Odpady biodegradowalne - kompost, czyli pożytki z odpadów

Odpady biodegradowalne są to odpady ulegające biodegradacji - rozumie się przez to odpady, które ulegają

rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów. Do powyższych odpadów zaliczamy

między innymi: 

- odpady organiczne powstające w trakcie przygotowywania posiłków,

- odpady zielone na przykład: skoszona trawa, liście, gałęzie, chwasty, itp.

Odpady zielone muszą być przekazywane do regionalnej instalacji przetwarzania odpadów komunalnych

Jakie kody odpadów stanowią odpady zielone, które kierować będzie trzeba do

regionalnej instalacji, a jakie kody odpadów będzie można kierować do innych

instalacji np. kompostowni niebędącej regionalną instalacją?

fot. Thinkstock

Pytanie dotyczy definicji odpadów zielonych w związku z koniecznością ich kierowania do

regionalnej instalacji przetwarzania odpadów komunalnych. 

Jakie kody odpadów stanowią odpady zielone, które kierować będzie trzeba do regionalnej

instalacji, a jakie kody odpadów będzie można kierować do innych instalacji np.

kompostowni niebędącej regionalną instalacją?

 

Czy wszystkie kody z rodzaju 20 02 01 odpady ulegające biodegradacji znajdujące się w

podgrupie "odpady z ogrodów i parków (w tym cmentarzy)" kwalifikują się jako odpady

zielone w rozumieniu definicji z ustawy o odpadach - dalej u.o.?

 

Czy każdy odpad o kodzie 20 02 01 będzie odpadem zielonym?

 

Jeśli nie, jak rozgraniczyć, kiedy mamy do czynienia z odpadem zielonym, który będzie

trzeba kierować do regionalnej instalacji, a kiedy nie?

Z definicji wyłączono odpady z czyszczenia placów i ulic (20 03 03), tak więc czy możemy

np. liście pozyskane ze sprzątania ulic i chodników zakwalifikowane jako kod 20 03 03

wyłączyć z definicji odpadów zielonych?

Odpowiedź

Odpady zielone w rozumieniu odpadów komunalnych, którym nadaje się kod 20 02 01, to

odpady powstające w wyniku pielęgnacji i uprawiania publicznych i prywatnych terenów

zieleni oraz gromadzone selektywnie odpady pochodzenia roślinnego z targowisk,

cmentarzy, parków, zieleńców miejskich, ogrodów. Odpady te, w myśl ustawy o

utrzymaniu czystości i porządku w gminach muszą być przekazywane do regionalnej

instalacji przetwarzania odpadów komunalnych. Można więc powiedzieć, że każdy odpad

20 02 01 wytworzony w źródłach wskazanych wyżej jest odpadem zielonym. Obowiązek

przekazania odpadów do instalacji regionalnej dotyczy wszystkich odpadów komunalnych.

Natomiast odpady zielone w postaci zwiędniętych kwiatów doniczkowych, sadzonek

drzew i krzewów wytworzone np. placówce handlowej nie będą komunalnymi odpadami

zielonymi, właśnie z uwagi na źródło wytworzenia. Takim odpadom należy nadać kod z

grupy 16 Odpady nieujęte w innych grupach, podgrupie 16 03 - Partie produktów

nieodpowiadające wymaganiom oraz produkty przeterminowane lub nieprzydatne do

użytku, oznaczając je pod kodem 16 03 06 Organiczne odpady inne niż wymienione w 16

03 05, 16 03 80. Są to niewątpliwie bioodpady, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 3a u.o.,

jednakże nie są odpadami komunalnymi. Można je przekazać do innej instalacji niż

regionalna, np. do kompostowni niebędącej instalacją regionalną.

 

 

Uzasadnienie

Odpady komunalne zostały zdefiniowane w art. 3 ust. 3 pkt 4 u.o. Z definicji tej wynika, że

podstawową kwestią, od której zależy klasyfikacja odpadu jest źródło wytworzenia

odpadu, którym w przypadku odpadów komunalnych jest gospodarstwo domowe albo

miejsce, w którym wytwarzane odpady są podobne co do rodzaju i składu do odpadów

wytworzonych w gospodarstwie domowym, z wyłączeniem odpadów niebezpiecznych.

Weźmy za przykład sadzonki drzew nienadające się do sprzedaży, które zostały

wytworzone w zakładzie ogrodniczym albo sadzonki pochodzące z tego zakładu

niesprzedane w placówce handlowej. W pierwszym przypadku odpad należy

zaklasyfikować pod kodem 02 01 03 Odpadowa masa roślinna, w drugim 16 03 06

Organiczne odpady inne niż wymienione w 16 03 05, 16 03 80. Z uwagi na źródło

wytworzenia nie można uznać, że sadzonki nieprzydatne do dalszej sprzedaży są

biodegradowalnymi odpadami komunalnymi, klasyfikowanymi w grupie 20, podgrupie 20

01 Odpady komunalne segregowane i gromadzone selektywnie o kodzie 20 01 99 Inne

nie wymienione frakcje zbierane w sposób selektywny ani tym bardziej oznaczyć ich

kodem 20 02 01 Odpady ulegające biodegradacji, gdyż ten kod jest wprawdzie

odpowiedni dla sadzonek i roślin, ale wytworzonych w ogrodach lub parkach. Ani zakład

ogrodniczy ani dział ogrodniczy w placówce handlowej nie jest terenem "zielonym", na

którym wytwarzane są "zielone" odpady biodegradowalne, mimo że nie różnią się

składem i charakterem od odpadów powstających podczas prac pielęgnacyjnych na

terenach parków czy cmentarzy i można je zakwalifikować do grupy 20, podgrupy 20 02,

do rodzaju 20 02 01 - odpady ulegające biodegradacji.

Przydatne materiały:

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz.

1243 ze zm.)

Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

(Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008 ze zm.) 06.06.2013

http://www.samorzad.lex.pl/czytaj/-/artykul/odpady-zielone-musza-byc-przekazywane-do-regionalnej-instalacji-przetwarzania-odpadow-komunalnych/print

Wymagania w zakresie postępowania z odpadami ulegającymi biodegradacji zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.).

Art. 3. 3. Ilekroć w ustawie mowa o: (…)

7) odpadach ulegających biodegradacji - rozumie się przez to odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów;

Art. 5. Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby:

1) zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania;

2) zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów;

3) zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.

Art. 10. 1. Odpady powinny być zbierane w sposób selektywny.

2. Podmiot prowadzący działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych jest obowiązany do selektywnego odbierania odpadów oraz ograniczania ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania.

Art. 16a. Do obowiązkowych zadań własnych gmin w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi należy:

1) zapewnianie objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych;

2) zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby było możliwe:

a) ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,

b) wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych,

c) osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych;

3) zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorcami instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych

albo zapewnienie warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców;

4) zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania:

a) do dnia 31 grudnia 2010 r. - do nie więcej niż 75 % wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,

b) do dnia 31 grudnia 2013 r. - do nie więcej niż 50 % wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,

c) do dnia 31 grudnia 2020 r. - do nie więcej niż 35 % wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji

w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.

http://www.mos.gov.pl

Dodatkowe narzędzia

Odpadów ulegających biodegradacji

LINK DO STRONY KOMISJI EUROPEJSKIEJ POŚWIĘCONEJ PROBLEMATYCE ODPADÓW ULĘGAJĄCYCH BIODEGRADACJ

Bio-odpady ulegające biodegradacji odpady ogrodowe i park, odpady spożywcze i kuchenne z

gospodarstw domowych, restauracji, placówek zbiorowego żywienia i handlu detalicznego i

porównywalne odpady z zakładów przetwórstwa spożywczego. Nie obejmuje leśnictwa i odpadów

rolniczych, odchodów, osadów ściekowych ani innych odpadów ulegających biodegradacji, takich

jak włókien naturalnych, papieru czy przetworzonego drewna. Nie obejmują również te produkty

uboczne produkcji żywności, które nie stały się odpadami.

Obecnie głównym zagrożeniem dla środowiska z odpadów organicznych (i inne odpady ulegające

biodegradacji) jest produkcja metanu z takiego rozkładającego na składowiskach odpadów, co

stanowiło około 3% całkowitej emisji gazów cieplarnianych w UE-15 w 1995 roku. Dyrektywa

składowania odpadów (1999/31/WE) zobowiązuje państwa członkowskie do zmniejszenia ilości

odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, że składowisko odpadów do 35% poziomu z

1995 r. do 2016 r. (w niektórych krajach do roku 2020), które w znaczący sposób zmniejszyć ten

problem.

