137
1 Matyu Osirizir Akar Aghuim Akar Faragha Zuim Matyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faragha zui. Egha akɨnafarir 4 plan kaba, da Iesusɨn akar aghuim mɨgɨa, egha dughiar Iesus nguazimɨn ikiava amir bizir otivizibagh eghari. Matyun akɨnafarim, a Maria Iesus batezir dughiamɨn otivizir bizibagh egharava, egha ghua dughiar me Iesus mɨsoghezɨ an aremezimɨn tu. Egha a ua mozimɨn dɨkav- igha, uan adarazi ategha Godɨn Nguibamɨn ghuavanabo. Ezɨ bizir ekiar mam Matyu anekakaghasa, a kamakɨn, Iesus bizir God fomɨra dɨkɨrizir akamɨn dagh amigha gɨfa. Me Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Ghurimɨn da osirizɨ, da iti. God akam akɨrigha ghaze, a Israelba ua me inisɨ gumazitam amadaghtɨ a izam. Ezɨ akɨnafarir kam kamaghɨn en aka, Iesus a gumazir kamra. Egha Matyun akɨnafarir otevir avɨravɨrir mabar, akaba kamaghɨn en mɨgɨa ghaze, bizir Iesus amiziba, da bar mɨgɨrɨgɨar Godɨn akam nɨgha izir gumaziba fomɨra mɨkemezir akabar mɨraram otogha gɨfa. Nɨ gansɨ Matyu 1:22-23, 2:4-6, 2:14-15, 2:23, 4:13-16, 8:16- 17, 12:15-21, 13:34-35, 21:2-5, 21:16, 26:24, 26:31, 26:54, 27:6-10. Ezɨ bizir ekiar igharazir mam, Matyun akɨnafarim a mɨgei, a God Bizibar Ativamin Dughiam mɨgei. God kam- aghɨn ifonge, Iesusɨn ingangarimɨn a bar gumazamizibar atɨrivimɨn ikiasa, eghtɨ gumazamiziba bar an ifongiamɨn gɨn mangam. Ezɨ Matyun akɨnafarimɨn aven, Iesus mɨkemezɨr akar ruarir 5 pla, da iti. Faragha zuim, a sapta 5 ko 6 ko 7ɨn iti, ezɨ akar Iesus mɨghsɨar mam gisɨn ikia, mɨkemeziba an iti. Ezɨ akar kam a guizbangɨra God gumazamizibar arazibar

MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

1

Matyu Osirizir Akar AghuimAkar Faragha Zuim

Matyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribarfaragha zui. Egha akɨnafarir 4 plan kaba, da Iesusɨn akaraghuim mɨgɨa, egha dughiar Iesus nguazimɨn ikiava amirbizir otivizibagh eghari.

Matyun akɨnafarim, a Maria Iesus batezir dughiamɨnotivizir bizibagh egharava, egha ghua dughiar me Iesusmɨsoghezɨ an aremezimɨn tu. Egha a ua mozimɨn dɨkav-igha, uan adarazi ategha Godɨn Nguibamɨn ghuavanabo.

Ezɨ bizir ekiar mam Matyu anekakaghasa, a kamakɨn,Iesus bizir God fomɨra dɨkɨrizir akamɨn dagh amigha gɨfa.Me Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Ghurimɨn da osirizɨ, da iti. Godakam akɨrigha ghaze, a Israelba ua me inisɨ gumazitamamadaghtɨ a izam. Ezɨ akɨnafarir kam kamaghɨn en aka,Iesus a gumazir kamra. Egha Matyun akɨnafarir oteviravɨravɨrir mabar, akaba kamaghɨn en mɨgɨa ghaze, bizirIesus amiziba, da bar mɨgɨrɨgɨar Godɨn akam nɨgha izirgumaziba fomɨra mɨkemezir akabar mɨraram otogha gɨfa.Nɨ gansɨ Matyu 1:22-23, 2:4-6, 2:14-15, 2:23, 4:13-16, 8:16-17, 12:15-21, 13:34-35, 21:2-5, 21:16, 26:24, 26:31, 26:54,27:6-10.

Ezɨ bizir ekiar igharazir mam, Matyun akɨnafarim amɨgei, a God Bizibar Ativamin Dughiam mɨgei. God kam-aghɨn ifonge, Iesusɨn ingangarimɨn a bar gumazamizibaratɨrivimɨn ikiasa, eghtɨ gumazamiziba bar an ifongiamɨngɨn mangam.

Ezɨ Matyun akɨnafarimɨn aven, Iesus mɨkemezɨr akarruarir 5 pla, da iti. Faragha zuim, a sapta 5 ko 6 ko 7ɨn iti,ezɨ akar Iesus mɨghsɨar mam gisɨn ikia, mɨkemeziba an iti.Ezɨ akar kam a guizbangɨra God gumazamizibar arazibar

Page 2: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 1:1 2 MATYU 1:5

en aka. Namba 2ɨn akar ruarim, a sapta 10ɨn iti. Kar akarIesus uan suren gumazibagh anɨngizim. Dughiar kam, memangɨva Iesusɨn akam gumazamizir igharazibav kɨmasa,ezɨ Iesus me mangɨ damuamin bizibav gei.

Ezɨ namba 3ɨn akar ruarim, a sapta 13ɨn iti, Iesus GodBizibagh Ativamin Dughiamɨn akar isɨn zuimɨn gumaza-mizibav gei. Ezɨ namba 4ɨn akar ruarim, a sapta 18ɨn iti,Iesus gumazamizir guizbangɨra an suren gumazibar itirarazibar gun mɨgei. Egha namba 5ɨn akar ruarim, a sapta24 ko 25ɨn iti, Iesus dughiar abuananamɨn bizibar gunmɨgei.

Akɨnafarir kam uabɨ, gumazir akɨnafarim osirizimɨngun mɨkemezir puvatɨ. Akɨnafarir kam kamaghɨn ziarkam ini, Matyu Osirizir Akar Aghuim. Guizbangɨra, megumazir dagɨaba isir Matyu, a gɨnɨghnɨsi. (Mt. 9:9-13ɨngan.)

Iesus nguazir kamɨn oto(Sapta 1:1-4:16)Iesusɨn inaziba ko ovavibar ziaba(Luk 3:23-38)

1 Kar Krais Iesusɨn inaziba ko ovavibar eghaghanim.Iesus a Devitɨn ovavim. Ezɨ Devit Abrahamɨn ovavim.2 Abraham Aisakɨn afeziam. Ezɨ Aisak, Jekopɨn afeziam.Ezɨ Jekop Juda ko an aveghbuabar afeziam.* 3 Ezɨ Juda,Peres ko Seran afeziam. Aningɨn amebam Tamar. EzɨPeres Hesronɨn afeziam, Ezɨ Hezron, Ramɨn afeziam.4 Ezɨ Ram Aminadapɨn afeziam, Ezɨ Aminadap Nasonɨnafeziam; Ezɨ Nason Salmonɨn afeziam. 5Ezɨ Salmon Boasɨnafeziam. An amebam Rahap. Ezɨ Boas Obetɨn afeziam,1:1: Stt 22:18, 1 Sto 17:11 * 1:2: (1:2) Juda uan aveghbuaba ko, me Israelɨnikɨzir 12 plan inaziba. 1:3: Stt 38:29-30, Rut 4:18-22

Page 3: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 1:6 3 MATYU 1:17an amebam Rut. Ezɨ Obet Jesin afeziam, Ezɨ Jesi AtrivimDevitɨn afeziam.

6 Ezɨ Devit Solomonɨn afeziam, an amebam Urianamuim.† 7 Ezɨ Solomon Rehoboamɨn afeziam. Ezɨ Re-hoboam Abiyan afeziam, Ezɨ Abiya Asan afeziam. 8Ezɨ AsaJehosafatɨn afeziam. Ezɨ Jehosafat Jehoramɨn afeziam. EzɨJehoram Usian afeziam. 9 Ezɨ Usia Jotamɨn afeziam. EzɨJotam Ahasɨn afeziam. Ezɨ Ahas Hesekian afeziam. 10 EzɨHesekia Manasen afeziam. Ezɨ Manase Emonɨn afeziam.Ezɨ Emon Josaian afeziam. 11 Ezɨ Josaia Jehoiakin ko anaveghbuar mabar afeziam. Dughiar kamɨn Israelba ghuaBabilonɨn kalabusɨn ghue.

12 Ezɨ me Babilonɨn kalabusɨn ghuezɨ, gɨn JehoiakinSealtielɨn afeziam. Ezɨ Sealtiel Serubabelɨn afeziam. 13 EzɨSerubabel Abiutɨn afeziam. Ezɨ Abiut Eliakimɨn afeziam.Ezɨ Eliakim Asorɨn afeziam. 14 Ezɨ Asor Sadokɨn afeziam.Ezɨ Sadok Akimɨn afeziam. Ezɨ Akim Eliutɨn afeziam. 15EzɨEliut Eleasarɨn afeziam. Ezɨ Eleasar Matanɨn afeziam. EzɨMatan Jekopɨn afeziam. 16 Ezɨ Jekop Josepɨn afeziam, aMarian pam.

Ezɨ Maria Iesus bate, ezɨ me ziar kam Krais a gatɨ. AGumazir God Uam E Iniasa Mɨsevezim. 17Kamaghɨn Abra-hamɨn dughiamɨn ikegha ghua Atrivim Devitɨn dughi-amɨn tu, 14 plan ovaviba otifi. Ezɨ Devitɨn dughiamɨnikegha ghua dughiar Israelba Babilonɨn nguibamɨn Kal-abusɨn ikezim, 14 plan ovaviba otifi. Ezɨ dughiar mekalabusɨn ikezimɨn ikegha ghua God Uam E Iniasa Mɨ-sevezir Gumazim, Kraisɨn dughiamɨn tuzim, uaghan 141:6: 2 Sml 12:24 † 1:6: (1:6) Amizir ziar kagh otiviziba, Israelian amiziba

puvatɨ. Me Israelɨn gumazibar iti. Tamar ko Rahap aningKenanɨn amizimning. Rut, a Moabɨn amizim. BetsebaSolomonɨn amebam uabɨra Israelɨn amizim. A faraghaUrian ike, Uria Hititɨn gumazim. 1:7: 1 Sto 3:10-16 1:11:2 Kin 24:14-15, 1 Sto 3:15, 2 Sto 36:10, Jer 27:20 1:12: Esr 3:2

Page 4: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 1:18 4 MATYU 1:25

plan ovaviba otifi.Maria Krais Iesus bate, a God Uam E Iniasa Mɨsevezir

Gumazim(Luk 2:1-7)

18 Krais Iesus otozir eghaghanimra kara, a God Uam eIniasaMɨsevezir Gumazim. An amebamMaria, me Josepɨnikiasa a ginaba. Egha aning tɨghar uaning inigh ikiasavaamima, Maria navim asangi. Godɨn Duamra borim agatɨ. 19 Ezɨma Josep Godɨn damazim derazir gumaziman averara Maria ataghraghasa nɨghnɨsi. An azenimɨnMaria aghumsɨzim a danɨngan aghua. 20 Egha a kam-aghɨn nɨghnɨgha itima Ekiamɨn enselɨn mam irebamɨnkamaghɨn amɨgei, “Josep, nɨ Devitɨn ovavim, nɨ atiatinganmarkɨ. Nɨ Maria inigh an ikɨ. A navim asangizir borim,a Godɨn Duam da ize. 21 An otarim bateghtɨma, eghtɨa uan gumazamizibar arazir kuraba gɨn amadagh menakurvagham. Kamaghɨn nɨ ziam Iesus a datɨgh.”‡

22 Arazir kabanagh kamaghɨn otiva, egha Godɨn akaminigha izir gumazir mamɨn mɨgɨrɨgɨamɨn mɨraram otifi.23 A kamagh mɨkeme, “Amizir gumazitam ko akuizir pu-vatɨzim navim asegh, otaritam bategham. Eghtɨ me ziarkamEmanuel a darɨgham, ziar kamɨnmɨngarimkara, ‘Gode ko iti.’ ” 24 Ezɨ Josep daguraguimɨn dɨkavigha, Ekiamɨnensel irebamɨn aven a mɨkemezɨ moghɨn, ghua Mariainigha an iti. 25 A poroghamiba uari isava akuir arazitamMaria gamizir puvatɨgha, ghua an otarim bate. Ezɨ a ziamIesus a isa a gatɨ.1:18: Lu 1:27, 1:35 1:19: Lo 24:1 1:21: Lu 1:31, 2:21, Ap 4:12,

13:23, 13:38 ‡ 1:21: (1:21) Ziam Iesus Hibrun akamɨn bar roghɨramɨgɨrɨgɨar kam, “Ekiam, a gumazamiziba ua me iniamingumazim.” Ziam Iesus Grighɨn akam. Me Hibrun akamIesus, Josua a garɨsi. 1:23: Ais 7:14 1:25: Lu 2:7, 2:21

Page 5: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 2:1 5 MATYU 2:82

Saghon itir fofozir gumaziba Iesus bagha ize1 Maria Distrigh Judian aven itir nguibam Betlehemɨn

Iesus bate. Dughiar kamɨn Herot, Atrivimɨn iti. AmebamIesus batezɨma fofozir gumazir maba aruem anadi naghɨnikegha Jerusalemɨn ize.* 2 Egha me kamaghɨn azai, “BorirJudabar Atrivimɨn ikiamim, amebam a batezɨ a managhiti? E an gun mɨgeir mɨkovezim aruem anadi naghɨn anganigha an ziam fasa izi.” 3 Ezɨ Herot akar kam bareghaan dɨghorim a bɨra. Ezɨ Jerusalemɨn itir darazi uaghankamaghɨn ami. 4 Egha Herot ofa gamir gumazir ekiaba koJudan arazibagh fozir gumazibar diagha me akuvagha ka-maghɨnmen azai, “God Uam E Iniasa Mɨsevezir Gumazim,an amebam managh a batam?” 5 Ezɨ me ghaze, “JudianDistrighɨn aven itir nguibam Betlehemɨn, an amebam abatam. E bizir kam kamaghɨn a gɨfo, Godɨn akam inighaizir gumazimɨn osizirim kamaghɨn iti,6 ‘Nɨ Betlehem, nɨ Judan nguazimɨn aven iti.Nɨ Judabar nguibar ekiabar tongɨn uaghan ziam iti,

nɨn aven atrivir ekiatam azenim giram,egh a nan gumazamiziba Israelbagh

ativagham.’ ”7 Ezɨ Herot averara aruem anadi naghɨn izezir gumaz-

ibar diagha mɨkovezim otozir dughiam bagha men azai.A me faraghavɨra mɨkovezimɨn apizir dughiam gɨfogha,8 egha me isa Betlehemɨn me amadagha kamaghɨn memɨgei, “Ia mangɨ borim bativsɨ deraghvɨra rui. Ia a* 2:1: (2:1) Atrivim Herot Judia ko Judian boroghɨn itir distrigh bargari. Herot Atrivimɨn ikia, uaghan Romɨn Atrivir EkiamSisarɨn apemɨn iti. 2:2: Num 24:17 2:6: Mai 5:2, Jo 7:42

Page 6: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 2:9 6 MATYU 2:15batoghɨva ua na bagh mɨgɨrɨgɨam amadagh. Eghtɨ kɨuaghan mangɨ, an ziam fam.”

9MeHerot baregha zuimamɨkovezir me faragha aruemanadi naghɨn ganizim, men faragha ghua borim itir dan-ganim batogha a gisɨrara iti.† 10Memɨkovezimɨn ganighabar akonge. 11 Egha me dɨpenimɨn aven ghua borimbato, a uan amebam Maria ko. Me tevibar pɨrigha avighaghuaghira borimɨn ziam fe. Egha me uan mɨtariba kuighabizir aghuir a bagha inigha izezibar an ekarim gami. Megol ko mughuriar aghuim itir borem ko avir mɨgharirmuguriar aghuim gamim da isava a ganɨngi.

12 Ezɨ God irebamɨn me batogha Herot bagh ua manganme anogoroke. Ezɨ me tuavir igharazimɨn uamategha uannguibamɨn ghue.

Josep ko Maria borim inigha Isipɨn zui13 Fofozir gumaziba ghuezɨma Ekiamɨn enselɨn mam

irebamɨn Josep batogha amɨgɨa ghaze, “Nɨ dɨkavigh boriminiva an amebam sara inighɨva ia arɨ Isipɨn mangɨ. Herotborim bagh ruiva amɨsueghtɨ an aremeghasa. Kamaghɨnamizɨ ia mangɨ maghɨra ikɨ mangɨtɨ, dughiar kɨ ua nɨmɨkɨmamim.” 14 Ezɨma Josep dɨkavigha borim isa anamebam inigha me dɨmagarir kamra Isipɨn ghue. 15 EghaJosep Isipɨn ikia ghua, dughiar Herot ovengezim. Arazirkabanagh otiva Ekiamɨn akam inigha izir gumazir mamɨnakatorimɨnmɨkemezirmɨgɨrɨgɨabarmɨn otifi. A kamaghɨnmɨkeme, “Nan Otarim Isipɨn itima kɨ an diazɨma a ize.”

Atrivim Herot mɨkemezɨma, me borir avɨribavsoghezɨma da ariaghɨre† 2:9: (2:9) Betlehem a Jerusalemɨn saghon itir puvatɨ. Aningtɨzim 8 kilomitan iti. 2:11: Sng 72:10, Ais 60:6, Mt 12:46 2:15:Hos 11:1

Page 7: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 2:16 7 MATYU 2:2316 Ezɨ Herot garima, fofozir gumazir aruem anadi

naghɨn izeziba a gifara. Ezɨ Herot bar puv atarauan mɨdorozir gumaziba amadagha, mɨgɨrɨgɨar gavgavimme ganɨga, me amadima me ghua, Betlehem komaan boroghɨn itir nguibaba bar dar ghua borir otarirazenir pumuning ko an apengan itiba, me mɨsozima meariaghɨre. Kar ana aruem anadi naghɨn izezir fofozirgumazibarmɨgɨrɨgɨamɨn gɨn ghua kamaghɨn ami. 17Arazirkabanagh otiva Godɨn akam inigha izir gumazim Jere-maia mɨkemezɨ moghɨn, otifi. A ghaze, 18 “Me Ramannguibamɨn tiarir mam barasi, azir akam ko tuatem. Re-selɨn boriba ua itir puvatɨ. Kamaghɨra a uan ovengezirboriba bagha azi. An navir amɨrizim inian aghua.”

Josep amuimko Iesus inighauamateghauannguibamɨn ize19Herot ovengezɨma, Josep Isipɨn itima, Ekiamɨn ensel

irebamɨn Josep bato. 20 Egha kamaghɨn a mɨgei, “Borimmɨsoghasa amir darazi me ovenge. Kamaghɨn amizɨ,nɨ dɨkavigh borim koma an amebam inigh ua Israelɨnmangɨ.” 21 Ezɨ a dɨkavigha borim isa an amebam inighame ua Israelɨn ghue.

22 Egha an orazima, Arkelaus uan afeziam Herotɨndanganim inigha Judian Atrivimɨn iti. Ezɨ Josep JudianDistrighɨn mangan atiatingi. Egha God da irebamɨnmɨgɨrɨgɨam inigha egha Galilin Distrighɨn ghu.‡ 23 Aghua Galilin Distrighɨn nguibar mam, Nasaretɨn apera.

2:18: Stt 35:19, Jer 31:15 2:20: Kis 4:19 ‡ 2:22: (2:22) Herotovengezɨma Romɨn gavman a garir kantri abɨgha an otarib-agh anɨngi. Ezɨ Arkelaus atrivimɨn ikia Distrigh Galili koDistrigh Judian gari. A 10 plan azenibar atrivimɨn ike.2:23: Ais 11:1, 53:2, Mk 1:24, Lu 2:39, Jo 1:45

Page 8: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 3:1 8 MATYU 3:8Bizir kaba otiva Godɨn akam inigha izir gumazim mɨke-mezɨ moghɨn otifi, a ghaze, “Me Nasaretian gumazim, adarɨgham.”

3Jon, Gumaziba Ruer Gumazim, akam akuri(Mak 1:2-8 ko Luk 3:1-18 ko Jon 1:19-28)

1 Dughiar kamnaghɨn Gumaziba Ruer Gumazim Jonizava, Judian gumaziba itir puvatɨzir danganimɨn ikiaakam akuri. 2 Egha ghaze, “God Bizibagh AtivaminDughiam, a roghɨra ize. Kamaghɨn amizɨ, ia navibaghiragh.”* 3 Godɨn akam inigha izir gumazim Aisaia fomɨraJonɨn gun mɨgɨa ghaze, “Gumazir tiarir mam gumazibapuvatɨzir danganimɨn dia ghaze, ‘Ia Ekiam baghɨva tu-aviba azenɨva, dar kɨr.’ ”

4 Jon kemelɨn arɨziba ingarizir korotiaba aghuigha asɨzirinim uan ivariam ike. An odeziba ko ruarimɨn hanibaapi.† 5 Ezɨ gumazamiziba, me Jerusalemɨn nguibar ekiamko Judian Distrigh ko Jordanɨn danganimɨn ikegha, bar abagha zui. 6Me iza uan arazir kurabar gun mɨgeima, JonJordan dɨpamɨn me rue.

7 Egha a gari, Farisiba ko Sadyusibar men avɨrim agumaziba ruer danganimɨn izi. Ezɨ a kamaghɨn me mɨgei,“Ia kuruzir divir anababa, tina ia mɨkemezɨ, ia Godɨnanɨngagharir gɨn izamimɨn arɨ mangasa? 8 Ia navim3:1: Mk 1:4, 1:15, Lu 3:2-3, Jo 1:28 3:2: Mt 4:17, Mk 1:15 * 3:2:

(3:2) Ziar kamning, “Kingdom Bilong God” o “Kingdom Bilong Heven,” aningGod Bizibagh Ativamin Dughiam mɨgei. Ezɨ kagh Matyu osirizɨAkar Aghuimɨn aven e ghaze, “God Bizibagh AtivaminDughiam.” 3:3: Ais 40:3, Mk 1:3, Lu 1:76, Jo 1:23 3:4: 1 Sml 14:25-26,Sek 13:4, Mk 1:6 † 3:4: (3:4) Jon apir dagheba ko an azuir korotiaba anakakagha ghaze, a Godɨn akam inigha izezir gumazim Elaijanmɨn iti. Akar 2 King 1:8ɨn itimɨn gan. 3:7: Mt 12:34, 23:33,Lu 3:7, Ro 5:9, 1 Te 1:10

Page 9: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 3:9 9 MATYU 3:17gɨrazir arazibar amu. 9 Egh ia pura uarigh nɨghnɨghsuam ‘E Abrahamɨn ovaviba.’ Kɨ ia mɨgei, God dagɨarkabara amightɨ da Abrahamɨn ovavibar mɨn otivighamingavgavim iti. 10Sobiam datɨrɨghɨn temer povibar iti, eghtɨtemer dagher ovɨzir aghuiba itir puvatɨziba, God bar daokeghɨva da isɨva avim mɨkɨnam.

11 “Ezɨ kɨ ia navibagh irazir arazim akakaghasa kɨ dɨ-pamɨn ia rue. Ezɨ nan gɨn izir gumazim, an gavgavimnan gavgavim gafira. Ezɨ kɨ an dagarir asuabar ateramingavgaviba puvatɨ. Gumazir kam Godɨn Duam ko avimɨnia ruam. 12 A witba mɨsevir savol an agharimɨn iti, eghtɨa uan witba mɨsɨva dar daghebar arɨghɨva, witba mɨsevirdɨpenimɨn witɨn mɨseviba aviva, egh dar mɨseviba avirmunger puvatɨzimɨn da akuntɨma, da isiam.”

Jon Iesus rue(Mak 1:9-11 ko Luk 3:21-22)

13 Ezɨ dughiar kam Iesus Galilin Distrigh ategha Jon aruasa, Jordanɨn dɨpamɨn zui. 14 Ezɨ Jon an anogoroghaghaze, “Nɨ manmagh sua, uabɨ ruasa na bagha izi? Nɨna rutɨ, kamaghɨn deragham!” 15 Ezɨ Iesus an mɨgɨrɨgɨamikaragha a mɨgɨa ghaze, “Markɨ. Nɨ datɨrɨghɨn kɨ nɨ mɨgeimoghɨn nɨ damu. Ga arazir kamɨn, God ifongezir arazibadar gɨn tɨghtɨ, da otɨvam.” Ezɨ Jon an mɨgɨrɨgɨamɨn mɨnghu.

16Ezɨ Iesus ruegha gɨvagha zuamɨra dɨpam ategha azen-imɨn ize. Ezɨ overiam kuiaghrɨzɨ a garima, Godɨn Duambunbamɨn mɨn mɨghegha izaghira a gisɨn apera. 17 Ezɨ3:9: Jo 8:33, Ap 13:26, Ro 2:28-29, 4:1, 4:11-12, 4:16 3:10: Mt 7:19, Lu

13:6-9, Jo 15:6 3:11: Ais 4:4, Mal 3:2, Jo 1:26-27, 1:33, Ap 1:5, 2:3-4, 1 Ko12:13 3:12: Mal 3:3, 4:1, Mt 13:30 3:16: Ais 11:2, Mk 1:10, Lu 3:22, Jo1:32-33 3:17: Stt 22:2, Sng 2:7, Ais 42:1, Mt 12:18, 17:5, Mk 1:11, Lu 9:35, Jo12:28, 2 Pi 1:17

Page 10: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 4:1 10 MATYU 4:8tiarir mam Godɨn Nguibamɨn ikia dɨa ghaze, “Kar nanOtarim, kɨ bar a gifonge. Kɨ a bagha bar akonge.”

4Satan Iesus gifarasa a gakaghori(Mak 1:12-13 ko Luk 4:1-13)

1 Dughiar kamɨn Godɨn Duam Iesus inigha ghua Satana gifarasa danganir gumaziba itir puvatɨzimɨn ghu. 2 EzɨIesus 40 plan arueba ko dɨmagaribar daghetam inizir pu-vatɨ. Ezɨ mɨtiriam an azi. 3 Ezɨ gumazir ifavaribagh amimSatan iza a batogha kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ guizbangɨraGodɨn Otarim, nɨ dagɨar kaba akar gavgavimdav kemeghtɨda bretɨn rubuzibar mɨn otogh.”

4 Ezɨ Iesus Satan ikaragha ghaze, “Godɨn Akɨnafarimkamaghɨn mɨgei, ‘Gumazamiziba daghebara damɨva dargavgavimɨn ikian kogham. Puvatɨ. Me God mɨgeirmɨgɨrɨgɨaba bar dar gɨn mangɨva me ikɨrɨmɨrir aghuiminiam.’ ”

5 Ezɨ Satan Iesus inigha Jerusalemɨn ghua a isa GodɨnDɨpenimɨn pɨn mar anefa. 6 Egha Satan a mɨgei, “Nɨoragh, Godɨn Akɨnafarim kamagh mɨgei, ‘A nɨ bagh uanenselba akar gavgavim me mɨkɨmtɨma me deraghvɨranɨn ganam. Egh me uan dafaribar nɨ fueghtɨ, nɨ uandagarim dagɨatamɨn aneseghan kogham.’ Kamaghɨn nɨguizbangɨra Godɨn Otarim, nɨ kagh uabɨ ekunigh.”

7 Ezɨ Iesus an akam ikaragha ghaze, “Godɨn Akɨnafarimua kamaghɨn mɨgɨa ghaze, ‘Nɨ uan Ekiam God a gifarɨva, agakaghontɨ, a nɨn nɨghnɨzimɨn gɨn mangan markɨ.’ ”

8 Ezɨ Satan ua Iesus inigha ghua mɨghsɨar bar pɨn itirmamɨn ghua nguazir kamɨn kantriba bar, ko dar bizir4:1: Mk 1:12-13, Lu 4:1-13, Hi 2:18, 4:15 4:2: Kis 34:28, 1 Kin 19:8 4:3:

Jo 6:30-31 4:4: Lo 8:3 4:6: Sng 91:11-12, Jo 7:3-4 4:7: Lo 6:16

Page 11: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 4:9 11 MATYU 4:16

aghuiba an akakagha ghaze, 9 “Nɨ tevemning apɨrigh nanziam feghtɨma, bizir kaba kɨ bar da nɨ danɨngam.”

10 Ezɨ Iesus a mɨgɨa ghaze, “Satan nɨ na gitagh! GodɨnAkɨnafarim kamagh mɨgei, ‘Nɨ uan Ekiam God, nɨ anapengara ikɨ an ziamra fam.’ ”

11 Ezɨ Satan Iesus ataghizɨ enselba iza an akura.Iesus Galilin Distrighɨn ingari(Mak 1:14-15 ko Luk 4:14-15)

12 Ezɨ Iesus orazi, me Jon Gumaziba Ruer Gumazim aisa kalabus gatɨ, ezɨ a uamategha Galilin Distrighɨn ghu.13 Egha a Nasaretɨn nguibam ategha ghua Kaperneamɨnnguibamɨn iti. Nguibar kam dɨpar ekiam Galilindadarimɨn Sebulun ko Naptalin nguazir asɨzimɨn iti.*14 Arazir kabanagh otiva fomɨra Godɨn akam inigha izirgumazim Aisaia mɨkemezɨ moghɨn otifi. A ghaze, 15 “Iagumazamizir Sebulunɨn nguazim ko Naptalin nguazimɨnitiba, nguazir kam a tuavir ongarimɨn zuim boroghɨraitir danganim ko Jordanɨn dɨpar dadarir vongɨn itirdanganim, a Galilin Distrighɨn nguazim. Danganir kamKantrin Igharazibar Gumazir avɨriba uaghan an aveniti. 16 Kar, gumazamizir arazir kurabar mɨtatemɨn avenitiba, me angazangarir ekiamɨn gani. Egha gumazamizirovengamin mɨtatemɨn aven ikeziba, angazangarim megisira.”

Iesus akar aghuim akuri(Sapta 4:17-9:34)

4:9: Jo 6:14-15 4:10: Lo 6:13, 10:20, Jos 24:14 4:11: Hi 1:6, 1:144:12: Mt 14:3, Mk 1:14, 6:17, Lu 3:19-20, Jo 4:43 4:13: Jo 2:12 * 4:13:

(4:13) Israelɨn inazir pumuning Sebulun Ko Naptali fomɨraGalilin dɨpar dadarimɨn ike. Egha Iesusɨn dughiamɨnaning Galilin Distrighɨn aven iti. 4:16: Ais 42:7, Lu 2:32

Page 12: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 4:17 12 MATYU 4:24Iesus suren gumazir 4 plan diazɨ, me an gɨn zui(Mak 1:16-20 ko Luk 5:1-11)

17Dughiar kamɨn Iesus ingarim foregha akam akura gu-mazibamemɨgɨa ghaze, “GodBizibaghAtivaminDughiama roghɨra ize. Kamaghɨn amizɨ, ia navibagh iragh!”

18Ezɨ Iesus Galilin dɨpar dadarimɨn ghua gari aveghbuarmamning iti. Saimon, me “Pita” a garɨsi. A uan dozimEndru ko, aning iver ekiaba dɨpamɨn da kuri. Aningosiriba isa da amadir gumazimning. 19 Ezɨ Iesus aningmɨgɨa ghaze, “Gua nan gɨn izɨtɨma kɨ guan akakaghtɨma,gua osiriba isi moghɨn gumaziba iniam.” 20 Ezɨ aning anakam baraghavɨra, uan iveba ategha an gɨn zui.

21 Ezɨ Iesus mong sɨvagha ghua aveghbuar mamningɨnapi. Jems, a Sebedin otarim, a uan dozim Jon ko iti. Aninguan afeziam Sebedi ko me botɨn mamɨn iti. Men ivebadɨghoraghrezɨ, me dar toribar kɨri. Ezɨma Iesus aningdiazɨma, 22 aning maghɨra uan afeziam ko bot ateghaIesusɨn gɨn zui.

Iesus akam akura arɨmariabar kɨri(Luk 6:17-19)

23Ezɨ IesusGalilinDistrigh bar a garuameGodkomɨgeirdɨpenibar aven men sure gami. Egha a God BizibaghAtivamin Dughiamɨn akar aghuim akura, men arɨmariabaakɨrava men mɨkarzibar itir bizir osɨmtɨziba a uaghan dagefi. 24 Ezɨ an biarim Sirian Provins bar an ghu. Ezɨmagumazamizir arɨmariaba itiba, me bar me isa a bagha izi.Gumazir aria mɨzazir kuraba baraziba, ko duar kurabaapazaziba, ko gumazir arɨmariar inɨrɨzibagh amiba, kogumazir agharapaniba ariaghreziba, me bar me inigha a4:17: Mt 3:2, 10:7, Mk 1:14-15 4:19: Mt 13:47, Lu 5:1-11 4:20: Mt 19:27,

Mk 10:28, Lu 18:28 4:23: Mt 9:35, Mk 1:39, Lu 4:15, 4:44, Ap 10:38 4:24:Mk 6:55

Page 13: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 4:25 13 MATYU 5:5bagha izi. Ezɨ Iesus men arɨmariaba bar da gɨfa.† 25 Ezɨgumazamizir bɨzir dafam, me a koma arui. Galilin itirdarasi ko Distrigh Dekapolisɨn itir darazi ko Jerusalem koJudian Distrigh, ko Jordanɨn vongɨn itir danganimɨn itibame an gɨn arui.

5Iesus mɨghsɨamɨn akam akuri

1 Iesus gari avɨrir ekiam an gɨn izima a mɨghsɨar mamɨnanabogha, egha apera. Ezɨ an suren gumaziba a bagha izi.*

Iesus gumazamizibar sure gami(Luk 6:20-23)

2 Ezɨ Iesus kamaghɨn uan suren gumazibar sure gamuaghaze,† 3 “Ia Godɨn damazimɨn ia fo ia an bizibaghasa, ia God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn aven mangam.Kamaghɨn ian naviba deragh. 4 Ia datɨrɨghɨn azia itirgumaziba, ia bar akuegham. Kamaghɨn ian naviba deragh.5 Ia gumazir uan gavgaviba ko ziaba fer puvatɨziba, Godnguazim bar ia danɨngam. Kamaghɨn ian naviba deragh.† 4:24: (4:24) Judan Nguibam Romɨn gavmanɨn apengan itirdughiamɨn, kantri Israel a Romɨn Provinsɨn ekiam Sirianaven iti. 4:25: Mk 3:7-8 * 5:1: (5:1) Judabar arazim, men tisabaapiava akam akuri. (Matyu 13:2 ko 24:3 koma Luk 4:20ɨn gan.) † 5:2:(5:2) Matyu 4:23-25 koma 9:35 ghaze, Iesus ingangarir pumuning gami. Afaragha gumazamizibar sure gamigha gɨn men arɨmariaba batosi.Kamaghɨn e Matyu sapta 5ɨn ikegha ghua sapta 7ɨn tuIesus, God Bizibagh Ativamin akabarmen sure gami. EghagɨnMatyu sapta 8 ko 9 e gari, Iesusmen arɨmariaba batosi.Matyun Osirizir Akar Aghuimɨn aven Iesus mɨgɨrɨgɨar barruarir 5 pla akuni, sapta 5-7ɨn itir mɨgɨrɨgɨar ruarim a 5plan kabar faragha otifi, ezɨ 4 pla ikiavɨra iti. Akar sapta5-7ɨn itiba a mɨghsɨar mamɨn ikia da akuni. 5:3: Sng 51:17,Ais 57:15, Lu 6:20 5:4: Ais 61:2, Lu 6:121, MAA 7:17 5:5: Sng 37:11, Ais29:19

Page 14: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 5:6 14 MATYU 5:146 Ia gumazir arazir aghuiba baghavɨra ikia egha matigumazim mɨtiriam an azi, egha mati gumazim kuariman pɨri, God ian mɨtiriam a gɨvagham. Kamaghɨn iannaviba deragh. 7 Ia gumazir apangkuvim igharazibaritiba, God ian apangkuvam. Kamaghɨn ian naviba deragh.8 Ia gumazamizir navir averiar zueziba, ia Godɨn ganam.Kamaghɨn ian naviba deragh. 9 Ia gumazamizir adaribako mɨdoroziba ageviba, me ‘Godɨn Boriba’ ia darɨgham.Kamaghɨn ian naviba deragh. 10 Ia gumazamizir araziraghuibagh amiba, ezɨ me arazir kam bagha osɨmtɨziba komɨzaziba ia ganɨdi, God Bizibagh Ativamin Dughiam, aiananam. Kamaghɨn ian naviba deragh. 11Me ian gari iana ko iti, ezɨ bizir kambangɨnmepaza arazir osɨmtɨziba komɨzaziba ia ganɨdi, egha mɨgɨrɨgɨar ifavarir avɨriba ia gasi,kamaghɨn ian naviba deragh. 12 Ivezir bar ekiam ia mɨzuaGodɨn Nguibamɨn iti. Godɨn akam inigha izir gumazirian faragha ghueziba, me uaghan kamaghɨra osɨmtɨzibako mɨzaziba me ganɨngi. Kamaghɨn ia naviba deragh barakongegh.”

Ia amangsɨzim ko angazangarimɨn mɨn iti(Mak 9:50 ko Luk 14:34-35)

13 Ezɨ Iesus ua me mɨgɨa ghaze, “Ia gumazamizibabar me bagha, amangsɨzimɨn mɨn iti. Ia uan isɨngtɨzimateghtɨma e manmaghɨn a damutɨ a ua sɨngigham?Amangsɨzir kamaghɨn otiviba ingangariba puvatɨ. Me aisɨ nguazimɨn anekunigh a dɨkabɨnam. 14 Ia mati nguazirkamɨn angazangarim. Ia kamagh nɨghnɨgh! Nguibar5:6: Ais 55:1-2, 65:13 5:7: Mt 6:14, Mk 11:25, Hi 6:10, Je 2:13 5:8: Sng

15:2, 24:3-4, 51:10, 73:1, 1 Ko 13:12, Hi 12:14, 1 Jo 3:2-3 5:9: Mt 5:45, Lu 6:35,Ro 14:19 5:10: 2 Ko 4:17, 2 Ti 2:12, Hi 12:4, 1 Pi 3:14 5:11: Lu 6:22, Je 1:2,1 Pi 4:14 5:12: 2 Sto 36:16, Lu 6:23, Ap 5:41, 7:52, 1 Te 2:15, Hi 11:32-38, Je5:10, 1 Pi 4:13 5:13: Mt 9:50, Lu 14:34-35 5:14: Snd 4:18, Jo 8:12, 9:5, Fl2:15

Page 15: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 5:15 15 MATYU 5:20ekiar mam mɨghsɨamɨn ikɨ modoghan kogham. 15 Eghagumazitam lam tam a gaborogha a isa mɨnetamɨn avenanetɨzir puvatɨ. An a isɨ dakozim dafaghtɨma, an angazan-garim gumazir dɨpenimɨn itiba bar me gisiragham. 16Nɨnangazangarim kamaghɨra isɨghtɨma, gumaziba bar anganam. Eghme ian arazir aghuir kabar ganɨva ian Afeziaruan Nguibamɨn itim, me an ziam fam.”

Moses Osirizir Arazibar akaba17 Egha Iesus ua mɨgɨa ghaze, “Ia kamaghɨn nɨghnɨghan

markɨ, egh suam, kɨ Moses Osirizir Araziba ko Godɨnakam inigha izir gumazibar akaba batoghasa ize. Pu-vatɨ. Kɨ izɨ dar amutɨ dar dagheba guizɨn otivam. 18 Kɨbar guizbangɨra ia mɨgei, Moses Osirizir Arazibar akarmuziaritam gɨvaghan kogham, mangɨ nguazim ko ove-riam gɨvaghamin dughiam otogham. Dar osizirir otevirmuziariba ko ababanir me osiriziba, da kamaghɨra ikɨmangɨ bizir otivamiba bar otivigham. 19Kamaghɨn amizɨ,gumazir manam Moses Osirizir Arazitamɨn kuragh eghsuam, a pura bizim, egh kamaghɨra igharaz darazi mensure damuva, gumazir kamaghɨn amim, God BizibaghAtivamin Dughiamɨn an ziam bar gɨn ikiam. Eghtɨmagumazir manamMoses Osirizir Arazibar gɨn mangɨva eghkamaghɨra ua igharaz darazir men sure damutɨ me anmɨn arazir kabar gɨn mangɨtɨ, gumazir kamaghɨn amizim,God Bizibagh Ativamin Dughiam, a ziar bar ekiam iniam.20 Kamaghɨn kɨ ia mɨgei, ia Godɨn ifongiamɨn gɨn tɨghankoghɨva ian arazir aghuiba Judan arazibagh fozir gumaz-iba ko Farisibar arazir aghuiba dagh afiraghan kogham,5:15: Mk 4:21, Lu 8:16, 11:33 5:16: Jo 15:8, 1 Ko 14:25, Ef 5:8-9, 1 Pi 2:125:17: Mt 3:15, 9:13, 10:34-35, Ro 3:31, 10:4, Ga 3:24 5:18: Lu 16:17, 21:335:19: Je 2:10 5:20: Ro 9:31, 10:3

Page 16: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 5:21 16 MATYU 5:27eghtɨ ia God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn aven mangankogham.”

Iesus akabar kɨrir arazim mɨgei(Luk 12:57-59)

21 Egha Iesus ua kamaghɨn mɨgei, “Ia mɨgɨrɨgɨar ianovaviba iniziba, ia da baregha gɨfa egha dagh fo, ia tavmɨsueghtɨma an aremeghan markɨ. Ian tav gumazitammɨsueghtɨma an aremegham, a kotiamɨn otivam. 22 Ezɨkɨ kamaghɨn ia mɨgei, gumazir manam uan aveghbuamɨnatari, a kotiamɨn mangam. Egh gumazitam mɨgɨrɨgɨarkurabar uan aveghbuam mɨkɨm suam, a Kotiar Ekiamɨnotivam. Egh gumazitam gumazir mamɨn atar suam, agumazir onganim, a helɨn avir ekiamɨn mangam.

23 “Egh nɨ ofa damusɨ ofa gamir danganimɨn mangɨ,egh nɨ nɨghnɨgham, nɨ uan aveghbuam ko mɨgɨrɨgɨarosɨmtɨzim iti, 24 egh nɨ uan ofaba ofa gamir dangan-imɨn dar atɨgh. Eghɨva uamategh mangɨ aveghbuam komɨgɨrɨgɨabar kɨrigh. Gua dar kɨrigh, egh nɨ datɨrɨghɨnmangɨ uan ofa isɨ God danɨng.

25 “Egh nɨn apanim nɨ inigh kotiamɨn mangɨtɨ, nɨa ko osɨmtɨzir kam akɨrsɨ tuavimɨn a mɨkɨm mangɨ.Puvatɨghtɨma, a nɨ inigh jasɨn damazimɨn mangam.Eghtɨ jas nɨ inigh polisɨn agharim datɨghtɨma, polis nɨinigh kalabuziam datɨgham. 26 Ezɨ kɨ guizbangɨra nɨmɨgei, nɨ azenim giran kogham, ikɨ mangɨ nɨ ivezim baranekɨrighamin dughiamɨn gɨn, azenim giram.”

Iesus poroghamiba uari bakeir arazibav gei27 Egha Iesus ua kamaghɨn mɨgei, “Ia oraki, me fomɨra

ghaze, ia poroghamiba uari bakeir arazim, damuanmarkɨ.5:21: Kis 20:13, 21:12, Wkp 24:17, Lo 5:17 5:22: Je 1:19, 1 Jo 3:15 5:23:

Mt 8:4, 23:19, Mk 11:25 5:24: Mt 18:15-20, 1 Ti 2:8, 1 Pi 3:8 5:25: Mt6:14-15, 18:34-35 5:27: Kis 20:14, Lo 5:18

Page 17: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 5:28 17 MATYU 5:3328Ezɨ kɨ kamaghɨn iamɨgei, nɨ gumazitamnɨ amizirmamɨngara paza a gɨnɨghnɨsi, nɨ poroghamiba uari bakeir arazimuan navir averiamɨn aven, a ko a gamigha gɨfa.

