Mechaniak Bartoszyce - PROGRAM NBBAUCZANIA DkA · 2011. 5. 16. · Podczas omawiania zagadnienia z dziedziny widokow i przekrojow powinno byc przewidziane wvkonvwanie . . Cwiczen,

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

INSTYTUT BADAI(I EDUKACYJNYCH PRACOWNIA PROGRAMOW KSZTALCENIA ZAWODOWEGO

PROGRAM NBBAUCZANIA DkA ZAWODU

Dla:

Szkolv rasadniczei - na oodbudowie szbolv aodstawowei

Proqrarn nauczania ~rzvqotowala

w sprawie sktadu Komisji Programowej dla Zawodow Mechanicztiych

I. PLANY NAUCZANIA DLA ZAWODU

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOT~W ZAWODOWYCH

1. Rysunek techniczny

2. Technoiogia ogolna

3. Elementy eiektrotechniki i elektroniki

4. Techniki komputerowe

5. Technologia urzqdzen, narzedzi i przyrzqdow

6. Zajecia praktyczne

7. Zarys wiedzy o gospodarce

8. Praktyka zawodowa

Str.

2

6

7

15

25

30

36

44

51

57

I. PLANY NAUCZANIA DLA ZAWODU

Klasyfikacja Zawodow Szkolnictwa Zawodowego z 1993 r, przewiduje ksztatcenie w zawodzie Slusarz w nastgpujqcych typach szkot:

- szkota zasadnicza na podbudowie szkoly podstawowej, - liceum zawodowe (szkola Srednia zawodowa) na podbudowie szkoly

podstawowej, - szkola policealna (szkola Srednia zawodowa) na podbudowie liceum

ogolnoksztalcqcego.

W poniiszej tabeii przedstawiono przyporzqdkowanie przedmiotow zawodowych blokom programowym, wystqpujqcym w podstawie programowe] ksztalcenia w zawodzie Slusarz.

1 8 /Praktyka zawodowa j - w j

PLAN NAUCZANlA

Szkoia zasadnicza Zawod: Slusarz Podbudowa programowa: szkoia podstawowa

2 4,5 6.5 4 80

2 2 1 20 8 j2 . 28 24 .- 450

47 35 670

.- 1-1 20 - 84 54 1020

' I y m i a r y godrin posrcleg6lnych p r z e d m i o t 6 ~ i e i o n e s q odpowiednio na te same lata nauki, Co w- szkale dia nilodziery ..I godriny do dyspozycji dyrektora wylecrnie na realizacje przedmiotow obowiezkowych

PLAN NAUCZANIA

Szkola Srednia zawodowa Liceum zawodowe Zawod: k lusarz

' I wyiniaiy godzln posrcregOlnych przedmiotow dzielone sqodpowiednio na te same lata nauki. c o w szkole dia mlodrieiy " I Program rnatemalyki: DKO 2-4015-24190 "'I Program fizyki: OP 23-4130-2184 f"'l Program chemii OK 2-4015-26190 ""'""I Godziny do dyspozycji dyrektora wyl+cznie na realizacjq przedmiotOw obowiqzkowych

PLAN NAUCZANIA

Szkota srednia zawodowa Szkola policealna Zawod: Slusarz Podbudowa programowa: liceum ogolnoksztaicqce

--

' 1 wymiary godzin posrcregoinych przedmiotow dzielooo saodpowiednio na te same lata nauki. c o w Szkole dia mladztezy

11. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTOW ZAWODOWYCH

1. Szczegotowe cele ksztalcenia:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeri/sluchacz powinien umiec:

- rozroinic przybory kresiarskie i materialy rysunkowe; - przygotowac przybory kreslarskie i materialy rysunkowe do wykonywania szkicow; - wykonat szkice figur plaskich i bryl geometrycznych w rzutach prostokqtnych

i aksonometrycznych; - naszkicowac elementy w rzucie aksonometrycznym na podstawie rysunkow

w rzutach prostokqtnych; - naszkicowac elementy w rzutach prostokqtnych na podstawie rysunkow

aksonometrycznych; - zwymiarowac zgodnie z PN szkicowane i rysowane przedmioty i czgsci maszyn; - odczytac rysunki z uwzglgdnieniem wymiarowania; - przedstawic we wtasciwy spos6b zewngtrzne i wewngtrzne ksztaky przedmiotow; - odczytac na rysunkach technicznych oznaczenia: chropowatosci i falistosci

powierzchni, tolerancji wymiarow, pasowari, tolerancji ksztaltu i potoienia, rodzajow obrobek powierzchni;

- naszkicowac czgsci maszyn w uproszczeniu; - odczytac uproszczenia rysunkowe i schematy na rysunkach (schematy

mechaniczne i elektryczne); - odczvtat ooisv i oznaczenia na rvsunkach wvkonawczvch i zloieniowvch; . . - odczytac rysunki wykonawcze i zloieniowe; - odczvtat dokumentacie techniczno-ruchowa i technoloaiczna; . . - - skorzystac z norm rysunku technicznego; - zastosowac technike komouterowa do oowielania informacii rysunkowei; - wykorzystac dokumkntacjg i literaiurg'fachowq w realizacji zadari zahodowych i

doskonaleniu kwalifikacji.

2. Material nauczania

Klasa l

e Zasady tworzenia rysunku technicznego - rodzaje i nazwy rysunkow; - materialy i przybory kresiarskie; -- rodzaje norm technicznych. - formaty arkuszy rysunkowych; - podzialki rysunkowe; - linie rysunkowe; - forma graficzna arkusza: - tabliczki rysunkowe; - pismo techniczne; - opisywanie rysunkow i tabliczek rysunkowych;

~wiczen ia : - przygotowanie znormalizowanego arkusza rysunkowego z tabliczkq rysunkowq.

Konstrukcje geometryczne - podstawowe konstrukcje geometryczne; - przyklady zastosowan konstrukcji geometrycznych w rysunku technicznym.

~wiczen ia : - rysowanie wybranych konstrukcji geometrycznych.

e Zasady szkicowania elementow - technika szkicowania;

- szkicowanie elementow o ksztaltach zloionyih.

~wiczen ia : - szkicowanie figur ptaskich i bryt geometrycznych; - szkicowanie prostych czgsci maszynowych; - szkicowanie czgsci obrotowych i o ksztaltach zloionych. . Rzutowanie prostokqtne i aksonometwczne - metody odwzorowania przedmiotow w tysunku technicznym; - zasady rzutowania aksonometrycznego; - zasady rzutowania prostokqtnego; - rzutowanie wg metody europejskiej - E i amerykanskiej -A .

~wiczen ia : -szkicowanie figur plaskich i bryl geometrycznych w rzutach prostokqtnych

i aksonometrycznych: - szkicowanie czeSci maszyn w rzutach prostokqtnych i aksonometrycznych; - czytanie rysunkow czgsci maszyn przedstawionych w rzutach prostokqtnych i

aksonometrycznych.

e Zasady wymiarowania - ogoine zasady wyniiarowania; -- porzqdkowe zasady wymiarowania; - zasady wymiarowania wynikajqce z potrzeb konstrukcyjnych i technolo-

gicznych; - zagadnienia szczegoine wystgpujqce przy wymiarowaniu: - wymiarowanie ksztaltownikow w konstrukcjach stalowych

~w iczen ia : - wymiarowe opisywanie szkicow czgsci plaskich i bryt geometrycznych: - wymiarowanie czqsci maszyn na rysunkach; - umieszczanie na rysunkach uproszczen wymiarowych: - czytanie rysunkow czasci maszyn w rzutach prostokqtnych i aksonometrycznych z

uwzglgdnieniem wymiarowania.

. Zasady wykonywania widokow i przekrojow - sposoby przedstawlania zewngtrznych i wewngtrznych ksztattow przedmiotow; - rodzaje przekrojow: proste, ztoione (lamane, stopniowe), czqstkowe,

potprzekroje; - przerywanie i urywanie rzutow przedmiotow;

i - ktady przekrojow i ich rodzaje.

! Cwiczenia: - szkicowanie figur geometrycznych z przekrojami prostymi; -szkicowanie typowych czqsci maszyn z przekrojami prostymi, lamanymi

i stopniowymi; - czytanie rysunkow z przekrojami i ktadami.

I Klasa I1

. Sposoby oznaczania: chropowatosci i falistosci powierzchni, tolerancji wymiarow, pasowati, tolerancji ksztattu i polofenia, rodzajow obrobek powierzchni - parametry okresiajqce chropowatosC powierzchni; - znaki chropowatoSci i falistosci powierzchni; - oznaczenia chropowatoSci i falistosci powierzchni na rysunkach; - toierowanie wymiarow liniowych i ich oznaczenia na rysunkach; - rodzaje pasowah i ich oznaczanie: - tolerancje ksztattu i potoienia na rysunkach; - oznaczanie rodzaju obrobki powierzchni.

~wiczen ia : - umieszczanie oznaczei, chropowatoSci i falistosci powierzchni na rysunkach; - umieszczanie toierowanych wymiarow iiniowych czqsci maszyn na rysunkach: - oznaczanie tolerancji ksztattu i poloienia na rysunkach; - oznaczanie pasowan na rysunkach; - czytanie rysunkow czgsci maszyn z oznaczeniem chropowatosci i falistosci

powierzchni, tolerancji i pasowan.

Uproszczenia rysunkowe - uproszczenia rysunkowe i zakres ich stosowania; - uproszczenia rysunkowe roinych elementow: gwintbw, osi, walow, toiysk,

sprgzyn. kol zgbatych, pasowych i tancuchowych, kotkow itp.; - uproszczenia rysunkowe roinych rodzajow potqczen rozlqcznych

i nieroztqcznych: - symboie graficzne stosowane w uproszczeniach rysunkowych. - rysunki schematyczne: mechaniczne i elektryczne.

Cwiczenia: - szkicowanie typowych czgsci maszyn w uproszczeniu; -umieszczanie symboli na uproszczeniach rysunkowych i rysunkach

schematycznych; - czytanie uproszczen rysunkowych i rysunkow schematycznych

e Rysunki wykonawcze i zloieniowe - elementy rysunku wykonawczego i zloieniowego; - zasady wykonywania rysunkow wykonawczych i zloieniowych; - wvmiarowanie na rysunkach zloieniowvch: - opisy i oznaczenia ;la rysunkach wykonawczych i zloieniowych; - uproszczenia na rysunkach wykonawczych i ztoieniowych.

- sporzqdzanie rysunkow wykonawczych ze szkicami czgsci maszyn; - umieszczanie wymiarowania na rvsunkach zloieniowvch; - wykonywanie obisow i oznaczeri "a rysunkach wykoiawczych czgici maszyn; - czytanie rysunkow wykonawczych czgsci maszyn; - czytanie rysunkow ztoieniowych; - czytanie dokumentacji techniczno-ruchowej i technologicznej.

Gosoodarka wsunkowa - numerowanie rysunkow; - SDosobv sktadania i Drzechowvwania koDii rvsunkow: , ,

sposoby powieiania i przechowywania informacji rysunkowej ze szczegolnym uwzglgdnieniem techniki komputerowej.

~w iczen ia : - skladanie kopii rysunkow technicznych do formatu A4 w zaleinosci od sposobu

przechowywania; -- kopiowanie informacji rysunkowej z wykorzystaniem techniki komputerowej.

3. Uwagi o realizacji Uwagi ogolne Nauczanie przedmiotu "Rysunek techniczny" powinno wyksztalcic u uczniow

umiejgtnosc wykonywania i czytania szkicow i rysunkow technicznych oraz poslugiwania sig dokumentacjq technicznq i normami rysunku technicznego. Program nauczania tego przedmiotu nale2.y realizowac za pomocq opisu iwyjasnienia, potqczonych z pokazami i cwiczeniami. Poszczegolne Cwiczenia mogq bye realizowane jako zadania wykonywane na arkuszu rysunkowym lub wzeszycie (szkicowniku) w trakcie zajgc.

Realizujqc poszczegolne dziaty tematyczne naleiy poslugiwac sig rysunkami, szkicami i modelami czgsci maszyn, charakterystycznymi dla danego zagadnienia. W wykazie srodk6w dydaktycznych podano Zbior Polskich Norm, dotyczqcych tresci materialu nauczania, ktorymi powinien postugiwac sig nauczyciel podczas realizacji poszczegolnych tematow. Przewiduje sig pokazywanie uczniom podczas iekcji norm dotyczqcych omawianych zagadnien.

Osiqgnigcia szkolne uczniow, w zakresie wyodrebnionych celow ksztalcenia rysunku technicznego, powinny byc oceniane na poszczegolnych etapach ksztatcenia min. poprzez prace w formie projektow, ustne sprawdzanie poziomu umiejetnosci oraz ukierunkowanq obserwacjg czynnosci uczniow podczas wykonywania zadan formutowanych przez nauczyciela. Ocenianie uczniow moie odbywac sig poprzez

testy o rolnych formach zadaii, do ktorych instrukcje powinny nawiqzywa~ do zatoionych celow ksztatcenia w przedmiocie rysunek techniczny.

W ponitszej tabeli przedstawiono propozycjq podziatu materialu nauczania przedmiotu dla szkoly zasadniczej (dla mtodzieiy) na podbudowie Szkoly podstawowej. Podziat godzin nauczania na realizacjg poszczegolnych dziatow tematycznych ma charakter orientacyjny, w zwiqzku z tym nauczyciel, moie go zmienial w zaleinoSci od potrzeb, w granicach do 30%.

Podzial materiaiu nauczania

Dziaiy tematyczne

W iiceum zawodowym ze wzglgdu na takq samq tqcznq iloSt godzin tygodniowo w cyklu nauczania, jak w szkole zawodowej dla mlodzieiy, w piewszej klasie naleiy realizowat dzialy tematyczne:

-- zasady tworzenia rysunku technicznego; - konstrukcje geometryczne; - zasady szkicowania elementow; - rzutowanie prostokqtne i aksonometryczne; - zasady wymiarowania. natomiast pozostate dzialy tematyczne realizowac w klasie drugiej. W szkole policealnej, ze wzgledu na zmniejszonq liczbg godzin tygodniowo w cyklu nauczania, poniisze dzialy tematyczne moina realizowak w zawgionym zakresie: - zasady tworzenia rysunku technicznego; - konstrukcje geometryczne; - rzutowanie prostokqtne i aksonometryczne; - zasady wymiarowania; - zasady wykonywania widokow i przekrojow.

Uwagi szczeg6lowe Jakosc wykonywanego szkicu w duiym stopniu zaleiy od wtasciwego

postugiwania sic przyborami kreslarskimi i materiatami rysunkowymi. Dotyczy to szczegolnie poprawnego rysowania linii. Nauczyciel powinien zwrocic uwagg na wainosc tego zagadnienia. Omawiajqc opisywanie rysunkow naleiy przedstawic uczniom przyktadowy zapis rysunkowy przedmiotu. Umiejgtnosc wykonywania pisma technicznego wyksztalcit moina przez Cwiczenia w pisaniu liter, cyfr i innych znakow na specjalnie przygotowanych do tego celu arkuszach lub w zeszytach cwiczeniowych. Demonstrujqc organizacjg miejsca pracy zwrocic uwagg na rozmieszczenie materiatow i przyborow rysunkowych, oswietlenie i postawg podczas pracy.

Konstrukcje geometryczne wykorzystac do cwiczenia techniki kreslenia olowkiem. opanowania nazewnictwa i poprawnego odwzorowania linii rysunkowych, w tym takie ich grubosci. Podkreslic zastosowanie konstrukcji geometrycznych w technice.

Realizacja tematu ,,Zasady szkicowania elementow" ma na celu wyksztatcenie uuczniow umiejetnosci starannego i doktadnego szkicowania figur i bryt geometrycznych oraz czeici maszyn o roinych ksztaiiach. Podczas wykonywania szkicow naleiy: - postugiwac sie modelami i czesciami maszvn: -- zachowab ksztaii i proporcje wymiarowe; - zachowac zasadv techniki szkicowania. Doktadnie omowiC zasady i cechy szkicow. Technike szkicowania wyjasnic na przyktadach. Podczas wymiarowania i opisywania szkicu uczniowie powinni poznac ogolne zasady wymiarowania.