Dyrektywa Składowisko nie określa konkretnych opcji leczenia dla kierowanych

odpadów. Najważniejsze korzyści wynikające z prawidłowego zarządzania bioodpadów - oprócz

redukcję emisji gazów cieplarnianych - będzie produkcja dobrej jakości kompostu i biogazu, które

przyczyniają się do poprawy jakości gleby i wydajności zasobów, jak również wyższy poziom energii,

samo- wystarczalność. Jednak w praktyce, państwa członkowskie są często skłonni aby nie

zdecydować się na kompostowanie lub produkcji biogazu, a zamiast tego wybrać pozornie

najłatwiejszą i najtańszą opcję, np. spalanie lub składowanie i pomijając rzeczywiste korzyści dla

środowiska i kosztów.

Bezsprzecznie, składowanie jest najgorszym rozwiązaniem odpadami bioodpadów. Jednakże do

gospodarowania odpadami ulegającymi biodegradacji kierowanych do dalszej obróbki, nie wydaje

się być kilka korzystnych dla środowiska. Chociaż hierarchia gospodarki odpadami odnosi się

również do zarządzania bioodpadów, w szczególnych przypadkach może być uzasadnione odejść od

niego jak równowagi ekologicznej różnych opcji dostępnych dla gospodarowania tymi odpadami

zależy od szeregu lokalnych czynników, między innymi systemy zbiórki, składu i jakości odpadów,

warunków klimatycznych, potencjał wykorzystania różnych produktów pochodzących z odpadów

takich jak energia elektryczna, ciepła, gazu bogatego w metan lub kompostem. Dlatego też krajowe

strategie gospodarowania tymi odpadami powinny być określone w sposób przejrzysty i opiera się

na strukturze i kompleksowego podejścia, takich jak cyklu życia (LCT). Aby pomóc decydentom w

tworzeniu najlepszego wykorzystania odpadów ulegających biodegradacji, zgodnie z hierarchią

postępowania z odpadami, Komisja przygotowała zestaw wytycznych na temat zastosowania oceny

cyklu życia i cyklu życia myślenia do planowania zarządzania bioodpadów. Wytyczne są

dostępnetutaj .

Liczba instrumentów prawnych UE do kwestii traktowania bioodpadów. Ogólne wymogi w zakresie

gospodarowania odpadami, takie jak środowiska oraz ochrony zdrowia ludzkiego podczas

przetwarzania odpadów oraz priorytetowe traktowanie recyklingu odpadów, są określone w

zmienionej dyrektywie ramowej w sprawie odpadów , która zawiera również szczegółowe

związane z bio-odpadów (nowe wartości docelowe recyklingu dla odpadów z gospodarstw

domowych, które mogą obejmować bioodpady) oraz mechanizm umożliwiający ustalenie kryteriów

jakościowych dla kompostu (end-of-waste kryteria). Składowanie bioodpadów jest skierowana

do dyrektywy w sprawie składowania , która wymaga wykorzystywania odpadów komunalnych

ulegających biodegradacji na składowiskach odpadów. Dyrektywa IPPC (wkrótce

zastąpiony dyrektywie w sprawie emisji przemysłowych ) określa główne zasady wydawania

pozwoleń i kontroli bioodpadów instalacji przetwarzania odpadów o wydajności przekraczającej 50

ton / dobę. Spalanie bioodpadów reguluje dyrektywa w sprawie spalania odpadów, a przepisy

zdrowotne dla kompostowni i wytwórni biogazu, które traktują produkty uboczne pochodzenia

zwierzęcego określone są w Animal rozporządzenie o produktach .

Szczegóły dotyczące obecnej Komisji prace dotyczące dalszych regulacji i wytyczne dotyczące

zarządzania bioodpadów, a także badania na ten temat, można znaleźć w sekcji "Rozwój".Ostatnia aktualizacja: 18/09/2012 

http://www.mos.gov.pl/artykul/2456_odpady_ulegajace_biodegradacji/8961_link_do_strony_komisji_europejskiej_poswieconej_problematyce_odpadow_ulegajacych_biodegradacji.html

PROBLEMY GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMIULEGAJĄCYMI BIODEGRADACJIRyszard SzpadtPolitechnika WrocławskaInstytut Inżynierii Ochrony Środowiskaryszard.szpadt@pwr.wroc.pl1. WprowadzenieOgraniczenie składowania frakcji ulegających biodegradacji należy obecnie do najważniejszych

zadań gospodarki odpadami komunalnymi. Bez dalszego rozwoju selektywnego zbierania i przetwarzaniaodpadów zielonych, papieru i tektury oraz odpadów kuchennych, a także budowy instalacji termicznegooraz mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych nie będzie możliwezmniejszenie ilości składowanych odpadów ulegających biodegradacji w stopniu spełniającymwymagania ustawy o odpadach. Wyniki prowadzonych w kraju badań przetwarzania odpadów wprocesach mechaniczno-biologicznych pokazują, że konieczna jest optymalizacja pracy tych instalacji,gdyż poziom zmniejszenia masy odpadów ulegających biodegradacji jest niezadowalający.2. Wytwarzanie komunalnych odpadów ulegających biodegradacjiSzacunkowe dane dotyczące ilości wytworzonych w latach 1995 i 2004 roku oraz prognozywytworzenia do 2018 roku komunalnych odpadów ulegających biodegradacji zawiera tabela 1 (wgKPGO 2010 [1]). W tabeli tej przedstawiono także dopuszczalne ilości odpadów komunalnych doskładowania stanowiące:- w 2010 roku - 75 % masy odpadów komunalnych wytworzonych w roku 1995,- w 2013 roku - 50 % masy odpadów komunalnych wytworzonych w roku 1995,- w 2020 roku – 35 % masy odpadów komunalnych wytworzonych w roku 1995.Prognozowane są nieznaczne zmiany masy wytwarzanych odpadów ulegających biodegradacji, na cozasadniczy wpływ ma zmniejszenie liczby mieszkańców Polski, przy niedużych zmianach jednostkowychilości tych odpadów na mieszkańca. W stosunku do roku 1995, wzrost masy tych odpadów wyniesie ok.23-32 %. W 2004 roku, selektywnie zbierane odpady papieru i tektury oraz odzieży i tekstyliów zwłókien naturalnych stanowiły tylko ok. 1,3 % masy zmieszanych odpadów komunalnych. KPGO 2010zakłada znaczący wzrost selektywnego zbierania papieru i tektury od 66,7 tys. Mg w 2004 roku do 700-1000 tys. Mg w latach 2010-2018. W związku z tym zmniejszy się odpowiednio masa zmieszanychodpadów komunalnych ulegających biodegradacji, z 5040 tys. Mg/a do 4644-3971 tys. Mg/a w tymokresie. W skład tak zbilansowanych zmieszanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacjiwchodzą: odpady kuchenne, ogrodowe, pozostałe odpady papieru i tektury oraz drewno. Podana ilość nieobejmuje odzieży i tekstyliów z włókien naturalnych, odpadów zielonych oraz odpadów z targowisk,jednak w rzeczywistości one także częściowo wejdą w skład zmieszanych odpadów komunalnych, gdyżnie jest możliwe całkowite odrębne ich zbieranie i przekazanie do recyklingu. W stosunku do całkowitejmasy zmieszanych odpadów komunalnych, zawarte w nich odpady ulegające biodegradacji stanowiły w