29 “Eghtɨ nɨn damazir guvimɨn itim nɨ gami, nɨ arazirkuram damightɨ, anesigh a makunigh. Kamaghɨn dera,nɨn mɨkarzitam dutughtɨ, nɨ arazir kuratam damighankogham. Puvatɨghtɨma, me nɨn mɨkarzim bar a isɨvahelɨn anekunigham. 30 Eghtɨ nɨn dafarir guvim nɨ damutɨnɨ arazir kuratam damightɨ, nɨ anetugh a makunigh.Kamaghɨn dera, nɨnmɨkarzitam dutugh deragham, egh nɨarazir kuratam damuan kogham. Puvatɨghtɨma, me nɨnmɨkarzim bar a isɨ helɨn anekunigham.”

Iesus ghaze, gumaziba uan amuiba ataghraghan kogham(Matyu 19:9 ko Mak 10:11-12 ko Luk 16:18)

31 Egha Iesus ua mɨgɨa ghaze, “Me fomɨra kamaghɨnmɨgei, ‘Gumazir manam uan amuim ataghraghsɨ, an abagh akɨnafarim osirigh egh anetegham.’ 32 Ezɨ kɨ kam-aghɨn ia mɨgei, Gumazir manam uan amuimɨn garima, agumazir igharazitam ko akuiz puvatɨzɨ a pura anetaki, gu-mazir kamuan amuimgamima a poroghamiba uari bakeirarazim gami. Eghtɨ amizir kam gumazir igharazitamɨnikiam, a poroghamiba uari bakeir arazim gami. Eghtɨgumazitam amizir pam ataghizimɨn ikɨva, egh gumazirkam uaghan poroghamiba uari bakeir arazim gami.”

Iesus ghaze, ia bizibav kɨm eghguizbangɨra darɨghGodɨnNguibamɨn akakaghan markɨ

33 Egha Iesus ua kamaghɨn mɨgei, “Mɨgɨrɨgɨar mam ianovaviba a inizɨ ia a baraki, a kara. ‘Ia ifarɨva Godɨn5:28: 2 Sml 11:2, Snd 6:25, 2 Pi 2:14 5:29: Mt 18:9, Mk 9:47, 1 Ko 9:27, Kl

3:5 5:30: Mt 18:8, Mk 9:43 5:31: Lo 24:1-4, Jer 3:1, Mt 19:7, Mk 10:45:32: Mt 19:9, Mk 10:11-12, Lu 16:18, Ro 7:3, 1 Ko 7:10-11 5:33: Kis 20:7,

Wkp 19:12, Nam 30:2, Lo 23:21

Page 18: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 5:34 18 MATYU 5:41Nguibamɨn akakagh mɨkɨman markɨ. Egh ia Ekiamɨndamazimɨn mɨgeir akamɨn mɨrara mangɨ, arazir kamderagh a damu.’ 34 Ezɨ kɨ ia mɨgei, uan mɨgɨrɨgɨabagavgavim dar anɨngsɨ, bizir katamɨn akakagh mɨkɨmanmarkɨ. Bar markiam. Ia Godɨn Nguibam akakagh eghmɨkɨm suam, ‘Bar guizbangɨra,’ ia kamaghɨn damuanmarkɨ. Bar markiam. Kar Godɨn Atrivir Dabirabim. 35 Iauan mɨgɨrɨgɨaba gavgavim dar anɨngsɨ, nguazir kam dɨpo-nan markɨ. God nguazimɨn uan suemning arɨsi. Egh iauanmɨgɨrɨgɨaba gavgavim dar anɨngsɨ, Jerusalem dɨponanmarkɨ. Jerusalem Atrivir Ekiamɨn nguibar ekiam. 36 Eghia uan mɨgɨrɨgɨaba gavgavim dar anɨngsɨ uan dapanibarakakaghan markɨ. Ia fo, ian tav uan dapanir arɨzitamdamutɨ a pigham, o ghurghurighan kogham. 37 Ia purakamaghɨn mɨkɨm, ‘Guizbangɨra’ o ‘Puvatɨ.’ A kamaghɨndera. Ezɨ mɨgɨrɨgɨar igharazir isafuraziba, da Satanɨnotivaghirir mɨgɨrɨgɨaba.”

Iesus ghaze, arazir kuraba ikarvaghan markɨ(Luk 6:29-30)

38 Egha Iesus ua kamaghɨn mɨgei, “Ia oraki, me fomɨraghaze, ‘Tav igharaz tavɨn damazim a gasɨghasightɨ, eghtɨme uaghan an damazim gasɨghasigham. Eghtɨ tavtavɨn ataritam asightɨ, me uaghan an ataritam asigham.’39 Ezɨ kɨ kamaghɨn ia mɨgei, gumazim arazir kuratam iadamightɨma, ia a ikarvaghan markɨ. Egh gumazitam iankoviatam apezeghtɨ, ia koviar vuem sara a danɨngigh.40 Eghtɨ tav ian korotiar azenan azuim bagh ia isɨ ko-tiam datɨghtɨ, ia uaghan uan aven azuir korotiam saraa danɨngigh. 41 Eghtɨ tav uan biziba iniasa nɨ bagha5:34: Ais 66:1, Mt 23:22, Ap 7:49, Je 5:12 5:35: Sng 48:2, Ais 66:1 5:37:

Kl 4:6, Je 5:12 5:38: Kis 21:24, Wkp 24:20, Lo 19:21 5:39: Wkp 19:18, Ais50:6, Lu 6:29, Jo 18:22-23, Ro 12:17-19, 1 Ko 6:7, 1 Pi 3:9 5:40: 1 Ko 6:7

Page 19: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 5:42 19 MATYU 5:48

gavgava ghaze, nɨ an biziba atera an aku tuavir asɨzitamɨnmangam, eghtɨ nɨ an aku tuavir asɨzir ruarir pumuningɨnangɨ. 42Eghtɨ tav biziba bagh ian azangsɨghtɨ, ia a danɨngi.Eghtɨ gumazitampura ia da biziba iniasa ian azai, ia akɨrimragh a gasan markɨ.”

Iesus ghaze, ia uan apanibagh ifongegh(Luk 6:27-28 ko 6:32-36)

43 Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Ia oraki, me fomɨrakamaghɨn mɨgei, ‘Ia uan namakabagh ifongegh, egh pazɨuan apanibar amu.’‡ 44 Ezɨ kɨ kamagh ia mɨgei, ia uanapanibagh ifongegh, egh me bagh Godɨn azang, eghtɨGod gumazir osɨmtɨziba ko mɨzaziba ia ganɨdibar, menapangkuvigham. 45 Arazir kam kamaghɨn ian akagham,ia guizbangɨra uan Afeziar uan Nguibamɨn itim, ia anboribara. Guizbangɨra, an aruem gamima, a gumazirkuraba ko aghuiba barmegisɨsi. Egha an amozimgamima,a gumazir aghuiba ko gumazir arazir kurabagh amiba sarame gizi. 46 Eghtɨ ia gumazir ia ifongezibagh ifueghɨva iaivezir manatam iniam? Puvatɨ. Gumazir dagɨaba isibauaghan arazir kabagh ami. 47 Egh ia dughiam isɨ uanadarazira anɨng, egh ian arazir manam igharaz darazirarazim gafiragham? Gumazir God gɨfozir puvatɨziba tiuaghan ia amir arazibagh ami! 48 Kamaghɨn amizɨ, ia uanAfeziar uanNguibamɨn itim, an arazir aghuibara dagh amimoghɨn, ia uaghan arazir aghuibar amu.”5:42: Lo 15:8-10, Lu 6:30, 6:35 5:43: Lo 23:6, Sng 41:10 ‡ 5:43: (5:43)

Mɨgɨrɨgɨar uan akar gumazibara ifongeghamim Wok Pris19:18ɨn iti. Ezɨ akar uan apanibagh ifongeghan koghamimitir danganim e a gɨfozir puvatɨ. Pura Lo 7:2, ko 20:16;koma Song 139:21-22ɨn gan. 5:44: Kis 23:4-5, Lu 23:34, Ap 7:60,Ro 12:14, 12:20, 1 Ko 4:12-13, 1 Pi 2:23 5:45: Jop 25:3, Ef 5:1 5:48: Wkp11:44, 19:2, Lo 18:13, Lu 6:36, Kl 1:28, 1 Pi 1:15-16

Page 20: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 6:1 20 MATYU 6:66

Iesus igharazibar akurvazir arazim mɨgei1 Egha Iesus ua kamaghɨn mɨgei, “Ia deraghvɨra gan.

Ia gumazamiziba gansɨ osamɨva, arazir aghuibar amuanmarkɨ. Ia kamagh damu, uan Afeziar uan Nguibamɨn itimda ivezitam inighan kogham.

2 “Egh ia bizitam isɨ gumazir asaghasazitam danɨngsɨva,tav amadaghtɨma a mangɨ ian arazir aghuir kam an gunmɨkɨmanmarkɨ, eghmati gumazirmabameGod komɨgeirdɨpeniba ko tuavibar tuiva odava amimoghɨn. Iamenmɨndamuan markɨ. Kamagh amir darazi, me gumazamizibardamazibar uan araziba akakaghtɨma, me men ziaba fasa.Kɨ guizbangɨra ia mɨgei, me uan ivezim inigha gɨfa. 3 Iaasaghasazitamɨn akurvaghsɨ, ian agharir guvim arazirkamdamutɨ, agharir ikɨriamarazir kamgɨfoghan kogham.4 Eghtɨ ian akurvazir arazir kam averara ikɨtɨ, ian Afeziarbizir mogomebar garim, ian arazir aghuim ikaragham.”

Iesus God ko mɨgeir arazibagh eghari(Luk 11:2-4)

5 Egha Iesus ua kamaghɨn mɨgei, “Ia God ko mɨkɨmsɨ,gumazir ifavariba ami moghɨn damuan markɨ. Me Godko mɨgeir dɨpeniba ko tuavir ekiabar akabar tuiva, Godko mɨkɨmasa bar akonge. Me odava, egha ghaze, gumaza-mizir avɨriba nan ganigh nan ziam fam. Kɨ guizbangɨra iamɨgei, me uan ivezim inigha gɨfa. 6Egh ia God komɨkɨmsɨ,uan dɨpenir averiamɨn mangɨ tiam asaragh, egh modoghia uan Afeziam ko mɨkɨm. Kamaghɨn, ian Afeziar bizirmogomebar garim, a ian ivezim ia danɨngam.6:1: Mt 6:5, 6:16, 23:5 6:3: Mt 25:37-40 6:4: Mt 6:6, 6:18 6:5: Mt

23:5, Mk 11:25, Lu 18:10-14 6:6: 2 Kin 4:33, Mt 6:4, 6:18

Page 21: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 6:7 21 MATYU 6:137 “Ia God ko mɨkɨmsɨva mɨgɨrɨgɨar kɨnir avɨribar amuva,

God gɨfozir puvatɨzir darazi ami moghɨn damuan markɨ.Me ghaze, memɨgɨrɨgɨar avɨribar amuam, eghtɨ kamaghɨnGod me baragham. 8 Ia me ami moghɨn damuan markɨ.Guizbangɨra, bizir ia puvatɨziba, dughiar ia tɨghar uanAfeziam da bagh an azangsɨghamim, ana dagh fogha gɨfa.

9 “Kamaghɨn amizɨ, ia kamaghɨn God ko mɨkɨm:

‘En Afeziar uan Nguibamɨn itim,nɨn ziam bar zue,ezɨ arazir kuraba an saghon iti.

10 Eghtɨ Dughiar Nɨ Bizibagh Ativamim, a izɨ.Eghtɨ nɨn Nguibamɨn itir darasi nɨn ifongiamɨn gɨn zui

moghɨn,e uaghannguazir kamɨnnɨn ifongiamɨn gɨnmangam.

11 Eghtɨ nɨ e datɨrɨghɨn damamin dagheba da isɨ e danɨng.12 Eghtɨ me e gamir arazir kuraba e da gɨn amadi moghɨn,

nɨ en arazir kuraba gɨn amang.13 Egh e ateghtɨ, e osɨmtɨzibar aven ikɨtɨ bizitam en navim

bɨraghtɨma,e arazir kuratam damuan kogham.

Nɨ arazir kurabar gavgavim da e inigh.’*6:7: 1 Kin 18:26-29, Ais 1:15 6:8: Mt 6:32 6:9: Lu 11:2-4 6:10: Sng

103:19-21, Mt 7:21, 26:39, 26:42, Lu 11:2, 22:42, Ap 21:14 6:12: Mt 6:14-15,18:21-35 6:13: 1 Sto 29:11-13, Mt 26:41, Lu 22:40, 22:46, Jo 17:15, 1 Ko10:13, 2 Te 3:3, 2 Ti 4:18, Je 1:13, 2 Pi 2:9 * 6:13: (6:13) Fofozir gumazirmaba mɨgɨrɨgɨar kam “arazir kuraba,” a ghaze “Gumazirarazir kurabagh amim,” a Satanra. Fofozir gumazir mabaghaze, mɨgɨrɨgɨar otevir mam uaghan vezɨn kamɨn ikiam.Mɨgɨrɨgɨar kam kamakɨn: “Atrivir arazim koma, gavgavimkoma, ziar ekiam bar nɨ nanabara, egh zurazurara ikiam.”

Page 22: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 6:14 22 MATYU 6:2114 “Guizbangɨra, ia gumazamiziba ia gamir arazir

kuraba gɨn amangtɨ, ian Afeziar uan Nguibamɨn itim, ianarazir kuraba gɨn amangam. 15 Ia men arazir kuraba gɨnamangan koghtɨma, ian Afeziamuaghan ian arazir kurabagɨn amangan kogham.”

Iesus dagheba ataghrazir arazibav gei16 Egha Iesus ua mɨgɨa ghua ghaze, “Ia dagheba

ataghrazir dughiamɨn ia gumazir ifavaribar mɨn uanguabagh ekuan markɨ. Gumazir ifavariba daghebaataghrazir dughiamɨn, gumaziba men ganasa, me uanguaba ruer puvatɨghapughpurighav arui. Meodava arazirkabagh ami. Kɨ guizbangɨra iamɨgei,meuan ivezim inighagɨfa. 17 Eghtɨ ia dagheba ataghrazir dughiamɨn, ia boremuari aghɨva uan guaba ru, 18 eghtɨ gumaziba ia daghebaataghrazir arazir kam gɨfoghan kogham. Eghtɨ ian Afeziardanganir mogomemɨn itim, anarɨra ian ganigh fogham.Egh gɨn ian Afeziar bizir mogomebar garim, a ian ivezimia danɨngam.”

Iesus biziba akumakuir arazibav gei(Luk 12:33-34)

19 Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Ia nguazimɨn ikiauari bagh bizir aghuiba akumakum dar pozibav kɨnammarkɨ. Nguazir kamɨn, barereba ko omebaba dar amɨtɨ, damazɨva akughregham. Eghtɨ okɨmakɨar gumaziba bɨribaakar da okɨmam. 20 Ia Godɨn Nguibamɨn uari bagh biziraghuiba pozibav kɨn. Godɨn Nguibamɨn barereba koomebaba bizibar aman koghtɨma, da mazigh, akughrankogham. Eghtɨ okɨmakɨar gumazitam bɨritam akarighɨvada okemeghan kogham. 21 Danganir manam nɨn bizir6:14: Ef 4:32, Kl 3:13 6:15: Mt 18:35, Je 2:13 6:16: Ais 58:5-9 6:18:

Mt 6:4-6 6:19: 1 Ti 6:17, Hi 13:5, Je 5:2-3 6:20: Mt 19:21, Lu 12:33-34,18:22, Kl 3:1-2, 1 Ti 6:19, 1 Pi 1:4 6:21: Lu 12:34

Page 23: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 6:22 23 MATYU 6:26aghuiba iti, danganir kam nɨn navir averiamɨn aven itirifongiam, a uaghan ikiam.”

Damazim a namnamɨn angazangarim(Luk 11:34-36)

22 Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Damaziba, da lamɨnmɨn namnamɨn angazangarimɨn mɨn iti. Damazim de-ragham, angazangarim bar nɨn namnam gizɨvaghtɨ, nɨarazir aghuibar amuam. 23 Eghtɨ nɨn damaziba iku-vigham, nɨn namnam bar mɨtarmeghtɨma, nɨ arazirkurabar amuam. Eghtɨ nɨn angazangarim mɨtarmegham,mɨtarmer kam bar pɨrigham.”

Ingangarir gumazitam, gumazir ekiar pumuning bagh in-garan kogham

(Luk 16:13)24 Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Ingangarir gumazi-

tam, ingangarir gumazir ekiar pumuning bagh ingarankogham. A tavɨn aghuagh, tav gifuegham. O, a tavbaghɨvɨra ikɨ, tav akɨrim a gasaragham. Ia God ko dagɨababagh uaghara ingaran kogham.”

Ia pamten biziba bagh dɨghorim isiva dagh nɨghnɨghanmarkɨ

(Luk 12:22-31)25 Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Kamaghɨn amizɨ, kɨ ia

mɨgei, ia pamten uan ikɨrɨmɨrim gɨnɨghnɨghɨva, kamaghɨnazangan markɨ, e dagher manatamra damam, o e dɨparmanatamra damam? Egh ia pamten uan nivafɨzibaghnɨghnɨgh mɨkɨman markɨ, inir manatam uan nivafɨzimavam? Gumazimɨn ikɨrɨmɨrim ti daghebagh afira, ezɨgumazimɨn namnam ti inibagh afira. 26 Ia kuarazibar gari,6:22: Lu 11:34-36 6:24: Lu 16:13, Ga 1:10, 1 Ti 6:17, Je 4:4, 1 Jo 2:15 6:25:

Sng 55:22, Fl 4:6, 1 Ti 6:6-8, Hi 13:5, 1 Pi 5:7 6:26: Jop 38:41, Sng 147:9, Mt10:29-31, Lu 12:6-7, 12:24

Page 24: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 6:27 24 MATYU 6:34da dagheba oparir puvatɨ, egha da dar pozibagh aghuada isa dagher dɨpenibar amadir puvatɨ. Ian Afeziar uanNguibamɨn itim, dagheba me ganɨdi. Ezɨ ian dabirabimti kuarazibar dabirabim gafirazir puvatɨ? 27 Egh ian tavderaghvɨra ikɨsɨ nɨghnɨgh kamaghɨn a ti uan ikɨrɨmɨrimdamutɨ a tong ruaragham? Bar puvatɨ.

28 “Ia tizim sua, pamten korotiabagh nɨghnɨsi? Iaakɨmarir aghuaribagh nɨghnɨgh. Da manmaghɨn otifi?Me ingangarir ekiatam gamir puvatɨ. Egha me koroti-atam isamizir puvatɨ. 29 Ezɨ kɨ ia mɨgei, fomɨra AtrivimSolomon bizir bar avɨriba ikiava an azuir adiariba bardera, egha an korotiatam akɨmarir kabar mɨn otozirpuvatɨ. 30 E fo, graziba pura biziba, da iti, gurumɨngumazitam dar akoreghɨva da isɨva avitam mɨkɨnigham.Grazir kɨnir kabanagh God adiariba me gazui. Ia bizir kamgɨfogh, God uaghan adiariba ia danɨngam. Ia gumaza-mizir nɨghnɨzir gavgavir muziarim itiba! 31 Kamaghɨn,ia pamten nɨghnɨgh mɨkɨman markɨ, ‘E dagher man-atam ramegham? O, dɨpar manatam ramam? O, e inirmanatam ikegham?’ 32 Gumazir God gɨfozir puvatɨz-iba pamten bizir kabagh nɨghnɨsi. Ezɨ ian Afeziar uanNguibamɨn itim fo, ia bizir puvatɨzir kaba, ia da iniam.33 Ezɨ bizir ia bar faragh damuamimra kara: Ia GodBizibagh Ativamin Dughiam baghɨvɨra nɨghnɨgh, egh Godifongezir arazir aghuibar amutɨ, a bizir kaba ko mabasara bar ia danɨngam. 34 Kamaghɨn amizɨ, ia pamtengurumɨzaraghan bagh dɨghorim isiva nɨghnɨghan markɨ.Gurum izamin dughiam, a mar uan bizibara nɨghnɨgh.Dughiar manamɨn otivir osɨmtɨziba, da anarɨra ikɨ. Aruermanamɨn otivamin biziba, mar an biziba.”6:29: 1 Kin 10:4-7, 2 Sto 9:3-6 6:32: Mt 6:8 6:33: 1 Kin 3:13-14, Sng

37:4, 37:25, Ro 14:17 6:34: Kis 16:4, 16:19, Mt 6:11

Page 25: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 7:1 25 MATYU 7:87

Ia munen araziba tuisɨghan markɨ, egh suam, menaraziba ikufi

(Luk 6:37-38 ko 6:41-42)1 Egha Iesus ua kamaghɨn mɨgei, “God ia tuisɨgh ian

kuraghan koghsɨ, kamaghɨn ia munen araziba tuisɨghanmarkɨ suam, men araziba ikufi. 2 Ia me tuisɨgha menikurvagha amimoghɨra, God kamaghɨra ia tuisɨgham. Eghia men garame gɨnɨghnɨzi moghɨra, God ia gɨnɨghnɨgham.3 Tizim bagha, mɨnezir bar muziarim nɨn aveghbuamɨndamazimɨn itima, nɨ ti an gara egha temer ararir ekiarnɨn damazimɨn itimɨn garir puvatɨ? 4 Ter ararir ekiamnɨn damazimɨn ikɨtɨ, nɨ manmaghɨn uan aveghbuammɨkɨm suam, ‘Aveghbuam, kɨ nɨn damazimɨn itir mɨnezimasigham?’ 5 Nɨ bar ifari! Nɨ faraghvɨra ter ararir nɨndamazimɨn itim asigh, egh deragh ganɨva mɨnezir nɨnaveghbuamɨn damazimɨn itim asigh.

6 “Ia God baghavɨra itir biziba inigh, afiabar anɨnganmarkɨ. Guizbangɨra, da ua raghrɨgh ia givigham. Egh iauanmanmaniar ikarɨzir aghuiba isɨ dabav kɨnanmarkɨ. Dapura da dɨkabɨnigham.”

God bizir aghuiba isɨva, gumazir a ko mɨgeibar anɨngam(Luk 11:9-13)

7 Egha Iesus mɨgɨa ghua kamaghɨn mɨgei, “Ia Godko mɨkɨm, egh biziba bagh an azang, eghtɨ a da isɨ iadanɨngam. Egh ia biziba bagh ruiva, ia da bativam. Egh iatiam gafughafughtɨ, God ia bagh tiam kuigham. 8GumazirGodɨn azaiba, me biziba isi. Ezɨ gumazir biziba bagha7:1: Lu 6:37, Ro 2:1, 1 Ko 4:3-5, Je 4:11-12 7:2: Mk 4:24 7:3: Lu 6:41-427:6: Mt 10:14 7:7: Jer 29:13-14, Mk 11:24, Lu 11:9-10, Jo 14:13-14, 15:7,

16:16, 16:23-24, Je 1:5, 1 Jo 3:22 7:8: Snd 8:17, Jer 29:12-13, Lu 11:10, Je 1:5,1 Jo 3:22-23, 5:14-15

Page 26: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 7:9 26 MATYU 7:15ruim, a biziba batifi. Ezɨ gumazir itiam gafughafuzim, Goda bagh akuigham. 9 Eghtɨ ia afeziaba, ian boritam bretbabagh ian azangtɨma, ia ti dagɨatam a danɨngam? Puvatɨ.10 Eghtɨ boritam osiriba bagh uan afeziamɨn azangtɨ, a tikuruzitam a danɨngam? Bar puvatɨ.

11 “Ia afeziar arazir kurabagh amiba, ia zurara bizirbar aghuiba uan boribagh anɨdi. Egh ia kamagh der-aghvɨra fogh, guizbangɨra ian Afeziar uan Nguibamɨn itimbar akueghvɨra bizir aghuiba isɨ gumazir a ko mɨgeibaranɨngam.

12 “Kamaghɨn, ia arazir aghuir igharaz darazi meia damuasa ia ifongeziba, ia arazir kabara me damu.Mɨgɨrɨgɨar kaba, Moses Osirizir Araziba ko Godɨn akaminigha izir gumazibar osiziriba, dagh isɨn tu.”

Tiar akar asuvazim ko aroghezim(Luk 13:24)

13Egha Iesusmɨgɨa ghua ghaze, “Ia tiar akar asuvazimɨnaven mangɨ. Tiar akar aroghezim nguibar ikuvtɨzimɨnzui. Ezɨ nguibar kamɨn zuir tuavim an aruegha bar ekefe.Ezɨ gumazamizir avɨrim an zui. 14 Ezɨ nguibar aghuimɨnzuir tiar akam bar asufa, egha tuavir an zuim bar pɨri.Ezɨ gumazamizir vaghvaziba tuavir kam batogha an zui.Kamaghɨn amizɨ, ia tiar akar asuvazimɨn aven mangɨ.”

Ia akar ifavarim akurir gumaziba bagh deravɨra gan(Luk 6:43-44 ko 13:25-27)

15Egha Iesusmɨgɨa ghua ghaze, “Ia akar ifavarim akurirgumaziba bagh deravɨra gan. Me ia gifarsɨ mɨgɨrɨgɨaraghuibar amuam. Egha me guizbangɨra ia gasɨghasɨghasaizi. Me guizbangɨra afiar atiabar mɨn ikia, egha me7:9: Lu 11:11 7:11: Lu 11:13, Je 1:17 7:12: Mt 22:39-40, Lu 6:31, Ro

13:8-10, Ga 5:14, 1 Ti 1:5 7:13: Lu 13:24, Jo 10:7-9 7:14: Ap 14:22 7:15:Ese 22:27, Mt 24:4, 24:24, Mk 13:22, Lu 6:26, Ap 20:29, 2 Pi 2:1, 1 Jo 4:1

Page 27: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 7:16 27 MATYU 7:24ifara en damazibar sipsipbar mɨn sipsipbar arɨziba aghui.16 Ia men arazibar gan me gɨfogh, egh suam, me akarifavarim akurir gumaziba. Gumaziba ter ataghatarita-mɨn wainɨn ovɨzitam kuarizir puvatɨ. Egha me ti fighɨnovɨzitam kuarasa ghua, dɨkonir ataghatarimɨn, da isi? Barpuvatɨ. 17 Ezɨ kamaghɨra temer aghuiba ovɨzir aghuibabati, ezɨ temer kuraba ovɨzir kuraba bati. 18 Eghtɨ temeraghuitam ovɨzir kuratam bateghan kogham. Eghtɨ temerkuratam ovɨzir aghuitam bateghan kogham. 19 Temerovɨzir aghuiba batir puvatɨziba, me da oka da isa avimmɨkɨri. 20 Kamaghɨn amizɨma, ia men arazibar gan fo-fogh suam, me akar ifavarim akurir gumaziba, o akaraghuim akurir gumaziba. 21 Ia kamaghɨn nɨghnɨghanmarkɨ, gumazamizir ‘Ekiam, Ekiam’ na garɨziba, me barmoghɨra God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn aven ikiam.Puvatɨ. Gumazir nan Afeziamɨn ifongiamɨn gɨn zuiba,merara God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn aven ikiam.22Godɨn Kotɨn Dughiamɨn, gumazamizir avɨrim kamaghɨnmɨkɨmam, ‘Ekiam, Ekiam, e nɨn ziamɨn Godɨn akam akuri.’Egh mɨkɨm suam, ‘E nɨn ziamɨn duar kuraba batoke,’ eghmɨkɨm suam, ‘E nɨn ziamɨn mirakelɨn bar avɨribagh ami.’23 Eghtɨ kɨ Dughiar kamɨn bighvɨra me mɨkɨm suam, ‘Kɨtong ia gɨfozir puvatɨ. Ia gumazir arazir kurabagh amiba,ia na gitagh!’ ”

Dɨpenir ingangarir arazir pumuning(Luk 6:47-49)

24 Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Gumazir nan akambaragha an gɨn zuim, a mati gumazir mam fofozir aghuim7:16: Mt 7:20, 12:33, Lu 6:43-44, Ga 5:19-22, Je 3:12 7:17: Jer 11:19 7:18:

Lu 6:43 7:19: Mt 3:10, Lu 3:9, Jo 15:2, 15:6 7:20: Mt 12:33 7:21: Hos 8:2,Mt 21:31, Lu 6:46, Ap 19:13, Ro 2:13, Je 1:22, 1:25 7:22: 1 Ko 13:2 7:23:Sng 6:8, Mt 10:33, 13:41-42, 25:12, 25:41, Lu 13:25-27, 2 Ti 2:19 7:24: Lu6:47-48

Page 28: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 7:25 28 MATYU 8:3ikia, egha uan dɨpenim ingara gavgavim a danɨngasadagɨam gisɨn an ingari. 25 Ezɨ amozim izima, aperiamotozɨma, amɨnir ekiam dɨkavigha dɨpenir kam givavaa munamadi. Ezɨ dɨpenir kam dɨpɨriaghrɨzir puvatɨ.Dɨpenir kam me dagɨam gisɨn an ingari. Kamaghɨnamizɨ, a irɨzir puvatɨ. 26 Ezɨ gumazir manam nan akambaregha an gɨn zuir puvatɨ, a mati gumazir onganimɨnmɨn gigimɨn uan dɨpenim okore. 27 Ezɨ amozim izimaaperiam otozɨma, amɨnir ekiam dɨpenir kam pamtem agivai. Bizir kaba dɨpenir kam gunabagha a munamadima,a irɨ. A guizbangɨra bar pazavɨra irɨ.” 28 Iesus mɨgɨrɨgɨarkabav mɨkemegha gɨvazɨma, gumazamizir avɨrir ekiamdɨgavir kuram gami. 29Me fo, Iesus Judan arazibagh fozirgumaziba ami moghɨn mɨgeir puvatɨ. A gumazir ziarekiam itir mamɨn mɨn men sure gami.

8Iesus lepa itir gumazim gamizɨ, a ua dera(Mak 1:40-44 ko Luk 5:12-14)

1Egha Iesusmɨghsɨamategha ghuaghirima avɨrir ekiaman gɨn zui.* 2 Ezɨ gumazir lepa itir mam, Iesus baghaiza uan tevimning apɨrigha a mɨgɨa ghaze, “Ekiam, nɨfueghɨva na damutɨ, kɨ Godɨn damazimɨn zuegh ua der-agham.”† 3Ezɨ Iesus uan agharim isa gumazir kamgatɨghaghaze, “Kɨ ifonge. Nɨn mɨkarzim zuegh, egh ua deragh.”7:29: Jo 7:46 * 8:1: (8:1) Akar Matyu 5:2ɨn itimɨn gan. 8:2: Mt

9:18, Mk 1:40-44, Lu 5:12-14, Ap 10:25 † 8:2: (8:2) Moses osirizir akabamɨgɨa ghaze, gumazim o amizir lepan arɨmariam itim, aGodɨn damazimɨn mɨze. An arɨmariam gɨvaghtɨma a uamangɨ uabɨ isɨva, ofa gamir gumazibar akagh, eghtɨ me angantɨma an arɨmariam gɨvagham, eghtɨ me amɨkɨm suam,a Godɨn damazimɨn zuegha ua dera. Wok Pris 13 ko 14ɨngan.

Page 29: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 8:4 29 MATYU 8:10A kamaghɨn mɨgɨavɨra itima, gumazir kamɨn lepan arɨ-mariam zuamɨra anetaghizɨma gumazim ua dera.‡ 4 EzɨIesus a mɨgɨa ghaze, “Nɨ oragh, nɨ batozir bizir kamɨn gunmɨkɨman markɨ. Nɨ mangɨ uan mɨkarzim isɨ ofa gamirgumazimɨn akagh, eghMoses fomɨra e mɨkemezɨ moghɨn,nɨ ua bagh Godɨn ofa damu. Eghtɨ gumaziba fogh suam,nɨn arɨmariam gɨfa.”

Iesusmɨdorozir gumazimɨn ingangarir gumazimɨn arɨ-mariam a gɨfa

(Luk 7:1-10)5 Egha Iesus ghua nguibar ekiam Kaperneamɨn aven

ghu. Ezɨ 100 plan mɨdorozir gumazibar garir gumazirekiam iza, Iesus gaghora ghaze, 6 “Ekiam, nan ingan-garir gumazim ariava muna dɨpenimɨn iti. An sorogha-fariba bar ariaghɨre, ezɨ a mɨzazir kuram barasi.” 7 EzɨIesus ghaze, “Kɨ mangɨ a damightɨ, a ua deragham.”8 Ezɨ mɨdorozir gumazir ekiam Iesusɨn akam ikaraghaa mɨgɨa ghaze, “Ekiam, kɨ gumazir aghuir manam, nɨnan dɨpenimɨn aven izam? Markɨ. Nɨ pura mɨkɨmtɨma,nan ingangarir gumazim deragham. 9 Kɨ uabɨ mɨdorozirgumazir mabar apengan iti, egha uabɨ mabar garima, danan apengan iti. Ezɨ kɨ me mɨgei, ‘Ia mangɨ,’ eghtɨ memangam. O, kɨ me mɨkɨmam, ‘Ia izɨ.’ Eghtɨ me izam.Egh kɨ uan ingangarir gumazir mam mɨkɨm suam, nɨingangarir kam damu, eghtɨ an a damuam. Egha kɨ fo,nɨ mɨkɨmtɨ, nan ingangarir gumazim ua deragh.” 10 Ezɨ‡ 8:3: (8:3) Judabar akar mam ghaze, gumazim arɨmariam lepaikɨtɨma nɨ an suiragh, nɨ uaghan Godɨn damazimɨn mɨze.Ezɨ Iesus uan dafarim isava gumazir lepa itir kam gatɨ,egha Godɨn damazimɨn mɨzezir puvatɨ. A gumazimɨnarɨmariam a gɨfa, ezɨ gumazim ua dera. 8:4: Wkp 14:1-32,Mt 9:30, Mk 5:43, 7:36, Lu 5:14, 17:14 8:5: Jo 4:47 8:10: Mt 15:28

Page 30: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 8:11 30 MATYU 8:17Iesus mɨgɨrɨgɨar kam baregha, dɨgavir kuram gami. Egharagha a ko izir gumazibav gɨa ghaze, “Kɨ bar guizbangɨra iamɨgei, kɨ Israelɨn aven kamaghɨn nɨghnɨzir gavgavim itirgumazitamɨn ganizir puvatɨ.

11 “Kɨ ia mɨgei, gumazamizir avɨrim uan nguibabararuem anadir danganim ko aruem ghuaghiri danganimategh, izɨ Abraham ko Aisak ko Jekop dukuagh, GodBizibagh Ativamin Dughiamɨn aven dakozimɨn daperaghdamam. 12 Egh God faragh uan Nguibamɨn ikiasa mɨ-sevezir darazi, God me batuegh me isɨva danganir mɨ-tatemme akunigham. Eghtɨme tuangɨva arangɨva ataribakuskugh danganir kamɨn ikiam.” 13 Egha Iesus 100 planmɨdorozir gumazibar garir gumazir ekiam mɨgɨa ghaze,“Nɨ mangɨ. Bizir nɨ nɨghnɨzir gavgavim itim, a nɨ baghotogham.” Dughiar kamra, gumazir kamɨn ingangarirgumazim ua dera.

Iesus Pitan ivozir amizim gamizɨ, a ua dera(Mak 1:29-31 ko Luk 4:38-39)

14 Ezɨ Iesus ghua Pitan dɨpenimɨn aven ghua garima,Pitan asamimɨn mɨkarzim an feima, an aria dakozimgirɨghav iti. 15 Ezɨ Iesus an dafarim suirazɨma, an arɨ-mariammaghɨram anetaghizɨma, a dɨkavigha Iesus baghaisai.

Iesus gumazamizir avɨrim gamizɨ, me ghuamaghe(Mak 1:32-34 ko Luk 4:40-41)

16 Ezɨ aruem gevima, me gumazamizir avɨrir duarkuraba apazaziba inigha, Iesus bagha izi. Ezɨ Iesus duarkurar kabav gɨa me batozima, me an akamɨn gumaza-miziba ataghrasi. Ezɨ Iesus arɨmariaba itir gumazamizibabar men arɨmariaba agɨfa. 17 Godɨn akam inigha izezir8:11: Sng 107:3, Lu 13:29 8:12: Mt 13:42, 21:43, 22:13, 25:30, Lu 13:28, 2

Pi 2:17, Ju 13 8:14: Mk 1:29-34, Lu 4:38-41, 1 Ko 9:5 8:16: Mk 1:32, Lu4:40-41 8:17: Ais 53:4, 1 Pi 2:24

Page 31: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 8:18 31 MATYU 8:27gumazim Aisaia ghaze, “A uabɨ e bativir arɨmariaba komɨzaziba da batoghezɨ, da ghue.” Iesus Aisaian akamdamightɨ, an otivasa, arazir kabagh ami.

Iesus uabɨn gɨn mangamin arazibav gei(Luk 9:57-60)

18 Egha Iesus garima, avɨrir ekiam anekufa. Ezɨ auan suren gumazibav gɨa ghaze, “E dɨpam giregh vongɨnmangam.” 19 Ezɨ Judan arazibagh fozir gumazir mamiza, kamaghɨn Iesus mɨgei, “Tisa, nɨ danganir manamɨnmangam, kɨ uaghan nɨ ko mangam.” 20 Ezɨ Iesus a mɨgɨaghaze, “Afiar atiaba nguazir toribar itima, kuarazibamɨkonibar iti, ezɨ Gumazibar Otarim danganir dakuamibapuvatɨ.” 21 Ezɨ gumazir mam, a uaghan Iesusɨn surengumazim, a kamaghɨn Iesus mɨgei, “Ekiam, nɨ faraghna amamangatɨghtɨma, kɨ mangɨ uan afeziam mozimdafaka.” 22 Ezɨ Iesus a mɨgɨa ghaze, “Markɨ. Nɨ nan gɨnizɨ, gumazir ovengeziba uari uan gumazir kuabar afɨ.”

Iesus mɨgeima, amɨnir ekiam gɨfa(Mak 4:36-41 ko Luk 8:22-25)

23Ezɨ Iesus botɨn anabozɨ, an suren gumaziba an gɨn zui.24 Me ghua ongarimɨn torimɨn amɨnir bar ekiam dɨkavaongarim gamima, a dɨpɨra kurim avasava ami. Ezɨ Iesusakuavɨra iti. 25 Ezɨ an suren gumaziba agaghuragha amɨgei, “Ekiam, nɨ en akuragh, e arɨmɨghiregham!” 26 Ezɨ akamaghɨn me mɨgei, “Ian nɨghnɨzir gavgavim bar sufi. Iatizim bagha atiati?” Egha a dɨkavigha amɨnim ko ongarimmɨgɨrɨgɨar gavgavim aning ganɨngizɨ, amɨnim gɨvazɨma,dɨpam uam amɨraghirɨ. 27 Ezɨ an suren gumaziba nɨgh-nɨzir avɨribagh amua ghaze, “Kar gumazir manmaghɨn8:19: Lu 9:57-58 8:20: 2 Ko 8:9 8:21: 1 Kin 19:20, Lu 9:59-60, Jo 5:258:24: Sng 4:8 8:26: Sng 65:7, 89:9, 107:29, Mt 14:31, 16:8

Page 32: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 8:28 32 MATYU 8:34amizim? A mɨgeima, amɨnim ko dɨpavsɨzim an akambarasi!”

Iesus gumazir pumuningɨn duar kuraba batoke(Mak 5:1-17 ko Luk 8:26-37)

28 Ezɨ Iesus ghua Galilin ongarir dadarimɨn vongɨnitimɨn oto. Kar Gadaran nguazir asɨzim. Egha iza gu-mazir pumuning duar kuraba apazimning bato. Aningmatmatɨn tongɨn ikegha izi. Egha aning bar ikuvizɨma,gumazamiziba aningɨn atiatigha tuavir kamgaruir puvatɨ.29 Egha aning pamten dia ghaze, “Nɨ Godɨn Otarim, nɨtizim ga damuasa? Dughiam tɨgharɨ, nɨ kagh izɨ gagasɨghasɨghasa?” 30 Ezɨ dar bɨzir ekiar mammong saghonapa iti. 31 Ezɨ duar kurar kaba pamten Iesus gakaghoraghaze, “Nɨ e batosi, kamaghɨn nɨ e ateghtɨma, e mangɨ darbɨzir munamɨn aven mangam.”

32 Ezɨ Iesus me mɨgɨa ghaze, “Ia mangɨ.” Ezɨma duarkuraba gumazir kamning ategha ghua dabar aven ghue.Ezɨ dar bɨzir ekiar kam puv ara ghua davarir kurar mamɨnghuaghira dɨpam apa bar ariaghɨre. 33 Ezɨ gumazir dabargariba men ganigha ara ghue. Me ghua nguibar ekiamɨnotivigha bizir kabar gun gumazamizibagh eghari. Meuaghan gumazir duar kuraba apazazir pumuning bativizirbizibagh eghari. 34 Kamaghɨn amizɨ, nguibar ekiar kamɨnitir gumazamiziba Iesus bagha izi. Me iza an gara a gak-aghora ghaze, a men nguazim ategh danganir igharazita-mɨn mangɨ.

9Iesus gumazir soroghafariba aremezim akɨrizɨ, a ua dera(Mak 2:1-12 ko Luk 5:17-26)

8:28: Mk 5:1-2, Lu 8:26-27 8:29: Mk 1:24, Lu 4:34, 4:41

Page 33: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 9:1 33 MATYU 9:9

1 Ezɨ Iesus ua bot inigha uamategha ongarir dadarirvongɨn itimɨn ghua uan nguibamɨn oto. 2 Ezɨ me sorogha-fariba aremezir gumazir mam inigha a bagha izi. Gu-mazir kam akuriamɨn iti. Ezɨ Iesus men garima, menɨghnɨzir gavgavim itima, a kamaghɨn arɨmariar gumazirkam mɨgei, “Nan borim, nɨn navim bar amɨragh ikɨ. Kɨnɨn arazir kuraba gɨn amada.” 3 Ezɨ Judan arazibagh fozirgumazir maba Iesusɨn mɨgɨrɨgɨar kam baregha kamaghuariv gia ghaze, “Gumazir kam Godɨn danganim inighakamaghɨn mɨgei.”

4 Ezɨ Iesus men nɨghnɨzibagh fogha gɨvagha kamaghɨnme mɨgei, “Ia tizim bagha nɨghnɨzir kurar kaba uannavir averiabar dagh ami? 5 Kɨ akar manam mɨkɨmam?Pura gumazir kɨnitam kamaghɨn a mɨkɨm suam, kɨ nɨnarazir kuraba gɨn amada. Egh uaghan gumazir kɨnitamkamaghɨn a mɨkɨman kogham, nɨ dɨkavigh uan akuriaminigh mangɨ, egh ua deragh. 6 Eghtɨ kɨ ia kamaghɨnfoghasa kɨ ifonge, Gumazibar Otarim, a nguazir kamɨnarazir kuraba gɨn amangamin gavgavim iti.” Iesus ka-maghɨn mɨkemegha soroghafariba aremezir gumazimɨngara kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ dɨkavigh uan akuriam inighuan dɨpenimɨn mangɨ!” 7 Ezɨ gumazir kam dɨkavighauan dɨpenimɨn ghu. 8 Ezɨma gumazamiziba arazir kamɨnganigha bar dɨgavir kuram gami. Egha me Godɨn ziam faghaze, “Godra gavgavir kam isa gumazibagh anɨdi.”

Iesus Matyun diazɨ, an an gɨn zui(Mak 2:13-17 ko Luk 5:27-32)

9 Ezɨ Iesus danganir kam ategha ghua garima, gumazirmam dagɨaba isir dɨpenimɨn aperaghav iti. An ziam9:2: Mt 8:10, Mk 2:3-5, Lu 5:18-20 9:4: Sng 94:11, Mt 12:25, Lu 6:8, 9:47, Jo

2:25 9:5: Mk 2:5, 2:9, Lu 5:20, 7:48 9:6: Jo 5:8, 17:2

Page 34: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 9:10 34 MATYU 9:14Matyu. Ezɨ Iesus a mɨgɨa ghaze, “Nɨ nan gɨn izɨ.” EzɨmaMatyu dɨkavigha an gɨn zui.

