që kanë përparësi konkurruese dhe që
kanë nevojë për ristrukturim.34 Në përputhje me këtë, konkurrueshmëria e sektorëve specifikë
në kuadër të sektorit privat gjithashtu duhet të vlerësohet35 vazhdimisht, me qëllim të
përdorimit të politikave dhe iniciativave të duhura për mbështetjen e zhvillimit të ekuilibruar të
një numri të sektorëve konkurrentë, si për shembull, përmes adresimit të çekuilibrit ekzistues
në mes të sektorit të prodhimit dhe atij të shërbimeve.36
Sa i përket ekonomisë joformale dhe përkrahjes së investimeve, ndonëse ekziston një plan
veprimi i azhurnuar për të adresuar ekonominë joformale dhe për eliminim e barrierave
administrative ekzistuese si dhe janë krijuar fonde garantuese për eksport37, si dhe shumë
barriera të të bërit biznes janë hequr, mund të themi se ka pak ose nuk ekziston fare një analizë
gjithëpërfshirëse mbi atë se çfarë ndikimi kanë pasur këto plane të veprimit në zhvillimin
ekonomik, përkatësisht në zbutjen e shkallës së lartë ekzistuese të papunësisë, gjë që veçse është
bërë kronike. Në përgjithësi, ekziston një konsensus në mes akterëve të ndryshëm se Kosova ka
arritur deri më tani të tërheqë një sasi të vogël të investimeve të jashtme të drejtpërdrejta, me
vetëm përafërsisht 8.5% të GDP-së , kryesisht të koncentruar në sektorët e shërbimeve dhe atë
financiar (të cilat kanë një potencial dukshëm më të vogël për të përmirësuar bilancin tregtar
dhe për të krijuar vende të punës, krahasuar me sektorë të tjerë, siç është ai i prodhimtarisë).
Kjo edhe për shkakun që, në mënyrë që të përmbush detyrimet në kuadër të MSA-së, Kosova
31 Partneriteti Evropian për Kosovën 2008 32 2012 SAPD Konkluzionet e Nën-Komitetit për Tregti, Industri, Dogana dhe Taksa 2012 33 Plan Veprimi i Partneritetit Evropian 2010 34 Strategjia e Zhvillimit 2007 – 2008 35 Plan Veprimi i Partneritetit Evropian 2010 36 2012 SAPD Konluzionet e Nën-Komitetit për Tregti, Industri, Dogana dhe Taksa 2012 37 Strategjia e Zhvillimit 2007 – 2008
17
duhet të sigurojë kushte stabile, transparente dhe të parashikueshme për investitorët e huaj.38
Për më tepër, zhvillimi i një strategjie të inovacionit ka filluar në mars të vitit 2012.39
Plani i Veprimit i Vizionit Ekonomik të Kosovës 2011 – 2014, i cili vë theksin në prioritetet dhe
sektorët kryesorë të zhvillimit ekomomik, në mes tjerash si qëllim ka përmirësimin e mjedisit të
investimeve dhe mbështetjen e sektorit privat. Kjo synohet të arrihet përmes plotësim-
ndryshimit dhe kompletimit të legjislacionit thelbësor që krijon kushte për të tërhequr investime
dhe heqjes së barrierave të tepërta administrative, me qëllim të lehtësimit të aktivitetit të
sektorit privat, duke kontribuar në këtë mënyrë në rritje ekonomike. Kjo kërkon reforma
gjithëpërfshirëse për të eliminuar 50% të licencave të tepërta dhe kërkesave për leje. Një aspekt
tjetër sa i përket zhvillimit të këtij sektori është intensifikimi i aktiviteteve për të tërhequr
investimet e huaja dhe integrimi në institucionet ndërkombëtare financiare.40
Sa u përket reformave ligjore dhe rregullative, edhe pse gjykohet të jenë të kënaqshme dhe në
përputhje me legjislacionin e BE-së, nisur nga niveli aktual i zhvillimit të kornizës ligjore dhe të
politikave në Kosovë, përfshirë zbatimin e tyre, siç duket ende janë të pamjaftueshme në
aspektin e krijimit të një mjedisi mbështetës për zhvillimin e NVM-ve. Prandaj, Ministria e
Tregtisë dhe Industrisë e konsideron të nevojshme se kërkohen më shumë përpjekje, në të gjitha
nivelet e qeverisjes, për të hequr pengesat për investime në biznese, rritje, dhe krijimin e
vendeve të punës, dhe se thjeshtimi i administratës është element kyç për të promovuar
zhvillimin e sektorit të NVM-ve. Këto përpjekje përbëjnë elemente thelbësore dhe si të tilla
luajnë rol të rëndësishëm në konceptin e ri të zhvillimit për Strategjinë e Zhvillimit të NVM-ve
për Kosovën. Sfida mbetet që të zhvillohet më tej dhe të integrohen komponentët e reformës
rregullative dhe iniciativat e ndryshme që janë në proces dhe që lidhen me investimet, si dhe
reformat ligjore dhe të konkurrueshmërisë dhe politikat e promovimit të investimeve, duke u
fokusuar gjithashtu në plotësimet e kushteve për integrim në BE.
Vlen të theksohet se kur është fjala për krijimin e bizneseve të reja, Qeveria ka bërë disa
përparime. Procesi i regjistrimit të biznesit ka qenë i lidhur me atë të Administratës Tatimore
dhe Doganave, gjë që u mundëson bizneseve që të marrin numrin fiskal, certifikatën e TVSH-së
ose certifikatën e import-eksportit (në rastin e importuesve të vegjël) paralelisht me procesin e
regjistrimit. Me fjalë të tjera, bizneset tani mund të regjistrohen me një procedurë të vetme ose e
ashtuquajtura ‘One Stop Shop’. Ky është hap shumë i rëndësishëm në përmirësimin e mjedisit
ligjor dhe rregullativ afarist në Kosovë. Përveç kësaj, Qeveria e Kosovës ka filluar procesin e
hartimit të dy ligjeve shtesë, një ligj për sistemin e licencave dhe lejeve dhe ligjin për inspektim.
Ligji i parë do të konsolidojë kornizën rregullatore për licencimin dhe lejet, si dhe do të
38 Komunikata e Komisionit mbi Studimin e Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit në mes Bashkimit Evropian dhe Kosovës 39 Përgjigjet e Kosovës në pyetësorin e KE për përgatitjen e Studimit të Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit 40 Përgjigjet e Kosovës në pyetësorin e KE për përgatitjen e Studimit të Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit , fq. 134
18
përmirësojë klimën afariste përmes eliminimit të barrierave administrative dhe reduktimit të
shpenzimeve të të bërit biznes Ai gjithashtu do të adresojë disa nga vërejtjet e Raportit të Bankës
Botërore në të Bërit Biznes, d.m.th. në çështjet që kanë të bëjnë me lejet e ndërtimit. Nga ana tjetër,
ligji i dytë do të krijojë kornizën ligjore që rregullon aktivitetet e inspektimit, gjithashtu duke
mundësuar kryerjen e inspektimeve në tregun e brendshëm duke përdorur autoritetin ex officio
(sipas detyrës zyrtare).
Vendosja e të ashtuquajturës ‘gijotinë rregullative’ është gjithashtu pjesë e reformave që janë të
nevojshme në kontekstin e mjedisit ligjor dhe rregullativ. Ajo është mjet për të rishikuar në
mënyrë të shpejtë një numër të madh të rregullave dhe për të eliminuar ato që nuk janë më të
nevojshme, pa pasur nevojë për veprime që zgjasin dhe që kushtojnë. ‘Gijotina rregullative’
është qasje sistematike dhe transparente për rishikimin, eliminimin dhe riorganizimin e
rregullave të biznesit, në kuadër të së cilës gjithashtu përshtaten teknikat e përdorura në vendet
e tjera në tranzicion për të kryer de-rregullim të shpejtë. Si e tillë, ajo ofron një zgjidhje të shpejtë
për problemet më kritike të rregulloreve të panevojshme dhe joefikase, si dhe krijon mundësi
për të ndërtuar një sistem të përhershëm të kontrollit të cilësisë së rregulloreve të reja të
biznesit, duke synuar shmangien e përsëritjes së problemeve të njëjta (i ashtuquajturi ‘ri-
rregullimi zvarritës’). Ajo parasheh reduktimin e shpenzimeve të reformës brenda një mjedisi
ligjor që është i mbingarkuar dhe ka nevojë për një reforma strukturore të vështira.
Gijotina rregullative bazohet në pikëpamjen se problemi rregullativ me të cilin ballafaqohen
bizneset është sistematik dhe se reformat e izoluara dhe margjinale duhet të plotësohen me
reforma në shkallë të gjerë dhe sistematike që shtrihen në tërë sektorin publik. Ajo shprehimisht
ka për qëllim:
- Kthimin e stimujve në procesin e reformimit për të tejkaluar disa nga pengesat që e kanë
ngadalësuar apo bllokuar këtë proces. Këto pengesa përfshijnë shpenzimet e larta
administrative, rezistencën e brendshme ndaj ndryshimeve dhe mungesën e planifikimit
se si duhet të arrihen këto ndryshime në të ardhmen;
- Krijimin e një procesi të qëndrueshëm për kontrollin e cilësisë dhe sigurisë juridike,
kryesisht përmes krijimit të një liste kontrolluese kualitative dhe të një regjistri
rregullativ gjithëpërfshirës dhe qendror, me një nivel të lartë të sigurisë;
- Krijimin e infrastrukturës institucionale të nevojshme për të siguruar kushte dhe zbatim
të suksesshëm të reformës rregullative, që përfshin themelimin e mekanizmave për
koordinim dhe bashkëpunim ndër-ministror, forcimin e katalizatorëve të reformës dhe
krijimin e kapaciteteve bazike për analiza rregullative.
Vlerësimi i Ndikimit Rregullativ (VNR) mund të kontribuojë në efiçencën ekonomike përmes
theksimit të aspekteve të rregullimit të cilat e kufizojnë zgjedhjen e konsumatorëve dhe nivelin
e konkurrencës në ekonomi. Kjo ndihmon për të identifikuar pengesat e mundshme ndaj
bizneseve dhe siguron mbajtjen e këtyre pengesave në minimum, si dhe gjithashtu shërben për
të identifikuar rregulloret anti-konkurruese apo proteksioniste para hyrjes në fuqi të
19
rregulloreve të tilla. Ajo gjithashtu siguron një mundësi për ata që eventualisht mund të preken
nga rregullore të tilla për të tërhequr vëmendjen për pasojat që mund të mos jenë marrë
parasysh më herët. Aspekte të tjera pozitive që sjell VNR përfshijnë rritjen e efikasitetit dhe
efektivitetit të shërbimit publik, përmirësimin e cilësisë së dhënies së këshillave ministrave rreth
politikave duke nxitur shfrytëzimin më madh të provave (të dhënave empirike) bërjen e
politikave, reduktimin e shpenzimeve duke mundësuar analizë më të gjerë të alternativave për
arritjen e objektivave të politikave. E fundit, por jo më pak e rëndësishmja, është kontributi në
arritjen e gjashtë parimeve të rregullimit më të mirë, të cilat janë: domosdoshmëria,
proporcionaliteti, konsistenca, efektiviteti, transparenca dhe llogaridhënia. Këto parime çdoherë
duhet të merren parasysh gjatë vlerësimit të opsioneve të ndryshme dhe marrjen e vendimit
nëse duhet të ndiqet ndonjë opsion i caktuar. I vetmi vlerësim që është kryer deri më tani është
ai për implikimet buxhetore, ndërsa tërë procesi i VNR-së deri më sot nuk është shfrytëzuar, për
shkak të mungesës së kapaciteteve të Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë.
Në fushën e industrisë, Strategjia e Industrisë 2010 – 2013, e miratuar në vitin 2010, përmban
një numër të prioriteteve, të cilat do të reflektohen në sektorin e strategjisë së planifikimit të
MTI-së (i cili pritet të përfundojë në qershor të vitit 2012 dhe do të mbulojë periudhën pesë-
vjeçare 2012-2017). Ajo ka për qëllim të adresojë në një mënyrë shumë të plotë të gjitha çështjet
që lidhen me sektorin e industrisë dhe përmban prioritetet e mëposhtme: përmirësimin e
kuadrit ligjor në përputhje me udhëzimet e përafrimit, nxitjen e zhvillimit industrial dhe rritjen
e rolit të industrisë në krijimin e GDP-së, konkurrenca në rritje e ndërmarrjeve prodhuese dhe
promovimin e investimeve në industri. Megjithatë duhet të intensifikohen përpjekjet për të
zhvilluar politikat industriale dhe politikat e rëndësishme dhe strategjike në sektorët e
prodhimit.
Strategjia për Zhvillimin e NVM-ve 2012 – 2016 parashikon forcimin e konkurrencës së NVM-ve
në tregjet e brendshme dhe ndërkombëtare. Përveç kësaj, Strategjia e Industrisë 2010 - 2013
përmban një numër të prioriteteve, të cilat do të reflektohen në strategjinë sektoriale të MTI-së
(pritet që së shpejti të miratohet edhe mbulimi periudhës pesë-vjeçare 2012-2017). Këto
prioritete janë si në vijim: përmirësimi i kuadrit ligjor në përputhje me udhëzimin e ri, nxitja e
zhvillimit industrial dhe rritja e rolit të industrisë në krijimin e GDP-së, rritja e konkurrencës së
ndërmarrjeve prodhuese dhe promovimi i investimeve në industri41. Ndërsa, zhvillimi i një
strategjie të re ka filluar në mars të vitit 2012.42
41 Përgjigje e Kosovës në Pyetësorin e KE-së për përgatitjen e Studimit të Fizibileteti për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit, fq. 247 42 Përgjigje e Kosovës në Pyetësorin e KE-së për përgatitjen e Studimit të Fizibileteti për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit, fq. 247
20
3. Korniza dhe zhvillimi institucional
Në kontekstin e anëtarësimit në BE, praktika në fushën e industrisë dhe NVM-ve është se organi
qendror përgjegjës për formulimin dhe koordinimin e politikave zakonisht është ministria
përgjegjëse për çështje ekonomike ose ajo e industrisë (dhe tregtisë). Në shumicën e vendeve,
ministritë që janë përgjegjëse për menaxhimin e degëve të veçanta industriale janë pjesëmarrës
në procesin e politikë-bërjes. Për shembull, përpunimi i artikujve ushqimorë dhe i drurit bie në
kompetencë të Ministrisë së Bujqësisë, kimikatet bien në kompetencë të Ministrisë së Mjedisit
dhe preparatet farmaceutike në kuadër të Ministrisë së Shëndetësisë. Agjencitë implementuese
përfshijnë ato që janë përgjegjëse për privatizim, konkurrencë, investime të huaja dhe
promovim të eksportit, NVM-të, si dhe odat ekonomike, shoqatat biznesore (horizontale dhe
sektoriale), agjencitë e zhvillimit rajonal dhe qendrat e mbështetjes së biznesit (përfshirë
Qendrat Informuese të BE-së – ‘Euro Info Centres’).43
Në Kosovë, në kuadër të institucioneve qeveritare, akter kryesor përgjegjës për fushën e NVM-
ve dhe zhvillimit të sektorit privat është Ministria e Tregtisë dhe Industrisë, përkatësisht
Agjencia për Mbështetjen e NVM-ve dhe Agjencia për Promovimin e Investimeve.
Përderisa ligji që formalisht themelon Agjencinë për Mbështetjen e NVM-ve (Ligji për
Mbështetjen e NVM-ve) për herë të parë është miratuar në shtator 2005, agjencia ka filluar të
veprojë që nga dhjetori i vitit 2006. Roli kryesor i agjencisë është ai këshillëdhënës dhe
informativ, duke shërbyer si një pikë e vetme kontakti ('one-stop-shop') për të gjithë investitorët.
Kjo agjenci synon gjithashtu të reduktojë numrin e NVM-ve për të cilat qasja në burimet
financiare paraqet pengesë për rritjen dhe zhvillimin e tyre. Për të arritur këtë, kjo agjenci
punon në katër drejtime:
- Formulimin e propozimeve për përmirësimin e qasjes së NVM-ve në financa, përfshirë
mjetet alternative që janë të zbatueshme (si financiare, ashtu edhe ato jo-financiare);
- Hartimin dhe vënien në zbatim të instrumenteve të financimit të NMV-ve si dhe ngritjen
e kapaciteteve për ndërmjetësim (përmes Skemës së Garantimit të Kredive për NVM-të);
- Krijimin e grupeve punuese për përmirësimin e kualitetit dhe qasjes në këshilla,
mbështetje dhe trajnim mbi financat; dhe
- Zhvillimin e programeve për krijimin e fondeve për iniciativa inovative të biznesit.44
Agjencia për Mbështetjen e NVM-ve në mënyrë të vazhdueshme ka qenë aktive në iniciativat
rajonale. Në korrik 2011 është nënshkruar akti i themelimit të Shoqatës për Zhvillim të NVM-ve
të Kosovës me Shoqatën e NVM-ve për Evropën Juglindore.45 Ky është hap i rëndësishëm në
drejtim të vendosjes së NVM-ve në një mjedis më të gjerë konkurrues. Një gjë e tillë ka iniciuar
43 Udhëzues për Strukturat Kryesore Administrative që kërkohen për Implementimin e Acquis(2005) 44 Përgjigjet e Kosovës në pyetësorin e KE për përgatitjen e Studimit të Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit 45Input në Raportin e Progresit (maj – shtator 2011)
21
procesin e anëtarësimit në Observatorin Evropian të NVM-ve46 dhe në Rrjetin Evropian të
Ndërmarrjeve.47 Agjencia për Mbështetjen e NVM-ve është institucioni kryesor përgjegjës për
zbatimin e Strategjisë për Zhvillim të Ndërmarrjeve, me një fond të alokuar prej €1.3 milionë
dhe me një shumë prej €30 milionë nga donatorët.48
Agjencia për Promovimin e Investimeve në Kosovë (APIK) është përgjegjëse për mbështetjen e
investimeve të huaja në Kosovë (përfshirë promovimin e eksporteve). Për këtë qëllim, kjo
Agjenci ofron një gamë të gjerë të programeve mbështetëse. Ligji mbi Investimet e Huaja, i vitit
2005, e ngarkon APIK-un me përgjegjësitë në vijim:
- Ofrimin e ndihmës investitorëve të huaj për t’i njohur ata me të drejtat, garancitë dhe
privilegjet e parapara me këtë ligj në lidhje me krijimin, implementimin, veprimin dhe
likuidimin e ndonjë investimi në Kosovë;
- Ofrimin e këshillave autoriteteve publike në lidhje me obligimet dhe çështjet e tjera të
ndërlidhura me investimet e jashtme;
- Pranimin, në emër të Kosovës, të pëlqimeve të investitorëve të huaj për arbitrazh;
- Dhënien e rekomandimeve Qeverisë se Kosovës në lidhje me politikat, me qëllim të
promovimit të krijimit të një klime të përshtatshme për investime në vend;
- Përmirësimin e imazhit të Kosovës si një vend atraktiv për investime (përmes fushatave
të marketingut dhe aktiviteteve të ndryshme që ndërlidhen me marrëdhëniet me
publikun, siç janë p.sh. ekspozitat, forumet e investitorëve dhe seminaret), dhe ofrimin e
informatave dhe bashkëpunimin me mediat publike;
- Ofrimin e mbështetjes iniciativave që synojnë përmirësimin e kualitetit dhe klimës për
investime, siç janë hulumtimet e tregut, studimet dhe hulumtimet e fizibilitetit dhe
pjesëmarrja në grupe punuese qeveritare dhe joqeveritare si dhe në task forca relevante;
- Ofrimi i informatave dhe udhëzimeve me qëllim të lehtësimit të marrjes së vendimeve
në fushën e investimeve, krijimit të bizneseve dhe kontratave afariste; dhe
- Promovimi i eksporteve të Kosovës, në mes tjerash përmes hulumtimeve dhe
identifikimit të mundësive për eksport, reklamimit të produkteve vendore, sigurimit të
asistencës teknike ndaj organizatave të eksportit, si dhe përmes mbledhjes, procesimit
dhe shpërndarjes së të dhënave që ndërlidhën me eksportin brenda dhe jashtë
Kosovës.49
Ministria e Tregtisë dhe Industrisë ka iniciuar procedurën e plotësim-ndryshimit të Ligjit për
46 Observatori Evropian i NVM-ve është themeluar nga Komisioni në dhjetor 1992 për të përmirësuar monitorimin e e performancës ekonomike të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme (NVM-ve) në Evropë. Detyra e tij ishte pajisja me informata në lidhje me NVM i politikë-bërësve, hulumtuesve, ekonomistëve si dhe i vet NVM-ve. Versioni i fundit është publikuar në vitin 2007. Që nga viti 2008 është zavendësuar nga Vlerësimi i Performancës së NVM-ve. 47 Rrjeti i Ndërmarrjeve Evropiane është një instrument kyç në strategjinë e BE-së për zhvillim ekonomik dhe punësim. Duke i mbleshur rreth 600 organizata mbështetëse të biznesit, ky rrjet iu ndihmon ndërmarrjeve të vogla për të zgjeruar mundësitë joparalele të biznesit në Tregun e Vetëm të BE. 48 Komunikata e Komisionit mbi Studimin e Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit në mes Bashkimit Evropian dhe Kosovës, fq. 36 49 Ligji për Investimet e Huaja, Neni 20, http://ëëë.assembly-kosova.org/common/docs/ligjet/2005_02-L33_en.pdf
22
Mbështetjen e NVM-ve. Ligji i ri pritet të quhet ligj mbi themelimin e një agjencie për zhvillimin
dhe promovimin e sektorit privat dhe do të sjell nën të njëjtën ombrellë Agjencinë për
Mbështetjen e NVM-ve dhe Agjencinë për Promovimin e Investimeve në Kosovë. Aktualisht
APIK-u duhet të forcojë bashkëpunimin e saj me qeveritë lokale dhe Agjencinë për Mbështetjen
e e NVM-ve në mënyrë që të arrijë një koordinim më të mirë të aktiviteteve.50
Këshilli Konsultativ për NVM-të është themeluar në vitin 2001 dhe ofron shërbime në cilësi të
forumit për diskutime, këshillime dhe avancime të çështjeve që e preokupojnë sektorin e NVM-
ve. Këshilli kryesohet nga Ministri i Tregtisë dhe Industrisë dhe ka 26 anëtarë, të cilët
përfaqësojnë organizata qeveritare dhe jo-qeveritare, komunitetin e biznesit (Odën Ekonomike
të Kosovës), si dhe universitetet dhe donatorët. Këshilli mblidhet 4 herë në vit.51 Roli i tij duhet
të fuqizohet në mënyrë që të shërbejë si instrument për bashkëpunim publiko-privat dhe
ndërministror, dhe si i tillë të ndikojë në zhvillimin dhe arritjen e rezultateve në zbatimin e
politikave të NVM-ve.52
Përveç kësaj, një Nëngrup për Industri vepron si pjesë e Grupit Punues për Politika Tregtare, në
të cilin përfaqësohen palët e interesit si: Ministria e Tregtisë dhe Industrisë (Departamenti i
Industrisë dhe ai i Tregtisë), Ministria e Financave, Ministria e Punëve të Jashtme, Ministria e
Integrimit Evropian, Dogana, Agjencia e Ushqimit dhe Veterinës, Administrata Tatimore e
Kosovës, Oda Ekonomike e Kosovës, Aleanca Kosovare e Bizneseve, Oda e Avokatëve të
Kosovës, Shoqata e Eksportuesve, përfaqësues të bizneseve dhe donatorët relevantë (UNDP,
USAID, BB dhe ZBE/KE). Ky nëngrup vepron nga marsi i vitit 2011, dhe takohet çdo tre muaj.