2004 roku ok. 48,4 %, natomiast w latach 2010-2108 stanowić będą odpowiednio: 47,0% – 42,4%, azatem ich ilość zmniejszy się w wyniku wzrostu selektywnego zbierania odpadów papieru i tektury.Tabela 1. Ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (tys. Mg/a)Rodzaje odpadów 1995 2004 2010 2013 2018Papier i tektura 66,7 700 800 1000Odzież i tekstylia (z mat. natur.) 7,1 7,2 7,0 7,0Odpady zielone (z ogrodów i parków) 326 341,7 334 331,3Odpady ulegające biodegradacji wzmieszanych odpadach komun.5040,4 4644,3 4327,4 3971,0Ulegające biodegradacji odpady ztargowisk80 84,4 82,5 81,8Razem 4380,0 5520,2 5777,6 5550,9 5391,1Dopuszczalne składowanie 3285,0 2190,0 1752,0*Wymagana redukcja 2492,6 3360,9 3639,1* wartość szacunkowa obliczona jako średnia pomiędzy 50 i 35 % dopuszczalnego poziomuskładowania odpadów ulegających biodegradacji w latach 2013 i 20203. Wymagane zmniejszenie masy składowanych odpadów ulegającychbiodegradacjiZ danych zawartych w tabeli 1 wynika, że w roku 2010 wymagane jest zmniejszenie masy frakcjiulegających biodegradacji w odpadach składowanych o 2493 Mg/a (ok. 43 % masy wytworzonychodpadów ulegających biodegradacji), a w roku 2013 o 3361 Mg/a (ok. 60,5 % masy odpadów). W 2004roku składowano ok. 4 mln Mg komunalnych odpadów ulegających biodegradacji , co stanowi ok. 91 %masy tych odpadów wytworzonych w 1995 roku. Zmniejszenie masy składowanych odpadówulegających biodegradacji w 2004 roku oszacowano na ok. 1,52 mln Mg (27,5 % masy wytworzonychodpadów ulegających biodegradacji), z czego:- ok. 278 tys. Mg poddano biologicznemu przekształcaniu w instalacjach,- ok. 66,7 tys. Mg papieru zebrano selektywnie w gospodarstwach domowych i przekazano dorecyklingu,- ok. 770 tys. Mg mieszkańcy miast i wsi poddali kompostowaniu we własnym zakresie, spalili wpaleniskach domowych lub wykorzystali do skarmiania zwierząt gospodarskich,- część z 467,5 tys. Mg odpadów opakowaniowych zebrano selektywnie w obiektach infrastruktury.Poza pierwszymi dwiema pozycjami, pozostałe dane mają zdecydowanie charakter szacunkowy itrudne są do jednoznacznego udokumentowania.Z przedstawionych danych wynika, że, w stosunku do roku 2004, należy do 2010 roku zmniejszyćmasę składowanych odpadów ulegających biodegradacji o ok. 1 mln Mg, a do roku 2013 o 1,84 mln Mg.

Osiągnięcie tych wymagań wiąże się z koniecznością natychmiastowego podjęcia intensywnych iefektywnych działań w sferze organizacyjnej oraz inwestycyjnej. KPGO 2010 zawiera następującekierunki działań dotyczące zmniejszania składowania odpadów ulegających biodegradacji:- selektywne zbieranie odpadów zielonych z ogrodów i parków, papieru i tektury (opakowań iodpadów nieopakowaniowych) i poddanie ich recyklingowi,- kompostowanie odpadów organicznych,- mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych,- fermentacja odpadów (organicznych lub zmieszanych),- termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych.KPGO 2010 nie zawiera opcji selektywnego zbierania odpadów kuchennych do biologicznegoprzetwarzania. Tabela 1 zawiera prognozy znaczącego wzrostu selektywnego zbierania papieru i tekturyoraz prognozy niewielkiego wzrostu selektywnego zbierania odzieży i tekstyliów z włókien naturalnych,nie zawiera natomiast żadnych wymagań dotyczących stopnia selektywnego zbierania odpadówzielonych, odpadów z targowisk, jak również odpadów kuchennych i ogrodowych. W przypadkuodpadów zielonych z terenów miejskich oraz odpadów z targowisk, możliwe jest osiągnięcie wstosunkowo krótkim czasie wysokich efektów selektywnego zbierania i biologicznego przekształcania.Konieczne są głównie działania organizacyjne, w wyniku których podmioty zajmujące się konserwacjązieleni miejskiej oraz wywozem odpadów z targowisk będą dostarczać te odpady do stosunkowo prostychkompostowni polowych, zamiast na składowiska. Te kompostownie można urządzić na wydzielonychpowierzchniach składowisk, zarówno będących w eksploatacji, jak i zamkniętych. Odpady zielone,zwłaszcza drzewne, gałęzie, nadają się także do odzysku energii jako biomasa (odnawialne źródłoenergii). Osiągnięcie poziomu selektywnego wydzielenia tych odpadów ok. 70 % w stosunku do masytych odpadów wytwarzanych do roku 2010 jest realne, a wzrost do poziomu 80 % do roku 2013 równieżnie powinien stanowić większego problemu.Zasadniczym problemem pozostaje zmniejszenie masy odpadów kuchennych i ogrodowych,będących jednymi z głównych składników zmieszanych odpadów komunalnych. Powodzenieselektywnego zbierania tych frakcji w gospodarstwach domowych silnie zależy od motywacjimieszkańców, na którą można wpływać tylko poprzez prowadzenie systematycznej edukacjiekologicznej. KPGO 2010 zakłada wprawdzie ponad 10-krotny wzrost masy selektywnie zbieranychodpadów opakowaniowych papieru i tektury z gospodarstw domowych do 2010 roku i dalszy powolny

wzrost w następnych latach, jednak zbieranie odpadów ulegających biodegradacji jest znacznietrudniejsze pod względem logistycznym niż zbieranie suchych odpadów.Tabela 2. Szacunkowy bilans zmniejszenia składowania odpadów komunalnych ulegającychbiodegradacji w latach 2010-2013 (tys. Mg/a)Rodzaje odpadów 2010 2013Papier i tektura zbierane selektywnie 700 800Odzież i tekstylia (z mat. natur.) zbieraneselektywnie7,2 7,0Odpady zielone (z ogrodów i parków) zbieraneselektywnie239,2 267,2Ulegające biodegradacji odpady z targowiskzbierane selektywnie59,0 66,0Odpady kuchenne i ogrodowe kompostowane wkompostownikach ogrodowych464 433Odpady kuchenne i ogrodowe zbierane selektywnie 464 649Razem 1933,4 2222,2Wytwarzane odpady ulegające biodegradacjiogółem5777,6 5550,9Pozostałe odpady ulegające biodegradacji w postacizmieszanej3844,2 3328,7Dopuszczalne składowanie 3285,0 2190,0Wymagane zmniejszenie składowania odpadówzmieszanych559,2 1138,7Wymagane całkowite zmniejszenie składowaniaodpadów2492,6 3360,9Alternatywą do selektywnego zbierania odpadów kuchennych i ogrodowych, w celu poddania ichprzetwarzaniu w odrębnych instalacjach, jest lokalne kompostowanie tych odpadów w kompostownikachogrodowych. Rozwiązanie to może być stosowane na obszarach wiejskich, podmiejskich i peryferyjnychmiast. Jest ono aktualnie realizowane w małym stopniu w miastach i w znacznie większym stopniu naobszarach wiejskich (tu również do skarmiania zwierząt domowych), jednak rzeczywista skala tychdziałań jest trudna do wiarygodnego oszacowania (brak możliwości weryfikacji szacunków zawartych wKPGO 2010). Przyjęcie, że 10 % całkowitej masy odpadów ulegających biodegradacji zawartych wzmieszanych odpadach komunalnych można poddać kompostowaniu indywidualnemu, stanowimaksymalne założenie do bilansowania odpadów w skali krajowej. Także na poziomie 10 % przyjęto

efektywność selektywnego zbierania odpadów kuchennych i ogrodowych (do przetwarzania w odrębnychinstalacjach kompostowania) do roku 2010 oraz na poziomie 15 % do roku 2013.Dla założonych wyżej szacunkowych poziomów selektywnego zbierania poszczególnych strumieniodpadów przedstawiono w tabeli 2 bilans odpadów ulegających biodegradacji w aspekcie niezbędnychdziałań dla osiągnięcia wymaganego zmniejszenia ich składowania w latach 2010 i 2013. W roku 2010kluczowe znaczenie dla redukcji składowania odpadów ulegających biodegradacji ma zapewnienieskutecznego selektywnego zbierania i recyklingu wybranych frakcji tych odpadów (77,5% udziału wredukcji składowania odpadów ulegających biodegradacji), natomiast przetwarzanie frakcji ulegającejbiodegradacji zawartej w zmieszanych odpadów komunalnych ma mniejsze znaczenie (22,5%). W 2013roku wzrasta natomiast udział wymaganego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych (ok.40%).4. Wymagana efektywność niezbędnych działańZ danych tabeli 2 wynika, że jeśli osiągnie się założone poziomy selektywnego zbierania papieru itektury, odpadów zielonych, odpadów z targowisk, a także odpadów kuchennych i ogrodowych, pozostałamasa frakcji ulegającej biodegradacji zawartej w zmieszanych odpadów komunalnych (wymaganej dousunięcia przed składowaniem) stanowić będzie ok. 560 tys. Mg w roku 2010 i 1140 Mg w roku 2013.Przeliczając masę tej frakcji na całkowitą masę zmieszanych odpadów komunalnych otrzyma sięnastępujące szacunkowe wartości: ok. 1190 tys. Mg oraz ok. 2533 tys. Mg.Biorąc pod uwagę selektywnie zbierane frakcje odpadów kuchennych i ogrodowych, zielonych orazodpadów z targowisk, wymagana wydajność instalacji do przetwarzania tych frakcji wyniesie ok. 760 tys.Mg/a w roku 2010 oraz 980 tys. Mg/a w roku 2013.Niezbędna w 2010 łączna roku wydajność wszystkich instalacji przetwarzania odpadów ulegającychbiodegradacji wynosi ok. 1320 tys. Mg/a, a w roku 2013 ok. 2120 tys. Mg/a.Wg KPGO 2010, w dniu 31 grudnia 2005 roku czynnych było w kraju 58 kompostowni odpadówzielonych i selektywnie zbieranych odpadów organicznych, 6 zakładów fermentacji odpadówkomunalnych, 20 zakładów mechaniczno-biologicznego przekształcania oraz 1 spalarnia zmieszanychodpadów komunalnych. Brak jest danych dotyczących łącznej wydajności tych instalacji. W 2004 rokuprocesom przekształcania biologicznego poddano tylko ok. 278 tys. Mg odpadów, a termicznieunieszkodliwiono 44 tys. Mg odpadów komunalnych. W dominującym stopniu przekształcane sązmieszane odpady komunalne w instalacjach mechaniczno-biologicznych (kompostowniach zmieszanych