10 Ezɨ Iesus dɨpenimɨn ikiava apima, gumazir dagɨabaisiba ko gumazir arazir kurabagha amir avɨriba, me izaIesus ko an suren gumaziba ko api.* 11 Ezɨ Farisibakamaghɨn gara Iesusɨn suren gumazibar azai, “Ian Tisa,a tizim bagha dagɨaba isir gumaziba ko arazir kurabaghamir gumaziba koma api?”†

12Ezɨ Iesusmɨgɨrɨgɨar kambaregha kamaghɨnmemɨgei,“Arɨmariaba puvatɨzir gumaziba, dokta bagha zuir puvatɨ.Gumazir arɨmariaba itibara, me dokta bagha zui. 13 Iamangɨ, Godɨn Akɨnafarir osizirim da fofozim inigh. Kɨia ofa gamir arazibagh ifongezir puvatɨ. Nan ifongiamrakara, ia arazir aghuibar gumazir igharazibar amu.” EghaIesus ua me mɨgɨa ghaze, “Kɨ Godɨn damazimɨn derazirgumaziba bagha izezir puvatɨ. Kɨ gumazamizir arazirkurabagh amibar dɨmasa ize!”

Iesus dagheba ataghrazir arazim mɨgei(Mak 2:18-22 ko Luk 5:33-39)

14 Ezɨ Jon Gumaziba Ruer Gumazimɨn suren gumazibaiza, kamaghɨn Iesusɨn azai, “Manmaghɨn amizɨ, e ko* 9:10: (9:10) Matyu osirava mɨgɨrɨgɨar kam abɨzir puvatɨ. Meti tinan dɨpenimɨn api? Avɨrir ekiam ghaze, ti Matyundɨpenim (Mak 2:15)Marazi ghaze Iesusɨn dɨpenim. † 9:11:(9:11) Farisiba bar akar gavgavir avɨribagh amigha dar gɨn zui.Egha ghaze, gumazir manam men mɨgɨrɨgɨabar gɨn zuirpuvatɨ, egha arazir kuram gami, kamaghɨn me Godɨndamazimɨn mɨze. Egh gumazir igharazitam gumazir kamko ikegham, a uaghan Godɨn damazimɨn mɨze. Farisibauaghan ghaze, gumazir Romɨn gavman bagha dagɨabaisiba, me zurara Romɨn itir darazi ko iti, kamaghɨn meGodɨn damazimɨn mɨze. 9:13: Hos 6:6, Mt 12:7, Mk 2:17, Lu 5:32, 1Ti 1:15

Page 35: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 9:15 35 MATYU 9:17Farisiba, e God ko mɨkɨmasa dagheba ataghrazima, nɨnsuren gumaziba dagheba ataghrazir puvatɨ?” 15 Ezɨ Iesuskamaghɨn me mɨgei, “Ia nɨghnɨgh. Gumazitam amuimɨnikɨsɨ damu, uan adarazi ko ikɨtɨma, me ti amughamugh,dagheba ataghraghan kogham. Puvatɨ. Me daghebaataghrazir dughiam iti. Gumazitaba gɨn izɨ, gumazirkamɨn aku mangɨtɨ, a me ategham, eghtɨ dughiar kamɨnme dagheba ataghragham.

16 “Gumazitam inir avɨzir igiatam inigha korotiar ghu-ritam porogha a isamizir puvatɨ. A kamagh damighgɨn korotiar kam rueghtɨma, inir avɨzir korotiar bɨbɨzimapɨrizim akuvaghɨva korotiar ghurim bar anebigham.17 Eghtɨ gumazitam wainɨn igiam inigh, a isɨva asɨzirinir mɨsevir ghuritam agurighan kogham. A kamaghɨndamightɨma, wainɨn dɨpam gɨn buva anangva asɨzir inirghurir kam abightɨ, wainɨn dɨpam nguazim giregham.Eghtɨ wain ko asɨzir inim vɨrara ikuvigham. Kamaghɨnmewainɨn igiam isa asɨzir inir igiabaram azui, eghtɨ aningvɨrara deraghvɨra ikiam.”‡

Iesus guivir aremezim gamizɨ, a ua dɨkafi. Egha uaghanamizir mamɨn arɨmariam agɨfa

(Mak 5:22-43 ko Luk 8:41-56)‡ 9:17: (9:17) Judaba asɨzir memeba mɨsoghava dar iniba isavadar dɨpav kɨvɨzibagh ami, egh me da inigh wainɨn dɨpabaraghuam. Wainɨn ovɨziba, me igiamra da mɨrmɨrighɨva,da isɨva wainɨn mɨsevibar aghuam, egh aneteghtɨ adughiatabar ikegham. Egh wain, onganim itir dɨpamɨnotogham. Wain memen inir kamɨn aven ikɨ buv mangɨ,egh memen inir ghurim abigham. Me wainɨn mɨsevir barigiam a gurightɨ, wain deravɨra ikɨ, egh inir igiam abighankogham.

Page 36: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 9:18 36 MATYU 9:2718 Ezɨ Iesus Jonɨn suren gumaziba ko mɨgɨavɨra itima,

gumazir dapanir ekiar mam iza Iesusɨn boroghɨn tevemn-ing apɨrigha kamaghɨn amɨgei, “Nan guivimdatɨrɨghramaareme, ezɨ nɨ izɨ uan dafarim a datɨghtɨma a ua dɨkav-igham.” 19 Ezɨ Iesus dɨkavigha an gɨn zuima, an surengumaziba a ko zui.

20Ezɨma amizirmam, a 12 plan azenibar, zurara ghuzimbati. Amizir kam Iesusɨn gɨrakɨrangɨn iza an korotiaravɨzimɨn suira. 21 A kamaghɨn nɨghnɨgha ghaze, “Kɨ ti ankorotiar avɨzimɨn suiraghtɨ, nan arɨmariam ti gɨvagham.”22 Ezɨ Iesus ragha an gara a mɨgɨa ghaze, “Nan guivim,nɨ navim bar amɨragh ikɨ. Nɨ nɨghnɨzir gavgavim nan iti,kamaghɨn, nɨn arɨmariam gɨfa.” Dughiar kamra, amizirkamɨn arɨmariam gɨfa.

23 Ezɨ Iesus ghua gumazir dapanir ekiar kamɨn dɨpen-imɨn otogha gari, amiziba ko gumaziba azia iti. Gumazirmaba sɨghabagh ivima, gumazamiziba azia nɨgɨnir ekiamgami. 24 Ezɨ Iesus me batogha me mɨgɨa ghaze, “Iadɨkavigh mangɨ. Guivim aremezir puvatɨ. An akui.” Akamaghɨn mɨgeima, me a dɨpofi. 25 A me batoghezɨ, meazenan ghuezɨma, Iesus aven ghua guivimɨn dafarimɨnsuirazɨma, a dɨkafi. 26 Ezɨ Iesus amizir bizir kamɨneghaghanim nguibaba bar dar ghu.

Iesus gumazir damazir okavɨrɨzir pumuning, ko gumazirmɨgeir puvatɨzir mam, me gamizɨ, me ua dera

27 Ezɨ Iesus danganir kam ategha zuima, gumazirdamazir okavɨrɨzir pumuning an gɨn iza kamaghɨn an9:18: Mk 5:22, Lu 8:41-42 9:20: Mk 5:25, Lu 8:43 9:21: Mt 14:36 9:24:

Jo 11:11 9:27: Mt 15:22, 20:29-34

Page 37: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 9:28 37 MATYU 9:34dei, “Nɨ Devitɨn Otarim, nɨ gan apangkufigh.”§ 28 Aghua dɨpenimɨn aven ghuzɨma, gumazir kamning a baghaizima, a kamaghɨn aningɨn azai. “Gua bizir kɨ damuaminkam, gua nɨghnɨzir gavgavim an iti, o puvatɨ?” Ezɨaning ghaze, “Are, Ekiam ga nɨghnɨzir gavgavim an iti.”29 Ezɨ Iesus uan dafarim isa aningɨn damazimning gatɨghakamaghɨn mɨgei, “Gua nɨghnɨzir gavgavim iti. Kamaghɨn,gua ua gan.” 30Ezɨ aningɨn damaziba kuiaghrezɨ, aning uagari. Ezɨ Iesus aningɨn anogorogha aningɨn mɨgɨa ghaze,“Gua tong bizir gua batozir kam tavɨn mɨkɨman markɨ.”31 Puvatɨ. Aning ghua Iesus amizir arazir aghuir kamɨngun bar distrighɨn kamɨn itir gumazamizibav keme.

32 Gumazir kamning Iesus ategha zuima, gumazamiz-iba mɨgeir puvatɨzir gumazir mam inigha, Iesus baghaizi. Gumazir kam, duar kuraba a gapasa. 33 Ezɨ Iesusan duar kuraba batoghezɨma, gumazir kam ua mɨgei.Ezɨ gumazamiziba dɨgavir kuram gamua ghaze, “Fomɨra,kantri Israelɨn aven, bizir kamagh garitam otozir puvatɨ.”34 Ezɨ Farisiba ghaze, “A duar kurabar gumazir dapanimɨngavgavimɨn duar kuraba batosi.”

Iesus ingangarim isa uan surengumazibagh anɨdi.

(Sapta 9:35-10:42)

Iesus gumazamizibar apangkufi§ 9:27: (9:27) Judaba ghaze, Gumazir God ua Gumazamiziba IniasaMɨsevezim, Atrivim Devitɨn ikɨzimɨn otivam. Gumazirdamazir okavɨrɨzir kamning nɨghnɨzir gavgavim Iesus ikiaghaze, Israelba gumazir kamra mɨzuai. Kamaghɨn aningdia ghaze, “Devitɨn Otarim.” 9:29: Mt 8:13 9:30: Mt 8:49:32: Mt 12:22 9:33: Mk 2:12 9:34: Mt 10:25, 12:24, Mk 3:22, Lu 11:15

Page 38: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 9:35 38 MATYU 10:435 Ezɨ Iesus nguibar ekiaba ko nguibar doziba bar

dagh arua, men God ko mɨgeir dɨpenibar aven ghua,gumazamizibar sure gami. A God Bizibagh AtivaminDughiamɨn akam me mɨgɨa men arɨmariaba ko osɨmtɨzirmen namnabar itiba bar da gefi. 36 A gumazamizir avɨrirdafamɨn garima, men nɨghnɨziba tintinibar itima, meosɨmtɨzibar aven arua, mati sipsipba ghuaviba puvatɨzirmoghɨn iti. Kamaghɨn amizɨ, a bar men apangkufi.37 Egha a uan suren gumazibav gɨa ghaze, “Dagher baravɨrim anigha gɨvagha azenimɨn iti. Ezɨ ingangarir gu-mazir da iniamin avɨriba puvatɨ. 38 Kamaghɨn, ia azenirkamɨn ghuavimɨn azangsɨghtɨ, a ingangarir gumazibaamangtɨma, me an azenimɨn mangɨ, dagheba iniam.”

1012 plan suren gumazibar ziaba(Mak 3:13-19 ko Luk 6:12-16)

1 Ezɨ Iesus uan suren gumazir 12 plan diazɨ, me izima,a duar kuraba batoghɨva arɨmariar gumazamizibar itibarakɨramin gavgavimme ganɨngi. 2Aposelɨn 12 plan ziabarakara: Men faragha zuim, Saimon, an ziar mam Pita, koan dozim Andru. Ko Jems, Sebedin otarim, ko an dozimJon, 3 Filip ko Bartolomyu ko Tomas ko Matyu, a gumazirdagɨaba isim, ko Jems, an Alfiusɨn otarim, ko Tadius, 4 koSaimon, a marazi ko me Selotɨn ikɨzimɨn iti, koma JudasIskariot, gumazir Iesus isava, apanibagh anɨngizim.

Iesus ingangarim isa, 12 plan aposelbagh anɨdi(Mak 6:7-13 ko Luk 9:1-5)

9:35: Mt 4:23, Mk 1:39, Lu 4:44 9:36: Nam 27:17, 1 Kin 22:17, 2 Sto 18:16,Ese 34:5, Sek 10:2, Mt 14:14, Mk 6:34 9:37: Mk 6:34, Jo 4:35 10:1: Mt9:35, Mk 3:13-15, 6:7, Lu 9:1

Page 39: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 10:5 39 MATYU 10:135 Ezɨ Iesus gumazir 12 plan kaba amaga akar kam me

ganɨga ghaze, “Ia Kantrin Igharazibar Gumaziba baghmangan markɨ. Egh Samarian nguibar ekiabar manganmarkɨ.* 6 Ia sipsipɨn ovengezir Israelɨn ikɨzimɨn itibabagh mangɨ. 7 Ia mangɨ, akam akun suam, ‘God BizibaghAtivamin Dughiam a roghɨra izegha gɨfa.’ 8 Ia mangɨgumazamizibar arɨmariaba agɨva; egh gumazir aremezibame damutɨ me ua dɨkav, egh lepa itir gumazibar amutɨme ua zuegh, egh duar kurar gumazamizibagh apazazibada batogh. Bizir ia inizim ia purama a ini, ia a gɨvezezirpuvatɨ. Kamaghɨra ia pura a isɨ gumazamizibar anɨng. Iaa bagh ivezitam inian kogham.

9 “Ia gol tam o silvan dagɨatam o kapan dagɨatam inighmanganmarkɨ. 10 Ia daruamin dughiabar, ia biamɨtaritaminianmarkɨ. Egh ia siotiar pumuning, o dagarir asuatam odifizitam inighmangan kogham. Bar puvatɨ. Guizbangɨra,ingangarir gumaziba, me damamin dagheba, me da isɨ medanɨng.

11 “Egh ia nguibar ekiatamɨn mangam, o nguibar dozi-tamɨn angsɨva, ia deraghvɨra azangsɨgh fogh, gumazirmanam an arazir aghuibagh amua egha bar dera. Egh iagumazir kam ko ikɨ mangɨ, dughiar ia nguibar kam ateghmangamim. 12 Egh dɨpenir ia aven zuim, ia kamaghɨn anaven itir daraziv kɨm, ‘God deragh ia damuam.’ 13 Eghgumazamizir dɨpenir kamɨn itiba, ia gifueghɨva ia inightɨ,iame ko ikɨ, egh ia Godɨn azaraghtɨ, ian navir amɨrɨzimmeko ikɨ. Me ian aghuaghtɨ, ia uan navir amɨrɨzir kamme da10:5: Ap 13:46 * 10:5: (10:5) Kar Iesusɨn mɨgɨrɨgɨar ruarir mam,Namba 2. Akar 10:5-42ɨn itiba, da suren gumaziba Godɨnakam akun darutɨma arazir me bativamibav gei. 10:6: Jer50:6, Mt 15:24 10:7: Mt 3:2, 4:17, Lu 10:9-11 10:8: Ap 20:33 10:9: Lu10:4 10:10: Nam 18:31, Lu 10:7, 1 Ko 9:14, 1 Ti 5:18 10:12: Lu 10:5-6

Page 40: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 10:14 40 MATYU 10:20uam a inigh. 14 Egh gumazitam ia inigh uan dɨpenimɨnmangan aghuagh, egh ian akam baraghan koghtɨ, eghtɨdughiar ia dɨpenir kam o nguibar kam ataghraghamim, iauan dagaribar itir mɨneziba apɨsigh.† 15 Kɨ guizbangɨra iamɨgei, Godɨn Kotɨn Dughiamɨn, God gumazamizibar arazirkuraba tuisɨghɨva, eghtɨ gumazamizir nguibar kamɨn itibainiamin osɨmtɨzim, a Sodom ko Gomora uan arazir kurababagh inizimɨn osɨmtɨzim bar a gafiragham.”

Osɨmtɨzir avɨriba otivam(Mak 13:9-13 ko Luk 21:12-17)

16 Ezɨ Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Ia oragh, kɨ sipsipbarmɨn ia isava afiar atiabar tongɨn ia amadi. Eghtɨ iakuruzibar araziba iniva deravɨra bizibagh nɨghnɨgh ia gɨndar amu. Egh ia kuarazir bunbabar arazibar amu, kam-aghɨn ia arazir kuratam damusɨ nɨghnɨghan markɨ. 17 Iaderaghvɨra uari bagh gan. Me ian suiragh, uan kaunselbardamazibar ia isɨ kotiam darɨghɨva, egh uan God ko mɨgeirdɨpenibar ia fozorogham. 18 Egh me nan ziam bangɨn,ia iniva gavmanba ko atrivibar damazibar mangam. Eghia akar aghuimɨn gun gumazir ekiar kabav kɨm. Eghuaghan Kantrin Igharazibar Gumaziba, ia uaghan memɨkɨm. 19 Egh me ia inigh kotiamɨn mangɨtɨma ia atiat-ing kamaghɨn nɨghnɨghan markɨ, ‘E mɨgɨrɨgɨar manatamdamuam? O, e manmaghɨn men akaba ikarvagham?’Puvatɨ. God uabɨ dughiar kamɨn ia mɨkɨmamin akabaia danɨngam. 20 Ia uari mɨkɨman kogham, puvatɨ. IanAfeziamɨn Duamra, ian akatoribar aghu mɨkɨmam.10:14: Ap 18:6 † 10:14: (10:14) Suren gumaziba arazir kam damutɨma,nguibar ekiamɨn itir gumazamiziba gan fogh suam, mearazir kuram gami. Mak 6:11 ko Aposel 13:51ɨn gan.10:15: Stt 19:24-28, Mt 11:24, Ju 7 10:16: Lu 10:3, Jo 10:12, Ap 20:29, Ro

16:19, 1 Ko 14:20, Ef 5:15 10:17: Mt 24:9 10:18: Ap 25:23, 27:24 10:20:Jo 14:26, 1 Ko 2:4

Page 41: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 10:21 41 MATYU 10:2721 “Gumaziba uan aveghbuaba isɨ kot darɨghɨva, egh

me mɨsoghɨva arɨmɨghrɨsɨ me mɨkɨmam. Eghtɨ afezi-aba kamaghɨra uan boribar amuam. Eghtɨ boriba uanafeziaba ko amebaba pazɨ me damuva, me mɨsoghtɨ, mearɨmɨghrɨsɨ, gumazibav kɨmam. 22Eghtɨ gumaziba bar nanziam bangɨn ian ikuvigham. Me bar paza ia damutɨ, eghtɨgumazamizir gavgavigh ikɨ mangɨ dughiar abuananamɨnotoghamiba, God men akurvagham. 23Egh gumazamizibanguibar ekiar mamɨn pazɨ ia damutɨ, ia arɨ nguibar ekiarigharazimɨn angɨ. Kɨ guizbangɨra ia mɨgei, ia Israelɨnnguibar ekiar kabar aven damuamin ingangariba, da gɨ-vaghan koghtɨma Gumazibar Otarim uamategham.

24 “Suren gumazitam uan tisa gafirazir puvatɨ, ezɨingangarir gumazitam uan gumazir ekiam gafiraghankogham. 25 Eghtɨ suren gumazim uan tisan mɨn otoghɨva,egh deragham. Egh ingangarir gumazimuan ekiamɨnmɨnotoghɨva, a uaghan deragham. Me ziar kam Belsebul a isadɨpenimɨn ghuavim gatɨ, ezɨ e kamaghɨn fo, me uaghanbar ziar kuraba da isɨva an adarazi darɨgham.”‡

Gumaziba Godrama atiatingam(Luk 12:2-7)

26 Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Gumaziba pazɨ iadamutɨ, ia men atiatingan markɨ. Bizir mogomebaraven ikeziba, bar azenim giram. Eghtɨ mɨgɨrɨgɨar avenikeziba, gumaziba bar dagh fogham. 27 Kɨ mɨtatemɨnia mɨkemezir akaba, ia angazangarimɨn dav kɨm. Eghsighsirir akar ia oraghiziba, ia mangɨ dɨpenir nogoribar10:21: Mai 7:6, Mt 10:35, 13:12, Lu 21:16 10:22: Mt 24:9, 24:13, Mk 13:13, Lu

21:17, Jo 15:18-21 10:23: Mt 16:28 10:24: Lu 6:40, Jo 13:16, 15:20 10:25:Mt 9:34, Mk 3:22, Lu 11:15 ‡ 10:25: (10:25) Ziam Belselbul, a Satanɨn ziarmam. Matyu 12:22-28ɨn gan. 10:26: Mk 4:22, Lu 8:17

Page 42: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 10:28 42 MATYU 10:35tuiv dar gun gumazamizibav kɨm. 28 Ia gumazir namnarkɨnibav sozibar atiatingan markɨ. Me ian duabav sueghankogham. Puvatɨ. Ia Godram atiating. A namnam koduam uaghara aning isɨva avimɨn aning gasɨghasɨghamingavgavim iti. 29 Ia fo, gumaziba kuarazir dozir pumuningwan toean vɨrara aning givezegham. Ezɨ ian Afeziamderaghavɨra kuarazir kabar gari. Ian Afeziam ifueghankoghtɨma, kuarazir katamnguazim giran kogham. 30EghaGod uaghan ian dapanir arɨziba dar pone, egha a barderaghavɨra ia gɨfo. 31 Kamaghɨn amizɨma, ia atiatinganmarkɨ. Ia kuarazir dozir kabar mɨn itir puvatɨ. Ia Godɨndamazimɨn bar ekevegha dagh afira.”

E Iesusɨn adarazir ikɨva aghumsɨghan kogham(Luk 12:8-9)

32 Ezɨ Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Gumazir manam gu-mazamizibar damazimɨn ghaze, a nan anav, eghtɨ kɨuaghan uan Afeziar uan Nguibamɨn itimɨn damazimɨnmɨkɨm suam, gumazir kam a nan anav. 33 Eghtɨ gumazi-tam gumazamizibar damazimɨn mɨkɨm suam, a nan anavpuvatɨ, eghtɨ kɨ uaghan uan Afeziar uan Nguibamɨn itimɨndamazimɨn mɨkɨm suam, gumazir kam nan anav puvatɨ.”

Ia Iesus bar a gifuegh, faragh anetɨgh(Luk 12:51-53 ko 14:26-27)

34 Ezɨ Iesus mɨgɨa ghua kamaghɨn mɨgei, “Ia nɨghnɨghaghaze, kɨ navir vamɨran arazim inigha, nguazir kamɨnize. Ezɨ ia kamaghɨn nɨghnɨghan markɨ. Kɨ adariba komɨdoroziba gɨvasa izezir puvatɨ. Puvatɨ. Kɨ mɨdorozirsabam inigha ize. 35 Kɨ bizir kam bagha ize, kɨ gumazimdamutɨ, a uan afeziamɨn apanimɨn ikiam. Eghtɨ guivim10:28: Ais 8:12-13, Lu 12:4, Je 4:12, 1 Pi 3:14 10:30: Lu 21:18, Ap 27:3410:31: Mt 6:26, 12:12 10:32: Lu 12:8, Ro 10:9-10, MAA 3:5 10:33: Mk

8:38, Lu 9:26, 2 Ti 2:12 10:34: Lu 12:49-53

Page 43: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 10:36 43 MATYU 10:41uan amebamɨn apanimɨn ikiam, eghtɨ amizir pamɨn itimuan ivozir amebamɨn apanimɨn ikiam. 36 Gumazimɨnanababa uari, an apanim ikɨva, an ikuvigham.

37 “Gumazir manam uan afeziam ko amebam bar aninggifongegha, faragha aning arɨgha, eghana isa gɨn arɨgha, aguizbangɨra nan namakam puvatɨ. Egha gumazir manamuan otarim o guivim bar aning gifongegha, faragha aningarɨgha, egha na isa gɨn arɨsi, a nan namakam puvatɨ.38 Egh gumazir manam uan ter ighuvir an ovengamim agisaghpugha nan gɨn zuir puvatɨ, a nan namakampuvatɨ.§39 Ezɨ gumazir manam deravɨra uan ikɨrɨmɨrim anekɨriva,gumazir kam gɨn ikian kogham. Eghtɨ gumazir manamna bagha nɨghnɨgha uan ikɨrɨmɨrim akɨrizir puvatɨ, aguizbangɨra ikɨrɨmɨrim bativam.”

GumazirmanamKraisɨn adarazi deraghamegami, a uanivezir aghuim iniam

(Mak 9:41)40 Ezɨ Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Gumazir manam ia

inigha arazir aghuibar ia gami, a na inigha arazir aghuibarna gami. Egha gumazir na inizim, a Godɨn na amadazɨkɨ izezim a ini. 41 Eghtɨ gumazitam suam, kɨ Godɨnakam inigha izir gumazitamɨn akurvaghasa, egha Godɨnakam inigha izir gumazir kamɨn akua uan dɨpenimɨn ghua10:36: Sng 41:9, 55:13 10:37: Lo 33:9, Lu 14:26 10:38: Mt 16:24, Mk

8:34, Lu 9:23, 17:33, Jo 12:25 § 10:38: (10:38) Romɨn gavman, nguibargumazir igharaziba koma pura ingangarir gumazir arazirkurabagh amiziba, me me isava ter ighuvibar me dui. Mefaragh uan ter ighuvim gisaghpugh mangɨ danganir memɨsevizɨmɨn otogham. Iesus akar isɨn zuir kamɨn uansuren gumazibav gɨa ghaze, tina guizbangɨra an surengumazimɨn otivsɨva uaghan ovengamin nɨghnɨzim ikɨ.10:39: Mt 16:25, Mk 8:35, Lu 9:24, 17:33, Jo 12:25 10:40: Mk 9:37, Lu 9:48,

10:16, Jo 13:20 10:41: 1 Kin 17:10, 2 Kin 4:8

Page 44: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 10:42 44 MATYU 11:5an akurvagha deragha a gami, God gumazir kam, biziraghuir an akam inigha izir gumaziba isiba, God da isɨvaa danɨngam. Eghtɨ gumazitam suam, kɨ gumazir aghuita-mɨn akurvaghasa, egha gumazir aghuitam inigha uandɨpenimɨn ghua deraghavɨra an akurvaki, God gumazirkam uaghan, bizir aghuir gumazir aghuiba isiba, God daisɨva a danɨngam. 42 Eghtɨ tav suam, kɨ Iesusɨn surengumazitamɨn akurvaghsɨ, egh pura dɨpar orangtɨzim aisɨva suren gumazir ziaba puvatɨzir katam a danigam, barguizbangɨra kɨ ia mɨgei, God gumazir kam ivezir aghuim adanɨngam.”

Iesus bar tinara11

(Sapta 11:1-16:20)Jon Gumaziba Ruer Gumazim, uan suren gumaziba

amadazɨ me Iesus bagha ghue(Luk 7:18-35)

1 Ezɨ Iesus akar kaba uan 12 plan suren gumazibaghganiga, egha danganir kam ategha nguibar igharazibarghua men sure gamua Godɨn akam me mɨkɨri.

2 Jon kalabusɨn ikia kamaghɨn God Ua GumazamizibaIniasa Mɨsevezir Gumazimɨn ingangariba baregha uansuren gumaziba a bagha me amada. 3 Egha me mɨgɨaghaze, ia mangɨ kamaghɨn Iesusɨn azang, “Ti nɨrara,gumazir God faragha amangasa mɨkemezim? O, e ti uagumazir igharazitam mɨzuamam?”

4 Ezɨ Iesus men azangsɨziba ikaragha ghaze, “Ia mangɨ,bizir ia garava orazibar gun Jon mɨkɨm suam, 5 ‘Gumazirdamazir okavɨrɨziba ua gari, ezɨ gumazir suer amɨrɨz-iba uam arui. Ezɨ gumazir lepa itiba ua zuegha dera,10:42: Mt 18:5-6, 25:40, Mk 9:41, Hi 6:10 11:2: Mt 14:3 11:3: Mal 3:1

Page 45: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 11:6 45 MATYU 11:12ezɨ gumazir kuarir orazir puvatɨziba uam orasi. Ezɨovengezir gumaziba ua dɨkavima, ezɨ gumazir onga-narazibagh amiba akar aghuim barasi.’* 6 Gumazir nanganigha nɨghnɨzir gavgavim nan itim, an nɨghnɨzir gav-gavim ikɨvɨra ikɨ, eghtɨ an navir averiam deraghtɨ a barakuegham!”

7 Ezɨ Jonɨn suren gumaziba an ategha ghuezɨma, Iesusan gun gumazamizibav gei, “Ia gumaziba itir puvatɨzirdanganimɨn ghua tizimɨn ganasa ghue? Ia ti ghuruniramɨnim vaimɨn ganasa ghue? Puvatɨ. 8 Ia tizimra ganasaghue? Ia ti gumazir korotiar aghuiba aghuizɨtamɨn ganasaghue? Puvatɨ. Gumazir korotiar aghuiba azuiba, atrivibardɨpenibar iti. 9 Ezɨ ia tizimɨn ganasa ghue? Ia Godɨn akaminigha izir gumazitamɨn ganasa ghue? Bar guizbangɨra!Ki ia mɨgei, Godɨn akam inigha izir gumazir kam, aGodɨn akam inigha izir gumazir igharaziba, bar me gafira.10Gumazir kam baghavɨra Godɨn Akɨnafarimmɨgɨa ghaze,‘Ia oragh. Kɨ uan abuir gumazim amadaghtɨma, a faraghmangɨva nɨ bagh tuavim akɨram.’ 11 Kɨ guizbangɨra iamɨgei, Jon Gumazibar Ruer Gumazim, gumazir nguazimɨnitiba, bar me gafira. Ezɨ gumazir God Bizibagh AtivaminDughiamɨn aven ikia ziaba bar puvatɨzim, a bar Jon gafira.

12 “Jon Gumaziba Ruer Gumazimɨn dughiamɨn ikeghaiza datɨrɨghɨn, gumazir kuraba God Bizibagh AtivaminArazim iniasa puv ingara mɨsosi. Egha me mɨdorozirarazir anabar igharazibagh amua, egha osɨmtɨzir avɨriba a

* 11:5: (11:5) Godɨn akam inigha izezir gumazim Aisaiafomɨra ghaze, God uan adarazi Israelian akurvaghamimdughiam, arazir kaba otivam. Aisaia 35:1-7 ko 61:1-4ɨngan. 11:6: Mt 13:57, 26:31 11:7: Mt 3:5 11:9: Lu 1:76 11:10:Mal 3:1, Mk 1:2, Jo 3:28

Page 46: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 11:13 46 MATYU 11:19ganɨdi.† 13Godɨn akam inigha izir gumazibar osiziriba koMoses Osirizir Araziba, da Godɨn akamakura iza Jon otozirdughiamɨn tu. 14 Kamaghɨn amizɨ, ia dar akam baraghsɨifuegh, a baragh, ‘Godɨn akam inigha izir gumazim Elaizaizam,’ kar a Jon baghavɨra mɨgei. 15 Tina kuarimning iti,an oragh.

16 “Eghtɨ kɨ datɨrɨghɨn itir gumazamizibar arazibar gunmɨkɨmsɨva akar isɨn zuir manam mɨkɨmam? Me boribarmɨn biziba amadir danganimɨn apiaghav ikia uarir dei,17 ‘E ia bagha marvibagh ivima,

ia ighian aghua.Ezɨ e ongerakar amɨrɨzibagh amima,

ia azir puvatɨ.’18Datɨrɨghɨn itir gumaziba, borir kabarmɨn ami. Jon izavapamten apir puvatɨghava wainɨn dɨpaba apir puvatɨzɨma,meghaze, ‘Duar kuraba a gapasa.’ 19Ezɨ GumazibarOtarimizava dagheba ko wainɨn dɨpaba api. Ezɨ me ghaze, ‘Ia gan,a gumazir puv daghem ko wainɨn dɨpam apim. Egha adagɨaba isir gumaziba ko gumazir arazir kurabagh amiba,a men roroabagh amuame ko iti.’ Me kamaghɨnmɨgeima,gumazamiziba men gara fo, Godɨn fofozim a guizbangɨrabizim.”

Navibagh irazir puvatɨzir gumazamiziba, me bar iku-vigham

(Luk 10:13-15)† 11:12: (11:12) Grighɨn akamɨn mɨgɨrɨgɨar kam me deraghaanebɨghizir puvatɨ. Marazi nɨghnɨgha ghaze, Iesus ghaze,gumazitaba otivighRomɨn gavmankomɨsoghmebatuegheghɨva God Bizibagh Ativamin Dughiam damightɨma, anguazimɨn ikiam. 11:14: Mal 4:5, Mt 17:10-13, Mk 9:11-13 11:18:Mt 3:4 11:19: Mt 9:10-14, Lu 7:35

Page 47: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 11:20 47 MATYU 11:2720 Iesus nguibar ekiar mabar mirakelɨn avɨribagh amizɨ

me uan navibagh irazir puvatɨ. Ezɨ Iesus dughiar kamɨnnguibar kabar gumazamizibar atara ghaze, 21 “Ia Koras-inɨn nguibamɨn itir gumazamiziba, Iavzika! Ia kuraminiam. Ia Betsaidan nguibamɨn itir adarazi, Iavzika! Iabar ikuvigham. Gumazitam Tairɨn nguibam ko Saidonɨnnguibamɨn ghua, mirakelɨn kɨ amiziba men tongɨn daghamighai, Tair ko Saidonɨn itir darazi ti fomɨra navibaghiragha, egha azir adiariba aghuigha, averenim gapiavaaguruava, egha uan arazir kamɨn uari akakagha ghaze,me uan arazir kuraba ataki. 22 Ezɨ kɨ ia mɨgei, GodɨnKotɨn Dughiamɨn, osɨmtɨzir ia iniamim, an osɨmtɨzir Tairko Saidon iniamim gafiragham. 23 Ezɨ ia Kaperneamɨnnguibamɨn itir darazi, ia ghaze, ia uari fegh GodɨnNguibamɨn ikiam, a? Bar puvatɨ, God ia akunightɨ ia Helɨnavim magɨram. Ezɨ gumazitam ti Sodomɨn nguibamɨnghua mirakelɨn kɨ ian tongɨn amizibagh amizɨ, kamaghɨnSodom ti ikiavɨra ikiai. 24 Ezɨ kɨ ia mɨgei, Godɨn KotɨnDughiamɨn, osɨmtɨzir ia iniamim, an osɨmtɨzir Sodominizim gafiragham.”

Ia na bagh izɨva aghuvsazim iniam(Luk 10:21-22)

25Egha dughiar kamɨn Iesus kamaghɨnmɨgei, “Afeziam,nɨ nguazim ko overiam gativazir Ekiam! Nɨ fofozim konɨghnɨzir aghuiba itir gumaziba bizir kaba men modo,egha boribarmɨn itir gumazibar aka. Kamaghɨn kɨ nɨmɨn-abi. 26Guizbangɨra Afeziam, nɨ uan ifongiamɨn kamaghɨnami.”

27 Egha Iesus ua kamagh mɨgei, “Nan Afeziam bizibabar ada isa nan dafarim gatɨ. Ezɨ gumazitam Otarim11:23: Stt 19:24-28, Ais 14:13-15 11:24: Mt 10:15, Lu 10:12 11:25: 1 Ko

1:26-29 11:27: Mt 28:18, Jo 1:18, 3:35, 10:15, 17:2, Fl 2:9

Page 48: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 11:28 48 MATYU 12:3gɨfozir puvatɨ. Afeziam uabɨra a gɨfo. Egha tav Afeziamgɨfozir puvatɨ. Otarim uabɨra, koma gumazir Otarimifuegha Afeziam isava men akaziba, merara Afeziam gɨfo.28 Ia, gumazir ingangarir ekiabagh amua osɨmtɨzir avɨribaateriba, ia bar moghɨra na bagh izɨ. Eghtɨ kɨ aghuvsazimia danɨngam. 29 Ia na da fofozim iniva nan mɨgɨrɨgɨabarapengan ikɨ, egha mati temer ruarir me bulmakauningɨntuemning gatɨzɨma aning uaning inigha ingangarim gamimoghɨn, ia nan apengan ikɨ. Ia na gɨfo, kɨ uan naviraveriamɨn avenuabɨ dɨkabɨragha, egha kɨ gumazibar asug-hasusi. Egh kɨ ia damutɨ ia aghuvsazim iniam. 30Ter ruarirkɨ ian tuebagh arɨzim, ia a gumuam, ezɨ bizir kɨ aterim anosemezir puvatɨ.”

12Farisiba Sabatɨn dughiam bagha Iesus adoghadosi(Mak 2:23-28 ko Luk 6:1-5)

1 Egha Iesus Sabatɨn dughiar mamɨn uan suren gu-maziba ko, raizɨn mɨn garir dagher mam wit, an azenirekiamɨn torimɨn zui. An suren gumaziba mɨtiriam menazima, me witɨn ovɨzir maba kuara da api. 2 Ezɨ Farisibamen ganigha kamaghɨn Iesus mɨgei, “Nɨ gan, arazir nɨnsuren gumaziba amim, en Judabar Araziba ghaze, meSabatɨn dughiamɨn dar amuan kogham.”* 3 Ezɨ Iesusme ikaragha ghaze, “Ia ti Devit fomɨra amizir arazimɨn11:28: Jer 31:25 11:29: Jer 6:16, Sek 9:9, Jo 13:15, Fl 2:5, 1 Jo 2:611:30: 1 Jo 5:3 12:1: Lo 23:25, Mk 2:23-28, Lu 6:1-5 12:2: Kis

20:10, Mt 12:10, Lu 13:14, Jo 5:10, 7:23 * 12:2: (12:2) Moses OsirizirAraziba, Sabatɨn ingangaribar amuasa Judabar anogorosi. MeSabatɨn damuan koghamin ingangarir mam, a dagherandɨziba iniamin ingangarim. Nɨ, Kisim Bek 34:21ɨn gan.Farisiba ghaze, Iesusɨn suren gumaziba arazir kamɨn gɨnzuir puvatɨ.

Page 49: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 12:4 49 MATYU 12:12eghaghanimɨn ganizir puvatɨ? Devit dughiar kamɨn uanadarazi ko mɨtiriam men azi, 4 ezɨ Devit Godɨn Aver-penimɨn aven ghua me ofa damuasa atɨzir bret inighauan adarazi ko me aneme. E fo, me bretɨn kam ramankogham. Puvatɨ, Moses Osirizir Araziba ghaze, ofa gamirgumazibara bretɨn kam ramam. 5Egha ia ti Moses OsirizirArazibar ganizir puvatɨ, a ghaze, ofa gamir gumaziba meGodɨn Dɨpenimɨn aven Sabatɨn me ingaram. Me ingara,egha Godɨn damazim arazir kuraba puvatɨ. 6 Ezɨ kɨ iamɨgei, bizir Godɨn Dɨpenim gafirazim a kagh iti. 7 EghaGodɨn Akɨnafarimɨn aven itir mɨgɨrɨgɨar mam ghaze, ‘Kɨapangkuvir arazim gifonge, kɨ ofan kɨnibagh ifongezirpuvatɨ.’ Iamɨgɨrɨgɨar kamgɨfogha, egha ia pura osɨmtɨzibagumazir aghuibagh arɨghan koghai. 8 Ezɨ GumazibarOtarim a Sabatɨn dughiamɨn Ekiam.”

Iesus gumazir dafarir ekonezim Sabatɨn dughiamɨn agamizɨma a dera

(Mak 3:1-6 ko Luk 6:6-11)9Egha Iesus danganir kam ategha nguibar ekiar mamɨn

ghua God ko mɨgeir dɨpenimɨn aven ghu. 10 Ezɨ gumazirmam dɨpenir kamɨn aven iti, an dafarir mam bar ekone.Ezɨ gumazir maba Iesus akatam a gasasa, egha kamaghɨnan azai, “Moses Osirizir Araziba manmaghɨn mɨgei? ESabatɨn dughiamɨn gumazibar arɨmariabar akɨram, o pu-vatɨgham?” 11 Ezɨ Iesus kamaghɨn me mɨgei, “Ian tongɨnitir gumazitam, a sipsipɨn mam ikɨtɨma, egh Sabatɨndughiamɨn sipsipɨn kammozitamɨnmagɨrɨghtima, eghtɨ atimangɨ uam anesigham, o? 12E fo, gumazimɨn ikɨrɨmɨrimsipsipɨn ikɨrɨmɨrim bar a gafira! Kamaghɨn amizɨma, efo Moses Osirizir Araziba en amamangatɨzɨ, e Sabatɨn12:4: Wkp 24:9 12:5: Nam 28:9-10 12:6: Mt 12:41-42, Lu 11:31-3212:7: Hos 6:6, Mt 9:13 12:10: Lu 14:3 12:11: Kis 23:4-5, Lo 22:4, Lu 14:5

Page 50: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 12:13 50 MATYU 12:20dughiamɨn gumazibar akurvagham.” 13 Egha a gumazirkam mɨgei, “Nɨ uan dafarim onegh.” Ezɨ gumazim uandafarim onezɨma an dafarim dafarir vuemɨnmɨn, ua dera.14 Ezɨ Farisiba dɨkavigha God ko mɨgeir dɨpenim ateghauari akuvagha Iesus mɨsoghasa tuaviba buri.†

Iesus a guizbangɨra Godɨn ingangarir gumazim15 Farisiba Iesus mɨsoghasa tuaviba burima, a men

arazir kam gɨfoghava nguibar ekiar kam ategha ghu. Ezɨgumazamizir avɨriba an gɨn zuima, a men arɨmariababar dar kɨrima, me ua dera. 16 Ezɨ a men anogoroghaghaze, me an gun igharazibav kɨmanmarkiam. 17A Godɨnakam inigha izir gumazim Aisaian mɨgɨrɨgɨam damutɨ, anotivasa, egha a kamaghɨn ami. Aisaia kamaghɨn mɨkeme,18 “Kar nan ingangarir gumazim, kɨ uabɨ anemɨsefe,

egha kɨ bar a gɨfuegha, a bagha bar akonge.Kɨ uan Duam a datɨghtɨ, a Kantrin Igharazibar Gumaziba

me mɨkɨm suam,dughiar kɨ men araziba tuisɨghamim otivam.

19Gumazir kam atar dagarvaghan kogham.Me tuavibar an tiarim baraghan kogham.

20 Egh ighurunir gavgaviba puvatɨgha dɨpɨrasava amim, abar dɨpɨrighan kogham,

egha lamɨn pamtem isir puvatɨzim, an anemu-ngeghan kogham.

12:14: Mt 26:4, 27:1, Mk 3:6, Lu 6:11, Jo 7:1, 7:19, 11:53 † 12:14: (12:14)Farisiba ghaze, arɨmariaba agevir arazim uaghan ingangarirmam, egha Sabatɨn arazir kaba uaghan dar anogoroke. EzɨFarisiba gari, Iesus Sabatɨn arɨmariaba agevi, kamaghɨnme a baseme, egha a mɨsueghasa tuaviba buri. Luk 13:14ko Jon 5:16-18ɨn gan. 12:15: Mk 3:7-10 12:16: Mt 8:4, Mk 3:12

Page 51: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 12:21 51 MATYU 12:27Egh kamaghɨra, a gavgaviba puvatɨzir gumazamizibar

asughasugh deravɨra me damuam.A kamaghɨra damu mangɨ, arazir aghuiba dar amutɨma

da bar azenim giramin dughiam otogham.21 Eghtɨ Kantrin Igharazibar Gumaziba nɨghnɨzir gav-

gavim an ikɨvauarir akurvaghsɨva a mɨzuam ikiam.”