Deri më tani i ka shënuar këto arritje kryesore:
- Miratimin e Procedurave Standarde të Operimit, që përcaktojnë fushën e veprimit të
këtij grupi, si në vijim:
o Reforma e të bërit biznes dhe harmonizimi i legjislacionit me direktivat e BE-së
mbi produktet industriale;
o Reforma në sektorin e ndërtimit në Kosovë, dhe
o Reforma në sistemin rregullative të ekonomisë së tregut;
- Nënshkrimin e një Marrëveshjeje Bashkëpunimi me Odën Ekonomike të Kosovës (në maj 2011) për organizimin e panaireve dhe punëtorive në sektorë specifik të produkteve industriale.53
Në korrik 2011 është nënshkruar themelimi i Asociacionit për Zhvillimin e NVM-ve të Kosovës me Asociacionin e NVM-ve të Evropës Juglindore.54
50 2011 SAPD Konkluzionet e Nën-Komitetit për Tregti, Industri, Dogana dhe Taksa 2012 51 2007 Raporti i Progresit për Kosovën i KE-së 52 2008 Partneriteti Evropian për Kosovën 53 Përgjigjet e Kosovës në Pyetësorin e KE-së lidhur studimin e fizibilitetit për nënshkrimin e Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit, fq. 152 54 Të gjeturat në Raportin e Progresit të KE-së (maj – shtator 2011)
23
Ndonëse MTI, si institucioni kryesor përgjegjës për fushën e industrisë dhe NVM-ve ka bërë
progres të rëndësishëm në ngritjen e kapaciteteve të saj dhe zhvillimin e kornizës ligjore dhe të
politikave, sigurimi i zhvillimit dhe zbatimit më të mirë të politikave kërkon që bashkëpunimi i
përgjithshëm me akterët relevantë (si Agjencia për NVM dhe ajo për Promovimin e
Investimeve, odat ekomomike, asociacionin e bankave, gjykatat, agjencitë për zhvillim rajonal,
etj.) të përmirësohet më tej.55 Kjo gjithashtu kërkon kapacitete të shtuara institucionale të
Agjencisë për Mbështetjen e NVM-ve, të cilat mbetën ende të kufizuara.56 Në anën tjetër,
megjithëse një strategji e të mësuarit për ndërmarrësi është miratuar më 2008 dhe zbatimi i saj
ka filluar më 2009, në përputhje me Kartën Evropiane për Ndërmarrjet e Vogla (përfshirë
trajnimin e mësimdhënësve dhe reformimin e kurrikulës), nevojiten ende përpjekje shtesë për të
vendosur bashkëpunim të strukturuar të bizneseve lokale me shkolla.57
Departamenti i Industrisë në MTI është një mekanizëm në krye të mbështetjes institucionale për
krijimin e një mjedisi të favorshëm për një zhvillim të qëndrueshëm të sektorit industrial, në
mënyrë që ndërmarrjet të jenë më konkurruese në tregun vendor, rajonal dhe më gjerë. Ky
mekanizëm është projektuar për të arritur këtë përmes zhvillimit të legjislacionit industrial, në
përputhje me direktivat e BE-së dhe parimet dhe praktikat Organizatës Botërore të Tregtisë si
dhe përmes zhvillimit të politikave të zhvillimit industrial për përdorimin efektiv të burimeve
natyrore dhe njerëzore me qëllim të rritjes së prodhimit vendas dhe eksporteve.
Dialogu publiko-privat
Takimet e rregullta tremujore të Këshillit Konsultativ të Biznesit kanë vazhduar të ndodhin deri
në vitin e kaluar. Për shkak të faktit se formati i mëparshëm nuk ka shërbyer në mënyrë efektive
për nevojat e dialogut publik të sektorit privat, Ministria e Tregtisë dhe Industrisë tani është në
kërkim për të gjetur dhe për të krijuar një format më të mirë që praktikisht do të bënte shumë
më efektiv dialogun në sektorin publik-privat. Kjo është paraparë të rregullohet edhe me
Projektligjin e ri për themelimin e Agjencisë për Zhvillimin dhe Promovimin e Sektorit Privat.
Krijimi i sektorit publik në Kosovë që i përgjigjet nevojave të NVM-ve kërkon një dialog të
shëndetshëm dhe produktiv në mes të dy palëve, ndërkaq sektori i shoqërisë civile vepron si një
ndërmjetës - dhe shpesh iniciator - i këtij dialogu. Mendimi i përgjithshëm që duhet të
mbizotërojë është se zhvillimi ekonomik i Kosovës është në të mirën e të gjithëve. Shumë
raporte të vlerësimit në Kosovë vazhdojnë të theksojnë se nevojiten përpjekje të mëtejshme për
të rritur bashkëpunimin, komunikimin dhe koordinimin ndërmjet të gjithë akterëve (p.sh.
sektorit publik, sektorit privat dhe shoqërisë civile).
Ndërtimi i një tradite të dialogut, të dëgjuarit, të mësuarit, të negocimit si dhe të kompromisit,
është një nga mënyrat më të mira që Qeveria e Kosovës të mësoj dhe të reagoj në problemet e
55 2011 Raporti i Progresit i KE-së 56 2010 Raporti i Progresit i KE-së 57 2009 Raporti i Progresit i KE-së
24
sektorit privat, që të përshtasë politikat e saj për të siguruar rritjen dhe zhvillim e sektorit.
Dialogu është gjithashtu një mënyrë për firmat kosovare që të nxisin një klimë të mirë biznesi e
cila do të ndihmonte në aktivitetet e tyre.
Pjesëmarrja e sipërmarrësve, punëtorëve, shoqërisë civile dhe qytetarëve (p.sh. konsumatorët)
në hartimin e politikave publike është mundësi e mirë për të parë nëse Qeveria e Kosovës ka
përmirësuar transparencën, cilësinë dhe efektivitetin e politikave të saj. Ajo do të konsolidojë në
këtë mënyrë legjitimitetin e saj.58
Disa nga përfitimet kryesore potenciale të sektorit të Partneritetit Publiko-Privat përfshijnë:
lehtësimin e reformave të klimës së investimeve duke mbështetur kampionët e reformës, duke
krijuar vrull dhe përshpejtim të procesit të reformës. Duke marrë parasysh situatën e tanishme,
ne rekomandojmë aktivitetet e mëposhtme: Ngritja e vetëdijes për rolin e NVM-ve në zhvillimin
ekonomik të Kosovës dhe për të përmirësuar procesin e avokimit.
58 Dialogu për sektortin Publiko-Privat (DFID, ËB, IFC, OECD, ëëë.publicprivatedialogue.org)
25
4. Implementimi dhe zbatimi
Për shkak të një mjedisi të pafavorshëm për zhvillim të biznesit dhe mungesës së një kulture
kreative sipërmarrëse, Kosovës ende i mungon aftësia për krijimin e ndërmarrjeve inovative, të
cilat janë kontribuuesit kryesor në krijimin e vendeve të punës në ekonomitë zhvilluara
perëndimore. Mbi 50% të të gjitha NVM-ve operojnë në sektorin tregtar, i cili karakterizohet nga
investime të ulëta dhe joproduktive. Në anën tjetër, bazuar në të dhënat e publikuara nga
institucionet kosovare, investimet e jashtme të drejtpërdrejta neto gjatë vitit 2011 kanë arritur në
€394.6 milionë (8.6% të GDP-së), pak më të larta se €365.8 milionë në vitin 2010. Deri më tani,
rreth 2,000 kompani të huaja, në pronësi të huaj ose të përzier, kanë investuar në Kosovë.59
Sektori i ndërtimit ka shënuar një rritje (në përqindje) në shtimin e Investimeve të Huaja Direkte
(IHD) në Kosovë, pasuar nga investimet në patundshmëri. Pjesëmarrja e sektorit të prodhimit
në IHD-në e përgjithshme ka pësuar një rënie në krahasim me vitin e kaluar. Në sektorin
financiar, pjesëmarrja IHD-ve në investimet e përgjithshme gjatë vitit 2011 ka qenë rreth 12%.
Origjina e investitorëve të huaj është kryesisht nga vendet e BE-së. Sllovenia, Gjermania dhe
Britania e Madhe janë shtetet që prijnë me IHD në Kosovë.60 Megjithatë, çekuilibri në mes të
prodhimit dhe sektorit të shërbimeve mbetet çështje kritike61 që duhet të adresohet në kuadër të
zbatimit të Strategjisë për Zhvillimin e NVM-ve.
Në nivelin e kornizës rregullative, koha e nevojshme për kryerjen e regjistrimit të një shoqërie
me përgjegjësi të kufizuar dhe kompanie aksionare në Agjencinë për Regjistrimin e Bizneseve
në Kosovë (ARBK) është 3 ditë. Nga ana tjetër, ARBK ende nuk zbaton procedura të
falimentimit, por ofron shërbime për shuarjen e veprimtarisë.62 Me rëndësi të veçantë është baza
e të dhënave online për biznese, e cila kërkon heqjen nga ajo të të gjitha bizneseve që nuk janë
funksionale.63
Qasja në financa
Sektori bankar në Kosovë konsiderohet si njëri nga tregimet me të suksesshme në vend, pasi që
ka pasur një rritje të konsiderueshme dhe cilësore. Bazuar në të dhënat e Bankës Qendrore të
Kosovës, në dhjetor të vitit 2010 asetet e sektorit bankar arritën në €2.5 miliardë, gjë që paraqet
një rritje vjetore prej 11.4%. Vlera e përgjithshme e kredive në sektorin e tregtisë arriti në €1.5
miliardë, rritje kjo vjetore prej 13.2%. Në sektorin e tregtisë dominojnë kreditë komerciale, me
50,8% të totalit të kredive për ndërmarrjet, ndërsa kreditë për ndërmarrjet prodhuese përbëjnë
59 Komunikata e Komisionit lidhur me Studimin e Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit mes Bashkimit Evropian dhe Kosovës, fq. 35 60 Përgjigjet e Kosovës në pyetësorin e KE-së për përgatitjen e Studimit të Fizibilitetit për Stabilizim Asociimit, fq. 108 61 2012 SAPD Trade, Industry, Customs and Taxation Subcommittee Conclusions 62 Kosovo’s Ansëers to the EC Questionnaire on the Preparation of the Feasibility Study for a Stabilisation and Association Agreement 63 Plani i Veprimit për Partneritet Evropian 2012
26
12,3% dhe të bizneseve të ndërtimit 10.6%.
Megjithatë, BE vlerëson se qasja në financa është brengosëse për tërë rajonin e Evropës
Juglindore (EJL). Në një anketë të Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik në
Evropë (OECD) me NVM-të me nivel të lartë të rritjes, të kryer në vitin 2012, qasja në financa u
theksua si një pengesë shumë e madhe, e dyta me radhë, vetëm pas korrupsionit.64 Prandaj
është e domosdoshme që NVM-të të marrin mbështetjen e bankave. Gjithashtu është e qartë
arsyeja pse të gjitha bankat përqendrohen te NVM-ve si klientë kryesorë të tyre, ndonëse ato
përfaqësojnë vetëm 17% të kompanive për nga numri i të punësuarve. Të vlerësosh një biznes
vetëm për nga numri i të punësuarve është vetëm njëra prej formave, ndërsa më relevante janë
qarkullimi, fitimi dhe asetet e saj. Për më tepër, një nga problemet kryesore sa i përket qasjes së
NVM-ve në financa është se të gjitha bankat, kompanitë e lizingut dhe huatë Crimson i shohin
NVM-të si klientë kyçë. Megjithatë, asnjëra nga bankat nuk e shfrytëzojnë të njëjtin përkufizim
për NVM-të. Bankat ndërkombëtare kryesisht përdorin parametrat e diktuara nga bankat e tyre
mëmë. Bankat lokale kanë kufij më të ulët, duke reflektuar kështu kapitalin e tyre të vogël dhe
mungesën e aftësisë për t’u dhënë hua ndërmarrjeve të mëdha.65
Edhe pse sistemi financiar në Kosovë perceptohet si tregim i suksesshëm, sipërmarrësit kosovar
vazhdimisht ankohen për norma të larta të kamatave. Nga ana tjetër, sektori bankar,
pavarësisht nga rritja e vlerës së kredive, ende ka likuiditet të konsiderueshëm. Shumica e
fitimit të bankave në Kosovë vjen nga depozitat bankare, ndërsa ka pak stimuj për bankat që të
japin hua për NVM-të. Masat për përmirësimin e qasjes së NVM-ve në financa duhet të
përfshijnë reformimin e sistemit kadastral, sistemin e regjistrimit të kolateraleve dhe të kredive,
dhe zbatueshmërinë e borxheve në raport me kolateralet. Përpjekje shtesë duhet të ndërmerren
edhe për të zhvilluar një treg plotësisht funksional të kapitalit në Kosovë. Sistemi ligjor dhe
gjyqësor, së bashku me defekte në regjistrat kadastrale (për shembull, 80% të apartamenteve në
Prishtinë nuk janë të legalizuar) paraqesin probleme shtesë.66
Është një përshtypje e përgjithshme se NVM-të nuk janë plotësisht të njoftuara mbi gamën e
opsioneve financiare që disponon tregu, prandaj duhet të ndërmerren veprime për të informuar
ato në lidhje me përgjegjësitë e huamarrjes dhe shlyerjes së kredive, si dhe kostot relative të
huamarrjes në sektorin formal dhe atë joformal.
Një nga mënyrat për të përmirësuar qasjen e NVM-ve në financa është përmes tërheqjes së
fondeve nga diaspora për investime në Kosovë. Përveç dërgesave (remitencave) të drejtuara nga
subvencionimi i konsumit personal për njerëzit që jetojnë në Kosovë, diaspora është e përfshirë
në procesin e privatizimit dhe ka bërë investime direkte në Kosovë. Megjithatë, mund të ketë
stimuj shtesë financiarë për të nxitur më tej investime nga ana e diasporës dhe partneritet
64 Shiko, OECD – IHD Reforma Prioritizimit, Prishtinë, 17 tetor 2012 65 Shiko, Raporti ‘Qasja në Financa’ e përgatitur nga projekti EU SME, shtator 2012 66 Shiko, Raporti ‘Qasja në Financa’ e përgatitur nga projekti EU SME, shtator 2012
27
biznesor me ta.
Në kuadër të Kornizës së Investimeve të Ballkanit Perëndimor, Komisioni ka inkurajuar
partnerët e vet nga Institucionet Ndërkombëtare Financiare (INF) për të mbështetur forma të
reja të financimit të NVM-ve, në veçanti mbështetje në formë të kamatave të bazuara në aksione
(equity), kapitalit për biznese fillestare (venture capital) dhe mekanizmave të garancive.
Komisioni do të bashkë-financojë një platformë të NVM-ve në Ballkanin Perëndimor, përmes së
cilës synohet përmirësimi i qasjes së NVM-ve në financa përmes garancive dhe kapitalit për
biznese fillestare (venture capital).67
Kultura sipërmarrëse dhe inovacioni
Një nga parakushtet kryesore për zhvillimin e bizneseve është forcimi i kulturës së
ndërmarrësisë.68 Bazuar në situatën aktuale në Kosovë, ky qëllim do të mund të arrihej përmes
zgjerimit të programit të ndërmarrësisë nëpër shkolla fillore, zyrat për Arsim dhe Aftësim
Profesional (AAP), shkollat e mesme dhe institucionet e arsimit; promovimit të sukseseve të
ndërmarrjeve që zbatojnë programe të sipërmarrjes për të rinjtë, gratë dhe minoritetet;
promovimit dhe njohjes publike të kontributit të ndërmarrjeve më të suksesshme; dhe
inkurajimit dhe rritjes së shkallës së rrjetëzimit në mes të bizneseve. Kjo do të bazohej në dhe do
të harmonizohej me intervenimet aktuae dhe të propozuara të donatorëve.
Kreativiteti dhe inovacioni janë gjithnjë e më të nevojshme për bizneset për të fituar dhe ruajtur
avantazhe konkurruese. Përgjithësisht ka mungesë të ideve për të vendosur se çfarë biznesesh
duhen nisur.
Shumica e bizneseve të reja janë biznese ‘edhe unë’, për shkak të mungesës së ideve, të
inovacionit dhe të kreativitetit. Ky Qëllim në kuadër të Strategjisë për Zhvillimin e NVM-ve
do të shërbejë për zhvillimin e skemave të trajnimit për pronarë dhe menaxherë të rinj të NVM-
ve për të futur në përdorim kreativitetin dhe inovacionin. Në një hap të mëtejshëm drejt statusit
të kandidatit të për anëtarësim në BE, Kosova do të fillojë të zbatojë Programin e BE-së për
Ndërmarrësi dhe Inovacion (PNI).
Falimentimi
Ligji mbi likuidimin dhe riorganizimin e personave juridikë në procesin e falimentimit nuk
është zbatuar, siç duket edhe për shkakun se MTI nuk ka miratuar asnjë akt nënligjor për
zbatimin e tij, Ligji parashikon që kreditori mund t’ia dorëzojë një kërkëse për falimentim një
gjykate nëse: (a) debitori ka dështuar të paguajë një borxh që është së paku me 60 ditë vonesë,
ose (b) shuma e përgjithshme e borxhit të papaguar tejkalon €5,000. Dështimi i drejtorëve dhe
67 Strategjia e Zgjerimit 2011 – 2012 68 Shiko, Qëllimi Strategjik 3 Strategjia e Zhvillimit të NVM-ve 2011 – 2016 http://ëëë.smesupport.biz/cms/images/stories/key documents/190711_sme_development_strategy_for_kosovo_en.pdf
28
zyrtarëve që të iniciojnë procedura, kur kjo është e nevojshme, mund të cojë në hyrje në borxhei
personale ndaj kreditorit. Ndërmarrjet publike dhe ato shoqërore nuk i nënshtrohen këtij ligji.
Nga perspektiva e Raportit të Bankës Botërore mbi Të bërit biznes 2012 për Kosovën, ekonomia
e Kosovës renditet në vendin e 87, nga 185 ekonomitë të botës.
Marrë parasysh këtë, Ministria e Tregtisë dhe Industrisë duhet të miratojë menjëherë aktet
nënligjore që rrjedhin nga Ligji mbi likuidimin dhe riorganizimin e personave juridikë në
procesin e falimentimit. Zbatimi i këtij ligji është i rëndësishëm edhe nga perspektiva e Aktit për
Biznese të Vogla.69
Kjo në thelb konsiston në kryerjen e reformave që do të lehtësojnë fillimin e bizneseve të reja për
ata sipërmarrës që kanë shpallur më parë falimentimin. Kjo do të thotë që sipërmarrësit të cilët
janë nënshtruar falimentimit të vërtetë (pa keqpërdorime) mund të marrin kredi dhe mbështetje
nga institucionet brenda më pak se një viti. Çregjistrimi nga regjistri i falimentimit bëhet në
formë automatike.
NVM-të dhe sektori joformal
Ekonomia joformale pengon konkurrencën e mirëfilltë dhe rrit koston për mbijetesën e
ndërmarrjeve që operojnë në sektorin formal. Kontratat joformale të punës dhe evazioni
sistematik i kontributeve të sigurimeve shoqërore dobëson mbrojtjen e punëtorëve dhe
redukton përfitimet sociale për ta. Kjo ka ndikim negativ në buxhet dhe në tërë infrastrukturën
e shoqërisë për shkak të të ardhurave në rënie dhe reduktimeve pasuese në ofrimin e
shërbimeve të duhura publike.
Ekziston një plan veprimi i përditësuar për të adresuar ekonominë joformale dhe hequr
pengesat administrative për investime. Fondet për garantimin e eksportit janë themeluar.
Megjithatë, nevojiten përparime të mëtejshme për trajtimin e ekonomisë joformale dhe
përmirësimin e mjedisit afarist.70
Sipas raportit mbi Programin e Qeverisë për Parandalimin e Ekonomisë Joformale në Kosovë
2010 – 2012, vlerësohet se madhësia e ekonomisë joformale sillet nga 39 deri në 50% të PBB-së.
Sjellja e më shumë NVM-ve në sektorin formal është njëra nga sfidat kryesore në kuadër të
implementimit të Strategjisë për Zhvillimin e NVM-ve. Joformaliteti dobëson besimin ndërmjet
NVM-ve dhe institucioneve financiare dhe zvogëlon qasjen NVM-ve në kredi dhe aftësinë për
shfrytëzimin e mekanizmave formale për zgjidhjen e kontesteve. Ajo gjithashtu dekurajon
investimet e jashtme.
69 Shiko, SBA Act OECD, Indicator II 70 Strategjia e Zgjerimit 2007 – 2008
29
Rekomandohet që të analizohet zbatimi dhe inkurajimi për tërheqjen e sektorit joformal në
ekonominë formale, si dhe të adresohen faktorët që dekurajojnë NVM-të nga regjistrimi i plotë i
të të punësuarve, aktiviteteve, qarkullimit dhe fitimeve te autoritetet përkatëse.
Me mbështetjen e projektit të BE-së për NVM, Agjencia për Mbështetjen e NVM-ve ka hartuar
një plan implementuese të Strategjisë për Zhvillimin e NVM-ve, por ai akoma nuk është
miratuar. Megjithatë, mund të vihet re se një numër i aktiviteteve të parapara në kuadër të këtij
plani, dhe të cilat bijnë në kuadër të fushëveprimit të Agjencisë për Mbështetjen e NVM-ve janë
tashmë në zbatim e sipër, siç është reforma e kornizës ligjore dhe rregullative, Ditëve të Biznesit
të Vogël dhe indikatorët e ABV-së. Ky draft-plan gjithashtu përmban tregues objektivisht të
verifikueshëm Agjenci të tjera qeveritare janë përfshirë aktivisht në procesin e hartimit.
AMNVM do ta rishikojë këtë plan çdo vit.
Zbatimi i legjislacionit për NVM
Sikur në shumë fusha të politikës, ashtu edhe në fushën e NVM-ve sfida kryesore është zbatimi
i legjislacionit. Ligjet nuk janë duke gjetur zbatim të plotë dhe gjykatat janë të ngarkuara me
numër të madh të lëndëve. Si bizneset ashtu edhe investitorët potencialë kërkojnë ambient
stabil dhe sundim të ligjit. Kur është fjala për zbatim ligjor të kontratave, vlen të përmendet se
Ligji për Arbitrazhin, i miratuar më 2008, tani është në fuqi dhe Oda Ekonomike Amerikane dhe
ajo e Kosovës janë autorizuar të themelojnë një Qendër për Zgjidhjen Alternative të Kontesteve
(ZAK), e cila do të trajtonte procedura të arbitrazhit dhe ndërmjetësimit.
E drejta për të zbatuar arbitrazhin duhet të përfshihet në çdo kontratë dhe që vendimet e
arbitrazhit të jenë të detyrueshme për të dyja palët. Ndërmjetësimi është proces më pak formal,
por një gjë e tillë të lë të shpresosh se rezultati do të pranohet nga të dyja palët.