odpadów komunalnych oraz wydzielonych częściach biologicznej stabilizacji średniej frakcji odpadów –z reguły <80 mm - w zakładach mechaniczno-biologicznych).Gdyby założyć, że łączna wydajność wszystkich instalacji biologicznego, mechaniczno-biologicznegoi termicznego przekształcania wyłącznie frakcji ulegających biodegradacji wynosi 500 tys. Mg/a (częśćwydajności istniejących instalacji nie jest wykorzystana), brakująca wydajność w roku 2010 wyniesie ok.820 tys. Mg/a, a w roku 2013 ok. 1620 tys. Mg/a.Ta brakująca wydajność instalacji jest znacznie większa, jeśli uwzględni się całą masę zmieszanychodpadów komunalnych poddawanych przetwarzaniu (odpady biodegradowalne stanowią 45-47% masyzmieszanych odpadów komunalnych) i wynosi 1470 tys. Mg/a w roku 2010 i 3013 tys. Mg/a w roku2013.W świetle tych potrzeb inwestycyjnych, a także organizacyjnych (organizacja selektywnego zbierania)podaje się poniżej listę niezbędnych działań:1. Zapewnienie przez gminy i przedsiębiorców, we współpracy z organizacjami odzysku, skutecznegoselektywnego zbierania odpadów opakowaniowych i nieopakowaniowych papieru i tektury, głównie naterenach miejskich. Zakładając, że w jednym pojemniku 2,2 m3 można zebrać w ciągu roku średnio ok.15 Mg odpadów papieru i tektury (opróżnianie co 2 tygodnie), całkowita liczba pojemników na papierpowinna wynosić w kraju ok. 50 tys. w roku 2010 i 55 tys. w roku 2013.2. Zapewnienie przez gminy, przedsiębiorców i podmioty wytwarzające odpady, skutecznejorganizacji selektywnego zbierania i przetwarzania w prostych instalacjach kompostowania pryzmowegoodpadów z terenów zielonych i odpadów z targowisk oraz przekazania tych odpadów do odzysku energii.Wydajność kompostowni odpadów zielonych i odpadów z targowisk powinna wynosić łącznie ok. 300tys. Mg/a w roku 2010 i ok. 340 tys. Mg/a w roku 2013, jeśli odpady nie zostaną skierowane do odzyskuenergii. Szacując, że łączna wydajność czynnych kompostowni odpadów zielonych w kraju wynosi ok.100 tys. Mg/a, brakujące wydajności stanowią ok. 200 tys. Mg/a do roku 2010 i ok. 240 tys. Mg/a do roku2013.3. Aktywne wspieranie przez gminy indywidualnego kompostowania odpadów kuchennych(roślinnych) i ogrodowych na obszarach wiejskich, podmiejskich i peryferyjnych miast (edukacjaekologiczna, finansowanie lub dofinansowanie zakupu kompostowników ogrodowych itp.).4. Organizacja przez gminy i przedsiębiorców selektywnego zbierania odpadów kuchennych iogrodowych na obszarach miejskich wraz z odbieraniem tych odpadów do biologicznego przetwarzania

w procesach fermentacji i kompostowania. Wykorzystanie niedociążonych komór fermentacyjnychoczyszczalni ścieków do przetwarzania odpadów kuchennych i ogrodowych. Budowa kompostowniodpadów zbieranych selektywnie przy istniejących składowiskach oraz sortowniach. Wymaganawydajność instalacji przetwarzania odpadów zbieranych selektywnie wynosi ok. 465 tys. Mg/a w roku2010 i ok. 650 tys. Mg/a w roku 2013. Można przyjąć, że aktualnie brak jest w kraju instalacji doprzetwarzania selektywnie zbieranych odpadów kuchennych i ogrodowych.5. Zapewnienie przez gminy i przedsiębiorców wraz z organizacjami społecznymi i charytatywnymiskutecznego zbierania odzieży, w tym odzieży z włókien naturalnych, z przeznaczeniem do dalszegoużytkowania lub odzysku np. na czyściwa (odzieży nie nadającej się do użytku).6. Budowa regionalnych instalacji termicznego i mechaniczno-biologicznego przetwarzaniazmieszanych odpadów komunalnych dla zapewnienia łącznej wydajności czynnych i budowanychinstalacji ok. 1190 tys. Mg/a w roku 2010 oraz ok. 2533 tys. Mg/a w roku 2013. Gdyby założyć, żełączna wydajność czynnych instalacji biologicznego, mechaniczno-biologicznego oraz termicznegoprzetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych wynosi obecnie ok. 700 tys. Mg/a (w tym: wWarszawie 260 tys. Mg/a, w Katowicach 32 tys. Mg/a, Prażuchy Nowe - 80 tys. Mg/a , kilkanaściemniejszych instalacji o wydajnościach 20-25 tys. Mg/a), wówczas brakujące wydajności wynoszą łącznieok. 500 tys. Mg/a do roku 2010 i ok. 1800 tys. Mg/a do roku 2013. Biorąc pod uwagę realizowane orazprzygotowywane w kraju inwestycje, szacuje się do roku 2010 zrealizowane będą instalacje o łącznejwydajności ok. 300 tys. Mg/a, pozostają zatem brakujące wydajności ok. 200 tys. Mg/a w roku 2010 i1500 tys. Mg/a w roku 2013. Należy tu zwrócić uwagę także na konieczność pełnego wykorzystaniawydajności istniejących i budowanych instalacji, gdyż dotychczas wiele z nich pracowało przyniepełnym obciążeniu odpadami.Z przedstawionej analizy wynika, że osiągnięcie do 2010 roku wymaganego poziomu zmniejszeniaskładowania odpadów ulegających biodegradacji będzie bardzo trudne, o ile w ogóle możliwe, gdyżwymaga znaczącej intensyfikacji selektywnego zbierania odpadów papieru i tektury (ponad 10-krotnywzrost w stosunku do roku 2004), organizacji selektywnego zbierania i przetwarzania odpadówkuchennych i ogrodowych, skutecznego wsparcia rozwoju kompostowania przydomowego odpadówkuchennych i ogrodowych na terenach miejskich i podmiejskich, a także inwestycji w zakresie budowy