Majqc na uwadze stopniowanie trudnosci, naleiy wprowadzac nauczanie rzutowania w kolejnosci: punkt, odcinek. prosta, plaszczyzna. Rysunki w rzucie aksonometrycznym naleiy wykonywac postugujqc sig modelami i rysunkami w rzutach prostokqtnych, natomiast rysunki w rzutach prostokqtnych na podstawie modeli i rysunkow w rzutach aksonometrycznych. Podczas wyjasniania rzutowania prostokqtnego poslugiwac sig rzutami aksonometrycznymi bez wnikania w szczegoly zasad ich odwzorowania. Cele tematu zostanq osianigte przez stosowanie na

zajgciach odpowiednich pomocy dydaktycznych, jak: modeie, rysunki w rzutach aksonometrycznych, piansze.

Wiadomosci dotyczqce wymiarowania powinny nawiqzywac do tresci zawartych w temacie z zakresu szkicowania. Wyjasnit i omowic zasady wymiarowania wynikajqce z potrzeb konstrukcyjnych i technoiogicznych. Naleiy uzupelnic o porzqdkowe zasady wymiarowania ksztafiow geometrycznych czgsci maszyn na rysunkach. W temacie tym stusznym bytoby postuienie sig d u i q ilosciq przyktadow rysunkowych, ktore utatwilyby opanowanie wiadomosci dotyczqcych zasad wymiarowania. Stosujqc roinorodne przyktady moina jednoczesnie wyksztatcit umiejgtnoSC czytania rysunkow czgsci maszyn z uwzglgdnieniem wymiarowania.

Podczas omawiania zagadnienia z dziedziny widokow i przekrojow powinno byc przewidziane wvkonvwanie Cwiczen, ilustrowanych modelami - przekroiami. . . rysunkami z przekrojami, ksztaltujqcych wyobrainig przestrzennq uczniow. Naleiy wyjasnic ceiowosc wykonywania rotnych rodzajow przekrojow na rysunkach czesci maszyn

Podajqc zasady okreslania chropowatosci powierzchni, tolerowanie wymiarow oraz symbole stosowane w oznaczaniu chropowatoSci i pasowaniach, nalety postuiyC sig iicznymi przykladami rysunkowymi, poewiecajqc tym zagadnieniom wiecej czasu. Zasady tolerowania ksztattu i potoienia powinny byc omowione rowniei na przykladach rysunkowych w formie informacji ogolnej. Szczegolnie duto czasu przeznaczyc na tolerancje ksztattu i potoienia oraz ich oznaczanie na rysunkach. W czasie zajec korzystac z norm i dokumentacji zwiqzanych z tematem. Ugruntowac tresci tematu poprzez Cwiczenia w czytaniu rysunkow.

Zakres tematu ,,Uproszczenia rysunkowe" jest obszerny, poniewai dotyczy uproszczen rysunkowych pojedynczych elementow (czgsci maszyn) oraz zespofow (potqczenia roztqczne i nieroztqczne. przektadnie, instalacje). Realizujqc bwiczenia naleiy miec na wzglgdzie nauczany specyfikg zawodu, co ma wplyw na dobor czesci maszyn i polqczeh podczas wykonywania rysunkow w uproszczeniu. Wyeksponowac stopnie uproszczen tych elementow maszyn i urzqdzen. kt6re sq reprezentatywne w budowie maszyn i urzqdzen. Omawiajqc rysunki schematyczne i elektryczne naleiy przedstawie symbole graficzne stosowane w przektadniach, napedach i mechanizmach oraz na schematach elektrycznych, ktore bgdq przydatne do wvksztatcenia urnieietnosci czvtania tvch rysunkow. . .

Rysunki wykonewcze poiinny zawierac wszystkie dane potrzebne do wykonania czesci maszvnowvch. Naleiv ~amie ta t o stosowaniu znormalizowanvch qrubosci iinii . . . . - rys.unkowych, jac rbwniet o innych oznaczeniach (chropowatoSt powierzchni, pasowania, toierancie itD.1. Rvsunek wvkonawczv powinien bvC zaopatrzonv w . . . . ' . znormalizowanq tabliczke rysunkowq, p;zeznaczonq dla rysunkow pojedync=ych czesci. Material nauczania uaruntowac Doorzez soorzadzenie odoowiedniei ilosci i - , ~, , . jakkc i Cwiczen oraz czytanie rysunk6w. Wszystkie rysunki poprzddzi~ wykonaniem odpowiednich szkicow. Na rysunku ztoieniowym przedstawione sq wszystkie zespoly i czgsci wyrobu w takim stanie, w jakim wyglqda on po zmontowaniu. Naleiy pamigtac o zasadach wykonywania rysurlkdw ztoieniowych (stosowanie uproszczen, numerowanie czgSci itp.). Rysunek ten powinien zawieraC tabiiczke rysunkowq, przewidzianq dla tego rodzaju rysunkow.

Bardzo wainym zagadnieniem jest sposob powielania i przechowywania informacji rysunkowej. Gospodarka rysunkowa obejmuje numerowanie rysunkow oraz

sposob skladania i przechowywania kopii rysunkowych. Naleiy zaprezentowac skladanie kopii rysunkbw technicznych do formatu A4 w zaleinosci od sposobu przechowywania. Podczas powielania informacji rysunkowej uwzglgdnic technikg komputerowa, w zakresie drukowania rysunkow, jak rowniei kopiowania rysunkow na dyskietkach.

4. Podstawowe srodki dydaktyczne

1. Modele: - elementow plaskich, - bryl geometrycznych i elementow przestrzennych. - przekrojow, - typowych czgsci maszyn.

2. Materialy dydaktyczne ilustrujqce: - zasady szkicowania, - zasady rzutowania prostoka,tnego i aksonometrycznego, - sposoby wymiarowania, - zasady wykonywania widokow i przekrojow, - uproszczenia rysunkowe, - schematy mechaniczne i elektryczne, - dokumentacjp techniczno-ruchowq i instrukcje obslugi.

5. Literatura

- Polskie Normy, - instrukcje obslugi maszyn i urzqdzeti mechanicznych, - poradnik mechanika.

Polecane podrgczniki dla ucrniow i nauczycieli: Waszkiewiczowie E. i S.: Rysunek zawodowy dla ZSZ. WSiP 1993. Buksinski T., Szpecht A,: Rysunek techniczny WSiP 1994. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechanikaw WSiP 1995. Lewandowski T.: Zbior zadan z rysunku lechnicznego dla mechanik6w. WSiP 1945 . . -. . . - - - .

c Dobrzanski T.: Rysunek tecllfiiczny maszynowy WNT 1994. e Gutowski A : Zadariia z ysunku tech~icznego. WSiP 1992.

Rysunek fechniczny i rysunek maszyiiowy Zbior Polskich Norm - Wydawnictwa Normalizacyjne. Warszawa 1994.

Literatura powinna byc na bieiqco aktualizowana

1. Szczegolowe cele ksztakenia:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczen/stuchacz powinien umiec: wyjaSniC budowg i przeznaczenie narzgdzi pomiarowych stosowanych w Slusarstwie oraz zinterpretowac ich wskazania; wyroinic cechy charakterystyczne trasowania oraz opisac technologic trasowania; opisac podstawowe operacje slusarskie, rozpoznat narzgdzia do obrobki recznej oraz okreSliC ich przeznaczenie; sklasyfikowac materiaty stosowane w slusarstwie: ielazo i jego stopy, metale nieielazne i ich stopy oraz okreslic ich podstawowe wtasnosci fizyczne, chemiczne, mechaniczne i technologiczne; rozpoznat na podstawie oznaczenia: stal i staliwo, ieliwo, metale nieielazne i ich stopy; wymienic podstawowe wtasnosci, rozpoznak oraz okreSlic zastosowanie materiatow niemetalowych w Slusarstwie: tworzywa sztuczne, materiaty uszczelniajqce, drewno, szkto, guma, materiaty cierne, materialy lakiernicze; scharakteryzowac metody i techniki tqczenia metali i materialow niemetalowych; wyjasnic procesy obrobki cieplnej i cieplno-chemicznej; opisaC proces wykonywania odlewow; wyjaSniC istote tolerancji, pasowania i chropowatosci powierzchni; obliczyc wymiary graniczfie odchytek, tolerancji i luzow, dobra6 z tablic wartosci odchytek i pasowari; okreslie cechy charakterystyczne maszynowej obrobki wiorowej oraz wyjasnic budowe i przeznaczenie narzgdzi do obrobki; wymienic rodzaje czesci maszyn, podstawowe zespoty i mechanizmy stosowane w budowie maszyn oraz wyjasnic ich dziatanie; wykonac obliczenia wytrzymatosciowe podstawowych potqczen czgsci maszyn; zinterpretowac sity i naprgienia wewngtrzne w materiale oraz rozroinit rodzaje obciqieli zewngtrznych; wykonac typowe obliczenia wytrzymatosciowe na rozciwanie, zginanie, Sciskanie, skrgcanie; opisac proces produkcyjny i podstawowq dokumentacje technologicznq: rozroinic i wyjasnic podstawowe procesy eksploatacji obiektbw technicznych; wyjasnit istotg tarcia, smarowanie oraz zuiycia CZgSci; wyjasnic istotg korozji i opisaC sposoby jej zapobiegania; okreslic zakres prac slusarskich i zasady urzqdzania Slusarni z uwzglgdnieniem bezpieczenstwa i higieny pracy; postuiyk sig dokumentacjq techniczno-ruchowq (DTR) oraz literaturq fachowq.


Klasa I

. Porniary warsztatowe - wtasciwoSci metrologiczne i dobor narzgdzi pomiarowych; - mierzenie i sprawdzanie oraz klasyfikacja Srodkow pomiarowych; - przyrzqdy pomiarowe: suwmiarkowe, mikrometry, linialy krawgdziowe, ptyty do

tuszowania i traserskie. katowniki. katomierze. ooziomnice, macki, cvrkle, szczelinomierze i promieniomierze - budowa, konsilwacja, zakres stosowinia;

- dokladnoSC oomiar6w warsztatowvch. metodv Domiarow: . . - narzgdzia pomiarowe: sprawdziany i plytki wzorcowe, czujniki zegarowe,

elektroniczne czujniki pomiarowe, narzgdzia do sprawdzania gwintow ; - przyczyny powstawania btgdow pomiarow.

~wiczen ia : - pomiar suwmiarkq i mikrometrem; - sprawdzanie odchylen od plaskosci i prostoliniowoSci; - pomiar kqtomierzem uniwersalnym; - skladnie ptytek wzorcowych w stosy pomiarowe, pomiar elektronicznym

czujnikiem pomiarowym.

Trasowanie - cel i cechy charakterystyczne trasowania na plaszczyinie i przestrzennego; - narzedzia i materialv oomocnicze do trasowania: , . - przygotowanie powierzchni do trasowania; - podstawowe czynnosci traserskie; - trasowanie na plaszczyinie i trasowanie przestrzenne

~wiczen ia : - dobieranie metody trasowania przestrzennego w zaleinosci od ksztattu i

wielkosci przedmiotu obrabianego.

. Podstawowe roboty slusarskie - okreslenie i ~odz ia l Slusarstwa; -- zasady urzidzania Slusarni, stanowiska Slusarskie i organizacja pracy; - podziat operacji slusarskich; - cigcia metali pilkq; - ciecie metali noiycami; - gigcie biach, ptaskownikow, rur, drutu; - prostowanie ptaskownik6w, prgtow, walkow, drutow, blach cienkich i grubych,

kqtownikow oraz przedmiotow zahattowanych; - pilowanie; - wiercenie; - pogtgbienie, rozwiercanie i gwintowanie otworow; - skrobanie;

- obrobka wvkaiiczaiaca Drzez docieranie i polerowanie: . . . - nitowanie; - oDeracie towarzvszace obrobce recznei: ostrzenie narzgdzi rgcznych, . .

ciyszczenie i mycie, kontroia jakosci obrbbki rgcznej; - zasady bezpieczeiistwa w pracach siusarskich.

- rozpoznawanie stanowisk roboczych w slusarni; - obiiczanie dlugosci materialu na gigty przedmiot.

. Podstawy materiatoznawstwa - wlasciwosci fizyczne, chemiczne, mechaniczne i technologiczne metali i

stopow; - stal i staliwo; - ieliwo; - metale niezelazne i ich stopy; - wyroby hutnicze; - oznaczanie twardosci metali; - materialy pomocnicze.

Cwiczenia: - poslugiwanie sig PN okreslajqcymi sktad chemiczny, znakowanie i

zastosowanie stopow ieiaza; - poslugiwania sig PN okreslajqcymi sklad chemiczny, znakowanie i

Za~t0~0wanie stopow miedzi, aluminium, cynku: - postugiwanie sig PN okre5lajqcymi stopy loiyskowe; - okresienie na podstawie oznakowania s t o ~ u ieao skladu chemicznego oraz . . -

ogdlnych wlasc'iwosci; - rozpoznawanie tworzyw sztucznych i innych materialow stosowanych w

Slusarstwie.

Klasall

e Techniki lqczenia metali - iutowanie iutem twardvm i miekkim: - spawanie eiektryczne; - spawanie gazowe; - zgrzewanie: - klejenie; - nowoczesne metody tqczenia metaii

- rozpoznawanie technik lqczenia (spajania) metaii, - rozpoznawanie eiektrod do spawania elektrycznego.

. Obrobka cieplna, cieplno-chemicma i plastyczna metali - obrobka ciepina; - urzadzenia do obrobki cieplnei: - poditawowe rodzaje obrobki dieplno-chemicznej; - obrobka plastyczna metali: kucie rgczne i maszynowe. tloczenie i walcowanie.

~wiczen ia : - praktyczne wykorzystanie wykresu ielazo-wggiel

Tolerancje, pasowania i chropowatosC powierzchni - doktadnosb wykonania i zamiennost czesci. wvmiarv nominalne, wvmiarv . .

graniczne, odchytki; - tolerancje; - pasowania; - zastosowanie tolerancji i pasowan; - wpiyw chropowatoSci powierzchni na wartosb uiytkowq czgsci maszyn,

parametry chropowatoSci.

~wiczen ia : - obliczanie tolerancji, wymiary graniczne, luzy, toierancje dla zadanych

pasowari ruchowych. mieszanych i spoczynkowych: - obliczanie i przedstawianie graficzne luzow i wciskow; - odczytywanie z tablic i PN odchytki dla zadanych parametrow: - obiiczanie tancuchbw wymiarowych.

. Obrobka mechaniczna skrawaniem - kinematyka skrawania i charakterystyka warstwy skrawanej: - technologia wiercenia; - technologia toczenia; - technologia frezowania; - technologia szlifowania: - nowoczesne metody maszynowej obrobki wiorowej; - bhp podczas pracy na obrabiarkach.

- dobor parametrow skrawania podczas toczenia; - okreslanie sposobu obrobki na podstawie wykonanych probek.

Mechanizmy i elementy maszyn - podzial maszyn, rodzaje polqczen elementow maszyn; - potqczenia spoczynkowe: roz$czne i nierozlqczne; - potqczenia ruchowe: roztqczne i nieroztqczne: - polqczenia sprgiyste; - osie, waly i czopy: charakterystyka, rodzaje i zastosowanie;

- rodzaje i budowa loiysk tocznych i Slizgowych oraz sposoby osadzania loiysk na waiach i korpusach z uwzglgdnieniem ich smarowania;

- rodzaje, budowa, zasada pracy i zastosowanie sprzqgiet i hamulcow; - przektadnie - podstawowe rodzaje, budowa, dziatanie i zastosowanie: - mechanizmy krzywkowe i diwigniowe, elementy drobnych mechanizmow; - uklady hydrauliczne i pneumatyczne w budowie maszyn.

~w iczen ia : - rozroinianie typowych czgsci maszyn, zespotow i rnechanizmow stosowanych

w budowie maszyn; -- rozpoznawanie rodzaju potqczeh na rysunkach.

. Typowe obliczenia wytrzymaiosciowe - sily i naprgienia wewngtrzne w rnateriale; - klasyczne proby wytrzymaloSciowe materiatow; - rodzaje obciqzen zewnqtrznych: - zasady obliczeri wytrzymaloSciowych: na rozciqganie. Sciskanie, zginanie,

skrqcanie; - zasady obliczen podstawowych potqczen czgSci maszyn: potqczenia kolkowe.

wpustowe, sworzniowe, gwintowe.