Zbatimi i Aktit për Biznese të Vogla (ABV)
Në fushën zhvillimit të sektorit privat, koordinimi i politikave nga ana e BE-së me Ballkanin
Perëndimor dhe Turqinë udhëhiqet nga dispozitat e Aktit të BE-së për Bizneset e Vogla. Bazuar
në vlerësimet e rregullta në raport me standardet e BE-së, ky koordinim ka rezultuar në
nxjerrjen e rekomandimeve të testuar që pasqyrojnë veçantitë kombëtare të vendeve që janë
pjesë e procesit të zgjerimit. Komisioni propozon që rezultatet e Aktit për Bizneset e Vogla të
përdoren si vegël rekomandimi për të ardhmen e aktiviteteve të NVM-ve në rajon.71
ABV është dokumenti kornizë kyç i politikave për zhvillimin e NVM-ve në Evropë. Si i tillë, ai
ka për qëllim të udhëheqë zhvillimin e sektorit privat duke lehtësuar koordinimin e politikave
në Ballkanin Perëndimor dhe Turqi. Ky koordinim bazohet në vlerësimet e rregullta të
përcaktuara kundrejt standardeve të BE-së, që mundëson nxjerrjen e rekomandimeve bazuar në
veçoritë e secilit vend. Komisioni propozon që rezultatet e Aktit për Bizneset e Vogla të
71 Strategjia e Zhvillimit 2011 – 2012
30
përdoren si vegël rekomandimi për të ardhmen e aktiviteteve e ndërlidhura me NVM-të në
rajon.72 Kosova është duke i ndjekur udhëzimet e BE-së dhe legjislacionin dytësor të saj në
sektorin e NVM-ve që nga viti 2002. Kosova është përkushtuar për zbatimin e parimeve
kryesore të Aktit të BE-së për Bizneset e Vogla.
Që nga viti 2006, kur është themeluar Agjencia për Mbështetjen e NVM-ve në kuadër të MTI-së,
Kosova është përfshirë zyrtarisht edhe në procesin të Kartës së BE-së për NVM-të për Ballkanin
Perëndimor, e cila bazohet në Kartën e BE-së për NVM-të të vitit 2000. Suksesi i Kartës
Evropiane për NVM-të ka sjellë deri te Akti për Bizneset e Vogla, të vitit 2009, i cili padyshim ka
vendosur politikat e NVM-ve në qendër të vendimmarrjes ekonomike dhe administrative të BE-
së dhe të NVM-ve në Evropë. Aftësia e Kosovës për të zbatuar atë pengohet nga kufizimet
buxhetore dhe administrative.
Prandaj, Agjencia për Mbështetjen e NVM-ve është gjithashtu përgjegjëse për koordinimin e të
gjitha aktiviteteve qeveritare që lidhen me zbatimin e kritereve të NVM-ve.73 Edhe pse Qeveria
ka ndërmarrë një sërë masash për të përmirësuar rangimin e saj në zbatimin e treguesve të
ABV-së, megjithatë ka ende çështje që duhet të adresohen në mënyrë më të mirë. Strategjia e
NVM-ve ka adresuar çështjet që lidhen me zbatimin e Aktit – ABV. Duhet të theksohet se
treguesit e ABV-së janë përgjegjësi e institucioneve të ndryshme qeveritare, dhe ato jo vetëm e
Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë. Prandaj kërkohen më shumë përpjekje për zbatimin e
treguesve të ABV-së.
Ditët e Biznesit të Vogël
Nën kujdesin e Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë, Agjencia për Mbështetje të NVM-ve
organizon të ashtuquajturat Ditët e Biznesit të Vogël. Aktivitetet që ndërmerren gjatë këtyre
ditëve janë në përputhje me 'Javën Evropiane të NVM-ve"74 dhe ato ndodhin pothuajse në të
njëjtën kohë me të gjitha vendet e tjera evropiane. Aktualisht Kosova nuk është pjesë e Javës
Evropiane të NVM-ve. Para se të bëhet anëtare e këtij forumi, Kosova duhet t’i bashkohet
Programit të BE-së për Konkurrencë dhe Inovacion.75
Është tejet e rëndësishme që Ministria e Tregtisë dhe Industrisë të fillojë me përgatitjen e një
analize gjithëpërfshirëse mbi Programin e Komunitetit të BE-së për Konkurrencë dhe Inovacion.
Kjo analizë duhet të identifikojë problemet me të cilat ajo po përballet dhe do të përballet sa i
përket qasjes në këtë program.
Sa i përket industrisë, sipas vlerësimit të fundit të BE-së, Kosova nuk ka shfrytëzuar ende në
72 Strategji e Zgjerimit 2011 – 2012 73 Shënim: ekzistojnë 10 Parime të NBV-së dhe 144 tregues që rrjedhin nga këto 10 parime. 74 Në bashkëpunim me KE-në, kjo fushatë promovon ndërmarrjet nëpër gjithë Evropen në përputhje me Aktin e Evropës për Biznese te Vogla 75 Programi i BE-së për Konkurrueshmëri dhe Inovacioni do të ndryshojë emrin dhe do të njihet si Programit për konkurrencën e ndërmarrjeve dhe NVM-ve (COSME) 2014-2020
31
mënyrë të plotë potencialin e përfitimeve të parashikuara me anë të regjimit preferencial tregtar
të BE-së dhe ka një deficit të konsiderueshëm tregtar në mallra industriale. Për të shfrytëzuar
përparësitë e plota të paraparë me MSA, Kosova ka nevojë që të ndërmarrë ndryshime
strukturore drejt një vlere të shtuar eksportit të mallrave, veçanërisht në tregtinë brenda
industrisë me kompanitë e BE-së.76
Në mënyrë të ngjashme me atë të NVM-ve, edhe fusha e industrisë përballet me vështirësi sa i
përket zbatimit ligjor të kontratave, furnizimit të paqëndrueshëm me energji elektrike dhe
qasjes së kufizuar në financa dhe norma e lartë e kamatave të tyre. Për më tepër, koordinimi dhe
bashkëpunimi midis akterëve relevantë (autoritetet publike, odat tregtare, shoqatat bankare,
gjykatat, agjencitë rajonale të zhvillimit, etj) duhet të rritet më tej, duhet miratuar plani i
zbatimit për strategjinë e industrisë, ndarja e buxhetit adekuat dhe duhet të fuqizohen
përgjegjësitë e autoriteteve relevante. Në lidhje me turizmin, kjo formë është konsideruar si një
potencial për të kontribuar në rritjen ekonomike, por është i nevojshëm investimi në
infrastrukturën përkatëse. Në përgjithësi, Kosova duhet të zhvillojë politika që synojnë
promovimin e rivitalizimit, modernizimit dhe ristrukturimit të industrisë,.77
76 Dokumenti i Grupit Punuës të KE-së që ka të bashkangjitur Komunikatën e Studimit të Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit mes Bashkimit Evropian dhe Kosovës, f.q. 21 77 Dokumenti i Grupit Punuës të KE-së që ka të bashkangjitur Komunikatën e Studimit të Fizibilitetit për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit mes Bashkimit Evropian dhe Kosovës, f.q. 36 – 37
32
Përmbledhje e përfundimeve dhe rekomandimeve
Klima e Investimeve
Klima e investimeve ofron kornizën themelore për të gjitha llojet e investitorëve si kompanive
vendase ashtu edhe ato të huaja për të siguruar që investimet e tyre janë të mbrojtura dhe janë
vendosur në një mjedis të qëndrueshëm dhe të besueshëm. Një klimë të favorshme investimi
konsiston në tregje të hapura financiare (transferim të lirë dhe të shpejtë të fondeve), në shtetin e
së drejtës, aftësitë në dispozicion, në parashikueshmërinë ekonomike, infrastrukturën në
dispozicion, tregjet e brendshme dhe veçanërisht në efikasitetin e tregut të punës. Edhe pse
është raportuar se në fillim të këtij viti, MTI do të hartoj Dokumentin për Promovimin e
Politikave të Eksportit deri në qershor 2012, i njëjti nuk është përfunduar ende.
Ambienti Biznesor
Qeverisë së Kosovës i mbetët që të krijoj kushte të qëndrueshme, transparente dhe të
parashikueshme për investitorët e huaj. Në veçanti, Kosova do të duhet të vazhdojë në krijimin
e një kornize ligjore të favorshme për investimet dhe promovimin e mundësive për investime.
Para së gjithash ajo duhet ta ndryshojë ligjin për investimet e huaja dhe të miratoj ligjet e
nevojshme. Ajo duhet të finalizojë dokumentin për promovimin e politikave të eksportit.
Qasja në Financa
Për të përmirësuar masat qasjes së NVM-ve në financa, duhet të ketë një reformë të sistemit
kadastral, kolateral dhe regjistrimit të sistemit të kredive, zbatueshmërisë së borxheve ndaj
kolateralit. Përpjekje shtesë duhet të ndërmerren në zhvillimin e një tregu plotësisht funksional
të kapitalit në Kosovë. Si një mënyrë alternative për të përmirësuar qasjen NVM-ve në financa,
është edhe tërheqja fondeve nga diaspora për investime në Kosovë. Përveç dërgesave të
drejtuara drejt subvencionimit të konsumit personal për njerëzit që jetojnë në Kosovë, diaspora
është e angazhuar në procesin e privatizimit dhe ka bërë investime direkte në Kosovë.
Megjithatë duhet të ketë nxitje financiare shtesë për të inkurajuar investimet e mëtejshme të
diasporës dhe partneriteteve të biznesit.
Falimentimi
Falimentimi në thelb konsiston me krijimin e reformave që do të lehtësojnë fillimin e një biznesi
të ri për ata sipërmarrës që kanë deklaruar më parë falimentimin. Kjo do të thotë që
sipërmarrësit të cilët i nënshtrohen falimentimit të vërtetë (jo-mashtrues) mund të gjejnë
mbështetje në institucione dhe në më pak se një vit mund t’u miratohen kredi dhe stimuj.
Çregjistrimi nga regjistri falimentimit duhet të bëhet në formë automatike.
Zbatimi i Strategjisë së Zhvillimit të NVM-ve (SZHNVM)
Ministria e Tregtisë dhe Industrisë duhet menjëherë të miratojë planin e implementimit të
Strategjisë së Zhvillimit të NVM-ve e cila siç kemi thënë më lartë është duke u përgatitur dhe do
33
të filloj zbatimin e strategjisë menjëherë. SZHNVM do të ketë shqyrtuar Planin Implementues
mbi baza vjetore.
Zbatimi i legjislacionit
Ministria e Tregtisë dhe Industrisë duhet edhe më tej të investoj në implementimin dhe
zbatimin e legjislacionit primar dhe sekondar dhe kur është e nevojshme të miratoj më tej edhe
aktet nënligjore që janë të parapara me legjislacionin primar. Qeveria e Kosovës do të duhet të
zhvillojë politika që synojnë promovimin e modernizimit, të ristrukturimit dhe forcimit të
sektorit të NVM-ve. Sa i përket legjislacionit të BE-së, ai nuk duhet vetëm përmendur, por duhet
gjetur mënyrën që të zbatohet nga autoritetet e Kosovës.
Ekonomia joformale
Rekomandohet që të bëhet analizimi i formës së inkurajimit dhe zbatimit në mënyrë që të bëjmë
zhvendosjen e ekonomisë joformale në atë formale. Gjithashtu duhet bërë studime për të
eliminuar faktorët që shkurajojnë NVM-të nga regjistrimi i plotë i punëtorëve, aktiviteteve,
qarkullimit dhe fitimeve ndaj autoriteteve përkatëse.
Reforma Ligjore dhe Rregullative
Sfida kryesore është ndërtimi i komponentëve të reformuar rregullativ të nismave të ndryshme
që kanë të bëjnë me integrimin evropian, me investimet, reformat ligjore dhe të konkurrencës si
dhe me Politikat për Promovimin e Investimeve të Kosovës. Megjithatë, ne rekomandojmë që
Ministria e Tregtisë dhe Industrisë të vazhdoj më tej me reformën ligjore dhe rregullative dhe
me përmirësimin e legjislacionit primar dhe sekondar që ka të bëjë me mjedisin e biznesit.
Vlerësimi i Ndikimit Rregullator
Përveç Rregullatorit gijotinë si një veprim përcjellës, ne rekomandojmë krijimin e të
ashtuquajturit Mekanizëm i Ndikimit Rregullativ (MNR). MNR-ja mund të kontribuojë në
efiçencën ekonomike duke theksuar aspektet e rregullimit të cilat e kufizojnë zgjedhjen e
konsumatorit dhe nivelin e konkurrencës në një ekonomi.
Politikat Industriale
Duke pasur parasysh pabarazitë aktuale makroekonomike në Kosovë, ne kemi analizuar më lart
se ka nevojë për përmirësime të mëtejshme në politikat e zhvillimit. Një nga çështjet më të
mëdha që duhet të adresohen brenda nevojës për të aktivizuar burimet e rritjes ekonomike,
është çështja e rolit të sektorit të prodhimit / industrisë në zhvillimin e mëtejshëm ekonomik.
Në epokën e post-industrializimit, kombinimi i Teknologjisë Informative dhe të Komunikimit
me shërbimet me vlerë të lartë të shtuar do të ishte motor i ngritjes ekonomike në krahasim me
sektorin e pa mbrojtur dhe Kosova nuk do të duhej që të jetë përjashtim në këtë trend.
Megjithatë ky rrugëtim do të kërkonte të paktën një dekadë ose investime të konsiderueshme në
forcimin e edukimit kualitativ dhe ambientit biznesor. Gjithashtu duket që gjatë dekadës së
34
dytë të shekullit 21 një vëmendje e lartë do ti kushtohet ri-industrializimit në mënyrë që ai të
mos drejtohet kundër sektorit të shërbimeve dhe sektorëve konkurrues në bujqësi.
Dialogu publiko-privat
Ndërtimi i një tradite të dialogut dhe dëgjimit, të mësimit se si duhet negociuar kompromise,
është njëra nga mënyrat më të mira që Qeveria e Kosovës të mësoj se si duhet të reagoj lidhur
me problemet në sektorin dhe për të përshtatur politikat e saj për të siguruar rritjen dhe
zhvillim e këtij sektori. Prandaj ne rekomandojmë që Qeveria e Kosovës në këtë rast MTI duhet
menjëherë të ri-institucionalizoj mbledhjet e Këshillit Konsultativ.
Programet e BE-së
Qeveria e Kosovës në këtë rast MTI duhet të ndërmarr të gjitha masat e nevojshme që t’i
bashkohet Programit për Konkurrencën e Ndërmarrjeve dhe NVM-ve (COSME) 2014 – 2020.
35
Shtojca 1: Lista e akteve të Acquis-së të zbatueshme në fushën e industrisë dhe NVM-ve
Politikat industriale dhe tregu i brendshëm
Politikat industriale: të përgjithshme, programet, statistikat dhe hulumtimet:
- Vendimi i Komisionit 2006/77/EC i datës 23 dhjetor 2005, që themelon Grupin e Nivelit të
Lartë mbi Konkurrueshmërinë, Energjinë dhe Mjedisin;
- Rezoluta e Këshillit e datës 17 dhjetor 1973 në lidhje me politikat industriale;
- Raporti Special nr. 5/93 së bashku me përgjigjet e Komisionit në lidhje me bizneset dhe
qendrat inovative;
Të përgjithshme:
- Rregullorja (EC) nr. 1221/2009 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 25 nëntor 2009
për pjesëmarrjen vullnetare të organizatave në një skemë të eko-menaxhimit të Komunitetit
dhe auditimit (EMAS), që zbaton Rregulloren (EC) nr. 761/2001 dhe Vendimet e Komisionit
2001/681/EC dhe 2006/193/EC
- Vendimi i Komisionit 96/149/EC i datës 2 shkurt 1996 mbi njohjen e standardit irlandez
IS310: Versioni i parë, që përcakton karakteristikat e sistemeve menaxhuese të mjedisit, në
përputhje me nenin 12 të Rregullores së Këshillit (EEC) Nr. 1836/93;
- Vendimi i Komisionit 96/150/EC i datës 2 shkurt 1996 mbi njohjen e standardit britanik
BS7750: 1994, që përcakton karakteristikat e sistemeve menaxhuese të mjedisit, në përputhje
me nenin 12 të Rregullores së Këshillit (EEC) Nr. 1836/93;
- Vendimi i Komisionit 96/151/EC e datës 2 shkurt 1996 mbi njohjen e Standardit spanjoll
UNE 77-801(2)-94, që përcakton karakteristikat e sistemeve menaxhuese të mjedisit, në
përputhje me nenin 12 të Rregullores së Këshillit (EEC) Nr. 1836/93;
- Vendimi i Komisionit 2006/77/EC i datës 23 dhjetor 2005 që themelon Grupin e Nivelit të
Lartë mbi Konkurrueshmërinë, Energjinë dhe Mjedisin;
- Vendimi i Komisionit 2007/747/EC i datës 19 nëntor 2007 mbi njohjen e procedurave
certifikuese në përputhje me nenin 9 të Rregullores (EC) nr. 761/2001 të Parlamentit
Evropian dhe Këshillit mbi pjesëmarrjen vullnetare të organizatave në një skemë të eko-
menaxhimit të Komunitetit dhe auditimit (EMAS) dhe shfuqizimi i Vendimit 97/264/EC;
- Vendimi i Këshillit 92/278/EEC i datës 18 maj 1992 që konfirmon konsolidimin e EC-
Qendrës Japoneze për Bashkëpunim Industrial;
- Rezoluta e Këshillit e datës 17 dhjetor 1973 mbi politikat industriale;
- Rezoluta e Këshillit e datës 14 nëntor 1989 mbi tregun e brendshëm në kontekst të tregut të
brendshëm;
- Rezoluta e Këshillit e datës 21 nëntor 1994 mbi forcimin e konkurrencës në industrinë e
Komunitetit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 27 Nëntor 1995 mbi forcimin e konkurrencës në industrinë
mekanike evropiane të inxhinierisë;
- Rezoluta e Këshillit e datës 25 qershor 1996 mbi bashkëpunimin industrial me regjionet
tjera dhe vendet e treta, në mes tjerash ato të Mesdheut;
36
- Rekomandimi i Komisionit i datës 7 shtator 2001 mbi udhëzimin në lidhje me
implementimin e Rregullores (EC) Nr. 761/2001 të Parlamentit Evropian dhe Këshillit duke
lejuar pjesëmarrjen vullnetare të organizatave në një skemë të eko-menaxhimit të
Komunitetit dhe auditimit (EMAS) (e theksuar në dokumentin numër C(2001) 2503);
- Rekomandimi i Komisionit i datës 10 korrik 2003 mbi udhëzimin në lidhje me
implementimin e Rregullores (EC) Nr. 761/2001 të Parlamentit Evropian dhe Këshillit duke
lejuar pjesëmarrjen vullnetare të organizatave në një skemë të eko-menaxhimit të
Komunitetit dhe auditimit (EMAS) në lidhje me përzgjedhjen dhe përdorimin e treguesve
të performancës mjedisore (tekst me relevancë EEA) (e theksuar në dokumentin numër
C(2001) 2503);
Programet dhe Statistikat:
- Rregullorja e Këshillit (EEC) Nr. 3924/91 e datës 19 dhjetor 1991 për themelimin e një
studimi të Komunitetit mbi prodhimin industrial;
- Rregullorja e Këshillit (EEC) Nr. 3949/92 e datës 21 dhjetor 1992 në lidhje me organizimin e
një studimi të kostove të punës në industri dhe në sektorin e shërbimeve;
- Rregullorja e Këshillit (EEC) Nr. 696/93 e datës 15 mars 1993 mbi njësitë statistikore të
vëzhgimit dhe analizat e sistemit të prodhimit në Komunitet;
- Rregullorja e Këshillit (EC) Nr. 23/97 e datës 20 dhjetor 1996 për statistikat në lidhje me
nivelin dhe strukturën e shpenzimeve të punës;
- Rregullorja e Këshillit (EC) Nr 1165/98 e datës 19 maj 1998 në lidhje me statistikat afat-
shkurtra;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1232/98 e datës 17 qershor 1998 që amadamenton
Rregulloren e Këshillit (EEC) Nr. 3696/93 për klasifikimin statistikor të produkteve
varësisht nga aktiviteti (CPA) në kuadër të Komunitetit Ekonomik Evropian;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 606/2001 e datës 23 mars 2001 për implementimin e
Rregullores së Këshillit (EC) Nr. 1165/98 në lidhje me statistikat afat-shkurtra që i përkasin
përjashtimeve të Shteteve Anëtare;
- Rregullorja e Komisionit (EC) nr 586/2001 e datës 26 mars 2001 për implementimin e
Rregullores së Këshillit (EC) nr 1165/98 në lidhje me statistikat afat-shkurtra që i përkasin
definimit të Grupeve Industriale Kryesore (MIGS);
- Rregullorja (EC) Nr. 48/2004 e Parlamentit dhe Këshillit Evropian e datës 5 dhjetor 2003 për
gjenerimin e statistikave vjetore të Komunitetit në lidhje me industrinë e çelikut për vitet
2003-2009;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 753/2004 e datës 22 prill 2004 për implementimim e
Vendimit Nr. 1608/2003/EC të Parlamentit Evropian dhe Këshillit në lidhje me statistikat
mbi shkencën dhe teknologjinë;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 912/2004 e datës 29 prill 2004 që implementon
Rregulloren se Këshillit (EEC) Nr. 3924/91 për themelimin e një studimi të Komunitetit mbi
prodhimin industrial;
37
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1450/2004 e datës 13 gusht 2004 që implementon
Vendimin Nr. 1608/2003/EC të Parlamentit Evropian dhe Këshillit në lidhje me prodhimin
dhe zhvillimin e statistikave të Komunitetit mbi inovacionin;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 772/2005 e datës 20 May 2005 në lidhje me specifikimet
