การนำาเสนอกลมท 3 จงหวดลพบร เรอง ผบรหารกบการนำาหลกธรรมทางศาสนามาสรางมนษยสมพนธกบชมชน

หลกธรรม หรอคำ�สงสอนของพระพทธเจ�นน ถงแมว�จะมม�ตงแตสมยพทธก�ล นบถงปจจบนเปนเวล� 2540 กว�ปแลว แตทกหลกธรรมยงคงทนสมยอยเสมอ ส�ม�รถนำ�ไปประยกตใชเปนเครองดำ�เนนชวตและแนวท�งในก�รบรห�รง�นไดเปนอย�งด ทเปนเชนนกเพร�ะหลกธรรมดงกล�วเปนคว�มจรงท ส�ม�รถพสจนไดทเรยกว� “สจธรรม” ปฏบตไดเหนผลไดอย�งแทจรงอยทเร�จะนำ�หลกธรรมขอใดม�ใชใหเหม�ะสมกบตวเร�ม�กทสด สำ�หรบนกบรห�รกมหลกธรรมสำ�หรบยดถอและปฏบตอย�งม�กม�ย ซงไดนำ�เสนอไวบ�ง เรองทสำ�คญดงตอไปน

พรหมวหาร 4 เปนหลกธรรมของผใหญ(ผบงคบบญช�) ทควรถอปฏบตเปนนตย ม 4 ประก�ร คอ 1. เมตตา คว�มรกใคร ปร�ถน�จะใหผอนมคว�มสข 2. กรณา คว�มสงส�ร คดชวยเหลอผอนใหพนทกข 3. มทตา คว�มพลอยยนดเมอผอนไดดมสข 4. อเบกขา ว�งตนเปนกล�ง ไมดใจ ไมเสยใจ เมอผอนถงวบต มทกข

อคต 4 อคต หม�ยคว�มว� ก�รกระทำ�อนทำ�ใหเสยคว�มเทยงธรรม ม 4 ประก�ร

1. ฉนท�คต ลำ�เอยงเพร�ะรกใคร

2. โทส�คต ลำ�เอยงเพร�ะโกรธ3. โมห�คต ลำ�เอยงเพร�ะเขล�4. ภย�คต ลำ�เอยงเพร�ะกลว

อคต 4 น ผบรห�ร/ผใหญ ไมควรประพฤตเพร�ะเปนท�งแหงคว�มเสอม

สงคหวตถ 4 เปนหลกธรรมอนเปนเครองยดเหนยวนำ�ใจของกนและกนเหนเหตใหตนเอง และหมคณะก�วไปสคว�มเจรญรงเรอง 1.ทาน ใหปนสงของแกคนทควรให 2.ปยวาจา เจรจ�ดวยถอยคำ�ไพเร�ะออนหว�น 3.อตถจรยา ประพฤตในสงทเปนประโยชน 4.สมานนตตตา ว�งตนใหเหม�ะสมกบฐ�นะของตน

อทธบาท 4 เปนหลกธรรมถอใหเกดคว�มสำ�เรจ

1.ฉนทะ คว�มพงพอใจในง�น 2.วรยะ คว�มขยนมนเพยร 3.จตตะ คว�มมใจฝกใฝเอ�ใจใสในง�น 4.วมงสา ไตรตรองห�เหตผลทศพธราชธรรม 10 ประการ เปนหลกธรรมสำ�หรบพระมห�กษตรยจะพงถอปฏบตม�แตโบร�ณก�ลแดนกบรห�ร เชนสรรพส�มตจงหวด สรรพส�มตอำ�เภอ กน�จะนำ�ไปอนโลมถอปฏบตได หลกทศพธร�ชธรรม 10 ประก�ร มอยดงน 1. ทาน คอ ก�รใหปน ซงอ�จเปนก�รใหเพอบช�คณหรอใหเพอเปนก�รอนเคร�ะห

2. ศล ไดแกก�รสำ�รวม ก�ย ว�จ� ใจ ใหเรยบรอยสะอ�ดดง�ม

3. บรจาค ไดแก ก�รใหทรพยสงของเพอเปนก�รชวยเหลอหรอคว�มทกขย�กเดอดรอน

ของผอนหรอเปนก�รเสยสละเพอหวงใหผรบไดรบคว�มสข 4. อาชวะ ไดแก คว�มมอธย�ศยซอตรงมนในคว�มสจรตธรรม 5. มทวะ ไดแก คว�มมอธย�ศยดง�ม ละมนละไม ออนโยน สภ�พ 6. ตบะ ไดแก ก�รบำ�เพญเพยรเพอขจดหรอทำ�ล�ยอกศลกรรมใหสนสญ 7. อโกรธะ ไดแก คว�มส�ม�รถระงบหรอขจดเสยไดซงคว�มโกรธ 8. อวหงสา ไดแก ก�รไมเบยดเบยนคนอน 9. ขนต ไดแก คว�มอดกลนไมปลอยก�ย ว�จ� ใจ ต�มอ�รมณหรอกเลสทเกดมขนนน10. อวโรธนะไดแก ก�รธำ�รงรกษ�ไวซงคว�มยตธรรม

บารม 6 เปนหลกธรรมอนสำ�คญทจะนยมม�ซงคว�มรกใครนบถอ นบว�เปนหลกธรรมทเหม�ะม�กสำ�หรบนกบรห�รจะพงยดถอปฎบต มอย 6 ประก�รคอท�น 1. ทาน ก�รใหเปนสงทควรให 2. ศล ก�รประพฤตในท�งทชอบ 3. ขนต คว�มอดทนอดกลน 4. วรยะ คว�มขยนหมนเพยร 5. ฌาน ก�รเพงพจ�รณ�ใหเหนของจรง 6. ปรชญา คว�มมปญญ�รอบร

ขนตโสรจจะ เปนหลกธรรมอนทำ�ใหบคคลเปนผง�ม (ธรรมทำ�ใหง�ม) 1. ขนต คอ คว�มอดทน มลกษณะ 3 ประก�ร

1.1 อดใจทนไดตอกำ�ลงแหงคว�มโกรธแคนไมแสดงอ�ก�ร ก�ย ว�จ� ทไมน�รก

ออกม�ใหเปนทปร�กฏแกผอน1.2 อดใจทนไดตอคว�มลำ�บ�กตร�กตรำ�หรอคว�ม

เหนดเหนอย2.โสรจจะ คว�มสงบเสงยม ทำ�จตใจใหแชมชนไมขนหมอง

ธรรมโลกบาล เปนหลกธรรมทชวยคมครองโลก หรอมวลมนษยใหอยคว�มรมเยนเปนสข ม 2 ประก�รคอ 1. หร คว�มละอ�ยในตนเอง

2. โอตปปะ คว�มเกรงกลวตอทกข และคว�มเสอมแลวไมกระทำ�คว�มชว

อธฐานธรรม 4 เปนหลกธรรมทควรตงไวในจตใจเปนนตย เพอเปนเครองนยมนำ�จตใจใหเกดคว�มรอบรคว�มจรงรจกเสยสละ และบงเกดคว�มสงบ ม 4 ประก�ร 1. ปญญา คว�มรในสงทควรร รในวช�

2. สจจะ คว�มจรง คอประพฤตสงใดกใหไดจรงไมทำ�อะไรจบจด3. จาคะ สละสงทเปนข�ศกแหงคว�มจรงใจ คอ สละคว�มเกยจคร�น หรอคว�มหว�ดกลว

ตอคว�มยงย�ก ลำ�บ�ก 4. อปสมะ สงบใจจ�กสงทเปนข�ศกตอคว�มสงบ คอ ยบยงใจมใหปนปวนตอคว�มพอใจรกใคร และคว�มขดเคองเปนตน

คหบดธรรม 4 เปนหลกธรรมของผครองเรอนพงยดถอปฏบต ม 4 ประก�ร คอ 1. คว�มหมน 2. คว�มโอบออมอ�ร 3. คว�มไมตนเตนมวเม�ในสมบต 4. คว�มไมเศร�โศกเสยใจเมอเกดภยวบตราชสงคหวตถ 4 เปนหลกธรรมอนเปนเครองชวยในก�รว�งนโยบ�ยบรห�รบ�นเมองใหดำ�เนนไปดวยด ม 4 ประก�ร คอ 1. ลสเมธง คว�มเปนผฉล�ดปรช�ในก�รพจ�รณ�ถงผลตผลอนเกดขนในแผนดน แลวพจ�รณ�ผอนผนจดเกบเอ�แตบ�งสวนแหงสงนน 2. ปรสเมธง คว�มเปนผฉล�ดในก�รดคนส�ม�รถเลอกแตงตงบคคลใหดำ�รงตำ�แหนงในคว�มถกตองและเหม�ะสม 3. สมมาปาลง ก�รบรห�รง�นใหตองใจประช�ชน

4.วาจาเปยยง คว�มเปนบคคลมว�จ�ไพเร�ะรจกผอนสนผอนย�วต�มเหตก�รณ

ต�มฐ�นะและต�มคว�มเปนธรรม

สตสมปชญญะ เปนหลกธรรมอนอำ�นวยประโยชนแกผประพฤตเปนอนม�ก 1.สต คอ คว�มระลกไดกอนทำ� กอนบช� กอนคด คนมสตจะไมเลนเลอ เผลอตน 2.สมปชญญะ คอ คว�มรตวในเวล�กำ�ลงทำ� กำ�ลงพด กำ�ลงคด

อกศลมล 3 อกศลมล คอ ร�กเหง�ของคว�มชว ม 3 ประก�รคอ 1. โลภะ คว�มอย�กได 2. โทสะ คว�มคดประทษร�ยเข� 3. โมหะ คว�มหลงไมรจรง

นวรณ 5 นวรณ แปลว� ธรรมอนกลนจตใจไมใหบรรลคว�มด ม 5 ประก�ร 1. กามฉนท พอใจรกใครในอ�รมณ มพอใจในรป เปนตน 2. พยาบาท ปองร�ยผอน 3. ถนมทธะ คว�มทจตใจหดหและเคลบเคลม 4. อธจจะกกกจจะ คว�มฟงซ�นและรำ�ค�ญ

5. วจกจฉา คว�มลงเลไมตกลงใจได

ผกำาจดหรอบรรเทานวรณได ยอมไดนสงส 5 ประการคอ 1. ไมของตดอยในก�ยตนหรอผอนจนเกนไป 2. มจตประกอบดวยเมตต� 3. มจตอ�จห�ญในก�รประพฤตคว�มด 4. มคว�มพนจและคว�มอดทน 5. ตดสนใจในท�งดไดแนนอนและถกตอง

เวสารชชกรณะ 5 เวส�รชชกรณะ แปลว� ธรรมทยงคว�มกล�ห�ญใหเกดขนม 5 ประก�ร คอ 1. ศรทธา เชอในสงทควรเชอ 2. ศล ประพฤตก�รว�จ�เรยบรอย 3. พาหสจจะ คว�มเปนผศกษ�ม�ก

4. วรยารมภะ ตงใจทำ�คว�มพ�กเพยร 5. ปญญา รอบรสงทควรร

อรยทรพย 7 1. ศรทธา เชอในสงทควรเชอ 2. ศล ประพฤตก�รว�จ�เรยบรอย 3. หร คว�มละอ�ยตอบ�ปทจรต 4. โอตปปะ คว�มสะดงกลวตอบ�ปทจรต 5. พาหสจจะ คว�มเปนคนไดยนไดฟงม�ม�ก 6. จาคะ ก�รใหปนสงของแกคนทควรให

7.ปญญา คว�มรอบรทงสงทเปนประโยชนและสงทเปนไท

สปปรสธรรม 7 เปนหลกธรรมอนเปนของคนด (ผประพฤตชอบ) ม 7 ประก�ร 1. ธมมญญตา คว�มเปนผรว�เปนเหต 2. อตถญญตา คว�มเปนผรจกผล 3. อตตญญตา คว�มเปนผรจกตน 4. มตตญญตา คว�มเปนผรจกประม�ณ 5. กาลญญตา คว�มเปนผรจกก�ลเวล�อนเหม�ะสม 6. ปรสญญตา คว�มเปนผรจกสงคม

7.บคคลโรปรชญญตา คว�มเปนผรจกคบคน

คณธรรมของผบรหาร 6 ผบรห�ร นอกจ�กจะมคณวฒในท�งวช�ก�รต�ง ๆ แลวยงจำ�เปนตองมคณธรรมอก 6 ประก�ร 1. ขมา มคว�มอดทนเกง 2. ชาตรยะ ระวงระไว 3. อฎฐานะ หมนขยน

4. สงวภาคะ เออเฟ อเผอแผ 5. ทยา เอนด กรณ� 6. อกขนา หมนเอ�ใจใสตรวจตร�หรอตดต�ม

ยตธรรม 5 นกบรห�รหรอผนำ�มกจะประสบปญห�หรอรองเรยนขอคว�มเปนธรรมอยเปนประจำ�หลกตดสนคว�มเพอใหเกดคว�ม “ยตธรรม ” ม 5 ประก�ร คอ 1. สจจวา แนะนำ�ดวยคว�มจรงใจ 2. บณฑตะ ฉล�ดและแนะนำ�คว�มจรงและคว�มเสอม 3. อสาหะเสนะ ตดสนดวยปญญ�ไมตดสนดวยอ�รมณผลนผลน 4. เมธาว นกถงธรรม (ยตธรรม) เปนใหญไมเหนแกอ�มสสนจ�ง