instalacji przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Z uwagi na pozostały okres ok. 3 lat dokońca 2010 roku i biorąc pod uwagę czas wymagany dla przygotowania i realizacji inwestycji (5-7 lat)finansowanych ze środków unijnych, nie jest praktycznie możliwe zrealizowanie w tym okresie nowychinwestycji, dla których nie wykonano dotychczas żadnych prac przygotowawczych.Jeszcze trudniejszym zadaniem jest osiągnięcie znacznie wyższego poziomu zmniejszeniaskładowania odpadów ulegających biodegradacji do roku 2013, gdyż konieczne jest ponad trzykrotnezwiększenie zadań inwestycyjnych w zakresie przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych wstosunku do roku 2010. Zasadniczy postęp w latach 2010-2013 można zatem osiągnąć głównie poprzezbudowę nowych instalacji termicznego i mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanychodpadów komunalnych i w mniejszym stopniu poprzez rozbudowę instalacji przetwarzania odpadówzbieranych selektywnie.Zasadniczym problemem pozostaje zatem wybór typów i rozwiązań technologicznych i technicznychinstalacji gwarantujących osiągnięcie postawionych celów. W dalszej części skupiono się na ocenieinstalacji mechaniczno-biologicznego przekształcania odpadów komunalnych, pomijając instalacjetermiczne, które zapewniają całkowity rozkład termiczny frakcji ulegających biodegradacji.W zakładach mechaniczno-biologicznego przekształcania odpadów, odpady są sortowane w częścimechanicznej na 2 lub 3 frakcje ziarnowe. W przypadku dwóch frakcji, ich uziarnienie wynosi z reguły<40 mm i > 40 mm. Z frakcji > 40 mm wydzielane są grube frakcje surowcowe > 180 mm lub >200 mm(karton, tworzywa sztuczne), a pozostałość po sortowaniu (luzem lub w postaci zbelowanej) usuwana jestrównież na składowisko. Frakcja < 40 mm jest usuwana bezpośrednio na składowisko (traktowananiesłusznie jako frakcja mineralna do wykorzystania na warstwy izolacyjne). Masa wydzielanychsurowców nie przekracza na ogół 10 % masy sortowanych odpadów, jednak potencjał surowcowyodpadów jest znacznie wyższy i wynosi nawet 15-20 % ich masy.W przypadku sortowania na trzy frakcje, są to frakcje: drobna (< 20 mm), średnia 20-70 mm lub 20-80mm lub 20-100 mm oraz frakcja gruba > 70 mm lub > 80 mm lub > 100 mm.Frakcja drobna jest usuwana bezpośrednio na składowisko, z reguły jest wykorzystywana na warstwęizolacyjną jako tzw. materiał inertny (co nie do końca jest prawdziwe – frakcja <20 mm zawiera ok. 30%składników ulegających biodegradacji). Frakcja średnia, po wydzieleniu składników niebezpiecznych i

ewentualnie szkła oraz metali, jest kierowana do biologicznej stabilizacji tlenowej lub beztlenowej.Frakcja gruba, po ręcznym sortowaniu składników surowcowych i elektromagnetycznej separacji metaliżelaznych, jest usuwana na składowisko w postaci luźnej lub po zbelowaniu. Nie prowadzi się dotychczasprzetwarzania frakcji grubej na paliwo zastępcze, choć to rozwiązanie jest rozważane w niektórychzakładach. Odrębnie sortowane ręcznie są również odpady zbierane selektywnie. Pełna biologicznastabilizacja frakcji średniej ma miejsce tylko w nielicznych instalacjach, w większości instalacjistabilizacja jest tylko częściowa lub nie jest prowadzona w ogóle. W niektórych zakładach prowadzonejest tylko kompostowanie selektywnie zbieranych bioodpadów, ewentualnie z małym dodatkiem frakcjiśredniej.Aktualnie, w większości projektowanych zakładów mechaniczno-biologicznego przekształcaniaodpadów przyjmowany jest podział odpadów na trzy frakcje < 20 mm, 20-80 mm oraz > 80 mm.Na podstawie danych z istniejących zakładów oraz wyników badań odpadów, przyjęto do dalszychanaliz następujący uśredniony bilans masowy sortowania zmieszanych odpadów komunalnych:- frakcja < 20 mm 23,5 %- frakcja 20-80 mm 41,0 %- frakcja > 80 mm 35,5 % (w tym 12 % stanowią odpady surowcowe możliwe dowysortowania).Podczas biologicznej stabilizacji frakcji średniej 20-80 mm następuje zmniejszenie jej masy średnio ook. 50 %, w wyniku utleniania biodegradowalnej frakcji organicznej oraz odparowania części wody.Tak więc, w wyniku sortowania (ubytek 12 %) i biologicznej stabilizacji (ubytek 20,5 %) masaodpadów zmniejsza się do ok. 68,5 % masy początkowej, w tym udziały pozostałych frakcji (w stosunkudo masy odpadów przed przetwarzaniem) wynoszą:- frakcja < 20 mm 23,5 %- ustabilizowana frakcja 20-80 mm (stabilizat) 20,5 %- pozostała frakcja > 80 mm 23,5 %W tabelach 4 i 5 przedstawiono przykładowe charakterystyki frakcji materiałowych wytworzonych wjednym z zakładów mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych.Tabela 4. Skład materiałowy frakcji odpadów, jako % masy zmieszanych odpadów komunalnychSkładnik 20-80mm> 80 mm powydzieleniusurowcówsurowce> 80 mm

< 20 mm wielkogabarytowerazemKuchenne i ogrodowe 17,57 4,87 22,44Drewno 0,08 1,01 1,09Papier i tektura 2,63 10,33 3,20 16,16Tworzywa sztuczne 0,66 10,33 1,70 12,69Szkło 4,33 0,58 1,00 5,91Tekstylia 0,07 4,24 4,31Metale 0,53 1,60 2,13Odpady niebezpieczneKompozyty 0,19 3,49 3,68Inertne 1,44 1,18 2,62Inne kategorie 0,97 0,97Udział frakcji, % 27,5 37,0 7,5 26,0 2,0 100Tabela 5. Wybrane parametry frakcji 20-80 mm i < 20 mm oraz stabilizatuSkładnik Jednostka Frakcja20-80mmStabilizat Stabilizatoczyszczony -kompostFrakcja< 20 mmWilgotność % 58,4 53,39 39,60 31,93Strata prażenia % sm 66,71 55,82 32,85 29,77Tworzywasztuczne% masy 4,50Szkło % masy 15,6Kamienie, gruz % masy 10,6Metale % masy 2,1Kompost % masy 67,2Dane z powyższych tabel wskazują, że:- frakcja drobna odpadów (0-20 mm) nie może być traktowana jako frakcja mineralna, gdyż zawieraona ok. 30% substancji organicznych ulegających biodegradacji (oznaczonych jako strata prażenia). Wstosunku do całkowitej masy odpadów, ta frakcja ulegająca biodegradacji stanowi 7,8% (nie jest onauwzględniona w ogólnym bilansie odpadów biodegradowalnych),- całkowita zawartość składników ulegających biodegradacji (odpady kuchenne, ogrodowe, papier,drewno) we frakcjach odpadów > 20 mm wynosi 39,7%, w tym 20,2% przypada na frakcję 20-80 mm(głównie odpady kuchenne i ogrodowe), 16,20 % na frakcję > 80 mm, pozostałą po wysortowaniuskładników surowcowych (głównie papieru i tektury), a tylko 3,3% stanowi wysortowany papier,- uwzględniając frakcję < 20 mm, całkowita masa składników ulegających biodegradacji stanowi ok.47,5% całej masy odpadów po wydzieleniu surowców i frakcji 20-80 mm do biostabilizacji, naskładowisko usuwa się frakcję ulegającą biodegradacji (we frakcji < 20 mm i > 80 mm) stanowiącą 24%

początkowej masy odpadów oraz ok. połowę całkowitej początkowej zawartości frakcji ulegającejbiodegradacji w odpadach surowych,- stabilizat frakcji 20-80 mm zawiera ok. 67% kompostu (oczyszczonej ustabilizowanej frakcjiulegającej biodegradacji) oraz 33% zanieczyszczeń, głównie mineralnych (szkło, kamienie, gruz).Należy zwrócić uwagę na możliwość dalszego przetwarzania otrzymanych frakcji, tj. wydzieleniakompostu ze stabilizatu (niskiej jakości lecz przydatnego do rekultywacji) przez jego przesiewanie iseparację szkła oraz folii, oraz przetworzenia pozostałej frakcji > 80 mm na paliwo zastępcze w procesachseparacji w strumieniu powietrza oraz suszenia.Zestawienie średnich zawartości frakcji ulegających biodegradacji w odpadach komunalnych zawieratabela 6.Tabela 6. Średnie zawartości substancji ulegających biodegradacji we frakcjach zmieszanychodpadów komunalnychFrakcja Zawartość substancjiulegającej biodegradacjijako % całkowitej masyzmieszanych odpadówkomunalnychZawartość substancji ulegającejbiodegradacji jako % całkowitejzawartości substancji ulegającejbiodegradacji w całej masie zmieszanychodpadów komunalnychdrobna < 20 mm 8 17średnia 20-80 mm 20 42,6gruba > 80 mm bezpapieru nadającego się dorecyklingu16 34papier z frakcji >80 mmnadający się dorecyklingu3 6,4Razem 47 100Aby zapewnić całkowite przetworzenie frakcji ulegających biodegradacji, zawartych w zmieszanychodpadach komunalnych, należałoby:- poddać biologicznej stabilizacji całą frakcję < 80 mm, a frakcję > 80 mm, po ewentualnymoddzieleniu czystego papieru i tektury do recyklingu, przetworzyć na paliwo zastępcze, albo- całą masę odpadów poddać biologicznemu suszeniu, a z otrzymanego tzw. suchego stabilizatuwydzielić frakcję palną z przeznaczeniem na paliwo zastępcze.Tabela 7 zawiera zestawienie efektywności różnych procesów wydzielania odpadów ulegających