për mbulimin e specifikacioneve dhe përcaktimin e formatit teknik për prodhimin e
statistikave vjetore të Komunitetit për çelik për vitet 2003-2009;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 317/2006 e datës 22 dhjetor 2005 që përcakton për vitin
2005 listën e produkteve industriale Prodcom (Produktet e Komunitetit), të parapara me
Rregulloren e Këshillit (EEC) Nr. 3924/91;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1502/2006 e datës 28 shtator 2006 që implementon
Rregulloren e Këshillit (EC) Nr. 1165/98 në lidhje me statistikat afatshkurtra që u përkasin
përjashtimeve që duhet ti sigurohen Shteteve Anëtare;
- Rregullorja (EC) Nr. 1893/2006 e Parlamentit Evropian dhe Këshillit e datës 20 dhjetor 2006
për themelimin e klasifikimit statistikor të aktiviteteve ekonomike NACE Rishikimi 2 dhe
për amadamentimin e Rregullores se Këshillit (EEC) Nr. 3037/90 si dhe të disa Rregulloreve
tjera të CE në fusha të caktuara të statistikave;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 294/2007 e datës 20 shkurt 2007 që përcakton për vitin
2006 listën e produkteve industriale Prodcom (Produktet e Komunitetit) të parapara me
Rregulloren e Këshillit (EEC) Nr. 3924/91;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 657/2007 e datës 14 qershor 2007 pr implementimin e
Rregullores së Këshillit (EC) Nr. 1165/98 në lidhje me statistikat afatshkurtra për sa i përket
krijimit të skemave evropiane të mostrës;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1165/2007 e datës 3 shtator 2007 që përcakton për vitin
2007 listën e produkteve industriale Prodcom (Produktet e Komunitetit) të parapara me
Rregulloren e Këshillit (EEC) Nr. 3924/91;
- Rregullorja (EC) Nr. 177/2008 e Parlamentit Evropian dhe Këshillit e datës 20 shkurt 2008
që parasheh krijimin e një kornize të përbashkët për regjistrat e biznesit për qëllime
statistikore dhe shfuqizon Rregulloren e Këshillit (EEC) Nr. 2186/93;
- Rregullorja (EC) Nr. 295/2008 e Parlamentit Evropian dhe Këshillit e datës 11 mars 2008
lidhur me statistikat strukturore të biznesit (e ndryshuar);
- Rregullorja (EC) Nr. 451/2008 e Parlamentit Evropian dhe Këshillit e datës 23 prill 2008 për
krijimin e një klasifikimi të ri të produkteve varësisht nga aktiviteti (CPA) dhe shfuqizimi i
Rregullores së Këshillit (EEC) Nr. 3696/93;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 472/2008 e datës 29 maj 2008 për implementimin e
Rregullores së Këshillit (EC) Nr. 1165/98 në lidhje me statistikat afat-shkurtra që i takojnë
vitit të parë bazik brenda së cilit mund të aplikohet në NACE Rishikimi 2 dhe për periudhën
kohore para vitit 2009 të transmetohet në përputhje NACE Rishqyrtimi 2, nivelin e detajeve,
formën, periudhën e parë të referencës dhe periudhën e referencës;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 36/2009 e datës 11 korrik 2008 që përcakton për vitin 2008
listën e produkteve industriale Prodcom (Produktet e Komunitetit) të parapara me
Rregulloren e Këshillit (EEC) Nr. 3924/91;
38
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 97/2009 e datës 2 shkurt 2009 për implementimin e
Rregullores (EC) Nr. 295/2008 së Parlamentit Evropian dhe Këshillit, lidhur me statistikat
strukturore të biznesit, sa i përket përdorimit të modulit fleksibël;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 192/2009 e datës 11 mars 2009 për implementimin e
Rregullores (EC) Nr. 177/2008 së Parlamentit Evropian dhe Këshillit, në lidhje me krijimin e
një kornize të përbashkët të regjistrave e biznesit për qëllime statistikore, kur është fjala për
shkëmbimin e të dhënave konfidenciale në mes Komisionit (Eurostat) dhe Shteteve Anëtare;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 540/2009 e datës 22 qershor 2009 për amandamentimin e
Rregullores (EC) Nr. 1450/2004 në lidhje me prodhimin dhe zhvillimin e statistikave të
Komunitetit mbi inovacionin;
- Rregullorja e Komisionit (EU) Nr. 163/2010 e datës 9 shkurt 2010 që përcakton për vitin
2009 listën e produkteve industriale Prodcom (Produktet e Komunitetit) të parapara me
Rregulloren e Këshillit (EEC) Nr. 3924/91;
- Rregullorja e Komisionit (EU) Nr. 275/2010 e datës 30 mars 2010 për implementimin e
Rregullores (EC) Nr. 295/2008 së Parlamentit Evropian dhe Këshillit, në lidhje me kriteret
për vlerësim të kualitetit të statistikave strukturale të biznesit;
- Rregullorja e Komisionit (EU) Nr. 860/2010 e datës 10 shtator 2010 që përcakton për vitin
2010 listën e produkteve industriale Prodcom (Produktet e Komunitetit) të parapara me
Rregulloren e Këshillit (EEC) Nr. 3924/91;
- Rregullorja e Komisionit (EU) Nr. 1097/2010 e datës 26 nëntor 2010 për implementimin e
Rregullores (EC) Nr. 177/2008 së Parlamentit Evropian dhe Këshillit, në lidhje me krijimin e
një kornize të përbashkët të regjistrave e biznesit për qëllime statistikore, kur është fjala për
shkëmbimin e të dhënave konfidenciale në mes Komisionit (Eurostat) dhe Bankave
Qendrore;
- Rregullorja (EU) Nr. 692/2011 e Parlamentit Evropian dhe Këshillit e datës 6 korrik 2011, në
lidhje me statistikat evropiane për turizmin si dhe shfuqizimin e Urdhëresë s së Këshillit
95/57/EC;
- Rregullorja e Komisionit (EU) Nr. 830/2011 e datës 27 korrik 2011 që përcakton për vitin
2011 listën e produkteve industriale Prodcom (Produktet e Komunitetit) të parapara me
Rregulloren e Këshillit (EEC) Nr. 3924/91;
- Rregullorja Implementuese e Komisionit (EU) Nr. 1051/2011 e datës 20 tetor 2011 për
implementimin e Rregullores (EU) Nr. 692/2011 së Parlamentit Evropian dhe Këshillit,
lidhur me statistikat evropiane mbi turizmin, për sa i përket strukturës së raporteve të
cilësisë dhe transmetimit të të dhënave;
- Urdhëresa e Këshillit 64/475/EEC e datës 30 korrik 1964, në lidhje me studimet/sondazhet
vjetore të investimeve në industri;
- Urdhëresa e Këshillit 72/221/EEC e datës 6 qershor 1972 në lidhje me studimet/sondazhet
vjetore të aktivitetit industrial;
- Vendimi i Komisionit Nr. 1870/75/ECSC i datës 17 korrik 1975 në lidhje me kushtin që
sipërmarrjet e çelikut duhet të përfshijnë informata të caktuara në lidhje me punësimin;
39
- Vendimi i Komisionit Nr. 4104/88/ECSC i datës 13 dhjetor 1988 për amandamentimin e
Pyetësorit të Shtojcës së Vendimit nr. 1566/86/ECSC;
- Euratom: Vendimi i Këshillit 89/382/EEC i datës 19 qershor 1989 për themelimin e
Komitetit për Programet Statistikore të Komuniteteve Evropiane;
- Vendimi i Komisionit Nr. 3938/ECSC i datës 20 dhjetor 1989 për amendamentimin e
Pyetësorit të Shtojcës së Vendimit nr. 4104/88/ECSC;
- Vendimi Nr. 1608/2003/EC i Parlamentit Evropian dhe Këshillit i datës 22 korrik 2003, në
lidhje me gjenerimin dhe zhvillimin e statistikave të Komunitetit në shkencë dhe teknologji;
- Vendimi Nr. 456/2005/EC EC i Parlamentit Evropian dhe Këshillit i datës 9 mars 2005 për
krijimin e një programi shumëvjeçar të Komunitetit për ta bërë përmbajtjen digjitale në
Evropë më të arritshme, më të përdorshme dhe më të shfrytëzueshme;
- Vendimi i Komisionit 2005/685/EC i datës 22 korrik 2005 mbi dhënien e përjashtimeve
shteteve të caktuara anëtare, në lidhje me hartimin e statistikave për vitet 2004 dhe 2006 në
përputhje me Rregulloren (EC) Nr. 1450/2004;
- Vendimi i Komisionit 2005/686/EC i datës 22 korrik 2005 mbi dhënien e përjashtimeve ndaj
shteteve të caktuara anëtare, në lidhje me hartimin e statistikave për vitet 2003, 2004 dhe
2005 në përputhje me Rregulloren (EC) Nr. 753/2004;
- Vendimi Nr. 1718/2006/EC i Parlamentit Evropian dhe Këshillit i datës 15 nëntor 2006 në
lidhje me zbatimin e një programi të mbështetjes për sektorin audio-vizual Evropian;
- Vendimi Nr. 1297/2008/EC i Parlamentit Evropian dhe Këshillit i datës 16 dhjetor 2008 mbi
Programin për Modernizimin e Ndërmarrjeve dhe Statistikave të Tregtisë Evropiane
(MEETS);
- Vendimi i Komisionit 2009/252/EC i datës 11 mars 2009 në lidhje me përjashtimet që
rrjedhin nga dispozitat e caktuara të Rregullores (EC) nr. 177/2008 së Parlamentit Evropian
dhe Këshillit, për krijimin e një kornize të përbashkët për regjistrat e biznesit për qëllime
statistikore (e theksuar në dokumentin numër C(2009) 1568);
- Vendimi i Komisionit 2011/166/EU i datës 11 mars për themelimin e të ashtuquajturit
SHARE-ERIC;
- Rekomandimi i Komisionit 91/141/ECSC i datës 31 janar 1991 në lidhje me statistikat e
qymyrit;
- Rekomandimi i Komisionit 94/780/ECSC i datës 16 nëntor 1994 në lidhje me statistikat për
tregtarët e çelikut;
- Rekomandimi i Komisionit 95/377/EC i datës 13 shtator 1995 për përdorimin e klasifikimit
statistikor të aktiviteteve ekonomike në Komunitetet Evropiane për të përcaktuar
qarkullimin varësisht nga lloji i aktivitetit;
- Rekomandimi i Komisionit i datës 23 qershor 2009 për metadatat referuese të Sistemit
Statistikor Evropian;
- Rezoluta e Këshillit e datës 17 qershor 1992 për bashkëpunimin industrial me vendet e
treta;
- Rezoluta e ECSC Komiteti Konsultativ mbi instrumentet statistikore në sektorët e qymyrit
dhe çelikut (e miratuar në mënyrë unanime gjatë seancës së 338 me 18 dhjetor 1997);
40
Hulumtimet dhe zhvillimi teknologjik:
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 2897/95 e datës 15 dhjetor 1995 për implementimin e
nenit 1 të Vendimit të Këshillit 94/762/EC, lidhur me rregullat për shpërndarjen e
rezultateve të kërkimit nga programet specifike të hulumtimit, zhvillimit teknologjik dhe
demonstrimit të Komunitetit Evropian;
- Rregullorja (EC) Nr. 1906/2006 e Parlamentit Evropian dhe Këshillit e datës 18 dhjetor 2006,
që përcakton rregullat për pjesëmarrjen e sipërmarrjeve, qendrave kërkimore dhe
universiteteve në veprimet e përcaktuara me Kornizën e Shtatë Programore si dhe për
shpërndarjen e rezultateve të kërkimit (2007-2013);
- Rregullorja e Këshillit (Euratom) Nr. 1908/2006 e datës 19 dhjetor 2006 që përcakton
rregullat për pjesëmarrjen e sipërmarrjeve, qendrave kërkimore dhe universiteteve në
veprimet e përcaktuara me Kornizën e Shtatë Programore të Komunitetit Evropian për
Energjinë Atomike si dhe për shpërndarjen e rezultateve të kërkimit (2007 - 2011);
- Rregullorja e Këshillit (EC) Nr. 71/2007 e datës 20 dhjetor 2007 që themelon të
ashtuquajturën Clean Sky Joint Undertaking (Iniciativa e Përbashkët e Qiellit të Pastër);
- Rregullorja e Këshillit (EC) Nr. 521/2008 e datës 30 maj 2008 që themelon të ashtuquajturën
Fuel Cells and Hydrogen Joint Undertaking (Iniciativa e përbashkët mbi komponentët e
karburantit dhe hidrogjenit);
- Rregullorja e Këshillit (EU) Nr. 1183/2011 e datës 14 nëntor 2011 që amandamenton
Rregulloren (EC) Nr. 521/2008 mbi themelimin e Fuel Cells and Hydrogen Joint Undertaking
(Iniciativës së përbashkët mbi komponentët e karburantit dhe hidrogjenit)
- Euratom: Vendimi i Komisionit 98/610/EC i datës 22 tetor 1998 që e parasheh krijimin e një
grupi ekspertësh për ti asistuar Komisionit mbi përmbajtjen dhe orientimin e veprimeve
kyçe në fushën e kërkimit shkencor dhe zhvillimit teknologjik;
- Vendimi i Këshillit 1999/167/EC I datës 25 janar 1999 për miratimin e një programi specifik
mbi kërkimin shkencor, zhvillimin teknologjik dhe demonstrimin në lidhje me cilësinë e
jetës dhe menaxhimin e burimeve të jetesës ( prej vitit 1998 deri 2002);
- Vendimi i Këshillit 1999/168/EC i datës 25 janar 1999 për miratimin e një programi specifik
mbi kërkimin shkencor, zhvillimin teknologjik dhe demonstrimin në një shoqëri mirë-
përdoruese të informacionit (prej vitit 1998 deri 2002);
- Vendimi i Këshillit 1999/169/EC i datës 25 janar 1999 për miratimin e një programi specifik
mbi kërkimin shkencor, zhvillimin teknologjik dhe demonstrimin në lidhje me një rritje
kompetitive dhe të qëndrueshme(prej vitit 1998 deri 2002);
- Vendimi i Këshillit 1999/170/EC i datës 25 janar 1999 për miratimin e një programi specifik
mbi kërkimin shkencor, zhvillimin teknologjik dhe demonstrimin në lidhje me energjinë,
mjedisin dhe zhvillimin e qëndrueshëm (prej vitit 1998 deri 2002);
- Vendimi i Këshillit 1999/171/EC i datës 25 janar 1999 për miratimin e një programi në
lidhje me pranimin e rolit ndërkombëtar të hulumtimeve të Komunitetit(prej vitit 1998 deri
2002);
41
- Vendimi i Këshillit 1999/172/EC i datës 25 janar 1999 për miratimin e një programi specifik
mbi kërkimin shkencor, zhvillimin teknologjik dhe demonstrimin në lidhje me promovimin
e inovacionit dhe inkurajimin e pjesëmarrjes së NVM-ve (prej vitit 1998 deri 2002);
- Vendimi i Këshillit 1999/173/EC i datës 25 janar 1999 për miratimin e një programi specifik
mbi kërkimin shkencor, zhvillimin teknologjik dhe demonstrimin, në lidhje me
përmirësimin e potencialit hulumtues njerëzor si dhe njohurive bazike socio-ekonomike
(prej vitit 1998 deri 2002);
- Vendimi i Këshillit 1999/174/EC i datës 25 janar 1999 për miratimin e një programi specifik
mbi kërkimin shkencor, zhvillimin teknologjik përfshirë edhe demonstrimin, që do të duhet
të kryhej me anë të veprimeve të drejtpërdrejta të Qendrës për Hulumtim të Përbashkët në
favor të Komunitetit Evropian (vitet 1998 deri 2002)
- Vendimi i Komisionit i datës 22 shtator 2001 për emërimin e anëtarëve të Bordit Evropian
Këshillues Hulumtues;
- Vendimi i Këshillit 2003/76/EC i datës 1 shkurt 2003 për vendosjen e masave të nevojshme
për zbatimin e Protokollit, që njëherit është shtojcë e Traktatit themelues të Komunitetit
Evropian, në lidhje me pasojat financiare të skadimit të Traktatit të ECSC dhe në lidhje me
Fondin për Hulumtimin e Qymyrit dhe Çelikut;
- Vendimi i Këshillit 2003/77/EC i datës 1 shkurt 2003 për përcaktimin e udhëzuesve
financiarë për menaxhimin e aseteve të ECSC në likuidim si dhe në përfundimin e
likuidimit, të ashtuquajturat asetet e Fondit për Hulumtim të qymyrit dhe cut;
- Vendimi i Komisionit 2003/653/EC i datës 2 shtator 2003 që ka të bëj me dispozitat
kombëtare për ndalimin e përdorimit të organizmave të modifikuar gjenetikisht në rajonin e
Austrisë së Epërme, shpallur nga Republika e Austrisë në pajtim me nenin 95 (5) të Traktatit
të KE;
- Vendimi i Komisionit 2004/213/EC i datës 3 shkurt 2004 për zbatimin e Veprimit
Përgatitor mbi Rritjen e potencialit industrial evropian në fushën e hulumtimit të sigurisë;
- Euratom: Vendimi i Këshillit 2004/823/EC i datës 22 nëntor 2004 në lidhje me pranimin e
Republikës së Moldavisë në Marrëveshjen për të krijuar një qendër të shkencës dhe
teknologjisë në Ukrainë, të datës 25 tetor 1993, në mes të Kanadasë, Suedisë, Ukrainës dhe
Shteteve e Bashkuara të Amerikës;
- Vendimi i Komisionit i datës 16 tetor 2004 për emërimin e anëtarëve të Bordit Evropian
Këshillues Hulumtues;
- Vendimi i Komisionit 2005/463/EC i datës 21 qershor 2005 për krijimin e një rrjeti grupor
për shkëmbimin dhe koordinimin e informacionit në lidhje me bashkëjetesën e produkteve
të modifikuara gjenetikisht, konvencionale dhe organike;
- Vendimi i Këshillit 2006/972/EC i datës 19 dhjetor 2006 në lidhje me programin specifik: Ide
zbatuese të Kornizës së Shtatë Programuese së Komunitetit Evropian për kërkimin
shkencor, zhvillimin teknologjik dhe aktivitetet e demonstrimit (2007 deri 2013);
- Vendimi i Këshillit 2006/973/EC i datës 19 dhjetor 2006 në lidhje me programin specifik:
Njerëzit si zbatues të Kornizës së Shtatë Programuese së Komunitetit Evropian për
kërkimin shkencor, zhvillimin teknologjik dhe aktivitetet e demonstrimit (2007 deri 2013);
42
- Vendimi i Këshillit 2006/974/EC i datës 19 dhjetor në lidhje me programin specifik:
Kapacitetet e zbatimit të Kornizës së Shtatë Programuese së Komunitetit Evropian për
kërkimin shkencor, zhvillimin teknologjik dhe aktivitetet e demonstrimit (2007 deri 2013);
- Vendimi i Këshillit 2006/975/EC i datës 19 dhjetor 2006 në lidhje me programin specific që
do të kryhet me anë të veprimeve të drejtpërdrejta nga Qendra Kërkimore e Përbashkët në
kuadrin e Kornizës së Shtatë Programuese së Komunitetit Evropian për kërkimin,
zhvillimin teknologjik dhe aktivitetet e demonstrimit (2007 deri 2013);
- Vendimi i Këshillit 2008/376/EC i datës 29 prill 2008 për miratimin e Programit
Hulumtues të Fondit Hulumtues për qymyr dhe çelik dhe të udhëzuesve shumëvjeçar
teknik të këtij programi;
- Vendimi i Komisionit 2009/828/EC i datës 3 nëntor 2009 në lidhje me projekt-dekretin
Legjislativ Rajonal, i cili e deklaron Rajonin Autonom të Madeiras si një Zonë të Lirë të
Organizmave të Modifikuar Gjenetikisht, e shpallur nga Republika e Portugalisë në pajtim
me nenin 95 (5) të Traktatit të KE-së (e përcaktuar në dokumentin C (2009) 8438) ;
- Vendimi i Këshillit i datës 12 mars 2010 për nënshkrimin në emër të Bashkimit dhe për
zbatimin e përkohshëm të Marrëveshjes midis Bashkimit Evropian dhe Qeverisë së Faroes
mbi Bashkëpunimin Shkencor dhe Teknologjik, duke ndërlidhur Ishujt Faroe me Kornizën
e Shtatë Programorë të Bashkimit për Kërkimin Shkencor, Zhvillimin Teknologjik dhe
Demonstrimin e Aktiviteteve (2007 deri 2013);
- Vendimi i Këshillit 2011/218/EU i datës 9 mars 2011 në përfundimin e Marrëveshjes
ndërmjet Bashkimit Evropian dhe Qeverisë së Ishujve Faroe për bashkëpunim shkencor
dhe teknologjik, që ndërlidh Ishujt Faroe në Programin e Shtatë të Kornizës së Bashkimit
për kërkimin shkencor, zhvillimin teknologjik dhe aktivitetet e demonstrimit(2007-2013);
- Rekomandimi i Komisionit 71/302/EEC i datës 28 korrik 1971 për shtetet anëtare mbi
zhvillimin dhe përdorimin e makinerive kontrollo-numerike në shtetet anëtare të
Komunitetit Evropian;
- Rekomandimi i Komisionit i datës 11 mars 2005 mbi Kartën Evropiane për Hulumtues si
dhe mbi Kodin e Etikës për Rekrutimin e Hulumtuesve;
- Rezoluta e Këshillit e datës 14 janar 1974 mbi një program fillestar të Komuniteteve
Evropiane në fushën e shkencës dhe teknologjisë;
- Rezoluta e Këshillit e datës 14 janar 1974 lidhur me një program të hulumtimit, si një
instrument i vlerësimit, parashikimit dhe metodologjisë në Komunitetet Evropiane;
- Rezoluta e Këshillit e datës 29 qershor 1990 lidhur me bashkëpunimin në fushën e kërkimit
shkencor dhe teknik (COST) si dhe në mes Shteteve të Evropës Qendrore dhe Lindore;
- Rezoluta e Këshillit e datës 28 shtator 1995 për “Crest-in”( Komiteti Shkencor dhe
Hulumtues Teknik përgjegjës për të ndihmuar institucionet e Komunitetit në fushën e
kërkimit shkencor dhe zhvillimit teknologjik).