Cwiczenia: - obliczanie wytrzymatosci beiki na zginanie; - obliczanie wytrzymatosci srub i nakrgtek; - obliczanie wytrzymatosci potqczenia koikowego

Fizykochemiczne podstawy eksploatacji maszyn i urzqdzeri tarcie i jego rodzaje; smarowanie czgsci maszyn, smarowanie hydrostatyczne i hydrodynamiczne; technika smarowania: smarem plynnym i mazistym; dobor materialow smarowych; istota procesu zuiywania sig czgsci maszyn; zuiycie mechaniczne; zuiycie i uszkodzenia cz~sc i , respobw, mechanizmow i ukladow; ocena zuiycia. metody przeciwdzialania zuiyciu.

~wiczen ia : - obliczanie wspolczynnika tarcia podczas tarcia Slizgowego i tocznego: - rozroinianie na podstawie oznaczenia podstawowych rodzajow olejow,

smarow i paliw; - identyfikowanie roinych rodzajow i stopni zuiycia na przykladzie: Sruby,

loiyska. kota zgbatego, watka itp.

Korozja metali i powtoki ochronne - rnechanizrn i rodzaje korozji; - sposoby zapobiegania korozji; - odpornoSC roinych metali na korozjq:

- powloki ochronne: zasada doboru, powtoki organiczne, powtoki metalowe, powloki konwersyjne, powtoki emalierskie. ochrona czasowa itd.;

- technika nanoszenia powlok ochronnych.

~wiczen ia : - rozpoznawanie rodzajow korozji; - zapobieganie korozji - dobieranie powtok ochronnych

3. Uwagi i realizacji

Uwagi ogolne

Wszystkie tematy w materiale nauczania stanowiq podbudowg do nauczania przedmiotow zawodowych: zajgcia praktyczne oraz technologia urzqdzen, narzgdzi i przyrzqdow. TreSci zawarte w tematach wymagajq dokladnego omowienia popartego Cwiczeniem (przewidzianym w programie) i pokazem np. filmem dydaktycznym. Ponadto naleiy w procesie nauczania potoiyc szczegolny nacisk na te tresci, ktorych opanowanie przez uczniow bgdzie konieczne. z uwagi na specyfikg zawodu Slusarz oraz wiadomosci potrzebne do wykorzystania w konkretnych sytuacjach praktycznych, w toku realizacji zajgc praktycznych. Stqd t e i szczegolnie istotne sq tematy zawarte w dzialach tematycznych: - Pomiary warsztatowe; - Podstawy materiatoznawstwa; - Trasowanie; - Podstawowe prace slusarskie; - Techniki lqczenia metali: - Mechanizmy i elementy maszyn.

W realizacji procesu nauczania nauczyciel obowiqzany jest do aktuaiizacji tresci nauczania w ramach komisji przedmiotowych oraz uszczegolowienia tresci ksztatcenia. Potrzeba takiej aktualizacji i organizacji, wynika z rozwoju techniki, technologii i organizacji, jak rowniei z aktualnych potrzeb zaktadow pracy regionu, dla ktorych szkota przygotowuje kadry. Realizacja programu nauczania tego przedmiotu powinna odbywac si? w odpowiednio wyposaionej pracowni z wykorzystaniem aktywnych metod nauczania: pokaz. dyskusja, inscenizacja, tekst przewodni, studium przypadku. laboratorium i inne. Naleiy rowniei zadbac o to, aby w maksymainym stopniu zachowana byla koreiacja z zajgciami praktycznymi oraz technologiq urzqdzen. narzgdzi i przyrzqdow. W poniiszej tabeli przedstawiono propozycjg podziat materiatu nauczania przedniiotu dla szkoly zasadniczej dla mtodzieiy na podbudowie szkoly podstawowej. Podziat godzin nauczania na realizacjg poszczegolnych tematow ma charakter orientacyjny, w zwiqzku z tym nauczyciel, moie go zmieniaC w zaleinosci od potrzeb w granicach do 30%.

Osiqgniqcia szkoine uczniow, w zakresie wyodrgbnionych celow ksztalcenia technologii ogolnej, powinny byc oceniane po kaidym dziaie programowym min. poprzez ustne i pisemne sprawdzanie poziomu umiejgtnoSci oraz ukierunkowanq obselwacjg czynnosci uczniow, podczas wykonywania zadan formutowanych przez nauczyciela. Ocenianie uczniow moie odbywac sig poprzez testy o roinych formach

zadati (wielokrotnego wyboru lub krotkiej odpowiedzi). Wymaga to wyodrqbnienia kryteriow oceniania, ktore powinny nawiqzywab do szczegolowych celow ksztaicenia wyodrebnionych w przedmiocie technoiogia ogolna.

Podzial materialu nauczania

1 qodzina tyqodniowo x 38 tvqodni = 38 ~odz in

W przypadku liceum zawodowego i szkoly policealnej zakres tresci nauczania. a co za tym idzie i wymiar czasu nauczania, powinny by6 dostosowane do przewidzianego w planach nauczania wymiaru godzin. Naleiy utrzymac w tych typach szkot realizacjq wszystkich 14 dziatow tematycznych, przy odpowiednim proporcjonalnym zmniejszeniu czasu nauczania i rezygnacji z tematow mniej istotnych dla zawodu slusarz.

Uwagi szczegolowe

SkutecznoSC nauczania przedmiotu technologia ogolna, z uwagi na roinorodnosc tematyki, w duiej mierze uzaleiniona jest od doboru metod nauczania, ktore nauczyciel zastosuje odpowiednio do celow jakie zarnierza osiqnqc. Zastosowane metody nauczania powinny: - rozwijac samodzielnosc myslenia i dziatania uczniow oraz wdraiaC do ~raktvczneao wvkorzvstania nabvtvch wiadomosci, - . . . .

aktywizowab ucznia do rozwiqzywania problemow lub zadan, wvksztatcit umieietnosC dostrzeaania istotnvch w technoloaii ziawisk . . - - .

- uczyt stosowania nabytej wiedzy w praktyce, - podnosic skutecznoSc nauczania i wychowania.

Nie bez znaczenia dla jakosci ksztalcenia ma zastosowana infrastruktura technodydaktyczna (srodki i pomoce dydaktyczne), ktora powinna nawiqzywab do rzeczywistych procesow technologicznych. W nauczaniu technologii ogolnej waine jest prowadzenie obsetwacji. Stqd tei, o prawidtowo przeprowadzonej obsetwacji decyduje dobor pomocy dydaktycznych (eksponaty). Uczniowie dokonujq obserwacji, rejestrujq spostrzeienia, wysuwajq hipotezy i usitujq je wyjasnit na podstawie posiadanych wiadomosci Zadaniem nauczyciela jest sterowanie procesem obserwacji, czuwanie nad rzeczowq poprawnosciq wypowiedzi uczniow oraz udzielanie niezbgdnych wyjasnieri.

Przy realizacji tematow zwiqzanych z procesami technologicznymi zaleca siq stosowanie filmow dydaktycznych oraz organizacje wycieczek do zakladow pracy. Wycieczka moie byc elementem wprowadzajqcym w zagadnienie, uzupetniajqcym nagromadzonqwiedze lub podsumowujqcym zdobyte wiadomosci.

Wartosciowq forma nauczania jest problemowe ujmowanie technologii. Wymaga ono od kaidego ucznia wiqkszego wysitku intelektualnego, a od wszystkich uczniow - scistego wspotdziatania w grupie.

Du iq wag? w osiqganiu zaktadanych celow ksztatcenia przypisuje siq cwiczeniom. Zaloieniem cwiczen powinno byc swiadome i samodzielne ich wykonywanie przez uczniow.

W ramach technologii ogolnej uczniowie powinni byc wdraiani do korzystania z podstawowych irodet informacji, tj, podrecznika, poradnikow, dokumentacji techniczno-ruchowej oraz czasopism technicznych.


1. Foliogramy, fazogramy, plansze: - geometria ostrza przecinaka; - geometria ostrza wiertla; - geometria ostrza noia tokarskiego; - naciecia na pilnikach; - tolerancje wymiarowe (rys i wzory); - pasowania (rodzaje); - chropowatosci powierzchni (symbole i wartosci); - Iqczniki gwintowe i sposoby zabezpieczania ich przed luzowaniem; - potqczenia rozta.czne;

- polqczenia nieroztqczne; - wykresy rozciqgania materiatow ciqgliwych i kruchych; - rodzaje tarcia.

2. Gabloty: - narzgdzia do trasowania; - przyrzqdy do trasowania; - pilniki; - gwintowniki i narzynki; - skrobaki ; - narzqdzia do obrobki maszynowej; - potqczenia nitowe; - elementy po obrobce wykanczajqcej; - elementy wykonane obr6bkqpiastyczna.; - elementy wykonane przez odlewanie; - elementy z tworzyw sztucznych; - elementy ttoczone z blachy.

3. Modele eksponaty: - suwmiarka z doktadnoSciqdo 0.1; - suwmiarka z dokladnosciqdo 0.05; - wysokosciomierz suwmiarkowy; - gtgbokoSciomierz suwmiarkowy; - szczelinomierz; - promieniomierz; - mikrometr; - liniat krawgdziowy; - Srednicowka mikrometryczna; - kqtownik; - kqtomierz uniwersalny; - model, rdzeri i forma; - wyroby kute swobodnie i matrycowo; - wyroby wykonywane operacjami tloczenia; - wyposaienie tokarki uniwersalnej; - wyposaienie frezarki uniwersalnej; - Sciernice; - roine czesci maszyn; - spreiyny i elementy sprqiyste; - polqczenia roztqczne; - osie i waiy - toiyska Slizgowe; - loiyska toczne; - przekladnie mechaniczne zgbate; - przektadnie mechaniczne ciggnowe: - przekladnie mechaniczne cierne; - mechanizmy krzywkowe; - mechanizmy diwigniowe; - elernenty hydrauliki maszyn; - elementy pneumatyki maszyn;

- stanowisko do prob rozciqgania materialu z probkami: - ptytki wzorcowe dlugosciowe; - ptytki wzorcowe kqtowe; - czujnik zegarowy; - czujnik elektroniczny; - twardosciomierz; - wzorce chropowatosci powierzchni; - sprawdziany; - probki podstawowych oiejow i smarow stalych; - probki zuiytych czqbci maszyn; - probki czqsci maszyn z roinymi postaciami uszkodzen; - probki roinych odmian korozji na metalach; - powtoki ochronne na metalach.

4. Roine: - dokumentacja prostych procesow technologicznych - zestaw PN z zakresu:

podstawowych operacji Slusarskich podstawowych pomiarow warsztatowych ' tolerancji, pasowan i chropowatoSci powierzchni ' podstawowych pojgC eksploatacji

5. Filmy: Zestaw lilmow dydaktycznych Centralnego OSrodka Filmow Dydaktycznych do

ternatow: - technologia maszyn; - podstawy budowy maszyn; - bezpieczeristwo i higiena pracy.

5. Literatura

- Blaszkowski K.: Technologia i mechanizacja odlewania (cz. 1 i 2). WSiP, Warszawa 1992.

- Boienko L.: Maszynoznawstwo dla zasadniczych szkol zawodowych. WSiP, Warszawa 1994.

- Gorecki A,, Grzegorski 2.: Slusarstwo przemyslowe i uslugowe. WSiP, Warszawa 1993. Dreh e.v cz .!I! ern . Vatc11a~3~na:islt.o Maler al) ao L:. r7eii Tcznr8( og a ogo na Zesz,! I ObR Pu~ncr., hia.<z.%,?n Sprzelj S7no:llcqo V.arsra:.a IQQ?

- Gorecki A : Technoiogia ogolna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP. Warszawa, 1991 Zlac S 0L"ojda meia z tiialel~a<oinansr.*.ct'~ WSII' V\arsza.\a 1952 R!SIL~ L Ssa.iane aa?o.%o e'chir,cLne NS P Narszana 199'

- Malinowski J.: ~asowanie i pomiaw: WSiP, Warszawa 1991. -- Podstawy eksploatacji obiektow technicznych (red. J. Figurski). MCNEMT,

Radom, 1990.

Literatura powinna byc na bieiqco aktualizowana.


W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeiilstuchacz powinien umieC: 70,-f,niowac podsravro~c n~elkoscl charak1ft)zu qce energle ele6trycznq rozroznic mater aty przeNoozqco po~pr~eholzqce polprzetiodn n . . izolacyjne, magnetyczne, konstrukcyjne oraz wskazac ich zastosowanie;

- owisac zjawisko oowstawania ~ r a d u elektrycznego; . . - rozro7n t ironla roazae prao.. e e611ycznego - zasrosonal' ~ r a n o Onma ora.\a Xrcl~lloffa do oo c le i l prosi,cn ouv.oacn

elektrycznych: - ootaczvC ir6dta pradu i rezvstow w obwodach elektrycznych prqdu statego; . . . . . . . . ~

- rozroinic podstawowe elementy obwodu elektrycznego; -- obliczyc moc i zuiytq energig na podstawie danych znamionowych

odbiornika; - wyjasnic zjawiska wystgpujqce w polu magnetycznym; - okreslic roinice migdzy prqdem statym i przemiennym; - rozroinic potqczenia odbiornikow w trojkqt i gwiazdg w obwodach prqdu

trojfazowego; - rozroinic poszczegalne rodzaje maszyn elektrycznych; - rozroinic przyrzqdy pomiarowe, ich symbole i oznaczenia; - przeprowadzit odczyty wskazari przyrzqdow pomiarowych; - wtqczyc przyrzqdy pomiarowe w obwod elektryczny; - zmierzvt: naoiecia. nateienia oradu. moc i rezvstancie: . . , . . . - - rozrd in i~ podstawowe d~ernent~ elektroniczne; - odczvtak schematv ~rostvch ukladow elektwcznvch i elektronicznvch: , . , , . . . - dokonac polaryzacji diody, tranzystora i tyrystora: - przewidziec zagroienia i skutki tych zagroieri podczas pracy urzqdzen

elektrycznych: - udzielie pierwszej pomocy przy poraieniach prqdem eiektrycznym; - zastosowac srodki ochrony przeciwporaieniowej i przeciwpoiarowej: - wykorzystac literature technicznq z uwzglgdnieniem norm, katalogow,

poradnikow w celu Uoskonalenia i aktualizacji wiedzy.

2. Material nauczania . Prqd eelktryczny - zjawisko powstawarlia prqdu elektrycznego; - irodla i rodzaje prqdu; - ogniwa i akurnulatory; - prawo Ohma; - elementy obwodu elektrycznego prqdu statego; - tqczenia irodet prqdu; - prawa Kirchhoffa;

- - praca i moc prqdu elektrycznego; - dziatanie prqdu elektrycznego na organizm ludzki

~wiczen ia : -- sprawdzanie prawa Ohma;

swrawdzanie Draw Kirchhoffa: - obliczanie pr&w i napigC wobwodach prqdu stalego: - taczenie ir6det oradu, rezvstorow. kondensatorow - budowanie obwodow

Magnetyzm i elektromagnetyzm pole magnetyczne; indukcja magnetyczna i elektromagnetyczna; obwody magnetyczne; prqd przemienny iednofazowy i troifazowy; elementy w obwodzie prqdu przemiennego; moc odbiornikow polqczonych w trojkqt i gwiazdg; zastosowanie praktyczne zjawisk magnetycznych.

- wyznaczanie nateienia wola maanetvczneao: " , " .

- wiznaczanie mocy odbibrnikow potqczonych w trojkqt i gwiazdg: - wyznaczanie indukcji wlasnej i wzajemnej.

Maszyny elektryczne prqdu statego i przemiennego - budowa i zasada dzialania prqdnicy i silnika prqdu statego; - budowa i zasada dziatania prqdnicy i silnika prqdu przemiennego; - budowa transformatora; - budowa i zasada dzialania spawarki elektrycznej; - przytqczanie odbiornikow do ukladow trojfazowych.

~wiczen ia : - pomiar rezystancii izolacii stoiana silnika i transformatora: . . - tqczenie uk+ad6w.tr6jfazowych w gwiazde i trojkqt; - udzielanie pierwszej pomocy przy poraieniach prqdem elektrycznym.