Me ghaze, Iesus Belsebulɨn gavgavimɨn ingari(Mak 3:20-30 ko Luk 11:14-23 ko 12:10)

22 Dughiar kamɨn me duar kuram apazazir gumazirmam inigha Iesus bagha ize. Gumazir kam mɨgeir pu-vatɨgha uaghan garir puvatɨ. Ezɨ Iesus gumazir kam agamizɨma a deragha ua mɨgɨa egha uaghan gari. 23 Ezɨgumazamiziba dɨgavir kuram gamigha mɨgɨa ghaze, “Gu-mazir kam ti Devitɨn otarim, a?”‡

24 Ezɨ Farisiba mɨgɨrɨgɨar kam baregha ghaze, “Gumazirkam, duar kurabar gumazir dapanim Belsebul, gavgavima ganɨngizɨ, ezɨ a gavgavir kamɨn duar kuraba batosi.”§

25 Ezɨ Iesus men nɨghnɨzibagh fogha egha kamagh memɨgei, “Kantrin tamɨn gumaziba uari tuiragh uarira uarivsoghɨva, eghtɨ men dabirabim ikuvigham. Eghtɨ dɨpenirvamɨra itir darazi o nguibar vamɨra itir darazi uari tuiraghuarira uariv soghɨva, eghtɨ men dabirabim ikuvigham.26 Eghtɨ kamaghɨra e fo, Satan uabɨ uabɨ batoghɨva, anadarazi uari tuiraghɨva, egh a managh gavgavim inighbizibagh ativam. 27 Ia ghaze, kɨ Belsebul da gavgavim isaduar kuraba batosi. Ezɨ kamaghɨn, tina ian adarazir akur-vazima, me duar kuraba batosi? Ian adarazi amir araziba,12:22: Mt 9:32-33 ‡ 12:23: (12:23) Akar Matyu 9:27ɨn itimɨn gan.12:24: Mt 9:34, 10:25, Mk 3:22, Lu 11:15 § 12:24: (12:24) Belsebul uaghan

Satanɨn ziar mam. 12:25: Mt 9:4, Jo 2:25, MAA 2:23

Page 52: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 12:28 52 MATYU 12:34darara ian akagha ghaze, ia paza na mɨgei. 28 Eghtɨ kɨGodɨn Duamɨn gavgavim inighɨva duar kuraba batoghtɨ,eghtɨ bizir kam ian akaghtɨ, ia kamaghɨn fogh suam, GodBizibagh Ativamin Dughiam ia batogha gɨfa.

29 “Eghtɨ gumazirmanammangɨ pura gumazir gavgavi-tamɨn dɨpenimɨn aven mangɨva an biziba okemegham?Puvatɨgham. A faraghvɨra benibar gumazir gavgavirkam ikegham. A kamaghɨn a damigh gumazir kamɨndɨpenimɨn aven mangɨ, an biziba okemegham.

30 “Tina nan namakam puvatɨ, a nan apanim. Ezɨgumazim nan akuragha gumazamiziba akumakuir puvatɨ,gumazir kam men gɨntɨzima me tintinibar zui.

31 “Kamaghɨn amizɨ, kɨ ia mɨgei, gumazamiziba amirarazir kuraba ko me Godɨn ziam gasɨghasɨzir akaba, Godbar da gɨn amadagham. Eghtɨ gumazitam Godɨn Du-amɨn ziam gasɨghasɨghtɨ, God an arazir kurar kam gɨnamadaghan kogham. 32 Eghtɨ gumazitam akar kuratamGumazibar Otarim mɨkemeghtɨ, God an arazir kurar kamgɨn amadagham. Eghtɨ gumazitam Godɨn Duam akarkuratam a mɨkemeghtɨma, God dughiar kam ko gɨn iza-min dughiamɨn, an arazir kurar kam, a gɨn amadaghankogham. An arazir kurar kam an ikɨvɨra ikiam.”

Temer kuraba ovɨzir kuraba bati(Luk 6:43-45)

33 Ezɨ Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Nɨ temer aghuimikɨtɨma, an ovɨzir aghuiba uaghan ikiam. Egh nɨ temerkuram ikɨtɨma, an ovɨzir kuraba uaghan ikiam. 34 Iagumazir kuraba, ia kuruzir kurabarmɨn iti! Eghmanmagh12:28: Dan 2:44, 7:14, Lu 1:33, 17:20-21, Ap 10:38, 1 Jo 3:8 12:29: Ais 49:24,

Lu 11:21-23, 1 Jo 4:4 12:30: Mk 9:40, Lu 9:50, 11:23 12:31: Mk 3:28-29,Lu 12:10, Ap 7:51, 1 Ti 1:13, Hi 6:4-6, 10:26, 1 Jo 5:16 12:32: Mt 11:19, Lu12:10, Jo 7:12, 7:52, 1 Ti 1:13 12:33: Mt 7:16-20, Lu 6:44 12:34: Mt 3:7,15:18, 23:22, Lu 3:7, 6:45

Page 53: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 12:35 53 MATYU 12:41mɨgɨrɨgɨar aghuitam mɨkemegham? Puvatɨ. Ian naviraveriabagh izɨvazir nɨghnɨziba dar amara ian akatoribarotifi. 35 Gumazir aghuim, an navir averiamɨn aven nɨgh-nɨzir aghuiba a gizɨfa, egha amara arazir aghuibagh ami.Gumazir kuram, annavir averiamɨn avennɨghnɨzir kurabaa gizɨfa, egha amara arazir kurabagh ami. 36 Ezɨ kɨ iamɨgei, Godɨn Kotɨn Dughiamɨn, a pura men mɨgɨrɨgɨarnɨghnɨziba puvatɨziba bagh vaghvagh men azangsɨghɨva,me tuisɨgham. 37 God gɨn nɨn mɨgɨrɨgɨabagh nɨghnɨghɨva,nɨ tuisɨgham, eghtɨ nɨn mɨgɨrɨgɨabara nɨ damutɨma, Godgumazir aghuim o gumazir kuram nɨ darɨgham.”

Me mirakelɨn tam damuasa Iesusɨn azai(Mak 8:11-12 ko Luk 11:29-32)

38 Ezɨma Judabar arazibagh fozir gumazir maba koFarisin maba kamaghɨn Iesus mɨgei, “Tisa, nɨ mirakelɨnarazitam damutɨ, an otoghtɨ e fogh suam, nɨ guizbangɨraGodɨn ingangarim gami.”

39 Ezɨ Iesus me ikaragha ghaze, “Gumazamizir dughiarkamɨn itiba, me bar gumazamizir kuraba! Egha meguizbangɨra God baghavɨra itir puvatɨ. Me zurara mi-rakelɨn tamɨn ganasa. Me tamɨn ganighan kogham. Pu-vatɨ. God mirakelɨn arazir vamɨra men akagham. Godɨnakam inigha izir gumazim Jona batozir mirakelɨn kamra,me an ganam. 40E fo, Jona arueba ko dɨmagarir pumuningko mɨkezimɨn osirir ekiar mamɨn navir averiamɨn ike.Ezɨ kamaghɨra Gumazibar Otarim arueba ko dɨmagarirpumuning komɨkezimɨnnguazimɨn aven ikiam.** 41Eghtɨ12:38: Mt 16:1, Mk 8:11, Lu 11:16, Jo 6:30, 1 Ko 1:22 12:39: Mt 16:4, Mk

8:12, Lu 11:29-32 ** 12:40: (12:40) Nɨ Jona 1:17ɨn gan. Godɨnakam inigha izir gumazim Jona, uaghan Jonan gun mɨgɨaghaze, a ghua nguibar ekiam Niniven ghua akam akurimagumazamiziba a baregha uan navibagh ira. 12:41: Jna 3:5

Page 54: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 12:42 54 MATYU 12:46God Kotɨn Dughiamɨn, Niniven gumazamiziba dɨkavighian arazir kurabar gun mɨkɨmam. Ia fo, Nineven adaraziJona akunizir akam baregha navibagh ira. Ezɨ Gumazirdatɨrɨghɨn ian tongɨn itirmam, a bar Jona gafira! 42FomɨraSeban Atrivir Amizim nguazir kamɨn saghon ikeghaSolomonɨn fofozir aghuimɨn akaba baraghasa ize. Ezɨgumazir mam bar Solomon gafiragha ian tongɨn iti. Kam-aghɨn, God gumazamizibar Kotim Damuamin Dughiamɨn,Seban Atrivir Amizim tugh datɨrɨghɨn itir gumazamizibararazir kurabar gun mɨkɨmam.”

Duar kuram uamategha ize(Luk 11:24-26)

43 Ezɨ Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Duar kuram gumazirmam ategha dɨpaba puvatɨzir danganibar arua ikiamindanganiba buri, egha a tam batozir puvatɨgha, 44 eghauabɨ mɨgɨa ghaze, ‘Kɨ uamategh faragha ikezir dɨpenimɨnmangam.’ Egha a uamategha ghua garima, me dɨpenimavizɨ, a bar zuezɨma an itir biziba bar deragha ikia eghapura iti. 45Egh duar kurar kammangɨ, 7 plan duar kurar agafiragha arazir kurabagh amiba, men aku izam. Egh memangɨ, dɨpenir kamɨn ikiam. Gumazir kam faragha pazaike, egh a datɨrɨghɨn bar paz ikiam, eghtɨ an dabirabima faragha ikezir dabirabim bar a gafiragh bar ikuvigham.Arazir kamaghɨra amizim, gumazamizir kurar datɨrɨghɨnitiba uaghan me bativam, eghtɨ me bar pazɨ ikiam. Eghtɨmen dabirabim, faragha ikezir dabirabim bar a gafiraghbar ikuvigham.”

Terara Iesusɨn amebam ko doziba(Mak 3:31-35 ko Luk 8:19-21)

46 Iesus me mɨgɨavɨra itima, an amebam ko doziba iza12:42: 1 Kin 10:1-10, 2 Sto 9:1-12, Mt 12:6 12:43: Jop 1:7, Lu 11:24, 1 Pi 5:812:45: Hi 6:4, 2 Pi 2:20-22 12:46: Mt 13:55, Mk 3:31, Jo 2:12, Ap 1:14

Page 55: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 12:47 55 MATYU 13:7dɨpenimɨn azenimɨn ikia a ko mɨkɨmasa. 47 Ezɨ gumazirmam a mɨgɨa ghaze, “Nɨ gan, nɨn amebam ko dozibaazenimɨn tuivighav ikia nɨ ko mɨkɨmasa.”* 48 Ezɨ Iesusgumazir kam ikaragha ghaze, “Tina nan amebam? Te nandoziba?” 49 Egha uan suren gumazibar akagha ghaze, “Iagan! Nan amebam ko dozibara kara. 50 Gumazamizir nanAfeziar uan Nguibamɨn itim ifongezir arazibar gɨn zuiba,me nan doziba ko nan amiziba ko nan amebam.”

13Iesus witɨn ovɨziba akurir akar isɨn zuim mɨgei(Mak 9:14 ko Luk 8:4-8)

1 Aruer kamra Iesus dɨpenim ategha azenan ghu. Eghaghua dɨpar dadarimɨn aperaghav iti. 2 Ezɨ gumazamiziravɨriba a bagha ize, eghamen avɨrim bar ekefe. Kamaghɨna kurir mamɨn bɨraghava apera. Ezɨma gumazamizibadɨpar dadarimɨn tuivighav iti. 3 Ezɨ Iesus akar isɨn zuiravɨribar me mɨgei. Egha kamaghɨn mɨgei, “Ia oragh.Gumazir mam witɨn ovɨziba inigha ghua uan azenimɨn daakurava arui.* 4A da akurima witɨn ovɨzir maba tuavimɨnirezɨma, kuaraziba iza da ame. 5 Ezɨ maba dagɨabagh isɨnitir nguazir evarim gire. Nguazir kam mɨtemezir puvatɨ,ezɨ witɨn ovɨziba zuamɨra afuangi. 6 Ezɨ dar biba barnguazimɨn aven iraghuezir puvatɨ, ezɨ aruem anaga daghisirazɨ, ezɨ da isia mɨsɨngi. 7 Ezɨ witɨn ovɨzir maba benir* 12:47: (12:47) Fofozir gumazir maba mɨkovezir pumuningɨn (*)tongɨn itir mɨgɨrɨgɨar kabar ghaze, Matyu uabɨ da osirizirpuvatɨ. Gumazir igharazim gɨn da osiri, eghtɨ da Mak 3:32koma Luk 8:20 mɨrara mangasa. 12:50: Jo 15:14, Ro 8:29, Ga5:6, 6:15, Kl 3:11, Hi 2:11 13:2: Lu 5:1-3 * 13:3: (13:3) Kar Iesusɨnmɨgɨrɨgɨar ruarir Namba 3, a Matyun osiziribar aven iti.Akar kaba, da 12:3-52ɨn iti. Ezɨ God Bizibagh AtivaminDughiamɨn, mɨgɨrɨgɨar avɨriba dar iti.

Page 56: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 13:8 56 MATYU 13:14-15dɨkoniba itir nguazim giregha, benibar tongɨn afuangizɨ,benir dɨkoniba aghuava beniba da ikiagharɨki. Ezɨ darovɨziba mɨsevezir puvatɨ. 8 Ezɨ witɨn ovɨzir maba nguaziraghuim giregha dagheba mɨsefi. Maba 100 plan ovɨzibamɨsevima, maba 60 plan ovɨziba mɨsevima, maba 30 planovɨziba mɨsefi. 9 Tina kuarimning iti, an oragh.”

Iesus nɨghnɨzir tizim ikia, akar isɨn zuibara mɨgei(Mak 4:10-12 ko Luk 8:9-10)

10 Ezɨ Iesusɨn suren gumaziba gɨn iza kamaghɨn an azai,“Nɨ tizim bagha akar isɨn zuibar gumazamizibav gei?”11Ezɨ ame ikaragha ghaze, “God fofozim ia ganɨngizɨma, iaGod Bizibagh Ativamin Dughiamɨn akar mogomeba daghfo. Ezɨ a fofozir kam me ganɨngizir puvatɨ. 12 Godɨnakabagh fozir gumazim, God uan akabar fofozir igharaz-iba a danɨngam, eghtɨ a Godɨn akar avɨribagh fogham.Eghtɨ Godɨn akabagh foghan aghuazir gumazim, an fofozirmuziarim God a dama inigham. 13 Men damaziba gara,egha me bizitamɨn gari puvatɨ. Egha me oragha, mebizitamɨn mɨngarim bar anebɨghizir puvatɨ. Kɨ bizirkamɨn tugha akar isɨn zuibar me mɨgei. 14-15 Godɨn akaminigha izir gumazim Aisaian mɨgɨrɨgɨaba gumazamizirkaba bagha guizbangɨra otifi. A kamaghɨn mɨkeme.‘Gumazamizir kaba uan navir averiabar kua,

ezɨ men kuariba oraghan aghua,ezɨ men damaziba kome.

Me kamaghɨn amima, God ghaze, markɨ,men damaziba bizitamɨn ganighai,men kuariba oreghai.

Ezɨ men naviba kuighrɨzɨma me mɨgɨrɨgɨabagh foghavaegha navibagh iragha na bagha izima,

13:12: Mt 25:29, Mk 4:25, Lu 8:18, 19:26 13:13: Lo 29:4 13:14-15: Ais6:9-10

Page 57: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 13:16 57 MATYU 13:22kɨ ua me inigha me gamizɨma me deraghai.

Me kamaghɨn damuan aghua,kamaghɨn me zurara oraghɨva,

egh deragh bizitamɨn mɨngarim gɨfoghankogham.

Me zurara ganɨva, egh deragh bizitamɨn ganighankogham.’

16 Ezɨ ia, ian damaziba bizibar gari, ezɨ ian kuariba akambarasi. Kamaghɨn ia bar akongegh! 17 Kɨ guizbangɨraia mɨgei, fomɨra Godɨn akam inigha izir gumazir avɨribako gumazir aghuir avɨriba, me ia datɨrɨghɨn garir bizibarganamin ifongiar bar ekiam ikia, me dar ganizir puvatɨ.Egha ia datɨrɨghɨn orazir akar kaba, me da baraghanifongiar bar ekiam ikia, me tam baraghizir puvatɨ.”

Witɨn akar isɨn zuimɨn mɨngarim(Mak 4:13-20 ko Luk 8:11-15)

18 Ezɨ Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Ia datɨrɨghɨn oragh,gumazim witɨn ovɨziba akunizir akar isɨn zuimɨn mɨn-garimra kara. 19 Gumazir God Bizibagh Ativamin Dughi-amɨn akam baragha anebɨzir puvatɨziba, me witɨn ovɨzirtuavim girezibar mɨn ami. Me Godɨn akam barazima,Satan zuamɨra izava me oraghizir akaba me dama, daini. 20 Ezɨ witɨn ovɨzir dagɨabagh isɨn itir nguazim girez-iba, da gumaziba Godɨn akam baragha zuamɨra nɨghnɨzirgavgavim an ikia bar akonge. 21 Ezɨ men biba puvatɨ,egha dughiar bar otevimra iti. Eghtɨ gumazitaba izɨ Godɨnakambaghpazɨme damuva osɨmtɨzibamedarɨghtɨma,mezuamɨra God ategham. 22 Ezɨ witɨn ovɨzir benir dɨkonibartongɨn ireziba, kar gumaziba Godɨn akambaraghava, eghauaghan nguazir kamɨn osɨmtɨzibagh nɨghnɨgha, egha13:17: Jo 8:56, Hi 11:13, 1 Pi 1:10-12 13:22: Mt 6:19-34, Lu 12:16-21, 1 Ti

6:9-10, 6:17

Page 58: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 13:23 58 MATYU 13:30uaghan dagɨar avɨriba iniasa nɨghnɨsi. Ezɨ bizir kaba Godɨnakaba ikiagharɨghizɨma da mɨsevir puvatɨ. 23 Ezɨ witɨnovɨzir nguazir aghuim gireziba, kar gumazir Godɨn akambaragha deragha anebɨgha a gɨfoziba. Gumazir kabanaghdagheba mɨsefi, maba 100 pla, maba 60 pla, maba 30 planovɨziba mɨsefi.”

Ogher kuraba azenimɨn otivizir akar isɨn zuim24 Egha Iesus uam akar isɨn zuir mamɨn kamagh me

mɨgei, “God Bizibagh Ativamin Dughiam mati gumazirmam witɨn ovɨzir aghuiba uan azenimɨn da akuni. 25 Ezɨgumazamiziba akuima gumazir witɨn ovɨziba akunizimɨnapanim iza ogher kuramɨn ovɨziba isa witbar tongɨn daakunigha ghu. 26Ezɨ witba gɨn aguighamɨsɨvasava amima,me gari ogher kurar kam uaghan iti. 27 Ezɨ azenir kamɨnghuavimɨn ingangarir gumaziba ghua a mɨgɨa ghaze, ‘Gu-mazir ekiam, e ghaze nɨ witɨn ovɨzir aghuiba uan azenimmɨkɨni. Manmagh amizɨma, ogher kurar kam uaghanotifi?’

28 “Ezɨ a me mɨgɨa ghaze, ‘Nan apanir mam arazir kamgami.’ Ezɨ an ingangarir gumaziba an azai, ‘Nɨ ifueghtɨma,e mangɨ ogher kam suagham?’ 29 Ezɨ a ghaze, ‘Markɨ. Iaogher kuraba asighsuva, uaghan witba asiam. Kamaghɨnda asian markɨ. 30 Ia da ateghtɨma da mar witba koaghung, mangɨ dagheba iniamin dughiamɨn otogh. Eghtɨkɨ ingangarir kam damuamin gumaziba kamaghmemɨkɨ-mam, “Ia ogher kurar kam faragh anesɨva a dapongsɨvaan ikɨzibar amu. Eghɨva ia witba iniva da akuvagh da isɨvanan dagher dɨpenim darɨgham.” ’ ”

Mastetɨn ovɨzimɨn akar isɨn zuim(Mak 4:30-32 ko Luk 13:18-19)

13:30: Mt 3:12

Page 59: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 13:31 59 MATYU 13:3631 Egha Iesus akar isɨn zuir igharazir mamɨn me

mɨgɨa ghaze, “God Bizibagh Ativamin Dughiam matizuravarir me mastet arɨzimɨn ovɨzimɨn mɨn ami. Gu-mazir mam mastetɨn ovɨzim inigha ghua uan azenimɨnanekuni. 32Mastetɨn ovɨzim dagher igharazibar ovɨzibarmɨn ekevezir puvatɨ. A bar sufi. Egha an aghuir dughi-amɨn an azenimɨn itir zuravarir mabagh afiragham. Atememɨn mɨn aghungigham, eghtɨma kuaraziba izɨva anaguabar mɨkonibar ingaram.”

Yisɨn akar isɨn zuim(Luk 13:20-21)

33Egha Iesus akar isɨn zuir igharazirmamkamaghɨnmemɨgei, “God Bizibagh Ativamin Dughiam, a yisɨn mɨn ami.Amizir mam yisɨn muziarir mam inigha, flauan dramɨnekiamɨn itim inigha, aning verevere. Ezɨ flauan kam gɨnbar bui.”

Iesus Godɨn akam akar isɨn zuibara anekuri(Mak 4:33-34)

34 Iesus gumazamizibav geir mɨgɨrɨgɨaba, an akar isɨnzuibara da akuri. Egha a mɨgɨrɨgɨatam abigha me mɨke-mezir puvatɨ, an akar isɨn zuibara me mɨgei. 35 FomɨraGodɨn akam inigha izir gumazim kamaghmɨgɨa ghaze, “Kɨakar isɨn zuibara ia mɨkɨmam. Bizir maba, nguazir kamotozir dughiamɨndamodogha iza datɨrɨghɨn tu, ezɨ kɨ bizirkabar eghaghanim damuasa.” Iesus akar kam damutɨ anotivasa, kamaghɨn an akar isɨn zuir kabagh ami.

Ogher kurabar akar isɨn zuimɨn mɨngarim36 Egha Iesus gumazamiziba ategha ghua dɨpenimɨn

aven ghu. Ezɨ an suren gumaziba an gɨn iza ghaze,“Nɨ ogher kurabar akar isɨn zuimɨn mɨngarimɨn gun emɨkɨmam, o?”13:35: Sng 78:2

Page 60: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 13:37 60 MATYU 13:4537 Ezɨ Iesus me ikaragha kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Gu-

mazirwitɨn ovɨzir aghuiba akunizim, a Gumazibar Otarim.38 Azenim, kar nguazir kam. Witɨn ovɨzir aghuiba, kargumazamizir God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn avenikiamiba. Ogher kuraba, kar Satanɨn gumazamiziba.39 Apanir ogher kuram akunizim, a Satan. Dagheba ini-amin dughiam, kar nguazir kamgɨvamin dughiam. Ezɨ en-selba, me dagheba iniamin ingangarir gumaziba. 40 Eghamati gumaziba ogher kuraba akuva dagh aboi, kamaghɨraenselba nguazir kam gɨvamin dughiamɨn, me kamaghɨndamuam. 41 Gumazibar Otarim uan enselba amadaghtɨ,me God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn aven itir gumaza-miziba, men tongɨn itir gumazir arazir kurabagh amibako gumazir nɨghnɨzir gavgavibagh asɨghasɨziba, enselbabar me batuegham. 42 Egh me me isɨva, avir ekiam mekunigham. Eghtɨ me avir kamɨn ikɨva arangɨva ataribakuskugham. 43Eghtɨ dughiar kamɨn gumazamizir aghuibauan Afeziam Bizibagh Ativamin Nguibamɨn aven ikɨ, mearuemɨn mɨn sɨgham. Tina kuarimning iti, an oragh.”

Bizir ivezir bar pɨn kozimɨn akar isɨn zuim44Egha Iesusmɨgɨa ghua ghaze, “GodBizibaghAtivamin

Dughiam mati, me bizir ivezir bar pɨn kozim isava azen-imɨn nguazimɨn aven a modo. Ezɨ gumazir mam a bato,egha uam anevara. Egha bar akuegha, ghua uan biziba barda amaga, dagɨaba inigha ghua, azenir kam itir nguazimgivese.”

Manmaniar ivezir bar pɨn kozɨmɨn akar isɨn zuim45 Ezɨ Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “God Bizibagh Ativamin

Dughiam mati, dagɨar ingangarim gamir gumazir mam.13:38: 1 Ko 3:9 13:40: Mt 7:16, Jo 15:6 13:41: Mt 24:31, 25:31-46, Mk

13:27 13:42: Mt 8:12 13:43: Dan 12:3, 1 Ko 15:42, 15:53, 15:58 13:44:Ais 55:1, Mt 19:29, Lu 14:33, Fl 3:7-8, MAA 3:18

Page 61: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 13:46 61 MATYU 13:54Gumazir kammanmaniar bar aghuiba bagha ruiagha arui.46 Egha ghua manmaniar bar aghuir ivezir bar pɨn kozirmam bato. Egha ghua uan biziba bar dagɨaba bagha daamada. Egha ghua manmaniar bar aghuir kam givese.”

Ivemɨn akar isɨn zuim47 Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Akar isɨn zuir mam

kamakɨn. God Bizibagh Ativamin Dughiammati, me ivemakunizɨ a dɨpar averiamɨn ghuaghira, osirir guar avɨriba,dar akome. 48 Ezɨ ivem izɨvazɨma, me a gekuigha dɨpardadarim gatɨ. Egha me apiagha osirir aghuiba mɨsɨvada isava itaribav kɨri. Egha osirir kuraba me da makuri.49 Nguazir kam gɨvamin dughiam kamaghɨra. Enselbaizɨva gumazir kuraba, gumazir aghuibar tongɨn me amɨsɨ-vam. 50 Egh me me isɨva, avir ekiamɨn me akunam. Eghtɨme avir ekiar kamɨn ikɨ, arangɨva atariba kuskugham.”

51 Egha Iesus uan suren gumazibar azai, “Ia ti akarkamɨn mɨngarim gɨfo?” Ezɨ me ghaze, “Are.” 52 Ezɨ akamaghɨn me mɨgei, “Kamaghɨn amizɨ, gumazir manamJudan arazibagh fozir gumazimɨn ikia, egha gɨn God Biz-ibagh Ativamin Dughiamɨn akabar mɨngariba a dagh fo,egha a mati dɨpenir mamɨn ghuavimɨn mɨn ami. A uandɨpenimɨn aven ghua bizir igiaba ko ghuriba bar da isavaazenim garɨsi.”

Nasaretɨn itir darazi Iesusɨn aghuagha, akɨribaghragha a gasara

(Mak 6:1-6 ko Luk 4:16-30)53 Iesus akar kaba akunigha gɨvagha danganir kam

ategha 54 uan nguibamɨn ghu. A ghua men God ko mɨgeirdɨpenimɨn aven ghugha, Godɨn akamɨn gumazamizibar13:46: Snd 2:4, 3:14-15, 8:10, 8:19 13:47: Mt 22:9-10 13:49: Mt 25:3213:50: Mt 13:42, Lu 13:28 13:53: Mt 7:28 13:54: Mt 2:23, Mk 6:1, Lu

4:16, 4:22, Jo 7:15

Page 62: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 13:55 62 MATYU 14:5

sure gami. Ezɨ me an akam baragha dɨgavir kuram gami.Egha ghaze, “Gumazir kammanagh fofozir kam ini? Eghaamirakelbamanmaghɨn dagh ami? 55E a gɨfo, a dɨpenibaringarir gumazimɨn otarim, ezɨ Maria an amebam. EzɨJems ko Josep ko Saimon ko Judas, me an doziba. 56 Anbuaramiziba bar kagh e ko iti. Kamaghɨn a manmaghbizir kabanagh damutɨ, da otivam.” 57Me kamagh mɨgɨanavir averiaba Iesusɨn ikufi. Ezɨ Iesus me mɨgɨa ghaze,“Godɨn akam inigha izir gumazim, nguibar igharazibarziam otifi. Egha a uan nguibam ko uan dɨpenimɨn aven,a ziaba puvatɨ.” 58Me nɨghnɨzir gavgavim an itir puvatɨ,kamaghɨn amizɨ, a nguibar kamɨn mirakelɨn avɨribaghamizir puvatɨ.

14Herot ghaze, Iesus ti Jon, Gumaziba Ruer Gumazim(Mak 6:14-29 ko Luk 3:19-20 ko 9:7-9)

1-2 Dughiar kamɨn Galilin Distrighɨn Atrivim Herot, aIesus amizir araziba baregha, kamaghɨn uan ingangarirgumazibav gei, “Gumazir kam ti, Gumaziba Ruer Gu-mazim Jon, an aremegha ua dɨkafi. Bizir kam bagha amirakelbar amuamin gavgavim iti.”*

3-4Herot fo, a faragha uan dozimɨn Filipɨn amuimHero-dias inigha an iti. Ezɨ Jon bizir kam bagha Herot mɨgɨavɨraikia ghaze, “Nɨ arazir kuram gamua uan dozimɨn amuiminigha an iti.” Ezɨ Herot bizir kam bagha Jonɨn suiraghaa ikegha a isava kalabus gatɨ. 5 Egha a Jon mɨsueghtɨ an13:55: Jo 6:42 13:57: Mt 11:6, Mk 6:3-4, Lu 4:24, Jo 4:44 13:58: Mk 6:5-6* 14:1-2: (14:1) Herotɨn kamɨn ziar mam Antipas. A GalilinDistrighɨn gari. An afeziam atrivimɨn itima, Maria Iesusbate. Nɨ Matyu 2ɨn gan. 14:3-4: Wkp 18:16, 20:21, Mt 11:2, Lu3:19-20 14:5: Mt 21:26, Lu 20:6

Page 63: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 14:6 63 MATYU 14:13aremeghasava nɨghnɨsi. Egha a gumazamizibar atiatingi.A fo, me ghaze, Jon Godɨn akam inigha izir gumazim.

6 Ezɨ aruer mamɨn gumazir maba iza Herotɨn gara,an amebam a batezir dughiam gɨnɨghnɨgha, a koma apaiti. Ezɨ Herodiasɨn guivim men guamɨn ighiam gami.Ezɨ Herot bar an ighiam bagha bar akonge. 7 EghaHerot overiam dafarim an akua kamaghɨn a mɨgei, “Barguizbangɨra, nɨ bizitizim gifonge, kɨ a isɨva nɨ danɨngam.”8 Ezɨ Herodias nɨghnɨziba uan guivim ganɨngi, ezɨ guivimghua kamaghɨn Herot mɨgei, “Nɨ Jon, Gumaziba RuerGumazimɨn dapanim isɨva itaritam dafagh a inigh izɨ nadanɨngigh.”†

9Atrivim akar kambaregha bar oseme. Egha a fo, a uabɨakar gavgavim gumazir a ko itibar damazimɨn a gamigha,bizir kamɨn aghumsɨzim inian aghua. Egha a mɨdorozirgumaziba akar gavgavim me ganɨngizɨma me guivimmɨkemezir moghɨn ami. 10 A gumazir mam amadazɨma,a ghua kalabusɨn mɨdorozir gumazibav geima, me Jonɨnfɨrim atu. 11 Egha Jonɨn dapanim itarir mam dafagha,guivim bagha a inigha iza a isava a ganɨngi. Ezɨ an a inighaghua uan amebam ganɨngi. 12 Ezɨ Jonɨn suren gumazibaiza an namnam inigha ghua anerefa. Me anerefagha eghaghua Iesus mɨkeme.

Iesus dagheba isa 5,000 gumazibagh anɨngi(Mak 6:31-44 ko Luk 9:10-17 ko Jon 6:1-13)

13 Ezɨ Iesus orazi, me Jonɨn fɨrim atuzɨma an ovenge,ezɨma a nguibar kam ategha kurim inigha gumaziba itirpuvatɨzir danganir mamɨn ghu. A uan suren gumaziba ko† 14:8: (14:8) Herodias uan guivim ko, aning deraghvɨra foghasa,Jon guizbangɨra areme, kamaghɨn amizɨ aning ghaze, nɨan dapanim isɨva itarim datɨgh a inigh izɨ ga danɨngigh.14:10: Mt 17:12, Mk 6:27, Lu 9:9

Page 64: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 14:14 64 MATYU 14:23ghu. Ezɨ gumazamizir avɨrim orazima, a kagh ghu. Ezɨ menguibar ekiam ategha, a buria uan suebar zui. 14 Ezɨ Iesusghua dɨpar dadarimɨn otogha garima, avɨrir bar dafamiti. Ezɨ a men apangkuvamen areir gumazibar arɨmariabaagefi.

15 Aruem gevima, Iesusɨn suren gumaziba iza kam-aghɨn a mɨgei, “Kar gumaziba itir puvatɨzir danganim,ezɨ amɨnim pɨrasava ami. Kamaghɨn nɨ gumazamizibaamadaghtɨ, me mangɨ nguibabar uari bagh daghebaghivez.” 16 Ezɨ Iesus uan suren gumaziba kamagh memɨgei, “Me tizim bagh mangam? Ia uari daghetabame danɨngigh.” 17 Ezɨ me ghaze, “E dagher avɨriba itirpuvatɨ. Kar 5 plan bretba ko osirir pumuningra.”‡ 18 Ezɨa ghaze, “Ia bretɨn maba ko osirimning inigh izɨ.” 19 EzɨIesus gumazamizibav geima, me grazim gapia. Ezɨ a5 plan bretba ko osirir pumuning inigha egha koghaoveriamɨn gara Afeziam mɨnabi. Egha bretba bɨgha uansuren gumazibagh anɨngi. Ezɨ an suren gumaziba daisava gumazamizibagh anɨdi. 20 Ezɨ gumazamizir kaba baramegha, naviba bar izɨfa. Egha dagher naba itima, me daakuvagha 12 plan akɨrabagh aghui. 21 Gumazir amezibardɨbobonim 5,000ɨn tu. Me amiziba ko boriba dɨponezirpuvatɨ.

Iesus dɨpam gisɨn tugha zui(Mak 6:45-52 ko Jon 6:16-21)

22 Ezɨ Iesus uan suren gumaziba amaga me mɨgɨaghaze, me faragh bot inigh dɨpamɨn vongɨn mangɨ. Auabɨ ikɨ gumazamiziba amadagham. 23 A gumazamiziba14:14: Mt 9:36, Mk 6:34 ‡ 14:17: (14:17) Judaba ingarir bretba ekevezir

puvatɨ. Da en skonbar mɨn gari. Ezɨ bretɨn 5 pla, gumazirpumuningra damam. 14:19: Mt 15:35-39, Mk 8:6-10 14:20: 2Kin 4:44, Mk 6:42-43, Lu 9:17, Jo 6:11-13 14:23: Lu 6:12, 9:28

Page 65: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 14:24 65 MATYU 14:36amadagha, egha uabɨra ikia God komɨkɨmasa mɨghsɨamɨnghuavanabo. Ezɨ amɨnim pɨrizɨma, Iesus uabɨra iti. 24 Ezɨbot dadarimɨn saghon ghuzɨma, amɨnim botɨn guamɨndɨkavigha me gɨvaima ongarim men botɨn mɨsosi. 25 Ezɨamɨnim tiasasava amima, Iesus dɨpam gisɨn tugha uansuren gumaziba bagha zui. 26 Me garima, Iesus dɨpamgisɨn izima, me bar puv atiatiava agoi. Egha me ghaze,kar aser mam. Egha atiatiava arai. 27 Ezɨ Iesus zuamɨrame mɨgɨa ghaze, “Ia gavgafigh, kar kɨrara. Ia atiatinganmarkɨ!”

28 Ezɨ Pita an akam ikaragha kamaghɨn mɨgei, “Ekiam,guizbangɨra nɨrara, nɨ na mɨkemeghtɨ, kɨ dɨpam gisɨn nɨbagh mangam.” 29 Ezɨ Iesus ghaze, “Nɨ izɨ.” Ezɨ Pita botategha dɨpam gisɨn Iesus bagha zui. 30 A ghua amɨnirgavgavimɨn gari, a bar ekevezɨma an atiatia dɨpamɨn avenghuaghiri. Egha dei, “Ekiam, nɨ nan akuragh!”

31Ezɨ Iesus zuamɨra uan agharim amadagha Pitan suira.Egha kamaghɨn Pitanmɨgei, “Nɨn nɨghnɨzir gavgavim sufi.Nɨ tizim bagha okam nɨghnɨsi?” 32 Egha aning me gatɨnbotɨn ghuavanabo, ezɨ amɨnim pura gɨfa. 33 Ezɨma botɨnitir gumaziba Iesusɨn ziam fa ghaze, “Bar guizbangɨra, nɨGodɨn Otarim!”

Iesus Genesaretian arɨmariar gumazir avɨribar arɨmari-aba agɨfa

(Mak 6:53-56)34 Ezɨ Iesus uan suren gumaziba ko dɨpamɨn vongɨn

ghugha, ghua Genesaretɨn nguibamɨn otifi. 35 Ezɨ kaghitir darazi Iesusɨn gara a gɨfo. Egha akam amadazɨ, anguibar roghɨra itibar ghuzɨ, me arɨmariaba itir darazibar me inigha Iesus bagha ize. 36 Egha me a gakaghora14:26: Lu 24:37 14:29: Jo 21:7 14:31: Mt 8:26 14:33: Sng 2:7, Mk

4:39, Lu 4:41, Jo 6:69, Ap 8:37, Ro 1:4 14:36: Mt 9:20-21, Mk 5:27-28, Lu 8:44

Page 66: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 15:1 66 MATYU 15:6ghaze, a men asughtɨma, arɨmariaba itiba an korotiaravɨzibar suigham. Ezɨ gumazamizir an korotiam suiziba,men arɨmariaba gɨfa.

15Godɨn araziba Judan ovavibar arazibagh afira(Mak 7:1-13)

1Dughiar kamɨn Farisin maba ko Judan arazibagh fozirgumazir maba Jerusalem ategha Iesus bagha ize. Eghamekamagh an azai, 2“Manmaghɨn amizɨ, nɨn suren gumazibaen ovaviba anɨngzir arazibar gɨn zuir puvatɨ? Egha medamasa uan dafariba ruer puvatɨ.”*

3 Ezɨ Iesus men akam ikaragha kamagh me mɨgei,“Manmagh amigha ia Godɨn arazibar gɨn zuir puvatɨ,egha uan arazibar gɨn zui? 4 E fo, God ghaze, ‘Ia uanafeziaba ko amebabar akaba baregh men apengan ikɨ’,egha ghaze, ‘Gumazitam akar kuratam uan afeziam koamebam mɨkemeghtɨ, ia gumazir kam mɨsueghtɨ, an are-megh.’ 5 Ezɨ ia kamaghɨn mɨgei, ‘Gumazitam uan amebamko afeziamɨn akurvaghsɨ dagɨaba atɨgha, egha ua gɨnaningɨn akuraghan aghuagha, kamaghɨn aning mɨgei, “Kɨguan akuraghasa atɨzir dagɨaba, gua markɨ. Kɨ da isɨGod danɨngam.” ’ A kamaghɨn mɨkɨmɨva, amebam koafeziam gɨnɨghnɨgh deragh aningɨn akurvaghan kogham.6 Ia kamaghɨn amuava, ian arazir kabar, ia Godɨn arazibaategha, uan ovavibar araziba faragha darɨsi. Egha Godɨnakam gamima, a mati pura bizim.”15:2: Mk 7:5, Lu 11:38 * 15:2: (15:2) Suren gumazibar dafariba bar

mɨzezir puvatɨzɨ me api. Puvatɨ. Judaba Godɨn damazimɨnmɨzan atiatingi, egha bizir mɨzɨrɨzitamɨn suighan aghua.Kamaghɨn amigha me ghaze, me faragh uan dafaribaruegh, egh Godɨn damazimɨn zuegh, egh daghebar amam.15:4: Kis 20:12, 21:17, Wkp 20:9, Lo 5:16

Page 67: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 15:7 67 MATYU 15:177 Ia uarira uarigh gifarir gumazibara! Godɨn akam

inigha izezir gumazimAisaia guizbangɨra ian arazibar gunkamaghɨnmɨgei, 8 “Gumazamizir kaba, me uan akatoribarnan ziam fe, egha men naviba ko nɨghnɨziba bar saghoniti. 9 Me gumazibar akabar uari sure gamua uari gifaraegha ghaze, kar Godɨn akam. Kamaghɨn amizɨ, me nanziam guizbangɨra a fer puvatɨ.”

Iesus Godɨn damazimɨn mɨzezir bizibav gei(Mak 7:14-23)

10 Egha Iesus gumazamizibar diazɨma me a bagha izimaa kamaghɨn me mɨgei, “Ia oragh, egh deragh nɨghnɨgh!11 Bizir gumazibar akatoribar ikegha ghuaghiriba, da megamima, me Godɨn damazimɨn mɨzezir puvatɨ. Bizir nav-ibar ikia akatoribar otiviba, da gumazibagh amima, meGodɨn damazimɨn mɨze.” 12 Ezɨ gɨn an suren gumaziba izakamaghɨn a mɨgɨa ghaze, “Nɨ ti kamaghɨn fos, Farisiba nɨmɨkemezir mɨgɨrɨgɨam baregha men muriaba bar ikufi?”

13 Ezɨ Iesus me ikaragha ghaze, “Nan afeziar uanNguibamɨn itim, an azenim iti. Egha bizir a dɨkezirpuvatɨziba, a biba sara da asiam. 14 Ia gumazir kabaghnɨghnɨghan markɨ. Me damazir okavɨrɨziba, egha metuavim isava gumazir igharazimɨn akakasi. Eghtɨ gu-mazir damazir okavɨrɨzim tuavim isava gumazir okavɨrɨzirmamɨn akakagh, egh aning vɨrara mangɨ mozimɨnmagɨrɨgham.”

15 Ezɨ Pita Iesusɨn azai, “Nɨ gumazamiziba mɨkemezirakar isɨn zuimɨn mɨngarim e bagh anebightɨ, e a gɨ-fogham?” 16 Ezɨ Iesus ghaze, “Manmagh ami, ia ti uaghangumazir igharazibar mɨrara fozir puvatɨghavɨra iti.” 17 Ia15:8: Ese 33:31 15:9: Kl 2:18-22, Ta 1:14 15:11: Mt 12:34, Ap 10:15, Ro

14:14, 14:17, 1 Ti 4:4, Ta 1:15 15:13: Jo 15:2, 1 Ko 3:7 15:14: Ais 9:16, Mal2:8, Mt 23:16, Lu 6:39, Ro 2:19

Page 68: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 15:18 68 MATYU 15:25ti kamaghɨn fozir puvatɨ, bizir akatorimɨn aven zuiba ghuanavimɨn zuima, muriam da batozima, ezɨ gumazim daghavi. 18 Ezɨ bizir akatoribar otiviba da nɨghnɨzimɨn ikeghaize. Egha da gumazibagh amima, me Godɨn damazimɨnmɨze. 19 Kɨ gumazibar nɨghnɨzibar otivir bizir kabanaghmɨgei, nɨghnɨzir kuraba, ko gumaziba mɨsogharɨzir araz-iba, ko gumaziba ko amiziba tintinibar uari isava akuiraraziba, ko poroghamiba uari bakeir araziba, ko okɨmakɨararaziba, ko kotiabar gumazibagh ifarir araziba, ko gu-mazibar ziabagh asɨghasɨzir araziba. 20 Arazir kaba gu-mazibagh amima, me Godɨn damazimɨn mɨze. Gumazibadafariba ruer puvatɨgha api, arazir kam me gamima meGodɨn damazimɨn mɨzezir puvatɨ.

Kenanian amizim nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn iti(Mak 7:24-30)

21 Ezɨ Iesus nguibar kam ategha ghua nguibar ekiamn-ing Taia ko Saidonɨn nguazimɨn ghu. 22 Ezɨ Kenanianamizir mam danganir kamɨn ikegha iza kamaghɨn dei,“Ekiam, nɨ Devitɨn Otarim, nɨ nan apangkuvigh! Duarkuram nan guivim gapazagha a gasɨghasɨsi.”

23 Ezɨ Iesus mɨgɨrɨgɨatam a ikarvazir puvatɨ. Ezɨ ansuren gumaziba a bagha iza a mɨgɨa ghaze, “Amizir kamdɨaghdiagha en gɨn izi. Nɨ anemadaghtɨ a mangɨ.”