5. ธมมฎฐะ ไมรษย�อ�ฆ�ต ไมตอเวร

ธรรมเครองใหกาวหนา 7 นกบรห�รในตำ�แหนงต�ง ๆ ยอมหวงคว�มเจรญก�วหน�ไดรบก�รเลอนชนเลอนตำ�แหนงสงขนพระพทธองคทรงตรสธรรมเครองเจรญยศ (คว�มก�วหน�) ไว 7 ประก�ร คอ 1. อฎฐานะ หมนขยน 2. สต มคว�มเฉลยว 3. สจกมมะ ก�รง�นสะอ�ด 4. สญญตะ ระวงด 5. นสมมการ ใครครวญพจ�รณ�แลวจงธรรม 6. ธมมชว เลยงชพโดยธรรม

7. อปปมตตะ ไมประม�ท

ไตรสกขา เพอเปนก�รสนบสนนใหเกดคว�มตงใจดและมมอสะอ�ด นกบรห�รตองประกอบตนไวในไตรสกข�ขอทตองสำ�เหนยก 3 ประก�ร คอ 1. ศล 2. สมาธ 3. ปญญาทงนเพร�ะ ศล เปนเครองสนบสนนใหก�ย (มอ) สะอ�ด สมาธ เปนเครองสนบสนนใหใจสงบ ปญญา เปนเครองทำ�ใหใจสว�ง รถก รผด

พระพทธโอวาท 3 นกบรห�รททำ�ง�นไดผลด เนองจ�กได ”ตงใจด” และ

มอสะอาด “ ” พระพทธองคไดว�งแนวไว 3 ประก�ร ดงน 1. เวนจากทจรต ก�รประพฤตชว ท�งก�ย ว�จ� ใจ 2. ประกอบสจรต ประพฤตชอบ ท�งก�ย ว�จ� ใจ 3. ทำาใจของตนใหบรสทธสะอาด ไมโลภ ไมโกรธ ไมหลง

การนำาหลกธรรมทประเสรฐมาปฎบต ยอมจกนำาความเจรญ ตลอดจนความสขกายสบายใจ ใหบงเกดแกผประพฤตทงสน สมดงพทธสภาษตทวา “ ธมโม หเว รกขต ธมมจารง ธรรมะยอมคมครองรกษาผ”ประพฤตธรรม ผบรห�รพงนำ�หลกธรรมดงกล�วข�งตนม�ปฏบตอยเปนนจ เพอนเปนผคงอยในธรรมอนจะสงผลใหเปนผรกใครชนชมของผพบเหน นนกหม�ยถงหลกธรรมดงกล�วข�งตนผบรห�รท�นใดส�ม�รถปฏบตจนเปนปกตนสยแลว กจะเปนก�รสร�งเสนหและสร�งคว�มสมพนธกบชมชนไดเปนอย�กด

เรอง การนำาเสนอกลมท 4 จงหวดตรง เรอง ปญหาในการปรหารงานประชาสมพนธในโรงเรยน และแนวทางแกไขd การประชาสมพนธ : ความหมายและขอบขายก�รประช�สมพนธตรงกบค�ในภ�ษ�องกฤษคอ Public Relations : PR มคว�มหม�ยและคว�มส�คญโดยสรปดงนคว�มหม�ยของก�รประช�สมพนธถ�ตคว�มด�นภ�ษ� อ�จมคว�มหม�ยได 3 ท�งดวยกนกล�วคอเ1 ). หม�ยถงคว�มสมพนธระหว�งสถ�บนหรอบคคล กบกลมบคคลหรอประช�ชน2 ). หม�ยถงชองท�งหรอเครองมอทใชเพอสอคว�มสมพนธ3 ). หม�ยถงปรม�ณ สภ�พ คณภ�พ หรอฐ�นะของคว�มสมพนธของสถ�บนหรอบคคลกบกลมบคคลหรอประช�ชนเอดเวอรด เบอรเนย ( Edward L. Bernays ) กล�วว�ก�รประช�สมพนธมคว�มหม�ย 3 ประก�รคอ1 ). เผยแพรใหประช�ชนทร�บ2 ). ชกชวนใหประช�ชนมสวนรวมในก�รปรบปรงและเหนชอบกบวตถประสงคและวธก�รด�เนนง�นของสถ�บน3 ). ชวยใหวตถประสงคและวธก�รด�เนนง�นผสมผส�นกลมกลนกบคว�มคดเหนของประช�ชนทเกยวของในขณะเดยวกนไดมก�รนย�มคว�มหม�ยและค�จ�กดคว�มของ ก�รประช�สมพนธ ไวหล�กหล�ยและน�สนใจ เชน“ ”

- ก�รประช�สมพนธเปนปรชญ�ก�รบรห�รง�นขององคกรหนง

- ก�รประช�สมพนธเปนผลรวมแหงคว�มรสกทงหล�ยทเกดขนโดยสถ�บนเอง และโดยบคคลต�งๆทเกยวของกบสถ�บนนน- ก�รประช�สมพนธคอก�รด�เนนง�นประเมนผลทศนคตของกลมชน จนส�ม�รถใหขอเสนอแนะในก�รด�เนนนโยบ�ยแกหนวยง�นหรอบคคล เพอใหไดรบคว�มเข�ใจและเปนทยอมรบของประช�ชน- ก�รประช�สมพนธเปนผลรวมแหงคว�มรสกทงหล�ยทกอใหเกดขนโดยสถ�บนเองและบคคลต�งๆทเกยวของกบสถ�บนนน- ก�รประช�สมพนธคอก�รด�เนนก�รเพอชกจงใจ หรอคว�มคดเหนของประช�ชนต�มแผนก�รทก�หนดไวโดยใชวธก�รทหล�กหล�ยสรปไดว� การประชาสมพนธ คอความพยายามของหนวยงาน“หนงทสรางหรอปรบความสมพนธกบกลมชนหรอหนวยงานทเกยวของ เพอใหเกดความสมพนธอนดทจะนาไปสการบรรลเปาหมายทหนวยงานนนไดวางไวโดยราบรน”3. ลกษณะสาคญของการประชาสมพนธจ�กนย�มศพททกล�วถงเบองตน อ�จจ�แนกใหเหนถงลกษณะส�คญของก�รประช�สมพนธว�จะประกอบไปดวยองคประกอบส�คญดงตอไปน กล�วคอ1 ). ม สถ�บน ” ” ( องคกร สม�คม หนวยง�นร�ชก�ร โรงเรยน ฯลฯ ) ทกอตงขนโดยมคว�มมงหม�ย วตถประสงคแนนอน2 ). มก�รว�งแผน ไตรตรอง ใครครวญ ซงหม�ยถงมจดประสงคทชดเจนในภ�รกจง�น3 ). มก�รสอสมพนธแบบท�งค หรอยคลวธ ( Two – way Communication )ในก�รด�เนนง�น ซงจะท�ใหก�รสอคว�มหม�ยเปนทเข�ใจทงผใหและผรบขอมลข�วส�ร4 ). มก�รจงใจและโนมน�วท�ทคว�มรสก เพอกอใหเกดคว�มศรทธ� รวมมอ สนบสนน5 ). มก�รสอส�รสมพนธกบคนกลมใหญ ( Mass ) ม�กกว�ร�ยบคคล ( Individual )

6 ). เปนก�รกระท�ทตอเนองอย�งไมลดละ ( On – going Process )7 ). มประช�มตเปนบรรทดฐ�น4. โรงเรยนกบการประชาสมพนธของโรงเรยนโรงเรยน/สถ�นศกษ� เปนสถ�บนท�งสงคมทมคว�มส�คญยง และมบทบ�ทในก�รสร�งสรรคสงคมด�นก�รจดก�รศกษ�และก�รเรยนร ดงนนจงตองมก�รก�หนดเปนยทธศ�สตรด�นก�รประช�สมพนธเพอเสรมสร�งคว�มสมพนธทดระหว�งโรงเรยนกบชมชนใหบงเกดขน เนองจ�กเหตผลส�คญในประเดนตอไปน1 ). ในสงคมประช�ธปไตย รฐมขอผกพนทจะตองแจงกจกรรมต�งๆทไดด�เนนง�นใหประช�ชนรบทร�บ ซงโรงเรยนเปนหนวยง�นหนงของรฐ จงมคว�มจ�เปนทจะตองเผยแพรกจกรรมต�งๆทโรงเรยนไดกระท�ลงไปใหประช�ชนไดรบทร�บ2 ). กจก�รใดๆของโรงเรยนจะส�เรจม�กนอยเพยงใด ขนอยกบคว�มสนใจ คว�มเข�ใจ คว�มมนใจทประช�ชนใหกบโรงเรยน3 ). ก�รศกษ�ทนกเรยนจะไดรบ ห�กจะใหดทสดยอมตองก�รชวยเหลอ หรอรวมมอระหว�งสงคมทเกยวของกบวถชวตของนกเรยน โรงเรยนเปนเพยงสวนหนงของสงทจะชวยใหเกดก�รศกษ�เรยนรทงหมด4 ). ดวยก�รประช�สมพนธทดเท�นน ทจะเอ�ชนะอทธพลของกลมอทธพลทมงผลประโยชนของตนเอง5. นโยบายการดาเนนงานประชาสมพนธในโรงเรยนก�รประช�สมพนธในโรงเรยน ควรด�เนนนโยบ�ยทส�คญดงตอไปน1 ). โรงเรยนควรแจงข�วส�รก�รด�เนนง�นของโรงเรยนอย�งสม�เสมอ เพอบคคลฝ�ยต�งๆจะไดท�ง�นประส�นกนไดอย�งถกตองในโอก�สเหม�ะสม2 ). โรงเรยนควรสร�งคว�มเชอถอใหกบบคคลทวไป เชนใหผปกครองไวใจว�บตรหล�นของเข�ไดรบก�รเอ�ใจใสดแลเปนอย�งด

หรอชมชนมคว�มเชอถอในสถ�บนคอโรงเรยนทตงอยในชมชนนนๆ เหล�นเปนตน3 ). ควรก�หนดโครงก�รปรบปรงโรงเรยนอย�งเหม�ะสม เชน ก�รสร�งอ�ค�รสถ�นท ก�รปรบปรงก�รเรยนก�รสอน ง�นสวสดก�ร สงต�งๆเหล�นควรน�ออกม�ประช�สมพนธใหกบบคคลกลมต�งๆไดรบทร�บ4 ). สงเสรมคว�มเข�ใจอนดระหว�งผปกครองและครในก�รแกไขปญห�เดก โดยใหผปกครองไดมโอก�สไดพบปะกบครเปนครงคร�ว เชน ง�นประช�ปโรงเรยน ก�รประชมผปกครอง-5-5 ). สร�งคว�มสมพนธทดระหว�งบ�น โรงเรยน ชมชน ในสวน– –ทจะเปนประโยชนตอชมชน เชนก�รใหสถ�นทโรงเรยนเปนทจดง�นก�รกศล หรอก�รพฒน�ชมชน ก�รประชมแลกเปลยนคว�มคดเหน6 ). ห�กเกดปญห�ใดๆ หรอเกดคว�มเข�ใจทไมถกตอง ไมควรทงไวตองรบแกไขปญห�ต�งๆเหล�นนโดยเรว6. จดมงหมายของการประชาสมพนธโรงเรยนในก�รประช�สมพนธโรงเรยน / สถ�นศกษ�โดยทวไปนนจะมจดมงหม�ยหรอวตถประสงคทส�คญดงตอไปน1 ). เพอใหนกเรยน ครอ�จ�รย ผปกครอง เข�ใจระเบยบ เหตผลและคว�มจ�เปนทจะตองมกฎ ระเบยบ ใหรใหเข�ใจเพอใหเกดคว�มรวมมอในก�รปฏบต2 ). เปนก�รร�ยง�นใหคร นกเรยน ผปกครองและประช�ชนใหทร�บเกยวกบก�รด�เนนง�นและกจกรรมต�งๆของโรงเรยน3 ). เปนก�รสร�งชอเสยง เกยรตคณ คว�มเชอถอ เลอมใส คว�มนยม มนใจในโรงเรยนใหเกดขนในหมประช�ชนทวไป4 ). สงเสรมใหประช�ชนตระหนกถงคว�มส�คญของก�รศกษ� ใหประช�ชนเกดคว�มรสกในก�รเปนเจ�ของ เปนหน�ทฐ�นะประช�ชน