0 Podstawy miernictwa elektrycznego - podzial przyrzqdtw pomiarowych; - sytnbole i oznaczenia przyrzqd6w pomiarowych; - kryteria doboru miernikow elektrycznych; - pomiar napigcia, natgienia prqdu, mocy i rezystancji; - pomiar wielkoSci nieelektrycznych metodq elektrycznq

~wiczen ia : -- dokonywanie odczytow wskazan przyrzqdow pomiarowych oraz wlqczanie

ich w obwod elektryczny; - dokonywanie pomiaru napiqcia, nateienia prqdu, mocy i rezystancji.

Elektronika przemystowa zjawisko potprzewodnictwa. polprzewodniki; prqd elektryczny w poiprzewodnikach; budowa i zasada dzialania diody, tranzystora. tyrystora i ich wlasciwosci, symbole graficzne, zastosowanie; uklady prostownicze; uklady scalone, mikroprocesory; uklady elektroniczne w maszynach i urzgdzeniach mechanicznych.

Cwiczenia: - budowanie ukladu prostownika na diodach polprzewodnikowych wg

schematu ideowego; - budowanie uktadow wzmacniajqcych wg schematu ideowego; - wyznaczanie charakterystyk roboczych diody, tranzystora i tyrystora.

3. Uwagi o realizacji Uwagi ogolne

Nauczanie przedmiotu "Eiementy elektrotechniki i elektroniki" naleiy ograniczyc do zagadnieh podstawowych i wyksztatcic u ucznia te umiejgtnosci, ktore sq niezbgdne w jego dziatalnosci zawodowej. Absolwent powinien poznac zasady bezpiecznej obslugi urzqdzen i instalacji elektrycznych, z ktorymi zetknie sig w czasie wykonywania zawodu. Bezpieczna i sprawna obsluga urzqdzen i instaiacji moie byc zapewniona wowczas, gdy obslugujqcy posiada podstawowe wiadomosci z zakresu ich budowy i zasady dzialania.

Program nauczania tego przedmiotu naieiy realizowac za pomocq opisu, wyjasnienia, wykiadow poiqczonych 2 pokazami i cwiczeniami. Naleiy zwrocic uwage na realizacjg tresci nauczania z zastosowaniem zasady poglqdowosci. Zaproponowane tresci ksztatcenia mogq by6 realizowane w formie pokazow w trakcie prowadzenia zajgC teoretycznych.

Osiqgniecie zadowalajqcych efektow nauczania i prawidtowej reaiizacji tematow z zakresu eiektrotechniki i eiektroniki przemystowej jest moiliwe dzigki stosowaniu na zajgciach odpowiednich pomocy dydaktycznych w formie: piansz, schematow i modeli.

Sprawdzanie osiqgnigc szkolnych uczniow w zakresie wyodrgbnionych cel6w ksztatcenia elementow elektrotechniki i elektroniki powinno odbywac sig na poszczegolnych etapach ksztatcenia min. poprzez ustne sprawdzanie poziomu umiejgtnosci oraz poprzez pisemne zadania testowe o roinych formach. Mogq to byc np. zadania krotkiej odpowiedzi lub zadania wyboru wielokrotnego. Pomiar przy pomocy testu powiriien uwidocznit dostrreganie zwiqzkow i wspotzaleinosci poszczegolnych tresci nauczania przez ucznia oraz krytycznego i selektywnego podejkcia do zawartych informacji w przedmiocie nauczania. Zadania testowe oraz ocena oowinnv dostarczvc uczniowi informacii o jego postepach w osiqganiu celow . . i umoiljwit roipoznanie Lkorygowanie swoichbtgdow. W ooniiszei tabeli orzedstawiono orooozvcie oodzial materialu nauczania orzedmiotu . .. . dla'szkoiy iasadnidzej (dla mtodzieiyj na podbudowie szkoly podstawowej:

Podzial godzin nauczania na realizacjg poszczegolnych tematow ma charakter orientacyjny. w zwiqzku z tym nauczyciel, moie go zmieniac w zaleinosci od potrzeb w granicach do 30%.


We wszystkich typach szkol dla doroslych przedmiot jest realizowany w wymiarze jednej godziny tygodniowo w calym cyklu ksztabenia. Dlatego naleiy zmniejszyt zakres przekazywanych tresci nauczania, szczegolnie w tematach: -- magnetyzm i elektromagnetyzm; - maszyny elektryczne prqdu statego i przemiennego; - podstawy miernictwa elektrycznego. Temat ,,Prqd eeiktryczny", ze wzglgdu na wainost poruszanych w nim zagadnien powinien bvC realizowanv w miare moiliwosci w catosci. Rowniei tresci z dziedziny ~rzemyslowego~ zastosowinia elektroniki majq wplyw na wyrobienie ~og ladu o znaczeniu elektroniki w oracv maszvn i urzadzeri. Dlateso wvmienionvm . - . . . zagadnieniom naleiy poswigcic jak najwigcej czasu.

Uwagi szczegolowe

W trakcie reaiizacji zagadnieri z dziedziny prqdu elektrycznego nalety zwrocic uwage na prqd jako podstawowy nosnik energii w elektrotechnice i elektronice. Rozszerzenia wiadomosci wymagajq te zagadnienia, ktore bedq przydatne w zakresie niezbgdnym slusarzowi przy obsludze maszyn i urzqdzeri mechanicznych, z kWrymi sig zetknie podczas pracy zawodowej. WyjasniC dokladnie wlasciwoSci prqdu elektrycznego, ze szczegolnym zwroceniem uwagi na oddzialywanie na organizm ludzki i zwiqzane z tym zasady bezpieczehstwa.

Temat ,,Magnetyzm i elektromagnetyzm" powinien stanowic podbudowe pod tresci zawarte w nastgpnych tematach. Uczniowie powinni poznat wlasciwosci fizyczne pola magnetycznego oraz podstawowe zjawiska w nim wystgpujqce.

Podczas omawiania maszyn elektrycznych naleiy wykorzystat wiadomosci zindukcji magnetycznej i elektromagnetycznej. Omawiajqc budowg silnikow elektrycznych i prqdnic oraz zasade ich dziatania, naleiy podkreslic te zagadnienia

eksploatacyjne, ktore rnajq decydujqcy wplyw na bezpieczeristwo uiytkownika. Zagadnienia dotyczqce transformatora i prqdu trojfazowego potraktowac bardzo ogolnie, ilustrujqc jedynie zawarte w nich tresci. Dla zilustrowania zagadnienia naleiy stosowac modele pola wirujqcego, tablice graficzne oraz modele rzeczywiste.

Podczas omawiania rniernikbw (zasady dzialania) naleiy nawiqzaC do tematyki magnetyzmu i eiektromagnetyzmu. Ogolnie sklasyfikowac przyrzqdy pomiarowe (symbolika, oznakowanie) i podac przyktady ich stosowania wmaszynach i urzqdzeniach. Pomiary ograniczyt do podstawowych: napigcia, natgienia, mocy i rezystancji. Doktadnie wyjasnic zjawisko termoelektryczne i fotoelektryczne, podajqc przyktady ich wystgpowania oraz stosowania do pomiarow wielkosci nieelektrycznych.

Opanowanie wiadomosci z zakresu polprzewodnictwa stwarza duie trudnosci. Z tego t e i wzglgdu naleiy podawac je poprzez pokaz elementow i uktadow elektronicznych oraz demonstrowanie rbinych urzqdzeri elektronicznych. Realizujqc temat z zakresu uktadow prostownikowych, wskazana bylaby obserwacja ich dzialania na oscyloskopie, utatwiajqca porbwnanie tych ukladow. Podajqc przyktady zastosowania praktycznego ukladow elektronicznych, naleiy podkreSliC te zalety, ktore decvduia o ich ~owszechnvm stosowaniu w maszvnach i urzqdzeniach. ~rzedsta~ien';e' typowydh ukladbi elektronicznych powinno p rzyb l i i y~ uczniom nowoczesnq technikg, z ktorqzetknqsig podczas wykonywania zawodu.


1. Zestaw elementow elektrycznych i elektronicznych 2. Materialy dydaktyczne ilustrujqce: - zasady szeregowego i rownoleglego polqczenia rezystorow, - zasadg dziatania indukcji magnetycznej i elektromagnetycznej, - zasady tqczenia odbiornikow w trojkqt i gwiazdg, - zasadg dziatania maszyn elektrycznych (silnikow, prqdnic, transformatorow) - rodzaje przyrzqdow pomiarowych, - zasadg dzialania diody, tranzystora i tyrystora, -- uktady wzmacniaczy tranzystorowych.

5. Literatura

- Polskie Normy, - katalogi i instrukcje obstugi,

Polecane podrgczniki dla uczniow i nauczycieli: e Kurdziel R.: Podstawy elektrotechniki dla ZSZ. Cz.1 i I1 WSiP 1994

Stattler H.: Elektrotechnika w zafysie. WSiP 1991 Marusak A,: Umjdzenia elektroniki. WSiP 1994. . Jabloriski W.: Elektrotechnika WSiP 1990. Rusek A : Podstawy elektroniki. Cz.1 i 11. WSiP 1989.

Literatura powinna byc na bieiqco aktualizowana

1. Szczegotowe cele ksztakenia:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeliistuchacz powinien umiec: opisac, potqczyc i uruchomit elementy systemu komputerowego (kornputery PC oraz wspotpracujqce urzqdzenia zewngtrzne: drukarki, fax, modem itp.); wyjaSnic podstawowe polecenia i komendy systemu operacyjnego (np. MS DOS) oraz wykorzystat naktadkqsystemowq; scharakteryzowat Srodowisko Windows; uruchomic i zastosowat wybrane apiikacje Windows; zainstalowat i wykorzysta6 typowe oprogramowanie uiytkowe i narzgdziowe, wspornagajqce prace projektowe, biurowe, produkcyjne, warsztatowe itp.; wykonac prosty, komputerowy sktad tekstu oraz skorzystat z baz danych; wykorzystac sprzgt komputerowy (hardware) i oprogramowanie (software) wspomagajqce proces nauczania zgodnie z wymogami bezpieczenstwa danych i procesow przetwarzania inforrnacji, w tyrn z wymaganiami BHP i pp0i.p.: postuiyc siq dokumentacjq i komputerowq literaturq fachowq.

2. Materiat nauczania:

Klasa I1

Urzqdzenia techniki komputerowej podstawy przetwarzania danych; architektura komputera; elementy systemu komputerowego ; urzqdzenia wejscia (klawiatura, mysz, skaner, joystick itd.); urzqdzenia wyjscia-wyjscie (stacje dyskow, stacje dyskow sztywnych); pamigci zewngtrzne: dyskowe. CD ROM; Komunikacja komputera z ~irzqdzeniami zewnetrznymi (modemy, poczta elektroniczna): ztqcza telekomunikacyjne (interfejsy); podstawowa diagnostyka komputera; zasady uiytkowania klawiatury, monitora, zasilaczy, dyskow, dyskietek, drukarek; przygotowanie systemu komputerowego do pracy z uwzglednieniem wymogow ergonomii i bezpieczenstwa pracy; sprzet multimedialny; podstawowe wiadomosci o sieciach iokalnych;

~wiczen ia : - przygotowanie systemu komputerowego do pracy:

* polqczenie jednostki centrainej komputera PC z urzqdzeniami zewnqtrznymi monitor, klawiatura, mysz, drukarka),

* uruchomienie (wlqczen) systemu. - obsluga klawiatury komputera systemem dziesieciopalcowym.

Systemy operacyjne - charakterystyka oprogramowania komputera; - korzystanie z systemu operacyjnego MS DOS: - podstawowe polecenia systemu operacyjnego (zewngtrzne i wewnetrzne); - inicjowanie systemu i wpisywanie rozkazow; - przerywanie dzialania programow i powrot do systemu operacyjnego; - kopiowanie dyskietek i zbiorow; - tworzenie i usuwanie plikow i katalogow: - ochrona plik6w przed utratq, archiwizacja zbiorow; - ochrona antywirusowa;

! - programy nakladkowe dzialajqce w systemie operacyjnym; - Srodowiska graficzne MS Windows.

~wiczen ia : - inicjowanie systemu operacyjnego; - kopiowanie i formatowanie dyskietek; - wykonywanie poleceri zarzqdzajqcych plikami; - wykonywanie polecen dotyczqcych organizacji katalogow;

I - archiwizowanie plikow; - uruchamianie i poslugiwanie sie programem nakladkowym (np. Norton

Commander); - uruchamianie Windows, podstawowa obsluga menadzera plikow, wydrukow,

1 panelu sterowania, aplikacji i akcesoriow; I - poslugiwanie sie i praca z myszq.

Pods taw edvcii tekstu . . . - uruchamianie wybranego edytora tekstu na podstawie instrukcji obslugi; - ustalenie wzorca tworzenia dokumentu: - wprowadzenie tekstu za pomocq edytora; - wykonywanie operacji blokowych; - podstawy edycji i wprowadzanie grafiki do tekstu; - weryfikowanie pisowni; - formatowanie dokumentu oraz zasady drukowania

~wiczen ia : - uruchomienie wybranego edytora tekstu, redagowan~e tekstu, edvcia

przygotowanego tekstu, uruchomienie drukarki i wydrik tekstu; korekta i formatowanie przvqotowanvch zbiorow tekstowvch:

- sklad tekstu systemem bzikiieciopaicowym.

Klasa 111

Wprowadzenie do oprogramowania uiytkowego - podzial i rodzaje oprogramowania; - arkusz kalkulacyjny: uruchomienie, zasada dzialania, zasada tworzenia

arkusza, wprowadzenie danych do arkusza, drukowanie oraz zapis arkusza na dysku;

- baza danych: podstawowe funkcje, zasady tworzenia baz danych, podstawowe operacje obslugi baz danych, tworzenie prostej bazy danych, drukowanie bazy;

- oprogramowanie CAD do komputerowego wspomagania projektowania: urzqdzenia i oprogramowanie wspomagajqce kreslenie;

- podstawowa obsluga edytorow graficznych i tysunku technicznego (ERT); - oprogramowanie uiytkowe: obsluga magazynu, programy finansowo-ksiggowe

i inne (wg, uznania nauczyciela i oczekiwan uczniow); - dydaktyczne programy komputerowe wspomagajqce realizacjq przedmiotow

ogolnoksztatcqcych i zawodowych.

instalacja, uruchamianie i podstawowa obsluga wybranego programu w zakresie tworzenia dokumentacii technicznei:

- tworzenie podstawowych figur geomettycznych; - rqczne szkicowanie, tworzenie i wypelnianie tekstu do rysunku, wydruk na

ploterze; - poslugiwanie siq arkuszem kalkulacyjnym i bazqdanych; - dydaktyczne programy komputerowe - prezentacja moiliwosci wykorzystania

w zawodzie Slusarz

3. Uwagi o realizacji:

Przedmiot "techniki komputerowe" realizowany w szkole zawodowej, powinien umoiliwia6 uczniom (stuchaczom) opanowanie metod i narzgdzi wspolczesnej techniki informatycznej. Technika komputerowa w coraz wiqkszym stopniu wywiera wplyw na sferq produkcji i procesy technologiczne, ustugi, jak rowniei na formy organizacji iycia spotecznego.

Wprowadzenie kornputerow do szkoly, wykorzystanie ich jako narzgdzi dydaktycznych i zwiqzana z tym modernizacja metod nauczania pozwala na osiaganie korzystniejszych rezultat6w pracy dydaktyczno-wychowawczej.

Ksztalcenie informatyczne w zawodzie Slusarz, jak i innych zawodach robotniczych, powinno byc glownie ukierunkowane na poznanie przez uczqcego sig praktycznych zastosowan komputerow oraz poslugiwania si* nimi w charakterze narzgdzi wykorzystywanych w przysztej pracy zawodowej.

W realizacji przedmiotu naleiy zwrocic szczegolnq uwagg na ksztattowanie umiejgtnosci praktycznych. Dlatego t e i podstawowq metodq realizacji tresci ksztalcenia powinny by6 twiczenia praktyczne (treningi) wykonywane w pracowni informatycznej wyposaionej zgodnie z wymaganiami programu.