24 Ezɨ Iesus kamaghɨn me ikara, “God Israelbar akur-vaghasavɨra na amada. Me sipsipba gumazir darganamiba puvatɨzɨ moghɨn iti.” 25 Ezɨ amizir kam Iesusɨnboroghɨra iza, tevimning apɨrigha aviragha uan guamnguazim gatɨgha a mɨgɨa ghaze, “Ekiam, nɨ nan akuragh.”15:18: Mt 12:34, Je 3:6 15:19: Stt 8:21, Snd 6:14, Jer 17:9, Mt 12:34, Mk 7:2115:24: Mt 10:5-6, Ap 3:25-26, Ro 15:8

Page 69: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 15:26 69 MATYU 15:3126 Ezɨ Iesus a ikaragha ghaze, “Kar arazir kuram, gumaz-imɨn boribar dagheba inigh afiabav kɨnam.” † 27 Ezɨamizim ghaze, “Ekiam, nɨ guizbangɨra mɨgei. Ezɨ afiabauaghan uan ghuavimɨn dakozimɨn apengan itir daghermuzemziariba api.” 28 Ezɨ Iesus akar kam baregha kam-agh amizim mɨgei, “Amizim, nɨn nɨghnɨzir gavgavim barekefe. Bizir nɨ bativasa nɨ ifongezim, a mar nɨ batif.”Ezɨma dughiar kamra an guivim ua dera.

Iesus arɨmariaba itir gumazir avɨriba, men arɨmariabaagɨfa

29Ezɨ Iesus nguibar kam ategha Galilin dɨpar dadarimɨnzui. Egha ghua mɨghsɨar mamɨn anaboghava apera. Ezɨavirir ekiam a bagha izi. 30 Egha suer kurabar ko, damazirokavɨrɨziba ko, soroghafarir ikɨzɨrɨziba ko, mɨgeir puvatɨz-iba ko, arɨmariar igharaziba uaghan, me da inigha izaIesusɨn suemningɨn boroghɨn me arɨki. Ezɨ a bar menarɨmariaba batozima, me ua dera. 31 Ezɨ gumazamizibagarima, mɨgeir puvatɨziba mɨgei, soroghafarir ikɨzɨrɨzibaua dera, suer kuraba uam arui, damazir okavɨrɨziba uagari, ezɨ me nɨghnɨzir avɨribagh ami. Egha me IsraelɨnGodɨn ziam fe.

Iesus dagheba 4,000 plan gumazibagh anɨngi(Mak 8:1-10)

† 15:26: (15:26) Iesus amizir kam dɨkabɨnasava amir puvatɨ. Akamaghɨn ifonge, a faraghavɨra Godɨn akar aghuim isɨvaIsraelɨn adarazir anɨngigh, eghtɨ gɨn igharaziba oragham.Kamaghɨn Iesus akar isɨn zuir kam gamua ghaze, Israelbaboribar mɨn itima, igharazir darazi afiabar mɨn iti. Daafiar atiaba puvatɨ, en afiar e ko dɨpenibar akuiba. EzɨIesus amizir kamɨn nɨghnɨzir gavgavimɨn garava an akura.15:28: Mt 8:10, 8:13 15:31: Mk 7:37

Page 70: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 15:32 70 MATYU 16:332 Ezɨ Iesus uan suren gumazibar diazɨ, me izima a

kamaghɨn me mɨgei, “Gumazamizir kaba, me na ko aruerpumuning ko mɨkezimɨn ikia, egha dagheba puvatɨghamɨtiriam men azi, kamaghɨn kɨ men apangkufi. Mɨtiriammen aghɨtɨ, kɨ me amangan aghua. Me mangɨ damazibamen isirtɨ, me tuavimɨn dagh iram.” 33 Ezɨ an surengumaziba a mɨgei, “Kar danganir gumaziba puvatɨzim. Emanagh bretɨn avɨriba inigh avɨrir ekiar kam danɨngam?”34 Ezɨ Iesus men azai, “Ia manmagh bretba iti?” Ezɨ meghaze, “E 7 plan bretɨn rubuziba ko osirir dozir vaghvazibaiti.”

35 Ezɨ Iesus gumazamizibav geima, me nguazim gapia.36 Ezɨ a 7 plan bretɨn rubuziba ko osiriba inigha Godmɨnabagha da bɨaghsuegha da tuiragha uan suren gumaz-ibagh anɨngi. Ezɨ suren gumaziba da isava gumazamiz-ibagh anɨdi. 37 Ezɨ me bar apa izɨfa. Ezɨ dagher nabaitima, me da isava 7 plan akɨrabagh aghui. 38 Gumazirameziba, men dɨbobonim 4,000ɨn tu. Me amiziba koboriba dɨponezir puvatɨ. 39 Ezɨ Iesus me amadazɨ, mezuima a bot inigha Magadan nguazimɨn ghu.

16Me Iesus mɨgɨa ghaze, a mirakelɨn tam damuam(Mak 8:11-13 ko Luk 12:54-56)

1 Ezɨ Farisiba ko Sadyusiba Iesus basamasa a baghaizi. Me iza ghaze, a mirakelɨn arazitam damightɨ, anotoghtɨme kamaghɨn fogham, a guizbangɨra Godɨn ingan-garim gami. 2 Ezɨ a kamaghɨn men mɨgɨrɨgɨaba ikaraghaghaze, “Ia guaratɨzibar ghaze, overiam aghevezɨ, ezɨ gu-rumɨn dughiam deragham. 3 Egha mɨzarazibar ia ghaze,ghuariam korogha pɨzɨma, aruem aghevezɨ, ezɨ ia ghaze,amozim datɨrɨghɨn izɨtɨma, dughiam deraghan kogham.15:32: Mt 14:14 16:1: Mt 12:38, Lu 11:16, 1 Ko 1:22

Page 71: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 16:4 71 MATYU 16:11Guizbangɨra, ia overiamɨn otivir biziba deravɨra daghfo. Egha ia dughiar kamɨn otivir arazibar gara da abɨzirpuvatɨ.* 4 Gumazamizir dughiar kamɨn itiba, me bargumazamizir kuraba! Eghameguizbangɨra God baghavɨraitir puvatɨ. Me zurara mirakelɨn tamɨn ganasa. Me tamɨnganighan kogham. Puvatɨ. God mirakelɨn arazir vamɨramen akagham. Godɨn akam inigha izir gumazim Jonabatozir mirakelɨn kamra, me an ganam.” Egha Iesus meategha ghu.

Farisiba ko Sadyusibar yisɨn akar isɨn zuim(Mak 8:14-21)

5Ezɨ Iesus uan suren gumaziba ko ghua dɨpamɨn vongɨnotifi, egha gɨn gari, me bretɨn tam inian okɨnɨghnɨki. 6 EzɨIesus kamaghɨn me mɨgei, “Ia deragh uari bagh gan. IaFarisiba ko Sadyusibar yis bagh deravɨra gan.” 7 Ezɨ ansuren gumaziba maghɨra uarira uariv gɨa ghaze, “E tibretɨn tam inigha izezir puvatɨzɨ, ezɨ a kamaghɨn yisɨnbizimɨn e mɨgei.” 8 Ezɨ Iesus me mɨgeir mɨgɨrɨgɨabaghfo, egha me mɨgɨa ghaze, “Ia gumazir nɨghnɨzir gavgavirmuziariba itiba! Ia tizim bagha uarira uariv gɨa ghaze,e bretba puvatɨ? 9 Ia ti fozir puvatɨ? Ia ti okɨnɨghnɨki,kɨ bretɨn 5 pla inigha gumazir 5,000 pla dagheba meganɨngi. Me amezɨ, ezɨ ia akɨrabamanmaghɨn dagh aghui,ia dagh nɨghnɨsi, o puvatɨ? 10 Egha ia ti fo, kɨ bretɨn 7pla inigha gumazir 4,000 pla dagheba me ganɨngi. Ezɨgɨn men dagher naba itima, ia akɨraba manmaghɨn daghaghui? 11 Ia manmaghɨn amigha bizir kam gɨfozir puvatɨ,kɨ bretbagh nɨghnɨgha ia mɨgeir puvatɨ? Kɨ ghaze, ia* 16:3: (16:2-3) Fofozir gumazir avɨriba ghaze, ves 2 ko ves 3ɨnitir mɨgɨrɨgɨaba, gumazir igharazir mam gɨn da osiri. Eghaghaze,Matyu da osirizir puvatɨ. 16:4: Mt 12:39, Lu 11:29 16:6:Lu 12:1 16:9: Mt 14:17-21 16:10: Mt 15:34-38

Page 72: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 16:12 72 MATYU 16:19Farisiba ko Sadyusibar yis bagh deragh uari bagh gan.”12 Ezɨ me akar kam baregha fo, Iesus bret bagha amiryisɨn mɨgeir puvatɨ. Me fo, a Farisiba ko Sadyusiba suregamir akabagh nɨghnɨgha, egha ghaze, ia akar kaba baghderavɨra uari bagh gan.

Pita Iesusɨn gun mɨgei(Mak 8:27-30 ko Luk 9:18-21)

13 Ezɨ Iesus ghua Sisaria Filipain nguibamɨn boroghɨnitir danganimɨn ghu, egha dughiar kamɨn uan surengumazibar azai, “Gumazamiziba manmaghɨn mɨgei, Gu-mazibar Otarim a tina?” 14 Ezɨ me ghaze, “Marazi ghaze,nɨ Jon Gumaziba Ruer Gumazim, marazi ghaze nɨ Elaija,marazi ghaze nɨ Jeremaia, o nɨ ti Godɨn akam inigha izirgumazir mam.” 15 Ezɨ Iesus men azai, “Ezɨ ia uari, iamanmaghɨn na dɨponam? Kɨ tina?”

16 Ezɨ Saimon Pita a ikaragha ghaze, “Nɨ Krais, God Ua EIniasaMɨsevezir Gumazim. Nɨ Godɨn zurara ikiavɨra itimɨnOtarim.”

17 Ezɨ Iesus a ikaragha kamaghɨn a mɨgɨa ghaze, “Sai-mon, Jonɨn otarim, nguazimɨn gumazitammɨgɨrɨgɨar kamnɨn akazir pu. Puvatɨ. Nan Afeziar uan Nguibamɨnitimra, nɨn aka. Kamaghɨn nɨ bar akongegh. 18 Ezɨ kɨnɨ mɨgei, nɨ Pita. Egh dagɨar kam gisɨn kɨ uan siosɨn in-garam, eghtɨ OvevemɨnGavgaviman suiragh anepɨrighɨvaa gasɨghasighan kogham.† 19 Eghtɨ kɨ God BizibaghAtivamin Dughiamɨn kiba isɨva nɨn dafarim datɨgham.Eghtɨ bizir manam nɨ nguazimɨn a ikeghtɨ, eghtɨ Goduan Nguibamɨn uaghan a ikegham. Eghtɨ nɨ nguazimɨn16:14: Mt 14:1-2, Mk 6:14-15, Lu 9:7-8 16:16: Jo 6:68-69, Ap 8:37, Hi 1:2,

1:5, 1 Jo 4:15 16:17: Mt 17:5, 1 Ko 2:10, Ga 1:15-16, Ef 2:8 16:18: Jo 1:42,Ef 2:20, MAA 21:14 † 16:18: (16:18) Grighɨn akamɨn aven, ziar kamPita, an mɨngarimra kara, Dagɨam. 16:19: Mt 18:18, Jo 20:23

Page 73: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 16:20 73 MATYU 16:26bizir manam a fɨrightɨ, eghtɨ God uan Nguibamɨn uaghankamaghɨra a fɨrigham. 20 Egha Iesus pamten uan surengumaziba anogorogha ghaze, me tong an gun tav mɨkɨmsuam, a Gumazir God Uam E Iniasa Mɨsevezim.”Iesus ovengasa, egha uan suren gumazibamɨgɨa ghaze, me uaghan an amir araziba, dar amuam(Sapta 16:21-20:34)Iesus ghaze, an ovegh ua dɨkavam(Mak 8:31-9:1 ko Luk 9:22-27)

21 Ezɨ dughiar kamɨn ikegha ghua, Iesus uan suren gu-maziba bighavɨramemɨgɨa ghaze, a Jerusalemɨnmangam,eghtɨ gumazir aruaba, ko ofa gamir gumazir ekiaba,koma Judabar arazibagh fozir gumaziba, a men dafarimɨnbar mɨzazir ekiaba koma osɨmtɨziba iniam. Eghtɨ mean aghuaghɨva a mɨsueghtɨma an aremegham. Eghdughiar mɨkezimɨn a ua dɨkavigham. 22 Ezɨ Pita akar kambaregha Iesus inigha mɨriamɨn ghua kamaghɨn an atara amɨgɨa ghaze, “Bar puvɨratɨgham. Arazir kaba nɨ bativankogham.” 23 Ezɨ Iesus raghrɨgha kamaghɨn Pita mɨgei,“Satan, nɨ na gitagh! Nɨ nguazimɨn bizibagh nɨghnɨghaegha Godɨn bizibagh nɨghnɨzir puvatɨ, kamaghɨn nɨ nantuavim apɨri.”

24 Egha Iesus kamaghɨn uan suren gumazibav gei, “Gu-mazitam nan gɨn izɨsɨ, a ifongezir biziba gɨn amadagh uantemer ighuvimgisaghpughnan gɨn izɨ. 25Gumazirmanamuan ikɨrɨmɨrim suiraghsɨ nɨghnɨghtɨ, an ikɨrɨmɨrim gɨ-vagham. Eghtɨ gumazir manam na bagh uan ikɨrɨmɨrimateghɨva, uan ikɨrɨmɨrim iniam. 26 Gumazitam nguaz-imɨn itir biziba bar da iniva, egh a gɨn oveghtɨ, bizirkaba manmaghɨn an akuragham? Bar puvatɨ. A ivezir16:24: Mt 10:38, Lu 14:27, Ap 14:22, 2 Ti 3:12 16:25: Mt 10:39, Lu 17:33, Jo

12:25 16:26: Sng 49:7-8, Mt 4:8-9

Page 74: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 16:27 74 MATYU 17:7

manamɨn uan duam bagh anerenɨngam? Bar puvatɨ.27 Guizbangɨra, Gumazibar Otarim uan enselba ko, uanAfeziamɨn angazangarir ekiam sara izam. Egh dughiarkamɨn ivezim isɨ gumazamiziba vaghvagh men arazibabagh me danɨngam. 28 Kɨ guizbangɨra ia mɨgei, ia kaghtuivighav itir darasi, ian tarazi oveghan kogham. Iaikɨvɨra ikɨ gantɨma, Gumazibar Otarim, Atrivir Ekiamɨnmɨn otogh ua izam.”

17Iesusɨn mɨkarzim igharagha oto(Mak 9:2-13 ko Luk 9:28-36)

1 Ezɨ 6 plan arueba gɨvazɨma, Iesus Pita koma Jems uandozim Jon, ko a me inigha, me mɨghsɨar ekiar mamɨn an-abo, egha me uarira iti. 2 Egha me garavɨra itima, Iesusɨnmɨkarzim igharagha oto. Ezɨ an guammati aruem a gisira,ezɨ an korotiaba ghurghurigha angazangarir mamɨn mɨnsira. 3 Ezɨ Moses ko Elaija otogha Iesus ko mɨgei. 4 EzɨPita kamaghɨn gara, egha Iesus mɨgɨa ghaze, “Ekiam, barderagha e kagh iti! Nɨ ifueghtɨma, kɨ averpenir pumuningkomɨkezimɨn ingaram. Nɨ bagh tam,Moses bagh tam, eghElaija bagh tam.”

5 Pita mɨgɨavɨra itima, ghuariam angazangarimɨn mɨnisiragha me avara. Ezɨ ghuariar kamɨn aven me tiarirmam barazima a kamaghɨn mɨgei, “Kar nan Otarir kɨ barifongezim. Ia anarɨram oragh!”

6 Me kamaghɨn oragha, egha me bar puv atiatighatevibar pɨrigha uan guaba nguazimɨn akuigha ireghav iti.7 Ezɨ Iesus me bagha iza men suigha kamaghɨn me mɨgei,16:27: Sng 62:12, Snd 24:12, Sek 14:5, Mt 25:31, 26:64, Mk 8:38, Lu 9:26, Ro

2:6, 1 Pi 1:17, MAA 22:12 16:28: Mk 9:1, Lu 9:27 17:5: Stt 22:2, Lo 18:15,Sng 2:7, Ais 42:1, Mt 3:17, 12:18, Mk 1:11, Lu 3:22

Page 75: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 17:8 75 MATYU 17:17

“Ia dɨkafigh atiatinganmarkɨ.” 8Ezɨme dɨkavigha ua tavɨngarir puvatɨ, Iesus uabɨra iti.

9 Egha me mɨghsɨam ategha ghuaghira a me mɨgɨaghaze, “Ia irebamɨn mɨn ganizir bizim, bar an gun tavmɨkɨman markɨ. Egh ikɨ mangɨ Gumazibar Otarim oveghua dɨkavigham.”

10 Egha me an azai, “Manmagh sua Judan arazibaghfozir gumaziba ghaze, Elaija faragh izeghtɨ, God Ua eIniasa Mɨsevezir Gumazim gɨn izam?”

11 Ezɨ a me ikaragha ghaze, “Guizbangɨra Elaija faraghizeghɨva bizibar kɨram. 12 Ezɨ kɨ ia mɨgei, Elaija izeghagɨfa. Ezɨ gumaziba a gɨfozir puvatɨ, egha uan nɨghnɨzibargɨn ghua arazir kurabar a gami. Egh me kamaghɨraGumazibar Otarim arazir kurabar a damutɨ, a mɨzazirkuram iniam.” 13 Iesus kamagh mɨgeima me fo, a JonGumaziba Ruer gumazimɨn gun mɨgei.

Iesus otarir mam da duar kuram batoke(Mak 9:14-29 ko Luk 9:37-42)

14 Ezɨ Iesus uan suren gumazir pumuning ko mɨkeziminigha ghua gumazamizir avɨrir ekiam bato. Ezɨ gumazirmam iza Iesusɨn boroghɨn tevimning apɨrigha egha ghaze,15 “Ekiam, nɨ nan otarimɨn apangkufigh. An dapanimabanganizɨ, a bar pazavɨra iti. Egha dughiar avɨriba anaviba ko dɨpabar ghuaghiri. 16 Kɨ a inigha nɨn surengumazir maba bagha izezɨma me anekɨran ibura.”

17 Ezɨ Iesus an akam ikaragha kamaghɨn mɨgei, “Oio,kɨ bar amɨra, ia dughiar kamɨn itir gumazamiziba, iannɨghnɨzir gavgaviba puvatɨ, ian araziba koma nɨghnɨzibabar derazir puvatɨ. Kɨ dughiabar manmaghɨn ia ko ikiavaegha ian osɨmtɨziba ateri? Nɨ uan otarim inigh kagh izɨ.”17:9: Mt 8:4, 9:30, 12:16, 16:20 17:10: Mal 4:5 17:12: Mt 11:14 17:13:

Lu 1:17 17:17: Lo 32:5, 32:20, Jo 14:9

Page 76: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 17:18 76 MATYU 17:2518 Ezɨ Iesus duar kuram batoghezɨ, duar kuram otarimataghizɨma, an arɨmariam maghɨra gɨfa.

19 Ezɨ Iesusɨn suren gumazibara gɨn iza kamaghɨn anazai, “Manmagh amizɨ, e duar kurar kam batoghavaavenge?”

20-21 Ezɨ a me mɨgɨa ghaze, “Ian nɨghnɨzir gavgavim barsufi, ezɨ ia a batoghan ibura. Kɨ guizbangɨra ia mɨgei, iannɨghnɨzir gavgavim zuravarim mastetɨn ovɨzitamɨn mɨnikɨva, ia mɨghsɨar kam mɨkɨm suam, nɨ sɨvagh munaghmangɨ, eghtɨ a mangam. Ia nɨghnɨzir gavgavim ikɨ, iaguizbangɨra biziba bar dar amuam.”*

Iesus ua ghaze, an ovegh dɨkavam(Mak 9:30-32 ko Luk 9:43-45)

22 Ezɨ Iesus uan suren gumaziba ko ghua Galilin uariakuvaghava kamaghɨn me mɨgei, “Me Gumazibar Otarimisɨva gumazibar agharim datɨgham. 23 Eghtɨ me a mɨ-sueghtɨ an aremeghɨva, egh dughiar mɨkezimɨn a uadɨkavigham.” Ezɨ an suren gumaziba akar kam baregha,naviba bar oseme.

Iesus Godɨn Dɨpenimɨn ivezim anɨngi24 Ezɨ Iesus gɨn uan suren gumaziba ko ghua nguibar

ekiam Kaperneamɨn otivigha itima, Godɨn Dɨpenimɨntakis isir gumaziba, Pita bagha iza kamaghɨn an azai, “Iantisa ti uaghan Godɨn Dɨpenimɨn takis anɨdi, o?” 25 Ezɨ Pitaghaze, “Are.”17:19: Mt 10:1 17:20-21: Mt 21:21, Mk 11:23, Lu 17:6, 1 Ko 12:9,

13:2 * 17:20-21: (17:20-21) Fofozir gumazir maba nɨghnɨgha ghaze,mɨgɨrɨgɨar mam uaghan vezɨn kamɨn iti. A kamakɨn:“Duar kurar kaba batozir arazir vamɨra. E daghebaataghragh eghuaghanGodkomɨkɨmam. Bar tuavir kamrae duar kuraba batogham, ua tuaviba puvatɨ.” 17:22: Mt16:21 17:24: Kis 30:13, 38:26

Page 77: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 17:26 77 MATYU 18:4Egha dɨpenimɨn aven zuima, Iesus maghɨra an azai,

“Saimon, nɨ manmaghɨn nɨghnɨsi? Nguazir kamɨn atriv-iba takisɨn avɨriba isa, egha me te da, takisba isi? Me uanadarazi da takisba isi, o me Kantrin igharazibar gumazibada takisba isi?” 26 Ezɨ Pita ghaze, “Me gumazir igharazibada takisba isi.” Ezɨ Iesus a mɨgɨa ghaze, “Kamaghɨnamizɨma, men adarazi uari takisbar anɨngan kogham.27 Eghtɨ me en ataran koghsɨva, nɨ mangɨ dɨpamɨn akezimakun. Egh osirir nɨ faraghvɨra guraghamim, a inigh anakam akarigh, egh dagɨatamɨn gantɨma a ikiam. Eghnɨ dagɨar kam inigh, egh ga uaning bagh a isɨva medanɨngigh.”

18God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn, tina ziar ekiam iniam(Mak 9:33-37 ko Luk 9:46-48)

1 Dughiar kamɨn Iesusɨn suren gumaziba iza kamaghɨnan azai, “Tina God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn ziarekiam iniam?”*

2 Ezɨ Iesus borir mamɨn dia, ezɨ a izima a men tongɨnanesara. 3 Egha a kamaghɨn me mɨgei, “Kɨ guizbangɨraia mɨgei, ia uari gɨragh borir dozir kabar mɨn otoghankogh, egh ia God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn aven ikiankogham. 4 Gumazir uabɨ dɨkabɨragha, egha borir dozirkamɨn mɨn itim, gumazir kam God Bizibagh Ativamin

18:1: Lu 22:24 * 18:1: (18:1) Matyun osiziribar aven, Iesusɨnmɨgɨrɨgɨar ruarir dɨbobonim 5 pla gami. Kar namba 4. Ezɨabuananam ikiavɨra iti. Mɨgɨrɨgɨar 18:3-35ɨn aven itiba, daarazir Iesusɨn gɨn mangamin gumazamiziba deragh uaridamuamibav gei. 18:3: Mt 19:14, Mk 10:15, Lu 18:17 18:4: Mt20:27, 23:11

Page 78: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 18:5 78 MATYU 18:10-11Dughiamɨn ziar ekiam ikiam. 5 Egh gumazitam na gɨnɨgh-nɨgh eghborir dozir kamaghgaritam inigh an akuragham,kamaghɨn a na inigha nan akurvasi.”

Nɨghnɨzir gavgavibagh asɨghasɨzir bizir kuraba(Mak 9:42-48 ko Luk 17:1-2)

6 Ezɨ Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Tina nɨghnɨzir gavgavimnan itir borir katamdamightɨ an arazir kuratamdamightɨ,a helɨn mangɨva, a bar ivezir kuram inigham. Kamaghɨndera, me dagɨar ekiam an fɨrim dafaghɨva ongarir konimmɨkɨnightɨ an aremegham.

7 “Kɨ ghaze, gumazir nguazimɨn ikiava igharaz darazighamima me arazir kurabagh amiba, mevzika! Me ku-ram iniam! Arazir kuraba guizbangɨra otifi, ezɨ arazirkurabagh amima da otivir gumazim, kɨ ghaze, Noka! Nɨkuram iniam!

8 “Eghtɨ nɨn dafarim o suem nɨ damutɨ, nɨ arazirkuratam damighɨva, anetugh a makunigh. Kamaghɨndera, nɨ dafarir vamɨra ko suer vamɨra ikɨva zurara itirikɨrɨmɨrir aghuimɨn aven mangam. Nɨ dafarir pumuningo suer pumuning ikɨtɨ me nɨ isɨva avir munger puvatɨzimmɨkɨnigham. 9 Egh nɨn damazim nɨ damutɨ nɨ arazirkuratamdamighɨva, anesigh amakunigh. Kamaghɨndera,nɨ damazir vamɨra ikɨ egh uaghan zurara itir ikɨrɨmɨriraghuimɨn aven mangam. Nɨ damazir pumuning ikɨtɨmame nɨ isɨva helɨn avim mɨkɨnigham.

10-11 “Ia deragh uari bagh gan! Ia borir dozir kabartongɨn tav gɨnighnigh kamaghɨn mɨkɨman markɨ, a pura18:5: Mt 10:40-42, Lu 9:48, 10:16, Jo 13:20 18:6: Mt 17:27, Lu 17:1-2, 1 Ko

8:12 18:7: Lu 17:1, 1 Ko 11:19, 1 Ti 4:1 18:8: Mt 5:30, Mk 9:43 18:9: Mt5:29, 17:27, Mk 9:47 18:10-11: Stt 48:16, Sng 34:7, Lu 19:10, Jo 3:17, 12:47,Hi 1:14

Page 79: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 18:12 79 MATYU 18:16bizim.† Puvatɨ. Kɨ ia mɨgei, men enselba zurara nanAfeziar uan Nguibamɨn itimɨn damazimɨn iti.”‡

Sipsipɨn ovengezimɨn akar isɨn zuim(Luk 15:3-7)

12Ezɨ Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Ia manmaghɨn nɨghnɨsi?Gumazitam 100 plan sipsipba ikiam, eghtɨ vamɨra oveghtɨ,a ti manmaghɨn damuam? A ti a burian kogham, o?Puvatɨ. A 99 plan sipsipbamɨghsɨamɨn da ategh eghmangɨovengezir kam buriam. 13 Kɨ guizbangɨra ia mɨgei, an abatogh egh bar akuegham. Egh an agoroger ekiar kam, anagoroger 99 plan ovengezir puvatɨzir kaba bagha itim, bara gafiragham. 14 Kamaghɨra ian Afeziar uan Nguibamɨnitim, borir katam ovengan an aghua.”

Aveghbuar arazir kuram nɨ gamizim15Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Nɨn aveghbuam arazir

kuram nɨ damightɨma, nɨ an bighan mangɨ egh guauaningra ikɨva nɨ a ko gua bizir kam anekɨrigh. A nɨbaragham, eghtɨ nɨ ua uan aveghbuam inigham.§ 16 Eghtɨa nɨ baraghan aghuagham, nɨ mangɨ gumazir igharazir† 18:10-11: (Akar 18:10-11ɨn faraghavɨra itim) Grighɨn akamghaze, “borir dozir kaba.” Akar otevir kam uaghan, ves 6ko ves 14ɨn iti. Akar kamMatyu 10:42, uaghan an iti, eghaghaze, “suren gumazir ziaba puvatɨziba.” Iesus ti boribaramɨgeir puvatɨ, a uaghan uan suren gumazir igharazibavgei. ‡ 18:10-11: (18:10-11ɨn akar abuananam) Fofozir gu-mazir maba ghaze, mɨgɨrɨgɨar otevir mam uaghan vezɨnkamɨn iti. Akar kam ghaze, “E fo, Gumazibar Otarimgumazamizir tuavim ataghiziba iniasa ize.” 18:15: Wkp19:17, Lu 17:3, Ga 6:1, Je 5:19-20, 1 Pi 4:8 § 18:15: (18:15) Vezɨn kamɨnitir mɨgɨrɨgɨar otevim, “nɨ damightɨma,” fofozir gumazirmaba kamaghɨn nɨghnɨsi, gumazir ti igharazim an osiri.Matyu uabɨ puvatɨ. 18:16: Lo 19:15, Jo 8:17, 2 Ko 13:1, 1 Ti 5:19

Page 80: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 18:17 80 MATYU 18:22mam, o gumazir igharazir pumuning, uam me inigh.Eghtɨ me nɨn gɨn mangɨ. E fo, Godɨn Akɨnafarim ka-maghɨn mɨgei, ‘Nɨ gumazitamɨn arazir kuram an gun amɨkɨmasa, gumazir pumuning ko mɨkezim gavgavim nɨnmɨgɨrɨgɨabar anɨngam.’ 17 Egh gumazir nɨ mɨgeir kamuaghan men akam baraghan aghuaghtɨma, nɨ an arazibargun Siosɨn adarazimɨkɨmam. Eghtɨ a uaghanmebaraghanaghuaghtɨma, nɨ God gɨfozir puvatɨzir gumazim o dagɨabaisir gumazimɨn mɨn a damu.

18 “Ki guizbangɨra ia mɨgei, bizir manam ia nguazimɨna ikeghtɨ, eghtɨ God uan Nguibamɨn uaghan a ikegham.Eghtɨ ia nguazimɨn bizir manam a fɨrightɨ, eghtɨ God uanNguibamɨn uaghan kamaghɨra a fɨrigham.

19 “Egha kɨ ua ia mɨgei, gua taning kagh nguazimɨnbizitam bagh nɨghnɨzir vamɨra ikia a iniasa a bagha Godko mɨgei, nan Afeziar uan Nguibamɨn itim a isɨva guadanɨngam. 20 Egh gumazir pumuning, o pumuning komɨkezim nan ziam uari akuvagh ikɨtɨ, kɨ uabɨ men tongɨnikiam.”

Iesus igharaz darazir arazir kuraba da gɨn amangasa akarisɨn zuim akuri.

21 Ezɨ dughiar kamɨn Pita iza kamagh Iesusɨn azai,“Ekiam, kɨ manmaghɨn dughiabar arazir kurabar nagamizir gumazimɨn araziba gɨn amangam. Ti 7 plandughiaba?”

22 Ezɨ Iesus kamaghɨn a mɨgei, “Kɨ 7 plan dughiabaran arazir kuraba gɨn amanagasa nɨ mɨgeir puvatɨ. Nɨzurazurara an arazir kuraba gɨn amang.18:17: Ro 16:17, 1 Ko 5:9, 5:13, 6:1-6, 2 Te 3:6, 3:14 18:18: Mt 16:19, Jo

20:23 18:19: Mk 11:24, Jo 15:7, 1 Jo 3:22, 5:14 18:20: Mt 28:20, Jo 14:2318:22: Stt 4:24, Mt 6:14, Mk 11:25, Kl 3:13

Page 81: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 18:23 81 MATYU 18:3223 “Ia oragh. God Bizibagh Ativamin Dughiam mati,

atrivir mam ko an ingangarir gumazibar eghaghanim.Atrivim uan dagɨaba isa uan ingangarir gumazibar da-farim gatɨgha ghaze, me gɨn ua da ikarvagham. Dughiarmam atrivim me a ikarvaghamin bizim akɨrasa. 24 Anadar kɨrir dughiam, me gumazir atrivim da 10milien Kinainizimɨn akua izi. 25 Ezɨ a dagɨar inizir kabar ikarvaghanibura. Kamaghɨn atrivim me mɨgɨa ghaze, me gumazirkam inigh an amuiroghboriba sara dagɨaba bagh meamadagh, egh men ivezim inigh. Egh me ateghtɨ megumazir igharazimɨn ingangarir gumazir kɨnibar mɨn ikɨ.Egh an biziba bar da amadagh, dagɨaba inigh egh a na dainizir biziba ikaragham. 26 Ezɨ ingangarir gumazir kamkamaghɨn oragha atrivimɨn guamɨn irɨgha kamagh mɨgɨaa gakaghori, ‘Nɨ nan apangkuvigh, egh na mɨzuam. Eghtɨkɨ nɨ da inizir biziba bar da ikarvagham.’ 27 Ezɨ atrivim anapangkuvigha, a inizir biziba uaghan da gɨn amada.

28 “Ezɨ ingangarir gumazir kam atrivimɨn dɨpenimategha ghua a ko ingaritav bato. A ko ingarir gumazirkam, faragha a da 10 Kina inigha a ikarazir puvatɨ. Ezɨgumazir atrivim ko ikegha izir kam, maghɨrama an fɨr-mɨn suigha anegoava kamaghɨn a mɨgei, ‘Nɨ na da inizirdagɨaba bar da ikaragh.’

29 “Ezɨ gumazir kam an guamɨn irɨgha a gakaghoraghaze, ‘Nɨ nan apangkufigh, egh na mɨzuam. Eghtɨ kɨ nɨda inizir biziba ua da ikarvagham.’ 30 Ezɨ gumazir kam abaraghan aghua, egha a inigha ghua kalabus gatɨ, eghtɨ aikɨ mangɨ dagɨar kaba ikaragham.

31 “Ezɨ aning ko ingarir marazi, arazir kamɨn ganighamen naviba bar men ikufi. Eghame ghua atrivim batoghagumazir kam, a ko ingarir gumazim gamizir arazibar guna mɨkeme. 32 Ezɨ atrivim gumazir kamɨn diazɨma, a uam a18:25: 2 Kin 4:1, Neh 5:8

Page 82: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 18:33 82 MATYU 19:5bagha ghu. Ezɨ a kamaghɨn a mɨgɨa ghaze, ‘Nɨ bar ingan-garir gumazir kuram! Nɨ faragha na gamuava araima, kɨdagɨar nɨ iniziba bar da gɨn amada. 33 Kɨ nɨn apangkufi,kamaghɨn amizɨma, nɨ tizim bagha nɨ ko ingarir tavɨnapangkuvan aghua?’ 34 Egha atrivim atarava gumazirkam isava, mɨzaziba agasamin gumazibar dafarim gatɨ.Eghtɨ a kaghɨra ikɨ mangɨ, a biziba bar da ikarvaghamindughiamɨn tugham.

35 “Eghtɨ ia uan aveghbuabar arazir kurarme ia gamiba,ia guizbangɨra uan navir averiabar aven, da gɨn amangankoghtɨma, nan Afeziar uan Nguibamɨn itim uaghan kam-aghɨra ia damuam.”

19Iesus poroghamiba uari ataghrazir arazibav gei(Mak 10:1-12 ko Luk 16:18)

1 Iesus mɨgɨrɨgɨar kaba a gɨvagha, egha Galilin Dis-trigh ataki, egha Judian Distrighɨn ghua Jordan dɨpamɨnvongɨn ghu. 2 Ezɨ gumazamizir avɨrim an gɨn zui, ezɨa danganir kamɨn men arɨmariaba agɨfa. 3 Ezɨ FarisibaIesus basamasa iza kamaghɨn an azai, “Nɨ manmaghɨnnɨghnɨsi? Gumazim uan ifongiamɨn gɨn ghua uan amuimpuram anetaghraghɨsɨ damutɨ, Judan Araziba ti an ama-mangatɨgham, o ti puvatɨgham?”

4Ezɨ Iesus me ikaragha kamaghɨnmen azai, “Ia ti Godɨnmɨgɨrɨgɨaba itir Akɨnafarimɨn ganizir puvatɨ? Akar kamghaze, ‘God faraghavɨra bizibar ingara, gumazamizibar in-gari egha me gamizɨ, me gumazim ko amizimɨn oto.’ 5 EzɨGod ghaze, ‘Kamaghɨn amizɨma, gumazim uan afeziamko amebam ateghɨva a uan amuim ko aning uaningɨn18:34: Mt 5:25-26 18:35: Mt 6:12-15, Mk 11:25-26, Ef 4:32, Kl 3:13, Je 2:1319:3: Mt 16:1 19:4: Stt 1:27, 5:2, Mal 2:15 19:5: Stt 2:24, 1 Ko 6:16, 7:2,

Ef 5:21, 5:31

Page 83: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 19:6 83 MATYU 19:12porogham. Egh aning nivafɨzir vamɨram otogham.’ 6 Godkamaghɨn mɨkemezɨma, aning ua gumazir pumuning pu-vatɨ. Aning nivafɨzir vamɨra ikiam. Kamaghɨn amizɨma,God bizir pumuning isafuraghtɨma, gumazitam aningabighan kogham.” 7 Ezɨ Farisiba kamaghɨn a mɨgei, “Man-maghɨn amizɨma, Moses osira ghaze, gumazim amuimataghraghsɨva, a bagh akɨnafarimosirigh a danɨngigh, eghamuim batueghtɨma a mangɨ?”

8 Ezɨ Iesus kamaghɨn me mɨgɨa ghaze, “Ia gumazirakaba barazir puvatɨziba. Kamaghɨn amizɨma, Moses ianamamangatɨzɨma, ia uan amuiba ataghrasi. Faraghavɨraarazir kam puvatɨ. 9 Ezɨ kɨ kamaghɨn ia mɨgei, gumazi-tamɨn amuim, a gumazir igharaziba tintinibar me isavaakuir arazitam damighan koghtɨma, eghtɨ an a batueghegh amizir igharazitam inigh an ikiam, gumazir kamporoghamiba uari bakeir arazim gami.”

10 Ezɨ Iesusɨn suren gumaziba akar kam baregha eghakamaghɨn Iesus mɨgei, “Arazir kabanagh poroghamibartongɨn ikɨtɨma, gumaziba amibar ikian markiam.”

11 Ezɨ Iesus kamaghɨn me mɨgei, “Gumaziba ko amizibabar akar kam inian kogham. Puvatɨ, God gavgavir kamisava gumazir vabaram anɨngi. Kamaghɨn me amuibarikian kogham. 12 Guizbangɨra, marazi amebaba me ba-tima, men nivafɨziba ikufi. Marazi, me me aghori, eghtɨme boriba inian kogham. Marazi God Bizibagh AtivaminDughiam gɨnɨghnɨgha amuiba ko pabar ikian aghua. Tinaakar kam inisɨva a mar a ini.”

Iesus ghaze, Ia boriba ateghtɨ, me na bagh izɨ(Mak 10:13-16 ko Luk 18:15-17)

19:7: Lo 24:1-4, Mt 5:31 19:9: Mt 5:32, Mk 10:11, Lu 16:18, 1 Ko 7:10-1119:12: 1 Ko 7:32-34, 9:5, 9:15

Page 84: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 19:13 84 MATYU 19:2013 Ezɨ dughiar kamɨn gumazamiziba boriba inigha Iesus

bagha zui. Me ghaze, a dafarim me darɨgh egh me baghGod ko mɨkɨmam. Ezɨ an suren gumaziba, gumazamizirboriba isa izibar atari. 14 Ezɨ Iesus kamaghɨn me mɨgei,“Nɨ tina God Bizibagh Ativamin Dughiamɨn aven ikɨsɨ,borir dozir kabarmɨn ikɨ. Kamaghɨn amizɨma borir dozibaateghtɨma, me na bagh izɨ, eghmen anogoroghanmarkɨ.”

15 Egha Iesus dafarimning boribagh isɨn arigha, eghadanganir kam ategha ghu.

Gumazir igiar bizir avɨriba itim iza Iesus ko mɨgei(Mak 10:17-31 ko Luk 18:18-30)

16 Ezɨ gumazir mam iza kamagh Iesusɨn azai, “Tisa,kɨ manmaghɨn damigh zurara itir ikɨrɨmɨrir aghuariminiam?”

17 Ezɨ Iesus kamaghɨn a mɨgɨa ghaze, “Nɨ tizim baghaarazir aghuiba bagha nan azai? Gumazir vamɨra, a dera.Egh nɨ zurara itir ikɨrɨmɨrir aghuim inisɨva, Godɨn akabargɨn mangɨ”

18 Ezɨ gumazir kam kamaghɨn Iesusɨn aza ghaze, “NɨGodɨn akar gavgavir manabav gei?”

Ezɨ Iesus ghaze, “Ia gumazitam mɨsueghtɨ an are-meghan markɨ, ia poroghamiba uari bakeir arazimdamuan markɨ, ia okɨman markɨ, egh ia pura gumazibaghifarɨva, me isɨ kotiam darɨghan markɨ, 19 egh ia uanamebaba ko afeziabar apengan ikɨ egh me baragh, egh iauari gɨfongezɨ moghɨn gumazir igharazibagh ifonge.”

20 Ezɨ gumazir igiar kam kamaghɨn Iesus mɨgei, “Akarkabanagh, kɨ bar dar gɨn zui. Kɨ ua tizim damuam?”19:14: Mt 18:2-3 19:16: Mk 10:17, Lu 10:25, 18:18 19:17: Wkp 18:5, Lu

10:28 19:18: Kis 20:13-16, Lo 5:17-20 19:19: Kis 20:12, Wkp 19:18, Lo5:16, Ro 13:9, Ga 5:14, Je 2:8

Page 85: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 19:21 85 MATYU 19:2821 Ezɨ Iesus kamaghɨn a mɨgɨa ghaze, “Nɨ bar deragh

otivan ifueghɨva, egh mangɨ uan biziba bar da amadagh.Egh dar dagɨaba inigh egh da isɨva gumaziba ko amizirbiziba puvatɨzibar anɨngigh. Nɨ kamaghɨn damigh, bizirbar aghuiba nɨ bagh Godɨn Nguibamɨn ikiam. Egh nɨ nangɨn izɨ.”

22Gumazir igiar kam, a bizir bar avɨriba ikia, kamaghɨnoregha navim bar an osemezɨ, a ghu.

23 Ezɨ Iesus kamaghɨn uan suren gumazibav gei, “Barguizbangɨra kɨ ia mɨgei, gumazir dagɨar avɨriba itiba, GodBizibagh Ativamin Dughiamɨn aven mangan iburagham.24 Egha kɨ ua ia mɨgei, kamelɨn tam iniba isair dɨkonirtorimɨn aven mangɨsɨ ingangarir dafam damigh avenmangam. Eghtɨ gumazir biziba avɨrasemeziba, me GodBizibagh Ativamin Dughiamɨn mangɨsɨ guizbangɨra bariburagham!”

25 Ezɨ an suren gumaziba akar kam baregha dɨgavirkuram gamigha ghaze, “Kamaghɨn damightɨma, tinarazurara itir ikɨrɨmɨrir aghuir kam iniam?”

26 Ezɨ Iesus damazim meraram asaragha ghaze, “Bizirkaba gumazimɨn bar osemegham. Bizir kaba Godɨn ose-mezir puvatɨ. A biziba bar dagh ami.”

27 A kamagh mɨkemezɨ, Pita an akam ikaragha ghaze,“Nɨ ge, e uan biziba bar da ategha, nɨn gɨn ize. E tizitaminiam?”

28 Ezɨ Iesus kamaghɨn me mɨgei, “Kɨ guizbangɨra iamɨgei, God nguazim ko overiar igiam akɨramin dughi-amɨn Gumazibar Otarim ziar bar ekiam iniam, egh atrivirdabirabim daperagham. Eghtɨ ia nan gɨn aruizir darazi,19:21: Mt 6:20, Lu 12:33, Ap 2:45, 4:34-37, 1 Ti 6:18-19 19:23: Mt 13:22,

Mk 10:24, 1 Ti 6:9-10 19:26: Stt 18:14, Jop 42:2, Jer 32:17, Sek 8:6, Lu 18:2719:27: Mk 10:28, Lu 5:11, 18:28 19:28: Mt 20:21, 25:31, Lu 22:30, 1 Ko 6:2-3,

MAA 2:26, 3:21

Page 86: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 19:29 86 MATYU 20:7

ia uaghan 12 plan atrivir dabirabibar dapiagh Israeliananabar 12 plan ganam. 29 Eghtɨ tina nan ziam baghnɨghnɨgh, uan dɨpeniba ko aveghbuaba ko amiziba koafeziam ko amebam ko boriba ko nguazim, da ateghtɨ,God gumazir kam ivezir bar aghuim a danɨngam. Ivezirkam, a nguazir kamɨn itir bizir kaba bar dagh afiragham.Eghtɨ a uaghan zurara itir ikɨrɨmɨrir aghuimɨn aven ikiam.30 Eghtɨ dughiar kamɨn faragha itir darazi, me gɨn ikɨtɨma,eghtɨ gɨn itir darazi me faragh ikiam.”