ในทองถนทจะตองใหคว�มรวมมอ คว�มสนใจ เข�ม�มสวนรวมในก�รจดก�รศกษ�ของโรงเรยน5 ). เชญชวน สงเสรมและสนบสนนใหประช�ชนไดเข�ม�มสวนรวมในก�รชวยเหลอเกอหนนโรงเรยนในเรองของก�รศกษ� ทงด�นก�ลงก�ย ก�ลงใจ รวมทงทนทรพย6 ). สงเสรมใหครกบนกเรยนและผปกครองมคว�มสมพนธใกลชดกนเพอชวยกนแกไขปญห�ก�รศกษ�ของเดก คร โรงเรยนและบ�น7 ). เพอใหโรงเรยนด�เนนนโยบ�ยก�รเปดประต ( Open Door Policy ) โดยเปนศนยกล�งก�รบรก�รประช�คมด�นก�รศกษ� วฒนธรรมและบรก�ร8 ). เพอใหโรงเรยนไดมโอก�สสนองตอบคว�มตองก�รของประช�ชนในทองถนเกยวกบก�รศกษ�และเปนประโยชนตอชมชนอย�งแทจรง9 ). ชวยแกไขปญห�ขอขดแยงต�งๆทมอยระหว�งโรงเรยนกบผปกครองหรอชมชนใหหมดสนไปหรอดขน10 ). เพอเปนก�รสร�งคว�มเข�ใจทถกตองใหเกดขนทวไปอย�งไมจ�กด โดยถอว�โรงเรยนเปนของชมชน เพอชมชน บรห�รโดยผทอยในชมชนนน11 ). เพอเปดโอก�สใหฝ�ยต�งๆไดเข�ม�มสวนรวมในก�รจดก�รศกษ� เสนอแนะ เพอปรบปรงก�รศกษ�ใหเปนไปต�มแนวคว�มคดคว�มตองก�รของสงคม ทองถน มใชเพยงแตเปนไปต�มคว�มตองก�รของครหรอโรงเรยนเท�นน7. สอทใชในการประชาสมพนธโรงเรยนสอ ( Media ) เปนตวกล�งส�คญในก�รเชอมโยงคว�มรคว�มเข�ใจระหว�งโรงเรยนกบกลมเป�หม�ยทงภ�ยในและภ�ยนอกองคกร ก�รเลอก ก�รผลตและใชสอเพอก�รประช�สมพนธไดอย�งเหม�ะสมและมประสทธภ�พยอมกอใหเกดผลในเชงสร�งสรรค บรรลต�มเจตน�รมณทองคกรค�ดหวงและตงเป�หม�ยไว

สอหรอกจกรรมทน�ม�ใชในก�รประช�สมพนธโรงเรยนนนมหล�กหล�ยประเภทและวธก�รทแตกต�งกนไป ทงนยอมขนอยกบจดประสงคและเป�หม�ยทตงไว ซงสอหรอกจกรรมเหล�นนอ�จท�ไดดงตอไปน1 ). ก�รจดระบบก�รขย�ยเสยงภ�ยในโรงเรยน2 ). ก�รใชระบบก�รตดตอภ�ยใน ( Inter – communications )3 ). ก�รผลตสอเทคโนโลยประเภทต�งๆเชน สไลด เทปบนทกเสยง วดทศน จดท�สอท�งไกลประเภทโทรทศน สออนเทอรเนต ท� Website โรงเรยน เปนตน เพอประโยชนในก�รประช�สมพนธโรงเรยน4 ). ก�รท�บอรด ( Board ) ส�หรบปดป�ยประก�ศ5 ). ก�รจดท�บอรดส�หรบตดรปกจกรรมต�งๆของโรงเรยน / นกเรยน6 ). ก�รสงจดหม�ยถงผปกครองนกเรยน7 ). ก�รสงเสรมใหนกเรยนจดท�หนงสอรน8 ). ก�รจดท�ว�รส�รท�งก�รศกษ�ของโรงเรยน9 ). ก�รจดนทรรศก�ร ( Exhibitions )10 ). ก�รรวมกจกรรมภ�ยนอกโรงเรยน11 ). ก�รใชหนงสอพมพ วทย และโทรทศนชวยในก�รประช�สมพนธโรงเรยนสอเพอใชในก�รประช�สมพนธโรงเรยนทกล�วไวในเบองตนนน เปนแนวท�งทเสนอแนะไวเท�นนซงโรงเรยนส�ม�รถปรบประยกตสอเพอก�รประช�สมพนธใหเหม�ะสมกบหนวยง�น/องคกร รวมทงสภ�พก�รณหรอบรบท ( Context ) ทเกยวของ ซงโรงเรยนแตละแหงอ�จมก�รเลอกหรอปรบใชไดแตกต�งกนออกไปขนอยกบศกยภ�พขององคกรเปนส�คญ

ง�นประช�สมพนธของโรงเรยนนนกว�งขว�งและน�สนใจ ทส�คญคอตองพย�ย�มใหครและนกเรยนทกคนเข�ใจว� ทกคนตองชวยกนรกษ�ชอเสยง เกยรตคณ ทกคนเปนทตประช�สมพนธทตองชวยสงเสรมซงกนและกน ควรระลกไวเสมอว� ชอเสยงเกยรตคณของโรงเรยน ตลอดจนก�รนบถอยกยองของประช�ชนจะมขนไมได ถ�ครนกเรยนไมทำ�ตวใหดในส�ยต�ของคนทวไป

                     การประชาสมพนธหนวยงานเปนกลไกสำาคญยงอยางหนงของการบรหาร เพอสร�งภ�พลกษณ คว�มนยม คว�มเข�ใจทดของและก�รสนบสนนจ�กประช�ชนตก�รทประช�ชนไมเข�ใจนโยบ�ย วตถประสงค และก�รดำ�เนนง�นของอ�จกอใหเกดคว�มเข�ใจผดไดง�ย ทำ�ใหเกดชองอว�งและคว�มหม�งเมนระหว�งประช�ชนกบหนวยง�น ซงตองพงพ�อ�ศยซงกนเและกน ดงนน ผบรห�รควรแบงเวล�และใหคว�มสำ�คญกบก�รประช�สมพนธหนวยง�น ควบคไปกบก�รดำ�เนนง�นภ�รกจก�รบรห�ร   อ�จส�ม�รถลดปญห�หล�ย ๆ ปญห�ลง    ทำ�ใหผบรห�รมเวล�คดสร�งง�นใหมและมเวล�พกผอนม�กขน

                การประชาสมพนธทวาน หมายถง การสอสาร นโยบาย วตถประสงค และการดำาเนนงานของหนวยงาน ไปสประชาชนอยางตอเนองโดยสอตาง ๆ เพอสรางความเขาใจอนกอใหเกดสมพนธภาพทดกบประชาชน

  ผบรห�รควรจะดำ�เนนก�รประช�สมพนธหนวยง�นทงบคล�กรภ�ยในหนวยง�นและประช�ชนภ�ยนอกหนวยง�นดวยเหตผลดงน

                1.การประรชาสมพนธกบบคลากรภาย    บคล�กรใน นบเปนกำ�ลงสำ�คญยงในก�รดำ�เนนง�น และอยใกลชดกบผบรห�รก�รสร�งคว�มเข�ใจตอกนตองมอย�งตอเนองเปนก�รสร�งขวญกำ�ลงใจใหบคล�กรภกดตอหนวยง�น   ซงจะเออตอก�รดำ�เนนง�นอย�งมประสทะภ�พ ห�กบคล�กรเข�ใจปญห� ขอจำ�กด   และนโยบ�ยของหนวยง�นไปในทศท�งเดยวกน ปญห�คว�มขดแยงกนในหนวยง�นจะไดนอยลง

                2.การประชาสมพนธกบประชาชน ประช�นแบงออกไดเปนหล�ยกลม บ�งกลมมคว�มเกยวของกบโดยตรง บ�งกลมมคว�มเกยวของท�งออม ไมว�จะเกยวของท�งตรงหรอท�งออมกต�ม ผบรห�รตองถอว�เปนหน�ททจะตองประข�สมพนธอย�งตอเนอง เปนก�รสร�งภ�พลกษณทดปองกนคว�วมเข�ใจผด   รวมทงก�รแกไขคว�มเข�ใจผดทประช�ชนมอกดวย

               

การประชาสมพนธ ทำาไดหลายวธ เชน

                1.ศกษาจดเดนและจดดอย เผยแพรจดเดนออกไปอย�งตอเนองและปรบปรงจดอยอย�งรบดวน

                2.สำารวจประชามต อยเสมอ อ�จทำ�ไดง�ย ๆ จ�กก�รสนทน�ก�รสมภ�ษณหรอทำ�ใหเตมรปแบบก�รวจยกได เพอทร�บกระแสคว�มรสกของประช�ชนทมตอหนวยง�นและส�ม�รถเกบคว�มคดเหนทเหม�ะสมม�สร�งนโยบ�ย    หรอปรบปรงภ�พลกษณ เปนก�รประช�สมพนธแบบสองท�ง

                3.รวมกจกรรมทางดานสงคม     โดยเข�รวมกจกรรมกบประช�ชนในทองถน ทตงอยบรเวณใกลเคยง     เพอใหประช�ชนเหล�นนรจกและมคว�มสมพนธอนดตอกน

                4.สรางภาพลกษณทดเดนในสวนทรบผดชอบ    สร�งจดเดนใหจดข�ยและรกษ�ครภ�พคว�มดนนใหถ�วร สร�งคว�มเชอมน

                ในคว�มเปนจรงแมว�ผบรห�รจะดำ�เนนก�รประช�สมพนธอย�งตอเนองแลวกต�ม ดวยยคปจจบนเปนยคแหงขอมลขาวสาร    เนองจากความหลากหลายของขาวสารและความหลากหลายของความคดหรอมแหลงขาวทแพรขาวสารเบยงเบนจากความเปนจรงโดยตงใจ หรอไมตงใจกตาม   ทำาใหประชาชนทรบขาวสารทผดพลาดหรอเขาใจผดในสาระขอเทจจรง มผลใหเกดคว�มหมวหมองเปนคว�ม

จำ�เปนทผบรห�รตองดำ�เนนก�รประช�สมพนธแบบฉกเฉนไดหล�ยวธ คอ

                1.ตองแกไขความเขาใจผดทนท เพอเรยกภ�พลกษณทตกลบม�สหนวยง�นโดยเรว

                2.การชแจงควรใหขาวสารทเปนขอเทจจรง ในลกษณะทสภ�พ    มเหตผล ละเวนคว�มก�วร�วหรอก�รกระทำ�ในลกษณะรนแรง

                3.การประชาสมพนธแบบเบยงเบน ในบ�งครงอ�จไมตองชแจงกบกลมผเข�ใจผดโดยตรง    อ�จใชสอมวลชนเปนผชแจงแทน เชน หนงสอพมพ วทยกระจ�ยเสยง หรอบคคลทส�มทเปนทยอมรบของสงคมเปนผชแจงแทนกได

                4.การนำาเยยชมกจการ เนองจ�กกจกรรมบ��งอย�งอ�จสลบซบซอน    ก�รชแจงดวยว�จ�หรอล�ยลกษณอกษร อ�จไมกระจ�ง อ�จเอ�วธน โดยก�รเชญสอมวลชนและผสนใจเข�ชมกจก�ร สมผสกบเหตก�รณจรงประกอบก�รบรรย�ยสรป จะทำ�ใหเข�ใจถกตองได

             

   เครองมอทใชในก�รประช�สมพนธ

                ผบรห�รควรจะเลอกใชสอก�รประช�สมพนธใหเหม�ะสมและสอดคลองกบข�วส�รและงบประม�ณในก�รเผยแพร เชน สอสงพมพ สอมวลชน สอบคคล และสอกจกรรม เปนตน

                อย�งไรกต�มผบรห�รคงไมมเวล�พอทจะลงม�ทำ�หน�ทประช�สมพนธโดยตรงไดเนองจ�กภ�ระหน�ทอน ๆ    ทตองบรห�รควรมอบหม�ยใหบคล�กรทมคว�มร คว�มส�ม�รถด�นก�รประช�สมพนธ         บคลกภ�พเหม�ะสมและมคว�มสมครใจเปนผดำ�เนนก�รภ�ยใตก�รกำ�กบดแลของผบรห�ร เพอชวยผบรห�รว�งแผนและดำ�เนนก�ร ก�รประช�สมพนธและประเมนผลก�รประช�สมพนธโดยมแผนก�ร

ปฏบตง�น บคล�กร และงบประม�ณทเหม�ะสมกบหนวยง�นนน ๆ 

เรอง การนำาเสนอกลมท 2 จงหวดนครพนม เรอง บทบาทขอสถานศกษากบการมสวนรวมการจดการศกษากบการมสวนรวมจดการศกษาและการสรางความสมพนธกบชมชนการจดการศกษาแบบมสวนรวมโดยใชทองถน เปนฐานอยางมคณภาพ ต�มขอเสนอก�รปฏรปก�รศกษ� ซงมกรอบแนวท�งก�รพฒน�คณภ�พ 4 คอ