W odroinieniu od innych przedmiotow zawodowych realizowanych w formie cwiczen, pracownia nauczania "techniki komputerowej" wymaga innej organizacji zajgc: - zaiecia wowinnv odbvwac sie w aru~ach 8-16 osobowvch . . , , . " . - wyposazenie pracowni powinno zapewniC moiliwoSC samodzielnej pracy

uczniow z komouterem iieden komwuter maksvmalnie na dwoch uczniow) czeSc praktyczna zajgC icwiczeniej powinna b;C poprzedzona teoretyczn'ym zilustrowanym pokazem przez nauczyciela (najiepiej na panelu prezentacyjnym), stosownie do potrzeb wynikajqcych z materiatu nauczania realizatoramizajgc powinni bye nauczyciele z przygotowaniem informatvcznvm, . .

- zajqcia mogqodbywac sig na podstawie przygotowanych wczesniej przez nauczvciela cwiczeri wspolnvch dla catei aruDv, a nastepnie indvwidualnvch . . . - . . dla kaidego ucznia,

- poszczea6lne bloki treSci ksztatcenia powinnv bvc uwienczone samodzielnvm . . ;ozwiqiwaniem problemu wybranego przez ucznia lub przydzielonego priez nauczvciela. tak bv moina bvto ocenit stoclieri osiaaania zaktadanvch celow - ksztatcenia Poniewai szkoiv obecnie dvswonuia zroinicowanvm sorzetem komwuterowvm , . .. , . .

oraz roinorodnym oprogramowaniem, dlatego t e i w programie nauczania nie wyspecyfikowano konkretnych nazw sprzgtu i oprogramowania, sugerujqc jedynie przyklady zalecanych. Powinny one by6 dobrane przez nauczyciela, stosownie do jut posiadanego wyposaienia. Podobnie rzecz sig ma z czasem przeznaczonym na realizacje poszczegolnych blokow tresci ksztatcenia ktory elastycznie powinien byc dobierany przez nauczyciela, stosownie do potrzeb stuchaczy.

W programie przedmiotu przewiduje sig cztery bloki tresci ksztalcenia: 1 - Urzqdzenia techniki komputerowej. 2 - Systemy operacyjne. 3 - Podstawy edycji tekstu. 4 - Wprowadzenie do oprogramowania uiytkowego.

W przypadku liceum zawodowego i szkoiy policealnej bloki tresci od 1-3 naleiy traktowat jako przypomnienie wczeSniej nabytych umiejgtnosci, ograniczajqc czas realizacji do niezbgdnego minimum. Dlatego t e i naleiy wigkszosC przeznaczonego w pianie nauczania czasu przeznaczyc na realizacjg bloku - Wprowadzenie do oprogramowania uiytkowego.

W poniiszej tabeli przedstawiono propozycjg podzial materiatii nauczania przedmiotu dla szkoiy zasadniczej (dla rntodzieiy) na podbudowie szkoiy podstawowej. Podzial godzin nauczania na realizacje poszczegolnych tematow ma charakter orientacyjny, w zwiqzku z tym nauczyciel, moie go zmieniac w zaleinosci od potrzeb w granicach do 30%.


Klasa Ii 1 qodzina tvaodniowo x 38 t~aodni = 38 uodzin

LP.

1 sodzinva tyaodniowo x 36 tvaodni = 36 aodzin

4. Podstawowe Srodki dydaktyczne:

Dzialy tematyczne

1. Sprzet komputerowy:

Orientacyjna liczba godzin

SlanO.~lSKO konipAlerone tnax dnoch ucin.ov. prz, jcari{n'# nomoJlerze o poas1avto.~,ch paranictrach ,In niina n/cn IdfX 486 DX 0 MB RAM l10n powyiej 200 MB, stacje CD ROM,

- drukarki: igtowe, atramentowe, laserowe. pioter, - dyskietki 3.5 (cwiczeniowe) dla kazdego ucznia.

2. Oprogramowanie: - licencjonowane wersje oprogramowania narzgdziowego i uiytkowego na

wszystkie stanowiska, - instrukcje obslugi do stosowanego oprogramowania.

5. Literatura

Zydorowicz T.: Microsoff DOS. PLJ, Warszawa 1992. Simpson A,: DOS 6.0. Komputerowa Oficyna Wydawnicza HELP. Warszawa 1993. Fioiys M.: Norton Commander od A do Z. Oficyna Wydawnicza READ ME. Warszawa 1993. Kaleta M.: Windows 3.1. PLJ Warszawa 1992. Pikon A,: Auto Cad. PLJ, Warszawa 1991 Balana A.: P-CAD. PLJ, Warszawa 1991 Sikorski W.: Bazy danych dla poczqtkujqcych. MIKOM, Warszawa 1992. Sikorski W.: Slownik terminow i komunikatow komputerowych. MIKOM, Warszawa 1992.

Czasopisma: PC Kurier, ENTER. PC World, PC Magazine, Komputer. lnstrukcje obslugi programow komputerowych.

i Uwaga: Brak jest jednego podrgcznika, ktoiy obejmowalby catosC, treSci ksztatcenia. Wskazane jest wykorzystanie pozycji iiteraturowych polecanych przez nauczycieia z bogatego zestawu komputerowych pozycji wystgpujqcych na dynamicznie rozwijajqcym sig rynku ksiqzek komputerowych.

,

1. Szczegolowe cele ksztalcenia:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeti/stuchacz powinien umiec: - okreSliC cechy charakterystyczne demontatu, montaiu, naprawy, - odczytaC dokumentacjg procesow technologicznych obrobkowych, montatowych

i naprawczych, - okreslit budowg i przeznaczenie oraz rodzaj i zakres obrobki Slusarskiej przy

wykonywaniu i naprawach uniwersalnych narzgdzi skrawajqcych jednolitych i sktadowych,

- okreSliC budowg i przeznaczenie oraz rodzaj i zakres obrobki Slusarskiej przy wykonywaniu i naprawach narzgdzi i przyrzqdow do obrobki plastycznej,

- okreSliC budowg i przeznaczenie oraz rodzaj i zakres obrobki Slusarskiej przy wykonywaniu i naprawach przyrzqdow do przetworstwa tworzyw sztucznych,

- okreslic budowg i przeznaczenie oraz rodzaj i zakres obrobki Slusarskiej przy wykonywaniu i naprawach przyrzqdow i uchwytow do obrobki skrawaniem,

- okreslic budowg i przeznaczenie oraz rodzaj i zakres obrobki Slusarskiej przy wykonywaniu i naprawach przyrzqdow i uchwytow do spawania i zgrzewania,

- okreSliC przeznaczenie, zasadg dziatania, wyrotnic elementy skladowe oraz okreSliC zakres obrobki rgcznej przy montatu i naprawach.

- scharakteryzowac budowg i zasadg dziatania zespotow mechanicznych wozkow transportowych, okreSliC zakres obrobki rgcznej przy montaiu, naprawach regulacji i konserwacji tych zespotow,

- scharakteryzowac budowe przenoSnik6w transportowych, okreslic zakres i rodzaj operacji Slusarskich przy naprawach regulacji i konse~wacji przenosnikow transportowych typowych ich zespotow i pojedynczych czgsci przenosnikow,

- scharakteryzowaC elementy skladowe i przeznaczenie instalacji wodociqgowo- kanaiizacyjnej, okreSiiC zakres i rodzaj operacji Siusarskich przy montaiu i naprawach instaiacji typowych,

- okreslit przeznaczenie. zasadg dziatania, wyroiniac elementy skladowe instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnel. scharakteryzowac operacje Slusarskie wystgpujqce przy montatu naprawach i regulacji typowych instalacji weniylacyjno- kanalizacyjnych,

- okreSliC budowg, przeznaczenie i zasadg dziatania instalacji centralnego ogrzewania,

- scharakteryzowab sposoby przeprowadzania napraw elementow i zespotow mechanicznych sprzgtu powszechnego uiytku,

- wyjaSnic metody i sposoby kontroli wykonywania operacji Slusarskich, obrobkowych, montaiowych i naprawczych,

- scharakteryzowac warunki bezpiecznej pracy, ppoi. i ochrony Srodowiska naturalnego, przy wykonywaniu i naprawach pojedynczych czgSci, zespotow i mechanizmow: narzgdzi, uchwytow, wozkow transportowych, przenosnikow instalacji oraz sprzgtu powszechnego uiytku.

2. Ma te r ia l nauczania:

Klasa 11

. Zasady naprawy obiektow technicznych - technologia demontaiu; - weryfikacja czgsci; - naprawa i wymiana elementow; - operacje montaiowe wstgpne; - operacje montatowe pomocnicze;

I - operacje wlasciwego montaiu: - operacje montaiowe kontrolne; - operacje montaiowe kolicowe; - schematy montaiu; - proces technologiczny montaiu, - proces technologiczny napraw.

~wiczenia: i - analizowanie schematu montaiu;

- analizowanie procesu technologicznego montaiu; - analizowanie procesu technologicznego napraw.

. Narzqdzia skrawajqce ! - budowa typowych narzedzi skrawajqcych;

- operacje slusarskie przy wykonywaniu i naprawach narzgdzi skrawajqcych jednolitych;

- operacje slusarskie przy wykonywaniu i naprawach narzgdzi skrawajqcych skladanych.

~wiczen ia : - rozpoznawanie narzqdzi skrawajqcych, okreslanie operacji wykonywanych

przez Slusarzy przy wykonywaniu okreSlonych narzgdzi.

. Przyrzqdy i uchwyty do obrobki skrawaniem - klasyfikacja przyrzqdow i i uchwytow; - budowa i zasada dzialania typowych przyrzqdow i uchwytow; - operacje Slusarskie przy wykonywaniu i naprawach przyrzqdow i uchwytow

stosowanych w obrobce skrawaniem.

Cwiczenia: - analiza budowy i dzialania uchwytbw i przyrzqdow; - sporzqdzanie planu naprawy (montaiu) typowych przyrzqdow i uchwytbw.

Klasa 111

. Narzqdzia i przyrzqdy do obrobki plastycznej tloczeniem - podziat i budowa tlocznikow; - podziat i budowa wykrojnikow; - operacje Siusarskie przy wykonywaniu i naprawach ttocznikow i wykrojnikow

Cwiczenia: - anaiiza budowy t+ocznikow; - analiza budowy wykrojnikow; - sporzqdzanie pianu montaiu (naprawy) wykrojnikow i ttocznikow

. Przyrzqdy do przetw6rstwa iworzyw sztucznych - podzial przyrzqdow do przetworstwa tworzyw sztucznych; - budowa i dzialanie przyrzqdow do przetw6rstwa tworzyw sztucznych ter-

moplastycznych; - udowa i dziatanie typowych przyrzqdow do przetworstwa tworzyw

sztucznych termoutwardzalnych i chemoutwardzainych; - operacje Slusarskie przy wykonywaniu i naprawach przyrzqdow do

przetworstwa tworzyw sztucznych.

~wiczen ia : - analiza rysunkow i schematow dziatania przyrzqdow do przetworstwa

tworzyw sztucznych; - sporzqdzanie schematow montaiu przyrzqdow.

. Przyrzqdy i uchwyty do spawania i zgrzewania - budowa typowych przyrzqdow i uchwytow do spawania i zgrzewania; - operacje Slusarskie przy wykonywaniu i naprawach przyrzqdow i uchwytow

do spawania i zgrzewania;

Cwiczenia: - anaiiza rysunkow i schematow dzialania przyrzqdow i uchwytow do spawania

i zgrzewania: - rozpoznawanie i okreslanie budowy przyrzqdow i uchwytow do spawania i

zgrzewania.

. lnstalacje wodociqgowo-kanalizacyjne - schemat i budowa prostego uktadu instalacji wodociqgowo-kanalizacyjnej; - podstawowe elementy i urzqdzenia armatury wodociqgowo-kanaiizacyjnej; - typowe niedomagania i awarie instalacji wodociqgowo-kanalizacyjnej; - operacje Slusarskie przy montaiu i naprawach instalacji wodociqgowo-ka-

nalizacyjnej; - zabezpieczanie instalacji przed korozjq.

- cz,lan e s~ticrnaroh nsla act ;.cdocago.>e. na,ia zac,ne - rozooznanan e odres a 1 e przeznaczcr a e emenlof. arlnal-r) noooc 3-

lnstalacje wentylacyjno-klimatyzacyjne - schemat i budowa instalacji; - przeznaczenie, budowa i zasady dziatania podstawowych urzqdzen i ele-

mentow; - typowe usterki instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej; - operacje Slusarskie przy montatu, naprawach i regulacji instalacji wentyla-

cyjno-klimatyzacyjnej.

~wiczen ia : - czytanie schematow instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnych; - rozpoznawanie, okreslanie budowy i przeznaczenia urzqdzen i elementow

instalacji wentylacyjno-kanalizacyjnej.

. lnstalacje centralnego ogrzewania - zasada dzialania urzqdzen centralnego ogrzewania; - elementy skladowe i schemat instalacji centralnego ogrzewania; - typowe uszkodzenia instalacji centralnego ogrzewania: - operacje slusarskie i konserwacyjne przy montaiu i naprawach instalacji

centralnego ogrzewania.

~wiczen ia : - czytanie schematow instalacji centralnego ogrzewania; - rozpoznawanie i okreslanie przeznaczenia elementow i urzqdzeri armatury

centralnego ogrzewania.

Sprzgt powszechnego u iy tku - budowa i zasada dziatania zespotow mechanicznych sprzgtu gospodarstwa

domowego (np.: robotow, pralek, itp.); - naprawa, reguiacja i konserwacja sprzgtu gospodarstwa domowego; - budowa i zasady dziatania zespotow mechanicznych sprzgtu sportowego

rekreacyjnego; - naprawa, regulacja i konsenvacja elementow, zespolow mechanicznych

sprzetu sportowego i rekreacyjnego.

~wiczen ia : - czytanie schematow dziatania okreslonego sprzgtu gospodarstwa domowego; - rozpoznawanie uszkodzen i niedomagari sprzgtu gospodarstwa domowego,

okreslanie sposobu i zakresu napraw uszkodzonego sprzgtu.

. Zajecia specjalizacyjne w zakresie urzqdzen i instalacji - budowa zespotow mechanicznych w6zka transportowego; - technologia napraw regulacji i konserwacji zespotow mechanicznych typowych

wozkow transportowych, naprawy i dorabianie pojedynczych elementow; - budowa przenosnika transportowego; - technologia naprawy regulacji i konserwacji przenosnikow transportowych

typowych ich zespotow i pojedynczych czgsci; - technologia montaiu i naprawy instalacji wodociqgowej domku

jednorodzinnego; - technologia montaiu i naprawy instalacji kanalizacyjnej budynku

jednorodzinnego dwukondygnacyjnego potqczonego z instalacjq kanalizacyjnq zbiorczq;

- technologia montaiu naprawy i reguiacji instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej pomieszczen produkcyjnych i nieprodukcyjnych;

- technologia montaiu naprawy i regulacji instalacji centralnego ogrzewania domu jednorodzinnego.

~wiczen ia : - analiza dokumentacji techniczno-ruchowej wozkow transportowych: - sporzqdzanie uproszczonych procesow technologicznych naprawy

pojedynczych czgsci i zespotow mechanicznych wozkow transportowych; - analiza budowy i zasady dzialania przenosnika transportowego i jego zespolow mechanicznych;

- sporzqdzenie uproszczonego procesu technoiogicznego naprawy instalacji wodociqgowo-kanalizacyjnej;

- sporzqdzanie schematu montaiu instalacji wodociqgowo-kanaiizacyjnej na podstawie schematu instalacji;

- sporzqdzanie schematu montaiu instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej na podstawie schematu instalacji;

- sporzqdzanie schematu montaiu instalacji ccntralnego ogrzewania na podstawie schematu instalacji.

3. Uwagi o realizacji:

Nauczanie przedmiotu "Technologia urzqdzeti. narzgdzi i przyrzqdow" powinno odbywac sig w pracowni przedmiotowej, wyposaionej w niezbgdne srodki dydaktyczne.