biodegradacji z odpadów zmieszanych – do bilansu przyjęto uśrednione zawartości odpadów ulegającychbiodegradacji we frakcjach odpadów zmieszanych.Założono, że stabilizat jest na tyle ustabilizowany biologicznie, że pozostała w nim nierozłożonasubstancja organiczna może być traktowana jako nie ulegająca dalszej biodegradacji. Należy jednakpodkreślić, że konieczne jest jednoznaczne określenie wymaganych parametrów jakościowych stabilizatuz odpadów, aby uznać, że spełnia on wymagania pełnego przetworzenia odpadów ulegającychbiodegradacji, równoważnego przetworzeniu odpadów w procesie termicznym. Wymagania takiezostały opracowane m.in. w Niemczech i Austrii, zawarte były w projekcie dyrektywy UE o bioodpadach[2], powinny zostać jednoznacznie zdefiniowane także w Polsce dla umożliwienia jednolitego w skalikraju rozliczania poziomów redukcji odpadów ulegających biodegradacji.Tabela 7. Ubytek masy substancji ulegających biodegradacji w procesach sortowania i przetwarzaniazmieszanych odpadów komunalnychProcesy sortowania iprzetwarzaniaZmniejszenie składowaniasubstancji ulegającejbiodegradacji jako % całkowitejmasy zmieszanych odpadówkomunalnychZmniejszenie składowaniasubstancji ulegającejbiodegradacji jako % całkowitejzawartości substancji ulegającejbiodegradacji w całej masiezmieszanych odpadówkomunalnychStabilizacja frakcji 20-80 mm,recykling papieru z frakcji > 80mm. Składowanie stabilizatu,frakcji <20 mm i pozostałejfrakcji > 80 mm23 49Stabilizacja frakcji < 80 mm,recykling papieru z frakcji > 80mm. Składowanie stabilizatu ipozostałej frakcji > 80 mm31 66Stabilizacja frakcji < 80 mmrecykling papieru z frakcji > 80mm. Wytwarzanie paliwazastępczego z pozostałej frakcji> 80 mm. Składowanie tylkostabilizatu lub z wykorzystanieczęści stabilizatu do celówrekultywacyjnych

47 1005. PodsumowanieDla osiągnięcia brakujących poziomów zmniejszenia składowania odpadów ulegających biodegradacjinależy podjąć następujące działania:- organizacyjne i inwestycyjne (zakup pojemników, doposażenie sortowni) w zakresie selektywnegozbierania i recyklingu ok. 700 tys. Mg/a papieru i tektury do roku 2010 oraz dalszych 100 tys. Mg/a doroku 2013,- organizacyjne i inwestycyjne (budowa kompostowni polowych o wydajności ok. 200 tys. Mg/a do roku2010 i dalszych 40 tys. Mg/a do roku 2013, jeśli nie podda się odpadów odzyskowi energii) selektywnegozbierania i biologicznego przetwarzania (ok. 300 tys. Mg/a do roku 2010 i dalszych 40 tys. Mg/a do roku2013) oraz/lub wykorzystania odpadów zielonych i odpadów z placów targowych do wytwarzaniaenergii,- aktywne wspieranie przez gminy indywidualnego kompostowania odpadów kuchennych (roślinnych) iogrodowych na obszarach wiejskich, podmiejskich i peryferyjnych miast (edukacja ekologiczna,finansowanie lub dofinansowanie zakupu kompostowników ogrodowych itp.).- organizacja przez gminy i przedsiębiorców selektywnego zbierania odpadów kuchennych i ogrodowychna obszarach miejskich wraz z odbieraniem tych odpadów do biologicznego przetwarzania w procesachfermentacji i kompostowania. Wykorzystanie niedociążonych komór fermentacyjnych oczyszczalniścieków do przetwarzania odpadów kuchennych i ogrodowych. Budowa kompostowni odpadówzbieranych selektywnie przy istniejących składowiskach oraz sortowniach. Wymagana wydajnośćinstalacji przetwarzania odpadów zbieranych selektywnie wynosi ok. 465 tys. Mg/a w roku 2010 i ok. 650tys. Mg/a w roku 2013. Aktualnie, praktycznie brak jest w kraju instalacji do przetwarzania selektywniezbieranych odpadów kuchennych i ogrodowych.- zapewnienie przez gminy i przedsiębiorców wraz z organizacjami społecznymi i charytatywnymiskutecznego zbierania odzieży, w tym odzieży z włókien naturalnych, z przeznaczeniem do dalszegoużytkowania lub odzysku np. na czyściwa (odzieży nie nadającej się do użytku).- budowa regionalnych instalacji termicznego i mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanychodpadów komunalnych dla zapewnienia łącznej wydajności czynnych i budowanych instalacji ok. 1190tys. Mg/a w roku 2010 oraz ok. 2533 tys. Mg/a w roku 2013. Brakujące wydajności wynoszą łącznie ok.500 tys. Mg/a do roku 2010 i ok. 1800 tys. Mg/a do roku 2013. Biorąc pod uwagę realizowane orazprzygotowywane w kraju inwestycje, szacuje się do roku 2010 zrealizowane będą instalacje o łącznej

wydajności ok. 300 tys. Mg/a, pozostają zatem brakujące wydajności ok. 200 tys. Mg/a dla roku 2010 i1500 tys. Mg/a dla roku 2013.6. Bibliografia[1] Uchwała nr 23 Rady Ministrów z dnia 29grudnia 2006 r. w sprawie uchwalenia Krajowego planugospodarki odpadami 2010. (M.P. nr 90, poz. 946).[2] Die biologische Behandlung von Bioabfällen. Zweiter Entwurf. European Commision. Brussel,12.02.2001.

http://www.pzits-cedeko.com.pl/referaty/Ryszard_Szpadt.pdf

2.3.4. Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne

Zapobieganie powstawaniu, źródła powstawania, ilości wytworzone i zagospodarowane

Ze względu na różnorodność odpadów ulegających biodegradacji innych niż komunalne, są stosowane różne metody zapobiegania powstawaniu tych odpadów. Szczególne znaczenie ma modernizacja istniejących technologii.Do odpadów ulegających biodegradacji innych niż komunalne zalicza się 65 rodzajów odpadów zakwalifikowanych ze względu na źródło pochodzenia m.in. do następujących grup:

grupy 02 - odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności (30 rodzajów odpadów z podgrup: 02 01, 02 03, 02 03, 02 04, 02 05, 02 06 i 02 07), 

grupy 03 - odpady z przetwórstwa drewna oraz produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury (10 rodzajów odpadów z podgrup: 03 01 i 03 03),

grupy 04 - odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego (6 rodzajów odpadów z podgrup: 04 01 i 04 02),

grupy 19 - odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych (13 rodzajów odpadów z podgrup: 19 06, 19 08, 19 09 i 19 12).

Właściwości fizyczne i skład chemiczny odpadów ulegających biodegradacji z sektora przemysłowego są bardzo zróżnicowane i zależą od miejsca powstawania odpadów, rodzajów użytych surowców oraz warunków technologicznych prowadzenia procesu. Z kolei odpady wytwarzane w poszczególnych sektorach przemysłu z reguły charakteryzują: jednorodność i stabilność oraz zbliżone właściwości fizyczne i chemiczne.

Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa, przetwórstwa żywności (grupa 02)

Tabela 11 zawiera zestawienie danych o produkcji wędlin i cukru w latach 2004-2008.

Tabela 1. Produkcja wybranych wyrobów (tys. Mg)Produkcja 2004 2005 2006 2007 2008

wędliny, tys. Mg 856 756 826 845 899

cukier, tys. Mg 1999 2033 1574 1857 1397

W branży spożywczej następuje regularny spadek całkowitej masy wytwarzanych odpadów (w 2006 r. duży wpływ przemysłu cukrowniczego, a następnie w roku 2008 częściowo wpływ kryzysu gospodarczego).