20Wainɨn azenimɨn ingarir gumazibar akar isɨn zuim

1 Egha Iesus ua kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Kɨ gumazibafaragh faragh ikiasamɨgeir nɨghnɨzimkɨ kamaghɨn amɨkɨ-masa. God Bizibagh Ativamin Dughiam mati, gumazirmam wainɨn azenir ekiam iti. Egha a mɨzarazimra ghuawainɨn azenimɨn ingarasa ingangarir gumazir maba ini.2Ezɨ gumazir kaba a ko akamakɨri, eghawankinawankinaaruer vamɨra iniasa ifonge, ezɨ gumazir ekiammeamadazɨme anwainɨn azenimɨn ingarasa ghue. 3Ezɨ gumazir ekiarkam 9 klok kamaghɨn ghua biziba amadir danganimɨngumazir mabar gari, me iti. 4 Ezɨ a kamaghɨn me mɨgei,‘Ia uaghan mangɨ nan wainɨn azenimɨn ingar, eghtɨ kɨ ianingangarimɨn mɨrara ia gɨvezam.’ 5 Ezɨ me ingarasa ghue.Ezɨ gumazir ekiar kam 12 klok ko 3 kloghɨn ghua arazirkamram amua ua gumazir maba ini.

6 “Egha 5 klok ko kamaghɨn ghua ua gumazir mabargari, me pura tuivighav iti. Ezɨ a kamaghɨn men azai,‘Ia manmaghɨn amigha aruer kamɨn pura iti.’ Ezɨ me amɨgɨa ghaze, 7 ‘Tav ingangaritam e ganɨngizir puvatɨ.’ Ezɨ19:29: Mk 10:29-30, Lu 18:29-30, Hi 10:34 19:30: Mt 20:16, Mk 10:31, Lu

13:30 20:1: Mt 21:33

Page 87: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 20:8 87 MATYU 20:17gumazir ekiam me mɨgɨa ghaze, ‘Ia uaghan mangɨ nanwainɨn azenimɨn ingar.’

8 “Ezɨ aruem gɨvazɨma gumazir ekiam uan ingangarirgumazibar garir gumazim kamaghɨn amɨgɨa ghaze, ‘Nɨ in-gangarir gumazibar diagh men ivezim me danɨng. Egh nɨgumazir bar gɨn izezibar ikegh ivezim me danɨng, mangɨfaragha izezibar gɨfagh.’ 9 Ezɨ gumazir 5 kloghɨn izezibaiza wan kina, wan kina isi. 10 Ezɨ gɨn gumazir faraghavɨraingariba iza nɨghnɨgha ghaze, me ti dagɨar ekiatam iniam.Puvatɨ, me uaghan wan kina wan kina ini. 11 Egha medagɨar me inizibar gara wainɨn azenimɨn ghuavimɨn atarakamaghɨn a mɨgɨa ghaze, 12 ‘Gumazir kaba bar gɨn izeghaauan vamɨran ingari, ezɨ e mɨzaraghara izegha ingangarirekiam gamima, aruem e gaponge. Ezɨ nɨ ivezir vamɨra bare ganɨngi.’

13 “Ezɨ azenimɨn ghuavim akar kam baregha kamaghɨnmen mav mɨgei, ‘Namakam, kɨ arazir kuratam ia gamizirpuvatɨ. Ia ti faragha, ia wan kina iniasa akam akɨri? 14Nɨuan ivezim inigh mangɨ. Kɨ kamaghɨn ifonge, kɨ dagɨabagumazir gɨn izezim gɨvezir moghɨra nɨ gɨvesi. 15 Kar nanbizimra. Kɨ ti uan dagɨaba uan ifongiamɨn dar anɨngankogham? Egha kɨ arazir bar aghuim gumazir kabaghamizɨma nɨ tizim bagha navir averiamɨn na baseme?’ ”16 Egha Iesus ghaze, “Kamaghɨra gumazir gɨn izezibafaragh ikiam, eghtɨ faragha itiba me gɨn mangam.”

Iesus uan ovever dughiam, dughiar mɨkezimɨn uam amɨgei

(Mak 10:32-34 ko Luk 18:31-33)17 Egha Iesus uan suren gumazir 12 pla ko Jerusalemɨn

zui. Egha me ghua a me inigha danganir mɨriar mamɨnghua me uarira ikiava, egha kamaghɨn a me mɨgɨa ghaze,20:8: Wkp 19:13, Lo 24:15 20:16: Mt 19:30, Mk 10:31, Lu 13:30

Page 88: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 20:18 88 MATYU 20:2318 “Ia oragh, E nguibar ekiam Jerusalemɨn ghuavanadi.Eghtɨ gumazitam Gumazibar Otarim isɨva, Judan araz-ibagh fozir gumaziba koma ofa gamir gumazir ekiabaranɨngam. Eghtɨme a isɨ kotiam datɨghɨva, egh amɨsueghtɨan aremeghsɨva me akabar kɨram, egh me kamaghɨn amɨkɨm suam, Nɨ aremegham. 19 Egh me a inigh KantrinIgharazibar Gumazibar dafaribar anɨngtɨ, eghtɨ gumazirkaba a dɨpovam, egh a ifozoroghɨva egh a isɨva temerighuvim gafughtɨ an aremegham. Eghtɨ aruer mɨkezimgɨvaghtɨma, a ua dɨkavigham.”

Jems ko Jon ekiamningɨn otivasa(Mak 10:35-45)

20Ezɨ Sebedin amuimuanotarimning ko Iesus bagha izi.Me izava aningɨn amebam itevimning apɨrigha, egha uabagha bizitam damuasa an azai. 21 Ezɨ Iesus an azara, “Nɨtizim baka?” Ezɨ a ghaze, “Nɨ kamaghɨn na bagh damu,nɨ Atrivir Ekiamɨn otogh, egh nan otarimning ateghtɨ,tav nɨn agharir guvim dapitɨma, tav nɨn agharir ikɨriamdaperagh.”

22 Ezɨ Iesus akam baregha egha kamaghɨn a ikara, “Iaazangsɨzir bizir kam, ia an mɨngarim gɨfozir puvatɨ, eghaia a bagha nan azai. Gua ti kɨ ateramin osɨmtɨzim, uaghanan ateramin gavgavim iti?” Ezɨ aning ghaze, “Are, gagavgavim iti.” 23 Ezɨ Iesus kamaghɨn aning mɨgɨa ghaze,“Guizbangɨra, gua kɨ ateramin osɨmtɨzim, gua a iniam.Egha kɨ tav amɨseveghtɨ a nan ikɨriam ko guvimɨn dapi-amin bizim, a nan bizim puvatɨ. Ezɨ danganir kabanang,nan Afeziam dar apiasa gumazir maba amɨsevegha, eghame bagha dar kɨrigha gɨfa.”20:18: Mt 16:21, 17:22-23 20:21: Mt 19:28, Lu 22:30 20:22: Mt 26:39,

26:42, Mk 14:36, Jo 18:11 20:23: Mt 25:34, Ap 12:2, Ro 8:17, 2 Ko 1:7, MAA1:9

Page 89: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 20:24 89 MATYU 20:3424 Ezɨ suren gumazir 10 pla akar kam baregha aningɨn

atari. 25 Ezɨma Iesus men diazɨ, me izima a ghaze, “Ia fo,Kantrin Igharazibar atriviba pamten me gamima, me barmen apengan iti. Ezɨ men gumazir dapaniba uan akababaraghasa puvɨra me abɨraghbɨrasi. 26 Eghtɨ arazir kabaian tongɨn ikian kogham. Gumazir manam ian tongɨnekiamɨn ikɨsɨ, a ingangarir gumazimɨn mɨn ikɨ. 27 Eghtɨgumazir manam ian faragh mangɨsɨ, a bar ian ingangarirgumazir kɨnimɨn mɨn ikɨ. 28 Ezɨ kamaghɨra GumazibarOtarim iza, gumazamizibar amutɨ me a bagh ingarasa,a izezir pu. Puvatɨ, a me bagh ingarasa ize. Egha agumazamizir avɨriba bagh aremegh ua me givezegh meiniasa ize.”

Iesus gumazir damazir kurar pumuning gamizɨ, aning gari(Mak 10:46-52 ko Luk 18:35-43)

29 Ezɨ Iesus uan suren gumaziba ko Jerikon nguibarekiam ategha zui. Ezɨ avɨrir ekiam an gɨn zui. 30 Ezɨgumazir damazir kurar pumuning tuavir apɨnimɨn aper-aghav iti. Egha aning orazima Iesus tuavir kamɨn izima,aning pamten kamaghɨn dei, “Nɨ Devitɨn Otarim, nɨ ganapangkufigh.” 31 Ezɨ gumazamiziba aning barazi, aningdeima, me pamten aningɨn anogorogha ghaze, gua uanakamning dukuagh. Me kamaghɨn aningɨn mɨgeima,aning tiarimakarava dia ghaze, “Ekiam, nɨ DevitɨnOtarim,nɨ gan apangkufigh.”

32 Kamaghɨn amizɨma, Iesus tugha aningɨn dia ghaze,“Gua tizim gifonge, eghtɨ kɨ gua bagh a damuam?”33 Ezɨ aning a ikaragha ghaze, “Ekiam, nɨ gan damazibakuightɨ, ga ua ganasa.” 34 Ezɨ Iesus aningɨn apangkuvighaegha dafarimaningɨn damazibagh atɨzɨ, aningɨn damaziba20:26: Mk 10:43, Lu 9:48 20:28: Lu 22:27, Jo 13:14, Fl 2:7, 1 Ti 2:6, Ta 2:14,

1 Pi 1:19 20:30: Mt 9:27, 15:22

Page 90: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 21:1 90 MATYU 21:9maghɨra ua derazɨ, aning ua gari. Egha maghɨra Iesusɨngɨn zui.Iesus Jerusalemɨn otogha gumazamizibar sure gami

21(Sapta 21-25)Iesus atrivimɨn mɨn Jerusalemɨn aven zui(Mak 11:1-11 ko Luk 19:28-40 ko Jon 12:12-19)

1 Egha Iesus uan suren gumaziba ko me Jerusalemɨnboroghɨn izava Olivɨn Mɨghsɨamɨn iza Betfagennguibamɨn oto. Egha Iesus uan suren gumazir pumuningamaga, 2 kamaghɨn aning mɨgei, “Gua nguibar munaghitimɨnmangɨ, egh gua gantɨma, donkinmamme a ikezɨmaa uan nguzir asem ko iti. Aningɨn benim fɨrigh na baghaning inigh kagh izɨ. 3 Eghtɨ gumazitam guan azangtɨma,gua a mɨkɨm suam, ‘Ekiam ingangarim aningɨn iti.’ Eghtɨgumazir kam zuamɨra puram aning ateghtɨ, aning izam.”

4Godɨn akam inigha izir gumazim Aisaia faragha mɨke-mezir akaba otivasa, bizir kaba otifi. Akar kam kamakɨn,5 “Nɨ akar kam isɨva Saionɨn nguibamɨn itir gumazamiz-ibav keme. Ia gan, ian atrivimra mara, ia bagha izi! Agumazir kɨnir ziaba puvatɨzir mamɨn mɨn donkin mamgaperagha izi, kar donkin amebamɨn nguzir asem.”

6 Ezɨ Iesusɨn suren gumazimning ghua a mɨkemezɨmoghɨn ami. 7 Egha aning donkin amebam nguzir asemsara aning inigha iza, egha uan korotiar azenan azuibasuegha donkiningɨn akɨrimning gisɨn atɨzɨ, Iesus korotiarkabagh isɨn apera. 8 Ezɨ gumazamizir avɨriba uan korotiarazenimɨn azuiba suegha tuavim mughara zui. Ezɨ marazitemer aguaba oka da isa tuavir torim garɨsi. 9Ezɨ gumaza-mizir faragha zuiba ko Iesusɨn gɨn iziba, uan tiariba akara21:3: Mt 26:18 21:5: Ais 62:11, Sek 9:9, Jo 12:15 21:8: 2 Kin 9:13 21:9:

Sng 118:25-26, Mt 23:39

Page 91: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 21:10 91 MATYU 21:16ghaze, “Hosana! Ia Devitɨn Otarimɨn ziam fɨ. An Ekiamɨnziamɨn izir gumazim, eghtɨ God deravɨra a damu. Hosana!Ia Godɨn bar pɨn itimɨn ziam fɨ!”

10 Ezɨ Iesus Jerusalemɨn aven ghuzɨ, an itir gumazamiz-iba dɨgavir kuram gamigha tintinibar uarir azai, 11 “Kargumazir manam?” Ezɨ Iesusɨn gɨn izezir darazi ghaze,“Kar Iesus, a Godɨn akam inigha izir gumazim. A GalilinDistrighɨn aven itir nguibam Nasaretian gumazim.”

Iesus Godɨn Dɨpenimɨn mɨriamɨn aven biziba amadirgumaziba, me batosi

(Mak 11:15-19 ko Luk 19:45-48 ko Jon 2:13-22)12 Ezɨ Iesus ghua Godɨn Dɨpenimɨn mɨriamɨn gumazibar

garima, me biziba amadi, ezɨ a me batosi. Egha gumazirdagɨaba uarir ikarvazibar dakoziba, ko kuarazir bunbabaamadir gumazibar dabirabiba, da fava egha da ighavkɨri.*13 Egha a kamaghɨn me mɨgei, “Godɨn Akɨnafarim akarkam iti. ‘Nan dɨpenim, me ziar kam a darɨgham, Gu-mazamiziba God ko Mɨgeir Dɨpenim. Ezɨ ia a gamima, anokɨmakɨar gumazibar mogomer danganimɨn oto!’ ”

14 Egha a Godɨn Dɨpenimɨn aven itima, damazirokavɨrɨziba ko suer amɨrɨziba a bagha izima, a men arɨ-mariaba gefi. 15 Ezɨ ofa gamir gumazir ekiaba komaJudabar arazibagh fozir gumaziba izava an amir arazirivɨnbabar gari. Egha me orasi, boriba Godɨn Dɨpenimɨnmɨriamɨn ikia dia ghaze, “Hosana! Devitɨn Otarimɨnziam fɨ.” Kamaghɨn amizɨ, me bizir kaba bagha atari.16 Egha kamaghɨn Iesusɨn azai, “Nɨ boriba mɨgeir akaba21:11: Mt 21:46 * 21:12: (21:12) Gumaziba Godɨn Dɨpenimɨnmɨriamɨn ikɨ bizibagh ivezɨsɨ, ofa gamir dagɨabar daghivezam. Me Rom ko Grighɨn dagɨabar ivezan kogham.Kuaraziba ko bizir me kagh iveziba, da Godɨn ofa gamirbiziba. 21:13: Ais 56:7, Jer 7:11, Mk 11:17, Lu 19:46 21:14: 2 Sml 5:8,Ais 35:5-6 21:16: 2 Sng 8:2

Page 92: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 21:17 92 MATYU 21:22barasi, o?” Ezɨ Iesus me ikaragha ghaze, “Are, ia ti GodɨnAkɨnafarimɨn ganizir puvatɨ? A ghaze, ‘Nɨ borir iririvibako otem apavɨra itibagh amima, me deravɨra nɨn ziamfe.’ ”

17 Egha me ategha ghua Jerusalemɨn nguibam ateghaBetanin nguibamɨn ghu, egha kagh akui.

Iesus temer figh mɨkemezɨ, a mɨsɨngi(Mak 11:12-14 ko 11:20-24)

18 Egha mɨzaraghara Iesus dɨkavigha ua Jerusalemɨnzui. A zuima, mɨtiriam an azi, 19 ezɨ a tuavir apɨnimɨntemer fighɨn mamɨn garima, a iti. Ezɨ a roghɨra ghuagarima, fighɨn ovɨziba puvatɨ. A pura dafarir kɨniba iti.Ezɨ Iesus temer kammɨgɨa ghaze, “Nɨ ua ban kogham. Barpuvatɨgham.” Ezɨ temem maghɨra mɨsɨngi.

20 Ezɨ an suren gumaziba bizir kamɨn ganigha dɨ-gavir kuram gamigha, egha ghaze, “Temem manmaghɨnamigha zuamɨra mɨsɨngi?”

21 Ezɨ Iesus kamaghɨn me ikaragha ghaze, “Kɨguizbangɨra ia mɨgei, ia nɨghnɨzir gavgavim ikɨva, eghokam nɨghnɨghan kogh, egh ia, kɨ fighɨn temem gamizirarazim, ia uaghan a damuamin gavgavim ikiam. Eghaanarɨra puvatɨ, ia uaghan mɨghsɨar kam mɨkɨm suam, ‘Nɨdɨkavigh mangɨ, uabɨ isɨ ongarim mɨkɨnigh.’ Eghtɨ a iamɨkemezir moghɨn otivam. 22 Egh ia nɨghnɨzir gavgavimikɨva God ko mɨkɨmɨva, ia bizir manaba bagh Godɨnazangsɨgh, egh ia da iniam.”

Judan gumazir dapaniba Iesusɨn gavgavim bagha an azai(Mak 11:27-33 ko Luk 20:1-8)

21:19: Lu 13:6 21:21: Mt 17:20, Lu 17:6, Jo 14:12, 1 Ko 13:2, Je 1:6 21:22:Mt 7:7-11, 18:19, Mk 11:24, Lu 11:9, Jo 14:13-14, Je 5:16, 1 Jo 3:22

Page 93: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 21:23 93 MATYU 21:3123 Egha Iesus ghua Jerusalemɨn otogha Godɨn Dɨpen-

imɨn mɨriamɨn aven gumazamiziba Godɨn akammen suregami. Ezɨ ofa gamir gumazir ekiaba ko Judabar arazibaghfozir gumaziba iza kamaghɨn an azai, “Nɨ gavgavir man-amɨn amodoghɨn bizir kabagh ami? Ezɨ tina gavgavirkam nɨ ganɨngi?” 24 Ezɨ Iesus me ikaragha ghaze, “Kɨazangsɨzir mam ia damuasa. Ia deravɨra a ikaraghtɨma,kɨ ia mɨkɨmam, kɨ gavgavir manamɨn amodoghɨn bizirkabagh ami. 25 Kɨ Jon bagha ian azai, tina gavgavim Jonganɨngizɨ a gumaziba rue? A ti Godɨn Nguibamɨn gavgavirkam ini, o a ti gumaziba dama a ini?”

Ezɨ me uarira uariv gɨa ghaze, “E suam, ‘An rurimGodɨn ize,’ eghtɨ a ua kamaghɨn en azaragham, ‘Ia man-maghɨn amigha nɨghnɨzir gavgavim Jon damuan aghua?’26 Eghtɨ e suam, ‘Jonɨn rurim gumazibar ize,’ e kamaghɨngumazamizibar atiatingi. E fo, me bar Jon mɨgɨa ghaze,a Godɨn akam inigha izir gumazir mam.” 27 Kamaghɨnamizɨ, me Iesus mɨgɨa ghaze, “E fozir puvatɨ.” Ezɨ Iesuskamaghɨn me mɨgɨa ghaze, “Kamaghɨra, kɨ uan gavgaviminizir tuavimɨn, gun ia mɨkemeghan kogham.”

Iesus gumazir mamɨn otarimning akar isɨn zuim mɨgei28Egha Iesus uam ofa gamir gumazir ekiaba ko gumazir

dapaniba kamaghɨn me mɨgei, “Ia manmaghɨn nɨghnɨsi?Gumazir mam otarir pumuning iti. Egha ghua kamaghotarir avebammɨgei, ‘Otarim, nɨ datɨrɨghɨnmangɨ, wainɨnazenimɨn aven ingar.’ 29Ezɨ otarim ghaze, ‘Kɨ aghua.’ Eghaua gɨn, nɨghnɨzim gɨragha ghua ingari. 30Ezɨ afeziam ghuaotarir dozim kamaghɨra an azara. Ezɨ otarim ghaze, ‘Kɨmangɨ, ingaram.’ Egha gɨn ghuzir puvatɨ. 31 Ezɨ ia man-maghɨn nɨghnɨsi, otarir kamningɨn manamra afeziamɨn21:23: Jo 2:18 21:26: Mt 14:5, 21:46, Mk 6:20, Lu 20:6 21:28: Lu 15:1121:31: Lu 7:29, 7:50

Page 94: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 21:32 94 MATYU 21:36akam baragha an gɨn zui?” Ezɨ me Iesus mɨgɨa ghaze,“Otarir avebam.” Ezɨ Iesus kamaghɨn me mɨgɨa ghaze,“Kɨ guizbangɨra ia mɨgei, gumazir dagɨaba isiba ko amizirarazir kurabagh amiba, me ia gafiragha faragha GodBizibagh Ativamin Dughiamɨn aven zui. 32 Guizbangɨra,Jon otogha arazir aghuimɨn tuavim ian aka, ezɨ ia nɨgh-nɨzir gavgavim an akamɨn ikian aghua. Ezɨ dagɨaba isirgumaziba ko amizir arazir kurabagh amiba, me nɨghnɨzirgavgaviba an iti. Ia bizir kamɨn ganigha uan nɨghnɨzibaghirazir puvatɨ, egha nɨghnɨzir gavgavim Jonɨn akamɨn itirpuvatɨ.”

Wainɨn azenimɨn garir gumazir kurabar akar isɨn zuim(Mak 12:1-12 ko Luk 20:9-19)

33 Egha Iesus gumazir dapaniba ua kamagh me mɨgei,“Ia akar isɨn zuir kam baragh. Gumazir mam wainɨnazenimɨn ingarigha, egha an dɨvazim aghui. Egha wainɨnovɨziba mɨrmɨramin itarim gukuigha azenir dɨpenimɨningari, eghtɨ ingangarir gumaziba an ikɨ azenimɨn ganam.Egha azenir kam isa gumazir mabar agharim gatɨghaghaze, me gɨn wainɨn dɨpataba uam a ikaragham. Eghadɨkavigha nguibar saghon itimɨn ghu.† 34 Ezɨ wainɨntemeba ber dughiam roghɨra izezɨma, gumazir kam uaningangarir gumazir maba amadazɨma, me wainɨn ovɨzitaba iniasa ghue. 35 Ezɨ azenimɨn garir gumaziba ingan-garir gumazir kaba inigha, mammɨsuegha, egha mammea mɨsoghezɨma an areme, egha dagɨaba mam ginifi. 36 Ezɨazenimɨn ghuavim gɨn ua ingangarir gumazir igharaziba21:32: Lu 3:12, 7:29-30 21:33: Mt 25:14 † 21:33: (21:33) Wainɨnazenimɨnmɨgɨrɨgɨaba, Iesus Aisaia 5:1-2ɨn da ini, egha GodIsraelba damuamin akar isɨn zuim mɨkeme. Akar kamɨnmɨngarim kamaghɨn ghu, God uabɨ, gumazir azenimɨningarizim. Ezɨ Israelba wainɨn azenimɨn mɨn iti. 21:35:Mt 22:6

Page 95: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 21:37 95 MATYU 21:43amangi. Me avɨraseme, egha men dɨbobonim faraghaizezibagh afira. Ezɨ wainɨn azenimɨn garir gumazir kabakamaghɨra uam azenimɨn ghuavimɨn ingangarir gumaz-ibagh ami.

37 “Kamaghɨn amizɨma, azenimɨn ghuavim abuan uanotarim amada. Afeziam ghaze, ‘Me nan otarimɨn akambaragh deragh a damuam.’ 38 Puvatɨ, gumazir kabaotarimɨn gari, a izima, me uarira uariv gei, ‘Gumazirkam izɨva uan afeziamɨn biziba bar da inigham. Aria. Ea mɨsueghtɨ, an aremegham. Eghtɨ e uari bagh wainɨnazenim iniam.’ 39 Kamaghɨn, me maghɨra an suigha,wainɨn azenimɨn azenan anekunigha, otarim mɨsoghezɨan areme.

40 “Eghtɨ wainɨn azenimɨn ghuavim izɨ manmaghɨngumazir kabar amuam? Ia manmaghɨn nɨghnɨsi?”

41 Ezɨ me a mɨgɨa ghaze, “A gumazir kurar kaba puvme mɨsueghtɨ me arɨmɨghregham. Eghtɨ an azenim isɨvagumazir igharazibar anigam, eghtɨwainɨn ovɨziba iniamindughiamɨn me a bagh pozim daghuigh a danɨngam.”

42Ezɨ Iesus kamaghɨn men azai, “Ia Godɨn Akɨnafarimɨnaven itir osizirir kabar gani, o puvatɨ? Osizirir kabakamaghɨn mɨgei,‘Kar dɨpenir akɨnir ingangarir gumaziba aghuazim,

a datɨrɨghɨn dɨpenim aterir guarim gava.Ekiam uabɨ arazir kam gamizɨma an oto.

Ezɨ e an garima, a bar dera.’43 “Kamaghɨn, kɨ ia mɨgei, God Bizibagh AtivaminDughiam, God ia dama a inigh a isɨva, gumazamizirdughiar kamɨn aven ikɨ arazir aghuibar amuamibar21:38: Mt 27:18 21:39: Hi 13:12 21:42: Sng 118:22-23, Ais 28:16, Mk

12:10, Ap 4:11, Ro 9:33, Ef 2:20, 1 Pi 2:6-8

Page 96: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 21:44 96 MATYU 22:5anɨngam. 44 Eghtɨ gumazir manam dagɨar kam gisɨnirɨghɨva, an aghariba dɨpɨrighregham. Eghtɨ dagɨar kamgumazitam gisɨn irɨghɨva, bar anemɨsarigham.”‡

45 Ofa gamir gumazir ekiaba ko Farisiba akar isɨn zuirkam baregha fo, Iesus akam isa, me gasara. 46 Kamaghɨnamizɨ, me an suighasava amuava, egha gumazamiziravɨribar gara atiatingi. Me fo, gumazamiziba Iesusɨnmɨgɨa ghaze, a Godɨn akam inigha izir gumazir mam.

22Poroghamir isar ekiamɨn akar isɨn zuim(Luk 14:16-24)

1 Ezɨ Iesus uam akar isɨn zuir mamɨn gumazir dapani-bagh amua kamaghɨnmemɨgei, 2 “God Bizibagh AtivaminDughiam mati, atrivir mamɨn otarim amuimɨn ikiasavaamima, an a bagh isar ekiam gami. 3 Isar dughiam tɨgharotivam, a faraghavɨra gumazamizir mabav gɨa ghaze, iaizɨ. Dughiam otozɨma, a uan ingangarir gumaziba amadi,eghtɨ me mangɨ gighamizir gumazamizibar diaghtɨ, meizam. Puvatɨ, gumazamizir a gighamiziba, me izan aghua.4 Ezɨ a uan ingangarir gumazir maba amaga, kamaghɨnme mɨgei, ‘Ia mangɨ, gumazir kɨ gighamiziba kamagh memɨkɨm, “Ia oragh. Kɨ dagheba tuegha gɨfa, nan kaunapuriba kɨ dav suegha, egha uaghan uan asɨzir ekiabavsoke. Ezɨ isamɨn biziba bar gɨfa. Ia poroghamir isarekiamɨn izɨ.” ’

5“Ezɨ ingangarir gumaziba ghua akar kamɨn gumazibavgei. Ezɨ me oraghan aghuagha tintinibar zui. Mav uan21:44: Ais 8:14-15, 60:12, Dan 2:44-45, Sek 12:3, 1 Pi 2:8 ‡ 21:44: (21:44)

Baibelɨn fofozir gumazir maba ghaze, akar ves 44ɨn avenitiba, Matyu da osirizir puvatɨ, ti gumazir igharazim gɨnda osiri. Luk 20:18ɨn gan. 21:46: Mt 21:11, 21:26, Lu 7:16, Jo 7:4022:4: Mt 21:36

Page 97: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 22:6 97 MATYU 22:14

azenimɨn zui, mav uan dagɨar ingangarim bagha zui.6Marazi atrivimɨn ingangarir gumazibar suigha, puv memɨsoghezɨ me ariaghɨre.

7 “Kamaghɨn amizɨ, atrivim puv atari, egha kamaghɨnuan mɨdorozir gumaziba amada. Ezɨ me ghua an in-gangarir gumazibar mɨsogheziba, me mɨsogha bar meagɨvaghava, men nguibar ekiam gaborozɨ a isi.

8 “Ezɨ atrivim uan ingangarir gumazibav gei,‘Poroghamir isamɨn dagheba isigha gɨfa. Ezɨ gumazirkɨ gighamiziba, me gumazir kuraba, kamaghɨn me isamɨnikian kogham. 9 Kamaghɨn amizɨ, ia mangɨ tuavir akababar dar mangɨ, egh gumazir manaba ia me bativigh,egh ia men diaghtɨ, me poroghamir isar kamɨn izɨ.’ 10 Akamaghɨn mɨkemezɨma, an ingangarir gumaziba tuavibabar dar ghuava gumazamiziba bar me akufa, gumaziraghuiba ko kuraba sara. Ezɨ me iza damasava apiazɨdɨpenim bar izɨfa.

11 “Ezɨ gumazamiziba apiazɨma, atrivim men ganasaaven zui. Egha a ghua gumazir mamɨn garima, a isamɨnizasa adiariar aghuitam aruzir puvatɨ. 12Ezɨma atrivim anazai, ‘Namakam, manmaghɨn amizɨ, nɨ adiarir aghuitamaruzir puvatɨgha, puram aven ize?’ Ezɨ gumazimmɨkɨmanasa. 13 Kamaghɨn amizɨ, atrivim ingangarir gumazibavgɨa ghaze, ‘Ia an soroghafariba ikegh, a isɨva azenan mɨ-tatemɨn anekunigh. Danganir mɨtater kamɨn me puvɨratuavara atariba kuskusi.’

14 “Ia oragh. God gumazamizir avɨribar dei, eghavaghvazibara a me amɨsevima, me aven zui.”22:6: Mt 21:35 22:8: Mt 10:11-13, Ap 13:46 22:11: 2 Ko 5:3, Ef 4:24,

MAA 3:4, 19:8 22:13: Mt 8:12, 25:30, Lu 13:28 22:14: Mt 20:16, 2 Pi 1:10,MAA 17:14

Page 98: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 22:15 98 MATYU 22:23Gumaziba dagɨaba Atrivim Sisar danɨngam, o

markiam?(Mak 12:13-17 ko Luk 20:20-26)

15 Ezɨ Farisiba ghua akabav suegha Iesusɨn suighasatuaviba buri. Egha me ghaze, a bizitam a paza mɨke-megham, eghtɨ me an mɨgɨrɨgɨam baghavɨra an suigham.16 Egha me uan suren gumazir maba ko Herotɨn gɨnzuir darazi amada, ezɨ me Iesus bagha ghua kamaghɨn amɨgei, “Tisa, e fo nɨ guizbangɨra bizibav geir gumazim.Nɨ Godɨn Arazibar gumazibar sure gamuava guizbangɨrame mɨgei. Nɨ tavɨn nɨghnɨzimɨn gɨn zuir puvatɨ. Akarvamɨra nɨ gumazir ziaba itiba, ko gumazir kɨniba uaghara,me mɨgei. 17 Kamaghɨn, nɨ deragh e mɨkɨm. Judanaraziba manmaghɨn mɨgei? E dagɨaba isɨva Atrivim Sisardanɨngtɨma, arazir kam Godɨn damazimɨn dera, o puvatɨ?Nɨ manmaghɨn nɨghnɨsi?”

18 Ezɨ Iesus men nɨghnɨzir kurar kam gɨfo, egha kam-aghɨn me mɨgei, “Ia gumazir ifavaribagh amiba, ia tizimbagha na gifarasava ami? 19 Ia gavman ganɨdir dagɨatamnan akagh.” Ezɨme dagɨarmam inigha iza a ganɨngi. 20EzɨIesus kamaghɨn men azai, “Kar tinan nedazim ko tinanziam?” 21Ezɨme ghaze, “Mar Sisarɨn nedazimko an ziam.”Ezɨ a me mɨgɨa ghaze, “Kamaghɨra, ia Sisarɨn biziba Sisardanɨngɨva, egh Godɨn biziba isɨ, God danɨng.”

22 Ezɨ me mɨgɨrɨgɨar kam baregha dɨgavir kuramgamigha, egha anetegha ghue.

Sadyusiba gumazir aremegha ua dɨkavizibar arazimbagha Iesusɨn azai

(Mak 12:18-27 ko Luk 20:27-40)23 Ezɨ aruer kamra, Sadyusiba Iesus bagha ize.

Sadyusiba ghaze, gumazir aremeziba ua dɨkavir puvatɨ.22:15: Mk 3:6 22:16: Mk 3:6, 8:15, 12:13 22:21: Stt 1:27, Ro 13:722:23: Ap 23:8

Page 99: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 22:24 99 MATYU 22:33Egha me kamaghɨn Iesusɨn azai, 24 “Tisa, Moses kamaghɨnmɨkeme, Gumazir manatam boriba puvatɨgh aremeghtɨ,an aveghbuatam an amuim inigh an ikɨtɨ, amizir kamboriba batɨ, eghtɨ an aveghbuamɨn ikɨzim kuvaremeghankogham. 25 Ezɨ fomɨra aveghbuar 7 pla, en tongɨn ike.Men avebam amuimɨn ikiava boritam inizir puvatɨ,egha areme. Kamaghɨn amizɨ, an dozir mam an amuiminigha an iti. 26 Ezɨ an dozir kam uaghan boritam inizirpuvatɨgha areme. Ezɨ aningɨn dozir mɨkezim ko an gɨniziba kamaghɨram ami. 27 Egha me bar aremegha gɨfa,ezɨ abuan amizir kam uaghan areme. 28 Kamaghɨn nɨ emɨkɨm, gumaziba ua dɨkavamin dughiamɨn, amizir kamtinan amuimra? Nɨ nɨghnɨgh, me bar an ike!”

29Ezɨ Iesusme ikarvagha kamaghɨnmemɨgei, “Ia GodɨnAkɨnafarimɨn itir akam gɨfozir puvatɨ, egha ia uaghanGodɨn gavgavim gɨfozir puvatɨ. Kamaghɨn, ia paza mɨgei.30Gumazamizir aremeziba ua dɨkavamin dughiamɨn, pabaamuibar ikian kogham, uaghan me amuiba isɨ pabararɨghan kogham. Me enselbar mɨn Godɨn Nguibamɨnikiam.

31“Ezɨ kɨ ua dɨkavamin dughiambagh ian azangasa. Ia tiGod ia mɨkemezir akar kamɨn ganizir puvatɨ, o? A ghaze,32 ‘Kɨ Abraham ko Aisak ko Jekopɨn God.’ God gumazirnivafɨzir ariaghɨribar Godpuvatɨ, a gumazir duar angamraitibar God.”

33 Ezɨma gumazamiziba an akar kam baregha dɨgavirkuram gami.

Godɨn arazir faraghavɨra itim(Mak 12:28-31 ko Luk 10:25-28)

22:24: Lo 25:5 22:29: Jo 20:9 22:30: 1 Jo 3:2 22:32: Kis 3:6, Mt 8:11,Mk 12:26, Lu 20:37, Ap 7:32 22:33: Mt 7:28

Page 100: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 22:34 100 MATYU 22:4434 Farisiba orazima, Iesusɨn mɨgɨrɨgɨaba Sadyusibagh

amizɨma, me mɨkɨman ibura. Ezɨ me uari akuvaghaa bagha izi. 35 Me ko izir gumazir mam, a Judabararazibagh fo. Egha a Iesus basamasa kamaghɨn an azai,36 “Tisa, Godɨn arazir manamra maba bar dagh afira eghafaraghavɨra iti?”

37 Ezɨ Iesus kamaghɨn a mɨgɨa ghaze, “Nɨ uan God,nɨn Ekiam, bar a gifongegh, egh nɨ uan navir averiamko uan duam ko uan nɨghnɨzimɨn, uan God gifongegh.38 Kar arazir bar ekiam, egha a mabar a faraghavɨraiti. 39 An gɨrara itim, bar an mɨrara. A kamakɨn: nɨuabɨra uabɨ gifongezɨ moghɨn, gumazamizir igharazibaghifongegh. 40Moses Osirizir Araziba ko Godɨn akam inighaizir gumazibar akaba, da bar arazir kamning gisɨn tu.”

Iesus God Uam E Iniasa Mɨsevezir Gumazim bagha Faris-ibar azai

(Mak 12:35-37 ko Luk 20:41-44)41 Farisiba uari akuvagha ikiav itima, Iesus men azai,

42 “Ia God Ua Gumazamiziba Iniasa Mɨsevezir Gumazim,manmaghɨn a gɨnɨghnɨsi? A tinan otarim?” Ezɨ me anmɨgɨa ghaze, “A Devitɨn Otarim.”

43 Ezɨ Iesus kamaghɨn men azai, “Manmaghɨn amizɨ,Godɨn Duam nɨghnɨziba Devit ganɨdima, Devit gumazirkam ‘Ekiam’ a gatɨ, egha Devit kamaghɨn mɨgɨa ghaze,44 ‘Ekiam, nan Ekiam kamaghɨn a mɨgei,

“Nɨ nan agharir guvimdaperagh, egh na ko atrivimɨnikiam.

Egh mangɨ dughiar kɨ nɨn apaniba,me damightɨ me nɨn apengan ikiam.” ’

22:37: Lo 6:5, 10:12, Lu 10:27 22:39: Wkp 19:18, Mk 12:31, Ro 13:9, Ga 5:1422:40: Mt 7:12, Ro 13:10, Ga 5:14, 1 Ti 1:5 22:42: Jo 7:42 22:43: Sng

110:1, Mt 26:64 22:44: Sng 110:1, Ap 2:34, 1 Ko 15:25, Hi 1:13

Page 101: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 22:45 101 MATYU 23:545 Eghtɨ ia nɨghnɨgh, Devit uabɨ gumazir kamɨn mɨgɨaghaze, a nan Ekiam. Ezɨ manmaghɨn, gumazir kam uaDevitɨn Otarimɨn mɨn iti?”

46Ezɨmen tav bar Iesus ikarvaghan buraghburaki. Eghame aruer kamɨn ikegha ghua ua gɨn bizitam bagha anazangan atiati.

23Farisiba ko Judan arazibagh fozir gumaziba arazir

kurabagh ami(Mak 12:38-39 ko Luk 11:43 ko 11:46 ko 20:45-46)

1 Ezɨ Iesus gɨn gumazir avɨriba ko an suren gumazibagheghari. 2 Egha kamaghɨn mɨgei, “Judan arazibagh fozirgumaziba ko Farisiba, me Mosesɨn danganim inigha meMoses Osirizir Araziba ia geghari. 3 Kamaghɨn amizɨ,me ia mɨgeir akaba, ia da baragh dagh eghari moghɨn iadamu. Egh me amir araziba ia men gɨn mangɨ dar amuanmarkɨ. Me mɨgɨrɨgɨar bar avɨribagh amua egha uari dargɨn zuir puvatɨ. 4 Me kamaghɨn amua, mati me bizirbar osɨmtɨziba isava gumazibagh isaghpuima, ezɨ me daateran buraghburasi. Egha me tong uan dafarpuzitamɨnmen akurvaghan nɨghnɨzir puvatɨ.

5 “Arazir me amiba, me uarir ganasa oda dagh ami.Me Godɨn Akar maba, uan daveriaba ko guaghafɨvibarda osirigha, egha dagh amizɨ, da bar ekefe, ezɨ me daazui. Egha korotiar apɨnir sazir bar ruariba, me da azui.Egha ghaze, e arazir kamɨn me uari akakagh suam, e

22:46: Mk 12:34, Lu 14:6, 20:40 23:3: Mal 2:7-8 23:5: Mt 6:1

Page 102: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 23:6 102 MATYU 23:13-14guizbangɨra Godɨn akabar gɨn zui.* 6 Egha isar ekiabarme danganir ziaba itiba isava, God ko mɨgeir dɨpenibardanganir faragha itibar apiaghiri. 7 Egh me biziba amadirdanganibar mangɨtɨ, gumazamiziba ‘Tisaba’ me darɨgh,men ziaba fasa me bar akonge.

8 “Kɨ ghaze, gumazitam ia ‘Tisa’ a darɨghan markɨ.Bar markɨ. Ian tisan bar vamɨra, ia bar aveghdiariba.9 Egh ia nguazimɨn kagh gumazitam ‘Afeziam’ a darɨghanmarkɨ. Ian Afeziar bar vamɨra, a uan Nguibamɨn iti.10 Egh me ‘Gumazir Dapanim’ ian tav darɨghan markɨ. IanGumazir Dapanir vamɨra iti, a Gumazir God Uam E IniasaMɨsevezim. 11 Ian gumazir ekiaba pura ian ingangarirgumazibar mɨn ikɨ. 12 Te uarira uan ziaba fe, God meabɨraghtɨ, me apengan ikiam. Eghtɨ te apengan iti, Godme feghtɨ me ziar ekiaba iniam.”

Iesus Judan arazibagh fozir gumaziba ko Farisiba menarazir kurabar gun me mɨgei

(Mak 12:40 ko Luk 11:39-52 ko 20:47)13-14Egha Iesus ua kamaghɨnmɨgei, “Ia Judan arazibagh

fozir gumaziba ko Farisiba, Iavzika, ia bar ikuvigham! Ia* 23:5: (23:5) God ko mɨgeir daveriaba, kar Judaba akɨnafarirdozibar Godɨn akar maba osiri, egha da isava mɨtarirnguzir mabagh aghui. Egha da isava uan agharir ikɨri-abagh aghui, eghamaba isava uan guabagh afe. Kisim Bek13:9 ko 13:16 ko Lo 6:8 ko 11:18, dar gan. Judaba uaghanAkɨnafarim Namba 15:37-41ɨn garava sazir oteviba uankorotiabagh itui. Iesus Judabar arazibagh fozir gumazibako Farisiba mɨgɨa ghaze, me daveriar ekiaba aghuigha,egha sazir ruariba azui, egha uari akakagha ghaze, eguizbangɨra Godɨn akabar gɨn zui. Kar me uarir ganasaodava arazir kabagh ami. 23:6: Mt 6:5, Mk 12:38-39, Lu 11:43, 14:723:11: Mt 20:26-27, Mk 9:35, 10:43-44, Lu 22:26 23:12: Jop 22:29, Snd 15:33,

29:23, Ese 21:26, Lu 14:11, 18:14, Je 4:6, 1 Pi 5:5 23:13-14: Lu 11:52

Page 103: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 23:15 103 MATYU 23:18ifavaribagh amir gumaziba! Ia God Bizibagh AtivaminDughiamɨn tiam asarazɨ, gumazamiziba azenan iti. Eghaia uaghan aven mangan aghua. Ezɨ gumazamiziba avenmangasava amima ia men tuaviba apɨri.†

15 “Ia Judan arazibagh fozir gumaziba ko Farisiba,Iavzika! Ia bar ikuvigham! Ia ifavaribagh amir gumaziba!Ia ongariba ko nguazir igharaziba bar dar ghua, surengumazir vamɨra iniasa ruiagha arui. Eghtɨ ia gumazitambatogh Judabar arazibar a geghantɨ, eghtɨ a ian nɨgh-nɨzibar gɨn mangɨ, egh a bar ian mɨrara uaghan helɨnmangam. Ia a damightɨma, a bar ia gafiragh arazirkurabar amuam.