Zalecane metody nauczania to dyskusja, pokaz i Cwiczenie. Przy realizacji materialu nauczania przedmiotu musi wystgpowac korelacja z zajqciami praktycznymi i technologiq ogoinq. Wskazanym jest stosowac w procesie ksztatcenia technike komputerowq i technikg video, szczegolnie w przypadkach, gdy przedstawienie zjawisk i procesow w warunkach naturalnych jest niemoiliwe. W zaleinosci od wymogow pracodawcow i zmieniajqcej sig technologii produkcji, tresci ksztatcenia powinny ulegaC modyfikacji poprzez zmianq zakresu wybranych tematbw lub wprowadzenie nowych tematow np, dotyczqcych narzgdzi do obrobki

I 1 ' ~ a s x l ) naprat., oo,eniLn tccnr crt.,ch

I i harz~oz a snra:.a acc 25

elektroerozyjnej, narzgdzi pomiarowych, matryc do kucia, narzgdzi zespotowych oraz narzgdzi do pracy na centrach obrobkowych itp.

W ramach przedmiotu, w koricowym etapie realizacji. rozpoczyna sig specjalizacja w zakresie ,,urzqdzen i instalacji". Stanowi ona rozszerzenie i pogtgbienie blokow tematycznych: - instalacje wodociqgowo-kanalizacyjne, - instalacje wentylacyjno-klimatyzacyjne, - instalacje centralnego ogrzewania.

Nadrzgdnym celem tego przedmiotu jest wyksztatcenie u uczniow umiejgtnosci teoretycznych z zakresu technologii napraw i montaiu oraz regulacji typowych narzgdzi skrawajqcych, przyrzqdow, uchwytow urzqdzen i instalacji oraz sprzgtu powszechnego uiytku. Przy realizacji poszczeg6lnych tematow nalety szczegolnie eksponowaC tre6ci zwiqzane z jakosciq wykonywanej pracy, ochronq srodowiska naturalnego, wymogami bhp i ppoi.

lstotne znaczenie w realizacji przedmiotu ma zachowanie korelacji wewnqtrzprzedmiotowe pomigdzy poszczegolnymi blokami tresci ksztatcenia. Korelacja wewna.trzprzedmiotowa warunkuje optymalne wykorzystanie czasu przeznaczonego na realizacjg przedmiotu oraz petne zrozumienie treSci ksztatcenia.

W tabeli 1 przedstawiono propozycjg podziatu czasu przeznaczonego na realizacjg tego przedmiotu, ktora uwzglgdnia korelacjg z zajgciami praktycznymi, co jest szczegolnie istotne przy nabywaniu przez uczniow umiej~tnosci teoretycznych i praktycznych w tym zawodzie.

W poniiszej tabeli przedstawiono propozycjg podziat materiatu nauczania przedmiotu dla szkoly zasadniczej (dla mtodzieiy) na podbudowie szkoly podstawowej Podziat godzin nauczania na realizacjg poszczegolnych tematow ma charakter orientacyjny, w zwiqzku z tym nauczyciel, moie go zmieniac w zaleinosci od potrzeb w granicach do 30%.


Dzialy tematyczne

----.- Klasa II 2 godziny tygodniowo x 38 tygodni = 76 godzin F--

/ /4,5 godziny tygodniowo x 36 tygodni = 162 godziny I I

Onentacyjna liczba godzin

. . . . .. . . . 3

1;; . . . . . . ~ . . ..................... ........................................................................................ 1 .................................. 4 Narzgdzia I przyrzqdy do obrobki plastyczne] ttoczentem 20 . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . , . , , . . . . . . . . , . , , . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , , . . . . . . , . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . , . . Przyrzqdy i uchwyty do obrobki skrawaniem

Razem: Klasa Ill

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 76

kresie urzqdzeh i instalacji

Razem: / 162 Ogotem: / 238

W przypadku szkoly zasadniczej dla doroslych godziny przeznaczone na realizacjg przedmiotu, podzielit na poszczegolne dzialy tematyczne proporcjonalnie, wedtug uktadu godzin szkoly dla mlodzieiy. W liceum zawodowym i szkole policealnej, przy ostatecznym podziale, uwzglednit tematykg praktyki zawodowej.

Realizujqc poosczeg6lne tematy naleiy szczegolnie akcentowat te tresci ksztatcenia, kt6re majq istotny wplyw na wyksztatcenie umiejgtnosci praktycznych bezposrednio przydatnych w pracy zawodowej. Bedq to tresci dotyczqce technologii napraw okreslonych narzgdzi, uchwytow, urzqdzen i instalacji.

W ramach zaplanowanego systemu oceniania naleiy przeprowadzik diagnozg, czy uczniowie potrafiq skorzystak w zadaniach praktycznych z umiejetnosci teoretycznych i wiedzy przekazywanej na lekcjach tego przedmiotu. Do oceny wskazanvm iest stosowat testv sktadaiace sie z wvtan otwartvch i z wvtan tak , , . . . , , . , sformutowanych na kt6re jest moiliwe od 1 do kilku (2-4) poprawnych odpowiedzi wrzedstawionvch do wvboru uczniowi. Szczeaolnie zalecane sa swrawdzianv testowe " . . podsumowujqce, na zakonczenie poszczegolnych tematow (blokow tresci ksztatcenia).

4. Podstawowe Srodki dydaktyczne

1. Tablice poglqdowe, rysunki, schematy:l - schematy montaiu; - procesy technologiczne montaiu: - schematy typowych mechanizmow; - narzgdzia skrawajqce (dla kaidego narzgdzia oddzielna tablica poglqdowa i

oddzielny rysunek); - przyrzqdy do obrobki plastycznej (rysunki zestawieniowe i rysunki elementow

sktadowych); - przyrzqdy do przetworstwa tworzyw sztucznych (rysunki zestawieniowe i rysunki

elementow skladowych);

'8rog;l b y f wykonnne w postnei plassz, ihlb rapirbw ikan~pulcro~vyel! (dyshielka).

- przyrzqdy i uchwyty obrobkowe z mocowaniem mechanicznym, pneumatycz- nym, hydraulicznym i rnieszanym (rysunek zestawieniowy i rysunki elementow skladowych);

- przyrzqdy i uchwyty do spawania; - schemat instalacji wodociqgowo-kanalizacyjnej; - schernat instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej; - schemat instalacji centralnego ogrzewania: - rysunki zestawieniowe i schematy sprzetu powszechnego uiytku; - iysunek zestawieniowy w6zka transportowego typowego; - schemat przenosnika transportowego.

2. Modele, eksponaty: - uniwersalne narzgdzia pomiarowe do pomiaru dlugosci i kqta; - narzqdzia skrawajqce (jednolite i sktadane - komplet); - tloczniki; - wykrojniki; - przyrzqdy do obrobki skrawaniem; - uchwyty do obrobki skrawaniem; - armatura instalacji wodociqgowo-kanalizacyjnej; - elementy i urzqdzenia instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej; - elementy skladowe instalacji centralnego ogrzewania; - zespoty mechaniczne wozkow transportowych; - elementy skladowe przenosnikow.

5. Literatura

Dla ucznia: Gorecki A., Grzegorski Z.: Slusarstwo przemyslowe i uslugowe. WSiP wyd. II iub dalsze. Dla nauczyciela: jak dla ucznia oraz Brodowicz W.: Skrawanie i narzqdzia. WSiP wyd. XV popr, lub dalsze. Gorecki A , Grzegorski Z.: Montai, naprawa i eksploatacja maszyn i urzqdzen przemyslowych. WSiP wyd. IV popr iub dalsze. Hillar J.. Jarmoszuk S.: Slusarstwo i spawainictwo. WSiP wyd. ll popr. iub dalsze. Pawlowski J. Zgorzelski S.: Ttocznictwo. WSiP wyd. VII popr lub dalsze. Soiis H., Sybilski T.: Slusarz wyrobow artystycznych. WSiP wyd. VI popr lub dalsze. Ciekanowski B.: Poradnik slusarza narzqdziowca wzorcarza. WNT ostatnie wydanie. Marciniak Z.: Konstrukcja wykrojnikow. WNT ostatnie wydanie.

Literatura powinna byc na bieiqco aktualizowana.


W wyniku zorganizowanego procesu ksztatcenia uczenlstuchacz powinien iiec:

zorganizowat wlasne stanowisko pracy (stanowisko pracy Slusarza); wrzeprowadzic pomiary i sprawdzanie wvmiarow uzvskiwanych podczas kykonywanych iperacj/; wykonac roinorodne operacje Slusarskie z zastosowaniem narzgdzi do obrobki rgcznej; wvkonaC wodstawowe operacie obrobkowe na uniwersalnvch obrabiarkach skrawajqcich do metali (tokarkach, frezarkach i szlifierkach); wvkonac oodstawowe ooeracie ttoczenia (ciecie. ksztattowanie i iaczenie): , . wikonac bolqczenia rodqcznk i nieroztqczne; wvkonaC rbinorodne ooeracie obrobkowe naorawcze, demontaiowe, montaiowe i konserwacyjne przy naprawach. regulacji i produkcji narzgdzi do skrawania metali ich stooow i tworzvw sztucznvch: , .

- wykonai roinorodne operacje obrobkowe, naprawcze demontaiowe, montaiowe i konserwacyjne przy naprawach regulacji i produkcji narzgdzi do obrobki plastycznej (kucia, cigcia i ksztanowania);

- wvkonat roinorodne ooeracie Slusarskie, demontaiowe. montaiowe i konserwacyjne przy wykbnywaniu i naprawach przyrzqd6w i uchwytow do obrobki skrawaniem i obrobki oiastvcznei, do svawariia i rurzewania oraz do , , .. pomiarow ;

- wvkonac roinorodne ooeracie Slusarskie, demontaiowe. montaiowe i , , konserwacyjne przy montaiu, naprawach kegulacji i konsknvacji instalacji wodociagowo-kanalizacyjnej;

- wykonae roinorodne operacje Slusarskie, demontaiowe, montaiowe i konserwacyjne przy montaiu, naprawach, regulacji i konserwacji instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej;

- wykonac roinorodne operacje Slusarskie, demontaiowe, montaiowe i konserwacyjne przy montaiu, naprawach. regulacji i konserwacji instalacji centralnego ogrzewania;

- wykonaC roinorodne operacje Slusarskie. demontatowe. montaiowe i konserwacyjne przy naprawach zespotow mechanicznych wozkow transoortowvch: . .

- wykona~ roinorodne operacje Slusarskie, demontaiowe, montatowe i konserwacyjne przy montaiu, naprawach. regulacji i konserwacji przenosnikow transportowych;

- wykonac roinorodne operacje Slusarskie, demontaiowe, montaiowe i konserwacyjne przy montaiu, naprawach i regulacji sprzgtu powszechnego uiytku;

- zmontowat samodzielnie instalacje wodociqgowo-kanalizacyjne i centralnego ogrzewania domu jednorodzinnego;

- zmontowaC samodzielnie instalacjg wentylacyjno-klimatyzacyjnq pomieszczeri produkcyjnych i nieprodukcyjnych o niewielkich wymiarach (do 400 m2);

- przestrzegat wymogi bhp, ppoi. i ochrony Srodowiska naturalnego przy wykonywaniu wszeikich prac warsztatowych.

2. Materiat nauczania:

Klasa I

Zasady bhp, ppoi . i ochrony Srodowiska na stanowisku pracy - prace wzbronione mtodocianym; - zachowanie sig w przypadku poiaru; - udzielanie pierwszej pomocy po wypadku przy pracy; - ochrona Srodowiska naturainego.

Pomiary warsztatowe - narzedziami i przyrzqdami pomiarowymi suwmiarkowymi; - narzedz am, pnjrzqoarn pom~alon{n-~ inikrurnelr)crn,ln - spranozan e prostol,n o ~ o i c plasnosc pow ccrzcnn - m.erzeq e sprawdzanie v i , ~ aron na!ot.,cn - konsenr.o.\an e narzedz~ porn aro.t/cn

Wykonywanie podstawowych operacji slusarskich - trasowanie ptaskie i przestrzenne; - Scinanie, wycinanie i przecinanie; - cigcie pitkqdo metali; - pitowanie powierzchni ptaskich i ksztattowych; - wiercenie; - rozwiercanie; - pogtgbianie; - nitowanie; - gwintowanie; - skrobanie; - docieranie: - poierowanie.

Wykonywanie wybranych operacji obrobki skrawaniem - toczenie, wiercenie i rozwiercanie na tokarce uniwersalnej; - frezowanie na frezarce uniwersalnej; - szlifowanie na szlifierce uniwersalnej.

Wykonywanie wybranych operacji obrobki plastycznej - cigcie; - ksztattowanie; - tqczenie z zastosowaniem odksztatcen plastycznych.

Wykonywanie potqczen nieroztqcznych spawanych i zgrzewnych - spawanie elektryczne; - spawanie gazowe; - zgrzewanie elektryczne.

Klasa I1

Wykonywanie potqczen nierozlqcznych lutowanych i klejonych - lutowanie lutem miqkkim: - lutowanie lutem twardym; - klejenie metali i niemetali z metalami; - klejenie tworzyw sztucznych.

Wykonywanie operacji monta'iowych - wykonywanie operacji montaiowych wstqpnych; - wykonywanie operacji montaiowych pomocniczych; - wykonywanie operacji wlasciwego montaiu; - wykonywanie operacji kontrolnych; - wykonywanie operacji koficowych.

. Naprawianie i wykonywanie narzgdzi - skrawajqcych do metali; - do obrobki plastycznej; - do przetworstwa tworzyw sztucznych.

Klasa 111

Naprawianie i wykonywanie przyrzqdow i uchwytow: - do obrobki skrawaniem; - do montaiu; - do obrobki plastycznej; - do spawania i zgrzewania konstrukcji z blach i ksztattownikow; - do przetworstwa tworzyw sztucznych: - do pomiarow.

. Naprawianie i wyrnienianie elernentow instalacji wodociqgowo-kanalizacyjnych

- naprawianie, wymienianie typowych urzqdzen i elementow armatury wodociagowej w budynkach;

- zabezpieczanie instalacji wodociagowej przed korozjq; - naprawianie typowych elementow armatury kanalizacyjnej.

. Naprawianie i wymienianie elementow instalacji wentylacyjno- klimatyzacyjnej

- naprawianie, wymienianie typowych elementow i urzqdzen instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej;

- zabezpieczanie eiementow i urzqdzen wentylacyjno-klimatyzacyjnych przed korozjq i uszkodzeniami mechanicznymi.

Wykonywanie i naprawianie instalacji centralnego ogrzewania - naprawianie. wymienianie typowych elementow i urzqdzen armatuly

centralnego ogrzewania; - zabezpieczanie instalacji centralnego ogrzewania przed korozjq.

Konserwowanie i naprawianie sprzetu powszechnego u iy tku - naprawianie. konselwowanie i regulowanie sprzgtu gospodarstwa

domowego; - naprawianie, konserwowanie i regulowanie sprzgtu sportowego.

Zajqcia specjalizujqce w zakresie urzqdzen i instalacji - naprawianie zespotow mechanicznych wozkow transportowych (wymiana,

dorabianie i regeneracja zuiytych elementow wozkow); - naprawianie i regulacja oraz konserwacja przenosnikow transportowych; - naprawianie i montai instalacji wodociagowo-kanalizacyjnej w domu

jednorodzinnym; - naprawianie i rnontai instalacji centralnego ogrzewania w domu

jednorodzinnym; - naprawianie i montai instalacji wentylacyjno-kiimatyzacyjnej pomieszczen

produkcyjnych i biurowych o maksymalnej powierzchni 400 m2.

3. Uwagi o realizacji

Zrealizowanie programu nauczania wymaga dobrze wyposatonego warsztatu i roinorodnego asortymentu robot. Jednostki lekcyjne powinny by6 realizowane w warunkach w maksymalnym stopniu zbliionych do przyszlej pracy zawodowej np, w zaktadach produkcyjnych lub naprawczych. Szczegolny nacisk nalety potoiyC na samodzielnosc wykonywania prac przez uczniow. Petna korelacja pomiedzy zajeciami praktycznymi a technologiq og6lnq i technologiq urzqdzeh narzgdzi i przyrzqdow umoiliwia osiagniecie zamierzonych celow ksztatcenia. Wyjqtkowo waine zadania w ksztatceniu spetniajq instruktaie (wstgpny, bieiqcy i koricowy). gdyi umoiliwiajq na bietqco kotygowanie popelnionych bigdow oraz przypomnienie i utrwalenie umiejqtnosci teoretycznych. Zastgpczqformq reaiizacji ternatow (tylko tych ktorych nie moina zrealizowac w szkole) jest wycieczka lub starannie przeprowadzony pokaz. Naleiy bezwzglgdnie przestrzegac zaleceh w sprawie wykazu prac wzbronionych mlodocianym (np. w odniesieniu do spawania) zawartych w Rozporzqdzeniach Rady Ministrow i Kodeksie Pracy.