1) พฒน�คณภ�พคนไทยยคใหม 2) พฒน�คณภ�พครยคใหม3) พฒน�คณภ�พสถ�นศกษ�และแหลงเรยนรยคใหม และ 4) พฒน�คณภ�พก�รบรห�ร และนโยบ�ยของส�นกง�นคณะกรรมก�รก�รศกษ�ขนพนฐ�น ทมจดเนนในก�รพฒน�คณภ�พนกเรยน ทงคว�มร คณธรรม ก�รนอมน�วถชวตต�มหลกปรชญ�เศรษฐกจพอเพยง มท�งเลอกในก�รเรยนร เข�ถงโอก�สท�งก�รศกษ�อย�งทวถง และสงเสรมก�รมสวนรวมจ�กทกภ�คสวนในสงคมนน ยดกรอบดงกล�วในก�รด�เนนนโยบ�ย คว�มส�คญในเรองก�รสร�งเครอข�ยและมสวนรวมในก�รจดรวมกน (MOU) ทองถนแบบมสวนรวมโดยใชทองถนเปนฐ�นอย�งมคณภ�พ มงสนบสนนปจจยต�งๆ เพอพฒน�ยกระดบผลสมฤทธท�งก�รเรยน ปลกฝงคณลกษณะอนพงประสงค การจดการศกษาแบบมสวนรวมโดยใชทองถนเปนฐานอยางมคณภาพ 2. หลกการและแนวคด1. ก�รจดก�รศกษ�โดยใชทองถนเปนฐ�น2. ภ�รกจต�มกฎหม�ยของแตละหนวยง�น3. ก�รบรห�รแบบมสวนรวม โดยใชเทคนค 5 รวม ดงน 3.1 ก�รรวมคด(Thinking Participation) ก�ร3.2 รวมว�งแผน (Planning Participation) 3.3 ก�รรวมปฏบต (Implementing Participation)3.4 ก�รรวมประเมนผล(Evaluation Participation)3.5 ก�รรวมชนชม (Coagulation Participation)4. ปฏบตต�มบนทกขอตกลงคว�มรวมมอ (MOU)

วตถประสงค1. เพอสร�งและพฒน�รปแบบก�รจดก�รศกษ�แบบมสวนรวมโดยใชทองถนเปนฐ�นอย�งมคณภ�พ 2. เพอยกระดบคณภ�พก�รศกษ�โรงเรยนใน 5 ด�น ไดแก2.1 ด�นคณภ�พผเรยน2.2 ด�นคณภ�พคร2.3 ด�นคณภ�พก�รบรห�รจดก�ร2.4 ด�นคณภ�พแหลงเรยนร2.5 ด�นคณภ�พก�รสร�งเครอข�ยและก�รมสวนรวม3. เพอยกระดบคณภ�พก�รศกษ�ของโรงเรยน4. เพอศกษ�คว�มพงพอใจของประช�ชน ก�รสร�งและพฒน�รปแบบก�รจดก�รศกษ�แบบมสวนรวมโดยใชทองถนเปนฐ�นอย�งมคณภาพ ดำาเนนการในรปคณะกรรมการ โดยแบงการดำาเนนงานออกเปน 5 ขน ตอนดงนขนตอนท 1 ก�รวเคร�ะหว�มตองก�รคว�มจ�เปนในก�รพฒน�1. ก�รวเคร�ะหคว�มตองก�รและคว�มจำ�เปน2. ศกษ�แนวคด ทฤษฎ และง�นวจยทเกยวของ3. ก�รสร�งคว�มตระหนกและก�รมสวนรวม4. สงเคร�ะหผลในขอท 1 – 3ขนตอนท 2 ก�รสร�งรปแบบรวมกน1. ก�หนดร�ยละเอยดของรปแบบ และโครงสร�งก�รบรห�ร ปจจยสนบสนน2. จดท�ร�งบนทกขอตกลงคว�มรวมมอ (MOU)3. ตรวจสอบรปแบบโดยผเชยวช�ญ

4. ก�รประชมประช�คม เพอยอมรบรปแบบ และลงน�มในบนทกขอตกลงคว�มรวมมอ (MOU)ขนตอนท 3 ก�รทดลองใชรปแบบ (1 ปก�รศกษ�)1. นำ�รปแบบก�รจดก�รศกษ�แบบมสวนรวมโดยใชทองถนเปนฐ�นอย�งมคณภ�พ ไปทดลองใช2. ก�กบตดต�มภ�คเรยนละ 1 ครงขนตอนท 4 ก�รประเมนและร�ยง�นผล1. สภ�วะแวดลอม (Context)2. ปจจยเบองตน (Input)3. กระบวนก�ร(Process)4. ผลผลต(Product)

ขนตอนท 5 ก�รขย�ยผลและเผยแพรผลง�น1. ก�รขย�ยผลก�รดำ�เนนง�นส2. ก�รเผยแพรผลง�น บทบาทหนาทคณะกรรมการเพอใหก�รบรห�รจดก�รมประสทธภ�พเกดประโยชนสงสด ไดว�งระบบโครงสร�งก�รบรห�รจดก�รศกษ�แบบมสวนรวมโดยใชทองถนเปนฐ�น คณะกรรมการทปรกษา มหน�ทใหค�ปรกษ� เสนอแนะ ชวยแกไขปญห�ขอกฎหม�ยทหนวยปฏบตเข�ใจไมตรงกนคณะกรรมการอานวยการ มหน�ท อ�นวยก�ร ตดสนใจเชงนโยบ�ย ชวยแกไขปญห� ตรวจเยยมตดต�ม นเทศง�น สร�งขวญและก�ลง เปนประธ�น ผอ�นวยก�รส�นกง�นเขตพนทก�รศกษ� คณะกรรมการดำาเนนงาน มหน�ท ประส�นก�รดำ�เนนง�น บรห�รจดก�รศนยประส�นง�น

ประชมชน แจง ร�ยง�นผลก�รด�เนนง�นตอคณะกรรมก�รอ�นวยก�รและเปนทปรกษ�และเสนอแนะภมปญญาทองถน มหน�ท เปนทปรกษ� แนะน� ก�รเรยนรก�รจดก�รศกษ�ของภ�ครฐ และทองถน เปนวทย�กรทองถนของโรงเรยน รวมเปนกรรมก�รหรอคณะท�ง�นด�นก�รศกษ�ของโรงเรยนคณะกรรมการฝายวชาการ มหน�ท1. ประส�นง�นวช�ก�ร และจดกจกรรมพฒน�ผเรยน2. สำ�รวจคว�มตองก�รในก�รพฒน�คร3. ประส�นก�รพฒน�คร กบหนวยง�นต�ง ๆ4. จดฝกอบรม/สมมน�เชงปฏบตก�ร ทสอดคลองกบคว�มตองก�รของคร5. ตดต�ม ประเมนผลก�รจดก�รศกษ�6. จดแสดงผลง�นของนกเรยน/โรงเรยน อย�งนอยปละ 1 ครงคณะกรรมการฝาย ตดตาม และประเมนผล มหน�ท1. ตดต�ม ประเมนผล ต�มภ�รกจ ภ�คเรยนละ 1 ครง2. ร�ยง�นผลก�รตดต�ม เสนอแนะแนวท�งแกไข ทกระยะ3. ร�ยง�นผลก�รดำ�เนนง�นเมอสนสดโครงก�ร4. สร�งเครองมอเกบขอมล ใหครอบคมทกควชวด

การนำาเสนอกลมท 4 จงหวดลพบร เรอง ปญหาในการความสมพนธกบชมชนและแนวทางแกไข

การสรางความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชนอยางยงยน งานสมพนธชมชนวตถประสงคของก�รบรห�รง�นคว�มสมพนธชมชน1. เพอใหชมชนมคว�มเข�ใจอนดตอสถ�นศกษ�2. เพอใหสถ�นศกษ�ส�ม�รถใชประโยชนจ�กทรพย�กรในชมชน3. เพอใหสถ�นศกษ�ไดรบก�รสนบสนนและชวยเหลอจ�กชมชนทงด�นก�รเง วตถ อปกรณคว�มคด และขอเสนอแนะ 4. เพอใหคว�มชวยเหลอชมชนด�นวช�ก�รและด�นอน ๆ 5. เพอสนบสนนก�รพฒน�ง�นของสถ�นศกษ�6. เพอสร�งบรรย�ก�ศและสภ�พแวดลอมทดของหนวยง�น7. เพอปองกนหรอแกปญห�อปสรรคในก�รดำ�เนนง�นของสถ�นศกษ�ทอ�จเกดขนโดยเปนผลกระทบจ�กชมชน

ชนขอบขายงานสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชม

1. ง�นใหบรก�รแกชมชน2. ง�นรบบรก�รจ�กชมชน3. ง�นเสรมสร�งคว�มสมพนธกบชมชนและหนวยง�นอน ๆ4. ง�นจดตงกลม ชมรม สม�คม กองทน และมลนธในสถ�นศกษ�5. ง�นกรรมก�รสถ�นศกษ�ขนพนฐ�น6. ง�นประช�สมพนธโรงเรยน

การสรางสมพนธชมชนดำาเนนงานเนนประเดนหลก 3 ดานดงน 1. ก�รนำ�ชมชนเข�ม�มสวนรวมกบโรงเรยนในก�รจดกจกรรมสมพนธ 2. วธก�รสร�งคว�มสมพนธกบชมชน

3.ปจจยทสงผลตอคว�มสมพนธระหว�งโรงเรยนและชมชนใหดำ�รงอยอย�งยงยน ก�รนำ�ชมชนเข�ม�มสวนรวมกบโรงเรยนในก�รจดกจกรรมชมชนสมพนธ สรปไดดงน 1. เปดโอกาสใหชมชนมสวนรวม ในก�รว�งแผนยทธศ�ตรเพอพฒน�โรงเรยน ผเรยน โดยเชญผนำ�ชมชน เชน พระภกษ ผปกครอง นกเรยน กำ�นน ผใหญบ�น สม�ชก อบต. อบจ. เทศบ�ล ฯลฯ ม�รวมปรกษ�ห�รอ เพอห�แนวท�งในก�รปรบปรงพฒน�ก�รจดก�รศกษ�ใหมคณภ�พ2.สรางความเขาใจทถกตองใหชมชน ตระหนกว�กระบวนก�รจดก�รศกษ� เปนหน�ทของคนทกคนในชมชน ก�รชวยเหลอหรอก�รมสวนรวมควรเกดจ�กคว�มศรทธ�และเตมใจอย�งแทจรง 3.เปดโอกาสใหชมชนไดมสวนรวมในการเปน "ผถายทอดภมความร" ในหลาย ๆ รปแบบ เชน ภมปญญ�ทองถน ครช�วบ�น เครอข�ยก�รเรยนร แหลงเรยนร ศนยก�รเรยนรทงภ�ครฐและธรกจเอกชน 4.ใหชมชนในการควบคมดแลบตรหลานของตนเอง ซงเปนสม�ชกในชมชน "ใชทฤษฎต�สบปะรด" โดยขอคว�มรวมมอชวยดแลนกเรยน ควบคมนกเรยนมใหกระทำ�ในสงทไมพงประสงค "ใชชมชนเปนฐ�น หรอครอบครวเปนฐ�น สร�งเย�วชน5. ใหชมชนมสวนรวมในการประชาสมพนธ และเผยแพรความสำาเรจ ของการจดการศกษาอยางตอเนอง ในรปแบบต�ง ๆ เชน ประชมผปกครอง จดง�นประจำ�ป จดนทรรศก�ร และแสดงผลง�นนกเรยน ทง 5 ประเดนน อย�แยกสวน ตองเชอมโยงสมพนธกบวถชวตชมชนถ�ยทอดองคคว�มรระหว�งโรงเรยนและชมชนอย�งเสมอภ�ค และเกดประโยชนรวมกน

วธสรางความสมพนธกบชมชน ขอนมคว�มสำ�คญม�กขอหนง เพร�ะโรงเรยนมกสร�งคว�มสมพนธกบชมชนในวงแคบ เชน ตงสม�คม ครผปกครองนกเรยน สม�คมศษยเก� และเชญม�ประชม ม�ใชบรก�รสถ�นทกเพยงพอแลว สดท�ยจบลงดวยรบบรจ�คเงนบำ�รงโรงเรยน การสรางความสมพนธกบชมชนทพงประสงค คอโรงเรยนและชมชนมสวนเกอหนนซงกนและกน มวสยทศนรวมกน มเจตน�เดยวกน ยงประโยชนรวมกน มคว�มสมพนธในแนวร�บ เค�รพซงกนและกน มจตสำ�นก และจตอ�ส�รวมกน เพอก�รพฒน�ทยงยนโดยมบคคลทเปน "สะพ�น" เชอมคว�มสมพนธ ดงน 1. นกเรยน จะเปนสะพานเชอมใหอยางด โดยใชกจกรรมทนกเรยนเปนผกระทำ� เชน โครงก�รเกษตรกรรมพนบ�น ก�รดแลรกษ�บ�นในฝน หองสมดเคลอนท โดยมครไปตดต�มผลง�นถงบ�น 2. ผบรหารโรงเรยนและคร เปนบคคลทอยใกลชดชมชนอยแลว เมอใหรบเชญไปรวมเปนเกยรตในง�นต�งๆ ในชมชน ควรถอโอก�สนนสร�งคว�มสมพนธทดตอกน ประช�สมพนธง�นของโรงเรยน ง�นของชมชน ต�มโอก�สทเอออำ�นวย หรอรวมกจกรรมอนๆ เชน กจกรรมปลกตนไม กจกรรมทำ�คว�มสะอ�ดวด และชมชน เปนตน 3. ผปกครองนกเรยนและผนำาชมชน ควรเชญเขามามสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยนทกครง เชน ง�นวนเดก ง�นวนแมแหงช�ต ง�นกฬ�ประจำ�ป ง�นแสดงนทรรศก�รผลง�นของครนกเรยน ทสำ�คญทสด คอ ใหผปกครอง นกเรยน และผนำ�ชมชน มสวนรวมในก�รจดก�รศกษ�ใหม�กทสด 4. โรงเรยน ควรเขาไปเปนทปรกษากบชมชนในก�รดำ�เนนกจกรรมต�งๆ ทชมชนอ�จจะยงไมมคว�มร คว�มเข�ใจเพยงพอ เชน ส�รสนเทศและเทคโนโลยประจำ�ตำ�บล ศนยผลตภณฑอ�ชพ ง�น