- Rezoluta e Këshillit e datës 27 nëntor 1995 për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme (NVM-të)
dhe inovacionin teknologjik;
- Rezoluta e Këshillit e datës 25 mars 1996 në lidhje me perspektiven e bashkëpunimit
ndërkombëtar në fushën e hulumtimit dhe zhvillimit teknologjik;
43
- Rezoluta e Këshillit e datës 22 qershor 1998 për përforcimin e sinergjisë ndërmjet Agjencisë
Hapësinore Evropiane dhe Komunitetit Evropian;
- Rezoluta e Këshillit e datës 2 dhjetor 1999 për zhvillimin e një strategjie koherente
hapësinore evropiane;
- Rezoluta e Këshillit e datës 15 qershor 2000 për krijimin e një zone Evropiane të kërkimit
dhe inovacionit;
- Rezoluta e ECSC Komiteti Konsultativ për zbatimin e rezolutave të Këshillit të 20 korrikut
1998 dhe 21 qershorit 1999;
- Rezoluta e Këshillit e datës 16 nëntor 2000 për strategjinë hapësinore evropiane;
- Rezoluta e Këshillit e datës 16 nëntor 2000 për bërjen realitet të zonës evropiane të kërkimit
dhe inovacionit: Udhëzime për aktivitetet hulumtuese të Bashkimit Evropian (2002-2006);
- Rezoluta e ECSC Komitetit Konsultativ mbi propozimet për vendimet e Këshillit në lidhje
me pasojat financiare të skadimit të Traktatit themelues të Komunitetit Evropian të Qymyrit
dhe Çelikut në vitin 2002 dhe veçanërisht për Fondin e propozuar për hulumtim të
thëngjillit dhe çelikut;
- Rezoluta e Këshillit e datës 10 nëntor 2003 për profesionin dhe karrierën e hulumtuesve
brenda Zonës Evropiane të Kërkimit (ERA);
Parimet e përgjithshme:
- Rregullorja e Këshillit (EEC) Nr. 2380/74 e datës 17 shtator 1974 për miratimin e
dispozitave për përhapjen e informacionit në lidhje me programet hulumtuese për
Komunitetin Ekonomik Evropian;
- Rregullorja e Këshillit (EC) Nr. 72/2008 e datës 20 dhjetor 2007 për themelimin e Iniciativës
së Përbashkët ENIAC;
- Vendimi Nr. 1639/2006/EC i Parlamentit Evropian dhe i Këshillit i datës 24 tetor 2006 për
themelimin e Kornizës Programore të Konkurrueshmërisë dhe Inovacionit (2007 deri 2013);
- Vendimi Nr. 1982/2006/EC i Parlamentit Evropian dhe i Këshillit i datës 18 dhjetor 2006 në
lidhje me Kornizën e Shtatë Programore të Komunitetit Evropian për hulumtim, zhvillim
teknologjik dhe aktivitete demonstrative (2007-2013);
- Vendimi i Komisionit 2007/134/EC i datës 2 shkurt 2007 për themelimin e Këshillit
Hulumtues Evropian;
- Vendimi i Komisionit 2008/37/EC i datës 14 dhjetor 2007 për krijimin e Agjencisë
Ekzekutive të Këshillit Hulumtues Evropian, për menaxhimin e ideve të veçanta të
programit të Komunitetit në fushën e hulumtimit kufitar në zbatimin e Rregullores së
Këshillit (EC) Nr 58/2003;
- Vendimi Nr. 742/2008/EC i Parlamentit Evropian dhe i Këshillit i datës 9 korrik 2008 mbi
pjesëmarrjen e Komunitetit në një program kërkimor dhe zhvillimor, të ndërmarrë nga disa
Shtete Anëtare që synojnë përmirësimin e cilësisë së jetës së njerëzve të moshuar, përmes
përdorimit të teknologjive të reja të informacionit dhe komunikimit;
- Vendimi Nr. 743/2008/EC i Parlamentit Evropian dhe i Këshillit i datës 9 korrik 2008 mbi
pjesëmarrjen e Komunitetit në një program kërkimor dhe zhvillimor, të ndërmarrë nga disa
44
Shtete Anëtare që synojnë mbështetjen e hulumtimeve dhe zhvillimeve të kryera nga
ndërmarrjet e vogla dhe të mesme;
- Rekomandimi i Komisionit i datës 7 shkurt 2008 për kodin e etikës në lidhje me hulumtimet
e përgjegjshme të nanoshkencës dhe nanoteknologjisë;
- Rekomandimi i Komisionit i datës 18 tetor 2011 për definimin e nanomaterialit;
- Rekomandimi i Komisionit i datës 27 tetor 2011 për Iniciativën e Përbashkët Programore:
Sfida Mikrobiale- Një kërcënim në rritje ndaj shëndetit njerëzor;
- Rezoluta e Këshillit e datës 18 prill 1986 për shqyrtimin afatmesëm të programit Esprit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 21 dhjetor 1989 për qasjen globale ndaj vlerësimit të
konformitetit;
- Rezoluta e Këshillit në lidhje me përforcimin e strategjisë së mobilitetit brenda Zonës
Evropiane Hulumtuese (ERA);
Sektorët e hulumtimit:
- Rregullorja e Këshillit (EC) Nr. 73/2008 e datës 20 dhjetor 2007 për krijimin e Iniciativës se
Përbashkët për Zbatimin e Nismës Përbashkët të Teknologjisë për Ilaçe të Reja;
- Rregullorja e Këshillit (EC) Nr. 74/2008 e datës 20 dhjetor 2007 për krijimin e ARTEMIS
Iniciativa e Përbashkët për Implementimin e Nismës së Përbashkët të Teknologjisë në lidhje
me Sistemet Embedded Computing;
- Rregullorja e Këshillit (EC) Nr. 723/2009 e datës 25 qershor 2009 për Kornizën Ligjore
Evropiane që i përket Konsorciumit Evropian të Hulumtimit të Infrastrukturës (ERIC);
- Urdhëresa 2010/45/EU e Parlamentit Evropian dhe Këshillit e datës 7 korrik 2010 mbi
standardet e cilësisë dhe sigurisë së organeve njerëzore të destinuara për transplantim;
- Vendimi i Këshillit 88/28/EEC i datës 14 dhjetor 1987 lidhur me një program të Komunitetit
në fushën e teknologjive të telekomunikacionit – hulumtim dhe zhvillim (R & D) mbi
teknologjitë e avancuara të komunikimit në Evropë (programi RACE);
- Vendimi i Komisionit 97/807/EC i datës 30 prill 1997 në lidhje me ndihmën e dhënë nga
Spanja për kompaninë aero-hapësinore Aeronáuticas CONSTRUCCIONES, SA (Casa);
- Vendimi i Komisionit 2000/54/EC i datës 22 dhjetor 1999 lidhur me kërkesën nga ana e
Mbretërisë së Bashkuar për një shtyrje të afatit, në pajtim me nenin 20 (2) të Urdhëresës
97/33/EC ( "Urdhëresa e Interkoneksionit ') për të prezantuar “carrier pre-selection”(e
përcaktuar në dokumentin C (1999 ) 5030);
- Vendimi i Komisionit 2012/136/EU i datës 29 shkurt 2012 për ngritjen e Përbashkët të
Burimeve Gjuhësore dhe Teknologjinë e Infrastrukturës si një Konsorcium i Infrastrukturës
Hulumtuese Evropiane (CLARIN ERIC);
- Rekomandimi i Komisionit 94/820/EC i datës 19 tetor 1994 në lidhje me aspektet ligjore të
shkëmbimit elektronik të të dhënave;
- Rezoluta e ECSC Komitetit Konsultativ në hulumtimet bashkëpunuese të të ardhmes në
sektorët e thëngjillit dhe çelikut (e miratuar në mënyrë unanime gjatë seancës së 336-të me
datë 20 qershor 1997);
45
- Rezoluta e ECSC Komitetit Konsultativ për hulumtimin e fondeve e vendosur në Këshillin
Evropian të Amsterdamit me 16 qershor 1997 (miratuar njëzëri në seancën e 337-të të datës
10 tetor 1997);
- Rezoluta e ECSC Komitetit Konsultativ për një zbatim të zgjeruar të hulumtimit të
thëngjillit dhe çelikut në kuadër të Kornizës së pestë programore të Komunitetit për RTD
(1998 deri 2002).
Politika industriale: aktivitetet sektoriale:
- Vendimi i Komisionit 2005/752/EC i datës 24 tetor 2005 për krijimin e një grupi ekspertësh
në tregun elektronik;
Industria e hekurit dhe çelikut:
- Vendimi i Komisionit 2030/82/ECSC i datës 26 korrik 1982 për kthimet që duhet të bëhen
në lidhje me iniciativat në industrinë e hekurit dhe të çelikut në lidhje me produketet e tyre
standarde dhe ato dytësore;
- Vendimi i Komisionit 91/547/ECSC i datës 5 qershor 1991 në lidhje me ndihmën e siguruar
nga Regjioni Autonom i Sardenjës për Ferriere Acciaierie Sarde;
- ECSC: Vendimi i Komisionit 1999/148/EC i datës 13 maj 1998 mbi ndihmën shtetërore të
dhënë nga Italia me anë të zbutjeve të taksave sipas ligjit nr 549/95 ndaj firmave në
industrinë e automjeteve, të ndërtimit të anijeve dhe fibrave sintetike dhe firmave të çelikut
të mbuluara nga Traktati i ECSC;
- Vendimi i Komisionit 1999/184/ECSC i datës 29 korrik 1998 për ndihmën e dhënë nga
Gjermania për kompanitë Sophia Jacoba GmbH dhe Preussag Anthrazit GmbH për vitet
1996 dhe 1997;
- Vendimi i Komisionit 1999/225/EC i datës 13 Maj 1998 për ndihmën e dhënë nga Gjermania
për Herborn und Breitenbach GmbH (ex- Drahtziehmaschinenëerk Grüna GmbH) (theksuar
në dokumentin numër C(1998) 1687);
- ECSC: Vendimi i Komisionit 1999/720/EC i datës 8 korrik 1999 për ndihmën shtetërore të
dhënë nga Gjermania për Gröditzer Stahlëerke GmbH dhe kompaninë e tij vartëse Ëalzëerk
Burg GmbH;
- Vendimi i Komisionit i datës 31 tetor 2000 mbi ligjet e korporatave të Spanjës;
- Vendimi i Komisionit i datës 28 mars 2001 për ndihmën shtetërore të cilën Gjermania
planifikon që ta zbatoj në firmën e çelikut BRE.M.A Ëarmëalzëerk GmbH & Co. KG;
- Vendimi i Komisionit 2002/347/ECSC i datës 21 nëntor 2001 mbi dispozitat e lirimit nga
taksat të prezantuara nga Franca me qëllim të ngritjes së institucioneve jashtë shtetit;
- Vendimi i Komisionit 2002/938/ECSC i datës 17 korrik 2002 për ndihmën shtetërore të cilën
Italia planifikon ta implementoj në Acciaierie di Siçilia SpA;
- Rezoluta e ECSC Komitetit Konsultativ në aspektet sociale të politikës së hekurit dhe
çelikut;
- Rezoluta e ECSC Komitetit Konsultativ në lidhje me statistikat tregtare brenda shteteve
anëtare pas vitit 1992;
46
- Rezoluta e Komitetit Konsultativ Evropian për Qymyr dhe Çelik në lidhje me një politikë të
freskët për të ardhmen e Industrisë së Çelikut të Komunitetit;
- Rezoluta e Komunitetit Evropian për Qymyr dhe Çelik (ECSC), Komiteti Konsultativ për
ristrukturimin e industrisë së çelikut të Komunitetit;
Konkurrenca: çmimet dhe kushtet e tjera të shitjes:
- ECSC Autoriteti i Lartë Vendimi Nr. 30-53 i datës 2 maj 1953 mbi praktikat e ndaluara nga
Neni 60 (1) i Traktatit për tregun përbashkët për qymyr dhe çelik;
- ECSC Autoriteti i Lartë Vendimi Nr. 23-63 i datës 11 dhjetor 1963 që kërkon që iniciativat e
Komunitetit në lidhje me çelik dhe qymyr, t’i kthejnë Autoritetit të Lartë transaksionet
përmes së cilave ata kanë caktuar kuotimet e iniciativave të marra jashtë Komunitetit;
- ECSC Autoriteti i Lartë Vendimi NR 14-64 i datës 8 korrik 1964 për librat e biznesit dhe
dokumentet e kontabilitetit të cilat sipërmarrjet duhet t’ia paraqesin për inspektim zyrtarëve
ose agjentëve të Autoritetit të Lartë që kryejnë kontrolle ose verifikime në lidhje me çmimet;
- Vendimi Nr. 3073/73/ECSC i Komisionit i datës 31 tetor 1973 për shitjen e hekurit dhe
produkteve të çelikut në vendet e caktuara të EFTA-s;
- Vendimi i Komisionit Nr. 911/75/ECSC i datës 7 prill 1975 për shitjen e produkteve të
hekurit dhe çelikut në Mbretërinë e Norvegjisë;
- Vendimi i Komisionit Nr. 3715/83/ECSC i datës 23 dhjetor 1983 që rregullon çmimet
minimale të produkteve të caktuara të hekurit;
- Vendimi i Komisionit 1999/140/ECSC i datës 17 qershor 1998 në lidhje me ndihmën e
ofruar nga Luksemburgu për Profil Arbednë, në lidhje me investimet e tij për mbrojtjen e
mjedisit;
Masat tjera në lidhje me hekur dhe çelik:
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 2248/94 e datës 16 shtator 1994 për futjen e masave te
mbikëqyrjes retrospektive ndaj Komunitetit lidhur me importin e kabllove të çelikut me
origjinë nga vendet jo- anëtare;
- ECSC Autoriteti i Lartë: Vendimi Nr. 22/66 i datës 16 nëntor 1966 për informacionin që do
jepet nga ndërmarrjet në lidhje me investimet e tyre;
- Vendimi nr. 1272/75/ECSC i Komisionit, i datës 16 maj 1975 për detyrimin e sipërmarrjeve
në industrinë e çelikut për të ofruar informacion të caktuar në lidhje me prodhimin e çelikut;
- Vendimi i Komisionit i datës 20 korrik 1976 që përjashton nga Autoriteti i Lartë
rekomandimin 1/64 në lidhje me rritjen e masave mbrojtëse për produktet e hekurit dhe
çelikut jashtë kufijve të Komunitetit (përjashtimi i 80-të);
- Vendimi i Komisionit 76/790/ECSC i datës 24 shtator 1976 që përjashton nga Autoriteti i
Lartë rekomandimin 1/64 në lidhje me rritjen e masave mbrojtëse për produktet e hekurit
dhe çelikut jashtë kufijve të Komunitetit (përjashtimi i 83-të);
- Vendimi i Komisionit i datës 18 korrik 1977 që përjashton nga Autoriteti i Lartë
rekomandimin 1/64 në lidhje me rritjen e masave mbrojtëse për produktet e hekurit dhe
çelikut jashtë kufijve të Komunitetit (përjashtimi i 89-të);
47
- Vendimi i Komisionit Nr. 2795/80/ECSC i datës 31 tetor 1980 në lidhje me dokumentet të
cilat sipërmarrjet e hekurit dhe çelikut duhet t’ia paraqesin për inspektim zyrtarëve ose
agjentëve të Autoritetit të Lartë që kryejnë kontrolle ose verifikime në lidhje me prodhimin
dhe vënien e taksave nga ECSC;
- Vendimi i Komisionit Nr. 3316/80/ECSC i datës 18 dhjetor 1980 për një hetim të veçantë, të
shpejtë të sipërmarrjeve të hekurit dhe çelikut;
- Vendimi i Këshillit 83/83/ECSC i datës 21 shkurt 1983 që ia shton një numër të produkteve
listës në Shtojcën i të Traktatit të ECSC;
- Vendimi i Komisionit Nr. 3010/91/ECSC i datës 15 tetor 1991 lidhur me informacionet që
duhet të sigurohen nga sipërmarrjet e çelikut në lidhje me investimet e tyre;
- Vendimi i Komisionit 94/6/ECSC i datës 21 dhjetor 1993 qe autorizon marrëveshjet e
përbashkëta financiare në lidhje me programet individuale që përfshijnë mbylljen e
kapacitetit të prodhimit në industrinë e çelikut të Komunitetit për seksione të rënda, tubave
të gjerë dhe të mbështjellë dhe pllakave mulli-përmbysur;
- Vendimi i Komisionit 94/256/ECSC i datës 12 prill 1994 në lidhje me ndihmën që duhet të
ofroj Gjermania për kompaninë e çelikut EKO Stahl AG, Eisenhüttenstadt;
- Vendimi i Komisionit 94/257/ECSC i datës 12 prill 1994 në lidhje me ndihmën që duhet të
ofroj Portugalia për kompaninë e çelikut Siderurgia Nacional;
- Vendimi i Komisionit 94/258/ECSC i datës 12 prill 1994 në lidhje me ndihmën që duhet të
ofroj Spanja për kompaninë publike të çelikut Corporación de la Siderurgia Integral;
- Vendimi i Komisionit 94/259/ECSC i datës 12 prill 1994 në lidhje me ndihmën që duhet të
ofroj Italia për sektorin publik të çelikut (Ilva group);
- Vendimi i Komisionit 94/260/ECSC i datës 12 prill 1994 në lidhje me ndihmën që duhet të
ofroj Gjermania për kompaninë e Velikut Sächsische Edelstahlëerke GmbH, Freital/Sachsen;
- Vendimi i Komisionit 94/261/ECSC i datës 12 prill 1994 në lidhje me ndihmën që duhet të
ofroj Spanja për kompaninë speciale të çelikut Sidenor;
- Vendimi i Komisionit 96/678/ECSC i datës 30 korrik 1996 në lidhje me ndihmën e
propozuar nga Italia si pjesë e programit për ristrukturimin e industrisë së saj private të
çelikut;
- Vendimi i Komisionit 97/258/ECSC i datës 18 dhjetor 1996 lidhur me ndihmën për mbylljen
e parashikuar nga Italia si pjesë e ristrukturimit të industrisë private të saj të çelikut;
- Vendimi i Komisionit 97/271/ECSC i datës 18 dhjetor 1996 ECSC çeliku - Forges de
Clabecq;
- Vendimi i Komisionit 97/332/ECSC i datës 26 shkurt 1997 në lidhje me ndihmën mbyllëse
që Italia ka në plan ti japë Mini Acciaieria Odolese si pjesë e ristrukturimit të industrisë
private së çelikut;
- Vendimi i Komisionit 97/754/ECSC i datës 30 prill 1997 në lidhje me aplikimin e firmës së
çelikut Ferdofin Srl të Ligjit Italian Nr 95/1979 lidhur me marrëveshjet e falimentimit për
firmat e mëdha në krizë;
- Vendimi i Komisionit Nr. 1401/97/ECSC i datës 7 korrik 1997 për administrimin e disa
kufizimeve mbi importet e disa produkteve të caktuara të çelikut nga Ukraina;
48
- Vendimi i Komisionit 1999/226/ECSC i datës 1 korrik 1998 në lidhje me ndihmën të cilën
Regjioni i Friuli Venezia Giulia planifikon të ia ofroj kompanisë së çelikut Servola SpA;
- Vendimi i Komisionit 1999/227/ECSC i datës 29 korrik 1998 për ndihmën e ofruar nga Toka
e Saksonisë së Poshtme (Gjermani) për Georgsmarienhütte GmbH;
- Vendimi i Komisionit 1999/686/EC i datës 25 shkurt 1998 në lidhje me ndihmën të cilën
Gjermania planifikon ta sigurojë në përputhje me kornizën planifikuese nr. 26 të skemës së
përbashkët për përmirësimin e strukturave regjionale ekonomike me qëllim të promovimit
të telekonferencave. (26. Rahmenplan der Gemeinschaftsaufgabe 'Verbesserung der
regionalen Ëirtschaftsstruktur');
- Vendimi i Komisionit 2000/66/ECSC i datës 28 tetor 1998 për ndihmën të cilën Italia
planifikoj që të ia ofroj kompanisë së çelikut Acciaierie di Bolzano SpA;
- ECSC: Vendimi i Komisionit 2002/259/EC i datës 28 nëntor 2001 të cilin Gjermania e zbatoi
në favour të kompanisë së çelikut Georgsmarienhütte Holding GmbH;
- ECSC: Vendimi i Komisionit 2002/286/EC i datës 20 dhjetor 2001 për masat të cilat
Gjermania planifikon ti aplikoj në favor të kompanisë së çelikut Georgsmarienhütte
Holding GmbH;
- Rekomandimi i Komisionit 79/702/ECSC i datës 25 korrik 1979 mbi amadamentimin dhe
derogimin e Rekomandimit të Autoritetit të Lartë Nr. 1-64 në lidhje me rritjen e masave
mbrojtëse për çelikun dhe hekurin jashtë kufijve të Komunitetit;
- Rezoluta e Komitetit Konsultativ të Komunitetit Evropian për Qymyr dhe Çelik në lidhje
me aspektet sociale të objektivave gjenerale për çelikun për vitin 1985;
- Rezoluta e ECSC Komitetit Konsultativ për ristrukturimin e industrisë së hekurit dhe
çelikut si dhe për organizimin e tregut të çelikut nga 1 janari 1987;
- Rezoluta Komitetit Konsultativ për ristrukturimin e industrisë së hekurit dhe
- Organizimin e tregut të çelikut;
- Rezoluta e ECSC Komitetit Konsultativ për sistemin e kuotave;
- Rezoluta e ECSC Komitetit Konsultativ në lidhje me observimin e duhur të tregut të çelikut;
Ndërtimi i anijeve:
- Rregullorja e Këshillit (EC) Nr. 3094/95 e datës 22 dhjetor 1995 lidhur me ndihmën për
ndërtimin e anijeve ;
- Rregullorja e Këshillit (EC) nr. 385/96 e datës 29 janar 1996 për mbrojtjen ndaj çmimeve
dëmtuese të anijeve;
- Vendimi i Komisionit për modifikimin e sistemit të ndihmës të aplikuar në Itali në lidhje me
ndërtimin e anijeve;
- Vendimi i Komisionit 82/47/EEC i datës 16 dhjetor 1981 lidhur me propozimin e Qeverisë
së Mbretërisë së Bashkuar për tu siguruar ndihmë për eksport 2 anijeve në Panama;
- Vendimi i Komisionit 88/281/EEC i datës 17 nëntor 1987 për ndihmën për ndërtimin e
anijeve dhe riparimin e tyre në Itali - Neni 10 i Ligjit Nr. 111 të datës 22 mars 1985;
- Vendimi i Komisionit 92/569/EEC i datës 31 korrik 1992 në lidhje me ndihmën e propzuar
nga Gjermania për kompaninë e anijeve kineze Cosco për ndërtimin e mbajtëseve të anijeve;
49
- Vendimi i Komisionit 98/157/EC i datës 5 nëntor 1997 në lidhje me ndihmën që Spanja
propozon të ia ofroj Astilleros Zamacona SA në lidhje me 5 anije me rimorkio;
- Vendimi i Komisionit 1999/450/EC i datës 28 tetor 1998 për ndihmën shtetërore të cilën
Spanja planifikon ta zbatoj në favor të AG Tubos Europa SA;
- Vendimi i Komisionit 1999/719/EC i datës 30 mars 1999 lidhur me ndihmën shtetërore të
cilën Franca planifikon ta ofroj si një ndihmë për shitjen e dy anijeve të lundrimit të
ndërtuara nga Chantiers de l'Atlantique dhe financuar nga Renaissance Financial në
Polinezinë Frënge;
- Vendimi i Komisionit 2005/652/EC i datës 20 tetor 2004 për ndihmën shtetërore C 38/03 të
implementuar nga Spanja (ndihmë e mëtutjeshme për kantieret detare publike të Spanjës);
- Rezoluta e Këshillit e datës 19 shtator 1978 për riorganizimin e industrisë së ndërtimit të
anijeve;
Industria aeronautike:
- Vendimi i Komisionit 66/556/EEC i datës 23 shtator 1966 për ndihmën e ofruar nga Qeveria
e Republikës së Francës për blerjen e avionëve;
- Rezoluta e Këshillit e datës 4 mars 1975 lidhur me veprimet e përbashkëta dhe konsultimet
në mes shteteve anëtare për politikën industriale në sektorin aeronautik;
- Rezoluta e Këshillit e datës 22 qershor 1998 për përforcimin e sinergjisë ndërmjet Agjencisë
Evropiane të Hapësirës dhe Komunitetit Evropian;
- Rezoluta e Këshillit e datës 2 dhjetor 1999 lidhur me zhvillimin e një strategjie koherente
hapësinore evropiane;
- Rezoluta e Këshillit e datës 16 nëntor 2000 për strategjinë hapësinore evropiane;
- Deklarata e Këshillit e datës 14 mars 1977 për politikat industrial në sektorin aeronautik;
- Konkluzionet e Këshillit të datës 27 shtator 1999 mbi rolin e vetë-rregullimit duke marrë
parasysh zhvillimin e shërbimeve të reja të medias;
Tekstili:
- Rregullorja e Këshillit (EEC) Nr. 2914/79 e datës 20 dhjetor 1979 për ndihmën ndaj
Komunitetit për ristrukturimin industrial dhe operacionet e konvertimit në sektorin fibrave
të bëra nga njeriu;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1470/94 e datës 27 qershor 1994 për hapjen e kuotave
sasiore të importit për produktet e tekstilit në kategorinë 160 nga Republika Popullore e
Kinës dhe ndryshimin e Shtojcave IV dhe V të Rregullores së Këshillit (KE) Nr. 517/94 mbi
rregullat e përbashkëta për importet e produkteve të tekstilit nga disa vende të treta;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1756/94 e datës 18 korrik për hapjen e kuotave sasiore të
importit për produktet e tekstilit në kategoritë 122, 123, 124, 125 B, 140 and 146 C nga
Republika Popullore e Kinës dhe ndryshimin e Shtojcave IV dhe V të Rregullores së
Këshillit (KE) Nr. 517/94 mbi rregullat e përbashkëta për importet e produkteve të tekstilit
nga disa vende të treta;
50
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 2612/94 e datës 27 tetor 1994 për hapjen e kuotave sasiore
të importit për produktet e tekstilit në kategoritë 127 B dhe 145 nga Republika Popullore e
Kinës dhe ndryshimin e Shtojcave IV dhe V të Rregullores së Këshillit (KE) Nr. 517/94 mbi
rregullat e përbashkëta për importet e produkteve të tekstilit nga disa vende të treta;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 2980/94 e datës 7 dhjetor 1994 për hapjen e kuotave
sasiore të importit për produktet e tekstilit në kategoritë 146A dhe146B nga Republika
Popullore e Kinës dhe ndryshimin e Shtojcave IV dhe V të Rregullores së Këshillit (KE) Nr.