Tematy dotyczqce przygotowania ogolnego Slusarzy: - zasady bhp, ppoi. i ochrony srodowiska na stanowisku pracy, - wykonywanie operacji montaiowych, sq szczegblnie istotne, gdy i ich prawidtowa realizacja bezposrednio wpiywa na uksztattowanie umiejetnosci praktycznych, niezbgdnych slusarzowi, bez wzgledu na zakres operacji specjaiistycznych.

Zajecia specjalizujqce w zakresie urzqdzeri i instaiacji, stanowiq synteze i rozwinigcie tresci ksztatcenia z tematow: - naprawianie i wymienianie elementow instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej, - wykonywanie i naprawianie instalacji centralnego ogrzewania.

W celu zachowania petnej korelacji pomigdzy zajgciami praktycznymi a teoretycznymi przedmiotami zawodowymi, w szczegolnosci z technologiq urzqdzen narzgdzi przyrzqdow oraz technologiq ogolng W tabeli 1 przedstawiono propozycje podziatu czasu przeznaczonego na realizacjg tego przedniiotu oraz kolejnosc tematow. Proponowany podzial czasu naieiy traktowac jako orientacyjny w

przypadku wprowadzania nowych tresci w poszczegolnych tematach czas na realizacjq poszczeg6lnych ternatow moie uiegaC zmianie w granicach do 30 %.

Podrial materialo nauczania

' I - ... .- . . - - . . . . . . -. . . . -- I a a n o n a n e z a o o I n o ~ c , .. : A - 1 -. . . . . - . . -. . . -. - -. . . . - 13 hao,aa.an.e &%\ni~e- an e e emenlo.\ llsla ac. 60

wodociqgowo-kinalizacyjnych I 4 1 Naprawianie i wymienianie elernentow instalacji

I I Razem: I 432

I Ogotem: 1040

15 16 17 18

W przypadku szkoiy zasadniczej dla dorosiych godziny przeznaczone na realizacjq przedmiotu podzielic na poszczegolne tematy proporcjonalnie, na

kiimatyzacyjnej Wykonywanie i naprawianie instalacji centrainego ogrzewania lnstalacje wentylacyjno-klimatyzacyjne Konseiwacja i naprawianie sprzetu p_owszechnego uiytku Zajecia specjalizacyjne w zakresie urzqdzeli i instalacji

60-_-. 15 90 120

podstawie podzialu dla szkoly mlodzieiowej. W liceum zawodowym i szkole policealnej przy ostatecznym podziale uwzglgdnic tematykg praktyki zawodowej.

Przy realizacji poszczegolnych tematow naleiy dqiyc do maksymalnej samodzielnosci uczniow w wykonywaniu powierzonych zadati, szczegolnie w przypadku gdy prace wymagajq zastosowania wczesniej nabytych umiejgtnosci. (temat: 10 i 18).

Praca uczniow przy naprawach urzqdzen i instalacji (specjaiizacja) powinna polegac na samodzielnym wykonywaniu operacji i zabiegow naprawczych i montaiowych.

Prace trudne i odpowiedzialne powinny byc wykonywane pod bezposrednim nadzorem wysoko kwalifikowanego pracownika brygady naprawczej. Proste prace slusarsko-naprawcze powinny by6 zlecone do samodzielnego wykonania przez uczniow. S q to glownie prace: - przy naprawach instalacji wodociqgowych: cigcie i gwintowanie rur, uszczelnianie wvmienionvch ksztattek (zlaczek, troinikow, kolanek, korkow i zailepek), napriwy zawor6w czerpalnych. 'baterii i iawor6w przeiotowych oraz mocowanie przewodow i zabezpieczanie ich przed korozjq, - przy naprawach instalacji kanalizacyjnej: wymiana i uszczelnianie ksztaHek kanalizacvinvch, wvmiana i uszczelnianie ~rzvborow sanitarnvch (zbiornikow .. . . . . , pluczqcych, zlewow, zlewozmywakow i umywalek) oraz czyszczenie i wymiana syfonow, - przy naprawach instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej: odlqczanie i podlqczanie wentylatorow (bez instalacji elektrycznej), czyszczenie filtrow mechanicznych, naprawa wywiewnikow oraz czyszczenie i zabezpieczanie przed korozjq przewodow wentylacyjno-klimatyzacyjnych, - przy naprawach centralnego ogrzewania: cigcie i gwintowanie rur oraz mocowanie przewodow i zabezpieczanie ich przed korozjq.

ZapoznaC uczniow ze sposobami i jakosciq wykonywanych zabezpieczen przeciwwypadkowych i przeciwpoiarowych podczas naprawy instalacji w budynkach, na wysokoSci i w otoczeniu materialow palnvch. qdv np. uivwa si? palnika do . . . . . wycinania zuiytych rur wodociqgowych i ce"tralnego ogrzewania:

Wskazanym jest na zakonczenie kaidego tematu zlecic uczniom do wykonania prace, ktorych wykonanie wymaga zastosowania wszystkich nabytych wczesniei umieietnosci w zakresie daneao tematu. Stanowi to swoistv rodzai testu . . " praktycznego w okreslonym zakresie i umoiliwia doglgbnq i obiektywnq oceng kaidego ucznia.


1 . Materiaiy dydaktyczne ilustrujqce: - pomiary suwmiarkq; - pomiary mikrometrem; - pomiary kqtomierzem: - pomiary plaskosci i prostoliniowo~ci; - schematy naprawianych narzgdzi, uchwytow, przyrzqdow i urzqdzen

2. Gabloty, modele: - narzqdzia do obrobki rqcznej; - trasowanie; - potqczenia roztqczne; - polqczenia nieroztqczne; - elementy instalacji wodociagowo-kanalizacyjnej; - elementy instalacji wentylacyjno-kiimatyzacyjnej; - elementy instalacji centralnego ogrzewania; - inne w zale2noSci od wykonywanych prac.

3. Maszyny i urzqdzenia '1 - wiertarka stotowa; - wiettarka kadlubowa; - tokarka uniwersalna; - frezarka uniwersalna; - szlifierka uniwersalna; - prasa; - spawarka elektryczna wraz z wyposaieniem; - zgrzewarka elektryczna; - urzqdzenia do spawania gazowego; - urzqdzenia i przyrzqdy do operacji montaiowych; - urzqdzenia i przyrzqdy do operacji dernontaiowych - zespoly mechanicznych typowych wozkow transportowych - zespoly mechaniczne przenoSnikow transportowych - typowy sprzqt gospodarstwa domowego (aktualnie znajdujqcy sig w u2ytku);

' 1 iloSc zaleina od liczby uczniow

5. Literatura:

Dla nauczyciela: Gorecki A : Technologia ogolna. Podstawy technoiogii mechanicznych. WSiP, Warszawa, 1991 Mac S.: Obrobka metali z materiatoznawstwem. WSiP, Warszawa 1992. Brodowicz W.: Skrawanie i narzqdzia. WSiP wyd. XV popr lub dalsze. Girecki A , Grzegorski 2.: Montai, naprawa i eksploatacja maszyn i urzqdzen prremystowych. WSiP wyd. IV popr lub dalsze. Hillar J., Jarmoszuk S.: Slusarstwo i spawalnictwo. WSiP wyd. II popr, lub daisze. Pawlowski J. Zgorzelski S.: Tlocznictwo. WSiP wyd. VII popr. lub dalsze. Solis H., Sybilski T.: Slusarz wyrobow artystycznych. WSiP wyd. VI popr. lub dalsze. Ciekanowski 8.: Poradnik Slusarza narzqdziowca wzorcarza. WNT ostatnie wydanie. Marciniak 2.: Konstrukcja wykrojnikow. WNT ostatnie wydanie.

Literatura powinna bye na bieiqco aktualizowana

IEDZY 0' GOSPODARCE . '

.. a . ..., ::.

1. Szczegotowe cele ksztalcenia

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeri/stuchacz/ powinien umiec:

- okreslac pojecia: potrzeby, dobra, ustugi, produkcja, obrot towarowy, konsumpcja, Srodki pracy, przedmioty pracy, sita robocza;

- omawiac powiqzania migdzy ogniwami cyklu gospodarczego; - wskazac wplyw odpowiedniej organizacji pracy na efekt dziatania; - okreslac istote mechanizmu rynkowego; - okreSliC pojecia: towar, popyt, podai, cena; - wskazac relacje migdzy popytem, podatq a cenq; - wskazac przyczyny inflacji oraz metody walki z infiacjq: - okreslic pojecia: podmiot gospodarczy, dziatalnosc gospodarcza; - sklasyfikowac podmioty gospodarcze wedtug normy prawnej; - podaC roinice miedzy przedsigbiorstwem panstwowym, komunalnym, spotdzielniq

a spolkami prawa handiowego: jawna, akcyjna, z ograniczonq odpowiedzialnosciq oraz prawa cywilnego uwzgigdniajqc tworzenie, osobowoS~ prawnq i zasady dziatania;

- rozroinit odpowiedzialnosc majqtkowq spotdzielni i spolek oraz ich wtascicieli; - rozroinit cene akcji i obligacji: nominalna, emisyjnqi rynkowq; - wyja5niC sposoby prywatyzacji przedsigbiorstw paristwowych; - wyjaSniC zasadv Dowszechnei prywatvzacii; - wymieni~ podsfawowe zadanii Gganhw rbinych podmiotow gospodarczych; - scharaktervzowac schemat strukturv oraanizacvinei orzedsiebiorstwa: komorki , " ., , ,

zarzqdu, komorki produkcyjne i pomocnicze; - wskazac komorki organizacyjne zajmujqce sie sprawami pomocniczymi; - zloiyc ofertg pracy i odpowiedziek na ofertg podanq w prasie; - napisac list intencyjny lpodaniel i iyciorys ICuricuium Vitae - C V / ; - przeprowadzic rozmowe z potencjainym pracodawcq; - okreslic prawa i obowiqzki pracownika przy zawieraniu umowy o pracg i umowy

zlecenia; - skorzystac z kodeksu pracy i przyktadowych regulaminow wewnetrznych; - obliczyt WydajnOsC pracy; - objasnic wplyw wydajnosci pracy na wynagrodzenie pracownika; - obliczyc wysokosc wynagrodzenia; - skorzystae z ustawy o podatku dochodowym od osob fizycznych; - obliczye podatek dochodowy od osob fizycznych zatrudnionych wg, umowy o

Prace umowy - zlecenia oraz wvpelnic deklaracie ~odatkowa; - rozpoznac lokalny rynek w celu'prowadzenia diieialno~ci gospodarczej; - zatatwic formalnosci zwiazane z oodieciem dziatalnoSci aos~odarczei: wvoetnic

, ,. - , . ., zgtoszenie w urzgdzie gminy, uzyskac koncesje, ztoiyc rachunek bankowy, uzyskak nr REGON, zgtosii obowiqek podatkowy w urzgdzie skarbowym;

- wypetnic deklaracje ubezpieczeniowqdo ZUS;

- sklasyfikowac ubezpieczenia Ispoteczne i gospodarczel; - rozroinit Srodki tiwate i obrotowe; - wyjasnic roinice migdzy leasingiem a kredytem; - sklasyfikowac kredyty; - wypelnic prosty wniosek kredytowy; - obliczac odsetki od kredytu; - sklasyfikowac koszty w ukladzie rodzajowym i kalkulacyjnym; - scharakteryzowac koszty zmienne i state; - przeprowadzic prostq kalkulacjg kosztow; - obliczyc ceng sprzedaiy; - obliczyc wysokosC podatku akcyzowego; - obliczyc wysokosc podatku VAT naliczonego i naleinego; - sporzqdzai fakturg i rachunek; - podac roinice migdzy platnosciami za pomocq czeku, weksla i polecenia przelewu; - wystawic weksel, czek i polecenie przelewu; - obliczyc wynik finansowy; - obliczyt i zinterpretowac podstawowy wskainik rentownosci; - wybrat sposob rozliczenia sig z urzgdem skarbowym; - zarejestrowak typowe zdarzenia gospodarcze w podatkowej ksigdze przychodow i

rozchodow; - zaewidencjonowac przychod6w i zakupow; - rozliczyc sig z urzgdem skarbowym z tytulu roinego rodzaju podatku.


I. W~ADOMOSC~ WSTEPNE

Potrzebv ludzkie i ootrzebv ich zasookaiania . . Rola pr;edsigbiorsh w zispokajaniu potrzeb ludzkich. Ogniwa cyklu gospodarczego: orodukcia. handel. konsumocia. Produkcia i iei czvnniki, lstota i znaczenie organizacii , . , , . , ;racy, lstota gospbdarki rynkowej. lnflacja.

~wiczen ia : - Klasyfikacja dobr i ustug. - Zaliczanie okresionych dobr i ustug do srodkow lub przedmiotow pracy

II. PODMIOT GOSPODARCZY I JEGO PRACOWNICY

Podmiot gospodarczy, dziatalnost gospodarcza. Klasyfikacja podmiotow gospodarczych. istota, zasady dziatania, tworzenie podmiotow gospodarczych. Prywatyzacja przedsigbiorstw paiistwowych. Powszechna prywatyzacja. Akcje, obligacje jako papiery wartosciowe. Gietda papierow wartosciowych. Organy podmiotu gospodarczego. Struktura organizacyjna. Zarzqd i komorki produkcyjne. Wydziat produkcyjny jako przyszle stanowisko pracy absolwenta. Komorki zajmujqce sig sprawami pracowniczymi.

Rynek pracy, popyt i podai pracy Bezrobocie: przyczyny i skutki. PoszuKiwanie pracy Agencje pracy. Rozmowa kwalifikacyjna. Odpowiednie zaprezentowanie Sig Iubior, zachowaniel Umowa o pracg i umowa - zlecenie. Obowiqzki i prawa pracownika lubezpieczenie, czas pracy, urlopy, wynagrodzeniel Zwainianie pracownika. WydajnosC pracy. Wynagrodzenie. Ptaca realna a norninaina. Podatek dochodowy od osob fizycznych.

~wiczen ia : - Sporzqdzanie: listu intencyjnego, odpowiedzi na ofertg, iyciorysu. - Przeprowadzanie scenki sytuacyjnej zwiqzanej z ubieganiem sig o pracg - Wypetnianie drukow: umowy o pracg, umowy zlecenia. - Obiiczanie wskainika wydajnosci pracy. - Obliczanie wysokosci wynagrodzenia wg. roinych systemow ptac. - Obliczanie podatku dochodowego od osob fizycznych. - Wypetnianie formuiarza podatkowego.

Wybor rodzaju i miejsca dzialalnosci gospodarczej. Badanie rynku. Formalnosci zwiqzane z podejmowaniem dziatalnosci gospodarczej. Obowiqzek ubezpieczenia spolecznego wlasciciela i jego pracownikow. Ubezpieczenia gospodarcze. Pozyskiwanie majqtku trwalego i obrotowego: leasing i kredyt. Koszty dziatainosci. Cena sprzedaiy i jej eiementy. Podatek akcvzowv, oodatek od towarow i uslua (VAT). Formv olatnosci za dostawv: " , , , , obrot got6w<owy ;bezgot6wkowy. Wynik finansowy: przychody i koszty. ~ e n t o w n o ~ k Rozliczanie sie z urzedem skarbowvm z tvtutu roinvch oodatkow. Ootatv i oodatki na , , , rzecz gminy. bodatk; jako podstaiowe ir6dta doihodiw budietu patistwa i gminy. Prowadzenie podatkowej ksiggi przychodow i rozchodow oraz prowadzenie ewidencji przychodaw i zakupow w przypadku opodatkowania zryczattowanym podatkiem dochodowym. Marketing jako zespol dzialan i instrumentow zmierzajqcych do najiepszego zaspokojenia potrzeb ludzkich. Produkt, dystrybucja, cena, komunikowanie sig z nabywcq.