Znaczny wzrost masy odpadów wystąpił w przetwórstwie mięsa, owoców i warzyw, wyrobów tytoniowych, a także produkcji napojów, niezależnie od kryzysu gospodarczego. Bardzo duży spadek masy odpadów w przemyśle cukrowniczym w roku 2006 wiązał się z zamknięciem wielu cukrowni (76 cukrowni czynnych w roku 2000, 43 – w roku 2004 i 19 cukrowni w roku 2008), co było konsekwencją zmniejszenia limitów produkcji cukru przez Komisję Europejską (z 1672 tys. Mg w roku 2005/2006 do 1406 tys. Mg w roku 2009/2010), a w 2008 roku wpływ miał także kryzys ekonomiczny. Głównym rodzajem odpadów w przemyśle cukrowniczym są wysłodki, wykorzystywane na cele paszowe. W 2008 r. znaczący odsetek odpadów grupy 02 został wykorzystany, głównie na cele paszowe i nawozowe.

Tabela 2. Masa odpadów ulegających biodegradacji z grupy 02 wytworzonych w latach 2004, 2006 i 2008, w podziale na rodzaje i podgrupy

Lp.Kod

odpaduNazwa odpadu

Masa odpadów ulegających biodegradacji innych niż komunalne, w tys. Mg, wytworzonych w latach2004 2006 2008

1 02 01 02 Odpadowa tkanka zwierzęca 31,2 21,0 3,12 02 01 03 Odpadowa masa roślinna 21,9 40,8 53,23 02 01 06 Odchody zwierzęce 212,3 234,2 387,84 02 01 07 Odpady z gospodarki leśnej 0,0 0,1 0,05 02 01 83 Odpady z upraw hydroponicznych 0,0 0,0 0,0

02 01Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, leśnictwa, łowiectwa i rybołówstwa

265,4 296,1 444,1

6 02 02 01 Odpady z mycia i przygotowania surowców 4,2 36,9 28,27 02 02 02 Odpadowa tkanka zwierzęca 265,8 653,5 523,18 02 02 03 Surowce i produkty nienadające się do spożycia i przetwórstwa 22,4 30,1 35,49 02 02 04 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 31,5 32,3 29,310 02 02 82 Odpady z produkcji mączki rybnej 0,0 0,0 0,0

02 02Odpady z przygotowania i przetwórstwa produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego Inne nie wymienione odpady

323,9 752,8 616,0

11 02 03 01Szlamy z mycia, oczyszczania, obierania, odwirowywania i oddzielania surowców

58,1 62,5 67,2

12 02 03 03 Odpady poekstrakcyjne 0,0 274,2 236,413 02 03 04 Surowce i produkty nie nadające się do spożycia i przetwórstwa 6,0 25,6 15,114 02 03 05 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 26,7 25 49,7

15 02 03 80Wytłoki, osady i inne odpady z przetwórstwa produktów roślinnych (z wyłączeniem 02 03 81)

211,1 254,8 379,6

16 02 03 81 Odpady z produkcji pasz roślinnych 0,0 1,2 0,017 02 03 82 Odpady tytoniowe 3,1 4,6 5,9

02 03Odpady z przygotowania, przetwórstwa produktów i używek spożywczych oraz odpady pochodzenia roślinnego (z wyłączeniem 02 07)

305,0 647,9 753,9

18 02 04 03 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 0,2 2,1 0,019 02 04 80 Wysłodki 4228,6 3221,7 1707,3

02 04 Odpady z przemysłu cukrowniczego 4228,8 3223,8 1707,3

20 02 05 01 Surowce i produkty nieprzydatne do spożycia oraz przetwarzania 63,9 99,6 6,021 02 05 02 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 21,7 22,4 17,222 02 05 80 Odpadowa serwatka 807,2 963,6 933,6

02 05 Odpady z przemysłu mleczarskiego 892,8 1085,6 956,823 02 06 01 Surowce i produkty nieprzydatne do spożycia oraz przetwarzania 6,6 10,1 9,724 02 06 03 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 0,0 0,0 0,025 02 06 80 Nieprzydatne do wykorzystania tłuszcze spożywcze 0,0 0,0 0,0

02 06 Odpady z przemysłu piekarniczego i cukierniczego 6,6 10,1 9,726 02 07 01 Odpady z mycia, oczyszczania i mechanicznego rozdrabniania surowców 15,7 28,5 13,727 02 07 02 Odpady z destylacji spirytualiów 6,7 0,0 0,028 02 07 04 Surowce i produkty nieprzydatne do spożycia i przetwórstwa 3,6 0,9 0,929 02 07 05 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 1,5 3,2 4,730 02 07 80 Wytłoki, osady moszczowe i pofermentacyjne, wywary 674,3 1023,2 1113,2

02 07Odpady z produkcji napojów alkoholowych i bezalkoholowych (z wyłączeniem kawy, herbaty i kakao)

701,8 1055,8 1132,5

Do najważniejszych problemów w gospodarce odpadami z grupy 02 należą: rozproszenie źródeł powstawania odpadów, sezonowość wytwarzania dużej ilości odpadów (tryb kampanii), brak ekonomicznego uzasadnienia dla stosowania procesów odzysku dla części rodzajów odpadów z tej grupy oraz trudności z transportem na większe odległości.

Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury (grupa 03)

Produkcja tarcicy drzewnej (tab. 13), a także wytwarzanie odpadów z produkcji drewna i wyrobów z drewna (tab. 14) były ze sobą ściśle skorelowane w latach 2004-2008.

Tabela 3. Produkcja tarcicy oraz papieru i tektury w latach 2004 oraz 2006-2008Produkcja 2004 2006 2007 2008

Tarcicy, dam3 3164 3607 4417 3786

papieru i tektury, tys. Mg 2635,2 2857,1 3004,8 3043,8

W latach 2004-2007 miał miejsce stały wzrost produkcji tarcicy oraz masy wytwarzanych odpadów, natomiast w roku 2008 nastąpiło zmniejszenie obydwu wskaźników, co wiązało się z kryzysem w branży meblarskiej i znacznym zmniejszeniem produkcji oraz eksportu mebli. Zdecydowana większość odpadów poddana jest odzyskowi.

Tabela 4. Masa odpadów ulegających biodegradacji z grupy 03 wytworzonych w latach 2004, 2006 i 2008, w podziale na rodzaje i podgrupy

Lp.Kod

odpaduNazwa odpadu

Masa odpadów ulegających biodegradacji innych niż komunalne, w tys. Mg, wytworzonych w latach2004 2006 2008

1 03 01 01 Odpady kory i korka 379,9 379,8 297,1

2 03 01 05Trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa i fornir inne niż wymienione w 03 01 04

1119,0 1640,7 1834,9

3 03 01 82 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 6,6 6,6 12,103 01 Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli 1505,5 2027,1 2144,1

4 03 03 01 Odpady z kory i drewna 319,7 343,2 328,55 03 03 02 Osady i szlamy z produkcji celulozy metodą siarczynową 8,5 13,6 14,06 03 03 05 Szlamy z odbarwiania makulatury 60,9 64,1 72,07 03 03 07 Mechanicznie wydzielone odrzuty z przeróbki makulatury i tektury 53,1 57,7 73,88 03 03 08 Odpady z sortowania papieru i tektury przeznaczone do recyklingu 36,5 80,6 148,0

9 03 03 10Odpady z włókna, szlamy z włókien, wypełniaczy i powłok z mechanicznej separacji

41,8 60,5 68,6

10 03 03 11 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 4,3 51,0 55,1

03 03Odpady z produkcji oraz z przetwórstwa masy celulozowej, papieru i tektury

524,8 670,7 760

Do najważniejszych problemów w gospodarce tymi odpadami należy duże uwodnienie niektórych rodzajów odpadów (np. osadów ściekowych), utrudniające ich unieszkodliwianie i odzysk. Jest składowany duży procent odpadów z podgrupy 03 03.

Odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego (grupa 04)

W latach 2002-2008 nastąpił znaczny spadek ilości wytwarzanych odpadów z grupy 04. Spadek ten spowodowany był zmniejszeniem produkcji w przemysłach skórzanym, futrzarskim i tekstylnym wskutek upadku wielu przedsiębiorstw, niewytrzymujących konkurencji tanich towarów z Chin i innych krajów azjatyckich, a także europejskich.