517/94 mbi rregullat e përbashkëta për importet e produkteve të tekstilit nga disa vende të
treta;
- Vendimi i Komisionit 69/266/EEC i datës 18 korrik 1969 për sistemet franceze të ndihmës
për hulumtime dhe riorganizimin e prodhimit si dhe shpërndarjes në industrinë e tekstilit;
- Vendimi i Komisionit 70/304/EEC i datës 27 maj 1970 për projekt ligjin italian që
parashikon riorganizimin, ristrukturimin dhe shndërrimin e industrisë së tekstilit;
- Vendimi i Komisionit 73/274/EEC i datës 25 korrik 1973 në lidhje me nenin 20 të Ligjit
Italian Nr. 1101 i datës 1 dhjetor 1971 për riorganizimin, ristrukturimin dhe shndërrimin e
industrisë së tekstilit;
- Vendimi i Komisionit 79/355/EEC i datës 20 mars 1979 për lirimin e Mbretërisë së
Danimarkës nga aplikimi ndaj disa specieve i Urdhëresës së Këshillit 70/458/EEC mbi
marketingun e farës së perimeve;
- Vendimi i Komisionit 83/245/EEC i datës 12 janar 1983 lidhur me një skemë të ndihmës në
favor të tekstilit dhe industrisë së veshjeve në Francë;
- Vendimi i Komisionit 83/320/EEC i datës 8 shkurt 1983 në bazë të nenit 93 (2) të Traktatit
të CEE në lidhje me një propozim për ndihmat në industrinë e tekstilit dhe veshjes
(iniciativat 34 dhe 57);
- Vendimi i Komisionit 83/468/EEC i datës 27 prill 1983 në bazë të nenit 93 (2) të Traktatit të
CEE në lidhje me një propozim për ndihmat në industrinë e tekstilit dhe veshjes (iniciativa
nr. 111);
- Vendimi i Komisionit 83/486/EEC i datës 20 korrik 1983 lidhur me dy skemat e ndihmës
në favor të sektorit të tekstilit dhe veshjeve në Francë financuar me anë të
ngarkesave/detyrimeve parafiskale;
- Vendimi i Komisionit 83/487/EEC i datës 27 korrik 1983 lidhur me ndihmën që Qeveria e
Mbretërisë së Bashkuar propozon ta ofroj për investimet në lidhje me zgjerimin e kapacitetit
prodhues për copat e poliesterit;
- Vendimi i Komisionit 83/507/EEC i datës 20 korrik 1983 sipas Nenit 93 (2) të Traktatit të
EEC , lidhur me një propozim të Qeverisë belge për ti ndihmuar një sipërmarrjeje (Nr. 156)
në industrinë e tekstilit dhe veshjeve;
- Vendimi i Komisionit 83/508/EEC i datës 20 korrik 1983 sipas Nenit 93 (2) të Traktatit të
EEC , lidhur me një propozim të Qeverisë belge për ti ndihmuar një sipërmarrjeje (Nr. 118)
në industrinë e tekstilit dhe veshjeve;
51
- Vendimi i Komisionit 84/94/EEC i datës 14 tetor 1983 lidhur me ndihmën që Qeveria e
Mbretërisë së Bashkuar propozon ta ofroj për investimet në lidhje me zgjerimin e kapacitetit
prodhues për copat e polipropilenit;
- Vendimi i Komisionit 84/351/EEC i datës 17 prill 1984 sipas Nenit 93 (2) të Traktatit të
EEC, lidhur me një propozim të Qeverisë italiane për ti ndihmuar një sipërmarrjeje në
industrinë e tekstilit dhe veshjeve;
- Vendimi i Komisionit 84/564/EEC i datës 12 shtator 1984 lidhur me propozimin e qeverisë
belge për të zgjatur skemën e ndihmës ndaj industrisë së tekstilit dhe veshjeve;
- Vendimi i Komisionit 85/380/EEC i datës 5 qershor 1985 lidhur me një skemë të ndihmës
në favor të industrisë së tekstilit dhe veshjeve në Francë e financuar nga mjetet e
ngarkesave/detyrimeve parafiskale;
- Vendimi i Këshillit 91/478/EEC i datës 8 korrik 1991 lidhur me aplikimin e përkohshëm të
Përmbledhjes së Miratuar që e plotëson Marrëveshjen midis Komunitetit Ekonomik
Evropian dhe Mbretërisë së Tajlandës në lidhje me tregun e produkteve të tekstilit;
- Vendimi i Komisionit 1999/672/EC i datës 1 korrik 1999 për ndihmën shtetërore të cilën
Spanja planifikon që ta zbatoj në favor të Brilén SA;
- Vendimi i Komisionit 1999/673/EC i datës 20 korrik 1999 të cilin Gjermania po planifikon
ta implementoj Saxonylon Textil GmbH;
- Rezoluta e Këshillit e datës 17 qershor 1992 për industrinë e tekstilit dhe veshjes;
Lëkura, gëzofi dhe këpucët (nuk ka akte të miratuar)
Teknologjia informative, e telekomunikimit dhe e përpunimit të të dhënave:
- Rregullorja (EC) Nr. 45/2001 e Parlamentit Evropian si dhe e Këshillit e datës 18 dhjetor
2000 për mbrojtjen e individëve në lidhje me përpunimin e të dhënave personale nga
institucionet dhe organet e Komunitetit dhe në lidhje me lëvizjen e lirë të këtyre të dhënave;
- Rregullorja (EC) Nr. 733/2002 e Parlamentit Evropian si dhe e Këshillit e datës 22 prill 2002
lidhur me implementimin e Fushës së Nivelit të Lartë të BE-së;
- Rregullorja e Këshillit (EC) Nr. 876/2002 e datës 21 maj 2002 për krijimin e Iniciativës së
Përbashkët Galileo;
- Rregullorja (EC) Nr. 808/2004 e Parlamentit Evropian si dhe e Këshillit e datës 21 prill 2004
lidhur me statistikat e Komunitetit mbi shoqërinë e informacionit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 874/2004 e datës 28 prill 2004 që përcakton rregullat e
politikave publike në lidhje me zbatimin dhe funksionet e Fushës së Nivelit të Lartë të BE-së
si dhe parimet që rregullojnë regjistrimin;
- Implementimi i rregullave në lidhje me Rregulloren (EC) Nr. 45/2001 e Parlamentit
Evropian si dhe Këshillit mbi mbrojtjen e individëve në lidhje me përpunimin e të dhënave
personale nga institucionet dhe organet e Komunitetit dhe mbi lëvizjen e lirë të këtyre të
dhënave – vendimi i Byrosë i datës 22 qershor 2005;
52
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1099/2005 e datës 13 korrik 2005 për implementimin e
Rregullores (EC) Nr. 808/2004 të Parlamentit Evropian si dhe e Këshillit , në lidhje me
statistikat e Komunitetit mbi shoqërinë e informacionit;
- Rregullorja (EC) Nr. 683/2008 e Parlamentit Evropian si dhe e Këshillit e datës 9 korrik 2008
për zbatimin e mëtejshëm të programeve evropiane satelitore të navigimit (EGNOS dhe
Galileo);
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 960/2008 e datës 30 shtator 2008 për implementimin e
Rregullores (EC) Nr. 808/2004 se Parlamentit Evropian si dhe Këshillit, në lidhje me
statistikat e Komunitetit mbi shoqërinë e informacionit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1031/2006 e datës 4 korrik 2006 për implementimin e
Rregullores ( (EC) Nr. 808/2004 e Parlamentit Evropian si dhe Këshillit , në lidhje me
statistikat e Komunitetit mbi shoqërinë e informacionit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 414/2007 e datës 13 mars 2007, në lidhje me udhëzimet
teknike për përdorimin, planifikimin e zbatimit dhe përdorimin operativ të shërbimeve të
lumenjve (RIS) të parapara në Nenin 5 të Urdhëresës 2005/44/EC të Parlamentit Evropian
dhe Këshillit lidhur me shërbimet informative të harmonizuara të lumenjve (RIS) në
brendësi të hapësirës ujore të Komunitetit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 415/2007 e datës 13 mars 2007 , në lidhje me specifikimet
teknike për ndjekje të anijeve dhe sistemet e gjurmimit, të parapara në Nenin 5 të
Urdhëresën 2005/44/EC të Parlamentit Evropian dhe Këshillit lidhue me shërbimet
informative të harmonizuara të lumenjve (RIS) në brendësi hapësirës ujore të Komunitetit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 416/2007 e datës 22 mars 2007 në lidhje me
specifikacionet teknike për njoftimet për kapitenët e anijeve të parapara në nenin 5 të
Urdhëresës 2005/44/EC së Parlamentit Evropian dhe Këshillit, lidhur me shërbimet
informative të harmonizuara të lumenjve (RIS) në brendësi hapësirës ujore të Komunitetit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 847/2007 e datës 18 korrik 2007 për implementimin e
Rregullores (EC) Nr. 808/2004 së Parlamentit Evropian si dhe Këshillit , në lidhje me
statistikat e Komunitetit mbi shoqërinë e informacionit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 847/2007 e datës 18 korrik 2007 për implementimin e
Rregullores (EC) Nr. 808/2004 së Parlamentit Evropian si dhe Këshillit , në lidhje me
statistikat e Komunitetit mbi shoqërinë e informacionit;
- Rregullorja (EC) Nr. 683/2008 e Parlamentit Evropian si dhe Këshillit e datës 9 korrik 2008
lidhur me implementimin e programeve evropiane satelitore të navigimit (EGNOS and
Galileo);
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 960/2008 e datës 30 shtator 2008 për zbatimin e
Rregullores (EC) Nr. 808/2004 të Parlamentit Evropian dhe Këshillit në lidhje me statistikat
e Komunitetit mbi shoqërinë e informacionit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr 1023/2009 e datës 29 tetor 2009 per zbatimin e Rregullores
(EC) Nr. 808/2004 të Parlamentit Evropian dhe Këshillit në lidhje me statistikat e
Komunitetit mbi shoqërinë e informacionit;
53
- Rregullorja (EC) Nr. 1211/2009 c 25 nëntor 2009 që themelon Trupën Evropiane të
Rregullatorëve për Komunikimet Elektronike (BEREC) dhe Zyrës;
- Rregullorja e Komisionit (EU) Nr. 164/2010 e datës 25 janar 2010 lidhur me specifikimet
teknike për raportimin elektronik të navigimit të anijeve të parapara në Nenin 5 të
Direktivës 2005/44/EC të Parlamentit Evropian dhe e Këshillit për shërbimet informative të
harmonizuara lumenjve (RIS) në rrugët ujore në sipërfaqen tokësore në Komunitet;
- Rregullorja e Komisionit (EU) Nr. 821/2010 e datës 17 shtator 2010 për implementimin e
Rregullores (EC) Nr. 808/2004 në lidhje me statistikat e Komunitetit mbi shoqërinë e
informacionit;
- Rregullorja (EU) Nr. 912/2010 e Parlamentit Evropian dhe Këshillit e datës 22 shtator 2010
për ngritjen e Agjencisë Evropiane GNSS, që shfuqizon Rregulloren e Këshillit (EC)
Nr. 1321/2004 në lidhje me themelimin e programeve menaxhuese satelitore të radio
navigimit dhe njëherit amadamenton Rregulloren (EC) Nr. 683/2008 të Parlamentit
Evropian dhe Këshillit
- Komisioni Rregullativ (BE) Nr. 937/2011 e 21 shtatorit 2011 që implementon Rregulloren
(EC) Nr. 808/2004 të Parlamentit Evropian dhe Këshillit lidhur me statistikat e Komunitetit
mbi shoqërinë e informacionit (tekst me relevancë EEA);
- Rregullorja e Zbatueshme e Komisionit (BE) Nr 1179/2011 e 17 nëntorit 2011 hedh poshtë
specifikimet teknike për sistemet e grumbullimit online në bazë të Rregullores (BE) Nr.
211/2011 të Parlamentit Evropian dhe Këshillit për iniciativën e qytetarëve;
- Rregullorja e Komisionit (BE) Nr. 1332/2011 e 16 dhjetorit 2011 hedh poshtë kërkesat e
përbashkëta të përdorimit të hapësirës ajrore dhe procedurat operative për shmangien
goditjes ajrore;
- Rregullorja (EU) Nr. 531/2012 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit 3 qershor 2012 për
krijimin e një lidhje të përbashkët në një rrjetë komunikimi publik brenda Bashkimit;
- Direktivat e Këshillit 87/372/EEC më 25 qershor 1987 në bandat e frekuencave të
rezervuara për futjen e komunikimeve digjitale celulare me bazë në tokë në formë të
koordinuar publike pan-evropiane;
- Direktivat e Këshillit 91/287/EEC më 3 qershor 1991 në bandën e frekuencave të caktuara
për futjen e koordinuar të telekomunikacionit digjital evropian pa tela (TDEC) në
Komunitet;
- Direktiva 1999/5/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit 9 mars 1999 lidhur me pajisjet
fundore të telekomunikacionit dhe radio-pajisjeve dhe njohja reciproke e konformitetit të
tyre;
- Direktiva 1999/93/Ec e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 13 dhjetor 1999 për
Kornizën e Komunitetit për nënshkrimet elektronike;
- Direktiva 2000/31/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 8 qershor 2000 lidhur
me aspekte të caktuara ligjore të shërbimeve të shoqërisë së informacionit, të tregtisë së
veçantë elektronike, të Tregut të Brendshëm ("Direktiva për tregti elektronike ');
54
- Direktiva 2002/19/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 7 mars 2002 mbi qasjen
dhe ndërlidhjen e rrjeteve të komunikimeve elektronike dhe objekteve të lidhura (Direktiva
e Qasjes);
- Direktiva 2002/20/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 7 mars 2002 mbi
autorizimin e rrjeteve të komunikimit elektronik dhe shërbimeve (Direktiva e Autorizimit);
- Direktiva 2002/21/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit të datës 7 mars 2002 mbi një
kuadër të përbashkët rregullator për rrjetet e komunikimit elektronik dhe shërbimeve
(Direktiva Kornizë);
- Direktiva 2002/22/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 7 mars 2002 mbi
shërbimin universal dhe të drejtat e përdoruesve të rrjetit të komunikimeve elektronike dhe
shërbimeve (Direktiva e Shërbimit Universal);
- Direktiva 2002/58/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 12 korrik 2002 në
lidhje me përpunimin e të dhënave personale dhe mbrojtjen e privatësisë në sektorin e
komunikimeve elektronike (Direktiva mbi privatësinë dhe komunikimeve elektronike);
- Direktiva e Komisionit 2002/77/EC e datës 16 shtator 2002 lidhur me konkurrencën në
tregjet e rrjeteve dhe shërbimeve të komunikimeve elektronike;
- Direktiva 2003/98/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datë 17 nëntor 2003 lidhur
me ripërdorimin e informatave të sektorit publik;
- Direktiva 2005/44/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 7 shtator 2005 mbi
shërbimet për informatat e harmonizuara për lumenjtë (RIS) për rrugët ujore brenda
sipërfaqes tokësore në Komunitet;
- Direktiva 2005/44/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 7 shtator 2005 mbi
shërbimet informative të harmonizuara për lumenjtë (RIS) për rrugët ujore brenda
sipërfaqes tokësore në Komunitet;
- Vendimi i Këshillit 87/95/EEC i datës 22 dhjetor 1986 mbi standardizimin në fushën e
teknologjisë së informacionit dhe telekomunikacionit;
- Vendimi i Këshillit 96/664/EC i datës 21 nëntor 1996 mbi miratimin e një programi
shumëvjeçar për të promovuar diversitetin gjuhësor të Komunitetit në shoqërinë e
informacionit;
- Vendimi i Komisionit 97/114/EC i datës 27 nëntor 1996 për periudhat shtesë të kërkuara
nga Irlanda për zbatimin e Direktivës së Komisionit 90/388/EEC dhe 96/2/EC në lidhje me
konkurrencën e plotë në tregjet e telekomunikacionit;
- Vendimi i Komisionit 97/310/EC i datës 12 shkurt 1997 për dhënien e periudhave shtesë të
kërkuara nga Portugalia për zbatimin e Direktivës së Komisionit 90/388/EEC dhe 96/2/EC
në lidhje me konkurrencën e plotë në tregjet e telekomunikacionit;
- Vendimi i Komisionit 97/487/EC i datës 9 korrik 1997 për rregulloret e përbashkëta teknike
për kushtet e përgjithshme të bashkangjitura për pajisjet terminale të cilat bashkëveprojnë
me linjat analoge katër-telëshe të dhëna me qira Open Netëork Provision (ONP);
- Vendimi i Komisionit 97/520/EC i datës 9 korrik 1997 për rregulloret e përbashkëta teknike
për kushtet e përgjithshme të bashkangjitura për pajisjet terminale të cilat bashkëveprojnë
me linjat e pastrukturuara digjitale ONP të marra me qira 2 048 kbit/s (amandamenti 1);
55
- Vendimi i Komisionit 97/521/EC i datës 9 korrik 1997 për rregulloret e përbashkëta teknike
për kushtet e përgjithshme të bashkangjitura për pajisjet terminale të cilat bashkëveprojnë
me linja e strukturuara digjitale ONP të marra me qira 2 048 kbit/s;
- Vendimi i Komisionit 97/522/EC i datës 9 korrik 1997 për rregulloret e përbashkëta teknike
për kushtet e përgjithshme të bashkangjitura për pajisjet terminale të cilat bashkëveprojnë
me linjat e pakufizuara digjitale ONP të marra me qira 64 kbit/s (amandamenti 1);
- Vendimi i Komisionit 97/523/EC i datës 9 korrik 1997 për rregulloret e përbashkëta teknike
për kushtet e përgjithshme të terminimit për telekomunikimin digjital të zgjeruar pa tela
(DECT) (edicioni 2);
- Vendimi i Komisionit 97/524/EC i datës 9 korrik 1997 për rregulloret e përbashkëta teknike
për kushtet e aplikimit të telefonisë për telekomunikim digjital të zgjeruar pa tela (DECT)
(edicioni 2);
- Vendimi i Komisionit 97/525/EC i datës 9 korrik 1997 për rregulloret e përbashkëta teknike
për pajisjet terminale për aplikacionet e profilit (GAP) me qasje të përgjithshme për
telekomunikim digjital të zgjeruar pa tela (DECT);
- Vendimi i Komisionit 97/544/EC i datës 9 korrik 1997 për rregulloret e përbashkëta teknike
për pajisjet terminale të cilat lidhen me rrjetet komutuese për të dhëna të qarqeve publike
dhe në qarqet e dhëna me qira ONP duke shfrytëzuar bashkëveprimin e llojit nga
Rekomandimi CCITT X.21;
- Vendimi i Komisionit 97/545/EC i datës 9 korrik 1997 për rregulloret e përbashkëta teknike
për për kushtet e përgjithshme të bashkangjitura për Pajisjet Terminale për të Dhëna (DTE)
për lidhje me Packet Sëitched Public Data Netëorks (PSPDN) që ofrojnë bashkëveprim CCITT
nga rekomandimi X.25;
- Vendimi i Komisionit 97/603/EC i datës 10 qershor 1997 që i jep Spanjës kohë shtesë për të
zbatuar Direktivën e Komisionit 90/388/EEC në lidhje me konkurrencën e plotë në tregjet e
telekomunikacionit;
- Vendimi i Komisionit 97/607/EC i datës 18 qershor 1997 që i jep Greqisë kohë shtesë për të
zbatuar Direktivën e Komisionit 90/388/EEC në lidhje me konkurrencën e plotë në tregjet e
telekomunikacionit;
- Vendimi i Komisionit 97/639/EC i datës 19 shtator 1997 për rregulloret e përbashkëta
teknike për kushtet e bashkangjitura për pajisjet terminale të cilat bashkëveprojnë me linja e
strukturuara dhe të pastrukturuara digjitale të marra me qira 34 Mbit /s;
- Vendimi i Komisionit 97/751/EC i datës 31 tetor 1997 për rregulloret e përbashkëta teknike
për kushtet e bashkangjitura për pajisjet terminale të cilat bashkëveprojnë me linja e
strukturuara dhe të pastrukturuara digjitale të marra me qira 140 Mbit/s;
- Vendimi numër 1336/97/EC i Parlamentit të Evropës dhe i Këshillit i datës 17 qershor 1997
për një sërë udhëzimesh për rrjetet trans-evropiane të telekomunikimit;
- Vendimi i Këshillit 98/482/EC i datës 20 korrik 1998 për rregulloret e përbashkëta teknike
për kushtet e bashkangjitura për lidhje me rrjetet e telefonisë publike me komutim analog
(PSTN) të pajisjeve terminale (me përjashtim të pajisjeve terminale të cilat përkrahin
56
shërbimin e telefonisë me zë) në të cilin bëhet adresimi në rrjet përmes sinjalizimit me dy
tone me shumë frekuenca (DTMF);
- Vendimi i Komisionit 98/515/EC i datës 17 qershor 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për qasjen themelore të shërbimeve të integruara digjitale mbarë-evropiane (ISDN)
(amandamenti 1);
- Vendimi i Komisionit 98/516/EC i datës 17 qershor 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për stacionet mobile satelitore të tokës me frekuencë të ulët të transmetimit të të
dhënave (LMES) që operojnë në brezat frekuencor 11/12/14 GHz;
- Vendimi i Komisionit 98/517/EC i datës 17 qershor 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për stacionet e transportueshme tokësore që mbledhin lajme satelitore (SNG TES) të
cilat operojnë në brezat frekuencor 11-12/13-14 GHz;
- Vendimi i Komisionit 98/519/EC i datës 17 qershor 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për terminalet shumë të vogla (VSAT) të cilat operojnë në brezat frekuencor
11/12/14 GHz;
- Vendimi i Komisionit 98/520/EC i datës 17 qershor 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për qasjen me normë parësore në rrjetin e shërbimeve të integruara digjitale (ISDN)
(amandamenti 1);
- Vendimi i Komisionit 98/521/EC i datës 17 qershor 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për modin paketë të ISDN me shfrytëzim të qasjes bazike ISDN;
- Vendimi i Komisionit 98/522/EC i datës 17 qershor 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për kërkesat e pranuesit të sistemit të radio mesazheve publike tokësore (ERMES)
(edicioni i dytë);
- Vendimi i Komisionit 98/533/EC i datës 3 shtator 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për stacionet tokësore mobile (MES) të Rrjeteve Satelitore të Komunikimit Personal
(S-PCN), përfshirë stacionet tokësore të dorës, për S-PCN që operojnë në brezat frekuencor
1,6/2,4 GHz nën Shërbimin Mobil Satelitor (MSS);
- Vendimi i Komisionit 98/534/EC i datës 3 shtator 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për stacionet tokësore mobile (MES) të Rrjeteve Satelitore të Komunikimit Personal
(S-PCN), përfshirë stacionet tokësore të dorës, për S-PCN që operojnë në brezat frekuencor
2,0 GHz nën Shërbimin Mobil Satelitor (MSS);
- Vendimi i Komisionit 98/535/EC i datës 3 shtator 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për sistemin tokësor të telekomunikimit të fluturimeve (TFTS);
- Vendimi i Komisionit 98/542/EC i datës 4 shtator 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për kërkesat e aplikimit të telefonisë për komunikim mobil mbarëevropian tokësor
të celularëve digjital, faza II (edicioni 2);