~wiczen ia : - Sporzqdzanie umowy spotki prawa cywilnego. - Sporzqdzanie zawiadomienia o zamiarze podjgcia dziatalnosci gospodarczej. - Wypetnianie wniosku o otwarcie rachunku bankowego. - Wypelnianie wniosku o uzyskanie numeru REGON. - Wypelnianie zgloszenia ubezpieczenia w ZUS. - Obliczenia odsetek od kredytu. - Obliczanie ceny sprzedaiy. - Obliczanie podatku od towarow i uslug naliczonego i naleinego. - Sporzqdzanie faktury i rachunku. - Wystawianie czeku, wypetnianie druku polecenia przeiewu. - Wystawianie weksla.

- Obliczenie przychodow i kosztow, wyniku finansowego. - Obliczanie wskainika rentownosci. - Rejestrowanie typowych zdarzeri gospodarczych w podatkowej ksiqice

orzvchod6w i rozchodow. . . - Prov~aazen c e.vdenc, prL,cnoaon zan-por.

00 czan c podark, accocoovlego oa pronaazonel dziala ro ic l

3. UWAGI 0 REALlZACJl

Absolwent szkoly zasadniczej, liceum zawodowego lub szkoly policealnej bgdzie w przysztosci pracownikiem firmy /przedsigbiorstwal, albo moie prowadzic samodzielnie dzialalnosc gospodarczq. Zakres tresci proyramu nauczania ,,zarys wiedzy o gospodarce" ma na celu stworzenie podstaw do petnienia jednej z tych rol. Zadaniem przedmiotu jest uksztaltowanie umiejgtnosci w zakresie: - postugiwania sig podstawowymi pojgciami ekonomicznymi; - zrozumienia mechanizmow rynkowych: - nawyku korzystania ze irodet wiedzy ekonomicznej i prawnej; - nabycia umieietnosci zwiazanych z poszukiwaniem pracy; - p r~ ,s~~g~ ,qc ,cn pran o ~ o . ~ ~ ~ z & o n w p k a qcyc.1 z &oueks~ prac,. - naD\Cla .!n~e,etnosc, rrr aianjcn z poaelniohao em ar ala nosc gospoaarczej 1-0 . . . .

prowadzeniem wtasnej firmy. Wynikajqca z planu nauczania liczba godzin na realizacjg tego przedmiotu, powinna byc wykorzystana na uksztaltowanie umiejgtnosci przewidzianych podstawami programowymi jak rowniei na aktualizacjg oraz na rozszerzenie tresci proyramowych wedtug zapotrzebowania uczniow i uznania nauczyciela. Realizujqc tresci ksztatcenia, nauczyciel powinien przedstawic je w sposob praktyczny, stosujqc przede wszystkim Cwiczenia i pokazy. Na lekcjach powinien t e i uwzglgdniac aktualne zmiany w przepisach oraz roinego rodzaju doniesienia prasowe.

Uwagi szczegolowe W realizacji materiatu nauczania i dziaie I, naleiy postugiwac sig stownikami i encyklopediami, pozwoli to na ksztaltowanie nawyku korzystania z literatury. Naiwainieiszvm celem tea0 dziatu iest zrozumienie orzez uczniow istotv mechanizmu , , "

rynkowego. W dziale II - nauczvciel ~owinien skoncentrowac sie na obiasnieniu roinic oomiedzv , , , . . podmiotami gospodarczymi z punktu widzenia wlasnosci. Przedstawiaj3c typowe schematy organizacyjne, nauczyciel powinien wskazac uczniom ich przyszte stanowiska pracy. Druga czesc tego dziatu powinna byc realizowana w sposob praktyczny poprzez Cwiczenia, ksztaltujqce umiejgtnosci poszukiwania pracy lprzyktadowe oferty z prasy codziennejl oraz korzystania ze swoich praw i spelniania swoich obowiqzkow w pracy. W tym przypadku nauczyciel powinien zapoznac uczniow z podstawowymi przepisami prawa pracy i ewentualnie z przyktadowymi reyulaminami wewngtrznymi przedsigbiorstwa. Material nauczania dziatu Ill-go oraz czgsc drugq dzialu poprzedniego, uznac naleiy za najwatniejszy w programie tego przedmiotu. Uczen powinien zapoznac sig z

formalnosciami przy podejmowaniu dziatalnosci gospodarczej oraz prowadzenia tej dziatalnosci od strony ekonomicznej Zadaniem nauczyciela jest takie uswiadomienie uczniom, gdzie szukac ewentualnych zmian w przepisach, aby dziatac zgodnie z prawem.

Proponuje sig, aby osiagnigcia uczniow byiy badane za pomocq testow osiagnigc szkolnych i cwiczefi oraz obsetwacji uczniow podczas wykonywania zadan i przygotowania do zajgc lekcyjnych. Podstawq uzyskania przez uczniow pozytywnej oceny jest opanowanie wszystkich umiejgtnosci. Zaktada sig, i e stopien opanowania tych umiejgtnosci bgdzie roiny: niektore z nich muszq byc opanowanie tak, aby uczen biegle rozwiqzywata okreslone zadania, inne zas mogq byc opanowane jedynie w stopniu zapewniajqcym rozwiqzanie w sytuacji typowej.

Przy ocenianiu uczni6w naleiy uwzglgdnic nastgpujqce zasady: 1) uczeri rnusi opanowab wszystkie umiejgtnosci; 2) wynik sprawdzenia opanowania poszczegolnych umiejgtnoSci ma charakter alternatywny, co oznacza: uczen umie bqdz nie umie wykonab zadania; 3) opanowanie umiejgtnosci mo ie miec ro inq biegtosc, np, zadanie moie byc wykonane szybciej lub wolniej, przy pietwszej lub kolejnej probie, bezbtgdnie lub z blgdem zauwaionym lub poprawionym przez ucznia.

Plansze (foliograrny) - wg, uznania nauczyciela np.: - klasyfikacja potrzeb, - klasyfikacja dobr i ustug, - wykres krzywej popytu i podaiy, - przyktadowe schematy struktur organizacvinvch podmiotow qospodarczych, .. .

prz/Klaoo.v, sclleliial s'.r.lnrar, organ Lac,,rle v.,az aa.: proo..kc,nego - Prz/uaoo.ve anlo.%, 8 slar41, spO,en pra1.a nand oia,l.eqo - R6ine rodzaje druk6w ~ ~ n i k a j & ~ c h z wykazu umiej&o~ci i Cwiczeh; - Przyktadowe regulaminy wewngtrzne przedsigbiorstw: - Podatkowa ksigga przychodow i rozchodow; - Wzor ewidencji przychodow i rozchodow.

1. Bien W.: Rynek papierow wartosciowych. Stowarzyszenie Ksiggowych w Polsce, 1R97

2. Dgbski St.: Ekonomika i organizacja przesigbiorstw, cz I i II, WSiP 1994. 3. Domanski T.: Tworzenie i rozwbj matego przedsigbiorstwa. PWE 1993. 4. Felden J.. Gburek R., Roiycki M.: Dam pracg. Praktyczny przewodnik dia szukajqcych pracy. Wydawnictwo Biblioteka Pracowniacza. 5. Kodeks pracy.

6 Xotriosa k S ~ n o n, slo,,n n edonom czn, Enoircm 1992 7 SODOCI(O A Gieloa oau eror. &anosc oh lcl i PNC 1592 . , , . 8. !&ygotowanie do wejScia na iynej pracy. Polska Fundacja OSrodk6w Wspomagania Rozwoju Gospodarczego, OIC Poland, Lublin 1994. 9. Wisniewski A.W.: Prawo w spotkach, Twiger SA 1992. 10. Przepisy regulujqce funkcjonowanie podmiotow gospodarczych. 11. Czasopisma ekonomiczno-prawne.

Literatura powinna by6 na bielqco aktualizowana

1. Szczegotowe cele ksztatcenia:

W wyniku zorganizowanego procesu ksztatcenia praktykant (uczeri/stuchacz) powinien umiec: - scharakteryzowac strukturq organizacyjnq przedsigbiorstwa oraz specyfikacjq

podstawowych uslug Slusarskich - zorganizowac wlasne stanowisko pracy (stanowisko pracy Slusarza) - obsluiyc Slusarskie stanowiska pracy do obrobki recznei z wykorzystaniem . .

narzgdzi roboczych i przyrzqd6wpo~iarowych orai uwzglgdnieniek zasad bhp - obstuiyc uniwersalne obrabiarki skrawaiace do metali itokarki, frezarki i . .

sz f,erk L -v.zg ? d l en em zasao bop - O~SI.Z\C s1ano.u s6a roboc~e 01. orac nlacnarsn cn nona snicn z

uwzglddnieniem zasad bhp - zastosowac maszyny, urzqdzenia, narzgdzia i przyrzqdy przy wykonywaniu

napraw, demontaiu, montaiu i konserwacji oraz produkcji: * narzgdzi * przyrzqdow i uchwytbw ' instalacji wodociagowo-kanalizacyjnej * instalacji centralnego ogrzewania

sprzetu powszechnego uiytku innych urzqdzen, narzgdzi i przyrzqdbw (w zaleinosci od uwarunkowan

lokalnych), - utrzymac w czystosci i sprawnosci stanowiska pracy z uwzglgdnieniem zasad

ochrony srodowiska - wspolpracowac z innymi uczestnikami procesow technologicznych.


Wprowadzenie w zagadnienia Srodowiska pracy - ogolne przeszkolenie w zakresie przepisow bhp i ppoi, i ochrony Srodowiska; - struktura organizacyjno-produkcyjna zaktadu pracy; - przeptyw informacji w przedsiqbiorstwie; - struktura pracy i organizacja stanowiska roboczego; - zasady wspotpracy w zespoie.

Praca na stanowiskach obrobki rqcznej - stanowiska traserskie; - stanowiska do Scinania, przecinania i wycinania metali i tworzyw sztucznych; - stanowiska do giecia, prostowania metali i zwijania sprgiyn; - stanowiska do cigcia metaii noiycami; - stanowiska do pilowania plaszczyzn i otworow; - stanowiska do wiercenia i gwintowania otworow;

- stanowiska do nitowania oraz kiejenia czgsci przeznaczonych do montaiu; - stanowiska do skrobania, docierania i wykariczania powierzchni; - stanowiska do lutowania; - inne stanowiska.

Praca na obrabiarkach do metali - praca na tokarkach; - praca na frezarkach; - praca na szlifierkach; - praca na innych obrabiarkach.

. Praca na stanowiskach do obrobki plastycznej - stanowiska kowalskie; - stanowiska do obrobki cieplno-chemicznej; - stanowiska do prac blacharskich; - inne stanowiska.

. Praca na stanowiskach do spawania i zgrzewania - stanowiska do spawania elektrycznego; - stanowiska do spawania gazowego; - stanowiska do zgrzewania.

. Praca na stanowiskach montaiu zespotow i mechanizmow maszyn - stanowiska do montaiu wstepnego; - stanowiska do operacji montaiowych pomocniczych; - stanowiska do wlasciwego montaiu; - stanowiska kontrolne i operacji koricowych (regulacje, proba).

. Praca na stanowiskach do naprawy i wykonywania narzqdzi - stanowiska naprawcze i produkcyjne narzgdzi skrawajqcych do metali; - stanowiska do obrobki plastycznej; - stanowiska do przetworstwa tworzyw sztucznych.

Praca na stanowiskach do naprawiania i wykonywania przyrz;ldow i uchwytow

- stanowiska do obrobki skrawaniem; - stanowiska do montaiu; - stanowiska do obrobki plastycznej; - stanowiska do spawania i zgrzewania konstrukcji z blach i ksztaltownikow; - stanowiska do przetworstwa tworzyw sztucznych; - stanowiska do pomiarow.

. Praca na stanowiskach do naprawy i wymiany elementow instalacji wodociqgowo-kanalizacyjnych

- stanowiska do naprawy, wymiany typowych urzqdzen i elementow armatuiy wodociqgowej w budynkach;

- stanowiska do zabezpieczania instalacji wodociagowej przed korozjq; - stanowiska do naprawiania typowych elementtrw armatury kanalizacyjnej.

- Praca na stanowiskach do naprawy i wymiany elementow instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej

- stanowiska do naprawy, wymiany typowych elementow i urzqdzen instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej;

- stanowiska do zabezpieczania elementow i urzqdzen wentylacyjno- klimatyzacyjnych przed korozjq i uszkodzeniami mechanicznymi.

Praca na stanowiskach do wykonywania i naprawiania instalacji centralnego ogrzewania

- stanowiska do naprawiania, wymienianie typowych elementow i urzqdzen armatury centrainego ogrzewania;

- stanowiska do zabezpieczania instalacji centralnego ogrzewania przed korozjq.

Praca na stanowiskach do konserwacji i naprawy sprzgtu powszechnego uiytku

- stanowiska do naprawy, konserwacji i regulacji sprzgtu gospodarstwa domowego;

- stanowiska do naprawy, konsetwacji i regulacji sprzgtu sportowego.

3. Uwagi do realizacji

Przewidziana programem nauczania praktyka powinna odbywac sig glownie na stanowiskach, na ktorych pracuje slusarz. Uczniowie, jeieli jest to moiliwe, mogq wybierat wydziat, na ktorym chcieliby odbywaC praktykg. Przed rozpoczgciem praktyki, opiekun praktyk z ramienia szkoly oraz przedstawiciel zakladu powinni wspolnie opracowac harmonogram praktyk. W harmonogramie wskazane jest uwzglgdnienie zainteresowan ucznia i wyszczegolnienie konkretnych zadan do wykonania (zlecone przez kierownika iub mistrza), zgodnie z merytorycznym zakresem funkcjonowania wydziatu. Uczen przez caly okres praktyki (18 dni) powinien pracowaC na jednym wydziale. W programie zaproponowano na miejsca praktyk tylko podstawowe wydzialy, gdyi wlasnie tam najiepiej uczen moie nie tylko wykazac sig umiejgtnosciami, ale takie nabyc wiele nowych umiejgtnosci praktycznych, nauczyc sig wspoldzialania w zespole oraz odpowiedzialnosci za wykonywanq pracg. Zaproponowane wydzialy znajdujq sig praktycznie w kaidym zaktadzie pracy, co bardzo ulatwia znalezienie miejsca praktyki Pracujqc w wydziale reinontowym uczen moie praktycznie przekonaC siq o tym, w jaki sposob prawidtowa lub niewlasciwa ekspioatacja wplywa na niezawodnq i dtugotrwatq pracg urzqdzen. a takie najczgsciej spotyka sig z wyrobami hydrauiicznymi i pneumatycznymi, ktore sq montowane w bardzo wielu urzqdzeniach, np, w obrabiarkach, maszynach rolniczych, urzqdzeniach transpoitowych itp. Bardzo waine jest, aby uczeti pewnq iloSC czasu magi przeznaczyt na pomiaiy czgsci oraz na proby kontrolne zmontowanych urzqdzen. Zaleca siq, aby w miare moiliwosci uczen wykonywal elementy, montowal i naprawiat wyroby i poglgbial specjalizacje w zakresie urzqdzen i instalacji. Zadania wykonane kaidego dnia uczen powinien opisaC w dzienniczku praktyki, forma i treSC zapisu podlegajq ocenie. Praktyka jest zaliczana na podstawie egzaminu, ocen czqstkowych w dzienniczku oraz opinii opiekuna praktyki. Zadania egzaminacyjne powinny byc SciSle zwiqzane z wykonywanq pracq przez ucznia w

czasie praktyki. Zadania opracowuje komisja ztoiona z przedstawicieli zaktadu pracy i szkoly. Zaliczenie praktyki warunkuje promowanie ucznia do nastepnej klasy. W uzasadnionych przypadkach, np. potrzeby produkcyjne warsztatu szkolnego, praktyka moie by6 reaiizowana w warsztacie. Praktyke mogq uczniowie odbywac w kraju, jak i za granicq.

Documents

Mechaniak Bartoszyce - PROGRAM NBBAUCZANIA DkA · 2011. 5. 16. · Podczas omawiania zagadnienia z dziedziny widokow i przekrojow powinno byc przewidziane wvkonvwanie . . Cwiczen,