บญชกลมออมทรพย ทศท�งก�รพฒน�ชมชน ก�รสร�งชมชนใหเขมแขง เกษตรปลอดพษ ปรชญ�เศรษฐกจพอเพยง สงคมอยเยนเปนสข โดยอ�จทำ�ในลกษณะก�รเสวน�กลมเพอรวมคด รวมทำ� รวมสร�ง จะทำ�ใหชมชนเหนคณค�ของโรงเรยน และสร�งศรทธ�ใหเกดขนกบโรงเรยน5. กจกรรม โรงเรยนสามารถทจะรเรมกจกรรม ทมความสอดคลองกบปญหา และความตองการของชมชน เปนสะพ�นเชอมโยง ชมชน และโรงเรยนเข�ม�มสวนรวมในก�รดำ�เนนก�รกจกรรม และเกดก�รเรยนรรวมกน 6. ความตอเนอง ความสมำาเสมอ ทำ�อย�งตอเนอง เปนประจำ�จนกล�ยเปนวฒนธรรมขององคกร และชมชน จะนำ�ไปสคว�มยงยนในทสด ปจจยทสงผลตอความสมพนธระหวางโรงเรยนและชมชนอยางตอเนอง ก�รสร�งคว�มสมพนธระหว�งโรงเรยนกบชมชน เพอกอใหเกดคว�มยงยนนน มปจจยอนเปนเงอนไขก�รเปนสม�ชกทดของชมชนทจะนำ�ไปสก�รบรรลวตถประสงค1. ทาทของผบรหารโรงเรยนและคร ท�ท ลล� ก�รกระทำ�ทแสดงออกตอชมชนว�มคว�มจรงใจ และเปนประช�ธปไตยม�กนอยเพยงใด ก�รไมแปลกแยกจ�กวฒนธรรมชมชน และแสดงออกถงคว�มเค�รพในศกดศรของช�วบ�น จะเปนกลไกนำ�ไปสก�รสร�งคว�มสมพนธทด2. การสรางความคนเคยกบสมาชกของชมชน ครและผบรห�รโรงเรยน ควรเข�ห� เข�ใจ เข�ถง ช�วบ�น หรอผนำ�ชมชนกอน ทำ�อย�งไรใหเกดคว�มร คว�มรก คว�มสนทสนม กอเกดทงนำ�ใจ ไมตร คว�มมสม�นฉนทเชงญ�ตมตร3.ความเชอความศรทธา ทชมชนมตอโรงเรยน โดยเกดจ�กก�รทำ�ง�นของผบรห�รและครในโรงเรยนทเสยสละ อทศและทมเท

เพอบตรหล�นของชมชน ผนวกกบก�รเปน ตวแบบตนแบบ ทด จนเปนท ศรทธ� เชอถอ เชอมอ เชอมน ว�เปนทพงของบตรหล�น และชมชนได อนนจะนำ�ไปสก�รสร�งคว�มสมพนธ และคว�มรวมมอดวยด 4. การใหบรการทางวชาการ โดยทำ�ใหโรงเรยนเปนแหลงเรยนรของชมชน เปนศนยรวมท�งวช�ก�ร แหลงรวบรวมขอมล ศนยรวมวฒนธรรมและภมปญญ� โดยมครเปนผนำ�ท�งปญญ� ส�ม�รถตอบสนองคว�มตองก�รท�งประช�ชนไดเตมศกยภ�พ เชน หองสมด อเลกโทรนค แปลงส�ธตท�งก�รเกษตร แหลงอนรกษทรพย�กรธรรมช�ตและสงแวดลอม สวนสมนไพร เปนตน ก�รใหชมชนมสวนรวมในก�รกำ�หนดทศท�งก�รพฒน�คณภ�พก�รศกษ�ของชมชน ในรปแบบ5.กรรมการสถานศกษาขนพนฐาน. การแสวงหาเครอขาย 6. การประชาสมพนธ เปนสงจำาเปนทโรงเรยนควรสรางความเขาใจทดตอชมชน เพร�ะอ�จมบ�งสงบ�งอย�งทเข�ใจไมตรงกน อ�จสงผลกระทบตอคว�มสมพนธทดตอกน โรงเรยนควรมรปแบบประช�สมพนธทหล�กหล�ยใหเข�ถงชมชนไดทกท ทกเมอ ทกโอก�ส ทเหม�ะสม 7. กจกรรมทโรงเรยนจดตองสร�งสรรค เปนกจกรรมทกอใหเกดประโยชนตอชมชน ม�กกว�ทโรงเรยนจะไดรบฝ�ยเดยว สำ�คญตองสอดคลองกบปญห�ป�กทอง เศรษฐกจ และชวตจรง จะเหนไดว�ก�รสร�งคว�มสมพนธระหว�งโรงเรยนกบชมชนใหยงยนตองอ�ศยองคประกอบทสำ�คญทสด คอ ผบรห�รโรงเรยน คร และนกเรยน ตองมงมน จรงจง และตอเนอง จงจะสงผลใหเกดก�รทำ�ง�นรวมกนในลกษณะกลย�ณมตรอย�งยงยน

การนำาเสนอกลมท 5 จงหวดตรง กลม เรอง ปราชญชาวบาน ภมปญญาทองถนกบการจดการศกษา หลกการ ต�มคว�ม ม�ตร� 27 พระร�ชบญญตก�รศกษ�แหงช�ต พทธศกร�ช 2542 ไดกำ�หนดหลกสตรแกนกล�งก�รศกษ�ขนพนฐ�น เพอคว�มเปนไทย คว�มเปนพลเมองทดของช�ต ก�รดำ�รงชวตก�รประกอบอ�ชพตลอดจนก�รศกษ�ตอ และใหสถ�นศกษ�ขนพนฐ�นจดทำ�ส�ระของหลกสตรต�มวตถประสงคทกำ�หนดในสวนทเกยวกบสภ�พปญห�ในชมชนและสงคม ภมปญญ�ทองถน คณลกษณะทพงประสงคเพอเปนสม�ชกทดของครอบครว ชมชน สงคม และประเทศช�ต ซงหม�ยถง สถ�นศกษ�ตองจดก�รศกษ�ใหมคว�มสอดคลองกบคว�มตองก�รของชมชนทองถนและผเรยนเปน

สำ�คญ เพอนำ�ม�สก�รแกปญห�และคว�มตองก�รของสงคม และนำ�ภมปญญ�ทองถนเข�ม�เปนสวนหนงของก�รจดก�รศกษ�ดวยการใชภมปญญาทองถนในการเรยนการสอนและพฒนาหลกสตรความเปนมาของภมปญญาทองถนภมปญญาทองถน”(local wisdom) หรอ  ภมปญญ“าชาวบาน”(popular  wisdom)หรอ ภมปญญาไทย” ”(Thai  wisdom)  เปนคำ�ทร จกกนในวงก�รศกษ�ม�น�นพอสมควรแลว   แตคว�มจรงในก�รกล�วถงไดเกดขนในบ�งระยะๆและไมไดนำ�ม�ใชในก�รพฒน�ด�นต�งๆของประเทศไดเตมทนก ในด�นก�รศกษ�ไดมก�รตนตวครงหนง เมอแผนพฒน�ก�รศกษ�แหงช�ต ฉบบท 7 (พ.ศ.2535-2539)ในหมวดท 4 ไดกล�วถงแนวท�งจดก�รศกษในสวนของเนอห�ส�ระและกระบวนก�รเรยนก�รสอน ขอ 9 ทว� ใหนำ�คว�มรทไดจ�กก�รศกษ� คนคว� และวจยในศ�สตรส�ข�ต�งๆรวมทงจ�กแหลงวทย�กรอนๆเชนภมปญญ�ทองถน วด  หองสมด  พพธภณฑ สอมวลชน  เปนตน   นำ�ม�พจ�รณ�ประกอบก�รจดก�รเรยนก�รสอนจ�กนนภมปญญ�กยงมไดรบก�รหยบยกใหเหนคว�มสำ�คญม�กนก จนกระทงพระร�ชบญญตก�รศกษ�แหงช�ต พ.ศ.2542  ไดมก�รกำ�หนดไวในม�ตร� 6 ทว�ดวยก�รจดก�รศกษ�ตองเปนไปเพอพฒน�คนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงร�งก�ย  จตใจ  สตปญญ�  คว�มรและคณธรรม  มจรยธรรมและวฒนธรรมในก�รดำ�รงชวต  ส�ม�รถอยรวมกบผอนไดอย�งมคว�มสข  รวมทงสวนหนงของม�ตร� 23 ทระบว� กระบวนก�รเรยนรตองปลกฝงจตสำ�นกทถกตองในเร องต�งๆรวมทงสงเสรมศ�สน� ศลปวฒนธรรมของช�ต ก�รกฬ�ภมปญญ�ทองถน

ภมปญญ�ทองถน  ภมปญญ�ไทยและคว�มรอนเปนส�กลทตองเรยนรดวนตนเองอย�งตอเนอง(สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รศกษ�แหงช�ต,2542:5-6 ,13) สำานกคณะกรรมการการวฒนธรรมแหงชาต(2534:52) ไดกลาวไววา ภมป ญญาทองถน(local  wisdom)  สะสมขนม�จ�กประสบก�รณของชวต  สงคม  และในสภ�พสงแวดลอมทแตกต�งกน  และถ�ยทอดสบทอดกนม�เปนวฒนธรรม  ก�รดำ�เนนง�นด�นวฒนธรรม  จงตองใชปญญ�คนห�สงทมอยแลว  ฟ นฟ  ประยกต  ประดษฐ  เสรมสร�งสงใหม  บนร�กฐ�นสงเก�ทคนพบนน  นกฟ นฟ  นกประยกต  และนกประดษฐคดคนท�งวฒนธรรมพนบ�นเหล�น  มชอเรยกในเวล�ตอม�ว� ปร�ชญช�ว“บ�น หรอ ผรช�วบ�น และสตปญญ�ทนำ�ม�ใชในก�รสร�งสรรคน” “ ”เรยกว� ภมปญญาชาวบาน หรอ“ ”   ภมปญญาทองถน“ ” ประเวศ วะส (2536:21)  ไดกล�วว�  ภมปญญ�ทองถน  เกดจ�กก�รสงสมก�รเรยนรม�เปนระยะเวล�ย�วน�น  มลกษณะเชอมโยงกนไปหมดทกส�ข�วช�ไมแยกเปนวช�แบบเรยนทเร�เรยน  แตเปนก�รเชอมโยงกนทกร�ยวช�ทงทเปนเศรษฐกจ  คว�มเปนอย  ก�รศกษ�และวฒนธรรม  จะผสมกลมกลนเข�ดวยกน

สรปไดวา ภมปญญ�ทองถนเกดจ�กก�รดำ�เนนชวตของมนษยทมก�รสงสมคว�มรมวลประสบก�รณต�งๆ  ทมก�รสบทอดจ�กอดตจนถงปจจบน  ทเปนไปอย�งตอเนองไมข�ดส�ยโดยมคว�มสมพนธระหว�งช�วบ�นกบช�วบ�น จ�กชมชนหนงสชมชนหนงจนทำ�ให สงคมช�วบ�นมคว�มเปนปกแผนมนคง

ความหมายของถมปญญาทองถนภ ม ป ญ ญ � ท อ ง ถ น (local wisdom)  ห ร อ  ภ ม ป ญ ญ � ช � วบ�(popular  wisdom) 

เปนคำ�ทรจกกนม�น�นพอสมควร  เปนคำ�ทมคว�มหม�ยลกซงหล�ยแงมม  ซงมนกวช�ก�รไดใหคว�มหม�ยไวในแงมมต�งกน ดงน  สำ�นกง�นคณะกรรมก�รประถมศกษ�แหงช�ต(2537:47)กล�วภมปญญ�ช�วบ�น หม�ยถง  คว�มรและประสบก�รณทงหล�ยของช�วบ�นในทองถน  ทใชแกปญห�หรอก�รดำ�เนนชวต  โดยไดรบก�รถ�ยทอดและกลนกรองกนย�วน�นรง  แกวแดง  (2543:204)  ไดกล�วถงภมปญญ�ไทยว�  หม�ยถง  องคคว�มรคว�มส�ม�รถและทกษะของคนไทย  อนเกดจ�กก�รสงสมประสบก�รณทผ�นกระบวนก�รเลอกสรร  เรยนรพฒน�และถ�ยทอดสบตอกนม�  เพอใชแกปญห�และพฒน�วถชวตของคนไทยใหสมดลกบสภ�พแวดลอมและเหม�ะสมกบยคสมย