16 “Ia damazir okavɨrɨziba, egha ia gumazir igharazibatuavim men akakaghasa! Iavzika, ia bar ikuvigham! Iakamaghɨn gumazibar sure gamua ghaze, ‘Gumazirmanamguizɨn mɨkɨmsɨva, Godɨn Dɨpenimɨn akakagh mɨkɨmtɨ, anaraziba pura bizim. Egh gumazir kam guizɨn mɨkɨmsɨva,golɨn Godɨn Dɨpenimɨn aven itibar akakagh mɨkɨmtɨ, kara guizbangɨra mɨgei, egha a mɨkemezir arazimɨn gɨnmangɨ, a damu.’ 17 Ia gumazir onganir damazir okavɨrɨz-iba, tizim Godɨn damazimɨn ekefe? Ti gol, o ti GodɨnDɨpenim? Ia fo, golɨn kam Godɨn Dɨpenimɨn aven iti, eghatuavir kamɨn golɨn kam Godɨn bizimɨn oto. 18 Egha iauaghan kamaghɨn men sure gamua ghaze, ‘Gumazitamuan mɨgɨrɨgɨabar amutɨ da guizɨn otivsɨ, altan akakaghtɨ,an mɨgɨrɨgɨaba pura biziba. Eghtɨ gumazim altan itir† 23:13-14: (23:13-14) Fofozir gumazir maba ghaze, akar kamnagh uaghankagh ikiam. A kamakɨn, “Ia Judan arazibagh fozir gumazibako Farisiba, Iavzika. Ia gumazir mɨzer pumuning itiba, iaamizir paba ovengezibagh ifarava men dɨpenibar okɨava,oda mɨgɨrɨgɨar bar ruariba God ko dagh ami. KotiamɨnDughiamɨn ia bar ikuvigham.” NɨMak 12:40ɨn gan. 23:16:Mt 5:33-34, 15:14

Page 104: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 23:19 104 MATYU 23:25ofabar akakagh mɨkɨmtɨ, kar a guizbangɨra mɨgei, egha mɨkemezir mɨgɨrɨgɨabar gɨn mangɨ.’ 19 Ia damazirokavɨrɨziba, bizir manam Godɨn damazimɨn ekefe, ti altanitir ofaba, o alta uabɨ? Ia fo, ofaba altan iti, eghatuavir kamɨn ofan kam Godɨn bizimɨn oto. 20 Eghtɨkamaghɨn, gumazim guizbangɨra mɨkɨmsɨva altan akak-agh mɨkɨmtɨ, an mɨgɨrɨgɨaba alta ko altan ofaba vɨraraaningɨn akakasi. 21 Egh gumazim guizbangɨra mɨkɨmsɨvaGodɨn Dɨpenimɨn akakagh mɨkɨmtɨ, an mɨgɨrɨgɨaba GodɨnDɨpenim, ko Godɨn uan Dɨpenimɨn aven itim, vɨrara an-ingɨn akakasi. 22 Eghtɨ gumazitam guizbangɨra mɨkɨmsɨvaGodɨn Nguibamɨn akakagh mɨkɨmtɨ, an mɨgɨrɨgɨaba Godɨnatrivir dabirabim, ko Godɨn uan atrivir dabirabim gaper-azim, uaghara aningɨn akakasi.

23 “Ia Judan arazibagh fozir gumaziba ko Farisiba,Iavzika, ia bar ikuvigham! Ia ifavaribagh amir gumaziba!Ia isɨngtɨzimdaghebagh anɨdir zuravarir 10 plan dafaribaraghava, egha dafarir vamɨra God ganɨdi. Egha MosesOsirizir Arazibar aven itir arazir ekiaba ataghrasi. Ia, gu-mazamiziba deraghame gamir arazim, ko arazir apangku-vim itiba, ko nɨghnɨzir gavgavim Godɨn itir arazim, ia dagɨn amadi. Ia faragh arazir ekiar kabar gɨnmangɨ dar amu,egh uaghan arazir dozir ia amiba sara, uaghan dar amu.24 Ia damazir okavɨrɨziba, egha gumazir igharaziba tuavimmen akakaghasa! Ia mati, gumazim sibaba dɨparsɨzimɨnitima, a bar deravɨra gara da isa da makuri. Ezɨ asizirekiam kamel, a dɨparsɨzimɨn aven itima, an an garirpuvatɨgha, a tui.

25 “Ia Judan arazibagh fozir gumaziba ko Farisiba,Iavzika! Ia bar ikuvigham! Ia ifavaribagh amir gumaziba!Ia bar deraghavɨra kapba ko itaribar azeniba rue, ezɨ dar23:22: Ais 66:1, Mt 5:34 23:23: Wkp 27:30, Hos 6:6, Mai 6:8, Lu 11:4223:25: Mk 7:4

Page 105: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 23:26 105 MATYU 23:34aven itir dagher kaba bar izɨfa. Ia, okɨmakɨar araziba kouarira uarigh nɨghnɨzir arazibar tuavimɨn, dagher kabaini. 26 Ia Farisiba, ian damaziba okafi! Ia faraghvɨra kapbaraveriaba ruegh, eghtɨ dar otɨghɨnaba uaghan zuegham.

27 “Ia Judan arazibagh fozir gumaziba ko Farisiba,Iavzika! Ia bar ikuvigham. Ia ifavaribagh amir gumaziba!Ia mati, me matmatiam penɨn ghurghurim a gaghui, ezɨazenan matmatiamɨn ganganim bar dera. Ezɨ an avengumazir kuabar aghariba ko bizir kuriba bar izɨfa. 28 Iauaghan kamaghɨn iti. Me azenan ian gara ghaze, iagumazir aghuiba. Ezɨ ifavarir araziba ko arazir bar kuraba,guizbangɨra ian navir averiabagh izɨfa.”

29 Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Ia Judan arazibaghfozir gumaziba ko Farisiba, Iavzika! Ia bar ikuvigham!Ia ifavaribagh amir gumaziba! Ia, fomɨra itir Godɨnakam inigha izir gumaziba, men moziba deraghvɨra darkɨrmɨgha, egha gumazir arazir aghuibagh amizibar moz-iba deraghavɨra dar adiaribagh ami. 30 Egha kamaghuariv gei, ‘E ti uan inazibar dughiamɨn ikia, egha ti menakuragha Godɨn akam inigha izir gumazibav soghezirpuvatɨghai.’ 31 kamagh mɨgɨa uari akakagha ghaze, ‘EGodɨn akam inigha izir gumazibav soghezir gumazibarboriba!’ 32Aria, mangɨ, ia uan inaziba amuataghizir arazirkuraba, bar da gɨfagh!

33 “Ia kuruziba! Ia dabɨrɨzir anababa! God uan kotɨnaven ian araziba tuisɨghɨva, ia isɨ helɨn avir ekiamɨn iaamangam! Ia man tuavitamɨn angɨ, helɨn avim gitagham?Bar puvatɨgham!

34 “Kamaghɨn amizɨma, ia oragh, kɨ ia bagha Godɨnakam inigha izir gumaziba, ko gumazir nɨghnɨzir aghuibaitiba, ko gumazir Godɨn Akɨnafarim itir arazibagh foziba,23:27: Lu 11:44, Ap 23:3 23:28: Lu 16:15 23:31: Ap 7:52 23:33: Mt

3:7, 12:34, Lu 3:7 23:34: Mt 10:23, 1 Te 2:15

Page 106: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 23:35 106 MATYU 23:39

me amangam. Eghtɨ ia men tarazi mɨsoghtɨ me arɨmɨghi-ram, egh tarasi isɨva temer ighuvibagh afugham, eghtarazi ian God ko mɨgeir dɨpenibar aven benibar me fo-zorogham. Egh ia uan nguibar ekiabarme batoghmen gɨntɨghtɨ, me arɨ nguibar igharazibar mangam. 35 Eghtɨmaarazir aghuibagh amir gumaziba bar, me mɨsoghezir gu-mazibar ivezir kuram, ia a iniam. Gumazir aghuibav sozirarazir kam, gumazir aghuim Abelɨn dughiamɨn ikegha,iza Berekian otarim Sekaraian dughiamɨn tu. Gumazirkam, ia Godɨn Dɨpenim ko ofa gamir danganim tɨzimɨn iaa mɨsoghezɨ an areme, ezɨ iarara ivezir kuram uan arazirkuram bagh a iniam. 36 Kɨ guizbangɨra ia mɨgei, arazirkurar kabar ivezir kuram, a datɨrɨghɨn itir gumazamizibame bativam.”

Iesus Jerusalemɨn apangkufi(Luk 13:34-35 ko 19:41-44)

37 Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Oio, ia Jerusalemɨnadarazi, kɨ ian apangkufi! Ia Godɨn akam inigha izirgumazibav sozi me ariaghɨri, egha God ia bagha amadirgumaziba, ia dagɨaba isa, me ginivi, me ariaghɨri. Dughiaravɨribar kɨ ian boriba akuv me mughasa, mati tuariramebam uan avɨzimingɨn nguziba avarazɨ moghɨn, kɨ iadamuasa. Ezɨ ia na bagh izan aghua. 38 Ia oragh! Iannguibam, God anetaki, ezɨ a nguibar soriam gava. 39 Kɨguizbangɨra ia mɨgei, ia ua nan ganan kogh, kamaghɨraikɨ mangɨ dughiar ia suam, ‘God uan ziamɨn gumazir kamanemada! God deragh a damu!’ ”23:35: Stt 4:8, 2 Sto 24:20-21, Hi 11:4 23:37: 2 Sto 24:21, Sng 17:8, 91:4, Ap

7:59, 1 Te 2:15 23:38: 1 Kin 9:7-8, Jer 12:7, 22:5 23:39: Sng 118:26, Mt21:9

Page 107: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 24:1 107 MATYU 24:624

Iesus ghaze, Godɨn Dɨpenim akarighrɨgham(Mak 13:1-2 ko Luk 21:5-6)

1 Egha Iesus Godɨn Dɨpenimɨn mɨriam ategha azenanzuima, an suren gumaziba a bagha izi. Egha me GodɨnDɨpenim an akakasi. 2 Ezɨ an akar kamɨn me mɨgei, “IaDɨpenimɨn itir bizir aghuir kabar gari? Kɨ guizbangɨraia mɨgei, dagɨar kaba, gumaziba bar da pueghtɨ da barmoghɨra dagh iregham. Eghtɨ tam tam gisɨn ikeghankogham.”*

Iesus ghaze, osɨmtɨzir avɨriba gɨn otivam(Mak 13:3-13 ko Luk 21:7-19)

3 Egha Iesus ghua Olivɨn Mɨghsɨamɨn aperaghav itima,an suren gumaziba uarira iza kamaghɨn an azai, “Nɨ emɨkɨm, bizir kaba dughiar manamɨn otivam? Arazirmanamnagh faragh otoghtɨ, e fogh suam, ‘Nɨ ua izam,’eghtɨ nguazir kam uaghan gɨvam?”

4 Ezɨ Iesus me ikaragha kamaghɨn me mɨgei, “Ia uaribagh deraghvɨra gan, gumazitam izɨ ia gifaran markɨ.5 Kamaghɨn amizɨ, gumazir bar avɨriba izɨ, nan ziam isɨvauari gasɨ suam, ‘Kɨrara, kɨ Gumazir God GumazamizibaUa Me Iniasa Mɨsevezim.’ Egh me gumazamizir avɨrib-agh ifaram. 6 Eghtɨ ia roghɨra itir mɨdorozir ekiabarnɨgɨniba baragh, egh saghon itir mɨdorozir ekiabar ak-aba baragham. Egh ia dɨgavir kuram damuan markɨ.Arazir kaba otivam, eghtɨ nguazir kam gɨvamin dughiamtɨghar izam. Eghtɨ ia roghɨra itir mɨdorozir ekiabar24:2: Jer 26:18,Mai 3:12, Lu 19:44 * 24:2: (24:2) KarMatyu osirizir Iesusɨnmɨgɨrɨgɨar ruarir abuananam (4 pla faragha gɨfa). Akarkaba, da 24:2-25:46ɨn iti. Da nguazim gɨvamin dughiamɨnarazibar gun mɨgei. 24:3: Mt 24:27, 24:37-39,, Mk 13:3, 1 Te 5:124:5: Jer 14:14, 23:21, 23:25, Mt 24:23-24, Jo 5:43, Ap 5:36-37, 1 Jo 2:18

Page 108: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 24:7 108 MATYU 24:15nɨgɨniba baragh, egh saghon itir mɨdorozir ekiabar ak-aba baragham. Egh ia dɨgavir kuram damuan markɨ.Arazir kaba otivam, eghtɨ nguazir kam gɨvamin dughiamzuamɨra otoghan kogham. 7 Kantrin mamɨn itir darazidɨkavigh kantrin igharazimɨn itir darazi ko mɨsogham.Eghtɨ atrivir mamɨn adarazi dɨkavigh atrivir igharazimɨnadarazi ko mɨsogham. Danganir mabar dagheba bar pu-varatɨghtɨma, gumazamiziba mɨtiriamra ikiam. Eghtɨmamɨkɨmkɨziba uaghan otivam. 8 Osɨmtɨzir kaba mati,amizim otasa faraghavɨra mɨzazim barazi moghɨn.

9 “Dughiar kamɨn me ian suighɨva osɨmtɨziba iadarɨghɨva ia mɨsoghtɨ, ia arɨmɨghiram. Eghtɨ gumazamiz-iba bar nan ziam bangɨn ian aghuagham. 10 Egh dughiarkamɨn gumazamizir avɨriba, me uan nɨghnɨzir gavgavirnan itim ategham. Egh pazɨ uarira uari damuva, uari isɨvaapanibar agharim darɨgham. 11Eghtɨ akar ifavarim akurirgumazir avɨriba otivigh, gumazamizir avɨribagh ifaram.12 Eghtɨ arazir kuraba bar izɨvaghtɨ, kamaghɨn gumazibauarigh ifongezir arazim, gɨvagham. 13 Eghtɨ tina arazirkabar tongɨn gavgavigh ikɨ, mangɨ dughiar nguazir kamgɨvaghamim otoghtɨ, God uam a iniam. 14 Eghtɨ God Biz-ibagh Ativamin Dughiamɨn akar aghuir kam, me a inigh aisɨva nguazimɨn itir gumazamiziba barmemɨkɨmtɨma, mea baragham. Eghtɨma gɨn nguazir kam gɨvamin dughiamotivam.”

Iesus ghaze, bizir bar kuram otogham(Mak 13:14-23 ko Luk 21:20-24)

15 Egha Iesus mɨgɨa ghua kamagh mɨgei, “Ia gantɨma,24:7: 2 Sto 15:6, Ais 19:2, Hag 2:22, Sek 14:13, Ap 11:28 24:9: Mt 10:22, Mk

13:9, Lu 21:12, Jo 15:18-20, Ap 4:2-3, MAA2:10, 2:13 24:10: Mt 11:6, 13:57,2 Ti 1:15 24:11: Mt 7:15, 24:5, 24:24, Ap 20:29, 1 Ti 4:1, 2 Pi 2:1, 1 Jo 4:124:13: Mt 10:22, Mk 13:13, Hi 3:6, 3:14 24:14: Mt 9:35, 10:18, 28:19, Ro

10:18, Kl 1:6, 1:23 24:15: Dan 9:27, 11:31, 12:11

Page 109: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 24:16 109 MATYU 24:24bizir bar kurar God ifongezir puvatɨzim, Godɨn Dɨpenimɨnaven ikiam. Fomɨra Godɨn akam inigha izir gumazimDaniel bizir kamɨn gun mɨkeme. (Gumazir osizirir kamɨngarim, a deraghvɨra nɨghnɨgh egh a gɨfogh.) 16 Dughiarkamɨn Judian Distrighɨn itir gumazamiziba arɨ danganirmɨghsɨabar mangɨ. 17 Egh gumazir manam dɨpenimɨnpɨn itir avughsazir danganimɨn ikegh, nguazimɨn magɨrɨ,egh uam aven mangɨ uan bizitam inisɨ nɨghnɨghan markɨ.18 Egh gumazir manam azenir ekiamɨn ikegh, egh ua-mategh dɨpenimɨn mangɨ uan azenan azuir korotiaminian markɨ. 19 Ia naviba adair amiziba ko boriba otebaapir amebaba Iavzika! Dughiar izamin kaba bar ian iku-vigham! 20 Ia amozimɨn dughiam ko Sabatɨn dughiatamɨnaran aghuaghɨva, uari bagh Ekiam ko mɨkɨm. 21 Dughiarkamɨn osɨmtɨzir bar ekiam otivam, nguazim igiamraotozir dughiamɨn ikegha iza datɨrɨghɨn itir dughiamɨntu, osɨmtɨzir kamaghɨn ititam fomɨra otozir puvatɨ, eghgɨn tam kamaghɨn uam otivan kogham. 22 Egha Goduan gumazamizir mɨsevezibagh nɨghnɨgha, egha dughiarkurar kamɨn dughiar maba aghorezɨ, da mong otefe. A tidar aghorezir puvatɨzɨ, gumazamiziba bar ariaghreghai.

23 “Eghtɨ gumazitam dughiar kamɨn kamaghɨn ia mɨkɨ-mam, ‘Ia gan, God Gumazamiziba Ua Me Iniasa MɨsevezirGumazim, a kagh iti,’ o ‘a muna munagh iti,’ ia gumazirkamɨn akam baraghan markɨ. 24Gumazitaba izɨva ia gifarsuam, ‘Kɨrara, God Gumazamiziba Ua Me Iniasa MɨsevezirGumazim,’ o ‘kɨ Godɨn akam inigha izir gumazir mam,’egh me mirakelɨn bar ekiaba koma dɨgavir kuram gamirarazibar amutɨ da otivam. Me kamaghɨn ifonge, megumazamiziba bar me gifaraghtɨ, me onganigham. Egh24:21: Dan 9:26, 12:1, Jol 2:2, MAA 7:14 24:22: Ais 65:8-9, Sek 14:2-324:23: Mt 24:5, 24:11, Mk 13:21, Lu 17:23, 21:8 24:24: Lo 13:1-3, Mk 13:22,

2 Te 2:8-9, MAA 13:13-14

Page 110: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 24:25 110 MATYU 24:29megavgavim ikɨ, uaghanGodua baghamɨsevezir gumaza-miziba, me uaghan me gifarasa. Kamaghɨn me mirakelɨnkabar amuam. Egh dughiataba me me gifarsɨ damuvaavegham. 25 Ia oragh! Bizir kɨ faragha ia mɨkemeziba, daotivam.

26 “Kamaghɨn amizɨ, me ia mɨkɨm suam, ‘Ia gan. Amuna gumaziba itir puvatɨzir danganimɨn iti,’ eghtɨ iamangan markɨ. Egh me suam, ‘Ia gan. A kara, dɨpenirkamɨn aven modoghav iti,’ ia men akam baraghan markɨ.27 Ia fo, onɨmarim taghtagha, an angazangarim aruemanadi naghɨn ikeghanguazimbar anevaragha ghua aruemghuaghiri naghɨn tu. Eghtɨ Gumazibar Otarim ua izaminarazim, uaghan kamaghɨram otivtɨ, nguazimɨn itir darazibar an ganam.

28 “Danganir manam gumazir kuam irɨghav iti, agisɨrara isaba uari akufi, eghtɨ gumaziba fogham, kuarmam kagh iti. Kamaghɨra, Gumazibar Otarim izɨtɨma,gumaziba bar an ganam.”

Iesus ghaze, Gumazibar Otarim gɨn izam(Mak 13:24-27 ko Luk 21:25-28)

29 Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Osɨmtɨzir ekiar kabaotivigh gɨvaghtɨ,

‘Aruem mɨtategham,eghtɨ iakinim isiraghan kogham,

eghtɨ mɨkoveziba overiamɨn asighɨram,overiamɨn itir bizir gavgaviba bar uarira uari sɨvagh-

sɨvagh,uan danganiba ataghragham.’

24:27: Mt 24:37-39 24:28: Lu 17:37, 2 Pi 3:10 24:29: Ais 13:10, 34:4, Ese32:7, Jol 2:10, 2:31, 3:15, MAA 6:12-13

Page 111: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 24:30 111 MATYU 24:3730 “Eghtɨ, Gumazibar Otarim izamin dughiam, an

arazarazim overiamɨn otivtɨma, nguazimɨn itir nguibababar aziam. Dughiar kamɨn gumaziba gantɨ GumazibarOtarim ghuariabagh isɨn ikɨ, uan gavgavir ekiam komaangazangarir ekiam sara izam. 31 Eghtɨ sɨgham barpamten arangtɨ, a uan enselba amadaghtɨ, me mangɨnguazim ko overiamɨn danganiba bar dar mangɨ, a uabagha mɨsevezir gumazamiziba akuvam, egh enselbanguazimɨn oteviba bar, me akuvaghɨva, men aku a baghizam.”

Iesus ghaze, ia temer fighɨn gan fogh(Mak 13:28-31 ko Luk 21:29-33)

32 Egha Iesus mɨgɨa ghua kamaghɨn mɨgei, “Temerfighɨn aguaba ua dɨz murtɨ, ia fogh suam, amozimɨndughiam roghɨra ize. Ia temer fighɨn gan nɨghnɨziminiam. 33 Kamaghɨra ia bizir kabar gantɨ da otivtɨ, ia foghsuam, Gumazibar Otarim a ua izamin dughiam roghɨraize. A tiar akamɨn tughav iti. 34 Kɨ guizbangɨra ia mɨgeidughiar kamɨn itir gumazamizir kaba ikɨvɨra ikɨtɨ bizirkaba bar otivam. 35Overiam ko nguazim givagham, eghtɨnan mɨgɨrɨgɨatam gɨvaghan kogham.”

Iesus ghaze, a ua izamin dughiam, tav a gɨfozir puvatɨ(Mak 13:32-37 ko Luk 17:26-30 ko 17:34-36)

36 Egha Iesus mɨgɨa ghua ghaze, “Bizir kɨ ia mɨgeirkaba otivamin dughiam, tav a gɨfozir puvatɨ. EnselɨnGodɨn Nguibamɨn itiba ko Godɨn Otarim uaghan fozirpuvatɨ. Afeziam bar uabɨra fo. 37Ezɨ bizir Noan dughiamɨnotiviziba, da uaghanGumazibarOtarim izamindughiamɨn24:30: Dan 7:13, Sek 12:10-14, Mk 13:26, MAA 1:7, 6:12-13 24:31: Ais 27:13,

Mt 13:41, 1 Ko 15:52, 1 Te 4:16 24:33: Je 5:9 24:34: Mt 16:28, 23:36, Mk13:30, Lu 21:32 24:35: Sng 102:26, Ais 40:8, Mt 5:18, Mk 13:31, Lu 21:33, Hi1:11 24:36: Sek 14:7, Ap 1:7, 1 Te 5:1-2 24:37: Stt 6:5-8

Page 112: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 24:38 112 MATYU 24:47otivam. 38 Dɨpar ekiar nguazim bar anevarazim tɨgharizamin dughiamɨn, gumazamiziba apava, dɨpar onganibaapava, egha amuiba ko pabar iti. Me kamaghɨn amua ikiavitima, Noa kurimɨn aven ghu. 39 Me bizir me bativamintam gɨfozir puvatɨ, egha pura ikiav itima, aperiar ekiamotogha bar me avaragha me avigha ghue. GumazibarOtarim izamin dughiam, uaghan kamaghɨrama otivam.40 Gumazir pumuning azenimɨn ikɨtɨ, God tav inightɨ, tavikiam. 41Amizir pumuning bretbar amusɨ flauamɨrmɨrɨvaikɨtɨ, God tav inightɨ, tav ikiam.

42“Kamaghɨn amizɨ, ia deragh gan ikɨ. Ian Ekiam izamindughiam, ia a gɨfozir puvatɨ. 43 Ia arazir kam gɨnɨghnɨgh.Gumazir manam, okɨmakɨar gumaziba dɨmagarimɨn izavaan dɨpenim akarasava amima, a men dughiam gɨfogha,egha men arafa. Egha me ataghizɨ me an dɨpenimakarɨzir puvatɨ. 44 Kamaghɨra, ia uaghan aravagh ikɨ gan.Guizbangɨra, dughiar ia Gumazibar Otarim mɨzuamankoghamim, a dughiar kamram otogham.”

Ingangarir gumazir aghuim ko ingangarir gumazir ku-ramɨn akar isɨn zuim

(Luk 12:42-46)45 Egha Iesus mɨgɨa ghua kamaghɨn mɨgei, “Ingangarir

gumazir manamra nɨghnɨzir aghuiba ikia deravɨra uan in-gangarim gami? An gumazir ekiam a damutɨ, a ingangarirgumazir igharazibar ganam. Egh dughiar an gumazirekiam ifongezimɨn, a dagheba isɨ ingangarir gumazibaranɨngam. 46 Ingangarir gumazir kam ingara itima, angumazir ekiam izava a batogha an ingangarir kamɨngarima, gumazir kamɨn navir averiam bar an dera. 47 Ezɨ24:38: Stt 6:3-5, Lu 17:26, 1 Pi 3:20 24:39: Stt 7:6-24, 2 Pi 3:6 24:42: Mt

25:13, Mk 13:33, Lu 21:36 24:43: 1 Te 5:2, 2 Pi 3:10, MAA 3:3, 16:15 24:44:Mt 25:13, 1 Te 5:6 24:46: MAA 16:15 24:47: Mt 25:21-23

Page 113: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 24:48 113 MATYU 25:5kɨ guizbangɨra ia mɨgei, ingangarir gumazir kamɨn ekiama damightɨma, an an ingangarir gumazir mabar ekiamɨnikɨva an biziba bar dar ganam. 48Eghtɨ ingangarir gumazirkam guizbangɨra ikuvigh, egh kamaghɨn nɨghnɨgham,‘Nan ekiamzuamɨra izeghankogham.’ 49Eghauaghan a koingarir darazimɨsoghɨva, dɨpar onganibar amɨva, gumazirdɨpar onganiba apiba ko ikiam. 50Eghtɨ an ekiam, dughiaran ingangarir gumazim a bagha garir puvatɨzimɨn, anotogham. A dughiar a fozir puvatɨzimɨn uamategham.51 Ingangarir gumazir kamɨn gumazir ekiam bar pazav,a damigh, ivezir bar kuram a danɨngam. Egh a isɨvaifavaribagh amir gumazibar tongɨn anetɨgham. Eghtɨa danganir kamɨn ikɨva, arang atariba kuskugh ikɨvɨraikiam.”

25Iesus 10 plan guivir igiabar akar isɨn zuim mɨgei

1 Egha Iesus mɨgɨa ghua Gumazibar Otarim ua izamindughiam mɨgei, “God Bizibagh Ativamin Dughiam mati,guivir igiar 10 plan eghaghanimɨn mɨn mangam. Gu-mazir mam igiamra amuimɨn ikiasa izi. Ezɨ guivir igiarmaba uan lamba inigha tuavimɨn anapuasa zui. 2 Men5 pla, nɨghnɨzir aghuiba itima, 5 pla nɨghnɨzir aghuibapuvatɨ. 3 Egha 5 plan nɨghnɨzir aghuiba itir puvatɨziba,uan lamba isa, da bagha borer taba inizir puvatɨ.* 4 Ezɨguivir igiar nɨghnɨzir aghuiba itiba, uan lamba isa, eghauaghan borem itirmɨsevirmaba sara, ini. 5Ezɨma gumaziramuimɨn ikiamim zuamɨra izezir puvatɨ, ezɨ guivir kabapariam men azima, me akui.24:51: Mt 8:12, 25:30 25:1: Lu 12:35, MAA 19:7 * 25:3: (25:3) Israelɨnadarasi olivɨn borem isava, uan lambagh ruava dagh aboi,me en mɨn karasin lambagh aboir puvatɨ.

Page 114: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 25:6 114 MATYU 25:166 “Ezɨ dɨmagarir arɨzimɨn gumazir mam dia ghaze,

‘Gumazir amuimɨn ikiamim, a roghɨra izi. Ia izɨ, e mangɨ,tuavimɨn a batogh a ko izam.’ 7 Ezɨ guivir igiar kabadɨkavigha uan lambar kɨri. 8 Ezɨ guivir nɨghnɨzir aghuibapuvatɨziba, nɨghnɨzir aghuim itibar aza ghaze, ‘En lambamungasava ami. Kamaghɨn, ia borer taba e danɨng.’ 9 Ezɨnɨghnɨzir aghuim itir guiviba, me ikarvagha kamaghɨnmɨgɨa ghaze, ‘Puvatɨgham! Borem bar en tughatɨghankogham. Ia mangɨ, borer amadir danganitamɨn uari baghtabagh ivesegh.’ 10 Ezɨ guivir nɨghnɨzir aghuiba puvatɨzirkaba ghuezɨma, gumazir amuimɨn ikiamim oto. Ezɨ guivirboreba itiba, a ko isar ekiam bagha dɨpenimɨn aven ghue.Ezɨ gumaziba tiam asara.

11 “Ezɨ gɨn guivir ghueziba uamategha iza kamaghmɨgei, ‘Ekiam! Ekiam, nɨ izɨ e bagh tiam kuigh.’ 12 Ezɨ ame ikarvagha kamaghɨn mɨgei, ‘Kɨ guizbangɨra ia mɨgei,kɨ ia gɨfozir puvatɨ.’ ”

13 Egha Iesus ghaze, “Kamaghɨn, ia deraghavɨra gan.Ian Ekiam, aruem ko dughiar ia fozir puvatɨzimɨn, anotogham.”

Ingangarir gumazibar dagɨaba inizimɨn, akar isɨn zuim(Luk 19:11-27)

14 Egha Iesus mɨgɨa ghua kamaghɨn mɨgei, “God Biz-ibagh Ativamin Dughiam mati, gumazir mam nguibarsaghon itimɨn mangasava ami moghɨn. Gumazir kam uaningangarir gumazibar diazɨ me izima, a uan biziba isɨ,me danightɨma, me a bagh dar ganam. 15 A gumazibararaziba ko gavgavibar gara, dagɨaba tuiragha da isa meganɨngi. A mav 5,000 Kina a ganɨga, mav 2,000 Kina aganɨga, mav 1,000 Kina a ganɨngi. A kamaghɨn amighaghu. 16 A ghuzɨma, gumazir 5,000 Kina inizim maghɨra25:12: Mt 7:23 25:13: Mt 24:42-44, 1 Te 5:6, 1 Pi 5:8 25:14: Mk 13:3425:15: Ro 12:6

Page 115: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 25:17 115 MATYU 25:25an ingara, 5,000 Kinan mam dagh isɨn uam a ini. 17 Ezɨgumazir 2,000 Kina inizim kamaghɨra amua, uaghan 2,000Kinan mam dagh isɨn uam a ini. 18 Ezɨ gumazir 1,000 Kinainizim ghua mozim okoregha uan ekiamɨn dagiaba isavamozim gatɨgha egha da modo.

19 “Ezɨ gumazir ekiam dughiar ruarimɨn saghon ikeghauamategha ize. Egha uan ingangarir gumazibar ingan-garibagh fofoghasa men dei. 20 Ezɨ gumazir 5,000 Kinainizim, 5,000 Kinanmam a dibagha, a inigha iza kamaghɨnmɨgei, ‘Ekiam, nɨ 5,000 Kina na ganɨngi. Nɨ ge, kɨ dagɨaringangarim gamua, 5,000 Kinanmam dagh isɨn uam a ini.’

21 “Ezɨ an ekiam kamaghɨn a mɨgei, ‘Nɨ ingangarirgumazir aghuim, nɨ ingangarir aghuim gami. Nɨ bizirdoziba deravɨra dar gari. Kamaghɨn amizɨma, nɨ ingan-garir ekiabar ganasa, kɨ ifonge. Nɨ izɨ uan ekiamɨn isamɨnaven ikɨ, egh a ko bar akuegham.’ 22 Ezɨ gumazir 2,000Kina inizim iza kamaghɨn mɨgei, ‘Ekiam, nɨ 2,000 Kina naganɨngi. Nɨ ge, kɨ dagɨar ingangarim gamua, 2,000 Kinanmam dagh isɨn uam a ini.’ 23 Ezɨma an ekiam kamaghɨna mɨgei, ‘Nɨ ingangarir gumazir aghuim, nɨ ingangariraghuim gami. Nɨ bizir doziba deravɨra dar gari. Kamaghɨnamizɨma, nɨ ingangarir ekiabar ganasa, kɨ gifonge. Nɨ izɨ,uan ekiamɨn isamɨn aven ikɨ, egh a ko bar akuegham.’

24 “Ezɨ gumazir 1,000 Kina inizim uaghan izava, eghakamaghɨn mɨgei, ‘Ekiam, kɨ fo, nɨ gumazir apangkuvibapuvatɨzim. Nɨ gumazir igharaziba oparir azeniba, nɨuaghan daghebagh tui. Egha gumazir igharazim dagherovɨziba akurima, nɨ uaghan pura dar aghafi. 25 Kamaghɨnamizɨ, kɨ atiatingi, egha nɨn 1,000 Kina inigha ghuanguazirmozim gatɨgha egha damodo. Nɨn dagɨabar kara.’25:21: Mt 24:45-47, Lu 12:44, 16:10, 2 Ti 2:12, Hi 12:2, 1 Pi 1:8

Page 116: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 25:26 116 MATYU 25:3426 “Ezɨ an ekiam a ikaragha kamaghɨn a mɨgei, ‘Nɨ

ingangarir gumazir kuram! Nɨ gumazir amɨrɨzim. Nɨ nagɨfo, kɨ gumazir igharaziba oparir azenibar daghebagh tui.Egha uaghan gumazir igharazim dagher ovɨziba akurima,kɨ uaghan pura dar aghavam. 27 Ezɨ nɨ tizim baghanan dagɨaba isava, dagɨabar ingaribagh amir dɨpenitamgatɨzir puvatɨ? Eghtɨ kɨ ua izɨva, uan dagɨaba iniva dagɨarigharazitaba dagh isɨn da iniam. 28 Kamaghɨn amizɨ, iaada 1,000 Kina inigh, a isɨva 10,000 Kina itir gumazimdanɨngigh. 29 Arazim kamaghɨn iti, gumazir biziba itiba,kɨ ua taba me danɨngam. Egh gumazir biziba puvatɨziba,bizir vaghvazir me itiba kɨ uaghan me dama, da inigham.30 Ezɨ ingangarir gumazir bar kurar kam, ia a isɨ, azenanitir danganir mɨtatemɨn anekunigh. Danganir kamɨn mepuvɨra tuangɨva arang, atariba kuskugh ikiam.’ ”

Gumazibar Otarim, gumazamiziba bar me isɨ uan koti-amɨn aven men araziba tuisɨgham

31 Egha Iesus mɨgɨa ghua kamaghɨn mɨgei, “GumazibarOtarim, Atrivimɨn mɨn otogh uamategh uan enselba barme ko izɨva, egh uan atrivir dabirabim daperagham.32Eghtɨ nguazimɨn itir gumazamiziba bar izɨva an guamɨnuari akuvagham. Eghtɨ a me tuiragh, egh bɨzir pumuningdamuam, mati sipsipbar garir gumazim sipsipba isava,bɨzir mamɨn me amaga, memeba bɨzir mamɨn me amadi.33 A sipsipba isɨ agharir guvimɨn da amang, egh memebaisɨ agharir ikɨriamɨn amangam. 34 Egh Atrivim kamaghɨnagharir guvimɨn itir gumazamizibav kɨmam, ‘Ia izɨ, nanAfeziam deragh ia damuasa ifonge! Ia izɨva, danganir25:29: Mt 13:12, Mk 4:25, Lu 8:18, Jo 15:2 25:30: Mt 8:12, 22:13, Lu 13:2825:31: Sek 14:5, Mt 16:27, 19:28, Ap 1:11, 1 Te 4:16, 2 Te 1:7, MAA 1:7, 20:11-1325:32: Ese 20:38, 34:17, Ro 14:10, 2 Ko 5:10, MAA 20:12 25:34: 1 Ko 6:9,

15:50, Ga 5:21, Hi 4:3, 1 Pi 1:20

Page 117: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 25:35 117 MATYU 25:43

Afeziam fomɨra ia bagha inabazim inigh, a nguazir kamotozir dughiamɨn a ia bagha danganir kam akɨri. 35 Kɨfaragha mɨtiriam nan azima, ia dagheba na ganɨngi; ezɨkuarim nan pɨrima, ia dɨpam na ganɨngi; ezɨ kɨ nguibarigharazimɨn gumazimɨn mɨn itima, ia na inigha uandɨpenimɨn ghu; 36 ezɨ kɨ bibiamra itima, ia korotiaba naganɨngi; ezɨ kɨ areima, ia nan akurvasi; ezɨ kɨ kalabusɨnitima ia iza nan gari. Kamaghɨn, ia aven izɨ.’

37 “Eghtɨ gumazamizir aghuiba kamaghɨn a ikaragham,‘Ekiam, dughiar manamra, mɨtiriam nɨn azima, e daghebanɨ ganɨngi? Ezɨ dughiar manam, kuarim nɨn pɨrima, edɨpam nɨ ganɨngi? 38 Ezɨ dughiar manam, nɨ nguibargumazir igharazimɨnmɨn itima, e nɨ inigha uan dɨpenibarghue? Ezɨ dughiar manam, nɨ bibiamra itima, e korotiabanɨ ganɨngi? 39Ezɨ dughiarmanam, nɨ areima, ennɨn akura,o nɨ kalabusɨn itima, e ghua nɨn gani?’

40 “Eghtɨ Atrivim me ikaragh kamaghɨn me mɨkɨmam,‘Kɨ guizbangɨra ia mɨgei, arazir ia nan gumazamizir kɨni-bagh amiba, ia dar na gami.’

41 “Egh Atrivim uan agharir ikɨriamɨn itir darazi ka-maghɨn me mɨkɨmam, ‘Ia na gitagh! Ia Godɨn anɨn-gagharimɨn aven itir darasi! Ia mangɨ, avir mungerpuvatɨzimɨn mangɨ. Avir kam, me Satan uan enselbako me bagha anetɨzɨma a iti. 42 Kɨ faragha mɨtiriamnan azima, ia daghetam na ganɨngizir puvatɨ; ezɨ kuarimnan pɨrima, ia dɨpatam na ganɨngizir puvatɨ; 43 ezɨ kɨnguibar igharazimɨn gumazimɨn mɨn itima, ia na inighauan dɨpenibar ghuzir puvatɨ; ezɨ kɨ bibiamra itima, iakorotiatam na ganɨngizir puvatɨ; ezɨ kɨ areima, ia nan25:35: Ais 58:7, Ese 18:7, 18:16, Hi 13:2, Je 1:27 25:36: 2 Ti 1:16, Je 2:15-1625:40: Snd 19:17, Mt 10:42, 18:5, Mk 9:41, Hi 6:10, MAA 22:12 25:41: Mt

7:23, Mk 9:48, Lu 16:24, MAA 12:9, 20:10

Page 118: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 25:44 118 MATYU 26:4akurazir puvatɨ; ezɨ kɨ kalabusɨn itima, ia ghua nan ganizirpuvatɨ. Kamaghɨn, ia na gitagh!’

44 “Eghtɨ me kamaghɨn a mɨkɨmam, ‘Ekiam, e dughiarmanam nɨn gari, mɨtiriam nɨn azi, o kuarim nɨn pɨri, onɨ nguibar igharazimɨn gumazimɨn mɨn ike, o nɨ bibiamraike, o nɨ arei, o nɨ kalabusɨn iti, ezɨ e deravɨra nɨ gamizirpuvatɨ?’

45 “Eghtɨ a me ikarvagh kamaghɨn me mɨkɨmam, ‘Kɨguizbangɨra ia mɨgei, arazir ia gumazamizir kɨnibaghamizir puvatɨziba, ia uaghan arazir kabar na gamizirpuvatɨ.’ 46 Eghtɨ gumazamizir kamaghɨn amiziba mangɨ,ivezir kuram iniam, kar mɨzazir gɨvan koghamim. Eghtɨgumazamizir aghuibamangɨ, ikɨrɨmɨrir aghuir zurara itiminiam.”Iesus mɨzazim inigha aremegha ua dɨkafi

26(Sapta 26-28)Gumazir dapaniba Iesus mɨsueghtɨ an aremeghasa

mɨgɨrɨgɨabar kɨri(Mak 14:1-2 ko Luk 22:1-2 ko Jon 11:45-53)

1 Iesusmɨgɨrɨgɨar kabada gɨfa, eghauan surengumazibakamaghɨnmemɨgei, 2 “Ia fo, aruer pumuning gɨvaghtɨma,God Israelbagh Itazir Dughiamɨn isar ekiam otivam. Eghtɨme Gumazibar Otarim isɨva apanibar agharim datɨghtɨmame a isɨva temer ighuvim gafugham.”

3 Dughiar kamɨn, ofa gamir gumazir ekiaba koma Ju-dan arazibagh fozir gumaziba ghua, ofa gamir gumaz-ibar dapanimɨn dɨpenimɨn uari akufa. Gumazir kamɨnziam Kaiafas. 4 Egha me arazir mogometamɨn Iesusɨnsuiragh a mɨsueghtɨ an aremeghasa tuaviba buria, akabav25:45: Sek 2:8, Ap 9:5 25:46: Dan 12:2, Jo 5:29, Ro 2:7 26:2: Kis 12:1-27,

Mt 20:18, Mk 14:1, Lu 22:1, Jo 13:1

Page 119: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 26:5 119 MATYU 26:14sosi. 5 Egha me kamagh uariv gei, “E isar ekiamɨndughiamɨn an suighan kogham. E damutɨ, gumazamizirisamɨn itibamen naviba osemegh, eghmɨdorozir dafatamdamigham.”

Amizir mam borem isa Iesusɨn dapanim ginge(Mak 14:3-9 ko Jon 12:1-8)

6 Ezɨ Iesus ghua Betanin nguibamɨn ikia, Saimonɨndɨpenimɨn iti, Saimon faragha arɨmariam lepa anmɨkarzim gami. 7Dughiar kamɨn Iesus dagher dakozimɨnaperaghav itima, amizir mam, borer mughuriar aghuimzuir mam, inigha izi. Borer aghuir kamɨn mɨsevim, medagɨar ziam alabastan an ingari. Ezɨ borer kamɨn ivezimbar pɨn iti. Ezɨ amizir kam borer kam isava, Iesusɨndapanim ginge. 8 Ezɨ an suren gumaziba kamaghɨnan gara, navir averiaba ikufi. Egha me ghaze, “Tizimbagha kav borer mughuriar aghuim zuim pazava agami? 9 E anemaga dagɨar ekiatam inigha egha a isavaasaghasazibagh anighai.”

10 Ezɨ Iesus men mɨgɨrɨgɨabagh fogha kamaghɨn memɨgei, “Ia tizim bagha osɨmtɨzim amizir kam garɨsi? Ane-takigh! An arazir aghuim na gami. 11Asaghasaziba zuraraia ko ikiam. Kɨrara, ia ko zurara ikian kogham. 12Ezɨ amizirkam nan namnam mozim bagh anekɨrasa, borer aghuirkam na ginge. 13 Kɨ guizbangɨra ia mɨgei, me nguazirkamɨn danganir manamɨn Godɨn akar aghuim akunɨvaegh amizir kam amizir arazim uaghan a mɨkɨmɨva egh agɨnɨghnɨghɨvɨra ikiam.”

Judas Iesus isɨva gumazir ekiabar agharim darɨghasaakam akɨri

(Mak 14:10-11 ko Luk 22:3-6)14 Ezɨ dughiar kamɨn Judas Iskariot, a 12 plan suren

26:7: Lu 7:37-38 26:11: Lo 15:11, Jo 12:8, 14:19, 17:11 26:14: Jo 11:57

Page 120: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 26:15 120 MATYU 26:23gumazir mam, a ofa gamir gumazir ekiaba bagha ghu.15 Egha a kamaghɨn men azai, “Kɨ Iesus isɨva ian dafaribaratɨghtɨ, ia tizim na danɨngam?” Ezɨ me 30 plan silvandagɨar ovɨzir maba mega, da isa a ganɨngi.* 16 Ezɨ dughiarkamɨn ikegha ghua, Judas, Iesus men dafaribar arɨghasatuaviba buri.