Tabela 5. Masa odpadów ulegających biodegradacji z grupy 04 wytworzonych w latach 2004, 2006 i 2008, w podziale na rodzaje i podgrupy

Lp.Kod

odpaduNazwa odpadu

Masa odpadów ulegających biodegradacji innych niż komunalne, w tys. Mg, wytworzonych w latach2004 2006 2008

1 04 01 06Osady zawierające chrom, zwłaszcza z zakładowych oczyszczalni ścieków

5,4 1,4 1,2

2 04 01 07Osady nie zawierające chromu, zwłaszcza z zakładowych oczyszczalni ścieków

0,9 1,6 1,0

04 01 Odpady z przemysłu skórzanego i futrzarskiego 6,3 3,0 2,23 04 02 10 Substancje organiczne z produktów naturalnych (np. tłuszcze, woski) 0,0 0,0 0,04 04 02 20 Odpady z zakładowych oczyszczalni ścieków 1,1 0,7 0,15 04 02 21 Odpady z nieprzetworzonych naturalnych włókien tekstylnych 1,2 0,3 0,16 04 02 22 Odpady z przetworzonych naturalnych włókien tekstylnych 3,5 3,3 3,6

04 02 Odpady z przemysłu tekstylnego 5,8 4,3 3,8

Do najważniejszych problemów w gospodarce tymi odpadami należą: nieprawidłowości występujące w małych zakładach, w których powstają odpady ciekłe, w niewystarczającym stopniu zneutralizowane i odprowadzane nielegalnie do środowiska oraz składowanie dużej części odpadów.

Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i do celów przemysłowych (grupa 19), poza komunalnymi osadami ściekowymi

Do grupy 19 zalicza się m.in. odpady z tlenowej i beztlenowej fermentacji odpadów stałych oraz odpady z oczyszczalni ścieków i stacji uzdatniania wody.

Tabela 6. Masa odpadów ulegających biodegradacji z grupy 19 wytworzonych w latach 2004, 2006 i 2008, w podziale na rodzaje i podgrupy

Lp.Kod

odpaduNazwa odpadu

Masa odpadów ulegających biodegradacji innych niż komunalne, w tys. Mg, wytworzonych w latach2004 2006 2008

1 19 06 04Przefermentowane odpady z beztlenowego rozkładu odpadów komunalnych

31,4 27,5 4,6

2 19 06 06Przefermentowane odpady z beztlenowego rozkładu odpadów zwierzęcych i roślinnych

0,0 19,5 41,8

19 06 Odpady z beztlenowego rozkładu odpadów 31,4 47,0 46,43 19 08 01 Skratki 27,7 27,6 45,74 19 08 02 Zawartość piaskowników 49,7 52,2 48,6

5 19 08 09Tłuszcze i mieszaniny olejów z separacji olej/woda zawierające wyłącznie oleje jadalne i tłuszcze

3,7 3,5 7,3

6 19 08 12 Szlamy z biologicznego oczyszczania ścieków przemysłowych 150,0 68,2 25,9

19 08Odpady z oczyszczalni ścieków nieujęte w innych grupach (poza 19 08 05)

231,1 151,5 127,5

7 19 09 01 Odpady stałe ze wstępnej filtracji i skratki 1,9 0,9 2,58 19 09 02 Osady z klarowania wody 2070,1 1789,3 2188,9

19 09 Odpady z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych 2072 1790,2 2191,49 19 12 01 Papier i tektura 38,7 58,6 49,210 19 12 07 Drewno inne niż wymienione w 19 12 06 0,8 3,0 4,211 19 12 08 Tekstylia z włókien naturalnych 9,9 7,3 0,0

12 19 12 12Inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z mechanicznej obróbki odpadów

20,2 116,7 385,8

19 12Odpady z mechanicznej obróbki odpadów (np. obróbki ręcznej, sortowania, zgniatania, granulowania) nie ujęte w innych grupach

69,6 185,6 439,2

Do najważniejszych problemów w gospodarce tymi odpadami należą: różnorodność i zmienność właściwości wytwarzanych odpadów, masowość wytwarzania, duży procent składowanych odpadów (np. w podgrupach 19 08 oraz 19 09).

Istniejący system zagospodarowania

System opiera się na odpowiedzialności wytwórców odpadów, za ich właściwe zagospodarowanie.

Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne, były przede wszystkim, poddawane odzyskowi (tab. 17).

Tabela 7. Masa odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych oraz poddanych odzyskowi, unieszkodliwionych, magazynowanych i nagromadzonych w grupach 02, 03, 04 i 19 (bez 19 08 05) w latach 2004, 2006 i 2008

Lp.Kod

odpadu

Odpady wytworzonew ciągu roku

Unieszkodliwione

Magazyno-wane

czasowo

Dotychczas

składowa-ne (nagro-madzone) na składo- wiskach własnych

ogółempoddane

odzyskowirazem termicznie

komposto-wane

Składowane na składowiskach

własnych i innych

w inny sposób

w tys. Mg,1 2004 11167,7 8672,4 2326,0 157,6 32,8 224,8 1878,5 169,6 7400,42 2006 11951,5 9725,3 2083,2 178,0 33,6 234,9 1583,5 185,3 2553,53 2008 11329,0 8395,9 2618,3 213,8 62,5 478,5 1864,3 249,9 2860,7

3.1. Odpady komunalne, w tym ulegające biodegradacjiPrognozowane ilości wytwarzanych odpadów komunalnych w kraju, komunalnych odpadów ulegających biodegradacji oraz ilości komunalnych odpadów ulegających biodegradacji dopuszczone do składowania w latach 2011-2022 przedstawiono na rysunku 8.

12528 12835 1303513609

1426514729

776175747287701569336800

15331533219021902190

3285

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

2011 2013 2014 2016 2020 2022

[tys.

Mg

]

Prognoza w ytw arzania odpadów komunalnych

Prognoza ilości w ytw orzonych odpadów ulegających biodegradacji

Ilość komunalnych odpadów ulegających biodegradacji dopuszczonych do składow ania

Rysunek 1. Prognozowane ilości wytwarzanych odpadów komunalnych, w tym odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w latach 2011-2022

Oczekuje się wzrostu ilości wytwarzanych odpadów w przeliczeniu na jednego mieszkańca do poziomu 329 kg/M w 2013 r. i 377 kg/M w 2020 r. i ilości wytwarzanych odpadów z tempem od 1,2 do 1,6% rocznie.W tabeli 26 przedstawiono prognozowane ilości wytwarzanych 4 frakcji odpadów komunalnych, a mianowicie papieru i tektury, szkła, metali i tworzyw sztucznych w latach 2011-2022.

3.1.1. Prognozowane zmiany w zakresie rozwiązań organizacyjnych i techniczno-technologicznychPrzewiduje się, że będzie następować:

bardzo intensywny rozwój selektywnego zbierania oraz sortowania selektywnie zebranych odpadów komunalnych, m.in. w związku z koniecznością zapewnienia poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu w wysokości 50% w stosunku do co najmniej papieru i tektury, szkła, tworzyw sztucznych i metali z gospodarstw domowych w 2020 r.,

przyspieszenie działań w zakresie tworzenia ponadgminnych i gminnych systemów odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych ze szczególnym uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji,

budowa regionalnych zakładów zagospodarowania odpadów komunalnych, obejmujących instalacje do mechaniczno-biologicznego lub termicznego przekształcania odpadów (w zależności od wielkości regionu),

zmniejszenie liczby składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których składowane są odpady komunalne, ze względu na zamykanie składowisk niespełniających wymagań, (termin dostosowania upłynął w dniu 31 grudnia 2009 r.). Marszałek województwa oraz Regionalny dyrektor ochrony środowiska mają obecnie możliwość zamykania składowisk z urzędu i są zobowiązani wykorzystywać ten mechanizm prawny.

3.3.4. Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne

Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa, przetwórstwa żywności (grupa 02)

Prognozuje się, że w następnych latach zostanie odbudowana produkcja przemysłu spożywczego na średnim poziomie lat 2007/2008. Przy takim założeniu masa odpadów ulegających biodegradacji w tej grupie wzrośnie z 5639 tys. Mg w roku 2008 do 6900 tys. Mg w roku 2022 (tab. 33)

Tabela 8. Prognoza wytwarzania odpadów ulegających biodegradacji innych niż komunalnych z grupy 02

Nazwa odpadów

Masa wytwarzanych odpadów, w latach ( tys. Mg)

2011 2014 2017 2020 2022

Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności, ulegające biodegradacji

6051,7 6362,5 6602,1 6791,4 6899,5

Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury (grupa 03)

Prognozuje się dalszy wzrost masy wytwarzanych odpadów ulegających biodegradacji z grupy 03 (tab. 34)

Tabela 9. Prognoza wytwarzania odpadów ulegających biodegradacji innych niż komunalnych z grupy 03

Nazwa odpadówMasa wytwarzanych odpadów,

w latach (w tys. Mg)

2011 2014 2017 2020 2022

Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury, ulegające biodegradacji

3027,9 3182,2 3300,2 3392,0 3444,1

Projekt z dnia 30 lipca 2010 r.

Krajowy plan gospodarki odpadami 2014