- Vendimi i Komisionit 98/543/EC i datës 4 shtator 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për kërkesat e aplikimit të telefonisë për stacionet mobile që synojnë shfrytëzimin
me fazën II të rrjeteve publike celulare digjitale që operojnë në brezin DCS 1800 (edicioni 2);
- Vendimi i Komisionit 98/574/EC i datës 16 shtator 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për kërkesat e bashkangjitura për komunikimin tokësor celular publik mbarë-
evropian, faza II (edicioni 2);
57
- Vendimi i Komisionit 98/575/EC i datës 16 shtator 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për kërkesat e bashkangjitura për stacionet mobile që synojnë të shfrytëzohen në
fazën II me rrjetet e telekomunikacionit celular digjital që operojnë në brezin GSM 1800
(edicioni 2);
- Vendimi i Komisionit 98/576/EC i datës 16 shtator 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për kërkesat e bashkangjitura për pajisjet terminale për lidhjen me rrjetet publike të
telefonisë së komutuar (PSTN) dhe inkorporimi i funksionit analog të pajisjeve të dorës (të
shpallur me dokumentin numër C(1998) 2722);
- Vendimi i Komisionit 98/577/EC i datës 16 shtator 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për terminalet shumë të vogla (VSAT) të stacioneve sateligore të tokës që operojnë
në brezat frekuencor 4 GHz dhe 6 GHz;
- Vendimi i Komisionit 98/578/EC i datës 16 shtator 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për stacionet mobile satelitore të tokës me frekuencë të ulët të transmetimit të të
dhënave (LMES) që operojnë në brezat frekuencor 1,5/1,6 GHz;
- Vendimi i Komisionit 98/734/EC i datës 30 nëntor 1998 për rregulloret e përbashkëta
teknike për stacionet mobile satelitore të tokës (LMES) që operojnë në brezat frekuencor
1,5/1,6 GHz;
- Vendimi numër 276/1999/EC i Parlamentit të Evropës dhe i Këshillit i datës 25 janar 1999
që miraton planin shumëvjeçar të punës së Komunitetit për promovimin e shfrytëzimit më
të sigurt të Internetit duke luftuar përmbajtjen ilegale dhe të dëmshme në rrjetet globale;
- Vendimi i Komisionit 1999/303/EC i datës 12 prill 1999 për rregulloret e përbashkëta
teknike për lidhjen me rrjetet publike të telefonisë së komutuar (PSTN) të pajisjeve terminale
që përkrahin shërbimin e telefonisë me zë në të cilin bëhet adresimi në rrjet përmes
sinjalizimit me dy tone me shumë frekuenca (DTMF);
- Vendimi i Komisionit 1999/304/EC i datës 12 prill 1999 për rregulloret e përbashkëta
teknike për rrjetin e shërbimeve të integruara digjitale (ISDN); telefonisë 3,1 kHz teleservice,
kërkesat e bashkangjitura për terminalet e pajisjeve të dorës (edicioni 2);
- Vendimi i Komisionit 1999/310/EC i datës 23 prill 1999 për rregulloret e përbashkëta
teknike për pajisjet digjitale të telekomunikimit pa tela (DECT) që i qasen rrjetit të integruar
të shërbimeve digjitale (ISDN);
- Vendimi i Komisionit 1999/497/EC i datës 7 korrik 1999 për rregulloret e përbashkëta
teknike për telekomunikimin digjital pa tela (DECT) DECT/GSM pajisjet terminale me mod
të dyfishtë;
- Vendimi i Komisionit 1999/498/EC e datës 7 korrik 1999 për rregulloret e përbashkëta
teknike për pajisjet digjitale të telekomunikimit pa tela (DECT) që i qasen rrjetit të integruar
të shërbimeve digjitale (ISDN) (versioni 2);
- Vendimi i Komisionit 1999/511/EC i datës 7 korrik 1999 për rregulloret e përbashkëta
teknike për kërkesat e bashkangjitura për stacionet mobile me shumë sllote të qarqeve me
shpejtësi të lartë të komutimit të të dhënave (HSCSD);
- Vendimi i Komisionit 1999/645/EC i datës 15 shtator 1999 për rregulloret e përbashkëta
teknike për kërkesat e bashkangjitura për qasjen TETRA në shërbimet emergjente;
58
- Vendimi i Komisionit 2000/54/EC i datës 22 dhjetor 1999 në lidhje me kërkesën nga
Mbretëria e Bashkuar për shtyrje të afatit, në pajtim me nenin 20(2) të Direktivës 97/33/EC
('direktiva e interkoneksionit’), në lidhje me detyrimin për futjen e para-përzgjedhjes së
operatorit;
- Vendimi i Komisionit 2000/299/EC i datës 6 prill 2000 që vendos klasifikimin fillestar të
pajisjeve radio dhe të pajisjeve terminale të telekomunikacionit dhe identifikuesit shoqërues;
- Vendimi i Komisionit 2000/373/EC i datës 26 maj 2000 në lidhje me kërkesën e Francës për
të ruajtur një kusht për pajisjet terminale të telekomunikacionit që synojnë lidhje me rrjetin
analog të telefonisë të France Telecom, në pajtim me nenin 18(3) të Direktivës 1999/5/EC të
Parlamentit të Evropës dhe Këshillit ('Direktiva R&TTE');
- Vendimi i Komisionit 2001/148/EC i datës 21 shkurt 2001 për aplikimin e nenit 3(3)(e) të
direktivës 1999/5/EC për sinjalizuesit e ortekut;
- Vendimi i Komisionit 2002/622/EC i datës 26 korrik 2002 që themelon Grupin e Politikave
për Spektrin e Radios;
- Vendimi numër 676/2002/EC i Parlamentit të Evropës dhe i Këshillit i datës 7 mars 2002
për kornizën rregullative për politikat e spektrit të radios në Komunitetin Evropian
(vendimi për spektrin e radios);
- Vendimi i Komisionit 2003/375/EC i datës 21 maj 2003 për përcaktimin e “.eu” si regjistrin e
domenit të nivelit më të lartë;
- Vendimi i Komisionit 2003/548/EC i datës 24 korrik 2003 për pakon minimale të linjave me
qira me karakteristikat e harmonizuara dhe standardet e ndërlidhura të përmendura në
nenin 18 të Direktivës Universale për Shërbimet;
- Vendimi i Këshillit 2004/541/EC i datës 5 korrik 2004 për tre përfaqësuesit e palëve me
interes dhe zëvendësve të tyre për Bordin Menaxhues të Agjencisë evropiane për rrjet dhe
siguri të informacionit;
- Vendimi i Komisionit 2004/545/EC i datës 8 korrik 2004 për harmonizimin e spektrit të
radios në brezin 79 GHz për shfrytëzim për pajisjet e radarit të automobilistikës me shtrirje
të shkurtër brenda Komunietit;
- Vendimi i Këshillit 2004/644/EC e datës 13 shtator 2004 që miraton zbatimin e rregullave në
lidhje me Rregulloren numër (EC) 45/2001 të Parlamentit të Evropës dhe të Këshillit për
mbrojtjen e individëve në lidhje me përpunimin e të dhënave personale nga institucionet
dhe organet e Komunitetit dhe për lirinë e lëvizjes së atyre të dhënave;
- Vendimi i Komisionit 2005/50/EC i datës 17 janar 2005 për harmonizimin e radio brezit
frekuencor prej 24 GHz për shfrytëzim të kufizuar kohor nga pajisjet e radarit
automobilistik me diapazon të shkurtër në Komunitet;
- Vendimi i Komisionit 2005/53/EC i datës 25 janar 2005 për aplikimin e nenit 3(3)(e) të
Direktivës 1999/5/EC të Parlamentit të Evropës dhe të Këshillit për pajisjet radio të cilat
mendohet që të jenë pjesë e Sistemit të Identifikimit Automatik (AIS);
- Vendimi i Komisionit 2005/513/EC i datës 11 korrik 2005 për shfrytëzimin e harmonizuar të
spektrit të radios në brezin frekuencor 5 GHz për realizimin e sistemeve për qasje ëireless me
përfshirje të rrjeteve lokale radio (ËAS/RLAN);
59
- Vendimi i Komisionit 2005/631/EC i datës 29 gusht 2005 në lidhje me kërkesat thelbësore të
rregulluara në Direktivën 1999/5/EC të Parlamentit të Evropës dhe të Këshillit që siguron
qasjen në sinjalizuesit lokator Cospas-Sarsat për shërbimet emergjente;
- Vendimi i Komisionit 2005/928/EC i datës 20 dhjetor 2005 për harmonizimin e brezit
frekuencor 169,4-169,8125 MHz në Komunitet;
- Vendimi i Komisionit 2006/771/EC i datës 9 nëntor 2006 për harmonizimin e spektrit të
radios për shfrytëzim në pajisjet me diapazon të shkurtër;
- Vendimi i Komisionit 2006/804/EC i datës 23 nëntor 2006 për harmonizimin e spektrit të
radios për pajisjet për identifikim të radio frekuencës (RFID) të cilat operojnë në brezin me
frekuencë ultra të lartë (UHF);
- Vendimi numër 1718/2006/EC i Parlamentit të Evropës dhe të Këshillit i datës 15 nëntor
2006 në lidhje me zbatimin e programit të përkrahjes për sektorin audio-vizual të Evropës
(MEDIA 2007);
- Vendimi 2007/279/EC i Bankës Qendrore të Evropës i datës 17 prill 2007 me të cilin
miratohen rregullat për zbatimin e mbrojtjes së të dhënave në Bankën Qendrore të Evropës
(ECB/2007/1);
- Vendimi i Komisionit 2007/98/EC i datës 14 shkurt 2007 për shfrytëzimin e harmonizuar të
spektrit të radios në brezat frekuencor 2 GHz për realizimin e sistemeve të cilat ofrojnë
shërbime satelitore mobile;
- Vendimi i Komisionit 2007/116/EC i datës 15 shkurt 2007 përmes së cilit rezervohet
diapazoni i numrave shtetëror që fillon me 116 për numrat e harmonizuar për shërbimet e
vlerës sociale;
- Vendimi i Komisionit 2007/131/EC i datës 21 shkurt 2007 që mundëson shfrytëzimin e
spektrit të radios për pajisjet që shfrytëzojnë teknologji me brez ultra të gjerë në mënyrë të
harmonizuar në Komunitet;
- Vendimi i Komisionit i datës 11 dhjetor 2006 që themelon listën e standardeve dhe/apo
specifikacioneve për rrjetet elektronike të komunikimit, shërbimet dhe kapacitetet dhe
shërbimet e ndërlidhura, dhe i cili zëvendëson të gjitha versionet e mëhershme;
- Vendimi i Komisionit 2007/320/EC i datës 22 mars 2007 që themelon grupin e ekspertëve të
shteteve anëtarë për digjitalizim dhe ruajtje digjitale;
- Vendimi i Komisionit i datës 11 dhjetor 2006 për themelimin e një liste të
standardeve/specifikimeve për rrjetet e komunikimit digjital, shërbimet dhe lehtësisë e
ndërlidhura dhe zëvendësimet e të gjitha versioneve paraprake;
- Vendimi i Komisionit 2007/320/EC i datës 22 mars 2007 që themelon grupin e ekspertëve të
shteteve anëtarë për digjitalizim dhe ruajtje digjitale;
- Vendimi i Komisionit 2007/344/EC i datës 16 maj 2007 mbi disponueshmërinë e
harmonizuar në lidhje me përdorimin e spektrit brenda Komunitetit;
- Vendimi i Komisionit 2008/49/EC i datës 12 dhjetor 2007 për implementimin e Sistemit i
Informacionit mbi Tregun e Brendshëm (IMI) në lidhje me mbrojtjen e të dhënave personale;
60
- Vendimi i Komisionit 2008/294/EC i datës 7 prill 2008 lidhur me kushtet e harmonizuara të
përdorimit të spektrit për operimin e shërbimeve të komunikimit mobil mbi aviacionin
(shërbimet MCA) në Komunitet;
- Vendimi i Komisionit 2008/324/EC i datës 25 mars 2008 për ngritjen e Platformës për
mbajtjen e të dhënave elektronike për Zbulimin, hetimin dhe ndjekjen nga grupi i
ekspertëve të Krimeve të Rënda;
- Vendimi i Komisionit 2008/411/EC i datës 21 maj 2008 lidhur me harmonizimin e bandës
së frekuencave 3400 - 3800 MHz për sistemet tokësore që janë në gjëndje për të ofruar
shërbime të komunikimit elektronik në Komunitet;
- Vendimi i Komisionit 2008/477/EC i datës 13 qershor 2008 lidhur me harmonizimin e
bandës së frekuencave 2500 - 2690 për sistemet tokësore që janë në gjendje për të ofruar
shërbime të komunikimit elektronik në Komunitet;
- Vendimi i Komisionit 2008/597/EC i datës 3 qershor 2008 për miratimin e rregullave
implementuese në lidhje me Zyrtarin e Mbrojtjes së të Dhënave në përputhje me nenin 24(8)
të Rregullores (EC) Nr. 45/2001 në lidhje me mbrojtjen e individëve sa i përket çështjes së
përpunimit të të dhënave personale nga Institucionet dhe Organet e Komunitetit dhe sa i
përket lëvizjes së lirë të këtyre të dhënave;
- Vendimi Nr. 626/2008/EC i Parlamentit Evropian dhe i Këshillit i datës 30 qershor 2008 në
përzgjedhjen dhe autorizimin e sistemeve për shërbim të linjave celulare satelitore (MSS);
- Vendimi i Komisionit 2008/671/EC i datës 5 gusht 2008 për përdorimin e harmonizuar të
radio spektrit në bandat e frekuencave 5875 - 5905 për sigurinë e aplikacioneve të Sistemit
të Transportit Inteligjent (ITS);
- Vendimi Nr. 1351/2008/EC i Parlamentit Evropian dhe i Këshillit i datës 16 dhjetor 2008
për vendosjen e një programi shumëvjeçar të Komunitetit për mbrojtjen e fëmijëve duke
përdorur internetin dhe teknologjitë e tjera të komunikimit;
- Vendimi i Komisionit 2009/1/EC i datës 16 dhjetor 2008 për caktimin e përjashtimit të
kërkuar nga Republika e Bullgarisë në përputhje me Vendimin 2008/477/EC për
përdorimin e harmonizuar të radio spektrit në bandat e frekuencave 2500 - 2690 MHz të
sistemeve tokësore në gjendje për të siguruar shërbime të komunikimit elektronik në
Komunitet;
- Vendimi 2009/30/EC i Parlamentit Evropian dhe i Këshillit i datës 14 janar 2009 për
caktimin e Mbikëqyrësit dhe Asistentit Evropian të Mbrojtjes së të Dhënave;
- Vendimi i Komisionit 2009/159/EC i datës 25 shkurt 2009 në lidhje me përjashtimin ndaj
Austrisë në përputhje me Vendimin 2008/671/EC për përdorimin e harmonizuar të radio
spektrit në bandat e frekuencave 5875 - 5905 MHz për sigurinë e aplikacioneve të Sistemit të
Transportit Inteligjent (ITS);
- Vendimi i Komisionit 2009/449/EC i datës 13 maj 2009 lidhur me seleksionimin e
operatorëve ne sistemin pan-evropian për shërbim të linjave celulare satelitore (MSS);
- Vendimi i Komisionit 2009/740/EC i datës 6 tetor 2009 në lidhje me përjashtimin ndaj
Francës në përputhje me Vendimin 2008/477/EC lidhur me harmonizimin e bandës së
61
frekuencave 2500 - 2690 MHz për sistemet tokësore që janë në gjendje për të siguruar
shërbime elektronike të komunikimit në Komunitet;
- Vendimi i Komisionit 2009/766/EC i datës 16 tetor 2009 lidhur me harmonizimin e
frekuencave të sistemit tokësor 900 MHz dhe 1800 MHz i aftë për të siguruar shërbime pan-
evropiane të komunikimit elektronik për Komunitetin;
- Vendimi i Komisionit 2009/812/EC i datës 26 tetor 2009 lidhur me dhënien e një përjashtimi
të kërkuar nga Franca në pajtim me Vendimin 2006/771/EC për harmonizimin spektrit të
pajisjeve radiofonike me valë të shkurtra;
- Vendimi Nr 1041/2009/EC i Parlamentit Evropian dhe Këshillit i datës 21 tetor 2009 lidhur
me krijimin e një programi audio-vizual në bashkëpunim me profesionistë nga vendet e
treta (MEDIA Mundus);
- Vendimi i Komisionit 2010/166 i datës 19 mars 2010 lidhur me harmonizimin e kushteve
për përdorimin spektrit të radio-s për shërbimet e komunikimit celular në bordin e anijeve
(shërbimet MCV) në Bashkimin Evropian;
- Vendimi i Komisionit 2010/267 i datës 6 maj 2010 lidhur me harmonizimin e kushteve
teknike për shfrytëzimin e bandës së frekuencave në 790-862 MHz për sistemin tokësor i aftë
për të ofruar shërbime të komunikimeve elektronike në Bashkimin Evropian;
- Vendimi i Komisionit 2010/299 i datës 21 maj 2010 i shfuqizuar 2002/627/EC për
themelimin e Grupit Evropian të rregullatorëve për rrjetet e komunikimeve dhe shërbimeve
elektronike;
- Vendimi i Komisionit i datës 11 mars 2010 lidhur me nënshkrimin dhe zbatimin e
përkohshëm të marrëveshjes së Bashkimit Evropian me shtetet anëtare dhe me Mbretërinë e
Norvegjisë mbi bashkëpunimin në Navigimin Satelitor;
- Vendimi i Komisionit i datës 10 gusht 2010 për ngritjen e grupit të ekspertëve për çështje të
internetit;
- Vendimi i Komisionit 2011/130/EU i datës 25 shkurt 2011 për krijimin e kritereve minimale
për procedimin e dokumenteve për pikë-kalime kufitare të nënshkruara në formë
elektronike nga autoritetet ndër Direktivën 2006/123/EC të Parlamentit Evropian dhe
Këshillit lidhur me shërbimet në tregun brendshëm;
- Vendimi i Komisionit 2011/667 i datës 10 tetor 2011 mbi modalitetet për zbatimin e
koordinuar të rregullave mbi ekzekutimin e shërbimeve të satelitëve të lëvizshëm (MSS) në
pajtim me nenin 9 (3) të Aktit Nr. 626/2008/EC të Parlamentit Evropian dhe e Këshillit;
- Vendimi i Këshillit 2011/901/EU i datës 12 dhjetor 2011 mbi përfundimin e Marrëveshjes
mbi sigurimin, promovimin dhe përdorimin e Galileo dhe sistemeve GPS të navigacionit
satelitor dhe aplikimet e lidhura ndërmjet Komunitetit Evropian dhe shteteve anëtare të tij,
nga njëra anë, dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës në anën tjetër;
- Vendimi Nr. 1104/2011/EU i Parlamenti Evropian dhe e Këshillit i datës 25 tetor 2011 mbi
rregullat për qasje në shërbimin e rregulluar publik i siguruar nga sistemi global i
navigacionit satelitor themeluar në kuadër të programit Galileo;
62
- Zbatimi i Vendimit të Komisionit 2012/117/EU i datës 23 shkurt 2012 për krijimin e një listë
të pikave vendimtare-kyçe për të vlerësuar zbatimin e programit Galileo në qendrat dhe
stacionet e lidhjeve tokësore të krijuara si pjesë e vendosjes dhe zhvillimit të programit;
- Vendimi Nr. 243/2012/EU i Parlamentit Evropian dhe e Këshillit i datës 14 mars 2012 mbi
krijimin e një spektri shumëvjeçar të politikës së radio programit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 15 qershor 1974 lidhur me politikat e Komunitetit në
përpunimin e të dhënave;
- Rezoluta e Këshillit e datës 11 shtator 1979 lidhur me veprimin e Komunitetit për
promovimin e teknologjisë mikroelektronike;
- Rezoluta e Këshillit e datës 9 qershor 1986 mbi përdorimin e teknikave video-konferencë
dhe video-telefon për aplikime ndërqeveritare;
- Rezoluta e Këshillit të datës 30 qershor 1988 mbi zhvillimin e tregut të përbashkët për
shërbimet dhe pajisjet e telekomunikacionit deri në 1992;
- Rezoluta e Këshillit të datës 27 prill 1989 mbi standardizimin në fushën e teknologjisë së
informacionit dhe telekomunikacionit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 28 qershor 1990 në forcimin e bashkëpunimit në të gjithë
Evropën në fushën e radio frekuencave, në veçanti në lidhje me shërbimet me një dimension
pan-Evropian;
- Rezoluta e Këshillit e datës 14 dhjetor 1990 mbi fazën finale të prezantimit të koordinuar
mobil pan-evropian të komunikimit tokësor publik, dixhital, celular në Komunitet (GSM);
- Rezoluta e Këshillit e datës 18 nëntor 1991 përfshinë elektroniken, teknologjinë e
komunikimit dhe informimit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 5 qershor 1992 në zhvillimin e rrjetit të shërbimeve të integruara
digjitale (ISDN) në Komunitetin Evropian si një infrastrukturë e gjerë e telekomunikacionit
për vitin 1993 dhe më tutje;
- Rezoluta e Këshillit e datës 19 nëntor 1992 ka të bëjë me zbatimin e Komitetit Evropian për
vendosje të Radio-komunikimit të Komunitet;
- Rezoluta e Këshillit e datës 19 nëntor 1992 në lidhje me promovimin e gjerë nëpër Evropë të
bashkëpunimit në numërimin e shërbimeve të telekomunikimit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 22 korrik 1993 lidhur me zhvillimin e teknologjisë dhe
standardet në fushën e avancimit të shërbimeve të televizionit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 22 korrik 1993 lidhur me rishikimin e situatës në sektorin e
telekomunikimit dhe me nevojat për zhvillim të vazhdueshëm në atë sektor;
- Rezoluta e Këshillit e datës 7 shkurt 1994 lidhur me parimet e shërbimeve në sektorin e
telekomunikimit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 20 qershor 1994 lidhur me shpërndarjen elektronike të ligjit të
Komunitetit dhe zbatimin e ligjeve kombëtare si dhe në përmirësimin e kushteve të qasjes;
- Rezoluta e Këshillit e datës 27 qershor 1994 lidhur me një kornizë për politikën e
Komunitetit në transmetimin video-digjital;
- Rezoluta e Këshillit e datës 24 nëntor 1994 lidhur me telematikën në sektorin e transportit;
63
- Rezoluta e Këshillit e datës 19 dhjetor 1994 lidhur me kontributin evropian në zhvillimin e
Sistemit botëror të Navigimit të Satelitëve (GNSS);
- Rezoluta e Këshillit e datës 22 dhjetor 1994 lidhur me parimet dhe orarin për liberalizimin e
infrastrukturave të telekomunikacionit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 22 dhjetor 1994 që ka të bëjë me zhvillimin e mëtejshëm të
politikës së komunikimit satelitor të komunitetit, veçanërisht në lidhje me ofrimin dhe
qasjen në segmentin e kapacitetit hapësinor;
- Rezoluta e Këshillit e datës 29 qershor 1995 që ka të bëjë me zhvillimin e mëtejshëm të
komunikimit mobil - personal në Bashkimin Evropian;
- Rezoluta e Këshillit e datës 18 shtator 1995 mbi zbatimin e kornizës së ardhshme të
rregullatorit për telekomunikacion;
- Rezoluta e Këshillit e datës 27 nëntor 1995 mbi aspektet industriale për Bashkimin Evropian
në lidhje me shoqërinë e informacionit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 21 nëntor 1996 lidhur me prioritetet e politikave të reja në lidhje
me shoqërinë e informacionit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 17 qershor 1997 mbi zhvillimin telematik në transportin rrugor,
në veçanti në lidhje me mbledhjen e taksave elektronike;
- Rezoluta e Këshillit e datës 22 shtator 1997 lidhur me zhvillimin e mëtejshëm të politikës për
numërimin e shërbimeve të telekomunikacionit në Komunitetin Evropian;
- Rezoluta e Këshillit e datës 19 janar 1999 lidhur me njohuritë e konsumatorit në Shoqërinë e
Informacionit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 28 qershor 1999 mbi masat për të adresuar problemin