สรปไดวา  ภมปญญ�ทองถนหรอภมปญญ�ช�วบ�น  หม�ยถง  คว�มรและประสบก�รณของช�วบ�นทใชในก�รดำ�เนนชวตใหเปนสข โดยไดรบก�รถ�ยทอดสงสมกนม� ผ�นกระบวนก�รพฒน�ให สอดคลองกบก�ลสมย 

ความสำาคญของภมปญญาทองถนภมปญญ�ทองถน  เกดจ�กก�รสบส�น  สบทอดประสบก�รณจ�กรนถงรน  เปนมรดกท�งวฒนธรรมทสงสมกนม�เปนเวล�น�น  ถ�ถกละเลย  ข�ดก�รยอมรบ  และถกทำ�ล�ยลง  กจะสญห�ยไป  ไรซ งภมปญญ�ของตนเอง  ทำ�ใหคนในทองถนไมมศกดศร  ข�ดคว�มภ�คภมใจในทองถนของตน  ดงนนภมปญญ�ทองถนจงเปนสงสำ�คญ  ซ งนกก�รศกษ�หนวยง�น ไดกล�วถงคว�มสำ�คญของภมปญญ�ทองถนหรอภมปญญ�ช�วบ�น ไวดงน ยพ�  ทรพยอไรรตน (2537:25-26)  กล�วถง  คว�มสำ�คญของภมปญญ�ช�วบ�นว�ภมป ญญ�ช�วบ�น  เปนวฒนธรรมและประเพณ  วถ ชวตแบบดงเดม  เปนตวกำ�หนดคณลกษณะของสงคม  เปนสงทมจดหม�ย 

เปนวงสำ�คญ  มคว�มหม�ยและคณค�ตอก�รดำ�รงอยรวมกนทจะชวยใหสม�ชกในชมชนหมบ�น  ดำ�รงชวตอยรวมกนไดอย�งสงบสข  ชวยสร�งคว�มสมดล  ระหว�งคนกบธรรมช�ตแวดลอม  ทำ�ใหผคนดำ�รงตนและปรบเปลยนไดทนตอคว�มเปลยนแปลงและผลกระทบอนเกดจ�กสงคมภ�ยนอกและเปนประโยชนตอก�รทำ�ง�นพฒน�ชนบท  ของเจ�หน�ทจ�กหนวยง�นต�งๆทงนเพอเปนก�รกำ�หนดท�ทในก�รทำ�ง�นใหกลมกลนกบช�วบ�นไดม�กยงขนปร ะกอ บ  ใจม น (2539:84)  ได กล � วถ งคว� มส ำ�ค ญของภมปญญ�ช�วบ�น คอ

1. ชวยใหสม�ชกในชมชน  หมบ�น  ดำ�รงชวตอยรวมกนไดอย�งมคว�มสข

2. ชวยสร�งคว�มสมดลระหว�งคนกบธรรมช�ตแวดลอม3. ชวยใหผคนดำ�รงตนและปรบเปลยนทนตอคว�มเปลยนแปลง 

และผลกระทบอนเกดจ�กสงคมภ�ยนอก4. เปนประโยชนตอก�รทำ�ง�นพฒน�ชนบทของเจ�หน�ทจ�ก

หนวยง�นต�งๆเพอทจะไดกำ�หนดท�ทก�รทำ�ง�นใหกลมกลนกบช�วบ�นม�กยงขน

   สร ปได ว �   ภม ป ญญ�ท องถ นมคว�มส ำ�ค ญ  เป นมรกดท บรรพบรษในอดตไดสงสม  สร�งสรรค  สบทอดภมปญญ�ม�อย�งตอเนอง  สบส�นเรองร�วอนทรงคณค�ม�กม�ย  สงผลใหคนในช�ตเกดคว�มรก  คว�มภ�คภมใจและรวมแรงรวมใจสบส�นตอๆกนม�และตอไปในอน�คต  ภมปญญ�ทองถนจงเปนสงทมคณค�และมคว�มสำ�คญยง

ลกษณะของภมปญญาทองถน

ภมปญญ�ทองถนเปนเรองร�วก�รสบทอดประสบก�รณจ�กอดตถงปจจบนทมลกษณะของคว�มสมพนธภ�ยในทองถน ทมคว�มหล�กหล�ยท�งภมปญญ�แตไมแตกต�งกนม�กนก  เสร  พงศพศ (2536:145)  กล�วว�  ภมปญญ�ม 2 ลกษณะ คอ

1. มลกษณะเปนน�มธรรม  เปนโลกทศน  ชวทศน  เปนปรชญ�ในก�รดำ�เนนชวตเปนเรองทเกยวกบก�รเกด  แก  เจบต�ย  คณค�และคว�มหม�ยของทกสงในชวตประจำ�วน

2. มลกษณะเปนรปธรรม  เกยวกบเรองเฉพ�ะด�นต�งๆเชน  ก�รทำ�ม�ห�กน   ก�รเกษตร  หตถกรรม  ศลปะ  ดนตร  และอนๆ

ภมปญญาชาวบานมลกษณะสำาคญ 4 ประการ  คอ

1. ภมปญญ�ทองถนมวฒนธรรมเปนฐ�น  2. ภมปญญ�ทองถนมบรณ�ก�ร3. ภมปญญ�ทองถนมคว�มเชอมโยงไปสน�มธรรมทลกซงสงสง4. ภมปญญ�ทองถนเนนคว�มสำ�คญของจรยธรรมม�กกว�วตถ

ธรรมภมปญญ�ทเกดจ�กคว�มสมพนธระหว�งคนกบคนอนในสงคม จะแสดงออกม�ในลกษณะจ�รตขนบธรรมเนยมประเพณ  ศลปะและนนทน�ก�ร  ภ�ษ�และวรรณกรรม  ตลอดทงก�รสอส�รต�งๆเปนตน

ภมปญญาชาวบาน

1. เปนองครวม  หรอกจกรรมทกอย�งในวถชวต2. เปนเรองของก�รแกปญห�  ก�รจดก�ร  ก�รปรบตว  ก�ร

เรยนร  เพอคว�มอยรอดของบคคล  ชมชนและสงคม3. เปนแกนหลก  หรอกระบวนทศนในก�รมองชวต  เปนพนคว�ม

รในเรองต�งๆ

4. มก�รเปลยนแปลงเพอก�รปรบสมดลในพฒน�ก�รท�งสงคมตลอดเวล�

5. มลกษณะเฉพ�ะหรอมเอกลกษณในตวเอง  

การถายทอดภมปญญาทองถนก�รทชนช�ตและเผ�พนธต�งๆอยรอดม�ไดถงทกวนน เพร�ะคณค�อนเปนพนฐ�นแหงก�รดำ�เนนชวต ส�ม�รถรกษ�สมดลระหว�งคว�มสมพนธของมนษยกบสภ�พแวดลอมกบผคนในสงคมเดยวกน  และกบสงคมอนๆคว�มสมดลดงกล�วยงคงอย  และถ�ยทอดสบส�นกนม�  บ�งสวนนนอ�จห�ยไป  แตมสงใหมๆ เกดขนแทน  ก�รถ�ยทอดสบส�นมล กษณะท งท�งตรงและท�งอ อม  ซ งก�รถ �ยทอดภมปญญ�นน  ปฐม  นคม�นนท(2538:279-281)  ไดสรปไวดงน

1. การสบทอดความรภายในชมชน สวนใหญเปนเร องอ�ชพของหมบ�นทแทบทกครวเรอนทำ�กน  อ�จเปนอ�ชพรองจ�กก�รทำ�ไรท ำ�น�  เชน  เคร องป นดนเผ�  จกส�น  ทอผ�  ซ งสม�ชกของชมชนไดคลกคล  คนเคยม�ตงแตเดกภ�ยใตสภ�พก�รดำ�รงชวตประจำ�วน

2. การสบทอดภายในครวเรอน เปนก�รสบทอดคว�มรคว�มชำ�น�ญทมลกษณะเฉพ�ะกล�วคอ  เปนคว�มส�ม�รถเฉพ�ะบคคล  หรอเฉพ�ะครอบครว  เชน  คว�มส�ม�รถในก�รรกษ�โรค  ง�นช�งศลป  ช�งฝมอ  คว�มรด�นพธกรรมต�งๆคว�มรเหล�นจะถ�ยทอดภ�ยในครอบครวและเครอญ�ต  บ�งอย�งมก�รหวงแหน  และเปนคว�มลบในส�ยตระกล

3.  การฝกจากผรผชำานาญเฉพาะอยาง  เปนก�รถ�ยทอดทผสนใจไปขอรบก�รถ�ยทอดวช�ก�ร  ผรอ�จเปนญ�ตหรอไมใชญ�ต 

หรออ�จอยนอกชมชนกได  เชน  ช�งโบสถ  ช�งล�ยไทย  หมอตำ�แย  เปนตน

4. การฝกฝนและคนควาดวยตนเอง อ�ชพและคว�มชำ�น�ญหล�ยอย�งเกดขนดวยคดคน  ดดแปลง  และพฒน�ขนม�ดวยตนเอง  แลวถ�ยทอดไปสลกหล�น  เชน  ก�รแกะสลกหน  เปนตน

5. ความรความชำานาญทเกดขนจากความบงเอญหรอสงลกลบ เปนคว�มรทเกดขนโดยตนเองไมไดสนใจหรอไมไดค�ดคดม�กอน มวญญ�ณหรออำ�น�จลกลบเข �สงม�บอก  ท ำ�ใหมคว�มส�ม�รถในก�รรกษ�โรคได

แนวคดและหลกการใชภมปญญาทองถนในการจดการเรยนการสอนและพฒนาหลกสตรรตนะ  บวสนธ (2535:7) ไดเสนอแนวคดเกยวกบก�รจดกจกรรมก�รเรยนก�รสอนเพอก�รถ�ยทอดภมปญญ�ทองถนไว 2 ลกษณะ  คอ

1. ครเปนผดำาเนนการจดกจกรรมการเรยนการสอน  ทำ�หน�ทเปนตวแทนของปร�ชญทองถน  โดยใชหลกสตรทองถนทไดรบก�รพฒน�หลกสตรแลว

2. ปราชญทองถนเปนผดำาเนนกจกรรมการเรยนการสอนเองปราชญทองถน  คอบคคลในชมชนทองถนหนงๆทเปนผร  ผนำ�ท�งคว�มคดและก�รปฏบตในด�นต�งๆทเกยวกบภมปญญ�  ซงจะไดรบก�รเรยนข�นว� ปร�ชญทอง“ถน หรอ ปร�ชญช�วบ�น” “ ”  (รตนะ,2535:10

ตวอยางภมปญญาทองถนและปราชญชาวบาน

ความรเกยวกบหมอหอม๔.๑.๑ ผาหอมเมองแพร หมอหอม๕ เปนคำ�ภ�ษ�ถนเหนอ

เกดจ�กคำ�ว� หมอ และหอม หมอเปนภ�ชนะอย�งหนงทใชบรรจนำ�หรอของเหลวต�งๆ หอมเปนพชลมลกในตระกลคร�ม ซงช�วบ�นนำ�เอ�สวนทเปนลำ�ตนและใบม�หมกในหมอทบรรจนำ�ต�มกรรมวธทสบทอดกนม�แตโบร�ณ ทำ�ใหไดนำ�สกรมท�นำ�ม�สกดเปนสทจะนำ�ม�ยอมผ�ข�วใหเปนผ�สกรมท�ทเรยกกนว� ผาหมอหอม ซงเปนผ�ทช�วแพรนยมใชทงหญงและช�ย

ผ�หมอหอมเปนผ�ฝ�ยยอมพนเมองสกรมท�ทสร�งชอเสยงใหกบเมองแพรน�นม�แลว ผ�หมอหอมในอดตทำ�จ�กผ�ฝ�ยทอมอมสข�วทผ�นก�รทอดวยก หลงจ�กนนจงนำ�ม�ตดเยบเปนเสอผ� แลวนำ�ม�ยอมดวยสทไดม�จ�กก�รหมกหอม ในปจจบนมก�รทอผ�ฝ�ยดวยกแบบพนเมองนอยลงจงทำ�ใหผ�ทอมร�ค�แพง ก�รตดเยบเสอผ�หมอหอมจงมก�รใชผ�ดบตดเยบแลวยอมดวยนำ�หอมธรรมช�ตหรอสหมอหอมวทย�ศ�สตร

คว�มเปนม�ของผ�หมอหอมเมองแพรเกยวของกบประวตของบ�นทงโฮงซงเปนแหลงผลตผ�หมอหอมแหลงใหญทสดและมชอเสยงทสดของจงหวดแพร ช�วบ�นทงโฮงเปนกลมชนทมเชอส�ยล�วพวน เอกลกษณของผาหมอเมองแพร ช�วเหนอโดยทวไปรจกผ�หมอหอมเมองแพรกนเปนอย�งดและนยมใชอย�งแพรหล�ย เนองจ�กเปนผ�ฝ�ยทมคว�มทนท�น เนอผ�มนำ�หนกเบ� ทำ�ใหสวมใสสบ�ยไมรอนเกนไป และสยอมเขมทำ�ใหไมเป อนง�ย เมอสวมใสทำ�ง�นในไรน�แลวนำ�ม�ซกยงคงดสะอ�ด ประกอบกบรปแบบของก�รตดเยบเปนแบบเรยบง�ย คนทกวยจงส�ม�รถใชได นอกจ�กนเสอผ�หมอหอมยงเปนผ�ทดแลรกษ�ง�ย อกครงร�ค�ไมแพงเกนไป ส�ม�รถใสไดในหล�ยโอก�ส โดยเฉพ�ะอย�งยงเมอมก�รรณรงคฟ นฟก�รแตงก�ยแบบพนเมองและสงเสรมก�รใชสนค�ไทยทำ�ให