Iesus uan suren gumaziba ko api(Mak 14:12-21 ko Luk 22:7-14 ko 22:21-23 ko Jon 13:21-30)

17Ezɨ Yis Puvatɨzir Bretɨn Isam Damuamin Dughiam, anfaragha zuir dughiam otozɨ, ezɨ Iesusɨn suren gumazibaiza kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ danganir manamɨn, e mangɨ,nɨ God Israelbagh Itazir Dughiamɨn isam ramɨsɨ, e bizibarakɨram?” 18Ezɨ a kamaghɨnmemɨgei, “Ia nguibar ekiamɨnaven mangɨ, egh gumazir kam bagh mangɨ kamaghɨn amɨkɨm, ‘Tisa ghaze, nan dughiam roghɨra izegha gɨfa.Ezɨ kɨ uan suren gumaziba ko, God Israelbagh ItazirDughiamɨn isam, e nɨn dɨpenimɨn daghebar amam.’ ”19 Ezɨ suren gumaziba Iesus mɨkemezɨ moghɨn ghua GodIsraelbagh Itazir Dughiam bagha dagheba ko bizibar kɨri.

20 Ezɨ Iesus guaratɨghɨn dagher dakozimɨn uan 12 plansuren gumaziba ko api. 21 Egha me apava a kamaghɨn memɨgei, “Kɨ guizbangɨra ia mɨgei, ian tav na isɨva gumazirnan apanim gamibar agharim darɨgham.” 22 Ezɨ an surengumaziba akar kam baregha, naviba bar oseme. Egha mebar vaghvagha kamaghɨn an azangsɨgha kamaghɨn mɨgei,“Ekiam, ti narara, o?” 23 Ezɨ a me ikarvagha kamaghɨnmɨgei, “Gumazir na isɨva apanibar agharim darɨghamim,26:15: Sek 11:12, Mt 27:3 * 26:15: (26:15) Dagɨar 30 silvan kabati datɨrɨghɨn en dagɨabar dɨbobonim, ti manmakɨn? Daavɨraseme, egha gumazim iakinir 5 pla o 6 plan ingarizirivezimɨn mɨn otogham. (Matyu 27:9-10ɨn gan.) 26:17: Kis12:6, 12:14-20, Mk 14:12, Lu 22:7-9 26:18: Mt 21:3 26:23: Sng 41:9, Lu22:21, Jo 13:18

Page 121: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 26:24 121 MATYU 26:31a uaghan na ko bret isava itarir vamɨra daghuam. 24 EzɨGumazibar Otarim, Godɨn Akɨnafarim mɨkemezɨ moghɨn,an aremegham. Eghtɨ gumazir Gumazibar Otarim isavaapanibar agharim gatɨzim, gumaka! A bar ikuvigham!Amebam a batezir puvatɨzɨma, a deraghai!” 25 Ezɨ gu-mazir Iesus isɨva apanibar agharim darɨghamim, Judaskamaghɨn an azai, “Ekiam, nɨ ti na mɨgɨa, ma?” Ezɨ Iesusghaze, “Nɨ mɨgei moghɨra!”

Iesus bret ko wain uan suren gumazibagh anɨdi(Mak 14:22-26 ko Luk 22:15-20 ko 1 Korin 11:23-25)

26 Ezɨ Iesus uan suren gumaziba ko apa ikiava, a bretɨnmam inigha God mɨnabagha anebigha, a isa uan surengumazibagh anɨngi. Egha kamaghɨn me mɨgei, “Kar nannivafɨzim. Ia a inigh aneremɨ.” 27 Ezɨ a wain apir itarirmam inigha God mɨnabagha, egha a isa me ganiga kam-aghɨnmɨgei, “Ia bar wainɨn dɨpar kam aneremɨ. 28Kar nanghuzim, an Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim, a gavgavim a ganɨdi.A, gumazamizir avɨribar arazir kuraba gɨn amangasa, nanghuzim me bagha ire. 29 Kɨ guizbangɨra ia mɨgei, kɨ uawainɨn ovɨzimɨn dɨpatam rameghan kogh, kamaghɨra ikɨmangɨ Dughiar Afeziam Bizibagh Ativamimɨn otogham.Eghtɨ dughiar kam, kɨ ia ko wainɨn dɨpar igiam ramam.”

30 Egha me Godɨn ziam fer ighiar mam gamigha, dɨkav-igha Olivɨn Mɨghsɨamɨn ghue.

Iesus ghaze, Pita akɨrim ragha agasaragham(Mak 14:27-31 ko Luk 22:31-34 ko Jon 13:36-38)

31Egha Iesus kamaghɨn uan suren gumazibav gɨa ghaze,“Ia dɨmagarir kamɨn na bativamin arazibar ganɨva ian26:24: Ais 53, Dan 9:26, Mk 9:12, Jo 17:12 26:26: Mt 14:19, 1 Ko 10:1626:28: Kis 24:8, Jer 31:31-34, Sek 9:11, Ro 5:15, 1 Ko 10:16, Hi 9:22 26:29:

Mk 14:25, Lu 22:18, Ap 10:41 26:30: Lu 22:39, Jo 18:1 26:31: Sek 13:7, Jo16:32

Page 122: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 26:32 122 MATYU 26:40nɨghnɨzir gavgavir nan itim gɨvaghtɨma, ia na ategharegham. Egh Godɨn Akɨnafarim mɨkemezɨ moghɨn oti-vam, ‘Kɨ sipsipbar garir gumazim mɨsueghtɨma, sipsipbatintinimɨn aregham.’ 32 Egh kɨ aremegh ua dikavighian faragh Galilin Distrighɨn mangam.” 33 Ezɨ Pita anakam ikaragha kamaghɨn a mɨgɨa ghaze, “Me ti bar,nɨ bativamɨn arazibar ganɨva, nɨ ataghragh aram, eghtɨkɨrara nɨ ateghan kogham.” 34Ezɨ Iesus kamaghɨn amɨgei,“Kɨ guizbangɨra nɨ mɨgei, datɨrɨghɨn dɨmagarir kamɨn nɨuabɨ dughiar pumuning ko mɨkezim nɨ suam, ‘Kɨ a gɨfozirpuvatɨ,’ eghtɨ tuarim gɨn akam.” 35 Ezɨ Pita a mɨgei, “Kɨnɨ ko ovengsɨva ovengam, kɨ bar kamaghɨn mɨkemeghankogham. Bar puvatɨgham!” Ezɨ suren gumaziba barkamaghɨram a mɨgei.

Iesus Getsemanin Azenimɨn God ko mɨgei(Mak 14:32-42 ko Luk 22:39-46)

36 Egha Iesus uan suren gumaziba ko danganir ziamGetsemanin ghue. Egha kamaghɨn me mɨgei, “Ia kaghdapiagh ikɨ, eghtɨ kɨ munagh mangɨ God ko mɨkɨmam.”37 Egha Pita ko Sebedin otarimning inizɨma, me an gɨnghu. Egha an navim bar a baseme, ezɨ a bar paza uabɨbarasi. 38 Egha kamaghɨn me mɨgei, “Nan navir averiam,osɨmtɨzim a iteragha ghuaghiri. Ezɨ kɨ aremeghasava ami.Ia kagh ikɨ, egh na ko gan.” 39 Egha a sɨvagha ghua irɨgha,uan guam isa nguazim gatɨgha egha kamaghɨn God komɨgei, “Nan Afeziam nɨ ifueghɨva, nɨ na da osɨmtɨzir kaminigh. Nɨ nan ifongiamɨn gɨn mangan markɨ. Puvatɨ, nɨuan ifongiamra gɨn mangɨ.”

40 Egha Iesus dɨkavigha suren gumazir 3 pla baghaghua garima, me akuavɨra iti. Ezɨ a kamaghɨn Pitan azai,26:32: Mt 28:7, 28:16, Mk 14:28 26:34: Mt 26:69-75 26:35: Mt 26:5626:38: Jo 12:27 26:39: Mt 6:10, 20:22, Jo 6:38, Hi 5:7-8

Page 123: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 26:41 123 MATYU 26:50“Manmaghɨn ami? Ia na ko dughiar otevimɨn gan ikiankogham? 41 Ia na bagh deravɨra gan, egh God ko mɨkɨm,eghtɨ osɨmtɨzitam ia damutɨ, ia ireghan kogham. Kɨ fo,ian navir averiaba ifonge, ezɨ nivafɨziba gavgaviba dar pu.Kamaghɨn pariam ian azi.”

42 Egha a uamategha ghua kamaghɨn Afeziam ko mɨgei,“Nan Afeziam, osɨmtɨzir kam na gitaghan koghtɨ, kɨanetertɨma, kamaghɨn nɨ uan ifongiamɨn gɨn mangɨ.”

43 Egha a uamategha suren gumaziba bagha iza gari,me akuavɨra iti. Pariam puv men azi. 44 Ezɨ a me ateghadughiar mɨkezimɨn ghua, faragha Afeziam ko mɨkemezɨmoghɨn ua a komɨgei. 45Egha a gɨn iza suren gumaziba ka-maghɨn me mɨgei, “Ia avughsava akuavɨra iti? Arazir kamatakigh! Dughiam oto. Ia gan, Gumazibar Otarim me aisɨva gumazir arazir kurabagh amibar dafarim darɨghasa.46 Ia dɨkavigh! E mangam! Ia gan. Gumazir na isɨvaapanibar anɨngamim, a muna izi!”

Judas Iesus isava an apanibar agharim gatɨ(Mak 14:43-50 ko Luk 22:47-53 ko Jon 18:3-12)

47 Iesus kamaghɨn mɨgɨavɨra itima, Judas oto, a 12plan suren gumazibar mav. Ezɨ gumazir avɨrir ekiam izaasianiba ko mɨdorozir sababa inigha Judas ko izi. Ofagamir gumazir ekiaba ko gumazir dapaniba, me amadazɨme Iesus bagha izi. 48 Gumazir Iesus isɨ men dafaribararɨghasava amim faragha ghaze, “Kɨ arazir kam ian ak-agham. Gumazir kɨ toramim, anarɨra Iesus. Ia an suiragh.”

49 Egha a Iesus bagha ghuavɨra ikia ghaze, “Tisa, dɨma-garir aghuim,” egha an tore.

50 Ezɨ Iesus kamaghɨn a mɨgɨa ghaze, “Namakam, nɨdamuasa izezir bizim, nɨ zuamɨra a damu.” Ezɨ gumaziba26:41: Mt 6:13, Ef 6:18, Hi 2:14,, 4:15 26:44: 2 Ko 12:8 26:45: Jo 12:27,

13:1 26:46: Jo 14:31

Page 124: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 26:51 124 MATYU 26:58izava Iesusɨn agharibagh iregha, pamtem an suiki.† 51 Ezɨgumazir Iesus ko itir mam, uan mɨdorozir sabam asigha,ofa gamir gumazibar dapanimɨn ingangarir gumazimɨnkuarim atu, ezɨ kuarimdutuaghirɨ. 52Ezɨ Iesus kamaghɨn amɨgɨa ghaze, “Nɨ ua uan sabam isɨ anmɨsevim darugh. Gu-mazir sababar igharazibav soziba, me sababaram arɨghi-ram. 53 Egha nɨ ti kamaghɨn fozir puvatɨ? Kɨ ifueghɨvauan Afeziamɨn azaraghtɨ, a mɨdorozir enselɨn avɨribaamadagham,mendɨbobonim12plan amibagh afira. Eghtɨme izɨ nan akuragham. 54 Egh kɨ kamaghɨn damightɨma,Godɨn Akɨnafarim mɨkemezir mɨgɨrɨgɨaba otivan kogham.Godɨn Akɨnafarim na bativamin bizir kabav keme.”

55 Egha Iesus maghɨrama gumazir an suighasa izez-iba kamaghɨn me mɨgɨa ghaze, “Kɨ okɨmakɨar gumazimpuvatɨ. Ia tizim bagha nan suighasa mɨdorozir sababakoma asianiba atera izi? Kɨ zurara ia ko ikia, GodɨnDɨpenimɨn mɨriamɨn aven gumazamizibar sure gami. Ezɨia nan suighan aghua. 56 Ezɨ Godɨn Akɨnafarimɨn Osizirimmɨkemezɨ moghɨra ia kamaghɨn na gami.”

Ezɨma Iesusɨn suren gumaziba bar aneteghava are.Me Iesus isa kot gatɨ(Mak 14:53-65 ko Luk 22:54-55 ko 22:63-71 ko Jon 18:13-14 ko

18:19-24)57 Ezɨ gumazir Iesusɨn suighiziba a inigha, ofa gamir

gumazibar dapanim, Kaiafasɨn dɨpenimɨn ghue. Ezɨ Judanarazibagh fozir gumaziba ko gumazir dapaniba izava uariakuvagha iti. 58 Ezɨ Pita mong tɨzim a gatɨgha Iesusɨn gɨn† 26:50: (26:50) Mɨgɨrɨgɨar otevir kam Grighɨn akam deraghaanebɨzir puvatɨ. Gumazir maba akar kam gɨragha ghaze,Iesus kamaghɨn mɨgei, “Namakam, nɨ bizitam bagha izi?”26:51: Jo 18:26 26:52: Stt 9:6, MAA 13:10 26:53: 2 Kin 6:17, Dan 7:1026:54: Ais 53:7, Mt 26:56, Mk 14:49 26:55: Lu 19:47, 21:37 26:56: Mt

26:31

Page 125: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 26:59 125 MATYU 26:65ghua bar ghua, ofa gamir gumazibar dapanimɨn dɨpen-imɨn dɨvazimɨn aven ghu. Egha Godɨn Dɨpenimɨn garirpolisba ko aperaghav iti. Egha a me Iesus gamir arazibarganasa.

59 Dughiar kam, ofa gamir gumazir ekiaba koma Judankotɨn aven itir gumaziba bar, Iesus akar ifavaribar agasasatuaviba buri. Me nɨghnɨgha ghaze, me an arazir kuratambatogh amɨsueghtɨ an aremegham. 60 Egha me tambatozir puvatɨ. Ezɨ gumazir avɨriba iza akar ifavariba isaIesus gasi. Ezɨ gɨn gumazir pumuning iza, 61 kotɨn avenmɨgɨa ghaze, “Gumazir kam kamaghɨn mɨgei, ‘Kɨ GodɨnDɨpenim akarigh, egh aruer pumuning komɨkezimɨn uaman ingarigham.’ ”

62 Ezɨ ofa gamir gumazibar dapanim tugha kamaghɨnIesusɨn azai, “Nɨ akatam ikarvaghan aghua? Me nɨ gasirakar kam, a guizbangɨra, o?” 63 Ezɨ Iesus nɨmɨra ikiamɨgɨrɨgɨatam gamir puvatɨ. Ezɨ ofa gamir gumazibardapanim a mɨgɨa ghaze, “Kɨ akar gavgavim nɨ ganɨdi, nɨGodɨn zurara itimɨn ziamɨn akakagh, egh guizbangɨra emɨkɨm. Nɨ ti, God Uam E Iniasa Mɨsevezir Gumazim, nɨ tiGodɨn Otarimra, o puvatɨ?”

64 Ezɨ Iesus kamaghɨn a mɨgɨa ghaze, “Are, nɨ mɨkemezɨmoghɨra. Egha kɨ ia mɨgei, nɨ gɨn gantɨ, GumazibarOtarim gavgavim itir Godɨn agharir guvim daperagham,egh overiamɨn ghuariabagh isɨn izam.”

65 Ezɨ ofa gamir gumazibar dapanim uan korotiamabigha kamaghɨn mɨgei, “A Godɨn ziam gasɨghasɨsi! Etizim bagh ua akar akurvaziba buriam? Markiam! Iadatɨrɨghɨn uari a barasi, a mɨgɨrɨgɨar kurabar Godɨn ziam26:60: Lo 19:15, Sng 27:12, Mk 14:55, Ap 6:13 26:61: Mt 27:40, Jo 2:1926:63: Ais 53:7, Mt 27:12 26:64: Sng 110:1, Dan 7:13, Mt 24:30, Lu 21:27,

Ap 7:55, 1 Te 4:16, MAA 1:7 26:65: Mt 9:3, Mk 14:63, Jo 10:33, Ap 14:14

Page 126: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 26:66 126 MATYU 26:75gasɨghasɨsi! 66 Ezɨ ia manmaghɨn a gɨnɨghnɨsi, e arazirmanatamɨn a damuam?” Ezɨ me a ikarvagha ghaze, “Anarazir kuram gami, kamaghɨn an ovengam.”

67 Egha me Iesusɨn guam giparava a mɨsogha, marazidafariba onegha a mɨsosi. 68 Egha ghaze, “Nɨ, God UamE Iniasa Mɨsevezir Gumazim! Nɨ Godɨn akam inigha izirgumazibar arazitam damuva, egh e mɨkɨm, ‘Kar gumazirmanam nɨ mɨsosi?’ ”

Pita ghaze, a Iesus gɨfozir puvatɨ(Mak 14:66-72 ko Luk 22:56-62 ko Jon 18:15-18 ko 18:25-27)

69Ezɨ Pita dɨpenimɨn dɨvazimɨn aven anmɨriamɨn aper-aghav iti. Ezɨ ingangarir amizir mam an boroghɨra izaghaze, “Nɨ uaghan Galilin gumazim Iesus ko ike.” 70 EzɨPita uabɨn ghuara, ezɨ me bar an garima, a ghaze, “Nɨmɨgeir akar kam, kɨ a gɨfozir puvatɨ.” 71 Egha gɨn ghuadɨpenimɨn dɨvazimɨn itir tiar akar ekiamɨn ghua tughaviti. Ezɨ ingangarir amizir igharazir mam iza an ganigha,gumazamizir an boroghɨn itiba kamaghɨnmemɨgɨa ghaze,“Gumazir kam, a Nasaretɨn gumazim Iesus ko ike.” 72 EzɨPita ua uabɨn ghuaragha ghaze, “Bar guizbangɨra, kɨ Godɨndamazimɨn iamɨgei, kɨ gumazir kam gɨfozir puvatɨ.” 73Ezɨgɨn gumazir roghɨra tuivighav itiba iza kamaghɨn Pitamɨgei, “Bar guizbangɨra, nɨ men mavɨra, nɨ men mɨraramɨgei.” 74 Ezɨ Pita ua bagha pamten mɨgɨa ghaze, “Barguizbangɨra kɨ Godɨn damazimɨn ia mɨgei, kɨ gumazirkam gɨfozir puvatɨ. Kɨ ifartɨma, God na gasɨghasɨgh.”A kamaghɨn mɨkemegha gɨvazɨ, tuarim maghɨram ake.75 Ezɨ Pita Iesus mɨkemezir mɨgɨrɨgɨam ginɨrɨ, “Tuarimtɨghar akegham, eghtɨ nɨ faraghvɨra dughiar pumuning ko26:66: Jo 19:7 26:67: Ais 50:6, 53:5, Mt 27:30, Jo 19:3 26:74: Mk 14:7126:75: Mt 26:34, Mk 14:30, Lu 22:61-62, Jo 13:38

Page 127: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 27:1 127 MATYU 27:5mɨkezim, na mɨkɨm suam, nɨ na gɨfozir puvatɨ.” Egha Pitaazenimɨn ghua bar puvɨrama azi.

27Me Iesus inigha Pailat bagha zui(Mak 15:1 ko Luk 23:1-2 ko Jon 18:28-32)

1 Ezɨma amɨnim dutuzɨma ofa gamir gumazir eki-aba ko Judan gumazir dapaniba Iesus mɨsueghtɨma anaremighasa akabar kɨri. 2 Egha me gɨn senbar a ike, eghaa inigha ghua Romɨn gavmanɨn gumazir ekiam Pailatɨnagharim gatɨ.*

Judasɨn ovevem(Aposel 1:18-19)

3 Ezɨ Judas, gumazir Iesus isava apanibar agharimgatɨzim, a garima me paza Iesus gamuava a isa kotiamgarɨgha, egha ghaze, an aremegham. Ezɨ Judas gara ghaze,kɨ uabɨ arazir kuram gami. Egha uan nɨghnɨzibagh ira.Egha dagɨar silvan 30 plan ofa gamir gumazir ekiabako Judan gumazir dapaniba a ganɨngiziba inigha ua medanɨngasa zui. 4 Egha ghua kamaghɨn mɨgei, “Kɨ Godɨndamazimɨn arazir kuram gami. Gumazir kɨ ian dafaribaghatɨzim, arazir kuratam gamizir puvatɨ. Ezɨ ia purama amɨsueghtɨ an aremegham.” Ezɨ me an akam ikaraghakamaghɨnmɨgei, “Kar en bizim puvatɨ. Nɨn bizimra.” 5EzɨJudas dagɨar silvan kaba isa Godɨn Dɨpenimɨn mɨriamɨnaven da kunigha, egha ghua uabɨ aguragha areme.27:1: Lu 22:66 * 27:2: (27:2) Pailat Romɨn gumazim. Romɨngavman Judan atrivimɨn anetɨ. Judaba uari Iesusɨn mɨ-sueghan kogham. Romɨn gavmanra gumazibav soghtɨmada arɨmɨghiram. Kamaghɨn Judaba Iesus inigha Pailatbagha ghu. Jon 18:31ɨn gan. 27:3: Mt 26:14-15 27:5: 2 Sml17:23

Page 128: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 27:6 128 MATYU 27:14

6 Ezɨ ofa gamir gumazir ekiaba, dagɨar silvan kabainigha ghaze, “Dagɨar kaba, gumazir ghuzimɨn ivezim.E fo, Moses Osirizir Araziba ghaze, e da isɨ ofa gamirdagɨaba sara dar atɨghan kogham.” 7 Egha me akammɨsuegha dagɨar kaba inigha ghua Mɨnebar IngangarirGumazimɨn Nguazim givese. Me ghaze, nguazir ote-vir kam, gumazir saghon izezibar afamin matmatiamɨnotogham. 8 Kamaghɨn amizɨ, nguazir otevir kam, meziar kam “Ghuzir Nguazim” a gatɨ. Ezɨ me dughiarkamɨn ikegha iza, datɨrɨghɨn, nguazir kam me ziar kamraa garɨgha iti.† 9 Kamaghɨn amizɨ, Godɨn akam inighaizir gumazim Jeremaia mɨkemezir akaba guizɨn otifi. Akamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Me 30 plan silvan dagɨaba ini,kar Israelba gumazir kam givezasa atɨzir ivezim. 10 EghaEkiam na mɨkemezɨ moghɨra, me dagɨar kabar MɨnebarIngarir Gumazimɨn Nguazim givese.”

Pailat Iesusɨn azai, “Nɨ Judabar atrivim, o?”(Mak 15:2-5 ko Luk 23:3-5 ko Jon 18:33-38)

11 Ezɨ Iesus ghua gavmanɨn gumazir ekiam Pailatɨndamazimɨn tuzɨma Pailat kamaghɨn an azai, “Nɨ Judabaratrivim, o?” Ezɨ Iesus ghaze, “Are, nɨ mɨkemezɨ moghɨra.”12 Ezɨ ofa gamir gumazir ekiaba koma Judabar gumazirdapaniba akar avɨriba isava Iesus gasi. Ezɨ a men akatamikarvazir puvatɨ. 13 Kamaghɨn amizɨ, Pailat ua kamaghɨnan azai, “Nɨ me nɨ gasir akar avɨrir kaba, nɨ da barazi,o?” 14Ezɨ Iesus Pailatɨn akatam ikarvazir puvatɨ, ezɨ Pailatnɨghnɨzir avɨribagh ami.† 27:8: (27:8) Mɨgɨrɨgɨar otevir kam “me dughiar kamɨnikegha iza, datɨrɨghɨn, nguazir kam me ziar kamra agarɨgha iti,” an en dughiam mɨgeir puvatɨ. A Matyu akarkaba osirizir dughiam mɨgei. 27:11: Mk 15:2, Lu 23:3, Jo 18:33,18:37, 1 Ti 6:13 27:12: Ais 53:7, Mt 26:63, Jo 19:9 27:14: Jo 19:9

Page 129: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 27:15 129 MATYU 27:23Pailat Iesus isɨva ter ighuvim gafughasa mɨgei(Mak 15:6-15 ko Luk 23:13-25 ko Jon 18:38-19:16)

15 Azeniba bar, Romɨn gavmanɨn gumazir ekiam arazirkam gami, a isar ekiar kamɨn dughiamɨn, a kalabusɨn itirgumazitam ateghtɨ, an azenimɨn mangam. Kalabusɨn itirgumazir manam gumazamiziba ifongezim, Pailat a isɨ mebagh anemadagham. 16 Ezɨ dughiar kamɨn gumazir arazirkurabar ziam itir mam, a kalabusɨn iti. An ziam Barabas.17 Ezɨ gumazamizir avɨriba izava uari akufa, ezɨ Pailatkamaghɨn men azai, “Ia tina gifonge, eghtɨ kɨ ia baghanetaghragham. Kɨ Barabas ataghragham, o Iesus, me adɨbora ghaze, ‘Gumazir God Uam E Iniasa Mɨsevezim,’ kɨanetaghragham?” 18 Pailat fo, men naviba pura Iesusɨnikuvigha egha a inigha kotiamɨn ize, egha kamaghɨn menazai.

19EghaPailat uaghankotiabagh amir dabirabimɨn aper-aghav itima, an amuim a bagha akam amaga mɨgɨa ghaze,“Kɨ dɨmangan irebamɨn arazir kuraba puvatɨzir gumazirkamɨn gani, egha bar oseme. Kamaghɨn, nɨ arazitam adamuan markɨ.”

20 Ezɨ ofa gamir gumazir ekiaba koma Judabar gumazirdapaniba, gumazamizir avɨrimɨn navibagh iniva ghaze,me Pailatɨn azangtɨ, a Barabas ategh, egh Iesus mɨsueghtɨ,an aremegham. 21 Ezɨ gavmanɨn gumazir ekiam ua menaza ghaze, “Ia gumazir manam gifonge, eghtɨ kɨ ane-taghragham?” Ezɨ gumazamiziba dia ghaze, “E Barabasgifonge.” 22 Ezɨ Pailat men azai, “Eghtɨ, Iesus me adɨbora ghaze, ‘God Ua E Iniasa Mɨsevezir Gumazim,’ kɨmanmaghɨn a damuam?” Ezɨ me bar dia ghaze, “A isɨ terighuvim gafugh!” 23 Ezɨ Pailat men azai, “Manmagh su?An arazir kurar manam gami?” Ezɨ me bar pamten diaghaze, “A isɨ ter ighuvim gafugh!”27:18: Jo 11:47-48, 12:19 27:20: Ap 3:14

Page 130: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 27:24 130 MATYU 27:31

24 Ezɨ Pailat datɨrɨghɨn fo, me an akatam bareghankogham. Egha a gari, mɨdorozir ekiam otivasava ami.Egha dɨpam inigha men damazibar uan dafariba ruaghaze, “Gumazir kamɨn ovevem, a nan osɨmtɨzim puvatɨ.Kar ian bizimra.” 25 Ezɨ gumazamiziba a ikarvagha ghaze,“An ovevemɨn osɨmtɨzim mar en ikɨ, egh en boribar ikɨ.”

26Kamaghɨn amizɨ, Pailatme bagha Barabas ataki. Eghamɨdorozir gumazibav geima, me benibar Iesus ifozoroke.Egha gɨn a isa mɨdorozir gumazibar agharim gatɨ, eghtɨme a isɨ ter ighuvim gafugham.

Mɨdorozir gumaziba Iesus dɨpofi(Mak 15:16-20 ko Jon 19:2-3)

27 Ezɨ gavmanɨn gumazir ekiamɨn mɨdorozir gumazibaIesus inigha, gavmanɨn dɨpenir ekiamɨn mɨriamɨn avenghuezɨ, mɨdorozir gumaziba bar uari akuvazɨ, Iesus mentongɨn tughav iti. 28 Egha me an korotiaba suegha,korotiar aghevir ruarir mam isa a garu. 29 Egha me benirdɨkonibar atrivibar amianimɨnmɨn an ingari, egha a isa andapanim garu. Egha difizir mam isava an agharir guvimgatɨzɨ, an an suira. Ezɨ me tevibar apɨra a dɨpova ghaze,“Judabar Atrivim, nɨrara atrivir ekiam!”‡ 30 Egha mea giparava a suirazir difizim inigha an dapanim mɨsosi.31 Me arazir kabar a gamua a dɨpovegha gɨvagha, a dakorotiar me a agaghuiziba suegha, ua ananaba agaghui.Egha a isa ter ighuvim a gafughasa an akua zui.27:24: Lo 21:6-9, Mt 27:4 27:25: Jos 2:19, 2 Sml 1:16, Mt 23:35, Ap 5:2827:28: Lu 23:11 27:29: Sng 69:19, Ais 53:3 ‡ 27:29: (27:29) Mɨdorozirgumaziba Iesus dɨpovasa atrivimɨn mɨn an adiarim gami.Dughiar kamɨn, atriviba kamaghɨn adiaribagh ami, mekorotiar agheviba aghuava atrivibar dapanir asuaba azui.Eghame atrivibar dabirabibagh apia uaghan uan difizibarsuisi. 27:30: Ais 50:6, Mt 26:67 27:31: Ais 53:7

Page 131: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 27:32 131 MATYU 27:42Me Iesus isa ter ighuvim gafu(Mak 15:21-32 ko Luk 23:26-43 ko Jon 19:17-27)

32 Ezɨ mɨdorozir gumaziba Iesus inigha, nguibar ekiamategha ghua, me Sairinian nguibamɨn gumazir mam bato.An ziam Saimon. Egha me a gakaghorima, a Iesusɨn terighuvim gisaghpu. 33 Egha me ghua danganir mamɨnziam Golgata, me an otifi. (Danganir kamɨn ziamɨn mɨn-garim kamaghɨn, Dapanir Agharir Danganim.) 34 Ezɨ medanganir kamɨn Iesus damasa me dɨpar anɨnganir mamwain sara a veregha, egha mam inigha Iesus ganɨdi. Ezɨ amuziarir mam inigha anetaki. 35 Ezɨ mɨdorozir gumazibaIesus isava ter ighuvim gafu. Egha an korotiaba tuiraghuari danɨngasa satu gikararai. 36 Egha danganir kamɨnapiagha anesavsuisi. 37 Me an dapanim gisɨn, an kotimgamizir mɨgɨrɨgɨam osiri. Me osirizir akam ghaze, “KarIesus, a Judabar Atrivim.”

38Me gumazir okɨava mɨdorozibagh amizir pumuning,Iesusɨn boroghɨn uaghan aning agura. Me mav isa Iesusɨnagharir guvimɨn itir ter ighuvim gafu, egha mav isaagharir ikɨriamɨn itir ter ighuvim gafu. 39 Ezɨ gumaza-miziba mangɨ izegh gamua Iesus dɨpova, uan dapanibaroava a dɨpova ghaze, 40 “Nɨ, gumazir Godɨn Dɨpenimakarigh aruer pumuning ko mɨkezimɨn uam an ingarasamɨkemezim! Nɨ uabɨ uabɨn akuragh! Egh nɨ guizbangɨraGodɨn Otarim, nɨ ter ighuvim ategh izighirɨ.”

41 Ezɨ kamaghɨra ofa gamir gumazir ekiaba ko Judabararazibagh fozir gumaziba ko Judabar gumazir dapanibaizava a dɨpova ghaze, 42 “A gumazir igharazibar akurvasi,egha uabɨ uabɨn akurvaghan ibura. A Israelbar Atrivim,kamaghɨn a ter ighuvim ategh izighirɨ, eghtɨ e nɨghnɨzir27:34: Sng 69:21, Mt 27:48 27:35: Sng 22:18 27:38: Ais 53:12 27:39:

Sng 22:7, 109:25 27:40: Mt 26:61, Jo 2:19 27:42: Jo 11:50

Page 132: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 27:43 132 MATYU 27:54gavgavim an ikiam. 43 A nɨghnɨzir gavgavim Godɨn ikia,egha ghaze, kɨ Godɨn Otarim. Eghtɨ God guizbangɨraifongiam an ikɨva, datɨrɨghɨn an akuraghtɨ, e ganika!”44 Ezɨ kamaghɨra okɨmakɨar gumazir Iesus boroghɨn terighuvimningɨn guraghav itimning, uaghan akar kabar adɨpova a mɨgei.

Iesus areme(Mak 15:33-41 ko Luk 23:44-49 ko Jon 19:28-30)

45 Ezɨ aruem iza pazaghar torim gatima, mɨtatemnguazimɨn itir nguibaba bar da avaragha ghua, dughiamghua 3 kloghɨn guaratɨzimɨn tu. 46 Egha dughiam 3kloghɨn boroghɨra izima, Iesus pamten kamaghɨn dei, “Eli,Eli, lama sabaktani?” Akar kamɨn mɨngarim kamakɨn,“Nan God, nan God, nɨ tizim bagha na ataki?”

47 Ezɨ gumazir an boroghɨn tuivighav itiba akar kambaregha ghaze, “Gumazir kam ti Elaijan dei.”

48 Egha men mav zuamɨra ivegha ghua dɨpamɨn suizirbizir mam inigha wainɨn afangtɨzim isava a gatɨ. Ezɨ waina gizɨvazɨma, an a isa aghorir mam gatɨ. Egha aneremasaa isa Iesusɨn amadi. 49 Ezɨ marazi mɨgɨa ghaze, “Ia tegh, eganika, Elaija ti izɨva an akuragham, o puvatɨ.”

50Ezɨ Iesus ua pamtem diagha uan duam suegha areme.51 Ezɨ dughiar kamra, Godɨn Dɨpenimɨn guraghav itir

inir ekiampɨn ikegha tongɨra bigha, ghuaghira vɨn otoghaakuar pumuning irɨ. Ezɨ mɨkɨmkɨzim otozɨma, dagɨarekiaba bɨaghire. 52 Ezɨ matmatiaba kuaghɨrima, Godɨngumazamizir avɨrir ariaghreziba ua dikavigha, 53 eghauan moziba ataki. Eghtɨ gɨn Iesus dɨkavightɨma, menguibar ekiam Jerusalemɨn aven mangam. Eghtɨ avɨrirekiam men ganam. 54 Ezɨ 100 plan mɨdorozir gumazibar27:43: Sng 22:8 27:46: Sng 22:1, Hi 5:7 27:48: Sng 69:21 27:51: Kis

26:31-33, Mk 15:38, Lu 23:45, Hi 10:19-20

Page 133: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 27:55 133 MATYU 27:63garir gumazir ekiar mam, uan mɨdorozir gumaziba ko,me garima mɨkɨmkɨzim otozɨma, arazir kaba otivima,me bar puvɨram atiati. Egha me kamaghɨn mɨgei, “Barguizbangɨra, gumazir kam Godɨn Otarimra.” 55 Amiziravɨriba uaghan izegha iti. Me Galilin Distrigh ateghaIesusɨn akurvaghasa an gɨn ize. Amizir kabamong saghontuivighav ikia gari. 56 Men tongɨn, Makdalan nguibamɨnamizim Maria, ko Jems ko Josepɨn amebam Maria, koSebedin otarimningɨn amebam.

Me Iesusɨn kuam isa, dagɨar torim gatɨ(Mak 15:42-47 ko Luk 23:50-55 ko Jon 19:38-42)

57 Ezɨ amɨnim pɨrasava amima, Arimatean nguibar eki-amɨn gumazirmam izi. An ziam Josep, a dagɨar avɨriba itirgumazim. 58A uaghan Iesusɨn suren gumazir mam. EghaPailat bagha ghua Iesusɨn kuam iniasa an azai. Ezɨ Pailatmɨdorozir gumazibav kemezɨ, me Iesusɨn kuam isa Josepganɨngi.

59 Ezɨ Josep a inigha inir ghurghurir aghuir mamɨna rɨki. 60 Egha an kuam inigha ghua, a isa ua baghaokorezir mozir igiam gatɨ. Egha Josep dagɨar ekiar mampoghpuegha ghua mozimɨn akam gasaragha, anepɨri. Akamaghɨn amigha ghu.

61 Ezɨ Maria, Makdalan nguibamɨn amizim, koma Mar-ian igharazir mam, aning mozimɨn boroghɨn aperaghavikia, an gara iti.

Mɨdorozir gumaziba mozimɨn gara iti62 Ezɨ Sabat bagha bizibar kɨrir dughiam gɨfa, ezɨ an

gɨn izir dughiamɨn ofa gamir gumazir ekiaba ko FarisibaPailat bagha ghue.§ 63 Me ghua kamaghɨn a mɨgei,27:56: Mt 20:20 27:58: Lo 21:22-23 27:60: Ais 53:9 § 27:62: (27:62)

Kar Sabatɨn dughiamra. 27:63: Mt 12:40, 16:21, 17:23, 20:19, Mk 8:31,9:31, 10:33-34, Lu 9:22, 18:31-33, Jo 2:19-21

Page 134: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 27:64 134 MATYU 28:4“Gumazir ekiam, e gumazir ifavarir kam ikia mɨkemezirmɨgɨrɨgɨar mam ginɨrɨ. A ghaze, ‘Aruer pumuning komɨkezim gɨvaghtɨma kɨ ua dɨkavam.’ 64 Kamaghɨn amizɨ,nɨ mɨkemeghtɨ, me mozim aruer pumuning ko mɨkezimɨnderagh anepɨrigh. Puvatɨghtɨma, an suren gumazibaan kuam okemegh, egh gumazamizibav kɨm suam, a uadɨkafi. Eghtɨ an ifavarir akar kam, a faragha amizir ifavarirakam gafiragham.”

65 Ezɨ Pailat kamaghɨn me mɨgei, “Ia mangɨ, mɨdorozirgumaziba inigh me mɨkɨmtɨma, me mozimɨn gan ikɨ. Eghia mangɨ, mozim apɨrasa ifongezɨ moghɨn, ia damuva, eghbar anepɨrigh.” 66Ezɨme ghuamozim apɨri. Egha ifevimɨnmɨn bizir mam mozir akam gighufa, egh me fogham,gumazitam dagɨam gɨraghan kogham. Egha mɨdorozirgumaziba ataghizɨma, me mozimɨn gara iti.

28Iesus ua dɨkafi(Mak 16:1-10 ko Luk 24:1-10 ko Jon 20:1-18)

1 Ezɨ Sabatɨn dughiam gɨvazɨma, Sanden barmɨzaraghara aruem anadima, Makdalan amizim Maria,ko Marian igharazim uamategha mozimɨn ganasa izi.*

2 Ezɨ mɨkɨmkɨzir ekiam maghɨram oto. Ezɨ Godɨn en-selɨn mamGodɨn Nguibam ategha izaghɨra, dagɨar Iesusɨnmozir akamɨn itim poghpuegha, mong mozir apɨnimɨnghugha, egha dagɨam gaperaghav iti. 3 Enselɨn ganganim,mati onɨmarim taghtazi moghɨn gari, ezɨ an korotiaba barghurghuri. 4 Ezɨ mɨdorozir gumaziba an atiatia, inɨghaegha aremezɨ moghɨn iti.

27:65: Dan 6:17 27:66: Dan 6:17 * 28:1: (28:1) Wikbar dughiar faraghzuim, a Sandera. 28:3: Dan 10:6, Mt 17:2, Ap 1:10

Page 135: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 28:5 135 MATYU 28:155 Ezɨ ensel kamaghɨn amizir kamning mɨgei, “Gua ati-

atinganmarkɨ. Kɨ fo, guame ter ighuvimgafuzir gumazimIesus bagha gara izi. 6 A kagh itir puvatɨ. A faraghamɨkemezɨ moghɨn ua dɨkavigha gɨfa. Gua izɨ, a kaghirɨghav ikezir danganimɨn gan.

7 “Egh gua zuamɨra mangɨ, an suren gumazibav kɨmsuam, a ua dɨkavigha gɨvagha mozimɨn itir puvatɨ. Iaoragh. A ia bativasa faragha Galilin zui. Iamangɨ, munaghan ganam. Kɨ bizir kamɨn gun gua mɨkɨmasa ize.”

8 Ezɨ amizimning puv atiatiava, egha uaghan barakonge. Egha zuamɨra mozim ategha, ivegha Iesusɨnsuren gumazibav kɨmasa zui.

9 Ezɨ Iesus tuavimɨn maghɨra aning bato, egha ghaze,“Mɨzarazir aghuim.” Ezɨ aning an boroghɨn ghua, andagarimning suiragha an ziam fe. 10 Ezɨ Iesus kamaghɨnaning mɨgɨa ghaze, “Gua atiatingan markɨ. Gua mangɨ,nan aveghbuabav kɨm suam, me Galilin mangɨ egh mu-nagh nan ganam.”

Mɨdorozir gumaziba mɨkemezir akam11 Amizimning Iesusɨn suren gumaziba bagha zuima,

mɨdorozir gumazir mozimɨn gara ikeziba Jerusalemɨnaven ghue. Egha otivizir araziba bar dar gun ofa gamirgumazir ekiabav keme. 12 Ezɨ ofa gamir gumazir eki-aba, Judabar gumazir dapaniba inigha akar mam akɨri.Egha dagɨar avɨribar mɨdorozir gumazibagh ivezegha,13 egha me mɨgɨa ghaze, “Ia kamaghɨn mɨkɨm suam, eakuima, an suren gumaziba dɨmagarimɨn izava an kuamokemegha ghue. 14 Eghtɨ gavmanɨn gumazir ekiam akarkam bareghtɨma, e uari a ko mɨgɨrɨgɨam akɨram, eghtɨia osɨmtɨziba puvatɨgham.” 15 Ezɨ mɨdorozir gumazibadagɨar kaba inigha, gumazir ekiaba mɨkemezɨ moghɨn28:6: Mt 12:40, 16:21 28:7: Mt 26:32 28:10: Hi 2:11 28:13: Mt 27:64

Page 136: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

MATYU 28:16 136 MATYU 28:20ami. Ezɨ akar kam ghua Judabar tongɨn bar ekefegha izadughiar kamɨn, Judaba kamaghɨra mɨgɨavɨra iti.

Iesusɨn suren gumaziba damuamin ingangarim, Iesusan gun me mɨgei

(Mak 16:14-18 ko Luk 24:36-49 ko Jon 20:19-23)16 Ezɨ Iesusɨn suren gumazir 11 pla Galilin ghua, mɨgh-

sɨar a me bativasa mɨkemezimɨn oto. 17 Egha me Iesusɨngarava an ziam fe, egha men marazi okam nɨghnɨsi.18 Ezɨ Iesus men boroghɨra iza kamaghɨn me mɨgei, “Godnguazim ko overiam gativamin gavgaviba bar na ganɨngi.19 Kamaghɨn amizɨ, ia nguazimɨn itir nguibaba bar darmangɨ, gumazamiziba bar me damutɨ, me nan suren gu-mazamizibar otiv. Eghtɨ ia Afeziamɨn ziam ko, nan ziam,ko Godɨn Duamɨn ziamɨn me ru. 20 Egh kɨ ia mɨkemezirmɨgɨrɨgɨaba, ia bar da isɨva men sure damu, eghtɨ me dargɨn mangɨ. Ia deravɨra fogh, kɨ ia ko ikɨvɨra ikɨ mangɨtɨ,nguazir kamɨn dughiam gɨvagham.”

28:16: Mt 26:32, 28:7-10, Mk 14:28 28:18: Dan 7:13-14, Mt 11:27, Jo 3:35,13:3, Ap 2:36, 1 Ko 15:27, Ef 1:20-22, Hi 1:2, MAA 17:14 28:19: Mk 16:15-16,Ap 1:8 28:20: Mt 18:20, Jo 14:23

Page 137: MatyuOsirizirAkarAghuim - ebible.orgebible.org/pdf/msy/msy_MAT.pdfMatyu Osirizir Akar Aghuim, a 4 plan akɨnafaribar faraghazui. Eghaakɨnafarir4plankaba,daIesusɨnakar aghuimmɨgɨa,eghadughiarIesusnguazimɨnikiavaamir

137Godɨn Akar Aghuim

The New Testament in the Aruamu language of Madang Province,Papua New Guinea

Nupela Testamen long tokples Aruamu long Madang ProvinsCopyright © 2004 Pioneer Bible Translators and the Bible Society of Papua NewGuinea℗ Faith Comes by HearingLanguage: AruamuTranslation by: Pioneer Bible TranslatorsContributor: The Aruamu PeopleThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2018-04-23PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 13 Mar 2019 from source files dated 12Mar 20198f6beb37-6783-55d5-91ed-8321cc3f5eea