kompjuterik të vitit 2000;
- Rezoluta e Këshillit e datës 19 korrik 1999 lidhur me përfshirjen e Evropës në një brez të ri të
shërbimeve të navigacionit satelitor - Galileo;
- Rezoluta e Këshillit e datës 3 tetor 2000 mbi organizimin dhe menaxhimin e internetit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 21 janar 2002 në lidhje me zhvillimin e sektorit audiovizual;
- Rezoluta e Këshillit e datës 1 mars 2002 mbi mbrojtjen e konsumatorëve, në veçanti të rinjtë,
nëpërmjet etiketimit të video-lojërave caktuara dhe lojërave kompjuterike në bazë të grup
moshës;
- Rezoluta e Këshillit e datës 25 mars 2002 mbi Planin e Veprimit “e-Europe” 2002: qasja në
uebfaqet publike dhe në përmbajtjen e tyre;
- Rezoluta e Këshillit e datës 25 qershor 2002 mbi ruajtjen e kujtesës të së nesërmes - ruajtjen e
përmbajtjes digjitale për brezat e ardhshëm;
- Rezoluta e Këshillit e datës 19 dhjetor 2002 lidhur me përmbajtjen interaktive të medias në
Evropë;
- Rezoluta e Këshillit e datës 18 shkurt 2003 lidhur me një qasje evropiane ndaj një kulture të
rrjetit të sigurisë dhe informacionit;
- Rezoluta e Këshillit e 5 dhjetor 2003 për krijimin e një mjedisi të thjeshtë dhe sa më pak
procedural/administrativ për doganat dhe tregtinë;
64
- Rekomandimi i Këshillit 84/549/EEC e datës 12 nëntor 1984 në lidhje me zbatimin e
harmonizimeve në fushën e telekomunikacionit;
- Rekomandimi i Këshillit 86/659/EEC i datës 22 dhjetor 1986 lidhur me instalimin
koordinuar të rrjetit të shërbimeve të integruara digjitale (ISDN) në Komunitetin Evropian;
- Rekomandimi i Këshillit 87/371/EEC i datës 25 qershor 1987 lidhur me paraqitjen
instruksioneve të përbashkëta të komunikimit pan-evropian digjital mobil tokësor në
Komunitet;
- Rekomandimi i Këshillit 90/543/EEC i datës 9 tetor 1990 lidhur me instalimin e koordinuar
tokësor pan-evropian të radio-pagingut publik;
- Rekomandimi i Këshillit 91/288/EEC i datës 3 qershor 1991 lidhur me prezantimin e
paraqitjes së përbashkët të telekomunikacionit digjital pa tela të Evropës (DECT) në
komunitet;
- Rekomandimi i Këshillit 91/337/EEC i datës 6 maj 1991 në lidhje me harmonizimin e
kërkimit dhe zhvillimit teknologjik të bazave të të dhënave brenda Komunitetit;
- Rekomandimi i Këshillit 92/382/EEC i datës 5 qershor 1992 lidhur me harmonizimin e
dispozitave të një grupi minimal të shërbimeve për të dhënat me komutim paketor (PSDS)
në përputhje me parimet e dispozitave të rrjetit të hapur (ONP);
- Rekomandimi i Këshillit 92/383/EEC i datës 5 qershor 1992 lidhur me dispozitën e
harmonizimit të përfshirë në marrëveshjen e shërbimeve në rrjetin digjital (ISDN) dhe një
set të ofertave minimale me ISDN, në përputhje me dispozitat e rrjetit të hapur (ONP);
- Rekomandimi i Këshillit 97/489/EC i datës 30 korrik 1997 lidhur me transaksionet e
pagesave me instrumente elektronike dhe në veçanti marrëdhënia midis emetuesit dhe
mbajtësit;
- Rekomandimi i Këshillit 98/195/EC i datës 8 janar 1998 lidhur me një treg të liberalizuar të
telekomunikacionit (Pjesa 1 - ndërlidhja çmimi);
- Rekomandimi i Këshillit 98/322/EC i datës 8 prill 1998 lidhur me një treg të liberalizuar të
telekomunikacionit (Pjesa 2 - ndarja e kontabilitet dhe kontabiliteti i kostos);
- Rekomandimi i Këshillit 98/511/EC i datës 29 korrik 1998 ka të bëjë me ndryshimin e
rekomandimit 98/195/EC në lidhje me një treg të liberalizuar të telekomunikacionit (Pjesa 1
- Ndërlidhja çmimi);
- Rekomandimi i Këshillit 98/560/EC i datës 24 shtator 1998 lidhur me zhvillimin e
konkurrencës audio-vizuale evropiane dhe shërbimeve të informacionit të industrisë, me
promovimin e kornizave kombëtare që synojnë arritjen e një niveli të krahasueshëm dhe
efektiv të mbrojtjes së të miturve dhe dinjitetit njerëzor;
- Rekomandimi i Këshillit 2000/263/EC i datës 20 mars 2000 ka të bëjë me ndryshimin e
rekomandimit 98/511/EC në lidhje me një treg të liberalizuar të telekomunikacionit (Pjesa 1
- Ndërlidhja çmimi);
- Rekomandimi i Këshillit 2000/417/EC i datës 25 maj 2000 ka të bëjë me qasjen e hapur në
rrjetin lokal: duke mundësuar ofrimin e një game të plotë të shërbimeve të komunikimeve
elektronike, duke përfshirë multimedian dhe broadband-in me shpejtësi të lartë në internet
(theksohet në dokumentin C (2000) 1259);
65
- Rekomandimi i Këshillit i datës 4 korrik 2001 lidhur me në zhvillimin e një kornize ligjore
dhe të biznesit për pjesëmarrjen e sektorit privat në vendosjen e një telematike për
shërbimet e trafikut dhe informacionit për udhëtim (TTI) në Evropë;
- Rekomandimi i Këshillit i datës 25 qershor 2001 lidhur me pikat e kontaktit për ruajtjen e një
shërbimi 24-orësh për luftimin e krimit të teknologjisë së lartë;
- Rekomandimi i Këshillit i datës 20 mars 2003 mbi harmonizimin e ofrimit të qasjes publike
R-LAN në rrjete të komunikimeve elektronike publike dhe shërbimeve në Komunitet;
- Rekomandimi i Këshillit i datës 25 qershor 2003 lidhur me përpunimin e informacionit për
lokacionin e telefonuesit në rrjetet e komunikimit elektronik, me qëllim të gjetjes së
lokacionit në rast të thirrjeve emergjente;
- Rekomandimi i Këshillit i datës 23 korrik 2003 lidhur me njoftimet, afatet dhe konsultimet e
parapara në nenin 7 të Direktivës 2002/21/EC të Parlamentit Evropian dhe të Këshillit mbi
një kornizë të përbashkët rregullator për rrjetet dhe shërbimet e komunikimeve elektronike;
- Rekomandimi i Këshillit 2005/57/EC i datës 21 janar 2005 lidhur me linjat me qira në
Bashkimin Evropian (Pjesa 1 - Kushtet kryesore të furnizimit për linjat me qira);
- Rekomandimi i Këshillit i datës 29 mars 2005 lidhur me ofrimin e linjave me qira në
Bashkimin Evropian (Pjesa e dytë – aspekti financiar i linjave me qira);
- Rekomandimi i Këshillit i datës 19 shtator 2005 lidhur me ndarjen e kontabilitetit dhe
sistemet e kontabilitetit të kostos brenda kornizës së rregullatorit për komunikimet
elektronike;
- Rekomandimi i Këshillit dhe Parlamentit Evropian i datës 16 nëntor 2005 mbi trashëgiminë
filmit dhe konkurrencën lidhur me aktiviteteve të ngjashme industriale;
- Rekomandimi i Këshillit dhe Parlamentit Evropian i datës 20 dhjetor 2006 për mbrojtjen e të
miturve dhe dinjitetit të njeriut dhe për të drejtën e përgjegjësisë në lidhje me konkurrencën
në industrinë audio-vizuale evropiane dhe shërbimeve informative on-line;
- Rekomandimi i Këshillit i datës 17 dhjetor 2007 lidhur me produktin përkatës dhe shërbimet
e tregut brenda sektorit të komunikimeve elektronike ex-ante në përputhje me Direktivën
2002/21/EC të Parlamentit Evropian dhe të Këshillit mbi një kornizë të përbashkët të një
rregullatori për rrjetet e komunikimit dhe shërbimeve elektronike;
- Rekomandimi i Këshillit i datës 7 prill 2008 mbi autorizimin e shërbimeve të komunikimit
mobil në avion (shërbimet MCA) në Komunitetin Evropian;
- Rekomandimi i Këshillit i datës 26 mars 2009 mbi udhëzimet për mbrojtjen e të dhënave në
Sistemin Informativ të Tregut të Brendshëm (IMI);
- Rekomandimi i Këshillit i datës 12 maj 2009 për zbatimin e privatësisë dhe parimet e
mbrojtjes së të dhënave në aplikimet e mbështetura nga identifikimi i radio-frekuencave;
- Rekomandimi i Këshillit i datës 7 maj 2009 për trajtimin e Rregullatorit të normave të
ndërprerjes fikse dhe mobile në BE;
- Rekomandimi i Këshillit i datës 28 tetor 2009 ka të bëjë me lehtësimin lirimit të dividentës
digjitale në Bashkimin Evropian;
- Rekomandimi i Këshillit i datës 19 mars 2010 mbi autorizimin e sistemeve për shërbimet e
komunikimit celular në bordin e anijeve (shërbimet MCV);
66
- Rekomandimi i Këshillit 2010/572/EU i datës 20 shtator 2010 mbi rregullimin e qasjes në
rrjetet “Next Generation Access” (NGA);
- Rekomandimi i Këshillit i datës 8 shtator 2011 për mbështetjen e një shërbimi eCall për BE-
në në rrjetet e komunikimit elektronik për transmetimin e thirrjeve emergjente ne automjete
të bazuar në 112 (eCalls);
- Deklarata e Këshillit lidhur me organet përgjegjëse në Shtetet Anëtare për ofrimin e
shërbimeve telekomunikuese;
- Konkludimet e Këshillit e datës 24 shtator 1998 lidhur me Konferencën Audio-vizuale
Evropiane: "Sfidat dhe mundësitë e moshës digjitale";
- Konkludimet e Këshillit e datës 27 shtator 1999 lidhur me rezultatet e konsultimeve publike
në Dokumentin e Gjelbër të Konvergjencës (në veçanti aspektet që lidhen me mediat dhe
sektorin audiovizuel);
- Konkludimet e Këshillit e datës 17 dhjetor 1999 për mbrojtjen e të miturve në sferën e
zhvillimit të shërbimeve digjitale audio-vizuale;
- Komunikimi i Komisionit në kuadrin e zbatimit të Direktivës 1999/5/EC të Parlamentit
Evropian dhe e Këshillit më 9 mars 1999 në pajisjet fundore të telekomunikacionit, radio
pajisjeve dhe njohjen e ndërsjellë të konformitetit të tyre - prill 2000;
Sektorët e tjerë industrialë:
- Urdhëresa 2009/43/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit, e datës 6 maj 2009, për
lehtësimin e kushteve të transferimit të produkteve te mbrojtura brenda Komunitetit;
- Direktiva e Komisionit 2010/80/EU e datës 22 nëntor për plotësimin e Direktivës 2010
2009/43/EC së Parlamentit Evropian dhe e Këshillit për sa i përket listës së mbrojtjes së
produkteve;
- Vendimi i Komisionit 83/247/EEC i datës 11 maj 1983 lidhur me ngritjen e një Komiteti për
Politikë të Komunitetit në lidhje me Pylltarinë në veçanti dhe Pylltarinë të lidhur me
Industri;
- Vendimi i Komisionit 88/282/EEC i datës 9 dhjetor 1987 për ndihmë nga qeveria franceze
në sektorin e përpunimit të drurit (Isoroy dhe Pinault);
- Vendimi i Këshillit 89/337/EEC i datës 27 prill 1989 për televizionet high- definition;
- Vendimi i Këshillit 89/630/EEC i datës 7 dhjetor 1989 lidhur me veprimin që do të merrej
nga Shtetet Anëtare në miratimin e Asamblesë Plenare të Komitetit Konsultativ për Radio
Ndërkombëtare (CCIR), të një produksioni të përbashkët televiziv high – definicion me
shtrirje në gjithë botën, në 1990;
- Vendimi i Komisionit 94/23/EC i datës 17 janar 1994 mbi rregullat e përbashkëta
procedurale për miratimin teknik Evropian;
- Vendimi i Komisionit 1999/671/EC i datës 22 dhjetor 1998 mbi ndihmën e dhënë nga
Gjermania për Riedel-de Haën AG;
- Vendimi i Komisionit 1999/718/EC i datës 24 shkurt 1999 mbi ndihmën shtetërore të dhënë
nga Spanja për prodhimet Daeëoo Electronic España SA (Demesa);
67
- Vendimi i Këshillit 2011/713 i datës 10 tetor 2011 lidhur me kundërshtimin e miratimit të
draft Direktivës të Komisionit Evropian në ndryshimin Direktivës 2009/43/EC të
Parlamentit Evropian dhe të Këshillit sa i përket mbrojtjes së produkteve;
- Vendimi i Komisionit i datës 14 tetor 2011 në ngritjen e Grupit të Ekspertëve Kombëtar të
thëngjillit (NCE);
- Rezoluta e Këshillit e datës 28 korrik 1989 në zhvillimin e industrisë së minerave të
Komunitetit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 17 qershor 1992 në industrinë evropiane të automjeteve
motorike;
- Rezoluta e Komitetit Evropian për Thëngjill dhe Çelik (ECSC), Komiteti Konsultativ rreth
një politike të thëngjillit në tregun e brendshëm;
- Rezoluta e Këshillit e datës 16 maj 1994 mbi industrinë automobilistike;
- Rezoluta e Këshillit e datës 23 prill 1996 e projektuar për implementuar përshkrimin e
politikave industriale në sektorin farmaceutik të Bashkimit Evropian;
- Rekomandim i Komisionit 95/216/EC i datës 8 qershor 1995 në lidhje me përmirësimin e
sigurisë së ashensorëve ekzistues;
- Rekomandimi i Komisionit 2011/24/EU i datës 11 janar 2011 mbi certifikimin e mbrojtjes së
ndërmarrjeve sipas nenit 9 të Direktivës 2009/43/EC të Parlamentit Evropian dhe e
Këshillit, duke thjeshtuar termat dhe kushtet e transferimeve të mbrojtjes të lidhura me
produktet në kuadër të Komunitetit me EEA;
Tregu i brendshëm: politikat që kanë të bëjnë me ndërmarrjet:
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 2699/98 e datës 17 dhjetor 1998 lidhur me përjashtime që
duhet të jepen për statistikat strukturore të biznesit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1225/1999 e datës 27 maj 1999 lidhur me përcaktimet e
karakteristikave për sigurimin e shërbimit të statistikave;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1226/1999 e datës 28 maj 1999 lidhur me përjashtimet për
sigurimin e shërbimit të statistikave;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1227/1999 e datës 28 maj 1999 lidhur me formatin teknik
për transmetimin e sigurimin e shërbimit të statistikave;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1228/1999 e datës 28 maj 1999 në lidhje me një seri të të
dhënave që do të prodhohen për sigurimin e shërbimit të statistikave;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1618/1999 e datës 23 korrik 1999 lidhur me kriteret për
vlerësimin e cilësisë strukturore të statistikave të biznesit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1112/2001 e datës 6 qershor 2001 lidhur me shmangien
nga dispozitat e Rregullores së Këshillit (EC, Euratom) Nr. 58/97 në lidhje me shërbimet e
sigurimit të statistikave;
- Rregullorja e Këshillit (EC) Nr. 2157/2001 e datës 8 tetor 2001 lidhur me statutin e një
kompanie Evropiane (SE);
- Rregullorja (EC) Nr. 1606/2002 e Parlamentit dhe Këshillit Evropian e datës 19 korrik 2002
mbi zbatimin e standardeve ndërkombëtare të kontabilitetit;
68
- Rregullorja e Këshillit (EC) Nr. 1435/2003 e datës 22 korrik 2003 mbi Statutin e Shoqërisë së
Bashkëpunimit Evropian (SCE);
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1668/2003 e datës 1 shtator 2003 lidhur zbatimin e
Rregullores së Këshillit (EC, Euratom) Nr. 58/97 në lidhje me formatin teknik për
transmetimin strukturor të statistikave të biznesit dhe të ndryshimit të Rregullores së
Komisionit nr 2702/98 në lidhje me formatin e teknik për transmetimin strukturor të
statistikave të biznesit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1669/2003 e datës 1 shtator 2003 lidhur me zbatimin e
Rregullores së Këshillit (EC, Euratom) Nr 58/97 në lidhje me serinë e të dhënave që do të
prodhohen për statistika strukturore të biznesit dhe ndryshimin e Rregullores së Komisionit
(KE) Nr. 2701/98 në lidhje me serinë e të dhënave që do të prodhohen për strukturën e
statistikave të biznesit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1670/2003 e datës 1 shtator 2003 për zbatimin e
Rregullores së Këshillit (EC, Euratom) Nr. 58/97 në lidhje me përcaktimet e karakteristikave
të biznesit për statistikat strukturore dhe ndryshimin e Rregullores (EC) Nr 2700/98 në
lidhje me përcaktimet e karakteristikave strukturore të statistikave të biznesit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 963/2007 e datës 14 gusht 2007 për zbatimin e
Rregullores së Këshillit (EC, Euratom) Nr. 58/97 në lidhje me përjashtimet për statistikat
strukturore të biznesit;
- Rregullorja (EC) Nr. 295/2008 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 11 mars 2008
lidhur me statistikat strukturore të biznesit (ndryshuar);
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 1126/2008 e datës 3 nëntor 2008 lidhur miratimin e
standardeve të caktuara ndërkombëtare të kontabilitetit në përputhje me Rregulloren (EC)
Nr. 1606/2002 e Parlamentit Evropian dhe të Këshillit;
- Rregullorja e Komisionit (EC) Nr. 97/2009 e datës 2 shkurt 2009 zbatimin e Rregullores (KE)
Nr. 295/2008 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit lidhur me statistikat strukturore të
biznesit, për sa i përket përdorimit të modulit elastik;
- Rregullorja e Komisionit (EU) Nr. 275/2010 e datës 30 mars 2010 zbatimin e Rregullores
(KE) Nr. 295/2008 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit, sa i përket kritereve për
vlerësimin e cilësisë së statistikave strukturore të biznesit;
- Direktiva e Këshillit 90/314/EEC e datës 13 qershor 1990 lidhur me pakon e udhëtimeve,
pakon e pushimeve dhe të rrugëtimeve;
- Direktiva 2004/25/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 21 prill 2004 lidhur me
tentativat për blerje;
- Direktiva 2005/56/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 26 tetor 2005 lidhur me
bashkimin ndër-kufitar të shoqërive me përgjegjësi të kufizuar;
- Vendimi i Komisionit 97/761/EC i datës 5 nëntor 1997 lidhur me miratimin e një
mekanizmi mbështetës për krijimin e konsorciumeve trans nacionale të NVM-ve në
Komunitet;
- Vendimi i Komisionit 2004/706/EC i datës 15 tetor 2004 lidhur me krijimin e Forumit
Evropian të Qeverisjes së Korporatave;
69
- Rezoluta e Këshillit e datës 3 nëntor 1986 në lidhje me programin e veprimit për
Ndërmarrjet e Vogla dhe të Mesme (NVM);
- Rezoluta e Këshillit e datës 22 dhjetor 1986 mbi një shpërndarje më të mirë sezonale dhe
gjeografike të turizmit;
- Rezoluta e Këshillit e datës 30 qershor 1988 mbi përmirësimin e mjedisit të biznesit dhe të
veprimit për të promovuar zhvillimin e ndërmarrjeve të vogla sidomos ato të mesme në
Komunitet;
- Rezoluta e Këshillit e datës 26 shtator 1989 mbi zhvillimin e nënkontraktimit në Komunitet;
- Rezoluta e Këshillit e datës 27 maj 1991 mbi programin e veprimit për ndërmarrjet e vogla
dhe të mesme, përfshirë ndërmarrjet e industrisë artizanale;
- Rezoluta e Këshillit e datës 17 qershor 1992 mbi veprimin e Komunitetit për të mbështetur
ndërmarrjet, në veçanti ndërmarrjet e vogla dhe të mesme, përfshirë ndërmarrjet e
industrisë artizanale;
- Rezoluta e Këshillit e datës 3 dhjetor 1992 lidhur me thjeshtimin administrativ për
ndërmarrjet e vogla dhe sidomos ato të mesme;
- Rezoluta e Këshillit e datës 22 nëntor 1993 në forcimin e aftësisë konkurruese të
ndërmarrjeve në veçanti të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, ndërmarrjet artizanale si
dhe punësim e zhvillim;
- Rezoluta e Këshillit e datës 10 tetor 1994 për dhënien hapësirës së plotë për dinamizmin dhe
potencialin novator të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, përfshirë sektorin e artizanatit
dhe mikro-ndërmarrjeve, në një ekonomi konkurruese;
- Rezoluta e Këshillit e 27 nëntor 1995 lidhur me ndërmarrjet e vogla dhe të mesme dhe
ndërmarrjet industriale (SME) dhe inovacionin teknologjik;
- Rezoluta e Këshillit e datës 22 prill 1996 mbi koordinimin e aktiviteteve të Komunitetit në
favor të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme dhe të sektorit artizanal;
- Rezoluta e Këshillit e datës 13 maj 1996 lidhur me bashkëpunimin Euro-Mesdhetar nga
fusha në turizëm;
- Rezoluta e Këshillit e datës 9 dhjetor 1996 në realizimin e potencialit të plotë të ndërmarrjeve
të vogla dhe të mesme (NVM), duke përfshirë edhe mikro-ndërmarrjet dhe sektorin
artizanal, përmes një qasje të integruar për të përmirësuar mjedisin e biznesit dhe masat
stimuluese dhe mbështetëse të biznesit;
- Rekomandimi i Këshillit 86/666/EEC i datës 22 dhjetor 1986 lidhur me sigurinë nga zjarri
në hotelet ekzistuese;
- Rekomandimi i Këshillit 90/246/EEC i datës 28 maj 1990 në lidhje me zbatimin e një
politike të thjeshtimit administrativ në favor të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme në
Shtetet Anëtare;
- Rekomandimi i Komisionit 94/390/EC i datës 25 maj 1994 në lidhje me tatimin e
ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme;
- Rekomandimi i Komisionit 94/1069/EC i datës 7 dhjetor 1994 lidhur me transferimin e
ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme;
70
- Rekomandimi i Komisionit 95/198/EC i datës 12 maj 1995 lidhur periudhat e pagesave në
transaksionet tregtare;
- Rekomandimi i Komisionit 97/344/EC i datës 22 prill 1997 në përmirësimin dhe thjeshtimin
e mjedisit të biznesit për bizneset fillestare;
- Rekomandimi i Komisionit të datës 15 nëntor 2000 mbi sigurimin e cilësisë për auditimin
ligjor në Bashkimin Evropian: kërkesat minimale;
- Rekomandim i Komisionit i datës 6 maj 2003 në lidhje me përkufizimin e ndërmarrjeve
mikro, të vogla dhe të mesme;
- Rekomandimi i Komisionit 2004/913/EC i datës 14 dhjetor 2004 lidhur me nxitjen e një
regjimi të përshtatshëm për shpërblimin e drejtorëve të kompanive të listuara;
- EC: Rekomandimi i Komisionit i datës 15 shkurt 2005 mbi rolin e drejtorëve jo-ekzekutivë
ose mbikëqyrës të kompanive të listuara dhe në komisionet e bordeve (mbikëqyrëse);
- Rekomandimi i Komisionit i datës 30 prill 2009 në politikat e shpërblimeve në sektorin e
shërbimeve financiare;
- Komunikata nga pjesëmarrja e Komisionit në Grupin Evropian të Interesit Ekonomik (EEIG)
në kontratat publike dhe programet e financuara nga fondet publike.