คว�มนยมในก�รใชเสอผ�หมอหอมม�จ�กจงหวดแพรมม�กขนจนถงปจจบน

พฒนาการรปแบบเสอผาหมอหอม เสอผ�หมอหอมไดรบก�รพฒน�รปแบบใหหล�กหล�ยยงขนกว�เดม เชน ตดเยบเปนเสอเชต เสอคอพระร�ชท�น ซ�ฟ�ร ก�งเกงแบบต�งๆ เสอผ�สำ�หรบเดก เสอสตร กระโปรง เปนตน

ปจจบนผสนใจเสอผ�หมอหอมส�ม�รถเลอกแบบไดหล�กหล�ยต�มคว�มพอใจ ประกอบกบผ�หมอหอมไดรบก�รพฒน�ใหทนสมยขน โดยนำ�ไปผ�นกรรมวธฟอกส ทำ�ใหมองดคล�ยผ�ยนสของต�งประเทศแตสวมใสสบ�ยกว� ทำ�ใหกลมคนทนยมใชผ�ยนสบ�งสวนหนม�สวมใสเสอผ�หมอหอมม�กขน

กรรมวธในการทำาผาหมอหอมแบบดงเดม แมกลมช�วไทยพวนจะเข�ม�อ�ศยอยในประเทศไทยเปนเวล�น�นจนเปนกลมชนทไดรบก�รยอมรบในคว�มเปนคนไทยแลวกต�ม แตก�รทำ�ผ�หมอหอมแบบดงเดมยงคงเหลอสบทอดอยทบ�นทงโฮงในปจจบนโดยมวตถดบ วสดอปกรณและกรรมวธในก�รผลตทสำ�คญ ดงน

วตถดบทใช ก�รทำ�ผ�หมอหอมแบบดงเดมตองมก�รจดเตรยมวตถดบทจำ�เปนใหพรอม ประกอบดวยตนหอมสำ�หรบทำ�สยอมผ� ผ�ฝ�ยทอมอสข�ว นำ�ด�งและแปงมน โดยมขนตอนก�รจดเตรยมวตถดบ ดงน

๑. การทำาสยอมผาจากตนหอม ขนตอนร�ยละเอยดตลอดจนเทคนคในก�รทำ�อย�งละเอยดคอนข�งเปนคว�มลบ โดยช�งยอมผ�จะนำ�ลำ�ตนและใบของตนหอม ซงตองปลกไวเปนจำ�นวนม�กในทดอน เนองจ�กตนหอมจะเตบโตไดด ม�ผกเปนมดแชนำ�ไวในโองนำ�ขน�ดใหญประม�ณ ๒-๓ วน กระทงตนและใบหอมเน�จนไดนำ�ทมสกรมท�เขม แลวจงนำ�นำ�นม�ผสมกบปนข�วตจนเปนฟองใหเข�กนแลวกรองนำ�ออกจะไดสยอมผ�เปนผงละเอยดสกรมท� นำ�สท

ไดไปละล�ยในนำ�ด�งททำ�ม�จ�กขเถ�ในโองขน�ดใหญทส�ม�รถนำ�ผ�ลงม�ยอมไดสะดวก สดสวนของสตอนำ�ด�งขนอยกบคว�มตองก�รคว�มเขมของสผ�ของช�งยอม แตสวนใหญนยมใหผ�เปนสกรมท�เขมและเมอสยอมเจอจ�งลง จะเดมผงสเพม

๒. นำาดางจากขเถา ใชเปนตวละล�ยสทไดจ�กตนหอม นำ�ขเถ�ไดจ�กก�รนำ�ขเถ�ถ�นม�ละล�ยนำ�คนใหทวแลวปลอยทงไวใหตกตะกอน นำ�ด�งทนำ�ม�ใชเปนนำ�ใสทอยตอนบน

๓. แปงมน ใชสำ�หรบก�รลงแปงเนอผ�หมอหอมทจดทำ�เสรจเรยบรอยแลว กอนจำ�หน�ยจะนำ�ม�รดใหผ�เรยบดสวยง�มยงขน

เครองมอทใชในการทำาผาหมอหอม ก�รทำ�เสอผ�หมอหอมเปนง�นหตถกรรมทมก�รใชอปกรณหรอเครองมอในก�รจดทำ�ง�ยๆ ไมยงย�กซบซอนดงน

๑. โองดนขน�ดใหญสำ�หรบก�รแชหมกทำ�สจ�กตนหอมและเปนโองใสนำ�สสำ�หบก�รยอมผ� โองนเตรยมไวหล�ยใบเพอใหเกดคว�มรวดเรว ในก�รยอมผ�จำ�นวนม�กๆ ทำ�ใหชวยกนยอมไดหล�ยคน

๒. ถงแชขเถ�และหมอนำ�ด�ง ในอดตใชป บหรอหมอดนในก�รแชขเถ�ปจจบนนยมใชถงพล�สตกเนองจ�กคงทนและร�ค�ถก สวนหมอนำ�ด�งยงคงใชโองป�กกว�งขน�ดเลก

๓. ภ�ชนะสำ�หบบรรจนำ�ธรรมด� สวนใหญใชกะละมงขน�ดใหญ เพอแชเสอผ�ดบทตดเยบแลว

๔. ตะกร�ห�ง เปนตะกร�ทำ�จ�กไมไผ โดยส�นห�งๆ ป�กกว�งขน�ดพอดทจะว�งครอบป�กโอง กนสอบ ใชสำ�หบใสผ�ทจะยอมแลวแชสวนกนของตะกร�ลงในสยอม

๕. ถงมอ เปนเครองมอสมยใหมทใชสำ�หรบปองกนสยอมไมใหตดมอในอดตผทมอ�ชพก�รทำ�ผ�หมอหอมจะมมอสดำ�ตดสหอม เนองจ�กใชมอลวงผ�จ�กหมอยอมโดยตรง

๖. ร�วต�กผ� นยมใชร�วไมไผซงห�ไดง�ย จดทำ�เปนหล�ยร�วตงไวในทแดดจด ใชต�กผ�ทผ�นก�รยอมเสรจเรยบรอยแลวใหแหงสนท

ขนตอนการทำาเสอผาหมอหอม คว�มยงย�กของก�รทำ�เสอผ�หมอหอมแบบดงเดมอยทก�รจดทำ�สยอมจ�กตนหอม แตหลงจ�กทมก�รจกเตรยมสยอมทไดจ�กตนหอมไวในโองเรยบรอยแลวขนตอนก�รยอมผ�หมอหอมอย�งง�ยๆ ดงน

ขนตอนท ๑ ตดเยบผ�ทอหรอผ�ดบใหเปนเสอผ�ต�มแบบและขน�ดทตองก�รใหเรยบรอย จะไดเสอผ�สข�วไปแชในนำ�สะอ�ดธรรมด�ทงไวเปนเวล� ๑-๒ คน เพอใหเนอผ�ดดซมไดทวถง แลวนำ�ผ�ขนจ�กนำ�ม�ผงใหหม�ดพรอมจะนำ�ไปยอม

ขนตอนท ๒ นำ�ตะกร�ห�งม�ว�งสวมป�กโองทบรรจสยอมทเตรยมไวแลว แลวนำ�ผ�ทผงไวจนหม�ดใสลงในตะกร�ต�ห�ง ครงละ ๑ ผน

ขนตอนท ๓ ช�งยอมสวมถงมอย�งกดผ�ลงในตะกร�ต�ห�งใหสยอม ทวมผ�ทงหมด เพอใหเนอผ�ดดซมซบสใหไดม�กทสด แลวใชมอขยำ�ผ�ใหสตดสยอมจนทวทงผนขนตอนนในอดตช�งยอมใชมอเปล�ขยำ�ใหสตดมอจนดำ�

ขนตอนท ๔ นำ�ผ�ทไดรบก�รขยำ�ยอมสจนทวแลวออกจ�กตะกร�ต�ห�งนำ�ไปผงแดดทร�วต�กผ�จนแหง แลวยอมซำ�ต�มขนตอนท ๓ และขนตอนท ๔ อกจำ�นวน ๕ ครง เพอใหแนใจว�สหอมทยอมตดผ�ทวผนและสเสมอกนดแลว ก�รยอมซำ�หล�ยครงมขอดอกประก�รหนงคอสทยอมจะตดทนน�น

ขอสงเกต หมอหอมแทแบบดงเดม เสอผ�หมอหอมทผ�นกรรมวธก�รยอมโดยใชสจ�กตนหอมซงเปนสธรรมช�ต ถอเปนหมอหอมแทของเมองแพร ซงมคณสมบตพเศษคอเมอสวมใสไปน�นๆ สของเนอผ�จะดสวยง�มขน หมอหอมแทเมอนำ�ไปซกในครงแรกจะ

สตก ผซกควรเทนำ�ทงหล�ยๆ ครงจนเกดสตกจ�งลง และสจะอยตวเมอผ�นก�รซกหล�ยครง

เปนทน�เสยด�ยว�ในปจจบนก�รยอมผ�หมอหอมแทในจงหวดแพรไดลดนอยลง ทงนเนองจ�กคว�มย�กลำ�บ�กในก�รเตรยมสยอม ตลอดจนตนทนก�รผลตทสงกว�ก�รใชผ�ทสงจ�กโรงง�น ประกอบกบผใชตองก�รเสอผ�ทร�ค�ถก ทำ�ใหผ�หมอหอมแทมผตองก�รลดลง ถงแมช�วบ�นทงโฮงทประกอบอ�ชพก�รทำ�เสอผ�หมอหอมจะปรบเปลยนผ�ทเปนวตถดบในก�รตดเยบไปจ�กเดม แตช�วแพรทวไปยงคงพย�ย�มสนบสนนและอนรกษรปแบบของเสอผ�หมอหอม เมองแพร แบบดงเดมไวเปนอย�งด และพย�ย�มพฒน�รปแบบใหมๆ เพอใหเสอผ�หมอหอมเข�กบคว�มนยมของทกยคสมย ซงจะชวยใหอ�ชพก�รทำ�เสอผ�หมอหอมของช�วแพรคงอยค เมองแพรตลอดไป

แหลงผลตเสอผาหมอหอมเมองแพร ปจจบนผ�หมอหอมในเมองแพร มแหลงผลตทสำ�คญ ๓ แหลงใหญ ดงน

๑. บ�นพระหลวง ตำ�บลพระหลวง อำ�เภอสงเมน๒. บ�นเวยงทอง ตำ�บลเวยงทอง อำ�เภอสงเมน๓. บ�นทงโฮง ตำ�บลทงโฮง อำ�เภอเมองแพร๗

ชอเสยงของผ�หมอหอมเมองแพรเปนทยอมรบกนโดยทวไป และถ�มก�รพดถงเรองผ�หมอหอมแทตองเปนผ�หมอหอมจ�กเมองแพรเท�นน ซงช�วเหนอในจงหวดต�งๆ นยมใชกนม�กตงแตอดตจนถงปจจบน

คนควาจาก- หนงสอวฒนธรรม พฒน�ก�รท�งประวตศ�สตร

เอกลกษณและภมปญญ� จงหวดแพร- หนงสอหมอหอมบ�นทงโฮง หล�กภมปญญ�พนบ�นคน

เมองแพร (วพธ ววรณวรรณ)

การนำาเสนอกลมท 5 จงหวดลพบร เรอง ผบรหารกบเทคนคการประชม

เทคนคการประชมอยางมประสทธภาพ

เพอใหก�รประชม เปนทททกคนอย�กจะเข�ไปมสวนรวมเพร�ะเปนก�รประชมทกอใหเกดประ สทธ-ภ�พสงสด จงขอแนะนำ�ตวอย�งเทคนคก�รประชมดงน

ก�รว�งแผนก�รประชมประจำ�ป (Annual Meeting Plan)ก�รว�งแผนก�รประชมประจำ�ปเปนก�รปรบก�รประชมทกคณะให เปนระบบเปนระเบยบม�กยงขน เชน ทกวนจนทรแรกของเดอนเปนก�รประชมของฝ�ยบรห�ร ทกวนจนทรทสองของเดอนเปนก�รประชมของทกฝ�ย/แผนก ก�รประชมคณะกรรมก�รกจกรรมชดต�งๆ จะประชมกนสปด�หทส�มและสของเดอน ถ�มก�รประชมทเรงดวนฉกเฉนส�ม�รถดำ�เนนก�รได แตตองไมขดกบก�รประชมของฝ�ยจดก�ร และควรจดทำ�ปฏทนก�รประชมประจำ�ปไวลวงหน� ตด

ประก�ศใหทกคนทร�บลวงหน� จะไดไมมปญห�ในระหว�งปว�มก�รประชมขดกน

ประชมเฉพาะเรองทจำาเปน (Key Issues) ก�รประชมคอก�ร ปรกษ�ห�รอไมใชเปนก�รร�ยง�นผลง�น ไมใชเปนทสำ�หรบก�รแจงเพอทร�บ เปนททตองก�รคว�มคดเหนทหล�กหล�ย เปนทตองก�รก�รอภปร�ยเพอห�ขอสรปรวมกน ดงนน ควรชแจงทำ�คว�มเข�ใจกบทกคนในองคกรว�ควรจะใชก�รประชมเพออะไร อย�เรยกประชมมว บ�งองคกรกำ�หนดไวเลยว�ใครจะประชมอะไรจะตองชแจงว�ทำ�ไมตองประชม ใชเวล�ประชมเท�ไหร ใครบ�งทเข�ประชม ประชมแลวผลทไดคออะไร ททำ�เชนนไมใชไมสนบสนนก�รประชม แตเข�ไมตองก�รใหทประชมเปนหลมพร�งของคว�มสญเปล�ขององคกร(Loss) ถ� จะเรยกเปนภ�ษ�ททนสมยแบบภ�ษ�ก�รเมองในบ�นเร�คอ ?ก�รอง�นเชงระบบ

กำาหนดวาระการประชมใหชดเจน (Effective Agenda) องคกรควรจะใหคว�มสำ�คญก�รกำ�หนดว�ระก�รประชมใหม�กขน เพร�ะนคอก�รว�งแผน ถ�ว�งแผนผด ก�รดำ�เนนก�รประชมกข�ดประสทธภ�พ ก�รกำ�หนดว�ระก�รประชมตองมนใจไดว�หวขอเปนหวขอทตองก�รพดในท ประชม เวล�ในแตละว�ระเหม�ะสม ลำ�ดบว�ระสอดคลองกน ดงนน ก�รทจะกำ�หนดว�ระก�รประชมไดนน ผทเกยวของทกคนจะตองเตรยมเรองทพดไวเรยบรอยแลว พดง�ยๆว�เอกส�รสำ�หรบก�รประชมควรจะเสรจกอนก�รกำ�หนดก�รประชม เพร�ะถ�กำ�หนดว�ระไปกอน พอม�เตรยมขอมลจรงๆแลวปร�กฏว�เวล�ทกำ�หนดไวในว�ระไมพอหรอม�กเกนไป

เดนตามวาระการประชม (Follows Agenda) เทคนคอย�งหนงทผมไดแนะนำ�องคกรต�งๆคอ ขอใหเดนต�มว�ระก�รประชม ในก�รประชมผบรห�รประจำ�เดอน? ถ�องคกรใดใชตวชวดผล

ง�นหลก (Key Performance Indicator= KPI) แลว เวล�ประชมใหแตละหนวยง�นว�ไปต�มตว KPI แตละตวเลยว�เป�หม�ยคออะไร เดอนทผ�นม�เปนอย�งไร เดอนหน�จะมแผนง�นรบรองอย�งไร ถ�ใคร(อ�จจะเปนประธ�นหรอผเข�รวมประชมท�นอน) ตองก�รอภปร�ยหวขอนนๆเพมเตม ขอใหเขยนหวขอนนๆไวบนกระด�นเปนหวขอรอก�รอภปร�ย (Pending Issue) และเขยนดวยว�ใครบ�งทเกยวของ จดบนทกนกบทกว�ระ เมอครบทกว�ระต�มกำ�หนดก�รแลว คอยม�ดว�หวขอไหนทเกยวของกบทกคน นำ�ม�อภปร�ยกนกอนแลวคอยนำ�เอ�หวขอทมผเกยวของนอยม�อภปร�ยต�ม ลำ�ดบ ถ�ทำ�เชนนจะทำ�ใหผทไมเกยวของกบหวขอก�รอภปร�ยบ�งหวขอ ส�ม�รถเลกประชมไดกอนและไมเสยเวล�ม�นงฟงคนเพยงสองคนนงเถยงกน ทงวน

สรป ก�รพฒน�ประสทธภ�พก�รประชมคอ ขนแรกนำ�เทคนคต�งๆเข�ม�ใชในก�รประชม ขนทสองประธ�นตองเปนตวอย�ง ขนทส�มตองสร�งวฒนธรรมในก�รประชมใหเกดขน ขนทสรกษ�และพฒน�วฒนธรรมใหอยคกบองคกรตลอดไป เขยนง�ย แตทำ�ย�ก……แต(อกครง) กตองทำ� เพร�ะแมแตก�รประชมยงไมมประสทธภ�พ แลวจะเชอไดอย�งไรว�องคกรนนๆจะไปแขงขนกบคนอนเข�ได

เทคนคการจดการประชม( เพมเตม )

การประชม คอ ก�รม�ชมนมกนของบคคลตงแต 2 คนขนไป ม�รวมปรกษ�ห�รอ ชแจง อธปร�ย แลกเปลยนคว�มคดเหนซงกนและกน เพอห�ขอตกลง ซงในก�รจดก�รประชมแตละครงเร�ไดรวบรวมขนตอนและเทคนค ดงน1. การวางแผน แบงงาน- กำ�หนดชอเรองในก�รจดประชม

- ร�ง proposal ร�ยละเอยดก�รจดประชมทงหมด (ประกอบดวย คณสมบตผเข�รวมประชม จำ�นวนผเข�ประชม ร�ยชอวทย�กร เนอห� ต�ร�งก�รประชม งบประม�ณค�ใชจ�ย กำ�หนดวน เวล� สถ�นท ทพก)- ห�ทมง�นในก�รทำ�ง�น- จดสรรเวล�ในก�รเตรยมก�ร- ประชมเฉพ�ะเรองทจำ�เปน- เรมและเลกประชมใหตรงเวล�- ประหยดเวล� งบประม�ณ2. กำาหนดวตถประสงค- คำ�นงถงวตถประสงคในก�รจดก�รประชมใหสอดคลองกบเนอห�ในก�รจดก�รประชม เนนก�รพฒน�บคล�กร และแกปญห�- จดรปแบบก�รประชมใหถกตองต�มวตถประสงค3. กำาหนดผเขารวมประชมควรเปนผทมคว�มรในเรองทประชม มอำ�น�จในก�รตดสนใจ นำ�ผลก�รประชมไปปฏบตจรง- ทำ�หนงสอเชญผเข�รวมประชม โดยแจงลวงหน�อย�งนอย 2 อ�ทตย- โทรศพทสอบถ�มจำ�นวนผเข�รวมประชม- ทำ�แบบตอบรบก�รประชม เพอทร�บถงจำ�นวนทแนนอน4. รางระเบยบ วาระการประชม- ทำ�หนงสอขอว�ระก�รประชมและร�ยละเอยดจ�กผเข�รวมประชมอย�งนอย 2 อ�ทตย- ดว�ระสบเนองจ�กก�รประชมครงกอน- ทำ�หนงสอแจงว�ระก�รประชมลวงหน�และระบ วน เวล� สถ�นทประชม- มเจ�หน�ทบนทกร�ยง�นก�รประชมทนท แจกร�ยง�นก�รประชมภ�ยใน 24 ชวโมง5. การจดหองประชม

5.1 หองประชม อปกรณต�งๆ- เลอกหองทจะใชใหพอดกบจำ�นวนคนผเข�รวมประชม- จดเก�อ โตะ ต�มรปแบบของก�รประชมใหเออตอก�รประชม

เอกสารอางอง

( References )-นรนทรชย พฒนพงศ�. การสอสารรณรงคเชงยทธศาสตร : เพอเปลยนพฤตกรรมมนษย เนนการเจาะจงกลม. กรงเทพฯ : ส�นกพมพรวเขยว , 2547.-บญเกอ ควรห�เวช . การประชาสมพนธ. ภ�ควช�เทคโนโลยท�งก�รศกษ� คณะ ศกษ�ศ�สตร มห�วทย�ลยศรนครนทรวโรฒ , 2530 . ( อดส�เน� )-วจตร อ�วะกล . การประชาสมพนธ : หลกและวธปฏบต. กรงเทพฯ : โรงพมพไทยวฒน� พ�นช , 2534 .-สมควร กวยะ , การประชาสมพนธใหม. กรงเทพฯ : โอเอสพรนตงเฮ�ส , 2547.-อนนตธน� องกนนต . การผลตและการใชสอทางดานการประชาสมพนธ. กรงเทพฯ : โรง พมพมห�วทย�ลยร�มค�แหง, 2527.

-ฉ ล � ด ช � ย   ร ม ต � น น ท .  2536.  “ค ว � ม ห ล � ก ห ล � ย ท � งชวภ�พ:ภมปญญ�ทองถนกบก�รพฒน�”.ใน  ววฒน  คตธรรมนตย   (บรรณ�ธก�ร).  สทธช มชนก�รกระจ�ยอำ�น�จจดก�รทรพย�กร . กรงเทพมห�นคร:  สถ�บนชมชนทองถนพฒน�-ถวลย  ม�ศจรส.  2543.  สำ�รวย   มสมชย   ครภมปญญ�ไทย   เพชรแทของแผนดน . กรงเทพมห�นคร:  บรษทตนออ  1999 จำ�กด.-นนทส�ร  สสลบ.  2542.  “ภมปญญ�ไทย ” .  ส�ร�นกรมไทยสำ�หรบเย�วชน   เลม   23. (พมพครงท  2).  (2542):11-29.-ประกอบ  ใจมน.  2539.  ก�รศกษ�สภ�พและคว�มตองก�รเกยวกบก�รใชภมป ญญ�ทองถนในก�ร เรยนก�รสอนในโรงเรยนโครงก�รขย�ยโอก�สท�งก�รศกษ�ขนพนฐ�น   สงกดสำ�นกง�นก�ร ประถมศกษ�จงหวด   ภ�คตะวนออกเฉยงเหนอ   ตอนล�ง .  กร ง เทพมห�นคร :  วทย�น พนธปรญญ�โท ,  จ ฬ�ลงกรณ มห�วทย�ลย.-ประเวศ  วะส.  2536.  “ก�รศกษ�ของช�ต  กบภมปญญ�ทองถน”.  น.17-19.  ใน  เสรพงศพศ.  (บรรณ�ธก�ร).  2536.  ภมปญญ�ช�วบ�นกบก�รพฒน�ชนบท . กรงเทพมห�นคร:  อมรนทรพรนตงกรป.-พรชย  ก�พนธ .  2545.  “กวกฤตก�รศกษ�ดวยภมป ญญ�ไทย”.  ว�รส�รวช�ก�ร . 7  (กรกฎ�คม  2545):-ม�ลน  สวยค�ข�ว.  2538.  ก�รใชภมปญญ�ทองถนในก�รเรยนก�รสอนสงคมศกษ�ในโรงเรยมธยมศกษ�   สงกดกรมส�มญศกษ�  

เขตก�รศกษ� 5. กรงเทพมห�นคร:  วทย�นพนธปรญญ�โท,  จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย.-ยพ�  ทรพยอไรรตน.  2537.  ก�รใชภมปญญ�ช�วบ�นในก�รศกษ�นอกระบบโรงเรยนภ�คตะวนออก . กรงเทพมห�นคร:   วทย�นพนธปรญญ�โท,  จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย.-รตนะ  บวสนธ.  2535.  ก�รศกษ�หลกสตรและก�รจดก�รเรยนก�รสอนเพอก�รถ�ยทอดภมปญญ�ทองถน :   กรณศกษ�ชมชน แหงหนงในเขตภ�คกล�งตอนล�ง . กร ง เทพมห�นคร :  วทย�น พนธปรญญ�โท ,  มห�วทย�ล ยศรนครนทรวโรฒ  ประส�นมตร.ร�ชกจจ�นเบกษ� . 2542.  116  ตอนท 7 ก,  น.  37.-รง  แกวแดง.  2543.  ปฏบตก�รศกษ�ไทย . กรงเทพมห�นคร:  สำ�นกพมพมตชน.-ส ญ ญ �   ส ญ ญ � ว ว ฒ น .  2534.  ภ ม ป ญ ญ � ไ ท ย .  กรงเทพมห�นคร:  สถ�บนไทยศกษ�.-ส�ม�รถ  จนทรสรย.  2534.  ภมปญญ�ช�วบ�นกบก�รพฒน�ชนบท . กรงเทพมห�นคร:  บรษทอมรนทรพรนตงกรป.-สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รประถมศกษ�แหงช�ต.  2537.  แนวท�งก�รพฒน�หลกสตรทองถนโดยภมป ญญ�ช�วบ�นในโรงเรยนสงกด   สปช . กรงเทพมห�นคร:  โรงพมพครสภ�.-สำ�นกง�นคณะกรรมก�รวฒนธรรมแหงช�ต.  2534.  ภมปญญ�ช�วบ�นกบก�รดำ�เนนง�นด�นวฒนธรรมและก�รพฒน�ชนบท . กรงเทพมห�นคร:  บรษทอมรนทรพรนตงกรป.